ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์

ชดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรพู ื้นฐานเก่ยี วกบั กรด-เบส 0 โดย สรุ ตั ยา แซภ ู

คาํ นํา การจัดการเรียนรูตามแนวพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 หมวด 4 แนวการจัดการศึกษา กลา วโดยสรปุ ไดวา การจดั การศกึ ษาตอ งยดึ วาผูเรียนทกุ คนมีความสามารถที่จะเรียนรแู ละพฒั นาตนเองได และถอื วาผเู รียนมคี วามสาํ คญั ท่ีสุด กระบวนการจัดการศึกษาตองสง เสรมิ ใหผูเรียนสามารถพฒั นาตามธรรมชาติ และเตม็ ตามศักยภาพ นอกจากนั้นการจัดกระบวนการเรียนรูจะตองจัดเน้ือหาสาระและกิจกรรมใหสอดคลอง กับความสนใจและความถนัดของผูเรียน โดยคํานึงถึงความแตกตางระหวางบุคคล จัดการเรียนการสอนโดย ผสมผสานสาระความรดู า นตา งๆอยา งไดส ดั สว นและสมดุลกัน รวมท้ังปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม คานิยมท่ีดีงาม และสงเสริมสนับสนุน ใหผูสอนสามารถจัดบรรยากาศ สภาพแวดลอม ส่ือการเรียน และอํานวยความสะดวก เพื่อใหผเู รยี นเกิดการเรียนรู และการใชก ารวิจยั เปน สว นหนึง่ ของกระบวนการเรยี นรู ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร ตามวัฏจกั รการสืบเสาะหาความรู เรือ่ ง กรด-เบส ช้ันมัธยมศกึ ษาปท ี่ 5 ชุดน้ีเปน ชุดกิจกรรมท่ี 1 เร่อื ง ความรพู นื้ ฐานเก่ยี วกับกรด-เบส ขา พเจา หวังเปนอยางย่ิงวาชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร ตามวัฏจักรการสืบเสาะหาความรู เรื่อง กรด-เบส ฉบับนี้จะเปนประโยชนอยา งยิ่งตอการจัดการเรยี นรใู หกับผูเ รยี นตามเจตนารมณข องการปฏริ ปู การศกึ ษาตอไป นางสรุ ตั ยา แซภ ู ชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรูพน้ื ฐานเกี่ยวกับกรด-เบส 1 โดย สรุ ตั ยา แซภู

สารบญั เรื่อง หนา คาํ นํา…………………………………………………………………………………………………………………………... 1 สารบัญ……………………………………………………………………………………………………...................…. 2 สว นประกอบของชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ตามวฏั จกั รการสบื เสาะหาความร.ู ........................... 3 คาํ แนะนาํ ในการใชชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร ตามวัฏจกั รการสบื เสาะหาความร.ู ........................ 4 แผนภูมิการใชชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร ตามวฏั จกั รการสบื เสาะหาความรู................................. 6 จดุ ประสงคก ารเรยี นร.ู ................................................................................................................ 7 แบบทดสอบกอนเรยี น................................................................................................................ 9 ใบกจิ กรรมที่ 1.1 สาํ รวจและคน หา............................................................................................ 11 ใบความรทู ่ี 1 เรือ่ ง ความรูพนื้ ฐานเกี่ยวกับกรด-เบส.................................................................. 12 ใบกิจกรรมท่ี 1.2 เพ่มิ พูนความรู................................................................................................. 17 ใบกจิ กรรมท่ี 1.3 พฒั นาความคดิ ............................................................................................... 18 แบบทดสอบหลงั เรยี น................................................................................................................. 19 บรรณานกุ รม ............................................................................................................................. 21 ภาคผนวก................................................................................................................................... 22 ชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรูพ ืน้ ฐานเกย่ี วกับกรด-เบส 2 โดย สุรตั ยา แซภ ู

สวนประกอบของชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ตามวฏั จกั รการสบื เสาะหาความรู ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร ตามวัฏจกั รการสบื เสาะหาความรู หนว ยการเรียนรทู ี่ 3 เร่อื ง กรด-เบส ชุดที่ 1 เรื่อง ความรูพื้นฐานเกีย่ วกับกรด-เบส เปนชดุ กิจกรรมทส่ี ง เสริมใหน ักเรยี นไดล งมอื ปฏิบัติกิจกรรมเพือ่ สรางองคความรู ฝกทักษะกระบวนการคดิ ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรด ว ยตนเอง มสี ว นประกอบดังนี้ คําแนะนําในการใชชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร ตามวฏั จักรการสืบเสาะหาความรู แผนภูมิการใชช ดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร ตามวัฏจักรการสืบเสาะหาความรู จดุ ประสงคก ารเรียนรู แบบทดสอบกอนเรียน เรอ่ื ง ความรูพื้นฐานเกีย่ วกบั กรด-เบส จาํ นวน 10 ขอ ใบกิจกรรมท่ี 1.1 สาํ รวจและคนหา ใบความรทู ่ี 1 เรือ่ ง ความรพู นื้ ฐานเก่ียวกบั กรด-เบส ใบกิจกรรมท่ี 1.2 เพิ่มพนู ความรู ใบกิจกรรมท่ี 1.3 พัฒนาความคดิ แบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง ความรูพ้ืนฐานเกยี่ วกับกรด-เบส จาํ นวน 10 ขอ ชุดกิจกรรมนีใ้ ชเ วลาในการศกึ ษา ทั้งหมด 1 ชว่ั โมงนะครบั ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ที่ 1 ความรูพน้ื ฐานเกยี่ วกับกรด-เบส 3 โดย สุรตั ยา แซภ ู

