อารมณ์ขันสมเด็จพระเทพ

พระราชอารมณ์ขัน ของสมเด็จพระเทพฯ ดร.จรØ ีรัตน์ »ระสาร ศÙนย์เท¤โนโลยีโลหะáละวสั ดØáห‹งชาติ สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเปนที่เคารพรัก เทิดทูนของพสกนิกรชาวไทย ดวยพระจริยวัตร ทเ่ี รยี บงา ยงดงาม และไมถือพระองค ขา พระพุทธเจา จึงขอพระราชทานวโรกาสรวบรวมเร่ืองราวท่ีแสดงถึง พระราชอารมณขันในหลายสถานการณมาเผยแพร เพอ่ื เทิดพระเกียรติในวาระอันเปนมงคลปฉลองพระชนมายุ ครบ ๕ รอบ

กรกฎาคม - กนั ยายน 2558 41 ตน้ ไม้ทรงปลกู ​ คราวหน่ึง ในการเสด็จเยี่ยมราษฎรทางภาคเหนือ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพร้อมด้วยสมเด็จ พระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ และสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ได้ทรงแวะประทบั ค้างคืนท่ีหน่วยราชการแห่งหนึ่ง ทรงคุ้นเคยกับบรรดาพนักงานและเจ้าหน้าที่ เพราะได้เคยเสด็จไปประทับ ที่นั้นมาสามส่คี รงั้ แลว้ ​ คราวนห้ี นว่ ยงานราชการมเี วลาเตรยี มตวั รบั เสดจ็ คอ่ นขา้ งนานจงึ เตรยี มตน้ ไมไ้ วใ้ หท้ รงปลกู อนั เปน็ ประเพณี ท่ีนิยมปฏบิ ัตกิ นั ทงั้ ในต่างประเทศและประเทศไทย เทา่ กบั เปน็ การเน้นใหป้ ระชาชนไดร้ ู้สกึ ถงึ คุณค่าของต้นไม้ ตน้ ไมท้ หี่ นว่ ยงานราชการแหง่ นน้ั เตรยี มไวใ้ หพ้ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงปลกู ไดแ้ ก่ ตน้ มะขามหวาน เพชรบูรณ์ ซึ่งยกยอ่ งกนั ว่าเปน็ พนั ธมุ์ ะขามหวานรสดีท่ีสดุ และราคาแพงทีส่ ุด ทรงมพี ระราชกระแสรบั สง่ั กบั ท่านผู้อำนวยการหนว่ ยงานแห่งน้นั ว่า “ใหป้ ลกู มะขามเหรอ…น้ีคงจะเหน็ ฉนั ตัวโค้งๆ งอๆ เหมือนมะขามหรือไง?” ทา่ นผู้อำนวยการถงึ กบั ส่นั ครั้นกมุ สติได้จึงกราบบงั คมทูลพระกรณุ าวา่ “พระราชอาญาไมพ่ น้ เกลา้ ฯ มะขามนนั้ เปน็ ไมใ้ หญท่ แี่ ขง็ แรงคงทน อายยุ นื มาก กป็ ระสงคว์ า่ อยากจะเหน็ ใตฝ้ า่ ละอองธลุ พี ระบาททรงพระเจรญิ มพี ระชนมายยุ นื นาน เปน็ ทพี่ ง่ึ แกป่ วงขา้ พระพทุ ธเจ้าและราษฎรชาวบา้ นให้นานแสนนานพะย่ะคะ่ ” ถึงวาระสมเด็จพระเทพรตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกมุ ารีจะทรงปลกู บา้ ง ตน้ ไม้ท่ี หน่วยงานราชการแห่งน้ันจัดเตรียมไว้คือ ต้นส้มโอ สมเด็จพระเทพฯ รับส่ังด้วยพระพักตร์ ยมิ้ แย้มสดชื่นว่า “นค่ี งจะเห็นฉนั อว้ นตุ๊สมเปน็ ส้มโอละ่ ซี…” ท่านผอู้ ำนวยการหน้าซดี นกึ เคอื งอยเู่ หมอื นกนั ทีล่ กู น้องฝ่ายจดั หาช่างกระไรไปเลือก ส้มโอมา นิ่งคดิ หาทางออกอยคู่ ร่หู นง่ึ แล้วกลัน้ ใจกราบบังคมทูลว่า “พระราชอาญาไม่พ้นเกล้า ที่น้อมเกล้าน้อมกระหม่อมให้ทรงปลูกส้มโอ ก็เพราะชาวบ้าน อำเภอนถ้ี อื วา่ สม้ โอคอื บอ่ เงนิ บอ่ ทองพะยะ่ คะ่ … ปๆี หนงึ่ ทำเงนิ เปน็ สบิ ๆ ลา้ น ขน้ึ ชอื่ วา่ สม้ โอ จงั หวดั ไหนๆ กส็ ขู้ องทน่ี ไ่ี มไ่ ด้ เปน็ สมบตั อิ นั ลำ้ คา่ ทางเกษตรพะยะ่ คะ่ …กอ็ ยากจะใหพ้ ระบารมี คมุ้ เกลา้ ฯ อย่าให้ส้มโอท่อี น่ื มาแย่งเอาตำแหน่งยอดส้มโอไปจากท่ีน่พี ะย่ะค่ะ” รับสัง่ ตอ่ ดว้ ยอารมณ์ขนั ว่า “รับรองตอ้ งต้มุ ตะ๊ ตุ้มตุย้ เหมอื นคนปลูก” ​ พระราชดำรัสประโยคนั้นร้กู นั ไปทั่วทงั้ จงั หวดั คณุ ลงุ คุณป้าคณุ ยา่ คณุ ยายนำ้ หูน้ำตาไหล ปีติปลาบปลื้ม ว่าทรงเป็นกันเองกับชาวบ้านจริงๆ ไม่ถือพระองค์เลย และทรงมีอารมณ์ขันอย่างนึกไม่ถึง ยังเล่าขานกันต่อมา อีกหลายปี เพราะเมื่อใครไปเห็นต้นส้มโอน้ัน เจ้าหน้าที่ผู้รักษาดูแล ก็จะเล่าให้ฟังด้วยความช่ืนชมโสมนัส และ ซาบซง้ึ ในพระเมตตาคุณของสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารีอย่างไม่เสือ่ มคลาย (จากหนังสอื พระราชอารมณ์ขันของสมเด็จพระเทพฯ หนา้ ๙ โดย วิลาศ มณีวัต)

42 กรกฎาคม - กนั ยายน 2558 เมือ่ คุณแมค่ ้าปลาต้องพูดราชาศัพท์ ​ หากเราไดม้ โี อกาสอยตู่ อ่ หนา้ พระพกั ตรโ์ ดยไมท่ นั ไดต้ ง้ั ตวั ​เราคงจะรสู้ กึ ประหมา่ และนกึ ใชค้ ำราชาศพั ท์ ไมถ่ กู เปน็ แน​่ แตผ่ ูเ้ ขยี นอดชน่ื ชมไหวพริบและความกลา้ หาญของแมค่ ้าในเหตกุ ารณ์นไ้ี มไ่ ด้ ​ เม่ือสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ​ เสด็จไปเย่ียมประชาชนในตลาดสดและถาม ความเป็นอยกู่ บั บรรดาแมค่ ้าในตลาด​เมื่อมาถึงแม่ค้าปลา​พระองค์ทรงตรสั ถามวา่ ​ “ปลาพวกน.้ี ..ขายอย่างไรจะ๊ ” ​ แม่คา้ ตอบว่า​ “ทส่ี วรรคตแล้ว กโิ ลละ ๔๐ บาท และทีเ่ สด็จไปเสดจ็ มา กิโลละ ๘๐ บาท จะ้ ” ​ เหตุการณ์นี้ทำให้ข้าราชบริพารท่ีตามเสดจ็ แอบอมยิม้ กนั ทุกคน (จากจดหมายขา‹ วของสÓนกั งานตรวจสอºÀายãน »ท‚ èี ö ©ººั ทีè òó »ระจÓเดือน เมÉายน-ม¶ิ นØ ายน òõõ÷) สมเดจ็ พระเทพฯ กับสองแม่เฒ่าชาวสกลฯ Àาพจาก หนังสือพระราชอารมณข์ ันของสมเดจ็ พระเทพฯ โดย วลิ าศ มณวี ตั ​ ใครเลา่ จะมีบญุ เทา่ สองแม่เฒา่ ชาวสกลนคร… ​ วันหนึ่งในเดือนกันยายน​พ.