ประวัติความเป็นมาของวันจักรี

ประวตั คิ วามเปน มาของวนั จักรี วันจกั รี Chakri Day ตรงกับวันที่ 6 เมษายนของทกุ ป เปน วนั ท่ีระลกึ ถึง พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช และมหาจักรบี รมราชวงศ วันจักรี 6 เมษายน ประวัติวันจกั รี ประวตั ิการตง้ั ชือ่ วนั จักรมี วี า เมอื่ วนั ท่ี 6 เมษายน พ.ศ. 2325 เปน วันท่พี ระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟา จุฬาโลก มหาราช เสด็จปราบดาภเิ ษก ขึ้นครองราชยเ ปนกษัตริยเ ปน กษัตริยแ หงราชวงศจักรี และทรงสรางกรงุ เทพฯ เปนเมอื งหลวงของ ไทย มาจนทกุ วนั นี้ ดว ยพระมหากรุณาธคิ ุณดงั กลา ว ในป พ.ศ. 2416 พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา เจา อยูหัว จึงโปรดเกลา ฯ ใหหลอ พระบรมรูป พระเจาอยูหัวทั้ง 4 พระองค ( ร. 1-4) เพอื่ ประดษิ ฐานไวใหพระมหากษัตริยอ งคตอ มา พระบรมวงศานวุ งศ ขาราชการ และประชาชนไดถวายบงั คมระลึกถงึ พระมหากรุณาธิคุณ เปน ธรรมเนียมปล ะครง้ั และโปรดเกลาใหอญั เชิญไป ประดษิ ฐานไวบ นพระที่นงั่ ดุสิตมหาปราสาท และมีการยา ยท่ีหลายคร้ัง เชน พระทีน่ ั่งพุทไธสวรรยป ราสาท และพระทน่ี งั่ ศิวาลยั ปราสาทเปน ตน ในรชั กาลท่ี 6 โปรดใหยายพระบรมรูปทง้ั 4 (ร.1-4) มาไว ณ ปราสาทพระเทพบดิ ร ในวัดพระศรรี ัตนศาสดาราม พรอ มกบั พระบรมรูปของรัชกาลที่ 5? พระชนกนาถ พระท่นี ่งั องคน ้ี รชั กาลท่ี ๖ โปรดใหซอ มจากพทุ ธปรางคป ราสาทเพอื่ เร่ืองนี้ โดยเฉพาะ และไดพระราชทานนามดงั กลา ว การซอ มแซมกอสรา งและประดษิ ฐานพระบรมรูปท้ัง ๕ รชั กาล สาํ เรจ็ ลลุ ว งในเดอื น เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๑ จงึ ไดมพี ระบรมราชโองการ ประกาศตงั้ พระราชพธิ ถี วายบังคมพระบรมรูป ในวนั ท่ี ๖ เมษายนปนัน้ และ ตอมา โปรด ฯ ใหเรยี กวันที่ ๖ เมษายนวา วันจกั รี

ตราราชวงศจักรี และพระราชลญั จกร ประจําพระมหากษตั ริยใ นรชั กาลตา งๆ ตราราชวงศจักรี ตราประจาํ รัชกาลที่ ๑ “มหาอุณาโลม” เปน ตรางา ลกั ษณะกลมรปู ปทุมอณุ าโลม มอี กั ขระ “อุ” อยตู รงกลาง (“อุ” มีลกั ษณะ เปน มว นกลม คลา ยลกั ษณะความหมายของพระนามเดิมวา “ดว ง”) ตรามหาอณุ าโลมน้ี หมายถึงตาที่สามของพระอิศวร ซง่ึ ถอื เปนปฐมฤกษในการตง้ั พระบรมราชจกั รีวงศ ลอ มดว ยกลบี บวั ซ่งึ เปน พฤกษชาติทีเ่ ปน สริ ิมงคล ทางพระพทุ ธศาสนา ตราประจาํ รชั กาลท่ี ๒ “ครุฑจบั นาค” เปน ตรางา ลักษณะกลม รปู ครุฑจับนาค เน่ืองจากพระนามเดมิ คอื “ฉมิ ” ซ่งึ ตามความหมายของวรรณคดไี ทยเปนท่ีอยูของพญาครฑุ

ตราประจํารชั กาลที่ ๓ “มหาปราสาท” เปนตรางา ลกั ษณะกลม รปู ปราสาท เนือ่ งจากพระนามเดมิ คอื “ทับ” ซึ่งหมายถึงทอ่ี ยหู รอื เรือน จึงโปรดเกลาฯ ใหสรางพระลัญจกรเปนรูป ปราสาท ตราประจํารชั กาลที่ ๔ “พระมหาพิชยั มงกฎุ ” เปน ตรางา ลกั ษณะกลมรี รูปพระมหามงกุฎ (ตามพระนามเดิมวา เจาฟา มงกฎุ ) อยใู นเครือ่ งเบญจราช กกุธภณั ฑ มฉี ตั รปริวาร ๒ ขา ง มพี านทอง ๒ ช้นั วางพระแวนสุริยกานต หรือ เพชรขางหนง่ึ (พระแวน สุรยิ กานต หรือ เพชร หมายถึง พระฉายา เมื่อทรงผนวชวา วชริ ญาณ) อกี ขางหน่ึง วางสมดุ ตํารา (หมายถึง ทรงศึกษาเช่ยี วชาญในทางอกั ษรศาสตร และดาราศาสตร) ตราประจํารชั กาลที่ ๕ “พระจุลมงกฎุ หรอื พระเก้ียว” เปน ตรางา ลักษณะกลมรี กวาง ๕.๕ ซ.ม. ยาว ๖.๘ ซ.ม. มรี ูปพระเก้ยี วยอดมีรศั มปี ระดิษฐานบนพานทอง ๒ ชัน้ (หมายถึงพระเกี้ยวเจาฟา ในคราวโสกณั ฑ) เคยี งดวยฉัตรปริวาร ๒ ขา ง ทร่ี ิมขอบทัง้ ๒ ขา ง มีพานทอง ๒ ช้นั วางพระแวน สรุ ยิ กานต หรอื เพชรขา งหน่งึ อกี ขางหนึง่ วางสมดุ ตาํ รา(เปนการเจริญรอยจําลอง พระราชลญั จกร ของรชั กาลท่ี ๔) ตราประจาํ รชั กาลที่ ๖ “มหาวชริ าวุธ” เปน ตรางา ลกั ษณะกลมรี กวาง ๕.๕ ซ.ม. ยาว ๖.๘ ซ.ม. รูปวชิราวธุ มีรัศมีประดิษฐานบนพานทอง ๒ ชั้น ตง้ั อยเู หนือตั่ง มีฉัตรปริวาร ๒ ขา ง (รูปตราน้ีใชต ามพระนามของพระองค คอื วชริ าวธุ ซง่ึ หมายความถึงศตั ราวธุ ของพระอนิ ทร)

ตราพระราชลัญจกรนี้ สรางขึ้นสาํ หรับใชป ระทับกํากบั พระปรมาภิไธย ในตนเอกสารสาํ คัญสวนพระองค ไมเ กี่ยวกับราชการ แผนดิน ตราประจาํ รชั กาลท่ี ๗ “พระไตรศร” เปนตรางา ลักษณะกลมรี กวาง ๕.๔ ซม. ยาว ๖.๗ ซม. รปู ราวพาดพระแสงศร ๓ องค คือ พระแสงศรพรหมศาสตร, พระแสงศรอัคนีวาต และพระแสงศรประลยั วาต (เปนศรของพระพรหม, พระนารายณ และของพระอศิ วร ซง่ึ ใชตามความหมายของพระนามเดิมคือ “ประชาธปิ กศกั ดิเดชน” คํา วา “เดชน” แปลวา “ลูกศร”) เบอ้ื งบนมรี ปู พระแสงจกั รและพระแสงตรีศูร อยูภ ายใตพ ระมหาพิชัยมงกุฎ มีบงั แทรกตัง้ อยู ๒ ขา ง มลี ายกนกแทรกอยูระหวา งพืน้ ตราพระราชลญั จกรนี้ สรา งข้ึนสาํ หรับใชประทบั กาํ กบั พระปรมาภิไธย ในตนเอกสารสาํ คัญสว นพระองค ไมเ ก่ียวกับราชการ แผนดนิ ตราประจํารชั กาลท่ี ๘ “รปู พระโพธิสัตว” เปนตรางา ลกั ษณะกลมศนู ยกลางกวาง ๗ ซ.ม. รูปพระโพธิสตั วประทับบน บลั ลงั กด อกบัวหอ ยพระบาทขวาเหยียบบวั บาน หมายถึงแผน ดิน พระหตั ถซายถือดอกบัวตมู มีเรอื นแกว ดานหลงั แทน รัศมี มี แทน รองรบั ต้ังฉตั ร บรวิ าร ๒ ขา ง (รูปพระโพธสิ ตั วน้ีเดิมเปน ตราประจาํ ในพระราชวังดสุ ติ ) เปน สัญลกั ษณป รมาภิไธยวา อานันท มหิดล แปลความหมายวา เปน ทยี่ ินดขี องแผนดนิ ตราพระราชลัญจกรนี้ สรางขน้ึ สําหรับใชป ระทบั กาํ กบั พระปรมาภิไธย ในตนเอกสารสาํ คัญสวนพระองค ไมเกี่ยวกบั ราชการ แผนดิน ตราประจํารัชกาลที่ ๙ “พระแทน อัฏทศิ อทุ มุ พรราชอาสน” เปน ตรางา ลกั ษณะรูปไข กวาง ๕ ซ.ม. สงู ๖.๗ ซ.ม. รปู พระท่นี งั่ อฎั ทศิ ประกอบดว ยวงจักร กลางวงจกั รมีอักขระ “อ”ุ รอบๆ มีรศั มี

(วนั บรมราชาภเิ ษกไดเ สดจ็ ไดเสดจ็ ประทบั ท่นี ง่ั อฎั ทิศ) แปลความหมายวา ทรงมพี ระบรมเดชานุภาพในแผน ดิน ตราพระราชลญั จกรน้ี สรางข้นึ เม่ือวนั บรมราชาภเิ ษก สําหรับใชประทับกาํ กบั พระปรมาภิไธย ในตนเอกสารสาํ คัญสว นพระองค ไมเกย่ี วกับราชการแผนดนิ พระราชประวตั ิพระมหากษัตรยิ ร าชวงศจกั ร พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลก รัชกาลที่ 1 (พ.ศ. 2327 – 2352) พระนามเดิม ทองดวง เปนพระราชโอรสของสมเดจ็ พระปฐมบรมมหาชนก (พระอักษรสนุ ทรทองดี) ทรงพระราชสมภพเม่ือ พ.ศ. 2378 ในรัชกาลสมเด็จพระบรมโกศ ไดสมรสกบั ธดิ าคหบดบี า นอมั พวา ตาํ บลบางชาง จังหวดั สมทุ รสงคราม หลงั จากเสียกรุง ศรีอยธุ ยาแกพ มาในพ.ศ. 2310 แลว สมเด็จพระเจาตากสนิ กรงุ ธนบุรี ไดกูอสิ รภาพและสรา งกรงุ ธนบรุ ีขึ้นเปน ราชธานี พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟา ฯ ไดเ ขารบั ราชการกับ สมเดจ็ พระเจาตากสิน ทรงพระปรีชาสามารถในการรบจนเปนทโ่ี ปรด ปราน นับเปนขุนพลคูพ ระทยั ฝา ยขวา ไดรับแตง ต้งั ใหเปนแมท ัพในสงครามคร้งั สาํ คญั หลายครั้ง ไดรบั บรรดาศกั ด์เิ ปนสมเด็จ เจา พระยามหากษัตรยิ  ศึก ใน พ.ศ. 2319 พ.ศ. 2325 เกิดจลาจลขนึ้ ในบานเมอื ง พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟา ฯ ทรง ปราบปรามจนราบคาบ ขาราชการทง้ั หลาย จงึ พรอมใจกนั อัญเชิญขนึ้ ปราบดาภิเษกเปนกษัตริย ตอมาโปรดใหสรา งราชธานใี หม ขึ้น ทางฝงตะวนั ออกของแมน า้ํ เจาพระยา คือ กรงุ เทพมหานคร ทรงยา ยมาประทับในพระนครใหมใน พ.ศ. 2327 พระราช กรณียกิจสว นใหญใ นรชั กาลไดแกการสงครามเพอ่ื รกั ษาอธปิ ไตยของชาติหลายครง้ั ครง้ั สาํ คัญท่สี ดุ คอื สงครามเกาทัพ ในป พ.ศ. 2327 การปกครองประเทศทรงจดั แบงตามแบบกรุงศรีอยุธยา และโปรดให ชําระกฎหมายบทตา งๆ ใหถกู ตอ งและจารลง สมดุ ไวเ ปน หลกั ฐาน 3 ฉบับ ทางดานศาสนา โปรดใหสงั คายนาพระไตรปฎ ก พ.ศ. 2331 และจารฉบบั ทองประดิษฐานไวในหอพระมณเฑียรธรรม วัดพระ ศรรี ตั นศาสดาราม นอกจากนี้ยังทรงสรางและบูรณะปฏิสังขรณพระอารามและพระพุทธรูปตา งๆ เปนอันมาก ทางดา นวรรณคดี และศลิ ปกรรม ทรงฟนฟวู รรณคดีไทยซึ่งเส่ือมโทรมตง้ั แตกรุงศรีอยธุ ยาแตกให กลบั คืนดอี ีกวาระหนง่ื ทรงสงเสรมิ และอุปถมั ภ กวีในราชสาํ นัก บทพระราชนพิ นธท ่สี าํ คัญ เชน บทละคร เร่อื งรามเกียรติ์ เปนตน งานทางดา นศลิ ปกรรมนน้ั เปน ผลเนือ่ งมาจาก การทที่ รงบูรณะปฏสิ ังขรณและสราง พระอารามเปน จาํ นวนมาก เปนการเปด โอกาสใหชางฝมอื ดา นตา งๆ มงี านทาํ และไดผ ลิต งานฝม อื ช้ินเอกไวป จ จุบันมีวันท่รี ะลกึ ถงึ พระมหากรณุ าธิคุณของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจฬุ าโลก คอื วนั ที่ระลกึ มหา จักรี ไดแกวนั ท่ี 6 เมษายนของทกุ ป จะมพี ธิ ีถวายบังคมพระบรมรปู ณ เชงิ สะพานพระพุทธยอดฟา พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลศิ หลานภาลยั รัชกาลท่ี 2 (พ.ศ. 2310 – 2367) มพี ระนามเดมิ วา ฉิม เปนพระโอรสพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลก ประสูติแตสมเด็จพระอม รนิ ทราบรมราชนิ ี ณ บานอมั พวา แขวงเมืองสมทุ รสงคราม เมอ่ื วันท่ี 24 กมุ ภาพันธ พ.ศ. 2310 เมือ่ ยังทรง พระเยาว ไดท รงศึกษาอกั ขรสมัยใน