คาํ แนะนาํ ในการใชช ุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ตามวฏั จกั รการสืบเสาะหาความรู คําแนะนาํ สาํ หรบั ครู ครผู สู อนควรดาํ เนินการดงั น้ี 1. ศกึ ษาการใชชุดกจิ กรรมตามวัฏจกั รการสืบเสาะหาความรใู หเขาใจกอ นอยา งละเอียดรอบคอบ 2. ศกึ ษาแผนการจัดการเรยี นรู เนือ้ หา และขนั้ ตอนการจัดกิจกรรมใหเขาใจชดั เจนเสียกอ น 3. ตรวจดอู ุปกรณต างๆในชุดกจิ กรรมวา มคี รบตามที่ระบไุ วห รืออยูใ นสภาพใชงานไดหรือไม 4. จัดเตรยี มวสั ดุอุปกรณท ่จี ะใชใ หเปนไปตามลาํ ดับการใชก อนหลงั 5. ครูควรแบง กลมุ นกั เรียนคละเพศ และความสามารถ กลมุ ละ 4 คน ไวลว งหนา 6. ดาํ เนินการจดั กิจกรรมการเรียนรู ตามวัฏจักรการสบื เสาะหาความรู 5 ข้นั คอื ขัน้ ที่ 1 การสรางความสนใจ (Engagement) ขั้นท่ี 2 การสาํ รวจและคน หา (Exploration) ขน้ั ที่ 3 การอธิบายและลงขอสรปุ (Explanation) ข้ันที่ 4 การขยายผลเรียนรู (Elaboration) ขั้นที่ 5 การประเมิน (Evaluation) 7. ขณะที่นกั เรยี นทํากิจกรรม ครคู อยใหความชว ยเหลอื แนะนํากระตนุ ใหน ักเรยี นทาํ กิจกรรมอยาง กระตือรอื รน และตอบขอสงสัยตา งๆระหวา งเรยี นพรอมท้ังสังเกตและประเมนิ พฤตกิ รรมการทํางานของนักเรยี น 8. ประเมนิ ผลสัมฤทธทิ์ างการเรยี น โดยใชแบบทดสอบยอย 9. เมื่อส้นิ สุดการปฏิบตั ิกจิ กรรมการเรียนการสอน ครูใหน กั เรยี นรว มตรวจสอบและเกบ็ อุปกรณให เรยี บรอย เพ่ือสะดวกในการใชคร้ังตอไป สิง่ ที่ครตู องเตรยี ม 1. ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร ตามวฏั จกั รการสืบเสาะหาความรู ชดุ ท่ี 1 จาํ นวน 27 ชุด 2. กระดาษคาํ ตอบสาํ หรบั นกั เรยี นทาํ แบบทดสอบกอนและหลังเรียน จํานวน 27 แผน 3. การนาํ เสนอดวย Power point เรื่อง ความรูพ้นื ฐานเกย่ี วกบั กรด-เบส 4. คลปิ วดิ ีโอ เรอื่ ง การทดสอบกรดเบส เวลาประมาณ 2 นาที 5. การแสดง Science show เร่ือง น้าํ เปลี่ยนสี ชดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ที่ 1 ความรพู ืน้ ฐานเกย่ี วกับกรด-เบส 4 โดย สุรตั ยา แซภู

คาํ แนะนําสาํ หรับนักเรียน ข้นั ตอนในการเรียนรมู ีดงั น้ี 1. อา นคําแนะนําสาํ หรบั นักเรียนใหเขาใจกอ นทจี่ ะลงมือศึกษาชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร 2. ศึกษาและปฏิบัติตามขั้นตอนชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร โดยดแู ผนภมู ิประกอบ 3. นกั เรยี นทําแบบทดสอบกอนเรียน 10 ขอ เพ่อื ประเมนิ ความรูเดมิ ของนักเรยี น 4. นักเรียนทาํ กิจกรรมท่ี 1.1 สํารวจและคนหา 5. นกั เรียนอา น ใบความรูท่ี 1 เรอ่ื ง ความรูพืน้ ฐานเก่ยี วกับกรด-เบส 6. นักเรยี นทาํ กจิ กรรมที่ 1.2 เพิ่มพูนความรู 7. นกั เรียนทํากจิ กรรมท่ี 1.3 พัฒนาความคดิ 8. นักเรยี นทําแบบทดสอบหลังเรยี น 10 ขอ เพือ่ เปรียบเทียบความกาวหนาในการเรียนของนกั เรียน 9. เมือ่ นักเรียนทํากจิ กรรมตามขั้นตอนแตละขั้นเสร็จแลวใหร ับใบเฉลยจากครไู ปตรวจคาํ ตอบ 10. ถา นกั เรยี นทดสอบหลงั เรียนไมผ านเกณฑรอยละ 80 ควรเร่ิมตนศึกษาชดุ กิจกรรมใหมอีกครงั้ 11. จดั เกบ็ วสั ดอุ ุปกรณใ หเ รียบรอ ยทกุ คร้ังหลังปฏบิ ตั ิกจิ กรรมเสรจ็ หากวสั ดอุ ปุ กรณชํารดุ เสียหายตอ ง แจง ครผู ูสอนทราบทนั ที 12. นักเรยี นควรมีการบรหิ ารงานกลุมทีด่ ี แบงบทบาทชดั เจน หากมีปญ หาใดควรปรึกษาผสู อนทกุ ครง้ั 13. ทุกกจิ กรรมมเี วลาจาํ กดั นักเรยี นควรปฏิบัตงิ านใหท นั เวลา ไมป ลอยท้งิ สะสมงานคา งเนือ่ งจากผลงานของ แตล ะกจิ กรรมจะเปน องคค วามรูส าํ หรบั กิจกรรมการเรยี นลาํ ดบั ถัดไป เพอื่ นๆ เขา ใจแลวใชไ หมคะ... เราเร่มิ ทําตามขั้นตอนของชุดกิจกรรมกนั เถอะ ชดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรูพ ืน้ ฐานเกีย่ วกบั กรด-เบส 5 โดย สุรตั ยา แซภู

