bir dünya çocuk

AYLIK COCUK GAZETESI 2021ISPARTA.SDÜ ‘ ‘ G ö ky ü z ü gi b i b i r ş ey ş u ç o c u k l u k, h i ç b i r ye r e gi t m i yo r. ’ ’ EDİP CANSEVER ENGELLER YETERKİ KALPLERDE OLMASIN KADINLAR VE ÇOCUKLAR İÇİN YARDIM ELİ BİR DÜNYA ÇOCUK KİTAPLIĞI MASAL ANLATICILARI ŞAMPİYON ÇOCUKLAR ÇOCUKLARDA DİJİTAL BAĞIMLILIK MIRILDANAN ÇOÇUK KITAP YORUMU VE YEŞİLAY

içindekiler ŞAMPIYON ÇOCUKLAR................................................ 1 BİR DÜNYAÇOCUK KİTAPLIĞI...................................... 2-3 ÇOCUKLARDA DİJİTAL BAĞIMLILIK VE YEŞILAY......... 4-5 MIRILDANAN ÇOCUK KITAP YORUMU............................... 6 MASAL ANLATICILARI..................................................... 7 YETER Kİ ENGELLER KALPLERDE OLMASIN....................... 8-9 ÇOCUKLAR VE KADINLAR İÇİN YARDIM ELİ ....................... 10-11 BİR DÜNYA ÇOCUK - ÇOCUK GAZETESİ YAYIN KURULU: LEVENT YAVUZ AYDIN - SEBĞETULLAH KARAASLAN DİZGİ-TASARIM: LEVENT YAVUZ AYDIN YAYIN DANIŞMANI: DOÇ. DR. NALAN OVA YAYIN YERİ: ISPARTA

Ş A MP İ Y O N Ç O C U K L A R Uluslararası Caribou Matematik Yarışması’nda 2021’in ilk yarısında 4 dünya şampiyonu Türkiye’den çıktı. Caribou Matematik Yarış- ması yılda 6 kez 2,-3-4, 5-6, 7-8, 9-10, 11-12 yarışma; İngilizce, Fransızca, Çince, Farsça dillerinde yürütülüyor. Türkiye’den yarışmaya katılmak isteyen aday öğrenciler ve okulları yarışmaya bu dillerden uygun olanı seçerek katılıyorlar. Gelin şimdi şampi- yonları yakından tanıyalım. Ben Uras Gümüşburun, Ben Semih Koçer, İstanbul’da özel bir Marmaris’te özel bir kolejde 4.sınıf öğren- kolejde 8.sınıf öğrencisiyim bu yıl ka- cisiyim. Bu yıl katıldığım Caribou Matema- tıldığım Caribou Matematik Yarışma- tik Yarışması’nda 4-5. sınıflar kategorisinde sı’nda 6bin679 öğrenci arasında tüm 5bin205 öğrenci arasında tüm soruları doğru soruları doğru yanıtlayıp 1. oldum yanıtlayıp 1.oldum Ben Duru Doğru Ben Yusuf Eymen Veliceceoğlu, Marmaris’te bir özel bir kolejde 2.sınıf Hakkari’de bir devlet okulunda 2.sınıf öğren- öğrencisiyim. Bu yıl katıldığım Caribou Ma- cisiyim. Bu yıl Ocak ayında katıldığım Caribou tematik Yarışması’nda 2.sınıf kategorisinde Matematik Yarışması’nda 2.sınıflar kategori- 2bin283 öğrenci arasında tüm soruları sinde 2bin557 kişi arasında tüm soruları doğ- doğru yanıtlayıp 1.oldum ru yanıtlayıp 1. oldum. Haber: Levent Yavuz Aydın

Dünya Edebiyatı’nda- İnsanlık kültürünün Çocuklar her şeyi an- Yeni yerler keşfedip Nasreddin Hoca fıkraları- Hem çocuk hem de ortak malı haline gel- lar. Her şeyden söze- görmek isteyen, özgür- nın temel özelliği insan- yetişkin edebiyatında miş bu masallarda debilirsin onlara. Enf- lüğüne düşkün Küçük dan yola çıkmasıdır. Fık- önemli bir yere sa- hayvanlar, bitkiler ya lasyondan bile.Bilgiçlik Kara Balık: Annesi ve ralarında insanın yaşam hip olan, Lewis Caroll da cansız varlıkların taslayan şeyler yazma. birlikte yaşadığı toplu- karşısındaki ve toplum- imzalı bu kitap, hayal insanlar gibi düşü- Daha içten ol. Serüven- luğun tüm karşı çıkış- daki durumunu zekice gücü zenginliğiyle kü- nüp konuşur, tanrılar- lerden düşlerden söz larına rağmen cesurca yapılan şakalarla karika- çük okurlara büyülü la insanlar bir araya et. Sözgelimi, lacivert davranıp; merakının türize ederek anlatmıştır. bir dünya sunarken, gelirler ve masalların ipek helikopter uçsun peşinden gittiği, hayatı Nasreddin Hoca fıkraları yetişkinler için bu bü- özünde halk kitleleri- yazılarında. Bilgi de ver. keşfe çıktığı, yepyeni okurken hem güldürür yüsünü içerdiği sem- nin yöneticilere üstü Öğütlerini dileyen Cemal maceralardan geçtiği hem de okurların düşün- bollerin anlam derinli- kapalı eleştiri ve iti- Süreya’nın Çocukça der- ve okuru da çeken bir ce dünyasını harekete ğiyle göstermektedir. razları saklıdır. gisinde yazdığı 12 küçük hikayedir geçirir niteliktedir. serüvenden oluşan bir kitaptır. OKUYANLAR ÖĞRENİR

