TECHNOLOGIE PAKOWANIAi oczywiście kształt, czyli forma konstrukcyjna wraz z elementem her- telki, słoje szklane, puszki konserwowe, puszki napojowe i opakowaniametyczności (rysunek 1). aerozolowe, pudełka metalowe, tuby aluminiowe oraz opakowania z fo- lii aluminiowej, pudełka z kartonu i tektury, torebki papierowe oraz bu-Rysunek 1 Kryteria podziału opakowań. telki, słoiki, kubki, pudełka i torebki z tworzyw sztucznych. Większość Udział podstawowych materiałów stosowanych do produkcji opako- z nich to opakowania jednorazowego użycia, dlatego producenci opako- wań przy ich projektowaniu biorą pod uwagę istotny element, a miano-wań na europejskim rynku podzielony jest według wartości na: papier wicie łatwość ich ponownego przetwórstwa (recyklingu). Również fakt,i tekturę, które stanowią 42%, tworzywa sztuczne 36%, metal 14% oraz że opakowanie powinno spełniać wymagania ekologiczne spowodowałszkło 8%. Około 60% wszystkich opakowań wytwarzanych w Europie rozwój nowych, jeszcze bardziej ciekawych rozwiązań technologicznychkierowane jest do sektora żywności i napojów, 25% do farmaceutyków uwzględniających m.in.: ograniczenie materiałochłonności i energo-i kosmetyków, a 15% do pozostałych sektorów produkcji. Tendencje chłonności w ich produkcji oraz ograniczenie masy i kubatury odpadóww kształtowaniu się struktury rynku opakowań w latach 2013-2020 opakowaniowych, dostosowanie opakowań do wymagań związanychwskazują na wzrost opakowań z materiałów pochodzenia celulozowego z wielokrotnym użyciem, dostosowanie opakowań do wymagań zwią-(papier, tektura) i w mniejszym stopniu wzrost opakowań z tworzyw zanych z ich odzyskiem i ponownym przetwórstwem lub spalaniem posztucznych, w tym biopolimerów. Wyraźnie maleć będzie udział opa- zużyciu z odzyskiem energii.kowań ze szkła i metalu. Na rynku w Polsce dominują opakowania dożywności i napojów (ok. 65%). W ocenie Centralnego Ośrodka Badaw- Niezależnie od branży spożywczej opakowania stały się nieodzownymczo-Rozwojowego Opakowań (COBRO) polski przemysł opakowaniowy elementem żywności i dlatego istotnym faktem jest możliwość wyboruwytwarza rocznie około 4 mln ton opakowań ze szkła, papieru, kartonu, opakowań dla określonej grupy surowców i produktów spożywczych.drewna, tworzyw sztucznych, metali, tekstyliów oraz opakowań wielo- Dzięki temu zarówno producent żywności, jak i potencjalny odbiorcamateriałowych. - klient ma świadomość nabycia produktów zabezpieczonych przed wa- runkami niekorzystnymi. Opakowania bezpośrednie, czyli takie, które stosowane są do bezpo-średniego kontaktu z zapakowanymi produktami spożywczymi. Powinny Opakowania papierowe, wiele możliwości formbyć czyste i dobrze zabezpieczać zapakowane w nie produkty przeduszkodzeniem, ubytkiem (wylaniem lub wysypaniem), zabrudzeniem, Rozwój przemysłu opakowań papierowych, jak każdej innej branży, jestzanieczyszczeniem bakteryjnym, szkodliwym działaniem światła lub tle- ściśle uzależniony od globalnych tendencji gospodarczych. Pomimo ciąglenu oraz zawilgoceniem lub wysuszeniem. Do bezpośrednich opakowań odczuwalnego spowolnienia na rynkach krajów rozwiniętych opakowaniaproduktów spożywczych należą głównie opakowania jednostkowe: bu- z papieru w ostatnich latach złapały drugi oddech, napędzany potrzebą wygody, przystępności i recyklingu. W Europie Środkowo-Wschodniej oko-52 ło 60% papieru i tektury zużywane jest do produkcji opakowań i będzie rosnąć w okresie najbliższych pięciu lat aż do roku 2020. Siłą napędo- wą tego stanu są m.in. wzrost popytu na opakowania do żywności przez zwiększenie sprzedaży detalicznej w wyniku wyższych dochodów, a tak- że poprawa infrastruktury dystrybucyjnej oraz czynniki demograficzne, takie jak wzrost urbanizacji czy starzeniem się społeczeństwa i rosnąca świadomość ekologiczna. Przewiduje się, że w 2020 roku prawie 30%. woluminu tektury falistej będzie stosowane w pakowaniu przetworzonej żywności, a kolejne 10% posłuży do pakowania żywności świeżej. Papierowe opakowania są odnawialne i nie zanieczyszczają środowiska naturalnego. Dzięki innowacyjnym rozwiązaniom i poprawie własności ba- rierowych papieru, przemysł rozszerzył możliwości jego stosowania jako materiału opakowaniowego. Wraz z postępem technologicznym branża opakowaniowa zaczęła oferować opakowania lepiej dostosowane do po- trzeb konsumentów ze względu na funkcjonalność oraz możliwość dłu- goterminowego przechowywania. Wzrost zużycia opakowań papierowych jest dodatkowo przyspieszany przez rodzącą się wśród konsumentów świadomość konieczności ochrony środowiska. Zatem w ciągu najbliż- szych kilkunastu lat branża opakowań papierowych powinna wykazywać znaczący wzrost, przyspieszany rosnącym zapotrzebowaniem na odna- wialne opakowania, z ich polepszoną zdolnością do recyklingu oraz prefe- rencją konsumentów z całego świata do zdrowego stylu życia. Światowa globalizacja oraz industrializacja pozwoliły na ekspansję przemysłu opakowaniowego na nowe rynki szybko rozwijających się gospodarek, m.in. Chin, Indii i Brazylii. Firmy opakowaniowe zaczęły dokonywać fuzji i przejmowania lokalnych producentów na atrakcyj- nym rynku opakowań, gdzie widoczny jest potencjał ogromnej liczby klientów. Również ekspansja supermarketów i hipermarketów stała się dla producentów opakowań istotnym rynkiem zbytu produktów opako- waniowych zwłaszcza papierowych. Wymagania klienta stały się prio- rytetowym czynnikiem w postępie technologicznym, co w następstwie pozwoliło na specjalizację pozwalającą wytwarzać wyjątkowe produkty. Poprawa jakości rodzajów podłoży i technik druku opakowań z papieru pozwalają na zaspokojenie najróżniejszych potrzeb klientów zarówno pod względem estetycznym, jak i ich funkcjonalności i wygody.
