M3-กฎหมายและจริยธรรมทางเทคโนโลยีสารสนเทศ

กฎหมายและจริยธรรม ทางเทคโนโลยสี ารสนเทศ คณุ ครอู ัครพล ออ่ นสนั สี

กฎหมายและจรยิ ธรรมทางเทคโนโลยีสารสนเทศ โลกก้าวเขา้ สยู่ คุ สารสนเทศ ความเสียหายตอ่ ยุคไซเบอร์ เศรษฐกจิ สงั คม และการเมือง โลกเสมอื นจริง คณุ ภาพชีวติ ของคน การตดิ ตอ่ ส่อื สาร ธรุ กจิ ทรุ ชน การศกึ ษา วฒั นธรรม

กฎหมายและจรยิ ธรรมทางเทคโนโลยีสารสนเทศ รัฐบาลไทย ออก กฎหมายว่าด้วยการกระทาความผดิ เก่ียวกบั คอมพิวเตอร์ พ.ศ. ๒๕๕๐ ปอ้ งกัน ความเสยี หายต่อ เศรษฐกจิ สงั คม และการเมอื ง

กฎหมายและจรยิ ธรรมทางเทคโนโลยีสารสนเทศ กฎหมาย กฎ ท่ีสถาบัน หรอื ผู้มอี าํ นาจ กฎหมาย สงู สุดในรฐั ตราข้ึน คําสัง่ หรือข้อบังคบั ของรัฐ รัฐาธิปตั ย์ บงั คบั ใชก้ ับทุกคน เว้นแต่ระบไุ ว้ บังคับทใ่ี ชไ้ ด้เสมอไป ตลอดไป กฎหมายต้องมีสภาพบังคับ มบี ทลงโทษ

กฎหมายและจริยธรรมทางเทคโนโลยสี ารสนเทศ กฎหมาย คาํ สง่ั /ข้อบังคบั ทสี่ ถาบัน หรือ ผู้มีอํานาจสูงสุดในรฐั ตราขึน้ คณ ลกั ษณะ คาํ สงั่ หรอื ขอ้ บังคับของรฐั กฎหมาย บงั คบั ใชก้ ับทกุ คน บงั คับท่ใี ช้ไดเ้ สมอไปและตลอดไป กฎหมายตอ้ งมสี ภาพบังคับมี บทลงโทษ

ความหมายของจรยิ ธรรม จรยิ ธรรม มี 2 ความหมาย ความหมายแรก จริยธรรม หมายถึง คุณธรรมท่ีแสดงออกมาใหเ้ ป็นทีป่ รากฎ ความหมายท่ีสอง จริยธรรม หมายถึง กฎเกณฑ์หรือแนวทางในการปฏบิ ตั ิตน อันดีงามท่ีคนในสังคมพึงประพฤติปฏิบตั ิเพอื่ ใหเ้ กดิ ความผาสุกทั้ง แกต่ นเองและสงั คมโดยรวม

องค์ประกอบของจรยิ ธรรม จรยิ ธรรมประกอบด้วยองคป์ ระกอบ ๓ ส่วนดังน้ี ๑. ความรู้ (cognitive) คอื ความเขา้ ใจในเหตุผลของความถกู ต้อง แยกออกจากความไมถ่ กู ต้องได้ ๒. ความสํานกึ (affective) คอื ความพงึ พอใจ ศรัทธา เลอื่ มใส ใน จริยธรรมมาเปน็ แนวในการประพฤตปิ ฏบิ ัติ ๓. องค์ประกอบด้านการแสดงออก (Moral conduct) คือ การท่ี บคุ คลตัดสินใจประพฤติดใี นสถานการณต์ ่าง ๆ

กฎหมายและจริยธรรม • กฎหมายเป็นคาํ ส่งั หรอื ข้อบงั คับของรัฐ ผใู้ ดไมป่ ฏิบตั ิ ตามจะตอ้ งไดร้ บั โทษ ทร่ี ะบุไว้ • จรยิ ธรรมเป็น สงิ่ ทีค่ วรประพฤติควรทาํ ผู้ใดไม่ปฏบิ ัติ ตามก็ไมต่ ้องรบั โทษทางกฎหมายบ้านเมือง แต่อาจถูก ลงโทษทางสงั คม

