นวัตกรรม

นวั ตกรรมรัชกาลท่ี9

ความเป็ นมาของโครงการแก้ มลงิ โครงการแก้มลิง เป็นแนวคิดในพระราชดาริของพระบาทสมเดจ็ พระ ปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช เพื่อแก้ปัญหาอทุ กภยั โดยพระองค์ทรง ตระหนกั ถงึ ความรุนแรงของอทุ กภยั ท่ีเกิดขนึ ้ ในกรุงเทพมหานคร เม่ือปี พ.ศ. ๒๕๓๘ จงึ มีพระราชดาริ \"โครงการแก้มลงิ \" ขนึ ้ เม่ือวนั ที่ ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๕๓๘ โดยให้จดั หาสถานท่ีเก็บกกั นา้ ตามจดุ ตา่ งๆ ในกรุงเทพมหานคร เพื่อรองรับนา้ ฝนไว้ชว่ั คราว เมื่อถงึ เวลาที่คลอง พอจะระบายนา้ ได้จงึ คอ่ ยระบายนา้ จากสว่ นท่ีกกั เก็บไว้ออกไป จงึ สามารถลดปัญหานา้ ทว่ มได้ ทงั้ นี ้นอกจากโครงการแก้มลิงจะมีขนึ ้ เพื่อช่วยระบายนา้ ลดความ รุนแรงของปัญหานา้ ทว่ มในพืน้ ที่กรุงเทพมหานครและบริเวณใกล้เคียง แล้ว ยงั เป็นการช่วยอนรุ ักษ์นา้ และสง่ิ แวดล้อมอีกด้วย โดยนา้ ที่ถกู กกั เกบ็ ไว้ เม่ือถกู ระบายสคู่ คู ลอง จะไปบาบดั นา้ เนา่ เสียให้เจือจางลง และ ในท่ีสดุ นา้ เหลา่ นีจ้ ะผลกั ดนั นา้ เสียให้ระบายออกไปได้

แนวคดิ ของโครงการแก้มลิง แนวคดิ ของโครงการแก้มลิง เกิดจากการที่ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช มี พระราชดาริถงึ ลงิ ที่อมกล้วยไว้ในกระพ้งุ แก้มได้คราวละ มากๆ จงึ มีพระราชกระแสอธิบายวา่ \"ลงิ โดยทว่ั ไปถ้าเรา สง่ กล้วยให้ ลิงจะรีบปอกเปลอื ก เอาเข้าปากเคีย้ ว แล้ว นาไปเกบ็ ไว้ที่แก้มกอ่ น ลิงจะทาอยา่ งนีจ้ นกล้วยหมดหวี หรือเตม็ กระพ้งุ แก้ม จากนนั้ จะคอ่ ยๆ นาออกมาเคีย้ วและ กลืนกินภายหลงั \" ด้วยแนวพระราชดารินี ้จงึ เกิดเป็น \"โครงการแก้มลิง\" ขนึ ้ เพ่ือสร้างพืน้ ที่กกั เก็บนา้ ไว้รอการ ระบายเพ่ือใช้ประโยชน์ในภายหลงั

ลกั ษณะและวธิ ีการของโครงการแก้มลิง ลกั ษณะของโครงการแก้มลงิ จะดาเนินการระบายนา้ ออกจาก พืน้ ที่ตอนบน เพื่อให้นา้ ไหลลงคลองพกั นา้ ที่ชายทะเล จากนนั้ เม่ือระดบั นา้ ทะเลลดลงจนต่ากวา่ นา้ ในคลอง นา้ ในคลองจะ ไหลลงสทู่ ะเลตามธรรมชาติ ตอ่ จากนนั้ จะเริ่มสบู นา้ ออกจาก คลองท่ีทาหน้าที่แก้มลงิ เพื่อทาให้นา้ ตอนบนค่อย ๆ ไหลมาเอง จงึ ทาให้เกิดนา้ ทว่ มพืน้ ท่ีลดน้อยลง จนในทีส่ ดุ เมื่อระดบั นา้ ทะเล สงู กวา่ ระดบั ในคลอง จงึ ปิ ดประตรู ะบายนา้ โดยให้นา้ ไหลลง ทางเดียว (One Way Flow)

