ระบบประสาท

ระบบประสาท หอ้ งเรยี นวิทยอ์ อนไลน์ BY ครจู ารวุ รรณ

ใบความรู้ที่ 4 เร่อื ง ระบบประสาท (Nervous System) มนษุ ยม์ ีการตอบสนองต่อสง่ิ เรา้ ตา่ งๆท้ังภายนอกและภายในรา่ งกาย ซึ่งการตอบสนองเหล่าน้ีเกดิ จาก การควบคุมและการประสานงานของระบบประสาท โดยระบบประสาททาหน้าทีร่ บั ความร้สู กึ จากสิ่งเรา้ และ ส่งกระแสประสาทต่อไปยังอวัยวะตา่ งๆทัว่ ร่างกาย ทาหนา้ ทตี่ อบสนองต่อสิ่งเร้านน้ั ๆ สมอง ระบบประสาท เป็นระบบควบคมุ และประสานการทางานของอวัยวะต่างๆ เพ่ือรักษาสมดลุ ของ รา่ งกาย รวมถึงควบคุม การแสดงพฤติกรรมตา่ งๆของมนุษย์ ไขสันหลัง 4.1โครงสร้างและหน้าทีข่ องอวัยวะในระบบประสาท เมื่อมสี งิ่ เรา้ ต่างๆเช่น เสียง แสง กลิน่ การเปลยี่ นแปลงของอุณหภมู เิ ป็นต้น มากระต้นุ อวยั วะรับ สัมผัสของระบบประสาท เพง่ิ จะส่งกระแสประสาทไปยงั ไขสนั หลงั และสมอง ทเ่ี ป็นศนู ย์กลางควบคุมการ ทางาน ของระบบประสาททัง้ หมดของร่างกาย เรียกว่า ระบบประสาทส่วนกลาง จากน้ันกส็ มองและไขสนั หลงั การสั่งการโดยสง่ กระแสประสาทผา่ นเส้นประสาท พี่แยกไปยังอวัยวะต่างๆทั่วร่างกาย เพอ่ื กระต้นุ หรือยบั ย้ัง การทางาน และแสดงพฤติกรรมตอบสนองตอ่ สงิ่ เร้าต่างๆ ไดร้ ับ รูปท่ี 4.1 ระบบประสาทส่วนกลางของมนษุ ย์ 1.สมอง (Brain) บรรจุอยใู่ นกะโหลกศรี ษะ ทาหน้าทเี่ ปน็ ศนู ยก์ ลางการทางานขอทงีม่ อาว:ยั หวะนตงั ส่าืองเๆรยี ในนวริท่ายงากศาายสตร์และเทคโนโลยี อจท สมองแบ่งออกเปน็ สว่ นตา่ งๆ ดงั นี้ รูปท่ี 4.2 สมองสว่ นตา่ งๆ ของมนุษย์ ท่ีมา : หนังสือเรียนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี อจท หอ้ งเรียนวทิ ยอ์ อนไลน์ BY ครจู ารวุ รรณ

ไฮโพทาลามสั (Hypothalamus) ทาหน้าที่ควบคมุ อณุ หภูมขิ องร่างกาย การเตน้ ของหวั ใจ ความต้องการ พนื้ ฐาน เชน่ น้า อาหาร เปน็ ต้น ซีรีบรมั (Cerebrum) ทาหน้าทีค่ วบคุมความคดิ ความจา สตปิ ญั ญา และเป็นศนู ย์ควบคุมการทางาน ต่างๆ เช่น การสัมผสั การรับรถ การดม การทางานของกลา้ มเนื้อ เปน็ ต้น ทาลามสั (Thalamus) ทาหน้าที่เป็นศนู ยร์ วบรวมกระแสประสาทเข้าและออกจากสมองส่วนตา่ งๆ พอนส์ (Pons) ทาหน้าที่ควบคมุ การหายใจ การเคี้ยว การหลงั่ น้าลาย และการเคลื่อนไหวของใบหน้า เมดัลลาออบลองกาตา(Medulla oblongata) ทาหนา้ ทคี่ วบคุมการเต้นของหวั ใจ ความดนั เลือด การ จาม การอาเจยี น และการกลืน ซรี ีเบลลัม(Cerebellum) ทาหน้าทค่ี วบคุมการเคลื่อนไหว และการทรงตัวของร่างกาย 2.ไขสนั หลัง (Spinal cord) เปน็ สว่ นท่ตี อ่ จากสมอง ซงึ่ อยภู่ ายในกระดูกสนั หลงั ข้อแรกจนถงึ กระดูกบนั้ เอว ไขสันหลงั มหี นา้ ท่ีหลักดงั นี้ - ตรงผ่านกระแสประสาทจากหนว่ ยรับความรู้สกึ ไปส่สู มอง - สง่ กระแสประสาทจากสมองไปสูห่ น่วยปฏิบตั ิงานตา่ งๆของรา่ งกาย - เปน็ ศูนย์ รีเฟล็กซ์ ซง่ึ เปน็ ศูนยค์ วบคุมการทางานของร่างกายนอกอานาจจิตใจ 3.เสน้ ประสาท (Nerve) ประกอบดว้ ยเสน้ ใยหลายอนั มารวมกนั เป็นมัด ซงึ่ เปน็ สว่ นท่เี ชอ่ื มระหวา่ งสมองและ ไขสนั หลงั อวยั วะต่างๆทว่ั รา่ งกาย ทาหนา้ ท่ีเป็นตัวรับขอ้ มูลจากสมองและไขสันหลัง แล้วสง่ ตอ่ ไปยงั อวัยวะ ตา่ งๆ หรอื รบั ข้อมูลจากอวัยวะตา่ งๆ แล้วสง่ ไปยังสมองและไขสนั หลัง โดยข้อมูลทเ่ี คล่ือนทไ่ี ปตามเสน้ ประสาท จะอยใู่ นรปู แบบสัญญาณไฟฟ้า เรยี กวา่ กระแสประสาท ในสมองและไขสันหลงั จะประกอบด้วยเซลลป์ ระสาทจานวนมาก เดนไดรต์ ซงึ่ ประกอบดว้ ยตวั เซลลแ์ ละใยประสาท ใยประสาท รปู ท่ี 4.3 ลกั ษณะของเซลล์ประสาท แอกซอน ทีม่ า : หนงั สือเรียนวิทยาศหาส้อตงรเร์แยีละนเวททิ คยโนอ์ โอลนยไี ลอจนท์ BY ครจู ารวุ รรณ

