A52780DE-8ECB-41E0-B70C-234BC745FCAE

บทพากย์เอราวัณ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3

https://www.erawanmuseum.co m/history/

คำนำ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์เล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของ รายวิชา HSTH410 การอกแบบและผลิตสื่อการศึกษา กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย โดยจัดทำเป็นเรื่องราว เกี่ยวกับวรรณคดีชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เรื่องบทพากย์ เอราวัณ ประกอบด้วย ความเป็นมา ประวัติผู้เรียบเรียง ลักษณะคำประพันธ์ เรื่องย่อ คำศัพท์ ข้อคิดของเรื่องและ การวิเคราะห์คุณค่าของวรรณคดี นางสาวกรวิภา ผาสีดา 15 สิงหาคม 2565

สารบัญ หน้า 4 เรื่อง 5 ที่มาของเรื่อง 6 ประวัติผู้เรียบเรียง 7 บทพระราชนิพนธ์วรรณคดีที่ 8-9 สำคัญ 10 เรื่องย่อ 12-18 โครงเรื่อง 19 การจัดกระบวนทัพ 20 ตัวละคร 21 ลักษณะคำประพันธ์ 22 คุณค่าทางด้านสังคม คุณค่าทางด้านวรรณศิลป์ ข้อคิดหรือคติเตือนใจ

คณะศิลปกรรมศาสตร์ สาขาจิตรกรรม มหาวิทยาลัยบูรพา ที่มาของเรื่อง ในสมัยอยุธยาจะนำเนื้อเรื่องรามเกียรติ์บางตอนมา แต่งสำหรับการแสดงหนังใหญ่และโขนบท ประพันธ์นั้นเรียกว่าบทพากย์หรือคำภาครูปแบบคำ ประพันธ์มักจะเป็นกาพย์ยานี 11 ต่อมาในสมัยรัตนโกสินทร์พระบาทสมเด็จ พระพุทธเลิศหล้านภาลัยได้ทรงพระราชนิพนธ์บท พากย์บางตอนขึ้นเพื่อใช้สำหรับการแสดงโขนคือ บทพากย์นางลอย บทพากย์พรหมมาศตร์บทพากย์ นาคบาศ และบทพากย์เอราวัณ

ประวัติผู้ประพันธ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงเป็นพระราชโอรสองค์ที่ 2 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธ ยอดฟ้าจุฬาโลกและสมเด็จพระอมรินทร์ธราบรมราชินี ทรงมีพระนามเดิมว่าเจ้าฟ้าชายฉิม ทรงพระราชสมภพ 24 กุมภาพันธ์พ.ศ 2310 ส่งเสด็จขึ้น ครองราชย์ในปีพ.ศ 2351 ทรงเป็นกวีที่ได้รับการยกย่องจาก องค์กรยูเนสโกประจำปีพุทธศักราช 2511 นับเป็นกวีเอก ของโลกคนที่ 3 ของประเทศไทย ส่งเสด็จสวรรคตด้วยพระประชวรใคร่พิษในปีพ.ศ 2367 รวม ระยะเวลาในการครองราชยาวนาน 16 ปี

บทพระราชนิพนธ์วรรณคดีที่สำคัญ บทละครในเรื่องรามเกียรติ์ บทละครในเรื่องอิเหนา บทละครนอกเรื่องสังข์ทองคาวีไชยเชษฐ์ ไกรทอง มณี พิชัย กาพย์เห่เรือชมเครื่องคาวหวาน บทพากรามเกียรติ์ 4 ตอนคือนางลอย พรหมมาศตร์ นาคบาศและเอราวัณ ส่วนเนื้อหาเล็กน้อย