ศ.​๒๕๒๕​สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา​ฯ​สยามบรมราชกมุ าร​ี ได้โดยเสดจ็ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว​ และสมเด็จพระนางเจ้าฯ​ พระบรมราชินีนาถ​ ไปในงานเสด็จพระราชดำเนิน​ ทรงบรรจุและทรงเปดพระเจดีย์พิพธิ ภณั ฑ์ทา่ นพระอาจารย์ฝัน​อาจาโร​ณ​วัดป่าอดุ มสมพร​อำเภอพรรณานิคม​ จงั หวดั สกลนคร​หลังจากทรงบรรจอุ ฐั ิและทรงเปดพระเจดยี พ์ ิพิธภณั ฑแ์ ลว้ ​พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัวได้ไป นมสั การสมเดจ็ พระสงั ฆราชและครบู าอาจารยพ์ ระผใู้ หญฝ่ ่ายกรรมฐาน​ ทรงมีพระราชปฏิสันถาร​ แลว้ ทรงถอย ออกมารบั สงั่ กับสมเดจ็ พระนางเจ้าฯ​พระบรมราชินนี าถ ​ พอดีมีแม่เฒ่าสองคนคลานตุ้บตั้บเข้าไปกราบพ่อเจ้าหลวงและแม่เจ้าหลวงของแก​ ท้ังสองพระองค์ก็ ทรงทรุดพระองคล์ งใหแ้ มเ่ ฒ่าท้ังสองตอ้ งองคแ์ ละลบู ไลพ้ ระหัตถอ์ ยา่ งทรงพระกรณุ า​ท่าทางแม่เฒ่าทัง้ สองขณะ

กรกฎาคม - กนั ยายน 2558 43 นนั้ เตม็ ตน้ื ไปดว้ ยความยนิ ดที ไ่ี ดแ้ ตะเนอื้ ตอ้ งองคพ์ อ่ เจา้ หลวงและแมเ่ จา้ หลวงของแก​ระหวา่ งนน้ั สมเดจ็ พระเทพ รัตนราชสุดา​ ฯ​ สยามบรมราชกุมารี​ ประทับอยู่บนพ้ืนสนามห่างออกมาทางเบื้องพระปฤษฎางค์๑​​ของ ท้ังสองพระองค์ในระยะห่างพอด​ู โดยมคี ณะกรรมการรบั เสด็จ​เฝา้ ทูลละอองพระบาทอยใู่ กล้ๆ ​ แม่เฒ่าสองคนน้ี​ “คุยโอ่”​ อยู่สักพัก​ พอเหลือบมาเห็นสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา​ ฯ​ สยามบรมราชกมุ ารี​กอ็ อกอทุ านดว้ ยเสยี งท่ไี มค่ ่อยเลย​อย่างตน่ื เต้นวา่ “โอ๊ะ...คณุ พระเทพฯ กม็ าด้วย!” ​ ทุกคนท่ีได้ยินก็อดยิ้มกันไม่ได้​ เฉพาะองค์​ “คุณพระเทพฯ”​ นั้น​ ทรงพระสรวลอย่าง พระอารมณด์ ​ี พลางรับส่งั กบั ผทู้ ี่กำลงั เขา้ เฝา้ ทูลละอองพระบาทอยใู่ กล้ๆ​ว่า​ “เอ-คณุ ยายแกทักแล้ว เห็นจะตอ้ งไปคุยกะแกเสียหนอ่ ย” ​ แลว้ กท็ รงพระดำเนนิ ไปหาคณุ ยายทง้ั สองนน้ั ดว้ ยพระพกั ตรย์ ม้ิ แยม้ แจม่ ใส​แสดงใหเ้ หน็ ชดั ถงึ ความเปน็ กนั เองกบั