Eserde bir çocuğun Eserde özel bir çocukla Eserde Charlie; ailesiyle Brezilya’nın Minas Ge- O sabah, meydanda sarı gözünden büyüklerin ev kedisi Pepe’nin sıradışı birlikte büyük bir kentin rais bölgesinde yaşayan mavi çizgili bir çadır dünyası anlatılır. Sahra arkadaşlığı işlenmektedir. bitiminde, küçük bir tahta fakir bir ailenin beş ya- kurulmuştur. Bu çadır- Çölü’ne düşen pilotun Pepe, meraklı ve hareketli barakada yaşamaktadır. şındaki oğlu olan hayal da *dünyanın en acayip Küçük Prens’le karşı- bir kedidir. Günün birinde Charlie çikolataya bayı- gücü çok gelişmiş Zeze hayvanı*sergilenmek- laşmasıylabaşlayan ki- yaşadığı binanın 4.katında lır,ama alacak parası yok- adlı çocuğun başından tedir. Neredeyse şehrin tap yirmi yedi bölümden yaşayan çocukla tanışma- tur. Biriktirilen parayla, geçenleri konu edinir. tamamı heyecanla sıra- oluşur. Özellikle Küçük sının ardından hayatı deği- yılda bir kez, küçük bir çi- Yetişkinler dünyasının da beklemektedir, tabii Prens’in yurdundan ay- şir. Bu çocuk diğelerinden kolata girer evlerine. Yaşa- sınırlamalarına hayal gü- Miriam dışında. Ne yazık rılıp altı ayrı gezegene farklıdır. Evden hiç çıkmaz, dığı kentte Bay Wonka’ya cüyle meydan okuyan ki Miriam’ın bu gösteriye yaptığı gezileri anlatan pencereden bile bakmaZa- ait bir çikolata fabrikası Zezé’nin yoksulluk, acı yetecek parası yoktur. bölümlerde bazı tipik ye- manını resim yaparak ge- vardır. Birgün Wonka im- ve ümit dolu hikâyesi Ama bu hayvanı görmeyi tişkin yaşam biçimleri- çirir. Pepe onun hapsedil- paratorluğunu devredece- yazarın çocukluğundan çok istemektedir. Eserde nin eleştirisi yapılır. diğini düşünür ve onunla ği varisi bullmak için bir derin izler taşır. bu hikaye işlenmektedir. arkadaş olmanın yollarını yarışma düzenler Char- arar lie’de adaylar arasındadır. , ÖĞRENENLER BİLİR Levent Yavuz Aydın - Sebğetullah Karaaslan

ÇOCUKLARDA DİJİTAL BAĞIMLILIK VE YEŞİLAY Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs pandemisiyle birlikte birçok sektörde uzaktan çalışma sistemine geçildi. Birçoğumuz işyerlerimize gitmeden evleri- mizden çalışmaya başladık. Bu süreçte eğitim öğretim de uzaktan yapılmaya başlandı. Uzaktan eğitime geçişle birlikte çocukların akıllı telefon, tablet ve bilgi- sayar gibi teknolojik cihazlarla geçirdikleri süreler artış gösterdi. Deyim yerindeyse çocuklarımızın en yakın arkadaşları bu teknolojik araçlar oldu. Sağladıkları kolaylıkların yanı sıra birtakım zararları da olan bu cihazların kullanımı neredeyse bir bağımlılık haline geldi. Biz de bu sayımızda sizler için Yeşilay’ın çocuklara yönelik çalışmalarını ve ‘dijital bağımlılık’ konusunu, Yeşilay Isparta Şubesi Koordinatörü Nesrin Çoldur ile konuştuk. Yeşilay nedir, çocuklar için neler yapıyor? Bilimsel ve akademik kökenli bir yaklaşım modelini benimseyerek, ocukların dünyasına iniyor, onlarla eğlenerek öğreniyoruz. Çocuklar tarafından büyük Biz Yeşilay Cemiyeti olarak yurdumuzda 101 yıldır ahlaki ve kültürel bir sevinçle karşılanmak hoşumuza gidiyor. Onlara kaliteli bir zaman sunu- bir kalkınma atmosferi içinde tütün, alkol bağımlılığı gibi toplumun yoruz. Sevgi temelli olunca da her iş daha güzel bir hal alıyor. Bakarak, beden ve ruh sağlığına ciddi zararlar veren bağımlılıklar yanın- görerek, taklit ederek büyüyen çocuklarımız için örnek teşkil edebi- da kumar, internet ve dijital bağımlılık