จรรยาบรรณ จรรยาบรรณหรือเรยี กอกี อยา่ งว่า ประมวลจรยิ ธรรม(Code of Conduct) หมายถงึ \"ประมวลความประพฤตทิ ี่ผู้ประกอบ อาชีพการ งานแต่ละอย่างกําหนดข้ึน เพ่ือรักษาและส่งเสริมเกียรติคุณ ชื่อเสียงและฐานะของสมาชิก อาจเขียนเป็นลายลักษณ์ อกั ษรหรือไม่กไ็ ด้ 9

ตัวอยา่ งจรรยาบรรณ • จรรยาบรรณแพทย์ • จรรยาบรรณครู • จรรยาบรรณของนักศึกษา • จรรยาบรรณวิชาชพี คอมพิวเตอร์

จริยธรรมในการใช้งานคอมพิวเตอร์ จริยธรรมเก่ียวกับการใช้เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์และ สารสนเทศ จะกลา่ วถึงใน 4 ประเดน็ (PAPA) 1.ความเป็นส่วนตัว (Privacy) 2.ความถกู ต้อง (Accuracy) 3.ความเป็นเจา้ ของ (Property) 4.การเขา้ ถึงข้อมูล (Data accessibility)

ความเปน็ สว่ นตัว (Privacy) หมายถงึ สทิ ธิท่จี ะอยู่ตามลําพัง และเปน็ สทิ ธทิ เ่ี จ้าของสามารถที่จะควบคุมขอ้ มลู ของตนเองในการเปิดเผยให้กบั ผ้อู ่ืน ประเด็นเก่ียวกับความเป็นสว่ นตวั เช่น - การเข้าไปดขู อ้ ความของผู้อ่นื ท่บี ันทึกในเครือ่ งคอมพวิ เตอร์ - การใชเ้ ทคโนโลยใี นการตดิ ตามความเคลอื่ นไหวหรอื พฤตกิ รรมของบุคคล - การใช้ขอ้ มูลของลกู ค้าจากแหล่งต่างๆ เพอื่ ผลประโยชน์ในการขยายตลาด - การนําหมายเลขโทรศัพท์ ท่ีอยอู่ ีเมล หมายเลขบัตรเครดติ และขอ้ มลู สว่ นตวั อน่ื ๆ ขายให้กบั บริษทั อืน่

ความถกู ต้อง (Accuracy) • ประเด็นคือ ความถกู ตอ้ งของข้อมูลท่จี ัด เกบ็ และเผยแพร่ ทางสอ่ื เทคโนโลยีสารสนเทศ • จะทราบได้อย่างไรวา่ ขอ้ ผดิ พลาดทเี่ กิดข้นึ นนั้ ไม่ได้เกิดจากความจงใจ • ผใู้ ดจะเปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบหากเกิดขอ้ ผดิ พลาด • ดังนั้น ควรให้สิทธแิ กบ่ คุ คลในการเข้าไปตรวจสอบความถกู ต้องของ ข้อมูลของตนเองได้

ความเปน็ เจ้าของ (Property) สทิ ธคิ วามเป็นเจ้าของ หมายถงึ กรรมสทิ ธใ์ิ นการถอื ครอง ทรพั ยส์ ิน ทจ่ี ับต้องได้ หรอื อาจเปน็ ทรัพยส์ ินทางปญั ญา ความเปน็ เจา้ ของดา้ นเทคโนโลยสี ารสนเทศ มกั จะ หมายถึงลิขสิทธิ์ซอฟต์แวร์ ประเภท Software สิทธิในการใชง้ าน software license shareware -ผ้ใู ชต้ ้องซือ้ สทิ ธมิ์ า จงึ จะมีสิทธิ์ใช้ได้ -ผใู้ ช้สามารถทดลองใช้กอ่ นทีจ่ ะซ้อื freeware -ใช้งานไดฟ้ รี และเผยแพร่ใหผ้ ู้อื่นได้

