M2-หน่วย2_กฎหมายกับการดำเนินชีวิตประจำวัน-1

หน้าที่พลเมือง หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี ๒ ม.2วัฒนธรรมและการดารงชีวิตในสงั คม กฎหมายกับการดาเนนิ ชวี ติ ประจาวนั ตอนท่ี 1 จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ ๑. อธบิ ายและปฏบิ ัติตนตามกฎหมายท่เี ก่ียวข้องกับตนเอง ครอบครัว ชุมชน และประเทศได้ ๒. อธบิ ายกระบวนการในการตรากฎหมายได้

ความหมายและความสาคญั ของกฎหมาย

ความสาคญั ของกฎหมาย ๑ สรา้ งความเป็นระเบียบเรียบรอ้ ยแกส่ ังคมและประเทศชาติ ๒ ทาให้ประเทศชาตเิ กดิ การพฒั นาอย่างรวดเร็ว ๓ เป็นหลักในการจดั ระเบียบการดาเนินชวี ิตแก่ประชาชน

กระบวนการตรากฎหมาย พระราชบัญญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนูญ กฎหมายที่ตราขึ้นในรูปแบบพระราชบัญญัติ เพ่ือกาหนด รายละเอียด กฎเกณฑ์สาคัญเพม่ิ เติมจากบทบัญญัติรัฐธรรมนูญ ผ้เู สนอ คณะรฐั มนตรี (ตามรัฐธรรมนูญ ๒๕๕๐) ส.ส. จานวนไมน่ อ้ ยกว่า ๑ ใน ๑๐ ของจานวน สมาชิกทง้ั หมด ส.ส. และ ส.ว.จานวนไม่น้อยกวา่ ๑ ใน ๑๐ ของ จานวนสมาชกิ ทง้ั สองสภา ศาลรัฐธรรมนูญ ศาลฎีกา องค์กรอิสระ

ผู้เสนอ คณะรัฐมนตรี (ฉบับลงประชามติ ๒๕๕๙) โดยข้อเสนอแนะของศาลฎกี า ศาล รฐั ธรรมนญู หรอื องค์กรอสิ ระทเี่ กี่ยวขอ้ ง ส.ส. จานวนไมน่ อ้ ยกวา่ ๑ ใน ๑๐ ของจานวนสมาชกิ ทง้ั หมดท่ีมีอยขู่ องสภา ผูแ้ ทนราษฎร

พระราชบญั ญัติ พระราชบัญญัติ เป็นกฎหมายท่ีมีลาดับศักดิ์รองจากกฎหมาย รัฐธรรมนูญตราข้ึนบังคับใช้ โดยคาแนะนาและความเห็นชอบของรัฐสภา พระมหากษตั ริย์ทรงลงพระปรมาภไิ ธยและประกาศในราชกิจจานุเบกษา • เป็นการนาเอาหลักเกณฑ์สาคัญที่ต้องการให้ ประชาชนปฏิบัติมากาหนดไว้ เพ่ือเป็นหลัก หรือเปน็ แนวทาง • กาหนดอานาจหน้าที่ของพนักงาน เจา้ หน้าทท่ี ้ังหลาย • กาหนดโทษสาหรบั ผู้ฝา่ ฝืนหรือไม่ปฏบิ ัตติ าม

รฐั ธรรมนูญ ๒๕๕๐ เสนอ คณะรัฐมนตรี รัฐสภา สมาชกิ สภาผู้แทนราษฎร เสนอ รา่ งพระราชบญั ญตั ิ (ประกอบดว้ ยสภา ศาลและองคก์ รอิสระตาม เสนอ ร่างพระราชบญั ญัติ ผ้แู ทนราษฎร รัฐธรรมนญู (เฉพาะสาระในหมวด 3 และวุฒสิ ภา) ประชาชนผมู้ ีสทิ ธเ์ิ ลอื กตั้ง และ 5 เหน็ ชอบ (จานวนไมน่ ้อยกว่า ๑ หมื่นคน) เสน ของรฐั ธรรมนูญ) นายกรัฐมนตรี อ ทลู เกล้าฯ ถวาย บงั คับใช้กฎหมาย พระมหากษัตริย์ ทรงลงพระปรมาภไิ ธย

รา่ งรฐั ธรรมนญู ๒๕๕๙ คณะรัฐมนตรี เสนอ รฐั สภา (ประกอบดว้ ยสภา สมาชกิ สภาผู้แทนราษฎรไม่ เสนอ ร่างพระราชบัญญตั ิ ผูแ้ ทนราษฎร น้อยกวา่ ๒๐ คน และวุฒิสภา) ประชาชนผูม้ สี ทิ ธิ์เลือกต้งั รา่ งพระราชบัญญัติ เหน็ ชอบ (จานวนไมน่ อ้ ยกวา่ ๑ หมื่นคน) เสนอ (เฉพาะสาระในหมวด 3 นายกรัฐมนตรี และ 5 ของรัฐธรรมนญู ) ทูลเกลา้ ฯ ถวาย พระมหากษตั รยิ ์ บงั คับใชก้ ฎหมาย ทรงลงพระปรมาภิไธย

กระบวนการพิจารณา รา่ งพระราชบัญญตั ิ วาระท่หี นึ่ง ลงมตวิ ่าจะรบั ผเู้ สนอ ช้ีแจงหลกั การ ขั้นรับหลักการ พจิ ารณาตอ่ ไปหรอื ไม่ ประธานสภาขอมติ ผูเ้ สนอรา่ งตอบช้แี จง สภาผู้แทนราษฎร จากท่ีประชุมเพอ่ื รับ อภิปราย หรือ ไม่รับ เขา้ สูก่ ารพิจารณาของ หลกั การ สภา พจิ ารณาเสรจ็ ทา รายงานเสนอตอ่ สภา

