เพลงกล่อมเด็กภาคเหนือฉบับคุ้มพระราชชายาเจ้าดารารัศมี

39 ครูเจ้าเครือแก้ว ณ เชียงใหม่ เมื่อจบการศึกษาได้รับราชการตำแหน่งครู 2 ระดับ 2 เมื่อ 16 พฤษภาคม 2521 ณ วิทยาลยั นาฏศิลปเชียงใหม่ สอนวิชาเอกคีตศิลป์ เพลงพน้ื บา้ นภาคตา่ ง ๆ ปฏิบัติ ราชการพิเศษทงั้ ขบั ร้องเพลงไทยเดิม เพลงพื้นเมอื งภาคเหนือ ปฏบิ ัตหิ น้าท่ีครูที่ปรึกษา ครูผู้ปกครอง งานพยาบาล งานประชาสัมพันธ์ งานบรรณารักษ์ งานแนะแนว กรรมการและประธานกรรมการ ตัดสินขับร้องเพลงไทยเดิม เพลงไทยสากลและเพลงลูกทุ่ง สิ่งที่ภาคภูมิใจที่สุดคือได้มีโอกาสเข้าเฝ้า รัชกาลที่ 9 และพระบรมวงศานุวงศ์ทุกพระองค์ ในคราวที่พระองค์ท่านเสด็จแปรพระราชฐานมา ประทับท่ีพระตำหนักภูพิงค์ราชนเิ วศน์ ได้เข้าเฝ้าและขับร้องถวายสมเด็จพระพี่นางฯ และสมเด็จเจ้า ฟา้ เพชรรัตน์ฯ ขับร้องเพลงไทยรว่ มกับวงดนตรีครดู นตรีหลายท่าน สถานที่บา้ นของเจ้าไชย สุริยวงศ์ ณ เชยี งใหม่ ออกงานทั้งงานสอนและงานเผยแพรศ่ ลิ ปวฒั นธรรมไทยและพน้ื เมืองบรรยากาศวทิ ยาลัย นาฏศิลปเชียงใหม่ในสมัยนั้น อยู่ด้วยกันเหมือนพี่เหมือนน้อง ถ้อยทีถ้อยอาศัย เกษียณอายุราชการ เม่อื วนั ที่ 30 กันยายน 2555 (รวมอายุราชการ 34 ป)ี ปจั จบุ นั เป็นขา้ ราชการบำนาญ

40 1. การถา่ ยทอดองคค์ วามรู้เพลงกล่อมเด็กภาคเหนอื ฉบบั ค้มุ หลวงพระราชชายา เจา้ ดารารศั มี ของครพู ังงา ถาวร 1.1 เพลงซอสิกจุ้งจา ซอสกิ จ้งุ จาโหน สองคนปี้นอ้ ง เวลาแดดฮอ้ น จะว่งิ ลมเจย แม่เล้ียงเหย นายไครแ่ อ่วใบ้ ลอ่ งกองใต้ แผ๋วกาดตา้ แป หนั เปิน้ ขายแห ขายแพรผืนผ้า หันหมแู่ ม่ก้า ขายเหมยี้ งขายปู ขายจน้ิ หมู อันน้นั หมู่ฮ้อ จาวบ้านโต้งออ้ ขายป๋าสวาย ลำจะตา๋ ย มาแก๋งใสส่ ม้ ขา้ วหนมขา้ วต้ม อนั ใดก่อมี ถว่ั ลาดปันตี๋ จนิ้ แหง้ ปล๋าแห้ง ซมั พ่องขายแปง้ จั๋นกู่จน๋ั มัน ซมั พ่องขายจั๋น คงิ ปนั ออยลอย 1.2 เพลงอื่อจาจา อ่ือ อือ อือ ออ้ื อื้อ ออ่ื ออื อือ อือ อือ ฮื้อ อื่อ ตะ๊ โตง๋ เตง๋ ไฟไหม้เฮือนเม็ง ค้างกา้ โอง่ ฮา้ ป่าว อื่อ ออื ออื อื้อ อื้อ อื่อ ออื อือ อือ อือ ฮื้อ อ่ือ หลบั ฮอื้ จน้ื จน้ื ตนื่ แล้วกน๋ิ นม กอนตา๋ วนั ลง อ่ีปจ้ี ะปาไปแอ่ว อื่อ ออื ออื อ้อื อือ้ ออ่ื อือ อือ อือ อือ ฮื้อ อื่อ ออ่ื จาจา หลบั สองตา๋ กันแม่นายมา อี่หลา้ ก้อยต่ืน ออ่ื ออื อือ อื้อ อ้อื ออ่ื ออื อือ อือ อือ ฮ้ือ อื่อ แมไ่ ปกาดไปซอ้ื หนังปอง ไปซื้อปล่ี น้ิ ตอง มาปันเองพ่องแหล่ อื่อ ออื อือ ออ้ื อือ้ อ่อื อือ อือ อือ อือ ฮื้อ อื่อ นางผู้แม่ ว่าบา่ มีสงั ลกู บ่าถา้ หวัง ว่าจะไดล้ น้ิ ปี่ อ่ือ ออื ออื ออ้ื อื้อ อือ่ ออื อือ อือ อือ ฮ้ือ อ่ือ ปี่ไมเ้ ฮย้ี ะ เปิ้นจะขายสิบสอง ปี่ลิน้ ตอง เป้นิ จะขาย สบิ ห้า ออ่ื ออื ออื ออ้ื อือ้ อ่ือ อือ อือ อือ อือ ฮ้ือ อื่อ

