หนังสือวิทยาศาสตร์ ป.3 BY ครูต๋อมแต๋ม

วชิ าวทิ ยาศาสตร์ ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 3 โดย คุณครูฐิตมิ า ธาตุทอง

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์

วิทยาศาสตร์ คอื อะไร? วทิ ยาศาสตร์ คอื การศึกษาเก่ียวกับสง่ิ ทีอ่ ยรู่ อบตวั เรา รวมถึงปรากฏการณ์ ต่างๆทางธรรมชาติอย่างเป็นระบบ ด้วยกระบวนการเสาะแสวงหาความร้แู ละ จัดเก็บขอ้ มลู อยา่ งเป็นระเบยี บ

ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ จะเกิดหลังจากมีการใช้กระบวนแสวงหาความรู้ อย่างเป็นระบบ เรียกว่า กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์

กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ คือ วิธกี ารและขน้ั ตอนที่ใชใ้ นการ ดาเนนิ การค้นคว้าหาความรทู้ างวทิ ยาศาสตรอ์ ย่างเปน็ ระบบ

1 วธิ ีการทางวิทยาศาสตร์ 2 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 3 จติ วิทยาศาสตร์

กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. ระบปุ ัญหา 2. ต้ังสมมติฐาน 1 วิธีการทางวทิ ยาศาสตร์ 3. รวบรวมขอ้ มูล 4. วเิ คราะหข์ ้อมูล มี 5 ข้ันตอน ไดแ้ ก่ 5. สรุปผล

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1 วิธกี ารทางวิทยาศาสตร์ 1. ระบุปญั หา เปน็ การตง้ั คาถาม ตั้งขอ้ สงสยั หรอื ตัง้ ปัญหาทเ่ี กิดจากการสงั เกต สิ่งต่างๆ ที่อยรู่ อบตวั เรา การสงั เกตควรทาอย่างละเอยี ด มคี วาม รอบคอบ โดยใชป้ ระสาทสัมผสั ทงั้ 5 เขา้ มาช่วย

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1. ระบปุ ัญหา 1 วิธีการทางวทิ ยาศาสตร์ โดยใช้ประสาทสมั ผัสท้งั 5 ตา =ดู จมกู = ดมกลิ่น หู = ฟัง ล้นิ = ชิมรส ผิวกาย= สมั ผสั

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1 วิธีการทางวทิ ยาศาสตร์ 1. ระบปุ ัญหา ตัวอยา่ ง การระบุปญั หา แสงมผี ลทาให้พชื เจรญิ เตบิ โตหรอื ไม่ พชื สมุนไพรชนดิ ใดสามารถไล่ยุงได้ ดนิ ชนิดใดท่ที าใหต้ ้นดาวเรอื งเจริญเตบิ โตได้ดที ่สี ดุ

กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1 วธิ ีการทางวิทยาศาสตร์ 2. ตัง้ สมมติฐาน เปน็ การคาดคะเนคาตอบไว้ลว่ งหน้า โดยอาศยั ข้อมลู หรอื ความร้เู ดมิ สมมติฐานสามารถตรวจสอบได้โดยการสังเกต สารวจ หรือการทดลอง ซง่ึ คาตอบหรอื สมมติฐานนัน้ อาจผดิ หรอื ถูกกไ็ ด้

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1 วิธกี ารทางวทิ ยาศาสตร์ 3. รวบรวมขอ้ มูล เปน็ การรวบรวมขอ้ มลู การทดสอบสมมตฐิ านท่ีตัง้ ไว้ หรอื ค้นหาคาตอบของ ปัญหาด้วยวธิ ีการตา่ งๆ เชน่ การสังเกต การทดลอง หรือการสรา้ งแบบจาลอง เพอ่ื ใหไ้ ดข้ อ้ มูลแลว้ บันทกึ ข้อมลู ไวใ้ นรปู แบบตา่ งๆ