วาระที่สอง ขั้นพจิ ารณารายละเอยี ดของ พ.ร.บ. พิจารณาโดยคณะกรรมาธิการ เตม็ สภา ในกรณีเร่งด่วน มอบหมายให้คณะกรรมาธิการ คณะใดคณะหนงึ่ เป็นผพู้ จิ ารณา

วาระที่สาม ขนั้ ลงมติ เห็นชอบ ไม่เห็นชอบ วฒุ สิ ภา ตกไป

การพิจรณา ในวฒุ สิ ภา เหน็ ชอบ นายกฯ นาข้นึ ทลู เกล้า พระมหากษัตรยิ ท์ รงลง พระปรมาภไิ ธย บังคบั ใช้กฎหมาย ประกาศในราชกจิ จา นเุ บกษา ไมเ่ หน็ ชอบ วฒุ สิ ภายบั ยงั้ ส่งคืน สภาผ้แู ทนราษฎร

บังคบั ใช้กฎหมาย ประกาศใน พระมหากษตั รยิ ล์ ง ราชกิจจานุเบกษา พระปรมาภไิ ธย ไมเ่ ห็นชอบ รา่ งกฎหมาย สภาผแู้ ทนราษฎร นายกฯ นาข้ึน (มีการแก้ไข) ที่แก้ไข รบั ทราบและ ทูลเกลา้ เห็นชอบ เพิ่มเตมิ ไปยงั สภา ไม่ ตง้ั ทง้ั สองสภา เหน็ ชอบ คณะกรรมาธิ เห็นชอบ ผู้แทนราษฎร การร่วมเพ่อื พจิ ารณาอกี ครั้ง

พระราชกาหนด ลักษณะสาคญั กฎหมายท่ตี ราขึ้นตามคาแนะนาของคณะรฐั มนตรีหรอื ฝา่ ยบริหาร เพอ่ื ใช้ ในกรณฉี กุ เฉนิ จาเป็นรบี ด่วน เพ่อื ประโยชนใ์ นการรักษาความปลอดภัยของ ประเทศและความม่นั คงทางเศรษฐกจิ ผูเ้ สนอ คณะรัฐมนตรี

คณะกรรมการกฤษฎีกา จดั ทาร่าง พ.ร.ก. เสนอ รองนายกรฐั มนตรี หน่วยความมน่ั คง เสนอ หน่วยงานดา้ นภาษีอากร นายกรฐั มนตรี พระมหากษตั ริย์ ทลู เกลา้ ฯ ถวาย นายกรัฐมนตรี อนมุ ัติ เสนอ ทรงลง ค.ร.ม. พจิ ารณา พระปรมาภิไธย บงั คับใช้ ค.ร.ม. เสนอ บงั คบั ใชเ้ ปน็ พ.ร.บ. พ.ร.ก. ต่อรัฐสภา พ.ร.ก. ตกไป ไมม่ ีผลบงั คบั ใช้

พระราชกฤษฎีกา ลกั ษณะสาคญั กฎหมายทีต่ ราขน้ึ ตามคาแนะนาของคณะรฐั มนตรี หรอื ฝา่ ยบรหิ าร มฐี านะการบงั คับใช้ท่ีต่ากว่า พระราชบัญญตั ิและพระราชกาหนด การออกพระราชกฤษฎกี าจะต้องมกี ฎหมายประเภท พระราชบญั ญตั ิ พระราชกาหนด หรอื รฐั ธรรมนญู ให้อานาจไว้ ผู้เสนอ คณะรัฐมนตรี เมื่อคณะรฐั มนตรีให้ ความเหน็ ชอบก็สามารถ ใช้บงั คบั ไดเ้ ลย ไม่ตอ้ ง นาเข้าส่ทู ป่ี ระชมุ สภา เพอื่ ขอความเห็นชอบ

กฎกระทรวง ลกั ษณะสาคัญ เปน็ บทบญั ญตั ิท่ีรฐั มนตรีว่าการกระทรวงออกโดยอาศยั อานาจตามพระราชบญั ญตั ิ หรือพระ ราชกาหนด เมอ่ื ออกแลว้ สามารถใชบ้ งั คับได้ทนั ที มีฐานะรองลงมาจากพระราชกฤษฎกี า ผู้เสนอ รฐั มนตรี ผ้ทู ่ดี ูแลกระทรวง นน้ั

ขอ้ บัญญตั อิ งค์กรปกครองส่วนท้องถ่นิ ลักษณะสาคญั กฎหมายทอี่ งค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ แต่ละแหง่ ตราขึ้นและบงั คบั ใชเ้ ปน็ การทัว่ ไปภายใน เขตอานาจขององคก์ รปกครองส่วนท้องถนิ่ ไดแ้ ก่ • เทศบญั ญตั ิ • ข้อบญั ญตั อิ งคก์ ารบริหารส่วนจังหวัด • ขอ้ บญั ญตั อิ งคก์ ารบริหารส่วนสว่ นตาบล • ขอ้ บัญญตั ิกรงุ เทพมหานคร • ขอ้ บญั ญตั เิ มืองพัทยา ผู้เสนอ ผบู้ ริหารทอ้ งถ่นิ สมาชกิ สภาท้องถนิ่ ราษฎรผู้มสี ิทธิเลือกตง้ั ในทอ้ งถ่ินนั้น