41 2. การบนั ทึกทำนองและทางร้องเพลงกลอ่ มเดก็ ภาคเหนอื ฉบบั คุม้ หลวงพระราชชายาเจ้า ดารารศั มี ของครูพังงา ถาวร 2.1 เพลงซอสิกจุ้งจา ร้อง - สกิ -จ้งุ -จา-โหน - - - - - - - - -สอง-คน -ปี-้ นอ้ ง - - - - - - - - ดนตรี - ซ - ดํ - ร - ม - - - - - - - - - ม - ร ด ล - ดํ - - - - - - - - ร้อง -เว- ลา -แดด-ฮอ้ น - - - - - - - - - จะ-วิ่ง -ลม-เจย - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ด - - - - - - - - - ล - ด - ด - ด - - - - - - - - รอ้ ง - - -แม่ -เลย้ี ง-เหย - - - - - - - - -นาย-ใคร่ -แอว่ -ใบ้ - - - - - - - - ดนตรี - - - ดํ - ร - ม - - - - - - - - - ม - ร ด ล - ดํ - - - - - - - - ร้อง --- ลอง -กอง-ใต้ - - - - - - - - -แผว-กาด -ตา้ -แป - - - - - - - - ดนตรี - - - ล - ด - ด - - - - - - - - - ล - ด - ล - ม - - - - - - - - รอ้ ง -หัน-เป้ิน -ขาย-แห - - - - - - - - -ขาย-แพร -ผืน-ผ้า - - - - - - - - ดนตรี - ด - ร - ด - ม - - - - - - - - - ม - ร ด ล - ด - - - - - - - - ร้อง -อัน-หมู่ -แม่-ก้า - - - - - - - - -ขาย-เหมยี้ ง -ขาย-ปู - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ด - - - - - - - - - ด - ร - ด - ม - - - - - - - - รอ้ ง - - - ขาย -จิ้น-หมู - - - - - - - - -อัน-นัน้ -หมู่-ออ้ - - - - - - - - ดนตรี - - - ร - ด - ม - - - - - - - - - ม - ร ด ล - ด - - - - - - - - รอ้ ง -จาว-บา้ น -โตง้ -ออ้ - - - - - - - - -ขาย-ป๋า --สวาย - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ด - - - - - - - - - ด - ร - ด - ม - - - - - - - - รอ้ ง - - - ลำ - -จะตา๋ ย - - - - - - - - -มา-แกง๋ -ใส่-ส้ม - - - - - - - - ดนตรี - - - ร - - ด ม - - - - - - - - - ด - ร - ด - ด - - - - - - - -

42 ร้อง - ขา้ ว-หนม -ขา้ ว-ตม้ - - - - - - - - -อัน-ใด -กอ่ -มี - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ด - - - - - - - - - ด - ร - ด - ม - - - - - - - - รอ้ ง - ถ่วั -ลาด -ปนั -ต๋ี - - - - - - - - -จิ้น-แหง้ -ปา๋ -แหง้ - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ม - - - - - - - - - ด - ร - ด - ด - - - - - - - - รอ้ ง - ซมั -พ่อง -ขาย-แป้ง - - - - - - - - -จัน๋ -กู่ -จั๋น-มนั - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ด - - - - - - - - - ด - ร - ด - ม - - - - - - - - รอ้ ง - ซัม-พ่อง -ขาย-จ๋ัน - - - - - - - - -คิง-ปนั -ออย-ลอย - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ม - - - - - - - - - ด - ร - ด - ด - - - - - - - - 2.2 เพลงอ่ือจาจา รอ้ ง - - - - - - - อือ่ - - - ออื - อือ - ออ้ื - - - ออื้ -ออ่ื - อื้อ - - อือออื่ -ออื ฮอื้ ออ่ื ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ รอ้ ง - - - - - - - ตะ๊ - - - - โต๋ง-เต๋ง -ไฟไหม้ -เฮือน-เม็ง ค้างก้า-โอ่ง -ฮา้ -ปา่ ว ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ ร้อง - - - - - - - อือ่ - - - ออื - ออื - อื้อ - - - ออ้ื -อื่อ- อ้ือ - - อือออ่ื -ออื ฮื้อออ่ื ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ ร้อง --หลบั ฮ้ือ -จ้นื -จ้นื --ต่ืนแลว้ กิน๋ -นม -กอนตา๋ --- วนั ลง อีป่ ้ีจะปา -ไป-แอว่ ดนตรี - - ม ม - ซ - ล - - ซ ล - ด - ม - - ซ ล - ด - ร ดํ ดํ ล ดํ - ดํ - ซ รอ้ ง - - - - - - - อ่ือ - - - อือ - อือ - อื้อ - - - อือ้ -อ่อื - อ้ือ - - อือออ่ื -อือฮือ้ ออื่ ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ

43 รอ้ ง - - -อือ่ -จา-จา ---หลบั สอง-ตา๋ -กอนแม่ ---นายมา - - อห่ี ล้า -กอ้ ย-ตน่ื ดนตรี - - ม ม - ซ - ล - - ซ ล - ด - ม - - ซ ล - ด - ร ดํ ดํ ล ดํ - ดํ - ซ ร้อง - - - - - - - อ่ือ - - - ออื - ออื - อือ้ - - - อื้อ -ออ่ื - อื้อ - - อือออื่ -ออื ฮื้อออ่ื ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ รอ้ ง - - -แม่ -ไป-กาด --ไปซอื้ หนงั -ปอง ไปซื้อ-ปี่ --ลนิ้ ตอง มาป๋นั -เอง -พ่อง-ก่า ดนตรี - - ม ม - ซ - ล - - ซ ล - ด - ม - - ซ ล - ด - ร ดํ ดํ ล ดํ - ดํ - ซ รอ้ ง - - - - - - - ออื่ - - - ออื - ออื - อ้ือ - - - อือ้ -อ่ือ- อื้อ - - ออื ออ่ื -ออื ฮอื้ ออื่ ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ รอ้ ง - - -นาง -ผู้-แม่ - - ว่าบา่ -ม-ี สงั --ลูกบา่ -ถา้ -หวัง -วา่ จะได้ -ลิน้ -ปี่ ดนตรี - - - ร - ดํ - ล - - ซ ล - ร - ด - - ซ ล - ด - ร ดํ ดํ ล ดํ - ดํ - ซ รอ้ ง - - - - - - - อื่อ - - - ออื - ออื - ออื้ - - - อื้อ -อื่อ- อ้ือ - - อือออื่ -อือฮื้อออ่ื ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ ร้อง - - -ปี่ -ไม้-เฮย๊ี ะ -เป้ินจะขาย -สิบ-สอง - - -ปี่ - - ลิ้นตอง -เปิ้นจะขาย -สบิ -ห้า ดนตรี - - ม ม - ซ - ล - - ซ ล - ด - ม - - ซ ล - ด - ร ดํ ดํ ล ดํ - ดํ - ซ ร้อง - - - - - - - อ่ือ - - - อือ - ออื - อ้อื - - - อ้อื -อ่อื - อ้ือ - - ออื ออื่ -อือฮื้อออื่ ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ

44 3. สรุปองคค์ วามรู้ เพลงกล่อมเดก็ ภาคเหนือฉบับคุ้มหลวงพระราชชายาเจา้ ดารารัศมี ของ ครพู ังงา ถาวร ในบทร้องเพลงกล่อมลูกฉบบั ราชสำนักคุ้มหลวง โดยครูพงั งา ถาวร ทไี่ ดร้ ับการถ่ายทอด องค์ความรู้มาจากเจ้าเครือแก้ว ณ เชียงใหม่ มีจำนวน 2 เพลง ได้แก่ เพลงซอสิกจุ้งจา และ เพลงอื่อ จาจา ซึ่งในการร้องเพลงกล่อมเด็ก และเชิงความหมายก็จะรับการสืบทอดมาเหมือน ๆ กัน เพียงแต่ ครูนันทิตา คุ้มมา จะสนิทกับเจ้าเครือแก้ว ณ เชียงใหม่มากกวา่ อาจได้รับองค์ความรู้ทางการขบั ร้อง อื่น ๆ ท่แี ตกตา่ งออกไป หากกล่าวถงึ เพลงกลอ่ มเด็กโดยรวมแลว้ ก็จะต่อเพลงทเี่ ปน็ วรรคการร้องการ เอื้อนเสียงที่เป็นแบบฉบับเดียวกัน เพราะการร้องแบบฉบับราชสำนักคุ้มหลวง จะมีการนำวิทยาการ หรอื หลกั การมาใชป้ รับปรงุ ใหม้ กี ารร้องการเอ้อื นเสยี งมีมาตราฐานยิ่งขนึ้

45 ครจู ิราภรณ์ สุขเกษม 3. ครูจิราภรณ์ สขุ เกษม ประวัติ ครจู ิราภรณ์ สขุ เกษม เกิดวนั ท่ี 15 มกราคม 2501 อายุ 63 ปี (2564) อำเภอล้ี จงั หวดั ลำพนู บดิ าชอื่ นายคำนึง จันทะ มารดาชือ่ นางจันฟอง จันทะ ท่อี ยู่ บ้านเลขท่ี 73/2/1 ถนนสุรยิ วงค์ ซอย 6 ตำบลหายยา อำเภอเมือง จังหวดั เชียงใหม่ 50100 โทรศัพท์ 064-9828947 ประวัติการศกึ ษา โรงเรียนบา้ นปวงคำ อำเภอลี้ จังหวดั ลำพูน ระดบั ประถมปีท่ี 4 โรงเรียนพฒั นาศกึ ษา อำเภอล้ี จังหวัดลำพูน ระดบั ประถมปีที่ 7 โรงเรียนนาฏศิลปเชียงใหม่ กรมศลิ ปากร ระดบั ชนั้ ต้น 3 กระทรวงศกึ ษาธกิ าร วทิ ยาลัยนาฏศลิ ปเชียงใหม่ กรมศลิ ปากร ระดบั ชนั้ กลาง 3 กระทรวงศกึ ษาธิการ เอกภาษาไทย วิทยาลยั ครูเชยี งใหม่ ระดบั ปรญิ ญาตรี