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1 วธิ ีการทางวทิ ยาศาสตร์ 4. วิเคราะหข์ อ้ มลู เป็นการนาขอ้ มูลทีไ่ ด้จากการรวบรวมข้อมลู ดว้ ยวธิ กี ารตา่ งๆ มาทาการ วเิ คราะห์ผล แปลความหมายหรืออธบิ ายความหมายตามข้อเทจ็ จริง แล้ว นาไปเปรยี บเทียบกับสมมติฐานท่ตี ้ังไว้วา่ สอดคลอ้ งกบั สมมติฐานขอ้ ใด เพอ่ื นาไปสขู่ น้ั ตอนการสรุปผล

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1 วิธกี ารทางวทิ ยาศาสตร์ 5. สรปุ ผล เปน็ การสรุปผลข้อข้อมูลทีไ่ ด้ศกึ ษาคน้ ควา้ มา ว่าตรงกับสมมติฐานหรือไม่ โดยการสรปุ ข้อมลู วา่ สมมติฐานข้อใดถูก พร้อมทั้งสร้างทฤษฎเี พื่ออธิบาย ปรากฏการณ์ต่างๆหรอื ในการศึกษาตอ่ ไปในอนาคต และนาความร้ทู ไ่ี ดไ้ ปประยุกต์ใชใ้ นชีวติ ประจาวนั

2 ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ หมายถึง ความสามารถและความชานาญในการคดิ ค้นหาคาตอบ และการแก้ปญั หาตา่ งๆ ไดอ้ ยา่ งถูกต้องและเหมาะสม โดยใช้กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์

ความสาคัญของทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เปน็ ทักษะที่สาคัญที่แสดงถึงการมกี ระบวนการคิดอย่าง มเี หตผุ ลตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ทาให้ผเู้ รยี นและผ้ทู ี่ศกึ ษาเกดิ ความเขา้ ใจใน เนื้อหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ สามารถเรียนรู้ พัฒนาตนเองให้มกี ารเรยี นรู้ท่ีดขี ้นึ

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1. ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ข้ันพน้ื ฐาน 8 ทกั ษะ 2. ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ขัน้ สงู หรือข้นั ผสม (ข้ันบูรณาการ) 6 ทกั ษะ รวม 14 ทักษะ

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. ทกั ษะกระบวนการทาง วทิ ยาศาสตร์ขน้ั พ้นื ฐาน 8 ทักษะ 1. ทักษะการสังเกต 2. ทกั ษะการจาแนกประเภท 3. ทักษะการวดั 4. ทักษะการใช้จานวน 5. ทกั ษะการหาความสมั พันธ์ของสเปสกบั เวลา 6. ทักษะการจดั กระทาและสอ่ื ความหมายข้อมลู 7. ทักษะการลงความเห็นจากข้อมลู 8. ทกั ษะการพยากรณ์

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. ทักษะกระบวนการทาง วทิ ยาศาสตร์ข้ันพ้นื ฐาน 8 1. ทักษะการสงั เกต ทกั ษะ เป็นการใช้ประสาทสัมผัสของรา่ งกายอยา่ งใดอย่างหน่งึ หรอื ใชห้ ลายอยา่ งร่วมกัน เชน่ ตา หู จมูก ล้นิ ผวิ กาย สัมผสั กบั วตั ถหุ รอื เหตุการณต์ า่ งๆ เพ่อื คน้ หาข้อมลู และบอก รายละเอยี ดของวัตถุหรอื เหตกุ ารณน์ ั้น โดยทักษะการสงั เกตไมค่ วรใส่ความคิดเหน็ ของ ตนเองลงไป

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. ทักษะกระบวนการทาง วทิ ยาศาสตร์ขน้ั พ้ืนฐาน 8 2. ทักษะการจาแนกประเภท ทกั ษะ เป็นการจัดกลมุ่ เรยี งลาดบั แบง่ พวก วตั ถุหรอื เหตุการณต์ ่างๆ ออกเปน็ หมวดหมู่ โดยใช้ความเหมือนหรอื ความแตกต่างมาเปน็ เกณฑใ์ นการจาแนกออกจากกัน