แผนภูมกิ ารใชชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ตามวัฏจักรการสืบเสาะหาความรู แผนภูมิการใชช ดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร ดูคลปิ วดิ โี อ เรอื่ ง การทดสอบกรดเบส และ คําแนะนาํ การใชช ุดกิจกรรม Science show น้าํ เปลยี่ นสี วทิ ยาศาสตร ทดสอบกอ นเรยี น 10 ขอ กิจกรรมท่ี 1.1 สาํ รวจและคนหา กจิ กรรมที่ 1.2 เพิม่ พูนความรู ซอ มเสรมิ กิจกรรมที่ 1.3 พฒั นาความคดิ ไมผ า นเกณฑ ทดสอบหลงั เรยี น 10 ขอ ไดค ะแนนรอยละ 80 ขึน้ ไป ผานเกณฑ ชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรูพื้นฐานเกีย่ วกับกรด-เบส 6 โดย สุรตั ยา แซภ ู

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร ตามวฏั จกั รการสบื เสาะหาความรู ชุดท่ี 1 เรื่อง ความรพู นื้ ฐานเกี่ยวกบั กรด-เบส (เวลา 1 ชั่วโมง) ผลการเรียนรู สามารถสาํ รวจตรวจสอบ อภปิ รายและอธิบาย คุณสมบตั ิของกรด เบส เกลอื และจําแนกประเภทของกรด เปนกรดอนิ ทรยี  กรดอนนิ ทรยี  พรอ มท้ังอา นชอ่ื กรดได จุดประสงคก ารเรียนรู 1. บอกคุณสมบตั ขิ องกรด เบส และเกลอื ได 2. จาํ แนกประเภทของกรดเปนกรดอินทรยี  กรดอนนิ ทรยี  และสามารถอานชอ่ื กรดได ทําแบบทดสอบกอ นเรยี น (pre-test) เพอ่ื ประเมินความรเู ดมิ ของนักเรยี น กอ นนะครบั ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ที่ 1 ความรูพ ื้นฐานเกีย่ วกบั กรด-เบส 7 โดย สรุ ตั ยา แซภู

ชดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรพู ื้นฐานเก่ยี วกบั กรด-เบส 8 โดย สรุ ตั ยา แซภ ู

แบบทดสอบกอ นเรียน เรื่อง ความรพู ้นื ฐานเก่ียวกบั กรด-เบส คําชแ้ี จง ใหน กั เรยี นทําเครื่องหมาย x ทับตวั อักษร ก ข ค ง ในกระดาษคาํ ตอบท่ีถูกตองทส่ี ดุ เพียงขอ เดยี ว 1. ขอใดกลา วถกู ตอ งท่สี ดุ ก. ความเปน เบสเพมิ่ ขึน้ คา pH จะลดลง ข. เบสมรี สฝาด เบสทุกชนิดรับประทานได ค. กรดทําปฏกิ ริ ิยากับน้าํ มนั พืชไดสารคลายสบู ง. กรดมีรสเปรีย้ ว กัดกรอ นโลหะเกดิ แกสไฮโดรเจน 2. การจําแนกสารประกอบโดยใชส ูตรและสมบัติเปนเกณฑแ บง เปนกช่ี นิดอะไรบาง ก. 2 ชนิด คือ กรด และ เบส ข. 3 ชนดิ คือ กรด เบส และ เกลือ ค. 2 ชนิด คือ กรดอนิ ทรีย และ กรดอนินทรยี  ง. 3 ชนดิ คอื กรดออกซี กรดไฮโดร และ กลาง 3. สารที่กาํ หนดใหตอไปน้ขี อ ใดไมใชกรดอินทรยี  ก. กรดฟอรม ิก (HCOOH) ข. กรดไฮโดรคลอรกิ (HCl) ค. กรดแอซิติก (CH3COOH) ง. กรดสเตยี ริก (C17H35COOH) 4. กรดไฮโดรและกรดออกซีตา งกนั อยางไร ก. กรดไฮโดรเปนกรดท่ีมีธาตุ H และโลหะอน่ื สวนกรดออกซีเปนกรดทป่ี ระกอบดวย H โลหะอ่ืน และ O ข. กรดไฮโดรเปน กรดทีม่ ธี าตุ H และโลหะอ่ืนสวนกรดออกซเี ปนกรดที่ประกอบดวย H โลหะอ่นื และ O ค. กรดไฮโดรเปน กรดที่มธี าตุ H และอโลหะอนื่ สว นกรดออกซีเปน กรดทีป่ ระกอบดวย H อโลหะอืน่ และ O ง. กรดไฮโดรเปนกรดท่ีมธี าตุ H และอโลหะอน่ื สวนกรดออกซเี ปน กรดท่ปี ระกอบดว ย O และอโลหะอน่ื 5. สารใดจดั เปน กรดทง้ั หมด ก. H2S HCl HCN ข. H2S HCl NaOH ค. HCl HCN CaO ง. HCl HCN NaOH ชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรูพ นื้ ฐานเกี่ยวกบั กรด-เบส 9 โดย สรุ ตั ยา แซภ ู