ประเภทของโครงการแก้มลิง โครงการแก้มลิงมี ๓ ขนาด คือ ๑. แก้มลงิ ขนาดใหญ่ ( Retarding Basin) คือ สระนา้ หรือบงึ ขนาดใหญ่ ที่รวบรวมนา้ ฝนจากพืน้ ที่บริเวณนนั้ ๆ โดยจะ กกั เกบ็ ไว้เป็นระยะเวลาหนง่ึ ก่อนที่จะระบายลงสลู่ านา้ พืน้ ที่เกบ็ กกั นา้ เหลา่ นีไ้ ด้แก่ เขื่อน อา่ งเกบ็ นา้ ฝาย ท่งุ เกษตรกรรม เป็น ต้น ลกั ษณะสง่ิ ก่อสร้างเหลา่ นีจ้ ะมีวตั ถปุ ระสงค์อ่ืนประกอบด้วย เชน่ เพือ่ การชลประทาน เพื่อการประมง เป็นต้น ๒. แก้มลิงขนาดกลาง เป็นพืน้ ท่ีชะลอนา้ ที่มีขนาดเลก็ กวา่ กอ่ สร้างในระดบั ลมุ่ นา้ มกั เป็นพืน้ ที่ธรรมชาติ เช่น หนอง บงึ คลอง เป็นต้น ๓. แก้มลงิ ขนาดเลก็ (Regulating Reservoir) คือแก้ม ลิงที่มีขนาดเลก็ กวา่ อาจเป็นพืน้ ที่สาธารณะ สนามเดก็ เลน่ ลาน จอดรถ หรือสนามในบ้าน ซงึ่ ตอ่ เข้ากบั ระบบระบายนา้ หรือ คลอง ทงั้ นีแ้ ก้มลงิ ท่ีอยใู่ นพืน้ ที่เอกชน เรียกวา่ \"แก้มลิงเอกชน\" สว่ นที่ อยใู่ นพืน้ ท่ีของราชการและรัฐวสิ าหกิจจะเรียกวา่ \"แก้มลิง สาธารณะ\"

โครงการพระราชดาริฝนหลวง

โครงการพระราชดาริฝนหลวง เกิดขนึ ้ จากพระราชดาริสว่ น พระองค์ ในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ วั เมื่อคราวเสด็จพระราช ดาเนินเยี่ยมราษฎรในพืน้ ที่แห้งแล้งทรุ กนั ดาร ๑๕ จงั หวดั ในภาค ตะวนั ออกเฉียงเหนือ ระหวา่ งวนั ท่ี ๒-๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๙๘ ในวนั จนั ทร์ท่ี ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๙๘ เสดจ็ พระราช ดาเนินโดยรถยนต์เดลาเฮย์ ซีดานสเี ขียว จากจงั หวดั นครพนมไป จงั หวดั กาฬสินธ์ุ ผ่านจงั หวดั สกลนครและ เทือกเขาภพู าน ได้ทรง รับทราบถงึ ความเดือดร้อน ทกุ ข์ยากของราษฎร และเกษตรกรที่ ขาดแคลนนา้ อปุ โภคบริโภค และการเกษตร เมื่อเสดจ็ พระราช ดาเนินกลบั ถงึ กรุงเทพมหานคร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ หมอ่ มราชวงศ์เทพฤทธ์ิ เทวกลุ วิศวกรและนกั ประดษิ ฐ์ควายเหลก็ ท่ีมีชื่อเสยี งเข้าเฝ้ าฯ แล้วพระราชทานแนวความคดิ นนั้ แก่หมอ่ ม ราชวงศ์เทพฤทธ์ิ เทวกลุ