46 ประวตั กิ ารทำงาน ครูจิราภรณ์ สุขเกษม อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน จบการศึกษาจากวิทยาลัยนาฏศิลป เชียงใหม่ระดับชั้นกลาง 3 และสอบเทียบเท่าระดับอนุปรญิ ญา เรียนต่อเพลงขับร้องกับครูหลายท่าน เช่น ครูทัศนีย์ ขุนทอง ครูประคอง ชลานุภาพ ครูอัจฉรา งามระเบียบ ครูบรรหยัด โสวัตร ครูวัฒนา โกศินานนท์ ครูภาอุษา บูรณะพิมพ์ เป็นครูพี่เลี้ยงสมัยฝึกสอน ชั้นกลาง 3 ครูนิเทศก์ คอื ครูวัฒนา โกศนิ านนท์ ตอ่ มาไดท้ นุ การศึกษาของเจา้ ไชยสุรยิ วงศ์ ณ เชยี งใหม่ ศึกษาต่อท่ีวิทยาลัย นาฏศลิ ปกรงุ เทพ (วังหน้า) ในระดับช้นั สงู (ปมช.) กบั ครทู ัศนยี ์ ขุนทอง ครอู ุสา สคุ นั ทะมาลัย ครทู ้วม ประสิทธกิ ุล และเรียนเพลงพืน้ บา้ นกับครูเจ้าเครือแก้ว ณ เชยี งใหม่ พ.ศ. 2514 หลังจากนนั้ กลับมาใช้ ทุนบรรจุเป็นครู วันที่ 16 พฤษภาคม 2522 ณ วิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่ สอนวิชาเอกคีตศิลป์ เพลงพ้ืนบ้านเหนือ ปฏบิ ตั ริ าชการพเิ ศษทัง้ ขับร้องเพลงไทยเดมิ เพลงพื้นเมอื งภาคเหนือ ปฏิบัติหน้าที่ ครูที่ปรึกษา ครูผู้ปกครอง งานพยาบาล งานประชาสัมพนั ธ์ งานบรรณารักษ์ งานแนะแนว กรรมการ และประธานกรรมการตัดสินขับร้องเพลงไทยเดิม เพลงไทยสากลและเพลงลูกทุ่ง สิ่งที่ภาคภูมิใจที่สุด คือได้มีโอกาสเข้าเฝ้ารัชกาลที่ 9 และพระบรมวงศานุวงศ์ทุกพระองค์ ในคราวที่พระองค์ท่านเสด็จ แปรพระราชฐานมาประทับท่ีพระตำหนักภูพิงค์ราชนิเวศน์ ได้เข้าเฝ้าและขับร้องถวายสมเด็จพระ พี่นางฯ และสมเด็จเจ้าฟ้าเพชรรัตน์ฯ ขับร้องเพลงไทยร่วมกับวงดนตรีครูดนตรีหลายท่าน สถานที่ บ้านของเจ้าไชย สุริยวงศ์ ณ เชียงใหม่ ออกงานทั้งงานสอนและงานเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมไทยและ พื้นเมืองบรรยากาศวิทยาลยั นาฏศิลปเชียงใหม่ในสมัยน้ัน อยู่ด้วยกันเหมือนพี่เหมือนน้อง ถ้อยทีถ้อย อาศัย เกษียณอายุราชการเมื่อวันที่ 30 กันยายน 2561 (รวมอายุราชการ 40ปี) ปัจจุบันเป็น ขา้ ราชการบำนาญ

47 1. การถา่ ยทอดองคค์ วามรูเ้ พลงกลอ่ มเด็กภาคเหนือฉบับคุ้มพระราชชายาเจ้าดารารศั มี ของครูจริ าภรณ์ สขุ เกษม 1.1 เพลงซอสิกจงุ้ จา ซอสิกจงุ้ จาโหน สองคนป้ีนอ้ ง เวลาแดดฮ้อน จะว่ิงลมเจย แม่เลยี้ งเหย นายไคร่แอ่วใบ้ ลอ่ งกองใต้ แผว๋ กาดตา้ แป หนั เป้ินขายแห ขายแพรผนื ผ้า หันหม่แู ม่ก้า ขายเหม้ียงขายปู ขายจ้ินหมู อนั นั้นหมู่ฮ้อ จาวบา้ นโตง้ อ้อ ขายป๋าสวาย ลำจะตา๋ ย มาแก๋งใสส่ ้ม ข้าวหนมขา้ วต้ม อันใดก่อมี ถัว่ ลาดปันตี๋ จ้ินแหง้ ปล๋าแห้ง ซัมพ่องขายแป้ง จัน๋ กู่จนั๋ มนั ซัมพ่องขายจ๋ัน คิงปนั ออยลอย 1.2 เพลงอ่ือจาจา ออ่ื ออื ออื อื้อ อื้อ ออ่ื ออื อือ อือ อือ ฮ้ือ อ่ือ ต๊ะโตง๋ เต๋ง ไฟไหมเ้ ฮอื นเมง็ ค้างกา้ โอง่ ฮ้าปา่ ว อ่อื อือ ออื อ้ือ อ้อื ออ่ื ออื อือ อือ อือ ฮื้อ อ่ือ หลบั ฮื้อจ้ืนจ้ืน ตนื่ แลว้ ก๋นิ นม กอนตา๋ วันลง อ่ีปี้จะปาไปแอ่ว อ่ือ อือ อือ อือ้ อ้อื ออ่ื อือ อือ อือ อือ ฮ้ือ อื่อ อื่อจาจา หลบั สองต๋า กันแมน่ ายมา อ่หี ลา้ ก้อยต่นื อ่อื ออื ออื อ้อื ออื้ ออ่ื ออื อือ อือ อือ ฮื้อ อื่อ แม่ไปกาดไปซ้ือหนังปอง ไปซ้ือปี่ลิ้นตอง มาปนั เองพ่องแหล่ ออ่ื อือ ออื อือ้ อ้อื ออ่ื อือ อือ อือ อือ ฮื้อ อื่อ นางผูแ้ ม่ วา่ บ่มสี ัง ลูกบ่าถ้าหวงั วา่ จะไดล้ ิน้ ปี่ อ่อื ออื ออื ออ้ื อือ้ อื่อ ออื อือ อือ อือ ฮ้ือ อ่ือ

