ลิลิตพระลอ

ลลิ ิตพระลอ

คำ�น�ำ ลิลิตพระลอ เป็นลลิ ิตโศกนาฏกรรมความรกั ที่แตง่ ขน้ึ อยา่ ง ประณีตงดงาม มคี วามไพเราะของถ้อยคำ� และเต็มไปดว้ ย สุนทรียศาสตร์ พรรณนาเรื่องดว้ ยอารมณท์ ่หี ลากหลาย ใช้ กวีโวหารอยา่ งยอดเยยี่ ม ในการบรรยายเนอื้ เรื่อง ท่ีมีฉาก อย่างมากมาย หลากหลายอารมณ์ โดยมีแกน่ เรื่องแบบรัก โศก หรอื โศกนาฏกรรม และแฝงแงค่ ดิ ถึงสัจธรรมของชวี ิต ลิลิตพระลอน้ีเคยถกู วจิ ารณอ์ ยา่ งเผด็ ร้อนจากนักวรรณคดี บางกลุ่ม เนื่องจากเช่อื วา่ เป็นวรรณกรรมท่มี อมเมาทางโลกยี ์

สารบญั หนา้ 16 ลิลติ พระลอ เนอ้ื หา รวมภาพ



ทา้ วแมนสรวงเป็นกษตั ริยข์ องเมอื งแมนสรวง พระองค์ มพี ระมเหสที รง พระนามวา่ “ นาฏบุญเหลอื ” ทั้งสองพระ องค์มพี ระโอรสมีพระนามวา่ “ พระลอดลิ กราช ” หรอื เรยี กกันสนั้ ๆ วา่ “ พระลอ ” มกี ติ ตศิ ัพทเ์ ป็นทร่ี �ำ่ ลอื กนั ว่าพระองคน์ น้ั ทรงเปน็ ชายหนุม่ รปู งามไปทวั่ สารทศิ จนไปถงึ เมืองสรอง ( อา่ นว่า เมอื งสอง ) ซึ่งเป็นเมอื งท่ี ถูกปกครองโดยท้าวพชิ ยั วษิ ณุกร พระองค์มีพระนามวา่ “ พรดาราวดี ” และพระองคท์ รงมีพระธิดาผ้เู ลอโฉมถึง สองพระองคพ์ ระนามว่า “ พระเพ่ือน ” และ “ พระแพง



พระเพื่อนและพระแพงไดย้ ินมาวา่ พระลอเป็นชายหน่มุ รปู งาม กใ็ หค้ วามสนใจอยากจะได้ยล พ่ีเลี้ยงของพระเพื่อน และพระแพงคอื นางรื่น และนางโรยสงั เกตเห็นความปรารถนา ของนายหญิงของตนกเ็ ข้าใจในพระประสงค์ สองพ่ีเล้ยี งจงึ อาสาจะจดั การใหน้ ายของตนน้ันได้พบกบั พระลอ โดยการ สง่ คนไปขับซอในนครแมนสรวง และในขณะท่ีขบั ซอนัน้ จะ ไหน้ ักดนตรพี ร�ำ่ พรรณนาถงึ ความงามของเจ้าหญงิ ทง้ั สอง ในขณะเดยี วกันนัน้ พเ่ี ล้ยี งทัง้ สองก็ได้ไปหาปู่เจ้าสมงิ พราย เพ่ือทจี่ ะให้ชว่ ยทำ�เสนห่ ใ์ หพ้ ระลอหลงใหลในเจา้ หญิงท้งั สอง



เม่ือพระลอต้องมนต์ก็ทำ�ให้ใคร่อยากที่จะได้ยลพระเพ่ือน และพระแพงเป็นยง่ิ นัก พระองค์เกิดความคลัง่ ไคล้ไหลหลงจน ไม่เป็นอันทำ�อะไรแม้แต่กระทงั่ เสวยพระกระยาหาร พฤติกรรม ทีเ่ ปล่ียนไปของพระองค์ ไดท้ �ำ ให้พระราชชนนสี งสัยวา่ จะมีผีมา เข้ามาสิงสู่อยู่แต่ถึงแม้ว่าจะหาหมอผีคนไหนมาทำ�พิธีขับไล่ก็ม่ มีผลอันใด พระลอกย็ งั คงมพี ฤตกิ ารณ์อยา่ งเดมิ อยู่ เพอื่ ท่จี ะไดย้ ลเจา้ หญงิ ท้ังสองพระลอจึงทลู ลาพระราชชนนีออก ประพาสปา่ แต่จุดประสงคท์ แี่ ทจ้ ริงกค็ ือ เพื่อที่จะได้ไปยลเจา้ หญงิ แหง่ เมืองสรองน่ันเอง จากนนั้ พระลอก็ออกเดนิ ทางม่งุ หนา้ สเู่ มืองสรองพรอ้ มคนสนิทอกี 2 คน คือ นายแก้ว กบั นาย ขวญั พรอ้ มกบั ไพร่พลอกี จำ�นวนหน่งึ ทงั้ หมดตอ้ งเดินผา่ นป่า ผ่าดงจนกระท่ังมาพบแม่น�ำ้ สายหนงึ่ มีชือ่ วา่ “ แมน่ �ำ้ กาหลง