ชาวบ้านโดยไม่ถือพระองคเ์ ลยแมแ้ ตน่ อ้ ย (จากหนงั สือพระราชอารมณข์ นั ของสมเดจ็ พระเทพฯ หนา้ ñôó โดย วลิ าศ มณวี ัต) ศึกชิงผา้ พนั คอทอ่ี เดเลด Àาพ½พ‚ ระหัต¶์ “ศÖกชิง¼้าพนั ¤อ” จาก หนงั สอื พระราชอารมณข์ นั ของสมเด็จพระเทพฯ ของ วิลาศ มณวี ัต ​ เรือ่ งเล่าเกย่ี วกับพระราชอธั ยาศยั ท่ีเปน็ กนั เองกับผทู้ ค่ี ้นุ เคย​อยา่ งเชน่ เรอ่ื ง​ศึกชิงผ้าพันคอทอี่ เดเลด ​ ที่อเดเลด๒ ภรรยานายกแห่งรัฐได้มารับเสด็จ​ ส่วนตัวนายกน้ันไม่อยู่ไปลอนดอน​ มิสซิส​ เจย์​ วอลตัน​ (Mrs.​ Jay​ Walton)​ กงศุลไทยประจำเมืองอเดเลดซึ่งทรงรู้จักคุ้นเคยมานานแล้วก็รอรับเสด็จด้วย​ เม่ือ สมเด็จพระเทพฯ​ เสด็จลงจากเคร่ืองบิน​ มิสซิสวอลตันนำดอกไม้แห้งช่อใหญ่ของออสเตรเลียมาทูลเกล้าฯ​ ถวาย​ แทนที่พระองค์จะรับช่อดอกไม้อย่างเดียว​ กลับไปดึงเอาผ้าพันคอผืนยาวของมิสซิสวอลตันเข้าไปด้วย​ มิสซิสวอลตันก็พยายามดึงคืน​ จึงเกิดศึกชิงผ้าพันคอกันข้ึน​ สักพักสมเด็จพระเทพฯ​ จึงทรงรับเอาแต่ช่อดอกไม้​ ปล่อยให้มสิ ซสิ วอลตนั เป็นอสิ ระ ๑​พระปฤษฎางค​์ หมายถึง​หลงั ​(ทีม่ า:​ราชาศพั ท์​ฉบับราชบณั ฑติ ยสถาน) ๒​“อเดเลด”​ในประกาศสำนกั นายกรัฐมนตรีและประกาศราชบัณฑิตยสถาน​เรอื่ งกำหนดช่อื ประเทศ​ดนิ แดน​เขตการปกครอง​ และเมอื งหลวงใชว้ ่า​“แอดิเลด​(Adelaide)”​เป็นเมอื งหลวงของรัฐเซาทอ์ อสเตรเลยี ​ประเทศออสเตรเลยี

44 กรกฎาคม - กนั ยายน 2558 ​ ทรงเห็นแง่ขำขันจากเหตุการณ์เล็กๆ​ น้อยๆ​ นี้​ จึงทรงวาดรูป​ ศึกชิงผ้าพันคอ​ ไว้เตือนความทรงจำ​ มิสซสิ วอลตนั เหน็ ภาพฝพี ระหัตถ์นีแ้ ลว้ ​หวั เราะงอหายเลย (จากหนังสือพระราชอารมณข์ นั ของสมเด็จพระเทพฯ หน้า ñóñ ของ วลิ าศ มณีวตั ) เมอ่ื ‘ด’้ี นติ พิ งษ์ “ถวายแซว” สมเดจ็ พระเทพฯ Àาพจาก หนงั สอื รอ้ ยเรยี งเรอèื ง»ระทºั ãจãนสมเดจ็ พระเทพฯ “ผมเคยเข้าไปเลน่ คอนเสิร์ตหนา้ พระทนี่ ง่ั ศาลาดสุ ิดาลัยเมื่อ ๑๕ ปกี อ่ น” ​ ในขณะนน้ั สมเด็จพระเทพฯ​ทรงประชวรหวดั เลก็ นอ้ ย​แต่ก็ตรัสกอ่ นพวกผมเลน่ วา่ “วันน้ีไม่มีเสยี งกรี๊ดนะ... เปน็ หวดั ” ​ พอตอนเล่น​ผมเลยบังอาจถวายแซวพระองค์ทา่ นว่า “ในฐานะรุ่นน้องจุฬาฯ ขอพระราชทานอนญุ าต เอ่ยนามพระองคว์ า่ ‘พีน่ ้อย’ ก็แล้วกัน ... วันนข้ี อใหพ้ ี่นอ้ ยหายหวดั เรว็ ๆ นะครับ” ​ คนดูในศาลาดุสิดาลัยเงียบกริบ​ ผมก็ชักหนาวสันหลังว่าเหิมเกริมไปหรือเปล่า​ เพื่อนรว่ มวงรีบชิงพูดต่อว่า “มหาดเล็กครับ...