48 ปี่ไมเ้ ฮ้ยี ะ เปน้ิ จะขายสิบสอง ปี่ลิ้นตอง เปน้ิ จะขาย สบิ ห้า อื่อ ออื ออื ออ้ื อือ้ ออื่ อือ อือ อือ อือ ฮื้อ อื่อ 2. การบนั ทึกทำนองและทางรอ้ งเพลงกลอ่ มเด็กภาคเหนือฉบบั คุ้มหลวงพระราชชายาเจ้า ดารารัศมี ของครจู ิราภรณ์ สขุ เกษม 2.1 เพลงซอสกิ จุ้งจา - - - - -สอง-คน -ป-ี้ นอ้ ง - - - - ---- ร้อง - สิก-จุ้ง -จา-โหน - - - - - - - - - ม - ร ด ล - ดํ - - - - ---- ดนตรี - ซ - ดํ - ร - ม - - - - รอ้ ง -เว- ลา -แดด-ฮ้อน - - - - - - - - - จะ-วิง่ -ลม-เจย - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ด - - - - - - - - - ล - ด - ด - ด - - - - - - - - รอ้ ง - - -แม่ -เลี้ยง-เหย - - - - - - - - -นาย-ใคร่ -แอ่ว-ใบ้ - - - - - - - - ดนตรี - - - ดํ - ร - ม - - - - - - - - - ม - ร ด ล - ดํ - - - - - - - - รอ้ ง --- ลอง -กอง-ใต้ - - - - - - - - -แผว-กาด -ตา้ -แป - - - - - - - - ดนตรี - - - ล - ด - ด - - - - - - - - - ล - ด - ล - ม - - - - - - - - รอ้ ง -หัน-เป้นิ -ขาย-แห - - - - - - - - -ขาย-แพร -ผืน-ผา้ - - - - - - - - ดนตรี - ด - ร - ด - ม - - - - - - - - - ม - ร ด ล - ด - - - - - - - - รอ้ ง -อนั -หมู่ -แม่-กา้ - - - - - - - - -ขาย-เหมยี้ ง -ขาย-ปู - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ด - - - - - - - - - ด - ร - ด - ม - - - - - - - - รอ้ ง - - - ขาย -จิ้น-หมู - - - - - - - - -อนั -น้ัน -หมู่-ออ้ - - - - - - - - ดนตรี - - - ร - ด - ม - - - - - - - - - ม - ร ด ล - ด - - - - - - - - รอ้ ง -จาว-บา้ น -โตง้ -ออ้ - - - - - - - - -ขาย-ป๋า --สวาย - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ด - - - - - - - - - ด - ร - ด - ม - - - - - - - -

49 รอ้ ง - - - ลำ - -จะตา๋ ย - - - - - - - - -มา-แกง๋ -ใส่-สม้ - - - - - - - - ดนตรี - - - ร - - ด ม - - - - - - - - - ด - ร - ด - ด - - - - - - - - รอ้ ง - ขา้ ว-หนม -ข้าว-ตม้ - - - - - - - - -อนั -ใด -ก่อ-มี - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ด - - - - - - - - - ด - ร - ด - ม - - - - - - - - รอ้ ง - ถ่ัว-ลาด -ปนั -ต๋ี - - - - - - - - -จิ้น-แหง้ -ปา๋ -แห้ง - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ม - - - - - - - - - ด - ร - ด - ด - - - - - - - - ร้อง - ซัม-พอ่ ง -ขาย-แปง้ - - - - - - - - -จนั๋ -กู่ -จั๋น-มัน - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ด - - - - - - - - - ด - ร - ด - ม - - - - - - - - ร้อง - ซมั -พอ่ ง -ขาย-จนั๋ - - - - - - - - -คิง-ปนั -ออย-ลอย - - - - - - - - ดนตรี - ด - ล - ด - ม - - - - - - - - - ด - ร - ด - ด - - - - - - - - 2.2 เพลงอ่ือจาจา ร้อง - - - - - - - อื่อ - - - ออื - อือ - อื้อ - - - ออื้ -อ่อื - อ้ือ - - ออื ออื่ -ออื ฮอ้ื ออื่ ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ รอ้ ง - - - - - - - ตะ๊ - - - - โต๋ง-เต๋ง -ไฟไหม้ -เฮือน-เมง็ ค้างก้า-โอ่ง -ฮา้ -ปา่ ว ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ ร้อง - - - - - - - ออ่ื - - - ออื - ออื - ออ้ื - - - อื้อ -ออ่ื - อื้อ - - อือออื่ -อือฮอื้ ออ่ื ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ รอ้ ง --หลับฮือ้ -จ้นื -จ้ืน --ตื่นแลว้ ก๋นิ -นม -กอนต๋า --- วนั ลง อ่ปี ้จี ะปา -ไป-แอ่ว ดนตรี - - ม ม - ซ - ล - - ซ ล - ด - ม - - ซ ล - ด - ร ดํ ดํ ล ดํ - ดํ - ซ

