พระสุธน มโนราห์

พระสุธน มโนราห์

คำ�น�ำ “พระสธุ น มโนราห์” หรอื ในละครโทรทศั น์บาง เวอรช์ ่ันสะกดว่า “พระสุธน มโนห์รา” เปน็ นทิ านพืน้ บา้ นที่มีเคา้ โครงเรอื่ งมาจากชาดกเร่ือง สุธนชาดก[1] ชาดกยอ่ ยเรอื่ งหนึ่งใน ปญั ญาสชาดก[2] โดยตัวละคร เอกของเรื่องน้คี อื เร่ือง พระสุธน โอรสของทา้ วอาทติ ย วงศแ์ หง่ เมืองอุดรบญั จาล ทอ่ี อกผจญภัยเพ่อื ตามหา นางมโนราห์ ราชนิ ีชาวกินรที ห่ี นอี อกจากเมอื ง ตามคำ� สาปแช่งของนางมโนราหท์ ี่สาปแชง่ ไวใ้ นอดตี ชาติ คร้งั ทก่ี ำ�เนิดเป็น พระรถเสน และ นางเมรี ซึ่งเรื่องนี้เปน็ วรรณกรรมทีน่ ิยมมากในอดีต ซ่ึงมีหลกั ฐานปรากฎว่า ว่าถกู นำ�ไปดดั แปลงเป็นการแสดงหลากหลายรปู แบบ อาทเิ ช่น ละครนอกในสมัยอยธุ ยา, ละครชาตรใี นสมัย ปจั จบุ ัน

สารบัญ พระสุธน มโนราห์ หนา้ เนื้อเรือ่ ง พร้อมภาพปรกอบ

พระเจ้าอาทิตยวงศ์ กษตั ริย์แห่งเมืองปัญจาลนคร พระมเหสชี อื่ พระนางจนั ทราเทวี ต่อมาพระมเห สปึ ระสูติพระราชโอรส ก็บงั เกิดขมุ ทองสข่ี มุ ขึ้นท่ี มมุ ปราสาทสมี่ มุ พระเจ้าอาทติ ยวงศจ์ ึงประทาน นามวา่ “ พระสธุ น “ (แปลวา่ มที รัพยป์ ระเสริฐ-มี ทรัพย์มาก) บา้ นเมืองก็เจริญรุง่ เรืองเปน็ อันมาก พระสุธนราชกุมารก็ศกึ ษาวิชาการ มฝี มี อื ทางการ ยิงธนู





วันหนง่ึ นายพรานบณุ ฑริกชาวเมืองปญั จาลนคร เขา้ ไปลา่ สตั วใ์ นปา่ ลึก พบกล่มุ นางกินนรพีน่ ้องเจด็ ตนมาเล่นน้�ำ ท่สี ระอโนดาต นายพรานแอบเก็บปกี หางของนางกนิ นรไวช้ ุดหนง่ึ เมอ่ื นางกินนรทัง้ เจด็ เมอื่ เลน่ น�ำ้ เสรจ็ กก็ ลับขนึ้ มาใสป่ ีกใส่หาง นางมโนห์ รานอ้ งสาวคนสดุ ทอ้ งหาปีกหาหางของตนไม่พบจงึ ไมส่ ามารถบนิ กลับได้ พี่ ๆ ทั้งหกกจ็ �ำ ต้องท้ิงนาง ไป

พรานบุณฑรกิ จึงนำ�บว่ งมาคลอ้ งนางไปและน�ำ ไป ถวายพระสธุ น พระสธุ นยนิ ดมี ากจงึ ประทานทองคำ� และแกว้ แหวนเงินทองให้แกน่ ายพราน พระเจ้า อาทิตยวงศแ์ ละนางจันทราเทวีก็จดั งานอภเิ ษก สมรสพระสธุ นกบั นางมโนห์รา