การเขา้ ถงึ ขอ้ มลู (data accessibility) การเขา้ ถงึ ข้อมลู ของผู้อน่ื โดยไม่ได้รับความยินยอมนนั้ ก็ถอื เป็นการผิด จรยิ ธรรมเชน่ เดยี วกบั การละเมิดขอ้ มลู ส่วนตวั การเขา้ ใช้งานระบบคอมพิวเตอร์จงึ มีการกาํ หนดสิทธติ ามระดบั ของผู้ใชง้ าน ทัง้ น้ี • เพอ่ื เป็นการรักษาความลบั ของข้อมลู และ • เป็นการป้องกันการเขา้ ไปดําเนนิ การตา่ งๆ กบั ข้อมูลของผใู้ ช้ทไี่ มม่ ีสว่ น เก่ยี วขอ้ ง

บญั ญัติสิบประการของการใชค้ อมพิวเตอร์ 1. ไมใ่ ช้คอมพวิ เตอรท์ าํ รา้ ยผอู้ นื่ 2. ไมร่ บกวนการทาํ งานของคอมพวิ เตอร์ของผอู้ ่ืนเช่น DoS 3. ไมแ่ อบดแู ฟม้ ขอ้ มลู ของผู้อื่น (hack) 4. ไม่ใชค้ อมพิวเตอร์เพือ่ ลกั ขโมยแฟ้มขอ้ มลู ของผู้อื่น (hack and crack) 5. ไมใ่ ชค้ อมพวิ เตอร์เพอื่ เปน็ พยานเทจ็ เชน่ ตัดตอ่ ภาพ เสียง ภาพยนต์ 6. ไมใ่ ชห้ รือทําสําเนาหรอื เผยแพรซ่ อฟตแ์ วรท์ ่ตี นไม่ได้ซ้ือสิทธิ์ 7. ไมใ่ ชค้ อมพวิ เตอร์ของผูอ้ ่ืนโดยไม่สิทธิ 8. ไมล่ ะเมิดทรพั ย์ทางปัญญาของผูอ้ น่ื 9. คิดถึงผลตอ่ เน่ืองทางสังคม เชน่ ไมส่ ร้างโปรแกรมท่มี งุ่ รา้ ย (malware หรอื hacktools) 10. เคารพในสทิ ธิ เสรภี าพและศักดิศ์ รแี หง่ ความเป็นมนษุ ย์ ไม่ ดถู กู เสยี ดสี เหยยี ดหยาม

กติกามารยาทในการใชถ้ อ้ ยคําในทสี่ าธารณะบนเว็บ • การใช้ถอ้ ยคาํ ในทส่ี าธารณะบนเวบ็ บอร์ด หรือ เว็บบล็อก ก็ ต้องระวังกติกามารยาท ไมใ่ ช้คาํ หยาบคาย ส่อเสยี ด ดูหม่ิน กลา่ วหาใหร้ ้าย สรา้ งความแตกแยก หรือกระทบถึงสถาบนั อัน เป็นทเี่ คารพ ถา้ หากไปละเมดิ ผู้อน่ื ให้เกดิ ความเสียหายก็อาจ ถูกฟ้องรอ้ งดาํ เนินคดไี ด้

ตวั อย่าง กติกามารยาท ในเว็บบอร์ดพันทพิ ย์ ขอความกรณุ างดการเขียนในลักษณะต่อไปนี้ 1. การต่อว่าด่าทอ คนที่มคี วามเหน็ ไมเ่ หมอื นท่านในกระทู้ 2. ตง้ั หรอื ใช้สมญานามทม่ี ลี ักษณะทําใหผ้ อู้ ่นื ไดร้ ับการ ดูถกู เสยี ดสี ประชดประชัน หรอื ได้รบั ความเกลยี ดชงั 3. เขยี นแบบไร้ประโยชน์ อนั ไดแ้ ก่ เสียดสี ลอ่ เปา้ กา้ วร้าว บิดเบือน ฯลฯ 4. หยบิ ข้อเขียนของคนอื่นมาตคี วามทลี ะคําแบบ หวั หมอ หรือ ศรธี นญชยั 5. ลํา้ เส้นไปกา้ วลว่ งเร่อื งสว่ นตวั ของบคุ คลสาธารณะ 6. ห้ามใช้เวทนี ้ใี นการนัดชุมนุมใดๆ โดยเดด็ ขาด 7. อนึ่งการหยบิ ยกสถาบันพระมหากษัตริย์ หรือพระราชดาํ รัสมาอา้ งอิง ถือวา่ เปน็ การกระทาํ ทอี่ าจเอ้ือมและไม่บังควรเปน็ อย่างยิ่ง จงึ ขอหา้ มโดยเดด็ ขาดเชน่ กัน