TECHNOLOGIE PAKOWANIA Kluczowym czynnikiem wzrostu gospodarczego w branży opakowań Przede wszystkim dlatego, że szkło ma wiele zalet. Po pierwsze jestpapierowych są globalne zmiany demograficzne. Producenci opakowań chemicznie obojętne, co gwarantuje brak negatywnego wpływu szkla-na rynkach krajów rozwijających się zaczynają oferować lekkie, atrak- nych opakowań na smak i właściwości jego zawartości. Oznacza to, żecyjne i kolorowe opakowania przemawiające do młodej, konsumenckiej składniki szkła nie przenikają do znajdującego się w środku produktugeneracji, nie zapominając również o populacji w wieku po 60 roku i dzięki temu są one w pełni bezpieczne dla konsumenta. Szkło pozwalażycia. Rozpiętość wiekowa klientów odbiorców, dzięki którym przemysł zachować smak i witaminy, stanowi barierę przed bakteriami, nadajeopakowaniowy istnieje, stwarza możliwości rozwoju coraz to nowszych się do ponownego użytkowania i dodatkowo jest doskonałym surowcemrozwiązań zarówno o funkcjonalnym, estetycznym a nade wszystko wtórnym. Opakowania szklane dzięki swym właściwościom, stanowiąo ekologicznym wymiarze. swoistą grupę spośród innych materiałów opakowaniowych dostępnych na rynku. Właściwości szkła w procesie przetwarzania na wyroby ule- Opakowania z papieru, tektury falistej i kartonu stanowią dziś 42% gają zmianie. Techniczne właściwości szkła osiągane w wyrobach zale-całkowitej ilości materiałów używanych w produkcji opakowań we żą od takich czynników, jak: stan struktury wewnętrznej szkła, stopieńwszystkich segmentach branżowych. Przewiduje się, że zużycie to odprężenia, stan powierzchni szkła (mikro- i makroskopowe defektyw ciągu najbliższych pięciu lat będzie wzrastało o 6% rocznie, a podział powierzchni) czy wymiary wyrobu. Opakowania szklane posiadają swo-między stosowanymi materiałami pozostanie na tym samym poziomie. je charakterystyczne cechy, do których należą: odporność chemiczna,Za najważniejsze tendencje, które będą kształtowały rynek opakowań nieprzepuszczalność, przejrzystość szkła, możliwość barwienia, łatwośćnależy uznać: znaczący wzrost internetowej sprzedaży detalicznej, formowania różnych rozmiarów i kształtów, sztywność konstrukcji, od-wzrastające znaczenie innowacji w projektowaniu opakowania w celu porność na ciśnienie wewnętrzne, możliwość wielokrotnego użycia opa-uzyskania lepszej ekspozycji na półce sklepowej, zwiększanie konku- kowania, recykling (ponowne wykorzystanie), stosunkowo niska cena.rencyjności w łańcuchu dostaw, co przekładać się będzie na koniecz- Z tego powodu szkło stanowi jeden z najlepszych materiałów do pako-ność dalszej redukcji kosztów, krótsze cykle życia produktów, które będą wania żywności - jest bowiem najczystszym, najbardziej naturalnymskutkowały większą ilością nowych opakowań, zwiększającą się świa- sposobem jej przechowywania. Może być także stale poddawane recy-domość problemów związanych ze zrównoważonym rozwojem i wpły- klingowi, dzięki czemu jest to wybór korzystny dla środowiska. Nie ule-wem na środowisko naturalne. ga rozkładowi na szkodliwe substancje chemiczne i jest stabilne w swo- jej naturalnej postaci, nawet jeśli nie zostanie powtórnie przetworzone.Opakowania szklane, bariera nie do pokonania Konsumenci uznają także opakowania szklane za jedne z bezpiecz- Opakowania szklane, to obok opakowań z papieru i tektury jedne z naj- niejszych do stosowania w kuchenkach mikrofalowych. Również fakt,bardziej popularnych rodzajów opakowań, które są od lat tradycyjnymi że żywność pakowana w szkło jest widoczna dla konsumenta, dajeopakowaniami wielu produktów spożywczych i przemysłowych. Podob- poczucie bezpieczeństwa. Konsumenci mogą zobaczyć produkt i jegonie jak opakowania z papieru w wyniku szybkiego postępu w technologii składniki (składowe receptury) przez przezroczyste opakowanie szklaneich wytwarzania charakteryzują się wyższym niż w przeszłości poziomem w trakcie zakupu, przechowywania oraz przetwarzania.jakości i reprezentują nową generację wyrobów. Mimo to obserwuje sięrenesans tego rodzaju opakowań. W ostatnim czasie tempo wzrostu pro- Należy jeszcze raz podkreślić, że produkty ze szkła w 100% nada-dukcji opakowań szklanych na świecie, a głównie w Europie Zachod- ją się do ponownego przetworzenia. Każdy z nas wyrzuca rocznie ok.niej, jest zadowalające i wynosi przeciętnie 3,4% w skali roku. Ich udział 56 opakowań szklanych nadających się do recyklingu. Kształtowaniew ogólnej ilości opakowań na świecie wynosi obecnie około 28%, w Eu- postawy przyjaznej środowisku również warunkuje rozwój produkcjiropie Zachodniej około 27%, a w Polsce 34%. Najwięcej zużywa się szklanych opakowań z recyklingu, dzięki czemu nakłady energetycznebutelek, słoików, opakowań farmaceutycznych i kosmetycznych. podczas produkcji są mniejsze. Produkcja opakowań szklanych, oparta na obfitej i łatwo dostępnej Podsumowaniebazie surowcowej, wymaga dużego nakładu energii. Zmniejszenie ener-gochłonności tej produkcji jest jednym z głównych celów badań prowa- Społeczność producentów branży opakowaniowej powinna dążyć dodzonych w tym przemyśle, przede wszystkim w wyniku zmniejszenia osiągnięcia harmonii między potrzebami ludzi i biznesu uwzględniając,masy opakowania oraz odrzutów produkcyjnych. Surowcem do produk- to co jest najważniejsze dla producenta i odbiorcy - klienta:cji opakowań szklanych jest szkło, stanowiące bezpostaciową, niekry- • opakowanie powinno być zaprojektowane kompleksowo wraz z pro-staliczną masę o konsystencji stałej otrzymaną w wyniku przechłodze-nia stopionych składników. Do podstawowych składników stosowanych duktem, pozwoli to osiągnąć spójność zawartości i opakowania,w produkcji szkła należą: krzemionka w postaci piasku kwarcowego • powinno być wykonane z surowców, których pozyskiwanie i utylizacja(w ilości od 70 do75%), topniki (tlenki zasadowe, najczęściej w posta-ci węglanów), które obniżają temperaturę topnienia masy, najczęściej nie mają negatywnego wpływu na środowisko naturalne,dodawany jest tlenek sodowy (Na2O3) w ilości (13-15%) oraz stabiliza- • produkt i opakowanie powinny odpowiadać na rynkowy popyt przytory - (tlenki metali dwuwartościowych), utwardzające stopioną masęi uodparniające ją na działanie wody, np. wapień, kreda (10-12%). zachowaniu konkurencyjnej ceny,W produkcji opakowań szklanych stosuje się także składniki pomoc- • do procesów produkcji należy włączyć technologie przyjazne środowi-nicze, takie jak środki klarujące czy barwiące itp. Poprzez dodatek domasy szklanej właściwych tlenków metali otrzymuje się barwne szkło: sku naturalnemu,• czerwone zawiera koloidalne cząsteczki złota, • materiały użyte do produkcji powinny nadawać się do recyklingu,• żółte zawiera związki kadmu i siarki, • energia używana do produkcji i dystrybucji powinna pochodzić ze• zielone zawiera związki żelaza (II) i chromu (III),• niebieskie zawiera związki kobaltu (II), źródeł odnawialnych.