ประวัติศาสตร์โคราช

ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์โ ค ร า ช Love, the Thompsons

คำ นำ รายงานวิเคราะห์สถานการณ์การจัดท าข้อมูลเชิงพื้นที่ จังหวัด เป็นรายงาน สถานการณ์ที่ส านักงานสถิติ จังหวัดนครราชสีมาได้จัดท าขึ้น เพื่อรวบรวมประมวล ข้อมูล ที่น่าสนใจต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับแผนยุทธศาสตร์ การพัฒนาจังหวัด 4 ปี และวิเคราะห์ ข้อมูลสถานการณ์ แนวโน้มของยุทธศาสตร์ตามแผนพัฒนาจังหวัดดังกล่าว ด้วยการน า ข้อมูลสารสนเทศมาประกอบการก าหนด ผลิตภัณฑ์ที่มีศักยภาพ (Product Champion) และห่วง โซ่คุณค่า (Value Chain) และการวิเคราะห์ความ สัมพันธ์ระหว่างประเด็น ยุทธศาสตร์กับตัวแปรที่ส าคัญ ที่จะน าไปสู่การก าหนดปัจจัยสู่ความส าเร็จที่เหมาะสม ด้วยข้อมูลสารสนเทศตามประเด็นต่างๆ

สารบัญ 1 อุ ท ย า น ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ พิ ม า ย 2อาณาจักรศรีจนาศะ 3หมู่บ้านทำเครื่องปั้ นดินเผาด่านเกวียน 4 อุ ท ย า น ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ พิ ม า ย

1 อุ ท ย า น ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ พิ ม า ย ตั้งอยู่ในตัวอำเภอพิมาย ประกอบด้วย โบราณสถานสมัย ขอมที่ใหญ่โตและงดงามอลังการ นั่นคือ “ปราสาทหินพิมาย แหล่งโบราณคดีที่ทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ บนพื้นที่ 115 ไร่ วางแผนผังเป็นรูปสี่ เหลี่ยมผืนผ้ากว้าง 565 เมตร ยาว 1,030 เมตร ชื่อ “พิมาย” น่าจะมาจากคำว่า “วิมาย” หรือ “วิมาย ปุระ” ที่ปรากฏในจารึกภาษาเขมรบนแผ่นหิน ตรงกรอบ ประตูระเบียงคดด้านหน้าของปราสาทหินพิมาย และยัง ปรากฏชื่อในจารึกอื่นอีกหลายแห่ง อาจจะเป็นคำที่ใช้เรียกรูป เคารพหรือศาสนสถาน สิ่ งที่เป็นลักษณะพิเศษของ ปราสาท หินพิมาย คือ ปราสาทหินแห่งนี้สร้างหันหน้าไปทางทิศใต้ ต่ า ง จ า ก ป ร า ส า ท หิ น อื่ น ที่ มั ก หั น ห น้ า ไ ป ท า ง ทิ ศ ต ะ วั น อ อ ก สั นนิษฐานว่าเพื่อให้หันรับกับเส้ นทางที่ตัดมาจากเมืองโศธรปุ ระ เมืองหลวงของอาณาจักรเขมร ซึ่งเข้าสู่ เมืองพิมายทาง ด้านทิศใต้

2อาณาจักรศรีจนาศะ ในยุคทวารวดีปรากฏมีอาณาจักรศรีจนาศะ หรือ \"จนาศะปุระ\" ขึ้นซึ่ง สั นนิษฐานว่ามีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองโบราณเสมา ในตำบลเสมาอำเภอ สู งเนินในปั จจุบัน พบหลักฐานเกี่ยวกับอาณาจักรศรีจนาศะจากจารึก สองชิ้นได้แก่ จารึกบ่ออีกาพบที่บ้านอีกาอำเภอสู งเนิน กำหนดอายุที่พ.ศ. 1411 ใช้อักษรหลังปั ลลวะและจารึกด้วยภาษาสั นสกฤตและภาษาเขมร กล่าวถึงพระราชาแห่งศรีจนาศะประทานสั ตว์และทาสแก่พระสงฆ์และ สรรเสริญอังศเทพผู้สร้างศิวลึงค์ และจารึกศรีจนาศะซึ่งพบที่อยุธยา เป็นอักษรขอมโบราณในภาษาสั นกฤตและเขมรกล่าวถึงรายพระนาม กษั ตริย์แห่งศรีจนาศะจารึกขึ้นเมื่อปีพ.ศ. 1480 เมืองเสมาเป็นเมืองมีคู น้ำ คั น ดิ น ล้ อ ม ร อ บ เ ป็ น รู ป ว ง ก ล ม รี พ บ โ บ ร า ณ ส ถ า น จำ น ว น เ ก้ า แ ห่ ง นอกจากนี้ยังมีพระนอนหินทรายที่วัดธรรมจักรเสมารามซึ่งสั นนิษฐานว่า สร้างขึ้นในยุคศรีจนาศะ หลักฐานที่พบแสดงว่าถึงพระพุ ทธศาสนาในศรี จ น า ศ ะ ซึ่ ง ไ ด้ รั บ อิ ท ธิ พ ล จ า ก ท ว า ร ว ดี อ ยู่ คู่ กั บ ศ า ส น า พ ร า ห ม ณ์ ไ ศ ว นิ ก า ย เมืองศรีจนาศะมีความสั มพันธ์กับเมืองศรีเทพจังหวัดเพชรบูรณ์และ เ มื อ ง ล ะ โ ว้ ซึ่ ง อ ยู่ ภ า ย ใ ต้ มั ณ ฑ ล ะ เ ดี ย ว กั น เมื่อจักรวรรดิเขมรแผ่ขยายอำนาจมาในพื้นที่เมื่อประมาณพุ ทธศตวรรษ ที่ 15 ทำให้อาณาจักรศรีจนาศะสิ้ นสุ ดลง จารึกเมืองเสมาพ.ศ. 1514 กล่าวถึงพระเจ้าชัยวรมันที่ 5 เมือง \"โคราฆะปุระ\" ถือกำเนิดขึ้นที่ตำบล โ ค ร า ช ริ ม แ ม่ น้ำ ลำ ต ะ ค อ ง มี ป ร า ส า ท เ มื อ ง แ ข ก แ ล ะ ป ร า ส า ท โ น น กู่ ซึ่ ง เ ป็ น ศิ ล ป ะ แ บ บ เ ก า ะ แ ก ร์