dediğimiz teknoloji lecek bireyler olarak yanlarında yer alıyoruz. Ayrıca çocuklarımızı bağımlılığı gibi yetişkin bireylerin yanı sıra çocuklarımıza da Yeşilay’la tanıştırmak şehrin belli alanlarında, uygun zamanlarda zarar veren tüm bağımlılıklar ve zararlı alışkanlıklarla müca- etkinlik alanları kuruyoruz. Kurduğumuz etkinlik alanlarında ço- dele ediyoruz. Yeşilay’ın kuruluş amacı zararlı alışkanlıklarla cuklarımızla kum boyama, puzzle, kitap okuma, dans ve spor et- mücadele ve milli, kültürüne bağlı, sağlık nesiller yetiştir- kinlikleri gerçekleştirerek onlarla zaman geçirerek, aidiyet duy- mektir. Kuruluş amacımızdan da hareketle, nasıl bir çocuk gusu kazandırmaya çalışıyoruz. sokakta oynarken ve gezerken onun güvenliğini sağlamaktan sorumluysak, onları zararlı alışkanlıklardan korunması için de alınması gereken tüm önlemleri almamız gerektiği bilinciyle Koronavirüs pandemisi Yeşilay’ın çocuklara yönelik çalışmalarında çalışmalarımızı organize ediyoruz. Çocuklara yönelik çalışmala- engelledi mi veya aksamalara neden oldu mu? rımızı okul öncesi ve okul dönemi olarak iki ayrı kategoride ger- Yeşilay ailesi olarak gerek önleyici gerekse de psiko-sosyal destek çekleştiriyoruz. Her yaş grubuna hitap eden modüllerle çocukların verme hususunda çalışmalarımıza aynı hızımızla devamlılık sağlıyoruz. dünyasına iniyoruz. Çocukların dünyasına Kahramanlarımız aracılığıyla Çocuklarımız EBA üzerinden çalışmalarımıza erişebiliyorlar. Bu zor sü- inerek bağımlılıkların yarattığı olumsuzluklar ile ilgili mesajlar veri- Nesrin Çoldur reçte de hep onların yanı başında olmayı sürdürüyoruz. Eba’da yer alan yoruz. bilgilerimizi onlar için güncel tutuyoruz. Gerçekleştirdiğimiz yarışma- Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Programı kapsamında anaokulu ve il- larımız aynı şekilde devamlılık gösteriyor. Çocukların yetenek- kokul modülümüzde çocuklarımıza sağlıklı yaşam ve teknolo- lerini geliştirebilecekleri “Sağlıklı Nesil Sağlıklı Gelecek” ya- ji bağımlılığı eğitimlerimizi gerçekleştiriyoruz. Bu eğitimleri rışması ile sanatsal açıdan bağımlılık farkındalığı oluşturmak Yeşilay’ın çocuk kahramanı olan Yeşilcan ve arkadaşlarının amaçladık.Çocuklar edebi ve görsel olmak üzere iki ayrı kate- oyunları, hikayeleri ve şarkıları ile gerçekleştiriyoruz. goride eserlerini bize iletebildiler. Ortaokul modülümüzde sağlıklı yaşam ve teknoloji bağımlılığı Yeşilay Danışmanlık Merkezi’nde çocuklara danışmanlık hiz- eğitimlerinin yanı sıra tütün bağımlılığının zararları eğitimi meti veriliyor mu, veriliyorsa hangi alanlarda veriliyor ? de yer alıyor. Modüllere göre kahramanlarımızın hikayeleri de değişiklik gösteriyor. Bunlara ek olarak destekleyici aktivite- leri de bu yaş grubunda daha çok kullanıyoruz. Yeşilay Danışmanlık Merkezimiz tütün, alkol, madde, tekno- loji, kumar bağımlılarına ve yakınlarına, ücretsiz psikolojik ve sosyal destek veren bir kurumumuzdur. YEDAM’da 12 yaş ve Yeşilay ve çocukların tanışması için attığınız adımlar nelerdir? üzeri için bir danışmanlık hizmeti söz konusudur. 12 yaş altı ço- Yeşilay olarak çalışmalarımızda, kalite yönetiminde bir dünya stan- cuklar için ise Okulda Bağımlılığa Müdahale (OBM) eğitimcilerimiz dardı olan Mükemmeliyet Merkezi Modeli’ni esas alıyoruz.Bağımlılıklarla danışmanlık yapıyor. OBM, öğrencilerde sigara, alkol ve bağımlılık mücadelede bilimsel ve kanıta dayalı yöntemler kullanarak araştırma, geliş- yapıcı madde kullanımına yönelik ikincil önleme perspektifiyle geliştirilmiş tirme faaliyetleri yürütüyor ve alınan sonuçlara göre projeler üretiyoruz. Türkiye’nin ilk ve tek okul temelli müdahale programıdır.