สาํ นกั สมเด็จพระวนรตั (ทองอยู) วดั บางหวา ใหญ ดานวชิ าการรบ สาํ หรบั ขัตติยราชกุมารนนั้ พระองคไดท รงศกึ ษาจาก ประสบการณท ่เี ปนจริง กลาวคือไดท รงตามเสด็จ พระบรมชนกนาถไปในราชการสงครามทุกคร้ัง ซึ่งพระปรชี าสามารถและ ความจดั เจนน้ียอมเปน ที่ ประจกั ษ จนไดร ับโปรดเกลาฯ ใหสถาปนาพระองคทานขนึ้ เปน กรมพรราชวังบวรสถานมงคล ทีพ่ ระ มหาอปุ ราชแทน พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลศิ หลา นภาลยั เสด็จขึ้นเถลงิ ถวัลยราชสมบัติเปน พระมหากษัตรยิ พ ระ องคท่ี 2 แหง พระราชวงศจ ักรี เมือ่ พ.ศ. 2352พระราชกรณียกิจสาํ คัญท่ที รงเริม่ ทาํ เรงดว นครง้ั แรกคอื การรวบรวมผคู นที่กระจดั กระจายกนั อยตู ั้งแตครัง้ กรงุ แตกใหอยูต ง้ั ม่ันเพ่ือความเปนปกแผน ของประเทศ โดยออกพระราชกาํ หนดสกั เลข และ ทําทะเบยี นราษฎรอยา งจริงจัง และได ทรงผอ นผันการเขา เดอื นเหลอื เพยี งปละ 3 เดอื น คือ เขาเดือนออก สามเดอื น นอกจากนีย้ งั ไดท รงออกกฎหมายฉบบั สาํ คญั อกี ฉบับหนงึ่ เรียกวา พระราชกําหนดเรือ่ งหา ม สูบฝน ขายฝน ในการทาํ นบุ าํ รงุ ความเจริญของบา นเมอื งก็มีการกอ สรา งอาคาร สถานท่ีตางๆ และไดมีการแตง สําเภาไปคา ขายยังเมอื งตางๆ และเมืองจนี มากข้นึ ทาํ ใหก ารเศรษฐกิจของชาตดิ ขี ึ้นมาก และเหตุ ท่มี ีการ แตงเรอื สาํ เภาไปคา ขายตา งประเทศเปน จาํ นวนมาก เปนผลใหเ กดิ การใชธ งประจําชาติ พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลศิ หลา นภาลยั ทรงโปรดเกลา ฯ ใหน ําสญั ญลักษณช า งเผอื กสาํ คัญที่ไดม าสูพระบารมี 3 เชอื ก ประทบั ลงบนธงสีแดง ธงประจําชาติ ไทยจึงมีข้นึ เปน ครั้งแรกดา นศลิ ปวัฒนธรรมของชาติ พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหลา นภาลยั ทรงทํานบุ าํ รงุ ตลอดจนทรงเปน กษตั ริยศ ิลปน โดยแทจ ริง พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลา เจา อยูหวั รัชกาลท่ี 3 (พ.ศ. 2367 – 2394) มพี ระนามเดมิ วา พระองคเ จาทับ เปน พระราชโอรสพระองคใ หญ ในพระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลิศหลา นภาลัย และกรมสมเด็จ พระศรีสุลาลยั ทรงพระราชสมภพ เม่อื วนั ที่ 22 มนี าคม พ.ศ. 2330 ตอมาไดรับ สถาปนาพระอิสริยยศ เปน กรมหมืน่ เจษฎา บดินทร พระองคทรงเริ่มปฏิบัตริ าชการมาตัง้ แต สมเดจ็ พระบรมชนกนาถ ยังดํารงตาํ แหนง กรมพระราชวงั บวรสถานมงคล จงึ เปน ทไี่ ววางพระราชหฤทยั ใหป ฏิบัตพระราชกรณียกิจ ตางพระเนตรพระกรรณหลายประการ พระราชกรณียกิจสําคญั ทที่ รง บาํ เพ็ญในรชั กาลที่ 2 ไดแ ก ราชการในกรมทา ซ่งึ มีหนา ท่ดี านการคา และสมั พนั ธไมตรีกับตางประเทศ เงนิ ผลประโยชน จาก การคา สําเภาของพระองคค ร้งั นี้ ตอมาไดน าํ มาใชในภาวะคับขันของบานเมือง ดา นการปองกันพระนคร ไดท รงเปน แมกอง อํานวยการสรา งปอ มปราการ ดานชายทะเลตะวันออก และเปน แมท พั ยกไปตขี ดั ตาทพั พมา ทต่ี ําบลปากแพรก เมอื งกาญจนบรุ ี เปนเวลา 1 ปพระบาทสมเด็จพระนง่ั เกลา เจา อยูหวั เสด็จข้ึนเสวยสริ ิราชสมบัตใิ น พ.ศ. 2367 ทรงทํานบุ าํ รงุ ประเทศให เจรญิ รุง เรืองทุกดาน เชน ดานเศรษฐกิจ โปรดใหป รับปรงุ การคาขายกบั ตางประเทศ และ ระเบียบวิธกี ารเกบ็ ภาษีอากรตางๆ ดา นความมนั่ คง โปรดใหส รางปอ มปราการตามหัวเมืองสาํ คัญและ ตามชายฝง ทะเล ตลอดจนตอ เรือรบเรอื กาํ ปน ไวใชในราชการ เปนจาํ นวนมาก โปรดใหม กี ารปราบปราม ผกู อ ความไมสงบตอแผนดนิ อยางเด็ดขาด เปนตนวา การปราบปรามเวยี งจนั ทน ญวน และหวั เมืองปกษ ใต ท้งั ยงั ทรงยกฐานะหมบู านตางๆ ขึ้นเปน เมืองเพ่อื ขยายความเจริญในการปกครอง ดานศาสนา ทรง บําเพ็ญ พระราชกศุ ลเปนนจิ ทรงบูรณะปฏสิ งั ขรณพระอารามเปนจาํ นวนมาก โปรดใหมกี ารสอนพระ ปริยัติธรรมแกพ ระภิกษุ และโปรด ใหจารกึ สรรพตําราตา งๆ 8 หมวดบนแผนศลิ า ประดับไว ณ ศาลาราย ในวัดพระเชตพุ นฯ เพอ่ื เผยแพรความรแู กป ระชาชน เสมือนเปนมหาวทิ ยาลยั แหงแรกของประเทศ ดาน วรรณกรรมน้ันทรงเปนกวดี ว ยพระองคเอง และทรงสง เสริมผมู ีความรดู า นนี้ สวนงานดา นศลิ ปกรรมนับ เปนผลสืบเนอื่ งมาจากการสรา ง บูรณะปฏิสงั ขรณพ ระอาราม มผี กู ลา ววา ลักษณะศิลปกรรมใน รชั กาลท่ี 3 เปนแบบทง่ี ดงามยิ่ง เพราะหลงั จากนี้ศิลปกรรมไทยรบั อิทธพิ ลศิลปตะวนั ตกมากเกินไปพระบาทสมเด็จพระนั่งเกลา เจาอยูหัว ทรงดาํ รงสิริราชสมบัตไิ ด 26 ป เสด็จสวรรคตเม่อื วนั ที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2394 พระชนมายุ 63 พรรษา

พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา เจาอยหู วั รัชกาลที่ 4 (พ.ศ. 2394 – 2411) ทรงเปน พระราชโอรสพระองคท ีส่ อง ในพระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลิศหลา นภาลยั ประสตู แิ ต สมเดจ็ พระศรีสุรเิ ยนทรามาตย ณ พระราชวังเดิม กรุงธนบุรี เมอ่ื วันท่ี 18 ตลุ าคม พ.ศ. 2347 เมอ่ื พระชน มายุ 13 พรรษา ประกอบพระราชพธิ โี สกันตอยา ง ใหญ หลงั จากน้นั ทรงผนวชเปนสามเณร 7 เดือนพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยศอยางมาก เมอ่ื พระชนมครบอุปสมบท ทรงผนวชอกี ครง้ั และการทรงผนวชคร้ังน้ี ตองทรงผนวชอยูนานตลอดรัชกาลที่ 3 ระหวางทรงผนวช จาํ พรรษา ณ วดั ราชาธิ วาส ไดท รงศกึ ษาวชิ าการตา งๆ อยางชาํ นชิ าํ นาญ เชน วิชาการ โหราศาสตร ภาษาองั กฤษ ตลอดจนทรงแตกฉานในพรไตรปฎก เปนอยางมาก ขณะทรงผนวชทรงพจิ ารณาเหน็ การปฏิบัติสงฆห ยอนยาน จงึ ทรงตง้ั ธรรมยุตกิ นกิ ายขึน้ ใหม เพ่อื เปน แบบอยา งแก สงฆท เ่ี ครงครดั การปฏบิ ตั ติ อไปใน พ.ศ. 2344 พระบาทสมเด็จพระนัง่ เกลา ฯ เสด็จสวรรคต บรรดาพระบรมวงศานวุ งศ เสนาบดแี ละขาราชการผูใหญท ั้งปวง ไดพรอมกนั อญั เชิญพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา ฯ ข้นึ ครองราชย เปนพระมหากษตั ริย พระองคที่ 4 แหง บรมราชจกั รีวงศหลังจากเสดจ็ ข้นึ ครองราชยแ ลวก็ทรงทํานบุ าํ รุงประเทศชาติ ใหเจริญรุงเรอื งในทกุ ๆ ดาน ทรง เปน พระมหากษัตรยิ ผ เู รม่ิ ศักราชการตดิ ตอ กบั นานาอารยประเทศทง้ั ปวงอยา งจรงิ จงั ดังจะเห็นไดจากการ ที่ประเทศตา งๆ สง คณะทตู เขามาเจรญิ สัมพนั ธไมตรี และตดิ ตอคา ขาย และพระองคไดท รงแตง คณะทตู ออกไปเจรญิ สัมพันธไมตรตี อบแทน หลายครงั้ เชน อังกฤษ ฝรงั่ เศส สหรัฐอเมริกา โปรตเุ กส เดน มารค ฯลฯ ทรงสนบั สนุนใหม ีการศกึ ษาศิลปวทิ ยาการใหมๆ เชน วชิ าการตอเรอื ใบ เรือกลไฟ เรอื รบ การฝกทหารอยางยโุ รป การยกเลิกธรรมเนียมท่ลี าสมัยบางประการ เชน ประเพณีการเขา เฝาใหใ สเ สอ้ื เขา เฝา การใหป ระชาชนเฝาแหนรับเสด็จตลอดระยะรายทางเสด็จได ฯลฯ พระปรชี าสามารถสว นพระ องคทีส่ าํ คญั อีกประการหนง่ึ คอื วิชาการดา นโหราศาสตร และดาราศาสตร ทรงสามารถคํานวณระยะเวลา การเกดิ สรุ ยิ ุปราคาไดอ ยา ง แมนยาํ ดังไดเสด็จพระราชดาํ เนนิ พรอ มพระราชอาคันตกุ ะทั้งปวง ไปชม สรุ ยิ ุปราคาท่ีหวากอ ประจวบคีรีขันธ เมื่อ พ.ศ. 2411 พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา เจาอยูหัว เสด็จเสวยสวรรยราชสมบัตอิ ยู 18 ป ก็เสดจ็ สวรรคตเมื่อ วันพฤหัสบดี เดอื น สิบเอ็ด ข้ึน 15 คํ่า จ.ศ. 1230 (พ.ศ. 2411) สริ ิพระชนมายไุ ด 64 พรรษา

พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยหู ัว รัชกาลที่ 5 (พ.ศ. 2411 – 2453) ทรงเปนพระราชโอรสในพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา เจา อยูหัว และสมเดจ็ พระเทพศริ ินทราบรมราชนิ ี พระราชสมภพเมอื่ วันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2396 ทรงไดร บั การศึกษาเปนอยางดที ้งั ดา นอักษรศาสตร โบราณราชประเพณี วชิ าการสงคราม และการ ปกครอง ทง้ั ยงั ทรงใฝพ ระทยั ศกึ ษาพระธรรมวินยั ทรงผนวชเปน สามเณรเม่อื พ.ศ. 2409 และเปนพระภกิ ษเุ มื่อ พ.ศ. 2416 พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลาเจา อยูหวั ทรงรบั บรมราชาภเิ ษก 2 ครัง้ ครั้งแรกเมอื่ วนั ท่ี 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 ขณะทรงมี พระชนมพรรษาเพยี ง 16 ป โดยมสี มเดจ็ เจาพระยาบรมมหาศรีสรุ ยิ วงศ (ชวง บุนนาค) เปนผูส าํ เร็จราช การแทนพระองค จน ทรงบรรลนุ ติ ิภาวะแลว จงึ เสดจ็ เถลิงถวัลยราชสมบัติอกี ครงั้ เม่อื พ.ศ. 2416 เสดจ็ ครองราชยน านถงึ 42 ป สวรรคตเม่อื วันท่ี 23 ตลุ าคม พ.