TV117. tuan 3 - bai 4

8/22/2019 TV117 Quản lý nguồn tài nguyên thông tin Bài 4: Các phương pháp lựa chọn tài liệu Phần dành cho đơn vị Mục tiêu của bài Kết thúc bài sinh viên có thể: • Nhận ra được các phương pháp lựa chọn tài liệu cho thư viện • Nêu được các phương pháp đã được thư viện sử dụng cho việc lựa chọn và mua các nguồn tài liệu 2 1

8/22/2019 Các vấn đề tồn tại trong lựa chọn tài liệu • Những nhân viên bổ sung khác nhau có quan điểm khác nhau trong lựa chọn tài liệu • Nhân viên thư viện và chuyên gia thông cho rằng họ hiểu và có cảm nhận về sách tốt hơn các thành viên trong cộng đồng • Một vài nhân viên thư viện và chuyên gia thông tin xây dựng vốn tài liệu dựa trên những giá trị, cảm nhận và sở thích của họ  lựa chọn sai tài liệu. 3 Các quan điểm và phương pháp lựa chọn Vấn đề 1: Các tài liệu trong thư viện sẽ phục vụ cho độc giả hiện tại hay mọi độc giả – Phương pháp người dùng hiện tại: • Chú ý đến nhu cầu của bạn đọc thường xuyên • Chỉ bổ sung tài liệu phục vụ cho bạn đọc hiện tại của thư viện – Phương pháp mọi người dùng: • Chú ý đến mọi bạn đọc kể cả hiện tại và tiềm năng • Quan tâm đến nhu cầu của bạn đọc thường xuyên và không thường xuyên 4 2

8/22/2019 Câu hỏi thảo luận 1 Theo quan điểm của bạn, phương pháp nào trong hai phương pháp trên thích hợp cho các thư viện ở Việt Nam hơn? Bạn có đồng ý rằng sự cân bằng giữa hai phương pháp trên sẽ là giải pháp tốt nhất? 5 Các quan điểm và phương pháp lựa chọn Vấn đề 2: Thư viện có bổ sung mọi tài liệu về chủng tộc, tôn giáo, quốc tịch, mọi chuyên ngành, trường phái, v.v..., ngay cả khi người dùng không chuyên về lĩnh vực đó? – Lý thuyết tập trung trong lựa chọn sách • Thư viện sẽ lựa chọn tài liệu phù hợp với nhu cầu của đối tượng độc giả đang phục vụ – Lý thuyết phân tán trong việc chọn sách: • Bạn đọc có sở thích và mong muốn đọc về nhiều lĩnh vực • Thư viện bổ sung mọi loại tài liệu 6 3

8/22/2019 Câu hỏi thảo luận 2 • Bạn tán thành hay phản đối rằng thư viện công cộng ở Cần Thơ, do ngân sách hạn hẹp, nên sẽ chỉ mua những tài liệu nào liên quan trực tiếp đến văn hóa, niềm tin của họ và một số lĩnh vực quan tâm khác? Đưa ra các luận điểm phù hợp để ủng hộ cho quan điểm của bạn. 7 Các quan điểm và phương pháp lựa chọn Vấn đề 3: Thư viện có nên mua các tài liệu nhạy cảm và khơi gợi lòng căm thù – Thư viện phải quyết định xem có bổ sung các sách và tài liệu có nội dung còn đang tranh cãi – Tùy vào phạm vi và nhiệm vụ của thư viện, một số thư viện có thể mua các tài liệu bị một nhóm người dùng cho là không phù hợp với cộng đồng * Các loại tài liệu hạn chế bổ sung 8 4

8/22/2019 Các loại tài liệu hạn chế bổ sung • Các tài liệu khuyếch trương việc phân biệt chủng tộc • Các tài liệu công kích các tôn giáo nào đó trong cộng đồng • Các sách tán dương “thành tích” của các nhân vật còn đang bị tranh cãi • Sách chống lại một nền văn hóa nào đó 9 Câu hỏi thảo luận 3 • Một vài bạn đọc của thư viện đang làm một nghiên cứu về các đề tài “nhạy cảm” và cần các nguồn thông tin về vấn đề này. Thư viện của bạn có mua các tài liệu mà một số người cho là nhạy cảm và kêu gọi lòng hận thù? Nếu thư viện của bạn quyết định mua các tài liệu trên, bạn sẽ làm gì để những người chống lại các tài liệu này hài lòng?. 10 5