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ขนั้ พน้ื ฐาน 8 ทกั ษะ 3. ทักษะการวดั เปน็ การใช้เครอื่ งมือตา่ งๆ วดั หาปรมิ าณสง่ิ ของต่างๆ ซึ่งควรเลือกใชเ้ ครือ่ งมือให้ เหมาะสมกบั สง่ิ ที่ตอ้ งการวดั ใชเ้ ครื่องมือได้อยา่ งถูกต้องแมน่ ยา เพื่อใหไ้ ด้ ปรมิ าณของส่ิงต่างๆ ออกมาเป็นตัวเลขท่ถี กู ตอ้ งและระบหุ นว่ ยของตัวเลขได้ ถกู ตอ้ ง

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1. ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ขน้ั พื้นฐาน 8 ทกั ษะ 4.ทกั ษะการใชจ้ านวน เป็นการนับจานวนของวัตถุ โดยตอ้ งทาการนับหรือวดั ทถ่ี กู ต้อง แม่นยา และนาตัวเลขที่ไดจ้ ากการนับหรอื วดั มาคดิ คานวณดว้ ยสตู รคณติ ศาสตร์ เชน่ การ บวก ลบ คณู หาร

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ขั้นพนื้ ฐาน 8 ทกั ษะ 5. ทักษะการหาความสัมพันธข์ องสเปสกับเวลา สเปส หมายถงึ ทวี่ ่างทว่ี ัตถุนน้ั ครอบครองอยู่และมีลักษณะเชน่ เดยี วกบั วตั ถนุ นั้ โดยทวั่ ไป สเปสของวตั ถจุ ะมี 3 มิติ คอื ความกว้าง ความยาว และความสงู ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งสเปสของวตั ถุมี 2 ลกั ษณะ

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 5. ทกั ษะการหาความสัมพนั ธ์ของสเปสกับเวลา ความสัมพนั ธ์ระหว่างสเปสของวตั ถมุ ี 2 ลกั ษณะ 1. ความสมั พนั ธ์ระหว่างสเปสกับสเปส เป็นการหาความสมั พันธ์ระหวา่ ง 2 มติ ิ กบั 3 มติ ิ ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งตาแหนง่ ทอี่ ยูข่ องวตั ถุหนงึ่ กับอีกวัตถุหนง่ึ 2. ความสัมพนั ธ์ระหว่างสเปสกบั เวลา เป็นการบอกถงึ ความสัมพนั ธข์ องตาแหนง่ ทศิ ทาง หรือขนาดของวตั ถุที่มกี าร เปลี่ยนแปลงไป เมอื่ เทยี บกับเวลาทีเ่ ปลีย่ นไป

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ขนั้ พ้นื ฐาน 8 ทกั ษะ 6. ทกั ษะการจัดกระทาและส่ือความหมายขอ้ มูล เป็นการนาข้อมลู ที่ได้จากการรวบรวมข้อมูลด้วยวธิ ตี ่างๆ เชน่ การสังเกต การวัด มาจัดกระทา ใหอ้ ยูใ่ นรูปแบบต่างๆ เชน่ แผนภมู ิ ตาราง แผนภาพ กราฟ สมการ การเขียนหรือบรรยาย เพอ่ื ใหผ้ อู้ ่ืนเขา้ ใจไดง้ ่ายขนึ้

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1. ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ขั้นพ้นื ฐาน 8 ทักษะ 7. ทักษะการลงความเห็นจากข้อมลู เป็นการเพมิ่ ความคดิ เหน็ ของตนเองจากความรู้หรอื ประสบการณท์ มี่ ีอยู่ เพือ่ อธิบาย ขอ้ มูลที่ได้จากการสงั เกตอยา่ งมเี หตผุ ล

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ขั้นพน้ื ฐาน 8 ทักษะ 8. ทักษะการพยากรณ์ เปน็ การคาดคะเนหรอื ทานายปรากฏการณ์ สถานการณ์ตา่ งๆ ไวล้ ว่ งหน้า โดย อาศัยข้อมูลทไ่ี ดจ้ ากการสงั เกต หรือประสบการณ์ต่างๆทเี่ คยเกิดซา้ ๆ มาชว่ ยในการ คาดการณส์ ง่ิ ที่จะเกดิ ข้ึน