3หมู่บ้านทีเครื่องปั้ นดินเผาด่าน เกวียน บ้ า น ด่ า น เ ก วี ย น ใ น อ ดี ต เ ป็ น ชุ ม ช น เ ก่ า แ ก่ ข อ ง ที่ ร า บ ลุ่ ม แ ม่ น้ำ มู ล ที่ ไ ห ล ผ่ า น จั ง ห วั ด น ค ร ร า ช สี ม า ใ น อ ดี ต เ ค ย เ ป็ น ที่ พั ก ก อ ง ค า ร า ว า น เ ก วี ย น สิ น ค้ า ที่ ขึ้ น ล่ อ ง ร ะ ห ว่ า ง โ ค ร า ช - เ ข ม ร ห รื อ ที่ เ รี ย ก กั น ม า ว่ า \" ด่ า น เ ก วี ย น \" ส่ ว น ใ ห ญ่ ช า ว บ้ า น มี อ า ชี พ ทำ ก า ร เ ก ษ ต ร เ ป็ น ห ลั ก จ น ช า ว ข่ า ( ช น เ ผ่ า ต ร ะ กู ล ม อ ญ - เ ข ม ร ) เ ข้ า ม า ทำ ง า น ก่ อ ส ร้ า ง โ บ ส ถ์ แ ล ะ ไ ด้ นำ ดิ น ม า ปั้ น เ ป็ น ภ า ช น ะ เ ผ า เ ก็ บ ไ ว้ ใ ช้ ส อ ย ใ น ค รั ว เ รื อ น จ น เ กิ ด เ ป็ น อ า ชี พ ที่ ช า ว บ้ า น ส่ ว น ใ ห ญ่ ฝึ ก ฝ น จ น มี ฝี มื อ ใ น ก า ร ทำ เ ค รื่ อ ง ปั้ น ดิ น เ ผ า ใ น เ ว ล า ต่ อ ม า

4 อุ ท ย า น ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ พิ ม า ย เ มื อ ง พิ ม า ย เ ป็ น เ มื อ ง ที่ ส ร้ า ง ต า ม แ บ บ แ ผ น ข อ ง ศิ ล ป ะ เ ข ม ร มี ลั ก ษ ณ ะ เ ป็ น เ วี ย ง สี่ เ ห ลี่ ย ม ชื่ อ พิ ม า ย น่ า จ ะ ม า จ า ก คำ ว่ า วิ ม า ย ห รื อ วิ ม า ย ปุ ร ะ ที่ ป ร า ก ฏ ใ น จ า รึ ก ภ า ษ า เ ข ม ร บ น แ ผ่ น หิ น ต ร ง ก ร อ บ ป ร ะ ตู ร ะ เ บี ย ง ค ด ด้ า น ห น้ า ข อ ง ป ร า ส า ท จ า ก ห ลั ก ฐ า น ศิ ล า จ า รึ ก แ ล ะ ศิ ล ป ะ ส ร้ า ง บ่ ง บ อ ก ว่ า ป ร า ส า ท หิ น พิ ม า ย ค ง เ ริ่ ม ส ร้ า ง ขึ้ น ส มั ย พ ร ะ เ จ้ า สุ ริ ย ว ร มั น ที่ 1 ร า ว พุ ท ธ ศ ต ว ร ร ษ ที่ 1 6 ใ น ฐ า น ะ เ ท ว ส ถ า น ข อ ง ศ า ส น า พ ร า ห ม ณ์ รู ป แ บ บ ข อ ง ศิ ล ป ะ เ ป็ น แ บ บ บ า ป ว น ผ ส ม ผ ส า น กั บ ศิ ล ป ะ แ บ บ น ค ร วั ด ซึ่ ง ห ม า ย ถึ ง ป ร า ส า ท นี้ ไ ด้ ถู ก ดั ด แ ป ล ง ม า เ ป็ น ส ถ า น ที่ ท า ง ศ า ส น า พุ ท ธ ใ น ส มั ย พ ร ะ เ จ้ า ชั ย ว ร มั น ที่ 7 [ 4 ]