ตัวเซลล์(Cell body) ประกอบด้วยนิวเคลยี สและไซโทพลาสซมึ ซ่ึงภายในพบออร์แกเนลลต์ ่างๆ เชน่ ไมโทคอนเดรยี รา่ งแหเอนโดพลาสซมึ กอลจคิ อมเพล็กซ์ เปน็ ต้น โดยทาหนา้ ที่สงั เคราะห์สารท่ีจาเป็นต่อ การดารงชีวติ ของเซลลป์ ระสาท และการขนส่งสารจากตวั เซลลไ์ ปยังใยประสาทอ่ืน ใยประสาท(Nerve fiber) เป็นแขนงท่ีแยกออกจากตัวเซลล์ ประกอบดว้ ยใย ประกาศ 2 ชนิด ไดแ้ ก่ เดนไดรต์ ซง่ึ เป็นใยประสาทท่นี ากระแสประสาทเข้าสู่ตัวเซลล์ แอกซอน เปน็ ใยประสาทท่ีนากระแสประสาทออกจากตัวเซลล์ เซลล์ประสาทแตล่ ะเซลลจ์ ะสานตอ่ กนั เปน็ ร่างแหเพอ่ื ถ่ายทอดกระแสประสาท โดยแอกซอนของเซลล์ ประสาทจะแตกออกเป็นกิ่งก้านแลว้ ไปแนบชิดกบั เดนไดรต์ ของเซลล์ประสาทอ่นื ๆ หรือหนว่ ยปฏบิ ตั ิการ ตา่ งๆ 4.การทางานของระบบประสาท การทางานของระบบประสาทของมนุษยเ์ ปน็ การทางานประสานกนั ของสมอง ไขสนั หลัง แนวเส้นประสาท เมือ่ มีสงิ่ เร้ามากระตุน้ อวยั วะรับความรสู้ ึกต่างๆ ของรา่ งกาย เชน่ หู ตา จมกู ผิวหนงั ซึง่ บริเวณอวยั วะเหลา่ นี้ จะมกี ล่มุ เซลลร์ ับความรู้สกึ ทร่ี ับพลังงานจากสิง่ เรา้ แล้วเปลี่ยนรูปพลงั งานเป็นกระแสประสาท ตรงไปยงั เซลล์ ไขสนั หลัง สมอง จากนั้นสมองและไขสนั หลงั จะส่งกระแสประสาทไปยังหนว่ ยปฏิบตั งิ าน เพื่อกระตนุ้ หรือ ยบั ยง้ั การทางานของอวยั วะต่างๆ ทาให้มีการแสดงพฤติกรรมตอบสนองสง่ิ เรา้ รปู ที่ 4.4 การเกดิ รีเฟล็กซแ์ อก็ ชัน่ ท่ีมา : https://bit.ly/3iZt4q5 ห้องเรียนวทิ ยอ์ อนไลน์ BY ครจู ารุวรรณ

5.การดแู ลรักษาอวัยวะในระบบประสาท ระบบประสาทเป็นระบบประสานการทางานของอวยั วะตา่ งๆ ว่ารา่ งกายใหเ้ ป็นไปอย่างปกติ อยา่ งไร กต็ าม หากระบบประสาททางานผิดปกตจิ ากการกระทบกระเทือน หรอื การรบั สารคดิ บางชนิดทีส่ ง่ ผลตอ่ การ ทางานของระบบประสาท สง่ ผลทาให้เกดิ โรคต่างๆตามมา เช่น โรคอมั พฤกษ์และอัมพาต โรคอลั ไซเมอร์ เรา สามารถดแู ลรกั ษาการทางานของระบบประสาทเพ่ือหลีกเล่ียงความผดิ ปกติและการเกดิ โรคทเี่ กย่ี วข้องกับ ระบบประสาท รวมทง้ั เพือ่ เสรมิ สรา้ งประสิทธภิ าพการทางานของระบบประสาทได้ ดงั นี้ 1). ระมดั ระวงั การกระทบกระเทือนบรเิ วณศีรษะและไขสนั หลงั จากอุบัตเิ หตตุ า่ งๆ 2). หลีกเลยี่ งการด่ืมเครื่องดม่ื แอลกอฮอล์ การสบู บุหร่ี และการใชส้ ารเสพติด 3). รบั ประทานอาหารท่ีมปี ระโยชนต์ ่อรา่ งกาย โดยเฉพาะอาหารทม่ี ีวติ ามินบี 1 สูง 4). ควรพกั ผอ่ นใหเ้ พยี งพอ และทากจิ กรรมที่ช่วยผ่อนคลายความเครยี ด รปู ที่ 4.5 งดเคร่ืองดื่มแอลกอฮอร์ ท่มี า : https://bit.ly/3iUm8uj หอ้ งเรยี นวิทย์ออนไลน์ BY ครจู ารวุ รรณ