50 รอ้ ง - - - - - - - ออื่ - - - ออื - อือ - ออ้ื - - - อื้อ -อ่อื - อ้ือ - - อือออื่ -ออื ฮอ้ื ออื่ ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ ร้อง - - -อื่อ -จา-จา ---หลบั สอง-ตา๋ -กอนแม่ ---นายมา - - อ่หี ลา้ -ก้อย-ต่นื ดนตรี - - ม ม - ซ - ล - - ซ ล - ด - ม - - ซ ล - ด - ร ดํ ดํ ล ดํ - ดํ - ซ รอ้ ง - - - - - - - อือ่ - - - ออื - ออื - อือ้ - - - ออ้ื -อ่ือ- อ้ือ - - ออื ออื่ -ออื ฮ้อื ออื่ ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ รอ้ ง - - -แม่ -ไป-กาด --ไปซ้ือ หนงั -ปอง ไปซ้ือ-ปี่ --ลิ้นตอง มาปนั๋ -เอง -พอ่ ง-กา่ ดนตรี - - ม ม - ซ - ล - - ซ ล - ด - ม - - ซ ล - ด - ร ดํ ดํ ล ดํ - ดํ - ซ ร้อง - - - - - - - ออ่ื - - - ออื - อือ - อ้อื - - - อือ้ -ออ่ื - อื้อ - - ออื ออ่ื -อือฮอ้ื ออ่ื ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ รอ้ ง - - -นาง -ผู้-แม่ - - ว่าบ่า -มี-สงั --ลกู บ่า -ถ้า-หวัง -ว่าจะได้ -ลิ้น-ปี่ ดนตรี - - - ร - ดํ - ล - - ซ ล - ร - ด - - ซ ล - ด - ร ดํ ดํ ล ดํ - ดํ - ซ ร้อง - - - - - - - ออ่ื - - - อือ - ออื - อื้อ - - - อื้อ -ออื่ - อ้ือ - - ออื ออื่ -ออื ฮื้อออ่ื ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ รอ้ ง - - -ปี่ -ไม้-เฮยี๊ ะ -เปิ้นจะขาย -สบิ -สอง - - -ปี่ - - ล้นิ ตอง -เปิ้นจะขาย -สิบ-หา้ ดนตรี - - ม ม - ซ - ล - - ซ ล - ด - ม - - ซ ล - ด - ร ดํ ดํ ล ดํ - ดํ - ซ รอ้ ง - - - - - - - ออ่ื - - - ออื - อือ - ออื้ - - - ออ้ื -ออ่ื - อ้ือ - - ออื ออ่ื -อือฮื้อออื่ ดนตรี - - - - - - - ม - - - - - ซ - ล - ด - ม - ร - ด - - - ล - ดํ - ซ