• fioletowe zawiera związki manganu (VII). Ostatnim elementem i zapewne największym wyzwaniem po stronie branży jest kwestia edukowania społeczeństwa. W większości państw Właściwy dobór składników i ich stosunek ilościowy decydują o wła- znaczna część ludzi nie dba lub nie ma wiedzy na temat tego, co zrobićściwościach uzyskiwanego szkła. Żywność, którą zjadamy, jest dla na- z opakowaniem. Wiele osób zupełnie ignoruje kwestię opakowań, nieszego zdrowia tak ważna, jak i opakowanie, w tym przypadku szklane, odnosząc się do niej ani w pozytywny, ani negatywny sposób. Wszy-w którym ją przetrzymujemy. A dlaczego… ? scy członkowie Światowej Organizacji Opakowań powinni włączyć się w proces edukowania szerszych warstw społeczeństwa, aby zrozumieli54 rolę, jaką odgrywają opakowania w zrównoważonym rozwoju. Również umacnianie w świadomości każdego odbiorcy produktów zapakowa- nych roli tego opakowania i oddziaływania na środowisko. n
TECHNOLOGIE PAKOWANIAKompletne linie do pakowania produktów spożywczychULMA Packaging Polska jest producentem maszyn i kompletnych liniido pakowania produktów spożywczych w folię stretch z ręcznym i auto-matycznym podawaniem produktu. Proponujemy maszyny rolowe (THER-MOFORMING) do pakowania w folie miękkie, maszyny TFS 200 – w foliemiękkie lub twarde. W naszej ofercie są ponadto maszyny: TFS 300 – 700,maszyny FLOW PACK z folią podawaną od góry lub z dołu: FM 205,FM 305, ARTIC, maszyny TRAYSEALER model SCORPIUS 600, TS 1000– do pakowania na tackach oraz maszyny do pionowego pakowania pro-duktów: VTI i VTC. tel.: 22 766 22 50 www.ulmapackaging.pl 55
TECHNOLOGIE PAKOWANIAForum TechnologiiPakowaniaw Gnieźnie W dniach 14-15 października 2015 w siedzibie fir- szersza automatyzacja, polepszenie efektywności operacyjnej oraz my Trepko w Gnieźnie odbyło się Forum Technologii oszczędność ekonomiczna. Ważnym elementem całego systemu jest Pakowania. Pod hasłem „Technologie dla Twoich Po- również dbałość o bezpieczeństwo i ochronę żywności wymagającej mysłów” przedstawione zostały najnowsze rozwią- szybkiego spakowania. Przedstawione rozwiązania pozwalają zopty- zania i trendy w dziedzinie pakowania. Organizato- malizować zarówno proces pakowania produktów, jak i przechowy- rami spotkania były firmy: Trepko, Ulma Packaging wania ich w warunkach magazynowych. Tym samym przedłużają oraz Sealed Air Food Care. przydatność produktów do spożycia i zmniejszają narażenie arty- kułów na czynniki zewnętrzne, co zapobiega możliwości zakażenia.Zaproszeni goście zapoznali się z ofertą najnowszych systemów Bogata oferta oraz sprawny serwis firm: Trepko, Ulma Packaging pakujących. Poznali nowe rozwiązania, trendy. Spotkanie oraz Sealed Air Food Care znajduje uznanie coraz większej liczby umożliwiło wymianę doświadczeń na linii użytkownik - pro- klientów.ducent. To w trakcie takich dyskusji wykluwają się najciekawsze po-mysły. Uważnie wsłuchiwano się w głos odbiorców, bo przełożenietego na język inżynierski, to podstawa wprowadzania coraz bardziejinnowacyjnych rozwiązań. Celem producentów jest bowiem coraz Firma TREPKO to producent urządzeń pakujących o ugruntowa- nej pozycji na rynku. Posiada klientów w ponad 120 krajach na całym świecie. Firma jest w stanie tworzyć rozwiązania indywidual- nie dostosowane do potrzeb klienta. Produkty firmy Trepko spełniają surowe wymagania higieniczne i jakościowe. Wysoka wydajność, niezawodność oraz łatwość obsługi to cechy, którymi charakteryzują się maszyny pakujące firmy Trepko. Firma ULMA Packaging specjalizuje się w projektowaniu oraz produkcji maszyn pakujących. Oferuje innowacyjne rozwiązania w systemach i urządzeniach pakujących. Posiada rozbudowaną sieć56
TECHNOLOGIE PAKOWANIAdystrybucji co bardzo pomaga w sprawnej obsłudze klienta orazszybkim dostosowaniu się do jego indywidualnych potrzeb. FirmaULMA Packaging oferuje swoim odbiorcom wysoką jakość oraz nie-zawodność produkowanych urządzeń połączoną z profesjonalnymserwisem. Firma Sealed Air Food Care jest światowym liderem w produkcjiinnowacyjnych opakowań ochronnych. W swojej ofercie posiada ter-mokurczliwe folie i woreczki, laminaty, wkładki absorpcyjne, pochła-niacze tlenu oraz maszyny pakujące. Proponuje klientom najlepszerozwiązania w dziedzinie pakowania żywności. Dzięki zastosowaniuspecjalistycznych materiałów i systemów pakowania sprzedawa-nych pod marką Cryovac zapewnia bezpieczną dystrybucję łatwopsujących się produktów żywnościowych. nZaproszeni goście mogli obejrzeć liczne pokazy pakowania prezentowane przez organizatorów. 57
TECHNOLOGIE PAKOWANIAMPS 302 Pack Stacker – jednostka układająca Automatyczna jednostka układająca może w znaczący sposób zmniej-szyć ilość osób obsługujących proces wkładania opakowań do pudełekkartonowych. Multivac MPS Pack Stacker może być zintegrowany w koń-cowych modułach linii pakującej. Umożliwia przeprowadzenie jednolitegosposóbu zarządzania poprzez zbieranie danych produkcyjnych (ProductionData Acquisition) na całej długości linii produkcyjnej.• MULTIVAC Pro Design.• Prędkości pasa i liczba opakowań na jeden cykl układania są ustawiane w menadżerze receptury.• Łatwa dostępność do maszyny.• Łatwe przełączanie między produktami bez użycia narzędzi.• Jest możliwa integracja w nadrzędne zarządzanie recepturą z poziomu maszyny pakującej Multivac. Cechy charakterystyczne:- wydajność do 35 stosów i 80 opakowań na minutę,- łatwe przełączanie między produktami bez użycia narzędzi,- kompatybilność z opakowaniami typu próżnia oraz MAP (pakowanie w atmosferze gazów zmodyfikowanych),- higieniczna i łatwa w dostępnie konstrukcji. Jednostka MPS 302 posiada bardzo duży zakres gabarytów opakowań, które może obsługiwać.Wielkości opakowań: szer. od 80 mm do 250 mm dł. od 80 mm do 250 mm wys. od 5 mm do 80 mmZakres mas opakowania: od 50 g do 1000 gWysokości układanych stosów: od 20 mm do 160 mmTel. +48 81 746 67 00, www.multivac.plMULTIVAC R085 – Najmniejsza termoformująca maszyna pakującaNowy model maszyny do pakowania produktów spożywczych oraz non-food Wraz z wypuszczeniem na rynek nowej rolowej maszyny pakującej R085 Multivac rozszerzył swoją ofertę termoformujących maszyn pakującycho wydajną i atrakcyjną ekonomicznie maszynę rolową. Maszyna może pracować na foliach miękkich oraz twardych i dlatego nadaje się do różnych typówproduktów. Maszyna może być zamówiona z czterema standardowymi forma- tami. Jest przystosowana do obsługi folii miękkich oraz twardych. R085 może wytworzyć opakowania próżniowe oraz takie, w których znajduje się mieszanka ochronna gazów