ศ. 2453 พระราชกรณียกจิ ทส่ี าํ คัญพระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา เจาอยูหวั ทรงไดรบั ยกยองวา เปน นักปฏิรปู เปล่ียนแปลงประเทศ จากแบบเกา มาสแู บบใหม ทรงเปนผูน ําในการปรบั ปรุงขนบธรรมเนียมประเพณี ระบบสังคม และ ระบอบการปกครองของไทยใหทันสมยั ทัดเทยี มอารยประเทศ เชน ทรงยกเลิกประเพณีการเฝา แหนแบบโบราณ มาเปน การยนื ถวายบงั คมแบบตะวันตก ทรงยกเลิกการไตสวนพิจารณาคดีแบบจารีต นครบาลมาเปน การไตสวนพจิ ารณาคดใี นศาล แบบปจจบุ นั ทรงยกเลิกระบบทาสไดอ ยา งละมนุ ละมอม ทรงจัดการศึกษาแผนใหม ทรงตง้ั โรงเรยี นหลวงขน้ึ ทั้งใน พระบรมมหาราชวงั และตามวดั ตางๆ โปรดให ปรับปรงุ การสาธารณปู โภคและสาธารณูปการ เชน การประปา การรถไฟ และ การไปรษณีย- โทรเลข ทางดานศาสนา ทรงสรางและบรู ณะปฏสิ ังขรณว ดั วาอารามตางๆ ทรงปรบั ปรงุ ระบอบการปกครองโดย เสด็จประพาสประเทศเพอ่ื นบาน มีชวา สงิ คโปร และอนิ เดีย เพื่อทรงศกึ ษาการปกครองแบบตะวนั ตกท่ี นาํ มาประยุกตใ ชใน ประเทศตะวนั ออก แลว ทรงปรบั ปรงุ การปกครองของไทยใหท นั สมยั โดยทรงแบง สว นราชการการบรหิ ารราชการสว นกลางเปน 12 กระทรวง และแบง สวนราชการบรหิ ารสว นทอ งถ่นิ เปนมณฑล พระราชกรณียกจิ ทีส่ าํ คญั ยิง่ ก็คอื ทรงดาํ เนนิ วเิ ทโศบาย อยางสขุ มุ คมั ภีรภาพ ทรงผอนปรน ยอมสูญเสียดนิ แดนบางสว นใหแกป ระเทศมหาอาํ นาจท่แี สวงหาอาณานคิ มอยใู นขณะน้นั เพื่อรักษาเอกราชของประเทศไว ทรงเปนทร่ี ักของประชาชนทุกชน้ั จนทรงไดร ับพระสมญั ญานามวา สมเดจ็ พระปย มหาราช ทรงเลกิ ทาสพระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลาเจาอยหู วั มพี ระราชหฤทัยอันเตม็ เปย มไปดว ยพระมหากรุณาธิ คุณแกพสกนิกร อยา งหาท่สี ุดมไิ ด ทรงเหน็ การณไกล และตระหนกั ในความเจริญรงุ เรืองและสนั ตสิ ุข ของบา นเมือง การเปลยี่ นแปลงตางๆ จะ เปน ผลสําเร็จไดต อ งทาํ ใหคนไทยไดเปนไท ไมม ีทาสอีกตอไป พระองคจึงไดทรงดําเนินการเลกิ ทาสโดยมใิ หกระทบกระเทอื นถงึ เจา ของทาสและทาส ดว ยพระราช หฤทัยแนวแนแ ละทรงพระราชอุตสาหะอยา งย่ิงเปน เวลาถงึ ๓๐ ป ก็ทรงเลกิ ทาสสาํ เร็จลง ตามพระราช ปณธิ านท่ไี ดท รงตั้งไวการเสดจ็ ประพาสตน เหตกุ ารณทแี่ สดงใหเ ห็นวา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา เจาอยูห ัว ทรงใฝพ ระทยั ในทุกขส ขุ ของอาณาประชาราษฎรค อื การเสดจ็ ประพาสตน เปน การเสด็จไปเพอื่ สาํ ราญพระราชอิริยาบถอยาง งา ยๆ โดยไมใ หม ที องตราสั่งหวั เมอื งจดั ทาํ ที่ประทับแรม เมอื่ พอพระราชหฤทัยจะประทบั ท่ีใดกป็ ระทบั ท่นี ้นั บางคร้งั ก็ทรงเรือ เลก็ หรือเสดจ็ โดยสารรถไฟไป โดยมใิ หใ ครรูจักพระองค ทาํ ใหไดป ระทบั ปะปนในหมู ราษฎร ทรงทราบทุกขสขุ ของราษฎรจาก ปากราษฎรโดยตรง ทําใหไ ดทรงแกไ ขปด เปาความทกุ ขย ากให ราษฎรของพระองคไ ดผ ลโดยตรง

พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา เจา อยูหวั รชั กาลท่ี 6 (พ.ศ. 2453 – 2468) ทรงเปน พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา เจาอยูหวั และสมเดจ็ พระศรพี ัชรินทราบรมราชนิ นี าถ พระราชสมภพ เม่ือวนั ท่ี 1 มกราคม พ.ศ. 2423 ทรงศึกษาภาษาไทยอยางแตกฉาน แลว จงึ เสด็จไปศึกษาวิชาทหาร ณ ประเทศอังกฤษ เมื่อ พ.ศ. 2436 ขณะทรงมีพระชนมพ รรษาเพยี ง 14 ป ตอ มาทรงเขาศกึ ษาวิชาประวตั ิศาสตร รฐั ศาสตร เศรษฐศาสตร และ ภูมศิ าสตร ท่ีมหาวทิ ยาลัยออกซฟอรด ( Oxford) เสดจ็ นวิ ตั ิคืนสูประเทศไทย เมอ่ื พ.ศ. 2445 รวมเวลาประทบั ณ ประเทศ องั กฤษถึง 9 ป พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลาเจา อยูห ัว เสด็จครองราชยเ มอ่ื วนั ที่ 23 ตลุ าคม พ.ศ. 2453 สวรรคต เมอื่ วันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 รวมสิรริ าชสมบตั ิ 16 ป พระราชกรณียกิจที่สําคญั พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา เจาอยหู ัว ทรง ดําเนินนโยบายการปกครองสืบตอจาก สมเด็จพระบรมชนกนาถ ในรชั สมยั ของพระองค การศกึ ษาของชาติเจริญกาวหนามาก ทรงสถาปนาจฬุ าลงกรณมหาวิทยาลยั การพระศาสนาเจรญิ สูงข้ึน ทรงทาํ นบุ ํารุงปฏสิ ังขรณวดั วาอาราม และขยายการศกึ ษา ของสงฆใหกวางขวาง การคมนาคม เชน การรถไฟ สะดวกสบายขน้ึ มาก ทรงดาํ เนนิ นโยบายตางประเทศได อยา งถกู ตอง เหน็ การณไ กล โดยทรงนาํ ประเทศเขาสสู งครามโลกครัง้ ท่ี 1 สง ทหารเขาชว ยฝา ยสัมพันธ มติ รรบในสมรภมู ยิ ุโรป ทาํ ใหน านาชาติ รจู ักประเทศไทยมากขน้ึ และยังทาํ ใหประเทศไดร ับผลประโยชน ดานตา งๆ ในฐานะประเทศชนะสงคราม พระราชกรณียกิจท่ี สําคัญยิ่งกค็ อื ทรงบํารุงกาํ ลังรบและปลกุ ใจ พลเมืองใหร ักชาติ ทรงวางระเบียบแบบแผนการทหารแบบยโุ รป ทรงจดั ตง้ั กองทัพอากาศเพ่ิมขน้ึ อีก กองทพั หนึ่ง ทรงจดั ตง้ั กองเสือปา