เรื่องย่อ เรื่องย่อ อินทรชิตลูกของทศกัณฐ์กับนางมณโฑ เดิมชื่อรณพักตร์ เรียนวิชาศิลปศาสตร์ ณ สำนักฤาษีโคบุตร ภายหลังเรียนมนต์ชื่อ มหากาลอัคคี สำหรับบูชาพระเป็นเจ้าทั้งสามแล้ว ก็ไปนั่งภาวนา อยู่จนครบ ๗ ปี พระเป็นเจ้าเสด็จมาพร้อมกันทั้งสามองค์พระ อิศวร ประทานศรพรหมาสตร์ และบอกเวทแปลงตัวเป็นพระอินทร์ พระพรหม ประทานศรนาคบาศ และให้พรเมื่อตายบนอากาศ ถ้า หัวขาดตกลงพื้นดินให้กลายเป็นไฟบรรลัยกัลป์ ต่อเมื่อได้พาน ทิพย์ของพระพรหมมารองรับ จึงจะไม่ไหม้พระนารายณ์ ประทาน ศรวิษณุปาณัม ครั้งหนึ่งทศกัณฐ์ให้รณพักตร์ไปปราบพระอินทร์ เมื่อรบ ชนะพระอินทร์ ทศกัณฐ์จึงให้ชื่อใหม่ว่า อินทรชิต แปลว่า มี ชัยชนะแก่พระอินทร์ เมื่อศึกติดลงกา อินทรชิตทำพิธีชุบศรพรหมาสตร์ แต่ไม่ สำเร็จ เพราะทศกัณฐ์บอกข่าวการตายของกุมภกรรณ อินทรชิตจึง ออกรบโดยแปลงกายเป็นพระอินทร์ และให้การุณราชแปลงเป็น ช้างเอราวัณอันงดงามเมื่อทัพพระลักษณ์เห็นก็เคลิบเคลิ้มหลงกล อินทรชิตจึงแผลงศรนาคบาศถูกตัวพระลักษณ์และทัพวานร

โครงเรื่อง เริ่มเรื่องด้วยที่อินทรชิตแปลงกายเป็นพระอินทร์เพื่อออกสู้ รบกับพระรามพระลักษณ์ จากนั้นจึงพรรณนาถึงความงดงามของช้างเอราวัณพรรณนา กองทัพของอินทรชิต กล่าวถึงพระรามที่ตื่นบรรทมโดยพรรณนาธรรมชาติบริเวณที่ประทับและ ความยิ่งใหญ่ของกองทัพพระราม จบลงด้วยฉากที่พระลักษณ์ทอดพระเนตรเห็นกองทัพ พระอินทร์แปลงทรงเคลือบเคลิ้มอินทรชิตจึงแผลงศร พรหมมาศต้องพระลักษณ์

โครงเรื่อง (ต่อ) ทีมทศกัณฐ์ ทำสงคราม ทีมพระราม แย่งนางสีดา ทศกัณฐ์ พิภก พระราม พระลักษณ์ อินทรชิต ไมยราพ โดยใช้แผน สีดา สุครีพ หนุมาน กุมภกรรณ แปลงกาย การุณยราช แปลงกาย ช้างเอราวัณ เสนายัก แปลงกาย เทพบุตร โลทัน ควาญช้าง สารถียักษ์

การจัดกระบวนทัพ ฝ่ายอินทรชิตแปลง เทพารักษ์ ทัพหน้า วิทยาธร คนธรรพ์ ปีกขวา ปีกขวา ครุฑ กินนร นาค ทัพหลัง