zmodyfikowanych MAP. Z głębokością tłoczenia dochodzącą do 80 mm, R085 zapewnia szeroką gamę kształtów opakowań. Napędy elektryczne są używane jednako w mechanizmach unoszących jak i w transporcie łańcu- chów. Oznacza to, że R085 spełnia wszelkie wymagania dotyczące wydajności energetycznej maszyny. Nowy produkt firmy MULTIVAC odpowiada obecnym trendom na rynku opakowań. Wymagania rosną praktycznie we wszystkich sektorach a w szczególności dla produktów wysokiej jakości pakowanych w opakowania małej wiel- kości. Podstawowe rozwiązania opakowaniowe, które są łatwe w ob- słudze, są obecnie równie poszukiwane jak bardziej zaawansowane rozwiązania elastyczne, i mogą być bardzo łatwo i szybko zmieniane i konwertowane. R085 jest idealne dla szerokich wymagań opako- waniowych: jest wyposażona w kontrolę typu IPC06 jak i interfejs użytkownika HMI 2.0 z ponad 12-calowym ekranem dotykowym. Interfejs HMI jest zintegrowany z obudową maszyny i zapewnia pro- stą i ergonomiczną pracę. Posiada również szybki system zmiany na- rzędzi formujących oraz zgrzewających ze sprawdzoną technologią szufladową, która jest zintegrowana z konstrukcją.Tel. +48 81 746 67 00, www.multivac.pl58
TECHNOLOGIE PAKOWANIATraysealer T 700Nowy wymiar w konstrukcji i wydajności T 700 jest nie tylko niezwyklewydajny ale również bardzo higieniczny i wygodny w obsłudze i eksploata-cji. Można zmienić format tacki albo wyczyścić maszynę w zaledwie kilkukrokach – dla większej efektywności i produktywności. Jeśli wcześniej pra-cowałeś z półautomatycznym traysealerem, w pełni automatyczny T 700dostarczy zupełnie nowych perspektyw w redukcji siły roboczej oraz pod-niesieniu efektywności. Kompaktowe wymiary T 700 sprawiają, iż jest todoskonała metoda na rozszerzenie centrum pakowania zamiast dokonywaćkosztownych zmian w istniejących liniach.Bardziej bezpieczny i higieniczny transport tacki • dynamiczny i dokładny system pozycjonujący• wszystkie ruchy mogą być perfekcyjnie skoordynowane z produktem • wysoka jakość, precyzyjne napędy • innowacyjny mechanizm podnoszenia ze zoptymalizowanym mechani- i tacką w jednostce przechowywania programów• maksymalna prędkość z maksymalną pewnością produktu zmem kontroli• brak ruchomych części nad otwartym produktem• zdejmowalne transportery dla łatwego i gruntownego czyszczenia Tel. +48 81 746 67 00, www.multivac.plLepsze osiągi i wydajność: Zmiana po zmianie, dzień po dniu• bardzo szybka i łatwa zmiana formatu• szybka zmiana foliiMaszyna rolowa R 245Maszyna R 245 oferuje wszystkie istotne opcje wyposażenia wraz z inno- • Maksymalna elastyczność przy kształtowaniu obszaru nakładania pro-wacyjnym systemem mycia CIP i dzięki temu jest możliwa dokładnie do duktuskonfigurowania odpowiednio dla Państwa wymagań. Można ją modułoworozbudowywać i nadaje się do integracji w zautomatyzowanych liniach • Łatwodostępne ramy maszynypakowania. Zalety:Właściwości: • Możliwość skalowania i dostosowania do indywidualnych wymogów• Budowa modułowa• Trwała konstrukcja ze stali szlachetnych i zastosowań• Opatentowany, higieniczny design prowadnic łańcuchów • Przemyślany higieniczny design: Maszyna umożliwia prowadzenia mycia• Nowatorski higieniczny design• Możliwość prowadzenia mycia kompletnego z góry na dół (IP 65) kompletnego z góry na dół z zewnątrz i od wewnątrz Łatwo zdejmowa-• Kompatybilność z systemem CIP (Cleaning in place) ne obudowy boczne i duże odstępy pomiędzy podzespołami do mycia• Rozległe systemy bezpieczeństwa umożliwiają dokładne wykonanie mycia wszystkich obszarów maszyny.• System sterowania IPC o otwartej architekturze • Maksymalna niezawodność i dyspozycyjność maszyny z innowacyjnymi• Terminal sterowania z ekranem dotykowym systemami podnoszenia• Rejestracja i zapis do pamięci danych produkcyjnych • Maksymalne bezpieczeństwo obsługi• Długość odcinania do 640 mm • Intuicyjny, przyjazny dla użytkownika system sterowania dostępny w 30• Innowacyjny system podnoszenia językach• Nieograniczona elastyczność stosowania materiałów opakowaniowych, • Nadaje się do zautomatyzowanych linii pakowania: Otwarty system ste- rowania IPC06/07 umożliwia integrację z modułami manipulacyjnymi, systemów cięcia i formatów systemami monitorowania jakości i systemami etykietującymi, krajalni- cami, wagami wielogłowicowymi i innymi urządzeniami. Tel. +48 81 746 67 00, www.multivac.pl 59
TECHNOLOGIE PAKOWANIANarzędziado maszyn pakującychFirma ELEKTRONIKA BŁASZCZYK istnieje od 2002 r. Działalność naszej firmy skupia się głównie na dostarczaniuczęści zamiennych i urządzeń dla przemysłu mięsnego, mleczarskiego i rybnego. W ciągu kilkunastu lat działalnościwyspecjalizowaliśmy się w serwisowaniu maszyn pakujących. W odpowiedzi na rosnące wymagania klientówposzerzyliśmy swoją ofertę o usługi w zakresie:- Projektowania i wykonania kompletnych zestawów narzędzi dla maszyn typu TRAY-SEALER ULMA, MULTIVAC, GEA (CFS), REEPACK, SEALPAC- Projektowania i wykonania szczęk, rolek dla maszyn typu FLOW-PACK ILAPAK, ULMA, ISHIDA60
TECHNOLOGIE PAKOWANIA- Projektowania i wykonania narzędzi formujących i zgrzewających do folii twardej i miękkiej dla maszyn pakujących VARIOVAC, MULTIVAC, CFS (TIROMAT), WEBOMATIC i innych maszyn termoformujących.- Projektowania i wykonania zestawów narzędzi formujących i zgrzewających do nowych rodzajów opakowań dosto- sowanych do specyficznych kształtów i rozmiarów produktów.- Wykonania niestandardowego osprzętu do cięcia opakowań.W ramach oferowanych usług wykonujemy prowadnice, podpory,foremki, uszczelki, przegrody, okulary i płyty zgrzewające,sztance do twardej folii, system cięcia miękkiej folii.Dodatkowo oferujemy układ cięcia kształtowego.- Regeneracji narzędzi formujących i zgrzewających.Usługa obejmuje regenerację płyt teflonowych i okularów zgrzewających, regenerację dolnych i górnych części narzędziaformującego i zgrzewającego, a także wymianę czujników, grzałek, membran (poduszek), oraz regenerację przegródnarzędzia formującego.Nasze usługi charakteryzuje fachowość, terminowość, konkurencyjna cena. ELEKTRONIKA BŁASZCZYK ul. Sikorskiego 161/5, 43-100 Tychy kontakt +48 606 909 904 Piotr Błaszczyk [email protected] www.elektronika-b.pl62
TRAY SEALERPAKOWARKITERMOFORMUJĄCEPRIMUSnajnowsza generacja maszyny zapewnia większąwydajność nawet o 20-30% w porównaniuz konkurencją. Variovac wprowadził RapidAirSystem, który gwarantuje wysoką jakośćopakowania. RapidAir System daje możliwośćzastosowania cieńszych folii bez utraty walorówopakowania, co przekłada się na duże oszczędności.Łatwa i szybka zmiana wielkości opakowania orazfolii, ułatwiająca utrzymanie wysokiego poziomuhigieny, inteligentne sterowanie dotykowe z funkcjąprzechylną dla pracy po obu stronach maszyny,ze stałą kontrolą parametrów i statusu pracy.Idealny wygląd produktuOPTIMUS