ตอ่ มามขี า้ ศึกยกมาตเี มอื งปลายเขตแดน พระสุ ธนจึงต้องยกทัพไปปราบ พราหมณป์ ุโรหิตผูห้ น่งึ ซง่ึ เคยคนุ่ เคืองใจกับพระสธุ นกแ็ กลง้ เพด็ ทูลพระเจา้ อาทติ ยวงศ์ว่านางมโนห์ราเป็นกาลกิณี ควรจะจัด บชู ายัญเพ่ือใหบ้ ้านเมอื งเปน็ สุข พระเจา้ อาทติ ยวงศ์ ไมเ่ ต็มพระทัย เพราะทรงทราบว่าดีนางมโนหร์ า เป็นที่รักอยา่ งย่งิ ของพระสุธน แตข่ ดั ขอ้ เสนอแนะ ของเสนาอ�ำ มาตย์ไม่ได้ จงึ จำ�พระทัยจัดพธิ บี ชู ายัญ นางมโนหร์ าเมือ่ ทราบกย็ ินยอมใหฆ้ า่ บชู ายญั แต่ ขอปกี ขอหางมาประดบั เพอ่ื ร่ายรำ�บชู า พระนาง จันทราเทวีกร็ บี นำ�ปีกและหางของนางกินนรซงึ่ พระ สุธนฝากไว้มาให้ นางมโนหร์ ารา่ ยร�ำ แลว้ บนิ หนบี ิน กลับไปยังเขาไกรลาสถ่นิ ท่ีอยู่

ระหว่างทางมโนราห์ไดแ้ วะมากราบพระฤๅษกี สั สป ในป่า และฝากผา้ กมั พลและพระธำ�มรงค์ ผงวเิ ศษ และใบไมว้ เิ ศษไว้ใหพ้ ระสุธน และไดฝ้ ากความไป ถงึ พระสธุ นว่าไมค่ วรตามนางไปเพราะหนทางยาก ลำ�บากมาก แลว้ นางมโนหร์ าก็กราบลาพระฤษีบนิ กลบั ไปยังเขาไกรลาส ทา้ วทมุ ราชบิดาของนางถึง แม้จะยินดีทนี่ างกลับมาแตเ่ นือ่ งจากนางไปอยโู่ ลก มนุษยเ์ ปน็ เวลานาน จงึ ใหน้ างอยู่ในปราสาทแยก ไปตา่ งหาก และเม่อื ครบเจด็ วันตามเวลาของเขา ไกรลาสกจ็ ะท�ำ พิธมี งคลช�ำ ระสระสรงเพื่อให้นางมด กล่ินสาบของมนุษย์

ฝา่ ยพระสุธนเมื่อชนะศึกกลับพระนคร และรูว้ า่ นา งมโนหร์ าบนิ หนีไปแลว้ ก็เสยี พระทยั มาก รบี ทูลลา พระราชบิดาและพระราชมารดาเพอ่ื ติดตามนางม โนหร์ า พระสุธนเดนิ ทางไปพบพระฤๅษกี สั สปและ ได้ทราบความทน่ี างฝากไว้ พระสุธนมไิ ด้ย่อทอ้ ออกเดนิ ทางและต้องผา่ นอปุ สรรคแสนสาหสั ไม่ วา่ จะเปน็ ฝูงนกนกหัสดีลิงค์ (นกยักษ)์ พญาคชสาร ภูเขาพนิ าศ (ภเู ขาที่จะกระทบกนั ทกุ คร้ังทม่ี ีการ เคลอื่ นไหว) พญายกั ษ์ พญางเู หลอื ม ผเี สือ้ สมุทร และป่าหวาย พระสุธนต้องใช้เวลาเดนิ ทางนานถงึ 7 ปี 7 เดือน และ 7 วัน ก็มาถึงเขาไกรลาส พระ สุธนจึงซ่อนตัวอยู่ท่ีใตต้ น้ ไม้ริมสระน�้ำ ไม่ชา้ กม็ ีนาง กินรบี ริวารถอื หม้อทองคำ�มาตักน้ำ�ทสี่ ระ พอถึง คนสุดทา้ ยพระสุธนก็บนั ดาลใหน้ างยกหม้อทองคำ�

เม่อื นางกนิ รีบรวิ ารสรงน�้ำ ใหน้ างมโนหร์ าถึงนาง กินรีคนสดุ ทา้ ยรดน�ำ้ เหนอื ศีรษะนางมโนหร์ า พระ ธำ�รงค์ก็หล่นลงมากบั สายน�ำ้ นางมโนห์รายกมือ ขน้ึ ลบู หน้าแหวนธำ�รงคก์ ็สวมเขา้ ที่นวิ้ กอ้ ยพอดี นางทราบทนั ทวี ่าพระสธุ นตามมาถึงแล้ว จงึ ให้นาง กินรดี ูแลพระสุธน และสง่ เคร่ืองนุ่งห่มและเครื่อง ประดบั ไปให้ แล้วนางมโนหร์ าก็นำ�ความทลู พระ บดิ าและพระมารดา ท้าวทมุ ราชจึงใหพ้ ระสุธนมา เขา้ เฝา้ และใหแ้ สดงฝีมือยงิ ธนู ซงึ่ เป็นท่ถี กู พระทยั ทา้ วทุมราช แตก่ ็ยังมกี ารทดสอบอกี ข้ันหน่ึง โดย ใหพ้ ระธดิ าท้งั เจ็ดพระองค์แตง่ กายงดงามเหมือน กันและมานง่ั สลับกันอยู่



