หน่วย1 วิธีการทางประวัติศาสตร์ในการศึกษาเรื่องราวทางประวัติศาสตร์

๑หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ วธิ กี ารทางประวตั ิศาสตร์ในการศกึ ษา เรอื่ งราวทางประวตั ิศาสตร์ จุดประสงค์การเรยี นรู้ ๑. วเิ คราะห์เรื่องราวเหตกุ ารณ์สาคญั ทางประวัตศิ าสตร์ได้อย่างมีเหตผุ ลตามวิธีการทางประวตั ิศาสตร์ได้ ๒. ใช้วธิ ีการทางประวตั ศิ าสตรใ์ นการศึกษาเรือ่ งราวต่างๆ ที่ตนสนใจได้

จดุ มงุ่ หมายของการวิเคราะห์เรื่องราว เหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ • การวิเคราะห์และสังเคราะห์เรือ่ งราว เหตุการณ์ทางประวตั ิศาสตร์เป็นขั้นตอนท่ี ๔ ของวิธีการทางประวตั ศิ าสตร์ ๑ ๕ ข้ันตอนของวิธีการทางประวัติศาสตร์ • เลือกประเด็นท่สี นใจ หรอื ตอ้ งการรูร้ ายละเอยี ดทลี่ กึ ซึ้งในความรทู้ ่ีอธิบายกนั ในปจั จบุ ัน กาหนด หาเรอื่ งทีจ่ ะศึกษา • รวบรวมทัง้ หลักฐานช้นั ตน้ และชน้ั รอง • ประเมนิ ว่าหลกั ฐานใดมีความสาคญั ควรแกก่ ารเชอื่ ถือ ๒ • การนาขอ้ เท็จจริงท่ีผ่านการวิเคราะห์มารวบรวมจดั หมวดหมู่ • การนาเสนอผลการศกึ ษา รวบรวมหลักฐาน ๓ ประเมินคณุ ค่าของหลกั ฐาน ๔ วเิ คราะห์ สังเคราะห์ และจดั หมวดหมูข่ อ้ มลู ๕ เรียบเรยี ง หรือการนาเสนอ

จุดมุง่ หมายของการวเิ คราะหแ์ ละสงั เคราะห์เหตกุ ารณท์ างประวตั ศิ าสตร์ ๒. รวบรวมข้อมลู ๑. แยกแยะข้อมูล รวบรวมใหเ้ ป็นหมวดหมู่ เพ่ือจะได้ ทัง้ ทเี่ ป็นขอ้ เทจ็ จรงิ ความเห็น หรือ ประเมินวา่ ข้อเท็จจรงิ ใด มีความน่า คาอธบิ ายเร่อื งราวว่ามอี ยา่ งไรบ้าง เชื่อถือมากกว่ากนั ๓. หาความหมายของขอ้ มูล ๔. สรปุ ความเขา้ ใจของตนเอง โดยเฉพาะขอ้ มลู ทีเ่ ป็นเอกสารช้ันต้น มคี วามเหน็ หรือความเช่อื อย่างไร ว่ามคี วามหมายอย่างไร เพราะเหตใุ ด

ขอ้ จากัดของเรื่องราว เหตุการณ์ทางประวตั ศิ าสตร์ ๑. เหตุการณท์ ี่มหี ลกั ฐานเก่ียวขอ้ งน้อย • มเี หตกุ ารณ์บางเหตกุ ารณ์ในประวัติศาสตร์ท่มี ีหลกั ฐานน้อย ซง่ึ อาจเปน็ เพราะเหตผุ ล ดังต่อไปนี้ เหตกุ ารณล์ ่วงเลยมานานมาก หลกั ฐานถูกทาลายด้วยสาเหตตุ ่างๆ เช่น การสงคราม ไฟไหม้ เป็นต้น การไมน่ ยิ มจดบันทกึ ด้วยสาเหตตุ ่างๆ เช่น วสั ดุทจี่ ะจดบนั ทกึ หายาก ๒. เหตุการณท์ มี่ หี ลักฐานเกี่ยวขอ้ งมาก • ข้อดี คอื ทาใหม้ ีความคดิ ท่ีแตกตา่ งหลากหลายและสะท้อนแง่มุมของบคุ คลต่างๆท่ีมีต่อเหตกุ ารณ์น้นั แต่การ มีหลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตร์มากกท็ าใหต้ อ้ งใชเ้ วลาศกึ ษาวิเคราะหข์ ้อมลู อยา่ งรอบคอบและระมัดระวังรวมท้งั ต้องวเิ คราะห์ สมุดไทยซึง่ มีอายเุ ก่าแก่ยาวนาน ควรจะมีการวเิ คราะห์ เพือ่ ใหไ้ ดเ้ รอ่ื งราวเหตกุ ารณ์ ทถี่ กู ตอ้ งและนา่ เช่ือถอื