TECHNOLOGIE PAKOWANIAProcedury kontrolii zapewnienia jakościwłaśnie stały się prostszeWitt-Gasetechnik coraz bardziej rozszerza ofertę skutecznych urządzeń do przeprowadzania testów nieszczel-ności: model klasy podstawowej The Leak Master wzbogacono o kontrolę elektroniczną, a jego nowa nazwabrzmi „Leak-Master Easy Plus”. Najważniejszą korzyścią dla systemu kontroli i zapewnienia jakości jest to, żewszelkie pomiary są teraz rejestrowane cyfrowo. A to jeszcze nie wszystko…Nowe urządzenie Leak-Master Easy firmy Witt służy do szybkie- go i precyzyjnego wykrywania nawet najmniejszych nieszczel- ustawiona próżnia, która jest utrzymywana przez określony czas. Użyt- ności zarówno w sztywnych jak i elastycznych opakowaniach. kownik tak jak do tej pory prowadzi kontrolę wzrokową i po zakończe- niu testu wprowadza informację czy wykryto nieszczelność czy też nie.Opakowanie z gazem obojętnym oraz opakowanie próżniowe mogą być Wynik końcowy jest ustandaryzowaną sekwencją testową, która możeteraz również testowane pod kątem nieszczelności, z Easy to proste i być odtworzona w każdej chwili. Takie proste, a tak efektywne.nie wymaga stosowania gazów szlachetnych. Sprawdzany produkt jest Elektronika pozwala na dostosowaneumieszczany w komorze wypełnionej wodą. Po zamknięciu pokrywy po- programy testowaniawietrze znajdujące się w przestrzeni ponad wodą jest ewakuowane, copowoduje, że opakowanie znajdujące się pod wodą pęcznieje. Jeżeli Za pomocą elektroniki można również stosować specjalne programypojawią się pęcherzyki powietrza, oznacza to, że opakowanie jest nie- testowania, takie jak na przykład symulacja wysokości. Przy jakiej wy-szczelne. Metoda ta jest bardzo prosta i ekonomiczna, a jej dodatkową sokości nad poziomem morza materiał ulega uszkodzeniu? Wystarczyzaletą jest to, że dokładnie uwidacznia miejsce nieszczelności. jeden ruch palcem, a system zacznie symulować profil lotu - kolejnaOszczędzamy drzewa… sprytna funkcja! Urządzenie Leak-Master Easy jest wersją podstawową serii Leak-Ma-Nowa wersja Plus urządzenia Leak-Master Easy może jeszcze więcej: ster® służącej do testowania opakowań. Poza kąpielą wodną z kontrolą Nagrywa, zapisuje i za pomocą sieci Ethernet lub karty SD przekazuje elektroniczną lub bez niej, są też dostępne warianty z CO2 jako gazem te-testowany program oraz wyniki pomiarów do działu jakości. W ten spo- stowym. Test przeprowadzany w komorze próżniowej jest testem nienisz-sób eliminuje męczące i czasochłonne zapisywanie ręczne. Oznacza to, czącym, w którym za pomocą czujnika błyskawicznie rejestrowany jestże kierownicy ds. kontroli i zapewnienia jakości mogą w każdej chwili ulatniający się z opakowania CO2. Wersja in-line „Leak-Master MapMax”sprawdzić wynik któregokolwiek z wykonanych testów, zwłaszcza że w może zostać płynnie zintegrowana z linią pakującą. Tutaj również nastę-coraz większym stopniu wyniki te kojarzone są z kluczowymi wskaźni- puje testowanie z wykorzystaniem dwutlenku węgla, jednak przebiegakami efektywności dla certyfikacji i klientów. ono automatycznie z prędkością do 15 cykli na minutę, dzięki czemu te-Standaryzacja testów nieszczelności stowana może być cała produkcja. Funkcja ta jest naprawdę wyjątkowa. Wszystkie detektory są dostępne w wielu rozmiarach komór. SprawdźObsługa za pomocą kolorowego ekranu dotykowego. Produkty, użyt- na www.leak-master.net.kownicy i dostosowane programy testowania mogą być konfigurowane Osoba kontaktowa w sprawie szczegółowych pytań:w szybki i łatwy sposób. Po zalogowaniu do urządzenia i wybraniu pro- Izabela Boguń-Gołębczyk – Referent ds. techniczno-handlowychduktu, który chcemy przetestować, użytkownik umieszcza opakowanie WITT Polska Sp. z o.o., ul. Legnicka 55/UA5, 54–203 Wrocław, Polskaw komorze testowej, zamyka pokrywę i uruchamia program. Następ- tel.: +48 (0) 71 352 28 56, faks: +48 (0) 71 351 31 13nie elektronika Easy wykonuje całą resztę. Generowana jest domyślnie e-mail: [email protected] n64
specjalne TECHNOLOGIE PAKOWANIA ceny 70 lat z okazji 70-leciaWITT WITT ...aby nieszczelność nie zniszczyła Twojej jakości!1. DETEKTOR NIESZCZELNOŚCI LEAK-MASTER® EASY ekonomiczny i prosty w obsłudze różne wielkości komór dla każdej wielkości opakowania szybka lokalizacja nieszczelności niskie koszty eksploatacji2. DETEKTOR NIESZCZELNOŚCI LEAK-MASTER® EASY+NOWOŚĆ! zarządzanie danymi / personalizacja ustawień intuicyjny ekran dotykowy bez konieczności kalibracji higieniczna obudowaWITT POLSKA Sp. z o.o. Tel.: +48 (071) 35 22 856 www.wittgas.comul. Legnicka 55/UA5 Fax.: +48 (071) 35 13 113 [email protected] Wrocław 65
HIGIENAFenomenalnapiana hybrydowaDiversey Enduro Power- rozmowa z Jackiem Krajewskim M.T.: Firma Sealed Air Corporation jest dobrze znana przedsiębiorcom trycznej, wody oraz substancji chemicznych. Oszczędności czasu i zużyciai od wielu lat z dużym powodzeniem funkcjonuje na rynku. wody są osiągane także podczas procesu płukania, znacznie szybszemu dzięki specjalnym właściwościom piany, która pozwala na jej rozkład J.K.: W 2014 roku firma wypracowała obroty o wysokości blisko 7,8 bez konieczności dodatkowego szorowania. Niższe stężenie substancjimld USD, pomagając naszym klientom osiągać cele zrównoważonego roz- chemicznych – mniejsze nawet o 50% niż w standardowych produktachwoju w obliczu największych obecnie wyzwań społeczno-środowiskowych. pianowych - przyczynia się do pozytywnego wpływu na środowisko np.Nasza oferta uznanych marek w zakresie opakowań do żywności Cryovac®, w sektorze przetwórstwa ryb. Klienci w branży drobiarskiej odnotowaliopakowań ochronnych Bubble Wrap® i rozwiązań do czyszczenia i utrzy- 50% redukcję czasu spłukiwania przy użyciu Enduro Power™ do czyszcze-mania higieny Diversey®, zapewnia bezpieczeństwo i zmniejszenie strat nia powierzchni w zakładach produkcyjnych. Wrażliwy na koszty i wysocew łańcuchu dostaw żywności, chroni produkty w transporcie na całym konkurencyjny rynek produkcji pizzy odnotował oszczędności nawet doświecie i pozytywnie wpływa na zdrowie zapewniając czystość środowiska 20% na ogólnych wydatkach higienicznych, co znacznie przyczyniło siępracy. Sealed Air zatrudnia około 24 000 pracowników, którzy obsługują do poprawienia efektywności operacyjnej i wpłynęło na końcowy rachunekklientów w 175 krajach. finansowy. M.T.: Ostatnio wiele dobrego słyszy się o fenomenalnej pianie hybrydo- M.T.: Sealed Air Corporation to firma innowacyjna. Nie poprzestajeciewej Diversey Enduro Power? na tej samej recepturze, tych samych wzorach? J.K.: Doświadczenia producentów z branży spożywczej i rozlewniczej J.K.: Sealed Air Corporation tworzy nowe rozwiązania dla branż, którewskazują na