เม่ือนางกนิ รีบรวิ ารสรงน�้ำ ใหน้ างมโนหร์ าถึงนาง กินรคี นสดุ ทา้ ยรดน�ำ้ เหนอื ศรี ษะนางมโนหร์ า พระ ธ�ำ รงค์ก็หล่นลงมากบั สายน�้ำ นางมโนห์รายกมือ ขึน้ ลบู หน้าแหวนธำ�รงคก์ ็สวมเขา้ ที่นวิ้ กอ้ ยพอดี นางทราบทนั ทวี ่าพระสธุ นตามมาถึงแล้ว จงึ ให้นาง กนิ รีดูแลพระสุธน และสง่ เครื่องนุ่งห่มและเครื่อง ประดับไปให้ แล้วนางมโนห์ราก็นำ�ความทลู พระ บดิ าและพระมารดา ท้าวทมุ ราชจึงใหพ้ ระสุธนมา เขา้ เฝา้ และใหแ้ สดงฝีมือยงิ ธนู ซงึ่ เป็นท่ถี กู พระทยั ท้าวทุมราช แตก่ ็ยังมกี ารทดสอบอกี ข้ันหน่ึง โดย ใหพ้ ระธดิ าท้งั เจ็ดพระองค์แต่งกายงดงามเหมอื น กนั และมานง่ั สลับกันอยู่

ไมว่ ่าจะเปน็ ฝูงนกนกหสั ดลี ิงค์ (นกยักษ์) พญา คชสาร ภเู ขาพินาศ (ภเู ขาทจี่ ะกระทบกนั ทกุ คร้ังท่ี มกี ารเคลอื่ นไหว) พญายกั ษ์ พญางเู หลอื ม ผเี ส้อื สมุทร และปา่ หวาย พระสุธนตอ้ งใช้เวลาเดนิ ทางนานถงึ 7 ปี 7 เดือน และ 7 วัน กม็ าถึงเขา ไกรลาส พระสุธนจงึ ซอ่ นตวั อยูท่ ใี่ ตต้ ้นไมร้ มิ สระน�ำ้ ไมช่ ้าก็มนี างกนิ รบี รวิ ารถือหม้อทองค�ำ มาตกั นำ�้ ท่ี สระ พอถงึ คนสดุ ทา้ ยพระสธุ นกบ็ ันดาลใหน้ างยก หมอ้ ทองค�ำ ไม่ขึน้ แล้วออกมาชว่ ยยกใหแ้ ละไดแ้ อบ ใสพ่ ระธำ�รงค์ ลงในหม้อน�้ำ นน้ั



ทา้ วทมุ ราชใหพ้ ระสุธนชนี้ างมโนหร์ าใหถ้ กู ตอ้ ง ธดิ าทัง้ เจด็ องค์เหมอื นกนั มากจนยากทจี่ ะช้ตี วั ได้ พระสุธนจึงต้งั สัจจาธษิ ฐานวา่ ถา้ ในชาติกอ่ นไม่ เคยคบหากบั ภรรยาของผ้อู น่ื มีจติ ใจม่นั คงท่นี างคน เดียวแลว้ ขอใหจ้ �ำ นางได้ พระอินทร์จงึ แปลงกาย เป็นแมลงวนั ทองบินรอบศีรษะนางมโนหร์ า พระสุธนกช็ น้ี างมโนห์ราไดถ้ กู ท้าวทุมราชมคี วาม ยนิ ดจี ดั งานอภเิ ษกพระสธุ นกับนางมโนห์รา แลว้ พระสุธนก็ขอลาท้าวทุมราชพานางมโนหร์ ากลบั ไป เมอื งปญั จาลนคร พระอาทติ ยวงศด์ ีพระทัยเปน็ อยา่ งยิ่ง จัดการตกแต่งพระนคร และทำ�การอภเิ ษก พระสุธนกบั นางมโนห์ราใหค้ รองราชสมบัติเมอื ง ปัญจาลนคร สืบตอ่ ไป.