Yeşilay’ın geliştirdiği OBM, bilinçlendirme ve farkındalık oluşturmayı Koronavirüs pandemisinde ebeveynler ve çocukları bağımlılıklardan amaçlayan, birincil önleme kapsamında geliştirilmiş okul temelli Türkiye korunmalarını sağlayacak önerileriniz nelerdir? Bağımlılıkla Mücadele (TBM) Eğitim Programı’nın tamamlayıcısıdır. OBM, TBM’nin bilgilendiren ve farkındalık oluşturan eğitici yönünü tamamla- Yeşilay Genel Başkan vekili Dr. Mehmet Dinç bu dönemi şöyle değerlen- makta ve bağımlılığa dönüşmeden öğrencilerin zararlı davranış ve alışkan- diriyor; lıklarına müdahale etmektedir. ‘‘Koronavirüs pandemisiyle dünyamızın son yıllarda hiç yaşamadığı bir Neden OBM? süreci tecrübe ediyoruz. Buna bağlı olarak dünyanın hemen hemen her *OBM sayesinde risk altındaki öğrencilerin sigara, alkol, bağımlılık yapıcı ülkesinde insanlar evlerinde daha fazla vakit geçirmek zorunda kaldılar. madde ve riskli internet kullanımı gibi tedavisi güç ve maliyetli bir hasta- Ancak evde yapılabilecek faaliyetler kısıtlı. Özellikle büyük şehirlerde lığın oluşumu bağımlılığa dönüşmeden durdurulmaktadır. yaşayan insanlar bahçeden hatta balkondan bile mahrum olduğundan bu *OBM ile birlikte, risk grubuna giren öğrenciler eğitim sistemi dışına süreçten ciddi anlamda olumsuz etkilendiler. Evde yapılabilecek akti- itilmeden kazanılmakta ve öğrencilerin bağımlılıkla birlikte gelişen psi- viteler de belli bir yere kadar gidiyor. İnsanlar bu süreçte ister iste- ko-sosyal sorunlarına çözümler bulunmaktadır. mez en kolay ulaşabilecekleri seçenek olan ekrana yöneldiler. Bu nedenle evde olduğumuz dönemde ekran saatlerinin normalden fazla uzaması çok Nasıl Gönüllüsü Olurum ? anlamsız değil. Ancak bunun yanında mutlaka gözetmemiz gereken konu içeriğin aynı olmaması gerektiği. Ekran başında aynı süreyi geçirse dahi İlkokuldan itibaren üniversiteler dahil, Yeşilay Kulüpleri kurarak eğitim amaçlı kullanımı, faydalı kullanımı, tüketici değil üretici, yeteneklerini kurumlarında yaygınlaşarak çocuklar ve gençlerde Yeşilay bilinci ve ba- geliştirebileceği veya başka insanlara bir şeyler katacağı şekilde kullanı- ğımlılıklarla ilgili farkındalık oluşturuyoruz. mı teşvik etmemiz, böyle bir gündem ortaya koymamız ve bizim de buna Gönüllülük işlemlerimiz yesilay.org.tr ve illerde bulunan Yeşilay şubeleri- rehber olmamız gerekiyor. ne müracaat olarak iki şekilde yapılabiliyor. Çocuklarda ise okullarındaki Pandemi sürecinde psikolojik anlamda güçlü olabilmemiz çok önemli. Biz kollarla başlıyor. Okullardaki Yeşilay Kolu için yıllık faaliyet takvimimize zorlanıp, kaygımızı kontrol edemiyorsak, çocuğumuz zorlanıyorsa ve gWöre hazır. Onlarla birlikte bir araya gelmek harika oluyor. Çocukla- buna bağlı olarak ekrana kapılıyorsa bu konuda yardım almak asla ayıp rımız kollara başvurabiliyor. Şube ofislerimize gelebiliyorlar. Özellikle değildir. Yardım almamızda çocuğumuz ve kendimiz için fayda vardır. ebeveynleri ile gelen çocuklarımızla kaliteli zamanlar geçiriyoruz. Bunun yanında pandemi döneminin tatil modunda geçmesi de çok büyük sıkıntı oluşturuyor. Yatış-kalkış saatlerimiz belli değilse, yapacak hiçbir şey yoksa ekran bağımlılığı artar. Dolayısıyla evde kaldığımız sürede hız- lı bir şekilde evde kalmayla ilgili bir program oluşturabilmemiz faydalı olacaktır. Eğer bu yapılabilirse ekran bağımlılığını önlemede önemli bir adım atmış olunur. Ama evde kaldığımız dönemde “Yapacak bir şey yok, o yüzden de ekran başındayız.” gibi bahanelere sığınıp bütün vaktimizi ek- ran karşısında geçiriyorsak bu dönemin sonunda ciddi anlamda problemli bir süreç bizi bekliyor demektir.’’ Haber: Levent Yavuz Aydın