8/22/2019 Các quan điểm và phương pháp lựa chọn Vấn đề 4: Thư viện sẽ xây dựng một nguồn tài liệu đa dạng hay chỉ tập trung vào một số lĩnh vực nhất định • Tài liệu đa dạng để có thể đáp ứng hầu hết các nhu cầu của bạn đọc • Bổ sung rộng sẽ không sâu • Giải pháp trung gian – Chú ý đến nhu cầu thông tin của các nhóm độc giả thường xuyên – Bổ sung ở mức cơ bản cho các nhóm độc giả khác 11 Các quan điểm và phương pháp lựa chọn Vấn đề 5: Thư viện chỉ mua các tên sách có chất lượng hay mua tất cả những gì người đọc yêu cầu? • Thư viện cần chú ý đến các tài liệu có chất lượng cao, nghiêm túc, dùng cho mục đích giáo dục hoặc giải trí. – Đúng sự thật – Trình bày hiệu quả – Chủ đề rõ ràng, phản ánh tính chân thật và mục tiêu của tác giả , v.v... • Thư viện phải mua các tài liệu đại chúng để thu hút mọi bạn đọc 12 6

8/22/2019 Câu hỏi thảo luận • Thế nào là một quyển sách có chất lượng? • Có thể định nghĩa một cách rõ ràng và đo được các đặc điểm nhân dạng không? • Có thể phân biệt một cách dễ dàng một quyển sách có chất lượng tốt và một quyển sách có chất lượng xấu không? 13 Các vấn đề cần phải quan tâm • Tính chính xác, sự cập nhật, chất lượng của nội dung thông tin • Sự phù hợp với với lĩnh vực phục vụ của thư viện • Sự quan tâm của độc giả của thư viện • Tình trạng và số lượng tài liệu thuộc chủ để định bổ sung đã có trong thư viện ? • Giá cả của tài liệu • Danh tiếng của nhà xuất bản và tác giả • Tình trạng sử dụng của tài liệu định bổ sung (nếu đã có một bản) • Đặc thù lưu giữ của tài liệu định mua (kèm CD-ROM hoặc DVD) • Sự giới thiệu của các chuyên gia. • Đặc trưng của tài liệu 14 7

8/22/2019 Các phương pháp bổ sung tài liệu • Lựa chọn từng tài liệu (Các đơn đặt hàng cứng) • Kế hoạch được chấp thuận (hàng bán có thể trả lại) • Đơn đặt thường xuyên/ tổng hợp • Hợp đồng mua bán dài hạn có thỏa thuận 15 Lựa chọn từng tài liệu • Mỗi ấn phẩm được lựa chọn riêng biệt và gửi đơn đặt hàng. • Từng tài liệu được đánh giá về sự phù hợp với nhu cầu thông tin của bạn đọc. • Các đơn đặt hàng cứng không thể hủy bỏ. khi gửi đơn đặt hàng cứng cho nhà cung cấp, thư viện đã cam kết là sẽ chấp nhận ấn phẩm đã đặt mua và sẽ trả tiền. • Đơn đặt hàng cứng có thể do thư viện đặt từ đầu hoặc do độc giả yêu cầu. 16 8

8/22/2019 Kế hoạch được chấp thuận (hàng bán có thể trả lại) • Các thư viện cung cấp nhu cầu tài liệu cho nhà cung cấp hoặc nhà xuất bản • Nhà xuất bản hoặc nhà cung cấp lựa chọn và cung cấp tài liệu cho thư viện . • Các tài liệu được lựa chọn dựa trên cơ sở so sánh đặc điểm của thư viện với nguồn sách • Thư viện có quyền trả lại các tài liệu không phù hợp 17 Đơn đặt thường xuyên/ tổng hợp • Thư viện cung cấp chủ đề thể loại giới hạn tối đa ngân sách có thể sử dụng cho nhà cung cấp • Thư viện cam kết mua các tài liệu phù hợp với các điều khoản đã thống nhất mà các nhà cung cấp gửi đến • Nhà cung cấp gửi sách khi có mà không cần chờ thư viện đặt mua • Đơn đặt hàng thường xuyên dùng để đặt mua các bộ sách • Một đơn đặt hàng tổng hợp thường để đặt cho một lĩnh vực chủ đề, có cấp độ, hay quốc gia xuất bản 18 9

8/22/2019 Hợp đồng mua bán dài hạn có thỏa thuận • Thường áp dụng để đặt mua tạp chí • Nhà cung cấp được phép gia hạn tự động các đơn đặt mua dài hạn mà không cần các thư viện phải phê duyệt lại  Phương pháp này tiết kiệm thời gian và tiền bạc cho cả thư viện và nhà cung cấp. Nhà cung cấp sẽ áp dụng một tỉ lệ đặt hàng ưu đãi nếu thư viện cam kết tiếp tục gian hạn đơn đặt tạp chí vô thời hạn. 19 10