พระราชบญั ญัตวิ า่ ดว้ ยการกระทําความผดิ เกย่ี วกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ.๒๕๕๐ ความเป็นมา ความเสยี หายต่อ เศรษฐกจิ สังคม โลกก้าวเข้าสู่ยคุ สารสนเทศ และการเมอื ง ยคุ ไซเบอร์ โลกเสมือนจริง คณุ ภาพชีวติ ของคน การติดต่อส่ือสาร ทรุ ชน การศกึ ษา วัฒนธรรม ธรุ กจิ

พระราชบญั ญัติวา่ ดว้ ยการกระทําความผดิ เกีย่ วกบั คอมพิวเตอร์ พ.ศ.๒๕๕๐ “ระบบคอมพิวเตอร”์ หมายความวา่ •อปุ กรณ์ หรอื ชดุ อุปกรณข์ องคอมพวิ เตอรท์ ีเ่ ชอื่ ม การทํางานเข้าด้วยกนั •มีการกําหนดคาํ ส่ัง ชดุ คําสงั่ •อุปกรณ์ทําหนา้ ที่ประมวลผลขอ้ มูลโดยอตั โนมัติ

“ขอ้ มลู คอมพวิ เตอร”์ “ขอ้ มลู คอมพิวเตอร”์ หมายความว่า •ขอ้ มลู ข้อความ คาํ สัง่ ชุดคาํ ส่ัง •อยูใ่ นระบบคอมพิวเตอร์ •ในสภาพท่รี ะบบคอมพวิ เตอร์อาจประมวลผลได้

“ข้อมูลจราจรทางคอมพวิ เตอร”์ “ขอ้ มูลจราจรทางคอมพวิ เตอร”์ หมายความว่า • ขอ้ มูลเก่ียวกับการตดิ ตอ่ สื่อสารของระบบคอมพวิ เตอร์ • แสดง แหลง่ กําเนดิ ต้นทาง ปลายทาง เส้นทาง เวลา วันท่ี ปริมาณ ระยะเวลา ชนิดของบริการ • ท่ีเกย่ี วข้องกับการตดิ ต่อส่ือสารของระบบคอมพวิ เตอร์ นัน้

ผใู้ ห้บรกิ าร จาํ แนกได้ 4 กลมุ่ ดังน้ี 1. ผ้ปู ระกอบกจิ การ ระบบโทรศัพท์ ระบบดาวเทยี ม บริการส่ือสารไรส้ าย 2. ผใู้ ห้บริการ อินเทอร์เน็ต ในองค์กร เช่น สถานศึกษา บริษทั โรงแรม หอ้ งพัก รา้ นอาหาร 3. ผ้ใู ห้บรกิ ารเชา่ ระบบคอมพิวเตอร์ 4. ผูใ้ หบ้ ริการร้านอินเตอร์เน็ต เช่น Internet Café , รา้ นเกมออนไลน์

หนา้ ทขี่ องผใู้ ห้บริการ ผ้ใู หบ้ รกิ ารตอ้ งเกบ็ รกั ษาข้อมูล 2 ประเภท ดงั น้ี “ข้อมูลการจราจรทางคอมพวิ เตอร์” จะต้องเก็บไว้ไม่นอ้ ยกวา่ 90 วนั หรือ ไม่เกนิ 1 ปี เป็นกรณพี ิเศษ “ข้อมลู ของผู้ใชบ้ รกิ าร” ชือ่ นามสกุล เลขประจาํ ตวั ประชาชน USERNAME ไม่น้อยกวา่ 90 วนั นับตงั้ แตก่ ารใชบ้ ริการส้นิ สุดลง ผู้ใหบ้ ริการผู้ใดฝ่าฝนื ตอ้ งโทษปรับไมเ่ กนิ ๕๐๐,๐๐๐ บาท