Sayfa Tasarımı ve Yorum: Levent Yavuz Aydın KİTAP YORUMU Ev kedisi Pepe ile Otizmli bir çocuğun sıra dışı arkadaşlığı Kitabın Önemi Özgürlüğüne düşkün bir ev kedisi olan Pepe, Tato ve ailesiyle birlikte sıradan Kitap, otizm, dostluk, dayanışma, aile ve kom- bir yaşam sürmektedir. Akşam olana kadar çatılarda gezer, güvercinlerle kavga şuluk bağları gibi konuları işliyor. Otizme far- eder, biraz da köpeklere laf atar. Sonra da akşamları sıcak ve rahat yuvasına kındalık oluşturan ve kalbe dokunan bir hikâ- uyumaya ve sahipleri tarafından sevilmeye gider. Günleri böyle geçerken, bir ye. Bir kedi olan Pepe’den dinlediğimiz hikâye gün evlerinin balkonundan çatıya çıkıp etrafı izlerken; karşı binanın 4.katında yalın, kısa ve anlaşılır cümlelerden oluşuyor. daha önceden hiç rastlamadığı bir çocuğun olduğunu görür. Onu sadece görür Dinamik ve mizahi bir üslubu olan Pepe’nin ve görür görmez muhteşem kedi zekasıyla bu çocuğun diğerlerinden farklı diğer hayvanlar ve insanlar hakkındaki gözle- merini bir kedinin gözünden aktarması anlatıya olduğunu bir bakışta anlar işte Pepe ile bu özel çocuğun hikayesi bu eğlenceli bir ton kazandırıyor. şekilde başlar. Örneğin, aile üyeleri- Bir süre sonra bu çocuğun, hiçbir zaman evden çıkmadığını, pen- ni fiziksel olarak tarif ederken “saç” yerine cereleri kilitli olduğundan dışarı bile bakmadığını fark eder. Vaktinin “tüy” kelimesini kul- çoğunu resim çizerek geçirmektedir. Pepe, onun hapsedildiğini düşünür lanması, çocuklardan bahsederken zaman ve onu yakından tanımak ister. Çünkü onu izlediği sürece kendine zaman “yavru” ifa- yakın hisseder. Fakat Pepe bir kedidir ve insanlarla nasıl iletişim ku- desini tercih etmesi racağını bilemez. ve insanların onu an- Tüm canlıların içinde kedilik olduğunu savunan Pepe, zamanla lamadığından yakı- bu kedilikten uzaklaştığımızı ve algılarımızın kapandığını düşün- nırken “kedice bil- mektedir. İnsanların içlerindeki kediliği kaybettikleri için onun dilini miyor” demesi anlatının bu yönü hakkında anlayamadıklarını belirtir. fikir verebilir.Macera, hayal gücü, mizah ve Pepe bu çocuğa ‘’Hayır’’ ismini verir. Çünkü ağzından çıkan tek keli- arkadaşlık gibi çocukların kendileriyle özleşti- me hep ‘’Hayır’’ olmaktadır. Pepe çok zeki ve eşsiz bir kedidir, ne de rebileceği konuları bir araya getiriyor. olsa bir zamanlar dünyayı yöneten Kedi Kral’ın soyundan gelmekte- dir ancak bu durumu düzeltmeye ve işlerin yanlış gittiğini anlatmaya bu kez Kitabın Yazarı: Gabriel Clima bir tek “miyav” yetmeyecek, bir türlü anlaşamadığı köpekler ve güvercinlerle Çeviri: Esma Fethiye Güçlü dostluk kuracak, farklı dili konuştuğu insanlarla bile anlaşmanın bir yolunu Kitabı Resimleyen: Ilarıa Campana bulmak zorunda kalıyor.

MASAL ANLATICILARI Hans Christian Andersen aimyastHeımaannızslBaCabtbmohaabysraaıuisdsoıkntnnıui.cıaaknBanlahaykemeıtAanirdyydeangabebngstnedıeoeuaecrürereyleszkrsiuafmeLesaannreykaaionlçıanaFelmatuent(oroır1ıcno.övnz8ı1ktnedlda08aueaaior53mnlıyus5-dneiu1l’azdıbiy8nneeıdıb7rllnymaeıaa5narrkmş)aszdamosdaraAiyasıasınlkalyeknıallaadloeaztaznmllorerdadlırramaoıeushğtykenıieaıacukndzd‘l‘rab.KaiaMmylaBrekeİşıunuBanlaavnşslıRhr.ıeaun.reAİl,nDrlmTasnabüanıÇrdrananzıİea’sşesenraçKarsdsıirılineInıolyıZanşevllımeyr’eo’1ıahytüsa1eozuanyymakynyüıeranualisiıasşzitddtanrılenhiruıdykrrdaik,.eakıifz.gBnşdaameAldyaküeladbemraaniltiyayeğabyahsariaüıoniidbpnçnyadaamliyüyeaşaüareklabınkantnyaelmrkbaaeh.naabBbüekyaığuacatitvaliyduloeşertldueel.eBruinarını kH amricisidirt.acağım. kaybeder. asını sonra için olm bir B şlar. Daha oyuncu Sonra ktur. masallar çıkarma ymaızzacağı radan a olduğudur. var Haber: Sebğetullah Karaaslan

ENGELLER YETER Kİ KALPLERDE OLMASIN Özel gereksinimli çocuklarımız da, yetişkinlerimiz de koronavirüs pandemisini, onun getirdiği zorlukları yaşadılar. Tüm dünyayı etkileyen pandemi onları da derinden etkiledi. Bu süreçte Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri de eğitimlerine zaman zaman ara vermek durumunda kaldılar. Biz de bu sayımızda özel eğitimi ve özel eğitim kapsamında verilen eğitimleri, pandeminin özel eğitime etkilerini Burdur Mübeccel Sayılı Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Sorumlusu Nasuh Yalpı ile konuştuk. Özel eğitim nedir? Bu kapsamda, merkezimizde görevli fizyoterapistler tarafından kişinin uzman he- Özel eğitim, kişinin gelişim çağları olarak adlandırdığımız çağda uzman kim tarafından verilen raporu dâhilinde engel veya hastalığının durumuna göre ge- gözetimi sonucu, yaşıtlarına göre sahip olduğu kısıt ve farklılıkları tespit reken destek eğitimlerini veriyoruz. Bu programı Pediatrik Fizik Tedavi Programı edilmesiyle birlikte kişiye özel tavsiye edilen