การดาเนินงาน เน่ืองจากการทาฝนเป็นเทคโนโลยีที่ยงั ใหมต่ อ่ การรับรู้ ของบคุ คลทว่ั ไป และในประเทศไทยยงั ไมม่ ีนกั วิชาการ หรือ ผ้เู ช่ียวชาญด้านนีใ้ นระยะแรกเร่ิมของโครงการฯ ดงั นนั้ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ วั จงึ ทรงเป็นกาลงั สาคญั และทรง ร่วมในการพฒั นากิจกรรมนี ้ทงั้ โดยทางตรงและทางอ้อม ทรง วางแผนการทดลองปฏิบตั กิ ารการติดตามและ ประเมนิ ผล ปฏบิ ตั ิการทกุ ครัง้ อยา่ งใกล้ชิดและรวดเร็วชนิดวนั ต่อวนั นอกจากนนั้ ยงั ทรงปฏบิ ตั ิให้เป็นแบบอยา่ งในการ ประสานงาน ขอความร่วมมือจากผ้เู ชี่ยวชาญ และองค์กรต่าง ๆ ท่ีเก่ียวข้องเพือ่ สนบั สนนุ กิจกรรม อาทิ เช่น กรมอตุ นุ ิยมวิทยา กรมชลประทาน การไฟฟ้ าฝ่ ายผลติ แหง่ ประเทศไทย กองบนิ ตารวจ กองการสอ่ื สารกรมตารวจ และกองทพั อากาศ ในรูปของ ศนู ย์อานวยการฝนหลวงพิเศษสวนจิตรลดา และกระทรวงเกษตร และสหกรณ์ ในรูปของคณะกรรมการดาเนินการทาฝนหลวง ซึ่ง การท่ีพระองค์ติดตามโครงการดงั กลา่ วอยา่ งใกล้มาตลอด และ ได้ให้แนวทางในการปฏบิ ตั ิอย่างเป็นรูปธรรม จงึ ทาให้โครงการ ฝนหลวง พฒั นาก้าวหน้าอยา่ งรวดเร็วเม่ือเทียบกบั ประเทศอื่น ๆ

วัตถุประสงค์ของโครงการฝนหลวง จากความเป็นมาของโครงการฝนหลวงนนั้ จะเหน็ ได้วา่ วตั ถปุ ระสงค์หลกั ของโครงการดงั กลา่ วเกิดขนึ ้ เพ่ือบรรเทาความ ทกุ ข์ยากของประชาชนในประเทศ โดยเฉพาะการท่ที ้องถิ่นหลาย แหง่ ที่ประสบปัญหาพืน้ ดินแห้งแล้ง หรือการขาดแคลนนา้ เพ่ือ การอปุ โภค บริโภค และทาการเกษตร นอกจากนีภ้ าวะความ ต้องการใช้นา้ ของประเทศ ท่ีนบั วนั จะทวปี ริมาณความต้องการ สงู ขนึ ้ เพราะการขยายตวั เจริญเติบโตทางด้านอตุ สาหกรรม เกษตรกรรม นน่ั เอง

ประโยชน์ของโครงการฝนหลวง สบื เนื่องจากเดิมที โครงการฝนหลวง มีขนึ ้ เพื่อรับ ภาระหน้าที่ในการบาบดั ทกุ ข์บารุงสขุ แก่ประชาชน ดงั นนั้ นอกจากการบรรเทาปัญหาภยั แล้งแล้ว เม่ือหน่วยงานที่ เกี่ยวข้ องได้ รับการร้ องเพื่อขอให้ ขยายการบรรเทาความ เดือดร้อนท่ีสบื เน่ืองมาจากการพฒั นาอตุ สาหกรรม และภาวะ สงิ่ แวดล้อมท่ีเป็นพิษ การทาฝนหลวงจงึ มีประโยชนใ์ นด้านอ่ืน ๆ ท่ีน่าสนใจ โดยเฉพาะการมีสว่ นช่วยเหลือในการพฒั นา เศรษฐกิจและสงั คมของประเทศไทย ดงั นี ้ ด้านการเกษตร : มีการร้องขอฝนหลวงเพ่ือแก้ไข ปัญหาขาดแคลนนา้ ในช่วงท่ีเกิดภาวะฝนแล้ง หรือฝนทงิ ้ ช่วง ยาวนาน ซงึ่ มีผลกระทบตอ่ แหลง่ ผลติ ทางการเกษตรที่กาลงั ให้ ผลผลติ ในพืน้ ที่ตา่ ง ๆ