และกองลกู เสือเพือ่ ปลกุ ใจพลเมืองใหรกั ชาติ นอกจากจะทรงเปน นักการปกครองทเี่ ล็งเห็นการณไกลแลว ยังทรงพระปรีชาสามารถอยางย่งิ ในเชงิ อกั ษรศาสตร ดงั จะเห็นได จากพระราชนพิ นธคาํ ประพันธทุกชนดิ ในทุกดาน เชน ปลุกใจเสือปา พระพทุ ธเจา ตรัสรอู ะไร โคลงสยามานุสติ เปน ตน รวมเปน พระราชนิพนธเ กิน กวา 200 เรื่อง สมดงั ทีม่ หาชนชาวไทยถวายพระนามวา พระมหาธรี ราชเจา เม่ือพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา เจาอยหู วั ได ทรงทราบวาราษฎรเบ่ือหนา ยการปกครองแบบสมบูรณาญาสทิ ธิราชย ก็โปรดใหสรา งบา นเมืองจําลองข้ึนเรยี กวา ดสุ ติ ธานี เพอ่ื เปน โรงเรยี นสอน เสนาบดแี ละอาํ มาตยราชบรพิ ารใหร ูจ ักการปกครองแบบประชาธปิ ไตย ทรงโปรดใหก ระทรวงมหาดไทย เตรยี มรา งกฎหมายปกครองทองที่จังหวดั สมุทรสาคร เพอ่ื เริ่มการปกครองสว นทองถ่นิ แบบเทศบาลอยา ง แทจรงิ แตเ สนาบดี บางทา นเห็นวา กฎหมายน้ีใหสทิ ธแิ กราษฎรกวางขวางเกนิ ไป เรื่องจึงคา งพจิ ารณา จน กระท่ังเสด็จสวรรคต

พระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา เจาอยูหวั รชั กาลท่ี 7 (พ.ศ. 2468 – 2477) ทรงเปน พระราชโอรสองคสุดทา ย ในพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลาเจาอยหู ัว และสมเด็จพระศรีพชั รนิ ทราบรมราชนิ นี าถ ทรง พระราชสมภพเม่อื วันพุธ แรม 14 คาํ่ เดือน 11 ปมะเสง็ ตรงกับวันท่ี 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2436 พระนามเดมิ สมเด็จเจาฟา ประชาธปิ กศักดเิ ดชน พระนามทั่วไปเรียกวา ทูล กระหมอมเอียดนอ ยพระราชประวตั แิ ละพระราชกรณยี กจิ เมื่อเยาววัยทรงศกึ ษาวชิ าภาษาไทย และราชประเพณโี บราณ คร้ันเจรญิ วยั ทรงศึกษาวิชาการทหารมา ปน ใหญ แหง กองทพั อังกฤษ สําเรจ็ การศกึ ษาเขา รับราชการในกองทพั บกไทย ตอ มาไดไปศึกษาวชิ า ฝายเสนาธิการ ประเทศฝรงั่ เศส ทรงอุปสมบท เมอื่ พ.ศ. 2460 ณ วดั พระศรีรตั นศาสดาราม และอภิเษกสมรสกับหมอ มเจาหญิงราํ ไพพรรณี เมอ่ื พ.ศ. 2461 ทรงดาํ รง ตาํ แหนงในกองทัพบก ในรัชกาลพระ บาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจาอยูห ัว คือ ผบู ญั ชาการกองพลทหารบกที่ 2 และผูบังคับ การพเิ ศษทหารปน ใหญที่ 2 ระยะนี้ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจา อยหู ัว ทรงตระหนกั ถึงความจําเปน ทจ่ี ะตอ งเตรียมผู สบื ราชสมบตั ิตอ ซ่งึ ตกแกพ ระบาทสมเดจ็ พระปกเกลาเจา อยหู วั ดงั นนั้ ในป พ.ศ. 2467 ทรงไดศ ึกษาวิชา การปกครอง บา นเมืองและราชการแผน ดนิ ทรงศกึ ษาขนบธรรมเนียมและหนาที่ราชการของพระเจาแผน ดินจากหนงั สือราชการที่สําคญั ใน รัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา เจาอยหู ัว ทาํ ใหไดต ระหนักวา ประชาธปิ ไตยในประเทศไทย เกิดข้นึ อยา งแจมชดั มาแลว ต้งั แตรัชกาลท่ี 5 เพียงแตย ังมไิ ดเ ปนทางการ เทา นน้ั ครั้ งพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจา อยูหวั สวรรคต พ.ศ. 2468 พระองคก็ไดเ สด็จเถลงิ ถวลั ยราชสมบัติสบื ตอ ในวนั ท่ี 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 ทรงมีพระราชกรณยี กิจสรุปไดดงั น้ี เศรษฐกิจ สบื เนอื่ งจากผลของสงครามโลกครัง้ ท่ี 1 ประเทศท่ัวโลกประสบปญ หาภาวะเศรษฐกจิ ตกต่ํา ซึ่งมผี ลกระทบกระเทือน มาสูประเทศไทย พระองคไดทรงพยายามแกไขการงบประมาณของประเทศใหงบดุลยอ ยางดที ่ีสุด โดยทรงเสยี สละตดั ทอน รายจา ยสว นพระองค โดยมิไดขึ้นภาษใี หราษฎร เดอื ดรอ น การศึกษา ทรงสงเสริมการศึกษาของชาตทิ ้งั สวนรวมและสวนพระองค โปรดใหส รา งหอพระสมดุ สําหรับพระนคร เพอื่ เปด โอกาส ใหประชาชนเขาศึกษาไดอยางเสรี ทรงตง้ั ราชบัณฑิตยสภา เพ่ือมหี นา ท่บี ริหารและเผยแพรว ชิ าการดานวรรณคดี โบราณคดี และศลิ ปกรรม ในดานวรรณกรรม โปรด ตราพระราชบญั ญตั คิ มุ ครองวรรณกรรมและศิลปกรรมใน พ.ศ. 2475 พระราชทาน เงนิ สวนพระองค เปน รางวลั แกผูแตงหนงั สือยอดเย่ยี ม และใหทุนนกั เรยี นไปศกึ ษาวชิ าวทิ ยาศาสตรจ ากตา งประเทศ การศาสนา ทรงปลูกฝงเยาวชนใหม ีคณุ ธรรมดีงาม โดยยึดหลกั คําสอนของพระพุทธศาสนา โปรดใหร าชบัณฑติ ยสรา งหนงั สือสอน พระพทุ ธศาสนาสาํ หรับเดก็ ซ่ึงนบั วาพระองคทรงเปน พระมหากษตั ริยพระองคแ รกท่ีทรงสรา งหนงั สอื สําหรับเดก็ สวนการศกึ ษา ในเนอ้ื แทของพระพุทธศาสนาน้ัน ทรงโปรดใหส รา งหนงั สอื พระไตรปฎกฉบับสมบูรณ เรียกวา ฉบับสยามรฐั ชุดหน่งึ จํานวน 42 เลม ซึง่ ใชส ืบมาจนทกุ วนั นี้ การสขุ าภิบาลและสาธารณูปโภค โปรดใหปรับปรุงงานสขุ าภิบาลทวั่ ราชอาณาจักรใหทัดเทียมอารยประเทศ ขยายการส่ือสาร และการคมนาคม โปรดใหส รา งสถานีวิทยกุ ระจายเสยี งแหง แรกใน ประเทศไทย ในสวนกิจการรถไฟ ขยายเสน ทางรถทางทศิ ตะวนั ออกจากทางจังหวดั ปราจีนบุรี จน กระท่งั ถงึ ตอเขตแดนเขมรในป พ.