6. สารที่กาํ หนดใหตอ ไปนเ้ี ปน สารประกอบประเภทใดตามลาํ ดบั A B C ABC NaOH H2CO3 KNO3 ก. เบส กรด เกลือ ข. กรด เบส เกลือ ค. กรด เกลือ เบส ง. เกลือ เบส กรด 7. สารใดจัดเปน เบสทง้ั หมด ก. H2CO3 HNO2 Na2O ข. Na2O FeO H2CO3 ค. HNO2 H2CO3 FeO ง. Na2O FeO NaOH 8. ขอใดถกู ตอง ก. CaO อานวา แคลเซียมมอนอกออกไซด ข. ดา ง คอื เบสที่ละลายนาํ้ ไดแ ละแตกตัวให OH- ค. ออกไซดของโลหะละลายนาํ้ จะไดสารทเี่ ปนกรด ง. ออกไซดข องแทรนซิชนั ละลายนาํ้ ไดสารทีเ่ ปน กรด 9. สารใดจัดเปนเกลอื ทง้ั หมด K2S ก. NaOH NaCl KNO3 ข. KClO HNO2 FeSO4 ค. FeCl2 KNO2 CaO ง. FeCl2 FeO 10. NaH2PO4 อา นช่ือไดว าอยางไร ก. โซเดยี มไบฟอสเฟต ข. โซเดยี มไฮโดรเจนฟอสเฟต ค. โซเดียมไดไฮโดรเจนฟอสเฟต ง. โมโนโซเดยี มไดไฮโดรเจนฟอสเฟต ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ที่ 1 ความรูพน้ื ฐานเกี่ยวกบั กรด-เบส 10 โดย สุรตั ยา แซภู

กจิ กรรมท่ี 1.1 สํารวจและคน หา ชอื่ -สกลุ …………………………………………………….…..…………………………ชั้น ม.5 /……… เลขท่ี………..…. จดุ ประสงค : จําแนกความเปนกรด เปนเบสได คําช้ีแจง ใหน ักเรียนพิจารณาสารตางๆในชีวิตประจาํ วันตอ ไปนแี้ ลว ตอบคําถามขอ 1-4 นา้ํ ปนู ใส ผงฟู เกลือแกง นํา้ อัดลม น้ํามะนาว นํ้ามะกรูด น้ําขี้เถา นาํ้ สบู สารละลายแอมโมเนีย น้ําสมสายชู นา้ํ ยาลา งกระจก ปุยแอมโมเนยี มคลอไรด 1. ขีดเสนใตส ารท่ีมคี ณุ สมบตั ิเปน กรด และวงกลมสารที่มคี ุณสมบตั เิ ปน เบส 2. สารทก่ี าํ หนดใหจ ําแนกไดเ ปน กก่ี ลุม แตล ะกลมุ มีสมบัติอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. สารชนิดใดบา งท่ีไมเปล่ียนสกี ระดาษลติ มัสท้ังสองสี …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. นักเรียนจาํ แนกสมบัตคิ วามเปน กรด-เบสของสารท่ีกําหนดโดยใชก ารเปล่ียนสีกระดาษลิตมัสไดอ ยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ที่ 1 ความรพู น้ื ฐานเก่ยี วกับกรด-เบส 11 โดย สุรตั ยา แซภ ู

ใบความรทู ี่ 1 เรอ่ื ง ความรูพ้นื ฐานเกยี่ วกับกรด-เบส จุดประสงคก ารเรียนรู 1. บอกคุณสมบตั ิของกรด เบส และเกลอื ได 2. จําแนกประเภทของกรดเปนกรดอินทรีย กรดอนินทรีย และสามารถอา นชอื่ กรดได สาระสาํ คัญ กรดและเบสเปน สารประกอบชนดิ หนง่ึ จําแนกโดยพจิ ารณาจากสูตรและสมบตั ิของสาร แลวกรดเปน สารประกอบโคเวเลนตท่ีประกอบดว ยธาตุ H (ไฮโดรเจน) และอโลหะอื่นๆ และเปล่ียนสกี ระดาษลติ มัสสนี ้ําเงิน เปน สีแดง สว นเบสเปนสารประกอบไอออนิกท่ีเปนออกไซด และไฮดรอกไซดของโลหะหรือไอออนที่เทยี บเทา โลหะ เปลย่ี นสกี ระดาษลติ มสั สีแดงเปน สีน้ําเงิน ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรูพนื้ ฐานเก่ยี วกับกรด-เบส 12 โดย สุรตั ยา แซภู

กรด เบส และ เกลือ สารประกอบแบงได 3 ชนิด คอื กรด เบส และเกลือ สารละลายกรดจะเปล่ยี นสกี ระดาษลิตมัสจากสนี ํ้าเงนิ เปนสีแดง สารละลายเบสเปล่ียนสกี ระดาษลิตมัส จากสีแดงเปนสีนํ้าเงิน และสารละลายท่ีเปน กลางไมเปลีย่ นสกี ระดาษลติ มสั ทัง้ สองสี กรด (acid) เปนสารประกอบโคเวเลนต ท่ปี ระกอบดว ยธาตุ H และอโลหะอนื่ ๆ และ เปล่ียนสกี ระดาษลติ มัสสนี ํ้าเงินเปน สแี ดง กรดแบงได 2 ประเภท คอื กรดอินทรยี  และ กรดอนนิ ทรีย กรดอนิ ทรีย (organic acid) เปน กรดท่มี ีหมูคารบอกซิล (-COOH) ในโมเลกลุ ของกรด เชน สารประกอบกรด ชอื่ สามัญ สูตรเคมี แหลงทพ่ี บ ประโยชน กรดฟอรมกิ กรดมด HCOOH มดแดง ทาํ อาหาร ยาดม ฆา น้ํายาง กรดอะซติ ิก กรดนํา้ สม CH3COOH สม มะนาว สงั เคราะห ทาํ อาหาร กรดอนินทรีย (inorganic acid) หรือ กรดแร (mineral acid) เปนกรดท่ีไดจ ากแรธ าตุ มี 2 ประเภท คอื กรดไฮโดร กบั กรดออกซ่ี เชน กรดไฮโดร (Hydro acid) คือ กรดท่ีมธี าตุ H และอโลหะอืน่ กรดออกซี่ (Oxy acid) คอื กรดที่ประกอบดว ย H อโลหะอื่น และ O ตัวอยา งกรดไฮโดรและกรดออกซี่ กรดอนินทรยี  ชอ่ื เมอ่ื เปน ชื่อเมอ่ื มสี ถานะเปน ชื่อสามัญ สูตรเคมี ประโยชน กรดไฮโดร สารละลาย แกส กรดไฮโดรคลอรกิ HCl อตุ สาหกรรมเคมี กรดออกซี่ กรดไฮโดรไซยานกิ แกสไฮโดรเจนคลอไรด กรดเกลือ HCN ทางเคมี ยาพิษ กรดไฮโดรซลั ฟูริก H2S อุตสาหกรรมทางเคมี กรดไฮโดรฟอู อรกิ แกสไฮโดรเจนไซยาไนด - HF กรดซัลฟวรกิ H2SO4 กัดแกว กรดไนตรกิ แกสไฮโดรเจนซลั ไฟด - HNO3 แบตเตอรร ่ี ฆา น้ํายาง กรดคารบอนกิ H2CO3 กรดฟอสฟอริก แกสไฮโดรเจนฟลอู อไรด กรดกดั แกว H3PO4 อตุ สาหกรรมเคมี กัดหนิ ปูน (เขม ขน ) กรดแบตเตอรร ่ี อุตสาหกรรมเคมี กรดดนิ ประสิว นํา้ โซดา(เจือจาง) - ชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ที่ 1 ความรพู ื้นฐานเกี่ยวกับกรด-เบส 13 โดย สรุ ตั ยา แซภ ู