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2. ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ขั้น สูงหรือขัน้ ผสม (ขั้นบูรณาการ) 6 ทักษะ 1. ทกั ษะการกาหนดและควบคุมตัวแปร 2. ทักษะการตีความหมายขอ้ มูลและลงขอ้ สรุป 3. ทกั ษะการทดลอง 4. ทกั ษะการกาหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ 5. ทักษะการตง้ั สมมตฐิ าน 6. ทักษะการสร้างแบบจาลอง

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 2. ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ขั้น สงู หรือข้นั ผสม (ขนั้ บรู ณาการ) 6 ทกั ษะ 1. ทกั ษะการกาหนดและควบคุมตัวแปร เป็นการกาหนดตวั แปรต้น ตวั แปรตาม และตัวแปรควบคมุ ทต่ี อ้ งการควบคมุ ให้ คงที่ โดยตอ้ งให้สอดคลอ้ งกับการตั้งสมมตฐิ านของการทดลอง

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1. ทกั ษะการกาหนดและควบคมุ ตัวแปร 1) ตวั แปรต้น/ตัวแปรอิสระ คือ ส่ิงท่ตี อ้ งการศึกษา สิ่งทเ่ี ป็นสาเหตทุ ่จี ะทาให้เกดิ ผลตา่ ง 2) ตัวแปรตาม คือ ผลตอ่ เนื่องมาจากตวั แปรตน้ ถา้ ตัวแปรต้นเปลี่ยนตัวแปรตามหรือสง่ิ ที่เปน็ ผลจะเปล่ียนไปดว้ ย 3) ตัวควบคมุ คือ สงิ่ ทีน่ อกเหนือจากตวั แปรตน้ ตัวแปรอ่ืนๆ ที่มีผลตอ่ การ ทดลอง ซึ่งจะตอ้ งควบคุมใหเ้ หมือนกนั

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2.ทกั ษะการตคี วามหมายขอ้ มูลและลงข้อสรปุ เปน็ การแปลความหมาย บรรยายลกั ษณะและคุณสมบัติของข้อมูลท่มี อี ยู่ โดยสรปุ ให้ เหน็ ความสัมพันธ์ทีเ่ ก่ียวขอ้ งกบั ตวั แปรในการทดลองนั้น

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1) การออกแบบการทดลอง 2) การปฏบิ ตั ิการทดลอง 3.ทักษะการทดลอง 3) การบันทึกผลการทดลอง เป็นกระบวนการปฏิบตั ใิ นการออกแบบและวางแผนการทดลองหรือการดาเนนิ การ ตรวจสอบสมมติฐานทีต่ ้งั ไว้ มี 3 ขนั้ ตอน

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 4.ทกั ษะการกาหนดนิยามเชงิ ปฏิบัตกิ าร เป็นการกาหนดความหมายและขอบเขตของสง่ิ ต่างๆ ที่อยใู่ นสมมตฐิ าน หรอื ทีเ่ กย่ี วขอ้ งกับการทดลอง เพื่อใหเ้ กดิ ความเข้าใจทีต่ รงกนั

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 5.ทักษะการตง้ั สมมติฐาน เป็นทกั ษะท่คี ิกหาคาตอบไวล้ ่วงหน้าก่อนทาดาเนินการทดลอง สมมตฐิ านเป็นข้อความท่บี อกความสัมพนั ธร์ ะหว่างตัวแปรตน้ กบั ตวั แปรตาม การตง้ั สมมตฐิ านจะอาศัยการสังเกต ความรหู้ รอื ประสบการณ์เดมิ เป็นพน้ื ฐาน สมมตฐิ านทีต่ ้งั ข้นึ อาจจะถูกหรอื ผดิ กไ็ ด้ ซงึ่ จะทราบได้ภายหลงั การทดลอง

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 2 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 6.ทักษะการสรา้ งแบบจาลอง เปน็ การสร้างหรอื ใช้ส่ิงท่ที าข้นึ มาเพือ่ เลยี นแบบหรอื อธบิ าย ปรากฏการณ์ สง่ิ ทเ่ี กิดขึ้นในธรรมชาติ หรอื สง่ิ ที่สนใจ แลว้ นาเสนอ ข้อมูลให้ผ้อู น่ื เข้าใจในรูปแบบจาลองต่างๆ เช่น ช้นิ งาน สิ่งประดษิ ฐ์ กราฟ รปู ภาพ วสั ดสุ ง่ิ ของ ภาพเคลอ่ื นไหว ขอ้ ความ เปน็ ตน้