51 3. สรุปองค์ความรู้ เพลงกล่อมเด็กภาคเหนอื ฉบับคุ้มหลวงพระราชชายาเจ้าดารารศั มี ของครูจริ าภรณ์ สุขเกษม ในบทร้องเพลงกล่อมเด็กภาคเหนือฉบับคุ้มหลวงพระราชชายาเจ้าดารารัศมี โดย ครูจิราภรณ์ สุขเกษม ที่ได้รับการถ่ายทอดองค์ความรู้มาจากเจ้าเครือแก้ว ณ เชียงใหม่ มีจำนวน 2 เพลง ได้แก่ เพลงซอสิกจุ้งจา และ เพลงอื่อจาจา ซึ่งในการร้องเพลงกล่อมเด็กและเชิงความหมาย กจ็ ะรบั การสบื ทอดมาเหมือน ๆ กนั หากกล่าวถึงเพลงกล่อมเด็กโดยรวมแล้ว ก็จะต่อเพลงท่ีเป็นวรรค การร้องการเอื้อนเสียงท่ีเปน็ แบบฉบบั เดียวกัน เพราะการร้องแบบฉบบั ราชสำนักคุ้มหลวงจะมีการนำ วิทยาการ หรือหลักการมาใช้ปรับปรุงให้มีการร้องการเอื้อนเสียงมีมาตราฐานยิ่งขึ้น เพลงกล่อมเด็ก เป็นแบบชาวบ้านมาก่อนแล้วจึงเข้าไปสู่แบบราชสำนักผ่านการปรับปรุงการขับร้องให้งดงาม เม่ือผู้ฟัง รับฟังแล้วต่างชื่นชมว่า เพลงในภาคเหนือมคี วามซาบซึ้ง เข้าไปถึงหัวใจไพเราะ อนึ่งการเข้าเรียนเม่อื ปีพ.ศ.2514 เริ่มเรียนเพลงพื้นเมือง ซึ่งก่อนหน้านั้นจะมีเจ้าโสภา ณ เชียงใหม่ ท่านฟ้อนรำและเล่น ดนตรีได้ด้วย ได้มาสอนการขับร้องเพลงให้ในเริ่มแรก ต่อมาเจ้าเครือแก้ว ณ เชียงใหม่ ท่านจะร้อง เพลงและฟ้อนรำด้วย (สว่ นหนึง่ ของภาพประวัติศาสตร์ฟอ้ นมา่ นมยุ เชยี งตาท่ปี รากฏในปัจจุบัน) โดยท่ี ทา่ นเข้ามาสอนวิทยาลยั นาฏศลิ ปเชยี งใหม่ตั้งแต่ตอนนน้ั เป็นต้นมา 5. สรุปความรู้เกยี่ วกับเพลงกล่อมเดก็ ภาคเหนือฉบับค้มุ หลวงพระราชชายาเจา้ ดารารศั มี จากการลงพื้นที่การจัดการความรู้ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่น เรื่อง เพลงกล่อมเด็กภาคเหนือฉบับ คุ้มหลวงพระราชชายาเจ้าดารารัศมี พบว่า ครูทั้ง 3 ท่าน มีการรับการถ่ายทอดองค์ความรู้มาจาก เจ้าเครือแก้ว ณ เชียงใหม่ ซึ่งเจ้าเครือแก้ว ณ เชียงใหม่ ได้มีโอกาสเข้าไปรับใช้ รับองค์ความรู้จาก ราชสำนักพระราชชายาเจ้าดารารัศมี มีโอกาสได้รับใช้ใกล้ชิด “นางต้นห้อง” คนสนิทของ พระราชชายาเจ้าดารารัศมี ไดเ้ รยี นวชิ าขับรอ้ งทั้งเพลงไทยและเพลงพน้ื เมืองประกอบการฟ้อนตา่ ง ๆ เช่น ฟ้อนม่านมุยเชียงตา ฟ้อนโยคีถวายไฟ ฟ้อนเงี้ยว ฟ้อนม่านแม่เล้ ฟ้อนน้อยใจยา ฟ้อนระบำซอ รวมไปถึงเพลงบรรเลงรับร้อง เพลงจะปุ เพลงซอพม่า และเพลงกล่อมเด็กในฉบับราชสำนักคุ้มหลวง (พระราชชายาเจ้าดารารัศมี) กระทั่งได้รับเชิดชูเกียรติให้เป็นศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง ปพี ทุ ธศกั ราช 2541 (สาขาคตี ศิลป์พ้นื เมอื งลา้ นนา) และไดถ้ กู เชิญใหม้ าเป็นครูผูเ้ ช่ียวชาญสอนการขับ ร้องเพลงไทยและเพลงพื้นเมืองให้แก่นักเรียนวิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่ ซึ่งครูทั้ง 3 ท่าน ได้แก่ 1) ครูนันทิตา คุ้มมา 2) ครูพังงา ถาวร 3) ครูจิราภรณ์ สุขเกษม ได้รับการถ่ายทอดองค์ความรู้ด้าน การขับร้องเพลงไทยและพื้นเมืองในราชสำนักคุ้มหลวง โดยการขับร้องเพลงส่วนใหญ่จะมี กระบวนการสอนที่ไม่ต่างกัน เพราะเพลงส่วนใหญ่ที่นำมาสอน จะเป็นแบบฉบับราชสำนัก ที่มีการ ปรับปรุงใหม้ ีการรอ้ ง ลูกเอ้ือนใหเ้ ปน็ มาตรฐาน มแี บบแผน ขนบการร้องแบบราชสำนกั ค้มุ หลวง