ชว่ ยยิงให้ถูกคนด้วยแล้วกนั ” ​ คนเลยฮากนั ตึง...​รอดไป! ​ มเี พลงหน่ึงช่ือ​‘เพลงกล้วยไข’่ ​ผมก็แปลงวา่ ‘…แปลกใจจรงิ พระเทพฯ ชอบอะไร พระเทพฯ ชอบกลว้ ยไข่ เพราะว่าพระองค์ทรงโปรด ลลั ลลั ลลั ลา...’ ​ ตอนไปรบั พระราชทานดอกไม้จากพระหตั ถ​์ ผมไปยกมือไหว้ทา่ น​ทา่ นกต็ รสั ยอ้ นผมว่า “ใครเค้าไหว้กัน...เคา้ โคง้ จ้ะ” ​ จากน้ันท่านก็ตรสั ว่า “ใครบอกฉันชอบกล้วยไข.่ .. ฉันชอบกล้วยน้ำวา้ ยะ่ ” (จากหนงั สือรอ้ ยเรยี งเรืèอง»ระทºั ãจãนสมเดจ็ พระเทพฯ หนา้ ñðø โดย á¿นเพจ “ชมรม¤นรักãนหลวง”)

กรกฎาคม - กนั ยายน 2558 45 ภาพวาดลายเส้นฝพี ระหตั ถพ์ ระราชทาน Àาพจาก หนงั สอื รอ้ ยเรียงเรèอื ง»ระทัºãจãนสมเด็จพระเทพฯ ​ นอกจากพระราชอารมณ์ขันท่ีเหล่าพสกนิกรได้ชื่นชมพระบารมีแล้ว​ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา​ ฯ​ สยามบรมราชกุมารี​ทรงโปรดวาดภาพ​และพระราชทานเนื่องในโอกาสตา่ งๆ​ตามทเี่ ราไดเ้ ห็นเสมอ​ในโอกาสน้ี ผู้เขียนขอพระราชทานวโรกาสนำภาพวาดลายเส้นฝีพระหัตถ์ที่ทรงพระราชทานให้แก่ไปรษณีย์ไทย​ นำไป ออกแบบเพมิ่ เตมิ สสี นั สวยงามประกอบเปน็ ตราไปรษณยี ากร​เปน็ ภาพในแสตมปช ดุ นกั ษตั ร​ซง่ึ เปน็ แสตมปช ดุ แรก รับศักราชใหม่ปีมะแม​ (แพะ)​ โดยชุดแสตมปแรกรับศักราชใหม่ดังกล่าวจะออกติดต่อกันในวันปีใหม่​ (๑​ ม.ค.)​ ของทกุ ปนี บั จากป​ี ๒๕๕๘​ปมี หามงคลเฉลมิ พระชนมาย​ุ ๕​รอบสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า​ฯ​สยามบรมราชกมุ าร​ี จนถึงป​ี ๒๕๖๙ (จากหนงั สอื ร้อยเรยี งเรอืè ง»ระทºั ãจãนสมเดจ็ พระเทพฯ หนา้ ñ÷ð โดย á¿นเพจ “ชมรม¤นรกั ãนหลวง”) ​ เรื่องราวเหล่านี้เป็นเพียงส่วนหนึ่งของความประทับใจท่ีเล่าขานถึงพระราชอารมณ์ขันของสมเด็จ พระเทพรตั นราชสดุ า​ฯ​สยามบรมราชกมุ าร​ี ในวาระตา่ งๆ​​ซง่ึ ยงั มอี กี มากมาย​ทเ่ี หลา่ พสกนกิ รไดม้ โี อกาสประสบ ด้วยตนเอง​ หรืออ่านจากท่ีผู้คนเหล่าน้ันได้เขียนเล่าไว้​ ​ ผู้เขียนขอขอบพระคุณในข้อมูลอันมีคุณค่าสำหรับ การเผยแผพ่ ระมหากรณุ าธคิ ณุ ของสมเด็จพระเทพรตั นราชสุดา​ฯ​สยามบรมราชกุมารี​ในวาระพิเศษครัง้ นี้