eğitimdir. (Çocuk), Geriatrik Nörolojik Tedavi Programı (Yetişkin ) iki alt dal olarak ayırmak- Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi nedir? tayız. Bedensel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı’nda durumunu uzman he- Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, Milli Eğitim Bakanlığı’na kim raporu ve R.A.M izniyle belgeleyen her yaştan bireye destek eğitimi veriliyor. bağlı Rehberlik Araştırma Merkezi tarafından eğitsel tanılama ve değerlendirmesi yapılan Özel eğitimi ihtiyacı olan Kişilere Dil ve Konuşma Bozuklukları Destek Eğitim Programı kapsamında; Dil ve ko- destek ve eğitim hizmeti ve özel eğitim ve öğretim kurumudur. nuşma bozukluğuna ilişkin gereksinimleri olan öğrencilere, çocuklara ve diğer Mübeccel Sayılı Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi’nde yaş gruplarına da bireylere uzmanlarımızla eğitim veriyoruz. Bu bozuklukları hangi alanlarda eğitim veriliyor? modüler olarak alt gruplara ayırıyoruz. Merkezimizde, özel eğitime ihtiyacı olan kişilerin gelişimsel özel- Bu alt gruplar; Kekemelik/ Akıcılık sorunları, Sesletim/sesbilgisel sorunlar, likleri ve eğitim ihtiyaçlarının düzeyine göre konunun uzmanı doktorlar Motor konuşma bozuklukları, Afazi, Seste Yaşanan Bozukluklar, Yarık dudak tarafından verilen rapora uygun olarak hazırlanan Bireyselleştirilmiş Eği- ve damağa bağlı oluşan konuşma bozuklukları, Gecikmiş dil ve konuşmadır. Bu tim Programları (BEP) doğrultusunda bireysel, bireysel ve grup ya da grup rahatsızlıklar tek başına görülebilmelerinin yanı sıra, Zihinsel Engelliler, Be- eğitimleri veriliyor. Bireysel eğitim özel eğitim ihtiyacı olan kişilerin densel engelliler, Otizm ve Yaygın Gelişimsel Bozukluklar, Öğrenme Güçlüğü bi- BEP’lerinde yer alan amaçlara göre özel yöntem ve araç-gereçler reylerde de görülebiliyor. Dil konuşma Bozukluğu ve Destek eğitimi de yine uzman kullanılarak yürütülüyor. doktor raporu ve Rehberlik Araştırma Merkezi’nin belirlediği doğrultuda uzman Merkezimiz bünyesinde verilen destek ve eğitim programla- personellerimizce veriliyor. rını; Bu programla başta çocuklarımız olmak üzere programa dahil olan tüm birey- Bedensel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı Dil ve Konuşma Bozuklukları Destek Eğitim Programı lerin; Özel Öğrenme Güçlüğü Destek Eğitim Programı Sesletim, ve ses bilgisel farkındalık becerilerini geliştirmeleri, Yaygın Gelişimsel Bozukluk Destek Eğitim Programı (Otizm) Günlük hayata iletişim kurarken konuşma hızı ve ritmini işlevsel,akıcı ola- olarak sıralayabiliriz. rak kullanabilmeleri, Verdiğiniz destek eğitimlerinin içerikleri nelerdir, hangi yaş ara- Sesini kalite, perde, yükseklik ve süre gibi özellikler açısından yaş ve cin- lıklarını kapsamaktadır? siyetine olarak kullanabilmeleri, Bedensel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı kapsamında; Doğum Alıcı ve ifade edici dil becerilerini geliştirmeleri, öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası herhangi bir neden bağlı iskelet, kas Okuma, yazma becerilerini geliştirmeleri, hedefliyoruz. ve sinir siteminde meydana gelen bozulmalar sonucu bedensel yetenekleri- ni çeşitli seviyelerde kaybeden, günlük yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamada Özel Öğrenme Güçlüğü Destek Eğitim Programı; Bu destek eğitim progra- güçlük çeken ve bu nedenlerle korunma, bakım ve rehabilitasyona ihtiyaç mının hedeflerine ve hedef kitlesine geçmeden önce, özel öğrenme güçlüğünün duyan kişilere uygulanan destek eğitim programıdır. ne olduğunu tanımlamak gerekiyor. Çünkü özel öğrenme güçlüğü olan çocuklarımı- zın zekaları normal hatta kimi zaman normalin üzerindedir. Fakat zekaları normal ya da normalin üzerinde olan bu çocukların yapılan testler sonucunda yaş, zeka ve aldıkları eğitim ele alındığında okuma, sayısal ve yazılı anlatım seviyelerinin önemli ölçüde olması gerekenin altında bulunmasıyla tanısı konulan bir bozukluktur. Özel Öğrenme Güçlüğü tanısı; psikolog, çocuk psikiyatrisi ve özel eğitim uzmanlarınca konulur. Özel Öğrenme Güçlüğü, Disleksi (Okuma Güçlüğü), Diskalkuli (Matematik Beceri Güçlüğü), Disgrafi (Yazma Güçlüğü) olmak üzere üçe ayrılıyor.