ขอ สังเกต HClO4กรดเปอรคลอริก HClO3 กรดคลอรกิ HClO2 กรดคลอรัส HClO กรดไฮโปคลอรสั HNO3 กรดไนตริก HNO2 กรดไนตรสั H2SO4 กรดซลั ฟวรกิ H2SO3 กรดซัลฟว รสั H2CO3 กรดคารบ อนกิ H3PO4 กรดฟอสฟอริก H3PO3 กรดฟอสฟอรัส ทม่ี า : ศรีลกั ษณ ผลวฒั นะและประดับ นาคแกว. 2553 : 197. เบส (base) หรือดาง เปนสารประกอบไอออนิกทเี่ ปน ออกไซดแ ละไฮดรอกไซดของโลหะหรือไอออนท่ี กรเดทยี (บaเcทiา dโล)หะเปลี่ยนสีกระดาษลติ มัสสแี ดงเปนสนี ้าํ เงนิ การอา นชือ่ ใหอานชือ่ โลหะ + ออกไซด หรือ โลหะ + ไฮดรอกไซด เชน สารประกอบเบส ช่ือสามัญ สตู รเคมี แหลงที่พบ ประโยชน NaOH โซเดยี มไฮดรอกไซด โซดาไฟ KOH ธรรมชาติ อุตสาหกรรม สบู (โซดาแผดเผา) โปแตสเซียมไฮดรอกไซด ธรรมชาติ อุตสาหกรรม สบู ดางคลี เผาเปลือกหอย แคลเซยี มออกไซด อตุ สาหกรรม ปนู ดบิ CaO เผาหินปนู แคลเซยี มไฮดรอกไซด ธรรมชาติ อตุ สาหกรรม แอมโมเนียมไฮดรอกไซด ปูนขาว ปนู สุก Ca(OH)2 ธรรมชาติ อุตสาหกรรม น้าํ แอมโมเนยี NH4OH ธรรมชาติ ยาดม (เจอื จาง) แอมโมเนยี แกส เยี่ยวอูฐ NH3 ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรพู นื้ ฐานเกยี่ วกบั กรด-เบส 14 โดย สรุ ตั ยา แซภ ู

เกลอื (salt) เปน สารประกอบทเ่ี กดิ จากโลหะหรือธาตุเทียบเทาโลหะ ไปแทนท่ไี ฮโดรเจน (H) ในกรด อาจแทนทีท่ ง้ั หมดหรือแทนเพยี งอะตอมก็ได (เปน สารประกอบไอออนิก ยกเวน ออกไซด และไฮดรอกไซดของโลหะ) สารประกอบเกลือ ชือ่ สามญั สตู รเคมี แหลงทพี่ บ ประโยชน โซเดยี มคลอไรด เกลือแกง NaCl ทะเล อาหาร กระจก โซเดียมคารบ อเนตดกี าไฮเดรท โซดาซกั ผา สังเคราะห อุตสาหกรรม โซดาแอช Na2CO3.10H2O สงั เคราะห อตุ สาหกรรม โซเดียมคารบ อเนต โซดาทาํ ขนม Na2CO3 สังเคราะห โซเดียมไฮโดรเจนคารบ อเนต ดินประสิว NaHCO3 สังเคราะห ทาํ ขนม ดางทบั ทิม KNO3 สังเคราะห บงั้ ไฟ ดนิ ปน โปแทสเซียมไนเตรท KMnO4 ธรรมชาติ อตุ สาหกรรม โปแทสเซยี มเปอรแมงกาเนต หนิ ปนู CaCO3 ธรรมชาติ อตุ สาหกรรม ยิปซัม/เกลือจืด ธรรมชาติ อุตสาหกรรม แคลเซียมคารบอเนต CaSO4.2H2O อุตสาหกรรม แคลเซียมซลั เฟตไดไฮเดรท ดเี กลือ MgSO4 แมกนีเซยี มซัลเฟต นกั เคมใี ชคําวา เกลือ กับสารประกอบของโลหะ ทกุ ชนิดทีเ่ กดิ จากกรด น่นั คอื เมือ่ เราแทนทไ่ี ฮโดรเจนในกรดดว ยโลหะ เราจะได เกลือ เชน กรดไฮโดรคลอริก (HCl) เกลือของกรด คอื คลอไรด เมือ่ แทนท่ี H ดว ย Na ไดเ กลือโซเดียมคลอไรด (NaCl) กรดเปลี่ยนเปนเกลอื ไฮโดรเจนในกรดถูกแทนทีโ่ ดยโลหะในเกลือ ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ที่ 1 ความรพู นื้ ฐานเกยี่ วกับกรด-เบส 15 โดย สุรตั ยา แซภู