ความผดิ และระวางโทษ ความผดิ จําคกุ ปรบั เขา้ ถงึ ระบบคอมพวิ เตอร์โดยไม่ชอบ 0-6 เดอื น 0-10,000 บาท (Hack ระบบ) เปิดเผยมาตรการป้องกนั 0-1 ปี 0-20,000 บาท เข้าถงึ ขอ้ มลู คอมพวิ เตอร์โดยไม่ชอบ 0-2 ปี 0-40,000 บาท (Hack ขอ้ มลู ) ดักรับขอ้ มลู คอมพิวเตอรใ์ นเครือขา่ ย 0-3 ปี 0-60,000 บาท (Sniffer) แก้ไข ลบ ข้อมูล (Crack) 0-5 ปี 0-100,000 บาท

ความผดิ และระวางโทษ(ต่อ) ความผดิ จําคกุ ปรับ ขัดขวาง รบกวน การทาํ งานของ 0-5 ปี 0-100,000 บาท ระบบคอมพิวเตอร์ (Atact/DoS) ปกปดิ หรือ ปลอมแปลงอีเมล ____ 0-100,000 บาท (Spoof/SPAM) ก่อใหเ้ กิดความเสยี หายแก่ประชาชน 0-10 ปี 0-200,000 บาท 3-15 ปี 60,000-300,000 บาท เสียหายต่อความม่นั คง 10 - 20 ปี ____ เสียหายตอ่ ความมนั่ คง และเป็นเหตใุ ห้ ผอู้ น่ื ถึงแกช่ ีวิต

ความผิดและระวางโทษ(ตอ่ ) ความผิด จําคุก ปรับ เผยแพร่หรอื ขายเครอ่ื งมอื ทีใ่ ช้ทํา Hack, Crack, 0-1 ปี 0-20,000 บาท Attack, Spoof , niffer , Trojan 0-5 ปี 0-100,000 บาท นําเขา้ ข้อมูล ปลอม,เท็จ,เป็นภัยตอ่ ความม่นั คง,กอ่ 0-5 ปี 0-100,000 บาท การรา้ ย,ลามก,สง่ ตอ่ ข้อมูลดังกลา่ ว 0-3 ปี 0-60,000 บาท ผ้ใู หบ้ รกิ าร ยินยอมให้ทําผดิ ในระบบคอมพวิ เตอร์ ในความดแู ล ตดั ต่อภาพ สง่ ต่อ ทาํ ให้เกดิ ความเสียหาย อับอาย

ความผิดและระวางโทษ ความผดิ จําคุก ปรับ เจ้าหนา้ ทเ่ี ปิดเผยขอ้ มูลจราจรฯ 0-3 ปี 0-60,000 บาท เจา้ หน้าทีป่ ระมาท ทาํ ให้ 0-1 ปี 0-20,000 บาท ผอู้ ่นื รขู้ ้อมูลจราจรฯ ผู้ท่เี ปดิ เผยขอ้ มลู จราจร 0-2 ปี 0-40,000 บาท

ตวั อยา่ ง คดกี ารกระทําความผดิ ท่เี กี่ยวขอ้ งกบั คอมพิวเตอร์ • ปดส.รวบสาวใหญ่เปิดเวบ็ ไซต์เผยแพร่ภาพลามกอนาจาร • คดีแฮกเกอรเ์ จาะขอ้ มูลขโมยเงินผา่ นระบบอนิ เทอรเ์ นต็ • จาํ คกุ 6 เดือนหน่มุ แบงกม์ ือโพสต์ข้อความลามก • ตาํ รวจรวบนกั ทอ่ งบอร์ดประชาไท-ฟ้าเดยี วกนั อา้ งปลอ่ ยข่าวทาํ ตลาดหุน้ ร่วง-เผยแค่แปลขา่ วตา่ งประเทศ • รวบแก๊งไนจีเรยี 419 สง่ เมลตุ๋นเหยือ่ ถกู รางวลั 1 ลา้ นดอลลาร์ * ปดส. ยอ่ มาจาก กองบงั คับการปราบปรามการกระทําผดิ ต่อเด็ก เยาวชน และสตรี.

30