๓. เหตกุ ารณ์ท่ีมผี ู้เก่ยี วขอ้ งหลายฝา่ ย • เหตุการณ์ทม่ี ผี ู้เกีย่ วขอ้ งหลายฝ่าย แตล่ ะฝ่ายจะมีความเหน็ หรือมีผลประโยชนเ์ กี่ยวขอ้ งกบั เรือ่ งราว เหตกุ ารณ์ น้ันแตกต่างกนั ซึ่งเราสามารถพบเห็นไดใ้ นชีวิตประจาวนั ดงั นนั้ จึงต้องวิเคราะห์ใหด้ ีว่าเรื่องราว เหตกุ ารณ์ ที่เกดิ ขึน้ หรอื ท่ีน่าจะเปน็ คอื อยา่ งไร ๔. เหตุการณ์นั้นๆ มีความหมายตอ่ ปจั จบุ นั อย่างไร • เรือ่ งราว เหตกุ ารณท์ างประวตั ิศาสตรท์ ง้ั หลายยอ่ มมีผลกระทบ ผลเช่อื มโยงถึงปัจจุบัน ดังนัน้ ควรจะวเิ คราะห์ วา่ เรือ่ งราวเหตกุ ารณท์ ั้งหลายมคี วามหมาย มีข้อคิด และเป็นบทเรยี นแก่ปัจจบุ ันอย่างไรบา้ ง กรณีตัวอย่าง เช่น การคกุ คามของฝรั่งเศสในสมัยรชั กาลท่ี ๕ ทาให้พระองค์ต้องหาพันธมติ รใหม่ คือ รัสเซีย เป็นตน้ ฯ

ความสาคญั ของการวเิ คราะหเ์ รอื่ งราว เหตกุ ารณ์ทางประวตั ศิ าสตร์ ๑ ทาใหน้ กั เรียนมีความคิดรอบคอบ ๒ ทาใหน้ กั เรยี นมคี วามสามารถในการแยกแยะเร่อื งราวไดด้ ี ๓ ทาใหน้ ักเรยี นมีความสามารถในการรวมขอ้ มลู และจัดหมวดหมู่ขอ้ มูล ๔ ทาใหน้ ักเรียนมีความคดิ สรา้ งสรรคเ์ ปน็ ของตนเอง

กรณีตวั อย่างในการศึกษาเรื่องราว เหตกุ ารณท์ างประวตั ศิ าสตร์โดย ใชว้ ธิ กี ารทางประวตั ิศาสตร์ ๑ เร่อื งราวเกี่ยวกับตนเอง • ควรเร่ิมตน้ ว่าอยากจะศึกษาเรอื่ งใดกอ่ น จากนั้นจงึ รวบรวมหลกั ฐานต่างๆ เชน่ บนั ทกึ ของคุณพ่อคณุ แม่ ภาพถา่ ย ในชว่ งเหตกุ ารณ์ตา่ งๆ แล้วนามาวิเคราะห์จัดประเด็นในแตล่ ะเรื่อง สุดท้ายคือ กาเขยี นประวัตศิ าสตร์ของนกั เรียน ที่ผ่านมา ๒ เร่อื งราวเกยี่ วกบั ครอบครัว • การรวบรวมหลกั ฐานบนั ทกึ ของบคุ คลในครอบครัว เชน่ จากคาบอกเล่า คาสมั ภาษณ์ ภาพถา่ ย ภาพวดี ทิ ัศน์ เปน็ ตน้ ๓ เร่ืองราวเกยี่ วกบั ท้องถน่ิ • เร่ิมคน้ คว้าเรอ่ื งราวของท้องถนิ่ จากหลกั ฐานต่างๆ เชน่ เอกสารทางราชการ หนังสอื พมิ พ์ ภาพถ่ายเก่าๆ สมั ภาษณ์ บุคคล แลว้ นามาวิเคราะห์ เรยี บเรยี งเรือ่ งราวของท้องถ่นิ เพื่อเป็นแหล่งข้อมูลตอ่ ไป

๔ เรอ่ื งราวเกีย่ วกับเหตุการณส์ าคญั สมยั รตั นโกสินทร์ • เลือกหัวขอ้ ทจี่ ะศึกษาไดแ้ ลว้ ก็เร่มิ ตน้ รวบรวมหลักฐาน ไดแ้ ก่ หลักฐานชั้นต้น หลกั ฐานชั้นรอง แหลง่ รวบรวมที่สาคญั คอื หอสมดุ แหง่ ชาติ ภาพถ่าย มหี นังสอื ประวัติศาสตร์ท่ีเขียนขึ้นโดยอาศยั หลักฐาน เกา่ ๆ รวมทงั้ โบราณสถาน เชน่ วัด พระราชวงั และ ชน้ั ตน้ อีกเป็นจานวนมาก สามารถเลอื กใชใ้ ห้เหมาะสม โบราณวตั ถุในพิพธิ ภัณฑสถานประจาจังหวัดต่างๆ กบั เร่ืองท่ีสนใจ หรอื เรื่องท่ีต้องการศึกษาคน้ ควา้ ได้ เปน็ ตน้