skuteczność Diversey™ Enduro Power™ w poprawie efektyw- obsługujemy. Tworzymy lepszy dla nas i naszych zmysłów świat.ności operacyjnej, zapewnieniu bezpieczeństwa żywności oraz ogranicze-niu wpływu na środowisko. Rodzina Enduro Power™ to dziesięć różnych receptur dopasowanych do wyjątkowych potrzeb przemysłu spożywczego i rozlewniczego, obejmują- Efektywność Enduro Power™ została przetestowana w różnych sekto- cych szerokie spektrum parku maszynowego, przenośników taśmowych,rach przemysłu spożywczego – od przetwórstwa ryb i drobiu po produkcję maszyn wypełniających, piekarników, frytownic i wędzarni. Na przykładpizzy, od mleczarstwa po produkcję chipsów ziemniaczanych. Ta innowa- Enduro Plus to produkt sprawdzony w skutecznym oddziaływaniu nacyjna gama pian czyszczących pozwala na uzyskanie 50% oszczędności biofilmy, grupy potencjalnie szkodliwych i bardzo trudnych do usunięciaw zużyciu wody, redukcję zawartości substancji chemicznych nawet o 33% mikroorganizmów. Efektywność technologii Enduro Power™ i specyfikai skrócenie o połowę czasu płukania w porównaniu do standardowych pian receptury Enduro Plus zostały potwierdzone w badaniach metodą AST-czyszczących. Opracowane ze szczególnym uwzględnieniem wysokich wy- M-E2871-12, która sprawdza skuteczność dezynfekcji bakterii pałeczkimagań w zakresie higieny, dbałości o środowisko oraz efektywności koszto- ropy błękitnej (pseudomonas aeruginosa). Tego typu błony biologiczne sąwej w przemyśle spożywczym, rozlewniczym i mleczarskim, te innowacyj- szkodliwe dla zdrowia konsumentów i są także częściowo odpowiedzialnene produkty w wyraźny sposób przyczyniają się do osiągnięcia standardów za korozję powierzchni, do których przylegają. Ich skuteczne usunięcie maochrony środowiska i wydajności. bezpośredni wpływ na wydajność parku maszynowego i przekłada się bez- pośrednio na efektywność operacyjną. M.T.: Za wysoką jakością idzie zwykle wysoka cena, za skutecznością –szkodliwa chemia. Jak poradziliście sobie z tym problemem? M.T.: Dziękujemy za rozmowę i życzymy firmie dalszego pomyślnego rozwoju. We współczesnym świecie zagraża nam wielu wrogów niewi- J.K.: Diversey™ Enduro Power™ jest przyjazny dla portfela i dla środowi- docznych dla oczu do czasu, aż nas nie zaatakują i nie spowodują przy-ska. Przywiera do powierzchni każdego rodzaju, tworząc wysokoaktywny, krych dolegliwości. Z tym małym agresorem w postaci bakterii i innychwidoczny film. Utrzymuje kontakt na powierzchni o ponad 4 razy dłużej drobnoustrojów radzimy przecież sobie mając takich sprzymierzeńcóww porównaniu do alternatywnych produktów pianowych, maksymalizując jak Sealed Air Corporations. npenetrację uporczywych zabrudzeń. Skuteczność jednorazowej aplikacjioznacza redukcję kosztów robocizny, mniejsze wykorzystanie energii elek-66
BEZPIECZEŃSTWO EFEKTYWNO ŻYWNOŚCI OPERACYJN BEZPIECZEŃSTWO EFEKTYWNOŚĆ WYDŁUŻEN ŻYWNOŚCI OPERACYJNA OKRESU TRWA BEZPIECZEŃSTWO EFEKTYWNOŚĆ WYDŁUŻENIE BUDOWA ŻYWNOŚCI OPERACYJNA OKRESU TRWAŁOŚCI MARKI BEZPIECZEŃSTWO EFEKTYWNOŚĆ WYDŁUŻENIE BUDOWA ŻYWNOŚCI OPERACYJNA OKRESU TRWAŁOŚCI MARKI ZAPEWNIJSWOIM ZYSKOM DOSKONAŁĄPRZYCZEPNOŚĆ Dla przetwórcy zarządzanie czasem i zasobami jest decydujące w utrzymaniu przewagi konkurencyjnej. Dlatego Sealed Air Food Care oferuje zaawansowane rozwiązania poprawiające Efektywność Operacyjną, takie jak piana hybrydowa DiverseyTM Enduro PowerTM. Korzystając z wieloletnich doświadczeń w przemyśle mięsnym, mleczarskim i rozlewniczym, stworzyliśmy Enduro Power - produkt, który łączy największe zalety piany i żelu, wydłużającczas kontaktu i skracając czas spłukiwania. Dłuższy czas kontaktu pozwala uzyskać doskonałe parametry mycia przy jednorazowej aplikacji. W efekcie zwiększa się bezpieczeństwo żywności, a dzięki mniejszej ilości zastosowanych środków chemicznychi zużywanej wody, zmniejsza się wpływ na środowisko naturalne. Twoje zyski nie muszą już wyciekać z Twojego zakładu. Dowiedz się więcej na sealedair.com/enduropowerUwaga: wyniki pokazano po 5-minutowym kontakcie piany w środowisku symulowanym. Rzeczywiste rezultaty mogą się nieco różnić.®Reg. U.S. Pat. & Tm. Off. © SealedAir Corporation (US) 2015. All rights reserved.
HIGIENAInnowacyjna technikamycia pianowego dla ekstremalnej wydajności Produkty duńskiej firmy FOAMICO specjalizującej się w produkcji najwyższej jakości systemów mycia centralnego reprezentują to, co najlepsze w inżynierii rozwiązań oczyszczania powierzchni.Firma FOAMICO zdała sobie sprawę, że klienci potrzebują głowicę w nowej technologii, która będzie dostosowana do radzenia sobie z podwyższonymi standardami mycia.Z tych powodów została opracowana i rozwinięta unikalna technologiabudowy głowic satelitów nazwana Generation NEXT, gdzie istnieje możli-wość stosowania 3 chemikaliów w jednej i tej samej głowicy wtryskiwa-cza, posiadającej tylko jedno wyjście oraz jeden uchwyt do przełączaniawszystkich funkcji. Jest to właściwie nowy sposób myślenia o czyszczeniupowierzchni w przemyśle spożywczym i napojów. Dzięki głowicy Genera-tion NEXT o unikalnej na rynku konstrukcji, wydajność jest na poziomiektórego standardowy sprzęt nie jest w stanie osiągnąć.Tym co je wyróżnia jest unikalna dysza płucząca „High Impact”, którasprawia, że procedura płukania jest bardziej wydajna, co oszczędza kosztyi skraca czas pracy nawet o 30%.Standardowa oferta urządzeń zasilających przewiduje zestawy do pod-noszenia ciśnienia tzw. Boostery oraz stacje centralne o ciśnieniu robo-czym 22 bar, najwyższe modele mogą zapewnić ciśnienie robocze 40 barz przepływem wody do 8-10 litrów na minutę. Zestawy są dobierane dlaokreślonej liczby użytkowników w tym samym czasie. Wszystkie stacjecentralne i Boostery są wyposażone w najlepsze technologicznie zoptyma-lizowane energetycznie pompy i silniki dostępne z firmy Grundfos używa-jące technologii Grundfos blueflux®.Firma FOAMICO oprócz pełnej oferty akcesoriów takich jak: węże, zawory,wieszaki, zwijacze, pistolety, dysze, szybkozłączki, zawory kulowe, dy-sze dozujące, lance i dysze do mycia, płukania dezynfekcji i pianowania,posiada w swojej ofercie także proste satelity SU 0125 oraz SU 0110TWP serii LIGHT. Posiadają one prostą konstrukcję z łatwym do obsługiblokiem wykonanym całkowicie ze stali nierdzewnej. Satelity Light są do-stępne tylko w wersji płukanie / pianowanie, mogą być one połączone zestacją główną lub stacją podnoszącą ciśnienie FOAMICO, które zapewniąim wodę pod ciśnieniem, a model TWP może pracować na ciśnieniu sie-ciowym.Autoryzowany dystrybutor na Polskę: PHUP CLEVROtel.: 46 814 72 72www.clevro.pl68