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 3 จติ วทิ ยาศาสตร์ จติ วทิ ยาศาสตร์ คือ ลกั ษณะนสิ ัยของบคุ คลท่ีเกดิ จากการศกึ ษาหาความร้ทู าง วิทยาศาสตร์ โดยใชก้ ระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 3 จิตวทิ ยาศาสตร์ ลักษณะของผ้ทู ่ีมีจติ วิทยาศาสตร์หรือลกั ษณะนิสัยของนักวทิ ยาศาสตร์ ไดแ้ ก่ มีความช่างสงสัย

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 3 จติ วทิ ยาศาสตร์ ลกั ษณะของผทู้ มี่ ีจิตวิทยาศาสตร์หรือลกั ษณะนสิ ัยของนกั วทิ ยาศาสตร์ ไดแ้ ก่ มคี วามละเอียดรอบคอบ

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 3 จิตวทิ ยาศาสตร์ ลกั ษณะของผูท้ ี่มีจิตวิทยาศาสตร์หรือลักษณะนิสยั ของนักวทิ ยาศาสตร์ ไดแ้ ก่ มีความสนใจใฝ่รู้

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 3 จิตวิทยาศาสตร์ ลกั ษณะของผ้ทู ่มี ีจิตวิทยาศาสตร์หรอื ลักษณะนิสยั ของนกั วทิ ยาศาสตร์ ไดแ้ ก่ มีความมงุ่ มน่ั

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 3 จิตวทิ ยาศาสตร์ ลกั ษณะของผูท้ ี่มีจิตวิทยาศาสตร์หรือลกั ษณะนิสยั ของนักวิทยาศาสตร์ ไดแ้ ก่ มีความซือ่ สตั ย์

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 3 จติ วทิ ยาศาสตร์ ลักษณะของผ้ทู ี่มีจิตวิทยาศาสตร์หรอื ลกั ษณะนสิ ยั ของนักวิทยาศาสตร์ ได้แก่ มีวนิ ยั

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 3 จิตวทิ ยาศาสตร์ ลกั ษณะของผูท้ ี่มีจิตวิทยาศาสตร์หรือลกั ษณะนิสยั ของนักวทิ ยาศาสตร์ ไดแ้ ก่ ยอมรับฟังผูอ้ ื่น

กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 3 จติ วทิ ยาศาสตร์ ทบทวน

3 จิตวทิ ยาศาสตร์ กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ทบทวน มีความช่างสงสยั มคี วามละเอยี ดรอบคอบ มคี วามสนใจใฝ่รู้ มคี วามมุง่ ม่ัน มีความซ่อื สัตย์ ยอมรบั ฟังผอู้ ื่น มีวนิ ยั

อ่านสถานการณ์ แล้วตอบคาถาม หนูป้ยุ ซ้ือช็อกโกแลตจากตลาด ขณะกาลังเดินกลบั บ้านท่ามกลางอากาศรอ้ น อบอ้าว หนูปุ้ยไดแ้ วะดขู องอกี หลายอยา่ งตามรา้ นขา้ งทาง เมือ่ กลับมาถงึ บา้ น หนปู ุ้ยเปดิ กลอ่ งช็อกโกแลต พบว่า ชอ็ กโกแลตแหลว หนูปยุ้ จึงเกดิ ข้อสงสัยวา่ ชอ็ กโกแลตในกลอ่ งเหลวได้อย่างไร

จากสถานการณ์ ใหน้ กั เรียนช่วยหนูปยุ้ หาคาตอบของขอ้ งสงสัยนี้ โดยใชว้ ิธีการทางวิทยาศาสตร์ แล้วเขยี นอธบิ ายมาเปน็ ขัน้ ตอนของ กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ 1. ระบปุ ญั หา 2. สมมตฐิ าน 3. รวบรวมขอ้ มูล 4. วิเคราะห์ขอ้ มูล 5. สรปุ ผล

ครตู ๋อมแตม๋