....วทิ ยคดิ สนุก.... ท่ีมา : Lawrie Ryan. 2548 : 112. ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ที่ 1 ความรูพ ้นื ฐานเกย่ี วกับกรด-เบส 16 โดย สุรตั ยา แซภู

กิจกรรมท่ี 1.2 เพิม่ พูนความรู กลมุ ที่...........สมาชกิ ในกลมุ 1…………………………………………………….…..2…………………………………………..…. 3………………………………………………….….…..4…………………………………………..…. จดุ ประสงค : บอกคุณสมบตั ขิ องกรด เบส และเกลอื ได คาํ ช้ีแจง 1. นักเรยี นศกึ ษาใบความรูท่ี 1 เร่อื ง ความรูพ้ืนฐานเกีย่ วกับกรด-เบส แลว ระดมความคดิ เตมิ คําลงในชอ งวางใหสมบูรณ กรด คอื ................................................................................................................................................................. กรดอินทรยี  คอื ............................................................................................................................................. กรดอนินทรยี  คอื ............................................................................................................................................. เบส คือ................................................................................................................................................................... เกลือ คือ................................................................................................................................................................... คําชี้แจง 2. วเิ คราะหสูตรของสารแลวระบปุ ระเภทของสารประกอบวา เปน กรด เบส หรอื เกลอื โดยใสเ ครื่องหมายถกู (√) ลงในชองทส่ี ัมพันธก ัน สาร กรด เบส เกลอื กรดอนิ ทรีย กรดอนินทรีย HBr H2S HClO KOH Na2CO3 H2SO3 NH4OH HCOOH KNO3 MgSO4 ชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ที่ 1 ความรูพน้ื ฐานเกยี่ วกับกรด-เบส 17 โดย สรุ ตั ยา แซภ ู

กจิ กรรมที่ 1.3 พฒั นาความคิด ชือ่ -สกลุ …………………………………………………….…..…………………………ช้ัน ม.5 /……… เลขท่ี………..…. จดุ ประสงค : จําแนกประเภทของกรดเปน กรดอนิ ทรีย กรดอนินทรยี  กรดไฮโดร กรดออกซี และสามารถอา นช่ือกรดได คาํ ช้ีแจง ใหน ักเรยี นหาคําตอบเติมลงในตารางใหถ ูกตอง สูตรเคมี ชอ่ื สาร ประเภทของสารประกอบ HF …………………………………………………………… กรดไฮโดร NaOH …………………………………………………………… …………………………………………………………… …………………… ไฮโดรซลั ฟว รกิ …………………………………………………………… …………………… โพแทสเซียมไนเตรต …………………………………………………………… BaSO4 …………………………………………………………… …………………………………………………………… …………………… แคลเซยี มซัลไฟต เกลอื H2SO4 …………………………………………………………… …………………………………………………………… …………………… แบเรียมคลอไรด …………………………………………………………… …………………… ไอรออน (II) ไนเตรต …………………………………………………………… HNO2 …………………………………………………………… …………………………………………………………… ชดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรพู ื้นฐานเกีย่ วกับกรด-เบส 18 โดย สุรตั ยา แซภู

แบบทดสอบหลังเรยี น เร่ือง ความรพู ืน้ ฐานเกี่ยวกับกรด-เบส คําชแี้ จง ใหน ักเรยี นทําเครื่องหมาย x ทบั ตัวอักษร ก ข ค หรอื ง ทีถ่ กู ตองท่สี ดุ เพยี งขอ เดยี ว 1. กรดไฮโดรและกรดออกซีตางกนั อยางไร ก. กรดไฮโดรเปนกรดท่ีมธี าตุ H และโลหะอื่นสวนกรดออกซีเปน กรดท่ีประกอบดว ย H โลหะอนื่ และ O ข. กรดไฮโดรเปน กรดทม่ี ธี าตุ H และโลหะอน่ื สวนกรดออกซเี ปนกรดทปี่ ระกอบดวย H โลหะอน่ื และ O ค. กรดไฮโดรเปน กรดท่ีมีธาตุ H และอโลหะอ่ืนสวนกรดออกซเี ปนกรดท่ปี ระกอบดว ยH อโลหะอื่นและ O ง. กรดไฮโดรเปน กรดทีม่ ีธาตุ H และอโลหะอ่นื สวนกรดออกซเี ปน กรดทป่ี ระกอบดว ย O และ อโลหะอื่น 2. สารทก่ี ําหนดใหต อ ไปน้เี ปน สารประกอบประเภทใด ขอ NaOH สาร KNO3 H2CO3 ก. เบส กรด เกลือ ข. กรด เบส เกลอื ค. กรด เกลือ เบส ง. เกลือ เบส กรด 3. การจาํ แนกสารประกอบโดยใชสตู รและสมบตั เิ ปนเกณฑแบง เปนกีช่ นิดอะไรบา ง ก. 2 ชนดิ คือ กรด และ เบส ข. 3 ชนิด คือ กรด เบส และ เกลือ ค. 2 ชนิด คือ กรดอนิ ทรยี  และ กรดอนนิ ทรยี  ง. 3 ชนิด คอื กรดออกซี กรดไฮโดร และ กลาง 4. ขอใดถูกตอง ก. CaO อา นวา แคลเซยี มมอนอกออกไซด ข. ดาง คือ เบสท่ีละลายนาํ้ ไดแ ละแตกตวั ให OH- ค. ออกไซดของโลหะละลายนา้ํ จะไดส ารท่เี ปน กรด ง. ออกไซดของแทรนซิชนั ละลายนํ้าไดส ารทเี่ ปนกรด 5. สารใดจดั เปนเกลือทงั้ หมด ก. NaOH NaCl K2S ข. KClO HNO2 KNO3 ค. FeCl2 KNO2 FeSO4 ง. FeCl2 FeO CaO ชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรพู น้ื ฐานเกี่ยวกบั กรด-เบส 19 โดย สรุ ตั ยา แซภ ู