ศ. 2475 เปน ระยะเวลาที่กรงุ เทพฯ มีอายุครบ 150 ป ทรงจัดงานเฉลมิ ฉลองโดยทํานุบาํ รุง บูรณปฏสิ ังขรณส ิ่งสําคญั อันเปนหลักของกรุงเทพฯ หลายประการ คือ บูรณะวัด พระศรีรตั นศาสดาราม พระบรมมหาราชวัง สรางสะพานปฐมบรมราชานสุ รณ เพอ่ื เช่อื มกรงุ เทพฯและธนบรุ ี เปน การขยายเขต เมืองใหก วา งขวาง และสรา งพระบรมราชานสุ าวรียพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลก ดา นการปกครอง ทรงมพี ระราช ปรารภจะพระราชทานรัฐธรรมนญู ในโอกาสกรุงเทพฯ มอี ายุครบ 150 ป ในป พ.ศ. 2475 แตกม็ ีเหตทุ ีย่ งั ไมอาจทาํ ไดในระยะ นนั้ ซึ่งเปน ชวงทีม่ คี ณะบคุ คลคณะหนง่ึ ถือ โอกาสยึดอํานาจการปกครอง ขอเปลยี่ นแปลงการปกครองในวนั ที่ 24 มถิ นุ ายน การ กระทําดังกลาวเปน พระราชประสงคท ี่พระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา เจาอยูหวั ต้ังพระราชหฤทัยไวแตแ รกแลว จงึ ทรงพระราช ทานอาํ นาจและยินยอมใหปกครองแบบประชาธไิ ตย นับเปนการเปลี่ยนแปลงการปกครองชาติเดียวใน โลกทเี่ ลือดไมน อง

แผนดิน ทรงยนิ ยอมสละพระราชอาํ นาจ เปน พระมหากษัตรยิ อ ยภู ายใตกฎหมาย ทรงใหตรวจตราตัวบทกฎหมายรฐั ธรรมนูญท่ี จะเปน หลักในการปกครองอยางถ่ีถวน การทพ่ี ระองคท รง เปน นกั ประชาธิปไตยอยางแทจริงน่เี อง เมอื่ คณะรัฐบาลบริหารงานไม ถูกตอ งตามหลักการทีว่ างไว พระองคจ งึ สละราชสมบตั ิ เมื่อวันที่ 2 มนี าคม พ.ศ. 2477 รวมเวลาครองราชย 9 ป พระองคทรง ประทับอยู ณ ประเทศองั กฤษ และเสด็จสวรรคตดว ยโรคพระหทัยพกิ าร ในวันที่ 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2484 รวม พระชนมายุ 48 พรรษา พระบาทสมเดจ็ พระปรเมนทรมหาอานนั ทมหิดล รชั กาลท่ี 8 (พ.ศ. 2477 – 2489) ทรงเปน พระโอรสองคท ี่ 2 ในสมเดจ็ พระมหติ ลาธิเบศร อดลุ ยเดชวิกรมบรมราชชนก และสมเดจ็ พระศรีนครนิ ทราบรมราชชนนี ทรงพระราชสมภพเมื่อวันอาทติ ยท ่ี 20 กันยายน พ.ศ. 2468 ณ เมืองไฮเดลเบอรก ประเทศเยอรมนี พระองคไ มเ พียงแตท รง พระราชสมภพในตา งประเทศ เทา นัน้ หากยังทรงตอ งประทบั อยตู อมา พรอมดว ยสมเดจ็ พระบรมราชชนก และพระราชชนนี เนอ่ื งจากสมเดจ็ พระบรมราชชนก ประทบั ทรงศกึ ษาวิชาแพทยอยูใ นขณะนน้ั ทรงศกึ ษาวิชาเบ้อื งตน ในประเทศไทย แลว เสด็จไป ทรงศกึ ษา ตอ ณ ประเทศสวสิ เซอรแ ลนดท รงข้นึ ครองราชยสมบตั ิ เมอื่ พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจา อยูหวั ทรงสละราช สมบตั ิ ในวนั ที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2477 นัน้ คณะรัฐบาลดว ยความเหน็ ชอบของสภาผแู ทนราษฎร จงึ อัญเชญิ พระองคขนึ้ ครองราชสมบตั ิ เปนพระมหากษตั ริยองคท ่ี 8 แหงราชจกั รีวงศ ทรงพระนามวา พระบาทสมเดจ็ พระปรเมนทรมหาอานันท มหิดล อดุลยเดชวิมลรามาธบิ ดี จักรีนฤบดินทรส ยามินทราธริ าช ขณะทรงมพี ระชนมายุ 9 พรรษา โดยมี พระเจาวรวงศเธอ กรมหมืน่ อนุวัตรจาตรุ นต พระเจาวรวงศเธอพระองคเจาอาทติ ยท ิพอาภา และ เจา พระยายมราช (ปน สขุ มุ ) เปนคณะผูสาํ เร็จ ราชการแทนพระองคร ะหวางประทับทรงศกึ ษาอยใู นประเทศสวสิ เซอรแลนดน ัน้ พระบาทสมเด็จพระเจา อยูหัว อานนั ท มหิดล ไดเสด็จพระราชดําเนนิ กลับประเทศไทย 2 คร้งั ในป พ.ศ. 2481 และป พ.ศ. 2488 ถงึ แมจะทรง เปน ยวุ กษัตริย แตท รง ประกอบพระราชกรณยี กจิ ที่ทรงมีตอ ประชาชนชาวไทยไดอยา งดยี ิง่ ทรงโปรดทจ่ี ะ เสดจ็ พระราชดาํ เนนิ เยี่ยมราษฎรอยเู สมอๆ โดยเฉพาะอยา งยงิ่ การเสดจ็ พระราชดําเนินสาํ เพ็ง เพอ่ื ทรง เยยี่ มประชาชนชาวจีนและอินเดยี ในบริเวณนนั้ เปน ผลใหความ แตกแยกระหวา งประชาชนชาวไทยและจีน ซ่งึ มขี ้นึ กอนหนาน้นั ระงับไปไดดว ยพระปรีชาอนั สามารถ สวรรคตระหวา งที่พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหวั อานนั ทมหดิ ลประทบั อยูในพระนคร เมื่อคราวเสดจ็ พระราชดาํ เนนิ กลบั ประเทศ ไทยครั้งที่ 2 นัน้ โดยมิไดคาดฝนพระองคเสด็จสวรรคต เพราะถกู พระแสงปน ณ พระแทนบรรทมในพระทน่ี ั่งบรมพิมาน เม่อื วันที่ 9 มิถนุ ายน พ.ศ. 2489 หลังจากเสวยราชสมบตั อิ ยูเปน เวลา 12 ปเ ทานัน้

พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั ภมู ิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ทรงพระราชสมภพทีโ่ รงพยาบาลเมานท ออเบิรน เมอื งบอสตนั รฐั แมสซาชเู สทท ประเทศสหรฐั อเมริกา เมอ่ื วันท่ี 5 ธนั วาคม พ.ศ. 2470 ทรงเปนพระโอรสองคท ี่ 3 ของสมเดจ็ พระมหิตลาธิเบศร อดลุ ยเดชวกิ รมบรมราชชนก และสมเด็จพระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนี เปน พระอนชุ าของ สมเดจ็ พระเจาพน่ี างเธอเจาฟา กัลยาณิวฒั นา และ พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหวั อานนั ท มหิดล พระองคท รงศึกษาวชิ าสามญั ชนั้ ตน ที่โรงเรียนมาแตรเ ดอี แลวเสด็จไปประทับและศกึ ษาตอท่ีเมืองโลซานน ประเทศสวิส เซอร แลนด ในป พ.ศ. 2481 พระองคไดโ ดยเสด็จพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั อานนั ทมหิดลนิวตั ิประเทศไทย ประมาณ 2 เดือน ก็เสด็จกลบั สวิสเซอรแ ลนด จนภายหลังสงครามโลกครัง้ ที่ 2 ใน พ.ศ. 2488 จงึ ตามเสด็จพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหวั อานนั ทมหิดล กลับประเทศไทยพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั อานันทมหิดล เสด็จสวรรคต เม่อื วนั ท่ี 9 มิถุนายน พ.ศ. 2489 พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูห วั ภมู พิ ลอดุลยเดช เสด็จขึน้ ครองราชสมบตั สิ บื ตอ จากน้ันทรงเสด็จกลบั ไปสวิสเซอรแลนด เพือ่ ทรง ศึกษาตอ และเสด็จกลบั ประเทศไทย พ.ศ. 2493 ทรงประกอบพระราชพธิ รี าชาภิเษกสมรสกบั สมเดจ็ พระนางเจาสิรกิ ิตติ์ พระบรมราชนิ นี าถ เมือ่ วนั ที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2493 และทรง ประกอบพระราชพธิ ีบรมราชาภเิ ษก เมอื่ วันท่ี 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 จากนนั้ ทรงเสด็จไปสวสิ เซอรแลนด เพือ่ ทรงศกึ ษาตอ และเสด็จกลับ พ.ศ. 2494 ทรงมพี ระราชโอรสและพระราช ธิดา 4 พระองค คอื สมเดจ็ พระเจา ลกู เธอ เจาฟา อุบลรตั นราชกัญญา สิรวิ ฒั นาพรรณวดี สมเด็จพระบรมโอรสาธริ าชสยาม มกุฎราชกุมาร สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี และสมเด็จพระเจาลกู เธอ เจาฟา จุฬา ภรณวลยั ลกั ษณ อัคร ราชกุมารพี ระราชกรณยี กจิ ที่สําคญั แมวาบทบาทของพระมหากษตั ริยหลงั การเปลยี่ นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 จะลดลง เปน พระมหากษตั ริยภ ายใตร ัฐธรรมนูญ พระองคย ังคงพยายามปฏิบตั พิ ระราชภารกจิ เพอ่ื กอใหเกิดประโยชนใน ดานตา งๆ คอื ทางดา นเศรษฐกจิ ทรงพยายามชว ยเหลือ โดยการสง เสริมอาชีพ เชน การทาํ ฟารม โคนม พระราช ทานความคดิ ในการประดิษฐ เคร่ืองยนตกลไก สง เสริมการเล้ียงไหม การประมง ปาไม โครงการ เกษตรหลวงท่ดี อยอางขางจังหวัดเชยี งใหม เพื่อชักชวนให ชาวเขาเลิกปลูกฝน มาปลกู พชื ผลและดอกไม ที่จะเปน ประโยชนกวา โครงการเกษตรกรรมท่หี บุ กระพง ประจวบครี ีขนั ธ ทางดานสังคม เสด็จพระราชดาํ เนินไปเยยี่ มราษฎรจังหวัดตา งๆ อยางทว่ั ถงึ ทรงกอต้ังมลู นธิ ริ าชประชานุเคราะห เพอ่ื ชว ยเหลือ ผปู ระสบภยั มูลนิธริ าชประชาสมาสัย เพือ่ ชวยเหลอื ผปู วยโรคเรอื้ น ทรง ตงั้ หนวยแพทยพ ระราชทาน มูลนิธพิ ฒั นาอนามัย มูลนธิ ิวจิ ยั ประสาทวทิ ยา ฯลฯดานขนบธรรมเนียมประเพณี ทรงฟนฟูสืบทอดประเพณหี ลายอยา งเพ่อื เปน ขวัญ เชน พระราชพธิ ี จรดพระนงั คัลแรกนาขวัญ พระราชพิธีถือนา้ํ พระพิพฒั นสัตยา เปนตนดา นศาสนา ทรงออกผนวชตามพระราชประเพณี เมอ่ื พ.ศ. 2495 ทรงอุปถัมภก ารทํานุบํารุง ศาสนาทุกดาน เชน การสรา งวดั สรางพระพุทธรูป ประกอบพิธีทางศาสนา เชน การ ทอดกฐิน ผาปา และการบาํ เพญ็ กศุ ลตา งๆ นอกจากนย้ี ังทรงเปนองคอ ุปถมั ภทุกๆ ศาสนาทปี่ ระชาชนนับถอื ดานการเมอื งการ ปกครอง เน่ืองจากฐานะของพระองคเปนพระมหากษตั รยิ ภายใตรั ัฐธรรมนญู จึงไมมบี ทบาทโดยตรงทางการเมอื ง แตใ นทาง ปฏิบัตทิ รงเปน ประมขุ ทรงเปน ผูพ ระราชทานรฐั ธรรมนญู ซึ่งเปน แบบอยางในการปกครอง ทรงเปน ศูนยร วมทางจติ ใจของ ประชาชน เวลาท่เี กิดวิกฤตการณหรอื ความไมม นั่ ใจในชาติ ดงั เมื่อเกดิ เหตุการณ 14 ตลุ าคม พ.ศ. 2516 ยามทเี่ ดือดรอนท่ีสุด ประชาชนกไ็ ปขอ รบั พระราชทานความรมเยน็ จากพระองค พระองคยงั ทรงเปน ทพี่ ง่ึ ทางใจของประชาชนชาวไทยเสมอมา วันจกั รี (6 เมษายน)