Linia myjąca wysokiej wydajności. HIGIENAGwarantowane mycie 2200 szt. pojemników na godzinę. tel.: 46 814 72 72 www.clevro.plFirma CLEVRO jest jedyną polską firmą, specjalizującą się tylko i wyłączniew produkcji i sprzedaży profesjonalnych tunelowych urządzeń myjących do Myjka NMK-1500 NOWOŚĆróżnychrodzajów opakowań dla przemysłu, głównie spożywczego i logisty-ki, w tym: mięsnego, rybnego, piekarniczo-cukierniczego, czekoladowego,mleczarskiego, owocowo-warzywnego oraz innych na przykład: motory-zacji, firm utylizacyjnych, usługowych oraz zakładów oczyszczania.CLEVRO wykonuje urządzenia w każdej konfiguracji, w zależnościod technologii mycia, oferujemy także różne typy ogrzewaniaoraz sterowania sekcji myjących i suszących. Posiadawdrożone własnej konstrukcji unikalne wymienniki doogrzewania kąpieli myjącej za pomocą gazu luboleju opałowego, o sprawności roboczej powyżej95%! oraz systemy ogrzewania parowegoz płynną regulacją mocy zaworem z si-łownikiem.Clevro posiada ponad 40 typów ma-szyn, których cała konstrukcja – zestrefami mycia, płukania i suszenia wrazz konstrukcją nośną i zbiornikiem – wykonana jest ze stali nierdzewnejkwasoodpornej gat. 0H18N9T wg PN/M-86020 posiadającej atest do sto-sowania w przemyśle spożywczym oraz atest hutniczy wg DIN 50049/3.1Bgwarantujący wypełnienie zaleceń higieniczno–sanitarnych. Ostatnie nowościto linie mycia pojemników wysokiej wydajności do 3000 szt. na godzinęwraz z osprzętem w postaci transporterów taśmowych lub rolkowych.REKLAMANGOECWNALEREAVCJRAO3PROFESJONALNE AUTORYZOWANYPRZEMYSŁOWE DYSTRYBUTORURZADZENIA MYJACEPHUP Clevro Robert Klemba tel. +48 46 814 72 72 e-mail: [email protected]. Księże Domki 56A fax +48 46 814 72 7396-200 Rawa Mazowiecka www.clevro.pl
HIGIENAAleksandra BerezowskaCzłowiek,najsłabsze ogniwow cyklu produkcyjnymHigiena w przemyśle spożywczym, to nie tylko mycie powierzchni urządzeń i pomieszczeń produkcyjnych, alerównież przestrzeganie odpowiednich zasad higieny przez wszystkich pracowników zakładu (głównie przezosoby biorące bezpośredni udział w produkcji) oraz osoby wizytujące zakład. Z całą pewnością można powie-dzieć, że nie ma możliwości wprowadzenia systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności w zakładzie, któ-ry nie stosuje się do podstawowych zasad higieny, opisanych w wielu podręcznikach oraz jasno określonychustawą o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia.Strategia bezpieczeństwa żywnościowego to nie tylko wymogi – materiały, z których wykonane są urządzenia i powierzchnie mające współczesności, ale przede wszystkim wyzwanie przyszłości wy- kontakt z produkowanym wyrobem, muszą być wykonane z odpo- magające wzrostu świadomości producentów i konsumentów. wiednich materiałów;Istotnym czynnikiem, od którego zależy jakość produkowanej żywno-ści są warunki higieniczne pomieszczeń produkcyjnych. Obszary i po- – tam, gdzie jest to potrzebne, należy zapewnić odpowiednie warun-mieszczenia całego zakładu produkcyjnego muszą być odpowiednio ki środowiskowe (np. temperaturę, wilgotność, wymianę powietrza)rozplanowane, oznakowane oraz muszą spełniać określone wymagania oraz sprzęt do monitorowania tych parametrów;umożliwiające utrzymanie ich w szczególnej czystości. W zależności odprodukowanego asortymentu, zakłady przetwórcze mają różne działy – skuteczne zabezpieczenie przed dostępem szkodników i właściwaprodukcyjne, o różnym reżimie higienicznym, wyposażone w specjali- profilaktyka;styczną aparaturę i urządzenia produkcyjne. Zamknięty system produk-cji – z jednej strony minimalizuje możliwość zanieczyszczenia produktu – skuteczna ochrona produktu przed zanieczyszczeniami mikrobiolo-ze środowiska, z drugiej zaś wewnętrzne powierzchnie instalacji pro- gicznymi, chemicznymi i fizycznymi oraz ich kontrola.dukcyjnych stają się obiektami, nad którymi kontrola higieniczna jest Istotne jest właściwe rozplanowanie pomieszczeń produkcyjnych,ograniczona. Prawidłowa realizacja zasad GHP/GMP przyczynia się doograniczenia wielu zagrożeń w poszczególnych etapach cyklu produk- magazynowych, socjalnych i pomocniczych. Podstawową koncepcjącyjnego. Do ogólnych wymagań związanych z charakterem prowadzo- przy projektowaniu zakładów spożywczych jest zapewnienie higienicz-nych procesów technologicznych, w zakładach przetwórczych, należą: nych warunków produkcji. Służy temu podział zakładu na strefy ryzyka.– projekt i zagospodarowanie przestrzenne obiektu, które muszą umoż- IDF (International Dairy Federation) zaleca ustanowienie 2-4 stref, przy czym zwykle ustanawia się trzy strefy. Dla zaznaczenia podziału na liwiać odpowiednią do rodzaju produkcji konserwację, czyszczenie, poszczególne strefy stosuje się barwne kody: czerwony dla obszarów mycie i dezynfekcję; o wysokim stopniu ryzyka, żółty dla obszarów o średnim stopniu ryzyka i zielony dla obszarów o niskim stopniu ryzyka. Zasadniczym celem utworzenia stref ryzyka jest ograniczenie do minimum powstawania zanieczyszczeń krzyżowych. Obróbka termiczna powinna stanowić od-70
HIGIENArębny obszar i być fizycznie oddzielona od miejsca odbioru surowca Niezależnie jednak od podejmowanych w tym zakresie działań (GMP/oraz dalszych etapów produkcji. Na tym etapie najważniejszym dzia- GHP, system HACCP), zgodnych z odniesieniem do obowiązującego pra-łaniem jest zabezpieczenie surowców/półproduktów przed zakażeniem wa (rozporządzenie 178/2002 z 28.01.2002 r. i powstały pakiet higie-wtórnym. Wymagania odnośnie pakowania zależą od podatności pako- niczny) a nawet innych, nieobligatoryjnych systemów jakości w jakichwanego wyrobu na zakażenia oraz stopnia jego ekspozycji na działanie pracują zakłady, niewątpliwie najsłabszym ogniwem pozostaje człowiek.czynników środowiskowych. Procesy pakowania, takie jak zawijanie, Najczęściej jest to spowodowane naciskiem na wydajność pracy, brakiemfoliowanie świeżych produktów, napełnianie produktami płynnymi lub motywacji oraz podstawowej wiedzy z zakresu zasad higieny. Podstawo-w proszku oraz ręczne napełnianie pojemników zbiorczych, powinny wymi wymaganiami stawianymi osobom uczestniczącym w procesie pro-należeć do strefy czerwonej. Pakowanie w opakowania zbiorcze i pale- dukcyjnym jest odpowiedni stan zdrowia, czysta odzież robocza, dbałośćtyzowanie nie powinno odbywać się w tym samym pomieszczeniu co o higienę osobistą i udział w szkoleniach z działań higieniczno-sanitar-przetwórstwo, należy ono do strefy żółtej lub zielonej. Wymagania hi- nych. Personel zakładowy musi mieć świadomość, że stanowi najsłabszegieniczne i techniczne w odniesieniu do magazynów zależą od ich prze- ogniwo w cyklu produkcyjnym. Nieodpowiednie zachowanie oraz złe na-znaczenia. W zakładzie powinny istnieć oddzielne magazyny dla surow- wyki higieniczne są przyczyną zanieczyszczeń żywności i stanowią zagro-ców, dodatków, produktów chłodzonych, materiałów opakowaniowych, żenie