Özel Öğrenme Güçlüğü Destek Eğitim Programı; Bu destek eği- Yaygın Gelişimsel Bozukluk Destek Eğitimi Programı kap- tim programının hedeflerine ve hedef kitlesine geçmeden önce, özel samında; Otizm, Asperger Sendromu, Rett Sendromu, öğrenme güçlüğünün ne olduğunu tanımlamak gerekiyor. Çünkü özel Heller Sendromu, Atipik Otizmli çocuklara destek öğrenme güçlüğü olan çocuklarımızın zekaları normal hatta kimi eğitimi veriyoruz. zaman normalin üzerindedir. Fakat zekaları normal ya da nor- Yaygın Gelişimsel Bozukluk Destek Eğitimi malin üzerinde olan bu çocukların yapılan testler sonucunda Programı ile; Bu bozukluğun görüldüğü çocuk- yaş, zeka ve aldıkları eğitim ele alındığında okuma, sayısal larımızın, ve yazılı anlatım seviyelerinin önemli ölçüde olması gereke- İşlevsel becerilerin kazandırılmasına ön ko- nin altında bulunmasıyla tanısı konulan bir bozukluktur. Özel şul oluşturan temel eşleme ve taklit beceri- lerini geliştirmeleri, Öğrenme Güçlüğü tanısı; psikolog, çocuk psikiyatrisi ve özel Sosyal etkileşim başlatma ve sürdürme eğitim uzmanlarınca konulur. Özel Öğrenme Güçlüğü, Dislek- becerilerini geliştirmeleri, si (Okuma Güçlüğü), Diskalkuli (Matematik Beceri Güçlüğü), Alıcı ve ifade edici dil becerilerini geliş- Disgrafi (Yazma Güçlüğü) olmak üzere üçe ayrılıyor. tirmeleri, Bu kapsamda verdiğimiz Özel Öğrenme Güçlüğü Destek İletişim becerilerini geliştirmelerini, Eğitim Programı ile; Bağımsız çalışma ve işlevde bulunma ile Öğrenmeye hazırlık becerilerini geliştirmeleri, organize olma becerilerini kazanmalarını, Okuma-yazmaya hazırlık ve okuma-yazma temel becerilerini Öz bakım ve günlük yaşam becerilerini, geliştirmeleri, Akademik becerilerini, Matematikle ilgili temel beceri ve kavramları günlük yaşam- Toplumsal yaşama katılım ve sosyal uyum da kullanmaları, becerilerini geliştirmelerini hedefliyoruz. Sorun çözme, akıl yürütme, kıyas yapabilme ve analitik dü- Koronavirüs pandemisi özel gereksini- şünme becerilerini geliştirmelerini hedefliyoruz mi olan çocukları ,yetişkinleri ve sizin eğitimlerinizi Çocukların engel seviyeleri ve alacakları eğitimler nasıl etkiledi? belirleyen rapor nedir, kim tarafından verilir? Koronavirüs pandemisi tüm dünyayı etkilediği gibi bizi de, 20 Şubat 2019 tarihli 30692 sayılı Resmi Gazete ’de ya- dolayısıyla çocuklarımızı da etkiledi. Biz genelgeler ile faa- yınlanan yönetmeliğe göre çocuklarımızın özel gereksinim seviyeleri, liyetlerimize ara verildiği dönemler haricinde eğitimlerimizi kısa adı ‘ÇÖZGER’ olan Çocuklar için özel gereksinim raporu ile belirleniyor. gereken bütün önemleri alarak sürdürdük. Onlardan zorunlu Çocuğun özel gereksinimli olduğunun devlet tarafından tespit edilip resmiyet kazandırılması için engelli çocukların çözger raporuna sahip olması gerekiyor. olarak uzak kaldığımız dönemlerde de aileleri aracılığıyla Çözger raporu, özel gereksinimi bulunan çocukların gereksinimlerinin belir- onların durumlarını takip ettik. Yeniden faaliyet ver- lenmesi için kullanılıyor.Engelli çocukların devletin sosyal hizmetlerinden ve meye başladığımız andan itibaren başta çocuklarımız desteklerinden yararlanabilmesi için özel gereksinimi olanlardan talep ettiği olmak üzere kurumumuzda eğitim alan tüm özel gerek- bir belgedir. Bu belge sayesinde engelli çocukların ihtiyaç duydukları: sinimli öğrencilerimizin durumlarını gözlemledik. Geri- Sağlık, leme olanların modüllerini tamamlamaları için ek des- Eğitim, tek programlarını uyguladık. Kısacası onlarla bağımızı Rehabilitasyon, pandemiye rağmen aksatmamayı amaçladık. Onların Diğer sosyal ve ekonomik haklar, ve ailelerinin verdiği mücadeleyi sürekli ve ilerleme- Özel hizmetler ci bir biçimde sürdürmek için yapmamız gereken her gibi hususlara erişiminin daha kolay olması sağlanıyor. ş e y i yaptık, yapmaya da devam ediyoruz. Yeter 18 yaşına kadar özel gereksinimi olan çocuklarımıza, özel gereksinim ihti- ki en- geller kalp- ler- d e olmasın diyoruz. yaç seviyelerine göre,alanında uzman hekimlerce Çözger raporu veriliyor. Özel gereksinimi olan yetişkinler için ise engelli sağlık kurulu raporu ve- Haber: Levent Yavuz Aydın riliyor. Yaygın Gelişimsel Bozukluk Destek Eğitim Programı; Yaygın Gelişimsel Bo- zukluk, bir diğer deyişle Otizm; sosyalleşme ve iletişim gibi çoklu temel fonk- siyonların gelişiminde görülen gecikmeleri içeren bir bozukluktur. Erken ço- cukluk döneminde başlayan, sosyal etkileşim, dil gelişimi ve davranış yönünden birtakım yetersizliklerin görülmesi durumudur.