และท่ีแม่น้ำ�กาหลงนี้เอง ท่ีพระลอไดต้ ั้งอธษิ ฐานวา่ หาก ตนเองได้รอดกลับมาน้ำ�จะใสและไหลตามปรกติแต่หากต้อง ตายให้น�ำ้ กลายเป็นสีเลือดและไหลผดิ ปรกติ หลงั จากคำ� อธษิ ฐานนนั้ แมน่ ้�ำ ก็เปลย่ี นเปน็ สีแดงเลอื ดในทนั ทแี ละไหล



เมอ่ื พระลอเหน็ ดงั นนั้ กร็ ไู้ ดว้ า่ จะมีเรอื่ งร้ายรออยู่ เบอื้ งหนา้ ของพระองค์ แตก่ ไ็ มไ่ ดท้ ำ�ใหพ้ ระองคเ์ กดิ ความ ย่อท้อท่ีจะได้พบกับเจ้าหญิงท่ีพระทัยของพระองค์เรียก รอ้ งแตอ่ ยา่ งใด ถึงแม้วา่ พระองคน์ ัน้ จะไมเ่ คยพบนางเลย แตพ่ ระองคค์ ลง่ั ไคลไ้ หลหลงในตวั นางทงั้ สองเป็นยงิ่ นัก



ส่วนเจ้าหญิงท้ังสองรอการเดินทางมาของเจ้าชายรูปงาม ไม่ได้ และเกรงว่ามนตเ์ สนห่ ์ของปูเ่ จ้าสมิงพรายจะไมเ่ ห็นผล จงึ ได้ขอรอ้ งให้ปเู่ จา้ สมงิ พรายชว่ ยเหลอื อีกคร้ัง โดยให้ช่วย เนรมติ ไก่งามขึน้ ตัวหนงึ่ ใหม้ เี สียงขนั ทีไ่ พเราะ ทั้งสองพระองค์ คิดว่าไก่ตัวนั้นจะต้องทำ�ให้พระลอสนพระทัยและติดตามมา จนถึงเมอื งสรองอยา่ งแน่นอนผด ส่วนเจา้ หญิงทงั้ สองรอการ เดินทางมาของเจ้าชายรปู งามไม่ได้ และเกรงวา่ มนต์เสนห่ ์ของ ปเู่ จ้าสมิงพรายจะไมเ่ ห็นผล จึงไดข้ อร้องใหป้ ูเ่ จ้าสมิงพราย ช่วยเหลืออีกครง้ั โดยให้ชว่ ยเนรมติ ไก่งามขน้ึ ตวั หนึง่ ใหม้ ีเสียง ขนั ท่ีไพเราะ ทัง้ สองพระองค์คดิ วา่ ไก่ตวั นั้นจะต้องท�ำ ให้พระ ลอสนพระทัยและติดตามมาจนถึงเมืองสรองอย่างแน่นอน



และแล้วเหตุการณ์ก็เป็นไปตามที่เจ้าหญิงสองคาดไว้ พระลอไดต้ ามไกเ่ นรมติ ไปจนถึงพระราชอทุ ยาน และได้ พบกับเจ้าหญงิ ทง้ั สองซึง่ ก�ำ ลงั ทรงส�ำ ราญอยู่ ในทนั ทีทท่ี ้ัง สามไดพ้ บกนั ก็เกดิ ความรกั ใคร่กันในบัดดล และก็เปน็ เวลา เดียวกับที่นายแกว้ กบั นายขวญั ไดต้ กหลมุ รักของนางร่ืน และนางโรยผู้ซึ่งเปิดหัวใจต้อนรับชายหนุ่มทั้งสองโดยไม่ รรี อเชน่ กนั ปรากฏวา่ พระลอและบ่าวคนสนทิ ของพระองค์ ลักลอบเข้าไปอยู่ในพระตำ�หนักชั้นในซ่ึงเป็นท่ีประทับของ เจเาหญิงท้ังสอง



ด้วยการอา้ งเอาพระราชโองการของพระราชโอรสของ พระนางคอื ทา้ วพระพิชัยวิษณุกร พระเจ้ายา่ จงึ สั่งใหท้ หาร ลอ้ มพระลอและไพรพ่ ลเอาไว้ ในขณะท่พี ระลอกับไพร่พลได้ ตอ่ ส้เู อาชวี ติ รอด พระนางกส็ ั่งให้ทหารระดมยงิ ธนูเขา้ ใส่ ลกู ธนทู พ่ี งุ่ เขา้ หาพระองค์และไพร่พลประดุจดงั หา่ ฝนก็ไม่ปานจงึ ท�ำ ใหไ้ ม่อาจจะตา้ นทานไว้ได้อีกต่อไป และเพอื่ ท่ปี กป้องชีวติ ของชายคนรกั พระเพ่ือนกับพระแพงจึง เข้าขวางโดยใช้ตัวเองเปน็ โลก่ �ำ บังใหพ้ ระลอ ทัง้ สามจงึ ต้อง มาส้นิ พระชนมใ์ นออ้ มกอดของกันและกนั ท่ามกลางศพของ บา่ วไพร่ ณ ที่ตรงนนั้ เอง ทนั ใดนน้ั ทัง้ สองเมอื งกต็ อ้ งตกอยู่ ในความวปิ โยคต่อการจากไปของทั้งสามพระองค์ผ้บู ชู าในรัก