6. สารทก่ี าํ หนดใหตอ ไปนีข้ อ ใดไมใ ชกรดอินทรีย ก. กรดฟอรม ิก (HCOOH) ข. กรดไฮโดรคลอรกิ (HCl) ค. กรดแอซิตกิ (CH3COOH) ง. กรดสเตียริก (C17H35COOH) 7. สารใดจดั เปนกรดทง้ั หมด ก. H2S HCl HCN ข. H2S HCl NaOH ค. HCl HCN CaO ง. HCl HCN NaOH 8. สารใดจดั เปน เบสทงั้ หมด ก. H2CO3 HNO2 Na2O ข. Na2O FeO H2CO3 ค. HNO2 H2CO3 FeO ง. Na2O FeO NaOH 9. NaH2PO4 อานชอื่ ไดว า อยางไร ก. โซเดยี มไบฟอสเฟต ข. โซเดียมไฮโดรเจนฟอสเฟต ค. โซเดียมไดไฮโดรเจนฟอสเฟต ง. โมโนโซเดียมไดไฮโดรเจนฟอสเฟต 10. ขอ ใดถกู ตอ ง ก. HClO4 คอื กรดคลอริก ข. HClO3 คอื กรดเปอรค ลอริก ค. HCN คือ กรดไฮโดรไซยาไนด ง. HCN คือ กรดไฮโดรไซยานกิ เปนไงบางครบั เพ่อื นๆทําขอ สอบไดใชไ หมละ ... ชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรพู ้ืนฐานเกย่ี วกบั กรด-เบส 20 โดย สุรตั ยา แซภู

บรรณานกุ รม กระทรวงศึกษาธิการ. (2554). คมู อื ครูรายวชิ าเคมเี พม่ิ เติม เคมี เลม 3 ชั้นมัธยมศึกษาปท่ี 4-6 กลมุ สาระการเรยี นรูวิทยาศาสตร ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พทุ ธศักราช 2551. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ สกสค. ลาดพรา ว. . (2552). หนังสือเรยี นสาระการเรียนรพู นื้ ฐานและเพิ่มเติม เคมี เลม 3 กลุมสาระการเรยี นรู วิทยาศาสตรตามหลักสูตรการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544. พมิ พค รัง้ ที่ 7. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พ สกสค. ลาดพรา ว. ทิศนา แขมมณี. (2548). ศาสตรก ารสอน : องคความรเู พอื่ การจดั กระบวนการเรยี นรทู มี่ ี ประสทิ ธิภาพ. พมิ พคร้งั ท่ี 4. กรงุ เทพฯ : จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลยั . ศรีลักษณ ผลวัฒนะและประดับ นาคแกว. (2553). หนงั สือเรยี น รายวชิ าเพิ่มเตมิ กลมุ สาระการเรยี นรู วทิ ยาศาสตรเคมี ช้นั มัธยมศึกษาปท ี่ 5 ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551. กรงุ เทพฯ : แม็ค. สถาบันกวดวชิ าติวเตอรพอยท. (2555). ตีแตก PAT2วิชาเคมี. พิมพค รั้งที่ 2. กรงุ เทพฯ : หางหนุ สว นจํากัดสามลดา. สาํ ราญ พฤกษสุนทร. (2555). คมั ภีร เคมี ม.4-5-6. นนทบุรี : โรงพิมพเ พมิ่ ทรพั ยการพมิ พ. อุไรวรรณ ศวิ ะกลุ . (2543). เอกสารสถาบนั กวดวิชาเคมีอาจารยอุ PURE CHEM CENTER มัธยมศึกษาปท ี่ 5 เลม3. กรุงเทพฯ : โรงเรยี นวรรณสรณธุรกิจ. Lawrie Ryan. (2005). เคมี (GCSE) แปลและเรยี บเรยี งโดย จินดา อุดชาชน และคณะ. พมิ พครง้ั ที่ 6. กรุงเทพฯ : นานมีบคุ สพับลเิ คชนั่ ส. Lim Eng Wah. (2002). Chemistry เคมี แปลและเรียบเรยี งโดย สนิ ศุภา จยุ จุลเจมิ และคณะ. กรงุ เทพฯ : เพียรส นั เอ็คดูเคช่นั อนิ โดไชนา . Raymond, Chang. (2007). เคมีCHEMISTRY 9/e แปลและเรียบเรยี งโดย ทวชี ัย อมรศักด์ิชัย และคณะ. กรงุ เทพฯ : แมคกรอ-ฮิล. ชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรพู ื้นฐานเก่ียวกบั กรด-เบส 21 โดย สรุ ตั ยา แซภ ู

ภาคผนวก ชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรพู น้ื ฐานเกี่ยวกับกรด-เบส 22 โดย สรุ ตั ยา แซภ ู

มาตรวจคําตอบกันนะครบั เฉลยแบบทดสอบกอ นเรียนและหลังเรียน ชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ตามวฏั จักรการสบื เสาะหาความรู ชุดท่ี 1 เรอื่ ง ความรพู ้ืนฐานเกีย่ วกับกรด-เบส กอนเรียน ง หลงั เรยี น ค ขอ 1 ข ขอ 1 ก ขอ 2 ข ขอ 2 ข ขอ 3 ค ขอ 3 ข ขอ 4 ก ขอ 4 ค ขอ 5 ก ขอ 5 ข ขอ 6 ง ขอ 6 ก ขอ 7 ข ขอ 7 ง ขอ 8 ค ขอ 8 ค ขอ 9 ค ขอ 9 ง ขอ 10 ขอ 10 ชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรูพนื้ ฐานเกยี่ วกบั กรด-เบส 23 โดย สุรตั ยา แซภู