Kadınlar ve Çocuklar İçin Yardım Eli Mardin ve Kızıltepe'de ne zaman bir kadının veya çocuğun bir şeye ihtiyacı olsa onlara uzanan bir yardım eli var. Bu yardım elinin adı: Mardin Kızıltepe Lider Kadın Derneği. Biz de bu sayımızda Lider Kadın Derneği'nin kadın ve çocuklara yönelik çalışmalarının neler olduğu üzerine Lider Kadın Derneği Başkanı Leyla Onur Yanar'la konuştuk. Çocuklar için yürüttüğünüz çalışmalardan genel olarak anlata- Bu dersleri verirken çocukların sıkılmayacağı eğlenceye dayalı bir bilir misiniz? Hedefleriniz ve amaçlarınız nelerdir? eğitim verdik. Psikologlar eşliğinde psiko – drama atölyeleri ger- çekleştirdik. Bu dersleri oyunlaştırarak veriyorduk. Yazın özellik- Lider kadın derneği 2014 yılında kuruldu. Başlangıçta kadınları he- le pek çok çalışmalarımız oldu. Sinemaya daha önce gitmeyen köy def aldı ama daha sonra kadınları ve çocukları merkezine aldı. Ka- dınlar ve çocuklar bir bütündür. 4 yıllık projemiz bu şubatta bitti. çocuklarını sinemaya götürdük. Lu- Bu projemizde kadınlar çeşitli napark gezilerimiz oldu. Maddi ve atölyelere geliyordu. Bununla manevi olarak çocuklara yardım- beraber çocuklarını da getiri- cı oluyoruz. Amacımız çocukların yordu. Özellikle anasınıfı dedi- ğimiz okul öncesi çocuklar için kendini ifade edebileceği bir alan atölyemiz var. Kadınlar burada yaratmaktır. Bunu da elimizden meslek edinirken, çocuklar ise geldiğince yapmaya çalışıyoruz. hobi atölyesine katılırken ya da farkındalık oturumuna, sosyal Pandemi döneminde çocuklara destek aktivitesine katılırken yönelik yaptığımız telafi eğitimi çocukları da hocaları ile beraber çalışmalarınız var mı? zaman geçirebiliyordu. Sadece okul öncesi çocuklar için değil di- Çok zor bir süreç çocuklar eği- ğer çocuklar için resim atölyesi, time erişemiyor. Her şey online satranç atölyesi, bilişim atölyesi dezavantajlı çocukların evlerin- ve son zamanlarda kurduğumuz de ne internet var ne televizyon erbane atölyesinde aktiviteler yapılmaktadır. var Eba’ya girmek için. Bu dönem de tablet ihtiyacı çok fazla biz Bununla beraber annelere eğitim vermek demek çocuğu da aynı za- bununla ilgili direkt tablet veremedik. Proje kapsamında olmadığı manda güçlendirmek demektir. Biz özellikle toplumsal eşitliği eği- için, daha çok kişisel ilişkiler üzerine çok acil, ihtiyacı olan biri ile timlerini verdik. Hem çocuğa hem de annelere bu eğitimi verdik. Sa- karşılaştığımızda Mardin ve Kızıltepe de bu desteği veren kurum- dece toplumsal eşitlik konusunda değil, akran zorbalığı eğitimleri, ları araştırarak onlara yönlendiriyoruz. Başka kurumlarla sürekli iletişim eğitimleri verdik. iletişim halindeyiz.

Bu dönemde çocuklara yönelik çok bir şey yapamıyoruz. Ge- Bu dönemde çocuklara yönelik çok bir şey yapamıyoruz. Ge- çen yaz çocuklarla beraber uçurtma yaptık. Pandemi kural- çen yaz çocuklarla beraber uçurtma yaptık. Pandemi kural- larına uyularak yapıldı. Bu çalışma çocuklara çok iyi gelmişti. larına uyularak yapıldı. Bu çalışma çocuklara çok iyi gelmişti. Şu an okulda kaydı bulunmayan mülteci çocukları kaydetmek Şu an okulda kaydı bulunmayan mülteci çocukları kaydetmek için çalışıyoruz. Mülteci çocukları eğitime çalışıyoruz. için çalışıyoruz. Mülteci çocukları eğitime çalışıyoruz. Pandemi dönemin mülteci çocuklara ve ebeveynlerine yönelik Pandemi dönemin mülteci çocuklara ve ebeveynlerine yönelik eğitimler veriyor musunuz? eğitimler veriyor musunuz? Çocuğa ulaşmak zor önce anneler ve babalarına hedefliyoruz. Çocuğa ulaşmak zor önce anneler ve babalarına hedefliyoruz. Anne ve babadan sonra eğer ihtiyaç olursa çocuklara da eği- Anne ve babadan sonra eğer ihtiyaç olursa çocuklara da eği- tim veriyoruz. Pandemiyle beraber sahadan şu yönden çok tim veriyoruz. Pandemiyle beraber sahadan şu yönden çok istek geldi; psikolojik destek istiyoruz. Çünkü işsizlik arttı. istek geldi; psikolojik destek istiyoruz. Çünkü işsizlik arttı. Maddi sıkıntılar arttı. Kadınlar çok zorlandı bu süreçte çün- Maddi sıkıntılar arttı. Kadınlar çok zorlandı bu süreçte çün- kü iş güçleri arttı. Saha çalışan arkadaşlarımız Whatsapp kü iş güçleri arttı. Saha çalışan arkadaşlarımız Whatsapp üzerinden sürekli bilgilendirme çalışmaları yapılıyor. Özellikle üzerinden sürekli bilgilendirme çalışmaları yapılıyor. Özellikle pandemi ile ilgili hijyen, mülteci çocuklar için okul kaydı için pandemi ile ilgili hijyen, mülteci çocuklar için okul kaydı için bilgilendirmeler yapılıyor. Daha çok sosyal işlere dayalı çalış- bilgilendirmeler yapılıyor. Daha çok sosyal işlere dayalı çalış- malar yapıyoruz. Ama pek çok kurumlarla etkileşim içindeyiz. malar yapıyoruz. Ama pek çok kurumlarla etkileşim içindeyiz. Haber: Sebğetullah Karaaslan

“Bir toplumun asıl ruhunu en iyi gösteren şey o toplumda çocuklara nasıl davranıldığıdır.” Nelson Mandela