1. ภาคเมือง ใช้ภาคเมื่อกล่าว 2 ภาครถใช้ภาคตอนนายทัพขึ้นรถ ถึงตัวแสดงสำคัญขณะอยู่ใน เตรียมออกรบใช้ชมพาหนะอาจ ที่พักหรือท้องพระโรงอาจจะ เป็นรถช้างม้าหรือไพร่พลหรือชม เรียกบทพากย์พลับพลาก็ได้บท ความงามของนายทัพและ พากย์พลับพลาใช้กับพระราม แสนยานุภาพอันเกรียงไกร บทพากย์เมืองจะใช้กับทศกัณฐ์ ของกองทัพบทพากย์ตอนทรงช้าง 3 .ภาพชมดงใช้ภาพชมป่า เขาลำเนาไพรชมนกชมไม้ จะขึ้นต้นบทด้วยทำนอง เพลงชมรมในลงท้ายด้วย ทำนองภาคธรรมดา ความรู้เรื่องบทพากย์โขน การภาคโขนคือการเล่าเรื่องในลักษณะ การบรรยายและพรรณนาความเป็น ทำนองอย่างหนึ่งในการแสดงโขนบท พากย์โขนแบ่งตามเนื้อหาออกไปเป็น 6 ประเภท 6.พากย์เบ็ดเตล็ด ใช้พากย์ทั่ว ๆ 4 .ภาคโอ้ใช้ภาคตอนเศร้าโศก ไป เล็ก ๆ น้อย ๆ คล้ายการพากย์ เสียใจและรำพึงรำพันตอนแรกจะ บรรยาย เช่น เป็นการภาคตอนท้ายจะเป็นทำนอง “ ข้าไหว้พระนารายณ์เริ่มปาง อิศวร ร้องโอ้ปี่ในพร้อมกับปี่พาทย์บรรเลง สมญในไสยเวทย์เวย์พางค์ \" รับแล้วจึงตีตะโพนและกลองทัด 5. ภาคบรรยายใช้บรรยาย ความงามต่างๆในเรื่องรวม ทั้งอ่านสารหรือคำสั่งสอน

ตัวละคร

การ์ตูนไทย อินทรชิต











ลักษณะคำประพันธ์ ลักษณะคำประพันธ์ บทพากย์เอราวัณแต่งด้วยกาพย์ ฉบัง 16 คือ 1 บทมี 14 คำแบ่งออกเป็น 3 วรรควรรคแรกมี จำนวน 6 คำวรรคที่ 2 มีจำนวน 4 คำและวรรคสุดท้ายมี จำนวน 6 คำ

คุณค่าทางด้านสังคม คุณค่าด้านสังคม 1 ) อาวุธในการทำสงคราม อาวุธในการทำสงครามที่ปรากฏในบทพากย์เอราวัณ ส่วน ใหญ่เป็นอาวุธของฝ่ายทัพอินทรชิต เช่น โตมร (หอกด้ามสั้น) ศร พระขรรค์ คทา (2) ช้างเอราวัณ บทพากย์เอราวัณกล่าวถึงลักษณะของช้างเอราวัณที่อินทรชิตได้สร้าง ขึ้น ซึ่งสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคกลาง เล่มที่ ๑๕ กล่าวถึงช้างเอราวัณว่า คือ ช้าง ของพระอินทร์อยู่บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ บางทีเรียกว่า ไอยรา หรือ ไอยราพรต ในไตรภูมิ พระร่วงบรรยายว่าช้างนี้ไม่ใช่สัตว์เดรัจฉาน เพราะในเมืองสวรรค์มีแต่เทวดา ดังนั้น เมื่อ พระอินทร์จะไปที่ใดและปรารถนาจะขี่ช้าง เทวดาองค์หนึ่งชื่อ “ไอราวัณเทพบุตร” ก็จะ นิมิตกายเป็นช้างเผือกขนาดใหญ่ ซึ่งก็คือช้างเอราวัณนั่นเอง (3) สัตว์ป่าในหิมพานต์ เมื่อกล่าวถึงการเคลื่อนทัพของพระราม กวีได้พรรณนาความถึง แสนยานุภาพที่ยิ่งใหญ่ แม้แต่สัตว์ต่างๆ ในป่าหิมพานต์ก็ตื่นตกใจในอำนาจของกองทัพ สัตว์ที่กล่าวถึง เช่น ลูกครุฑที่อาศัยอยู่ในรัง ไม้งิ้ว และนกหัสดีลิงค์ (4) ฤๅษีและอมนุษย์ บทพากย์เอราวัณได้กล่าวถึงเหล่าบริวารของ อินทรชิตที่แปลง กายเป็นฤาษีและอมนุษย์ต่างๆ ได้แก่ - วิทยาธร มีลักษณะเป็นครึ่งคนครึ่งเทพ สามารถเหาะเหินเดินอากาศได้ มีพระขรรค์ วิเศษประจำตน ชอบนำนารีผลซึ่งเป็นผลของต้นไม้ในป่าหิมพานต์มาสมสู่ - คนธรรพ์ ตามตำนานกล่าวว่า เป็นบริวารของท้าวธตรฐซึ่งเป็น เจ้าโลกบาลผู้รักษา ทิศตะวันออก ลักษณะเด่นของคนธรรพ์ คือ มีความชำนาญด้านการดนตรีและการขับร้อง มีเวทมนตร์และอิทธิฤทธิ์มาก - กินนร มีลักษณะครึ่งคนครึ่งนก หากเป็นหญิงจะเรียกว่า “กินรี” กล่าวกันว่ากินนร หรือกินรีอาศัยอยู่บริเวณเขาไกรลาส และมีสระอโนดาตไว้สำหรับอาบน้ำ