เฉลยกิจกรรมที่ 1.1 สาํ รวจและคนหา จดุ ประสงค : จําแนกความเปน กรด เปน เบสได คาํ ชี้แจง จากทก่ี าํ หนดใหตอ ไปนี้ น้ําปูนใส ผงฟู เกลือแกง นา้ํ อัดลม น้ํามะนาว นํ้ามะกรูด นํ้าข้ีเถา นา้ํ สบู สารละลายแอมโมเนีย น้าํ สมสายชู นา้ํ ยาลา งกระจก ปุยแอมโมเนียมคลอไรด 1. ขดี เสนใตส ารทม่ี คี ุณสมบัติเปน กรด และวงกลมสารที่มคี ุณสมบตั ิเปน เบส 2. สารทกี่ าํ หนดใหจ ําแนกไดเปน ก่กี ลุม แตละกลมุ มีสมบตั ิอยา งไร จําแนกไดเ ปน 3 กลุม คือ กรด เบส และเกลอื สารละลายกรดจะเปลี่ยนสกี ระดาษลิตมัสจากสนี า้ํ เงนิ เปนสแี ดง สารละลายเบสเปลี่ยนสกี ระดาษลติ มัสจาก สีแดงเปนสีน้าํ เงนิ และสารละลายทเี่ ปนกลางไมเปลี่ยนสกี ระดาษลติ มัสทง้ั สองสี 3. สารชนิดใดบา งทไี่ มเ ปลย่ี นสีกระดาษลติ มสั ทง้ั สองสี เกลอื แกง 4. นักเรยี นจําแนกสมบัติความเปน กรด-เบสของสารทก่ี ําหนดโดยใชการเปลย่ี นสกี ระดาษลิตมัสไดอยา งไร สารละลายกรดจะเปลีย่ นสีกระดาษลติ มัสจากสีนาํ้ เงินเปนสีแดง สารละลายเบสเปลี่ยนสกี ระดาษลิตมัสจากสแี ดงเปนสีน้ําเงิน ชดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรูพน้ื ฐานเกีย่ วกบั กรด-เบส 24 โดย สุรตั ยา แซภู

เฉลยกิจกรรมท่ี 1.2 เพ่ิมพูนความรู จุดประสงค : บอกคุณสมบตั ขิ องกรด เบส และเกลอื ได คาํ ชี้แจง 1. นักเรียนศึกษาใบความรทู ี่ 1.1 เรอ่ื ง ความรูพ้ืนฐานเก่ยี วกับกรด-เบส แลวระดมความคิดเติมคาํ ลงในชอ งวา งใหสมบูรณ กรด คอื สารประกอบโคเวเลนตท ี่ประกอบดว ยธาตHุ และอโลหะอ่ืนๆ เปลย่ี นสกี ระดาษลติ มสั สีน้ําเงินเปน สีแดง กรดอินทรีย คือ กรดท่มี ีหมูคารบอกซลิ (-COOH) ในโมเลกลุ ของกรด กรดอนนิ ทรีย คอื กรดที่ไดจากแรธาตุ เบส คือ สารประกอบไอออนิกท่ีเปน ออกไซดและไฮดรอกไซดข องโลหะหรือไอออนท่ีเทียบเทา โลหะเปลี่ยนสี กระดาษลิตมัสสแี ดงเปน สีน้าํ เงิน เกลอื คือ สารประกอบทเ่ี กดิ จากโลหะหรือธาตเุ ทียบเทาโลหะ ไปแทนที่ไฮโดรเจน (H) ในกรด อาจแทนท่ีท้งั หมด หรือแทนเพียงอะตอมก็ได คําช้ีแจง 2. วเิ คราะหสูตรของสารแลวระบปุ ระเภทของสารประกอบวา เปนกรด เบส หรือ เกลือ โดยใสเคร่อื งหมายถกู (√) ลงในชอ งทีส่ มั พนั ธกัน สาร กรด เบส เกลอื กรดอินทรีย กรดอนินทรยี  HBr  H2S  HClO  KOH  Na2CO3  H2SO3  NH4OH HCOOH   KNO3  MgSO4  ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ที่ 1 ความรพู น้ื ฐานเกย่ี วกบั กรด-เบส 25 โดย สรุ ตั ยา แซภู

เฉลยกิจกรรมที่ 1.3 พัฒนาความคดิ จุดประสงค : จําแนกประเภทของกรดเปนกรดอนิ ทรยี  กรดอนินทรีย และสามารถอานชือ่ กรดได คาํ ชแี้ จง ใหน ักเรียนหาคาํ ตอบเตมิ ลงในตารางใหถ กู ตอ ง สูตรเคมี ชอื่ สาร ประเภทของสารประกอบ HF ไฮโดรฟูออริก กรดไฮโดร NaOH โซเดยี มไฮดรอกไซด เบส H2S ไฮโดรซลั ฟวริก กรดไฮโดร KNO3 โพแทสเซยี มไนเตรต เกลือ แบเรียมซลั เฟต เกลือ BaSO4 แคลเซยี มซัลไฟต เกลอื CaSO3 กรดซัลฟวริก กรดออกซี H2SO4 แบเรียมคลอไรด เกลือ BaCl2 ไอรอ อน (II) ไนเตรต เกลือ Fe(NO3)2 กรดไนตรัส กรดออกซี HNO2 ชดุ กจิ กรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรพู น้ื ฐานเก่ยี วกบั กรด-เบส 26 โดย สุรตั ยา แซภ ู

ชดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตร ชดุ ท่ี 1 ความรพู ื้นฐานเกี่ยวกบั กรด-เบส 27 โดย สรุ ตั ยา แซภ ู