52 เพลงกลอ่ มเด็กฉบับราชสำนักค้มุ หลวง ที่ไดร้ ับการสืบทอดดังกลา่ ว ถือวา่ เป็นความงดงามแห่ง ร่องรอยทางประวัติศาสตร์ที่ปรากฏบนทักษะการขับร้องเพลงในวิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่ ที่มีการ ถ่ายทอดและสืบทอดกันอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้เพลงกล่อมเด็ก ก็ยังมีการเรียนการสอนกันอยู่ ใน รายวิชาเพลงกล่อมเด็ก หลักสูตรศึกษาศาสตรบัณฑิต สาขาดนตรีศึกษาและสาขานาฏศิลป์ศึกษา วทิ ยาลยั นาฏศิลปเชยี งใหม่ ที่ยงั รักษาทำนองร้องดังกลา่ วใหค้ งอยู่ มกี ารบรู ณาการสอนให้เปน็ ปัจจุบัน การร้องเพลงเพื่อกล่อมเกลาเด็กทารกที่วันหนึ่งถือว่า ยังมีคุณค่าแห่งภูมิปัญญาดำรงอยู่เสมอ ๆ การ ร้องที่มีแต่การร้องผสมการเอื้อน แบบไม่มีเครื่องดนตรี จะยังดำเนินไปอย่างไม่สิ้นสุด และอาจมีการ นำทำนองร้องไปรว่ มบรรเลงกับวงดนตรบี า้ ง เช่น นำไปผลิตซ้ำผา่ นบทเพลงต่าง ๆ เช่น วงดนตรโี ฟล์ค ซองฉบับ จรัล มโนเพชร ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในการร่วมจารึกหน้าประวัติศาสตร์พัฒนาการทางดนตรี ขบั ร้องท่ีงดงามเหล่านส้ี านตอ่ ลมหายใจทางศิลปวัฒนธรรมล้านนาสืบตอ่ ไป 4.4 การประมวลและกลนั่ กรอง จัดกิจกรรมเสวนาเชิญคณะกรรมการ ครู อาจารย์ ผู้ทรงคุณวุฒิ ตรวจสอบ ขอ้ มูล วพิ ากษ์ รายงานความรตู้ ่อผู้ทรงคุณวุฒิ นำเสนอองคค์ วามรูต้ ่อทีป่ ระชุมวิทยาลัยฯ จัดทำคู่มือ แต่งต้งั คณะกรรมการพจิ ารณา ตรวจสอบแก้ไขคำผิด ตรวจเอกสาร ประชาสัมพนั ธ์ 4.5 การเข้าถึงความรู้ การเข้าถงึ ความรโู้ ดยการเผยแพร่ คูม่ อื การจดั ทำเทคนคิ การจดั ทำเอกสาร CD จัดทำเว็บเพจเพื่อให้สามารถ download ข้อมูลได้ จัดทำ facebook จัดทำระบบข้อมูล สารสนเทศ จัดทำบอร์ดประชาสัมพันธ์ 4.6 การแบ่งปนั แลกเปลีย่ นเรียนรู้ มีการแบ่งปันแลกเปลี่ยนเรียนรู้โดยการจัดประชุมสัมมนา แลกเปลี่ยน เรียนรู้ทางเว็บไซต์ จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ผ่านระบบออนไลน์ VDO Line สรุปข้อมูลที่ได้รับ มี การนำเสนอข้อมูลทั้งในและนอกวิทยาลัยฯ โดยดำเนินการเมื่อวันเสาร์ที่ 25 สิงหาคม 2564 ผ่าน ชอ่ งทางส่อื โซเชยี ลต่าง ๆ 4.7 การเรยี นรู้ การจัดการความรู้เรื่อง เพลงกล่อมเด็กภาคเหนือฉบับคุ้มหลวงพระราช ชายาเจา้ ดารารัศมี สามารถดำเนินการเรียนรูโ้ ดยการทำแบบประเมินความพึงพอใจ ทำแบบประเมิน ครูผู้สอน นำความรู้ไปใช้ในการจัดการเรียนรู้ในวิทยาลัยฯ บูรณาการความรู้ประกอบการเรียนใน รายวิชาเพลงสำหรับเด็กและการละเล่นพื้นบ้าน ส่งผลการรายงานไปยังเครือข่าย จัดทำบัญชีผู้นำ ประโยชน์จากการจัดการความรู้ไปใช้ และประมวลความรูจ้ ดั ทำเปน็ ค่มู ือแนวทางการปฏบิ ตั ิ

53 5. เสนอแนะกจิ กรรมที่จะดำเนินการตอ่ ไปเมื่อเสรจ็ สน้ิ กระบวนการจดั การความรใู้ นครง้ั น้ี - จดั เวทเี ผยแพร่เพลงกล่อมเด็กภาคเหนือฉบับคุ้มหลวงพระราชชายาเจ้าดารารศั มี โดยเชญิ วิทยากรทั้งสามท่าน รว่ มพูดคุยการสาธติ วิธกี ารขบั รอ้ งเพลงกลอ่ มเด็กผา่ นชอ่ งทาง Facbook Live เพ่อื ใหผ้ ู้สนใจเขา้ ถึงได้มากขึ้น

54 บรรณานกุ รม จิราภรณ์ สุขเกษม. สมั ภาษณ์ วนั ที่ 28 สงิ หาคม 2564. นันทติ า ค้มุ มา. สัมภาษณ์ วันที่ 25 สงิ หาคม 2564. พังงา ถาวร. สัมภาษณ์ วันที่ 27 สิงหาคม 2564. พิมพา สุธญั ญาวชั ชยั . เพลงกล่อมเดก็ ลา้ นนา. หอสมุดแหง่ ชาติรัชมงั คลาภิเษก เชยี งใหม่. สบื คน้ วนั ท่ี 15 สงิ หาคม 2564. อดุ ม รุ่งเรืองศรี. (2542) เพลงกลอ่ มเด็กและเพลงร้องเล่น. ใน สารานุกรมวฒั นธรรมไทย ภาคเหนือ เล่ม 9. กรงุ เทพฯ: มูลนธิ ิสารานกุ รมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์