คุณค่าทางด้านวรรณศิลป์ คุณค่าด้านวรรณศิลป์ 2) คุณค่าด้านวรรณศิลป์ บทพากย์เอราวัณแสดงถึงคุณค่าในด้านวรรณศิลป์ ดังนี้ (1) กลวิธีการประพันธ์ ได้แก่ - สัมผัสสระ เช่น ผึ้งภู่หมู่คณาเหมหงส์ ร่อนราถาลง แทรกไซ้ในสร้อยสุมาลี - สัมผัสอักษร เช่น เดือนดาวดับเศร้าแสงใส สร่างแสงอโณทัย ก็ผ่านพยับเรืองรอง - ดุลของเสียง (การซ้ำคำหรือพยางค์อย่างเป็นจังหวะ) เช่น จับฟ้าอากาศแลเหลือง ธิบดินทร์เธอบรรเทือง บรรทมฟื้นจากไสยา (2) การใช้ภาพพจน์ ได้แก่ - อุปมา เช่น มีวิมานแก้วงามบวร ทุกเกศกุญชร ดังเวไชยันต์อัมรินทร์ - อติพจน์ เช่น เสียงพลโห่ร้องเอาชัย เลื่อนลั่นสนั่นใน พิภพเพียงทำลาย - บุคคลวัต เช่น สัตภัณฑ์บรรพตทั้งหลาย อ่อนเอียงเพียงปลาย ประนอมประนมชมชัย

ข้อคิดหรือคติเตือนใจ ข้อคิดหรือคติเตือนใจที่ได้รับ 1 ) การทำงานต่างๆ ที่ได้รับมอบหมายจำเป็นต้องมีสติรู้ตัว อยู่ตลอดเวลาและมีความรอบคอบเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดความ ประมาท 2 ) การรู้จักไตร่ตรองและการวางแผนย่อมทำให้งานนั้นบรรลุ ตามเป้าหมาย อ้างอิง https://quizizz.com/admin/quiz/5dd777 e6d54099001cebb966/4lia4lix4lie4liy4l ib4lii4lmm4lma4lit4lij4liy4lin4lix4lit

ตัวอย่างการแสดงโขน

แบบทดสอบ อ้างอิง https://quizizz.com/admin/quiz/5c079ffce2f01f001a0e5f0e/4lia4lix4lie4liy4lib4lii4lmm4lma4lit4lij4liy4lin4lix4lit

อ้างอิง ครูแต้ว. (2562) . บทพากย์เอราวัณ. สืบค้นวันที่ 14 สิงหาคม 2565 .จากเพจนานา ภาษาไทย by ครูแต้ว Chaweewan. แบบทดสอบบทพากย์เอราวัณ .สืบค้นวันที่ 15 สิงหาคม 2565 . ttps://quizizz.com/admin/quiz/5c079ffce2f01f001a0e5f0e/4lia4lix 4lie4liy4lib4lii4lmm4lma4lit4lij4liy4lin4lix4 โขนพระราชทาน ชุด ศึกอินทรชิต. สืบค้นเมื่อ วันที่ 15 สิงหาคม 2565 .https://youtu.be/jz8tqFTayE0

จัดทำโดย นางสาวกรวิภา ผาสีดา 631102008120