dla konsumenta. Zanieczyszczenia przenoszone za pośrednictwemwyrobów gotowych, środków chemicznych. Materiały opakowaniowe człowieka występują pod postacią:i pomocnicze stosowane w strefie czerwonej powinny być dostarczane – fizyczną – ciała obce, które przypadkowo w wyniku nieuwagi lub lek-w podwójnym opakowaniu, a warstwę zewnętrzną należy usunąć zanimśrodki te znajdą się w obszarze produkcyjnym. W pomieszczeniach ma- komyślności pracowników znalazły się w produkcie np. włosy, zęby,gazynowych należy zapewnić odpowiednie warunki temperatury i wil- paznokcie, biżuteria, guziki, akcesoria fryzjerskie, przedmioty codzien-gotności oraz właściwą rotację zapasów. Laboratoria obsługujące żółte nego użytku (np. długopisy, telefony komórkowe), kurz, piasek;i czerwone strefy powinny być wydzielonymi pomieszczeniami, połączo- – chemiczną – środki higieny osobistej (dezodoranty, perfumy), pozosta-nymi z daną strefą. Pomieszczenia socjalne dla personelu powinny być łości środków myjących i dezynfekujących, alergeny;podzielone na obszary, zgodnie z poszczególnymi strefami ryzyka w celu – zanieczyszczenia biologiczne, które stanowią najniebezpieczniejsząuniknięcia potencjalnego zanieczyszczenia. grupę zanieczyszczeń. Zaliczyć tu należy wirusy, bakterie, grzyby, pier- wotniaki, pasożyty – jako organizmy saprofityczne oraz patogenne. Mi- W każdej czynności i w każdym segmencie procesu technologicznego kroorganizmy przenoszone na skórze, włosach, dłoniach i wraz z róż-dostrzec można rodzaj zagrożenia, ich pochodzenie oraz konsekwen- nymi wydzielinami (ślina, pot, łzy itp.) wpływają na jakość sensorycznącje niefrasobliwości. Utrzymanie higieny produkcji to dbałość przede produktu, jego trwałość i bezpieczeństwo.wszystkim o: Zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie żywności i żywienia z 08.02.2010– powierzchnie technologiczne i konstrukcyjne; r. (Art. 95.) w przypadku szkody wyrządzonej przez środki spożywcze– ciągi wentylacyjne; odpowiedzialność za tę szkodę ponosi podmiot działający na rynku spo-– instalacje wody, energii i sprężonego powietrza; żywczym na zasadach określonych w przepisach Kodeksu Cywilnego,– układy smarowania i przeniesienia napędu; dotyczących odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt nie-– stan techniczny instalacji i sprzętu do mycia i dezynfekcji; bezpieczny. Dlatego, aby uniknąć nieprzyjemnych sytuacji, przestrzega-– higienę osobistą; nie procedur i zasad higienicznych obowiązujących w zakładzie produk-– przestrzeganie procedur HACCP; cyjnym powinno być priorytetowym zadaniem wszystkich uczestników– stan techniczny linii technologicznych. produkcji bez wyjątku. Dotyczy to również właściciela zakładu (organu zarządzającego), który uczestniczył w ich sporządzaniu i wdrażaniu oraz Zapewne można znaleźć jeszcze kilka punktów, ale niezależnie od powinien dać przykład dla reszty personelu. Z doświadczenia wynika,ich treści, za każdym z nich stoi człowiek ze swoimi przyzwyczajeniami że problem stanowi również obsługa techniczna. Elektrycy, hydraulicy,i sposobem myślenia. Odpowiednie standardy higieny i bezpieczeństwa mechanicy i inni sprawujący opiekę nad techniczną stroną procesu pro-wytwarzanej żywności są podstawą do prawidłowego funkcjonowania dukcji, w roboczych strojach, swobodnie kierujący się przez halę produk-zakładu produkcyjnego. Wymagania Dobrej Praktyki Higienicznej są cyjną do miejsca awarii, zupełnie nie zdają sobie sprawy z konsekwencji,często określane przez programy stanowiące warunki wstępne. Obej- jakie niesie za sobą ich wizyta. Powyższe postępowanie często jest tole-mują one m.in. lokalizację, otoczenie i infrastrukturę zakładu, obiekty rowane, a co gorsze jest na nie odgórne zezwolenie. Niestety techniczni,zakładu, maszyny i urządzenia, procesy mycia i dezynfekcji, zaopatrze- tak jak i inni pracownicy, oprócz okrycia ochronnego obowiązującego nanie w wodę, kontrolę odpadów, zabezpieczenie przed szkodnikami, hi- danym dziale produkcji, powinni stosować się do zasad obowiązującychgienę personelu, szkolenie personelu, magazynowanie żywności, trans- w pomieszczeniu śluzy sanitarnej. Poważnym źródłem zanieczyszczeń sąport wewnętrzny oraz prowadzenie dokumentacji i zapisów z zakresu również ich narzędzia pracy, którymi posługują się w czasie napraw/kon-BHP. Wszelkie procedury i instrukcje określone przez zakład powinny serwacji. Dlatego należy dbać także o ich czystość. Często, poszczególnebyć ściśle przestrzegane przez wszystkich pracowników. W zakładach działy produkcji, posiadają swoje własne narzędzia, które są myte przedprzetwórczych przemysłu spożywczego funkcjonują m.in. następujące i po użyciu oraz przechowywane w specjalnie przeznaczonych do tegoinstrukcje dotyczące zachowania higieny: instrukcja mycia i dezynfekcji miejscach. Takie sporadyczne, nieodpowiedzialne zaniechania przyjętychrąk, pomieszczeń, urządzeń chłodniczych, narzędzi mających kontakt procedur higieny przez pracowników w sposób dramatyczny obniżająz żywnością, usuwania śmieci, odpadów i ścieków oraz instrukcja ogól- stan sanitarny zakładu.nej higieny personelu. Takie instrukcje powinny być łatwo dostępne dla Przepisy i zalecenia zawarte w regulacjach prawnych stanowią wytycznepracowników. Nie oznacza to jednak, że instrukcje napisane na każdą odnoszące się do podstawowych wymagań higieniczno-sanitarnych przyokoliczność i zamieszczone w całym zakładzie poprawią stan sanitarny. produkcji i przetwórstwie żywności. Jednym z takich wymagań jest aktu-Trafnie zauważono, że instrukcje porozwieszane na ścianach tak na- alny stan zdrowia personelu. Do pracy mogą być dopuszczeni wyłącznieprawdę nie są czytane, a ich obecność stwarza tylko kolejne zagrożenie, pracownicy z aktualnymi kartami zdrowia. Osoba pracująca w stycznościmiejsca, w których wiszą, nie są po prostu myte. Pracownicy muszą z żywnością powinna uzyskać określone przepisami orzeczenie lekarskie,zdawać sobie sprawę, że stanowią najsłabsze ogniwo w cyklu produk- dla celów sanitarno-epidemiologicznych, o braku przeciwwskazań do wy-cyjnym. Nieodpowiednie obchodzenie się z żywnością oraz złe nawyki konywania prac, przy których istnieje możliwość przeniesienia zakażeniahigieniczne są przyczyną zanieczyszczeń żywności i stanowią zagroże- (ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z 08.02.2010 r. Art. 59.2).nie dla konsumenta. 71
HIGIENADlatego też podstawowym wymaganiem stawianym pracownikom przez zycja na zanieczyszczenia. W jej przedsionku powinny być zamontowanepracodawcę jest wykonanie badań lekarskich, w tym badania na nosiciel- wieszaki, na których pracownicy pozostawiają odzież służbową (roboczą)stwo. Badanie takie ma na celu ustalenie, czy w ustroju osoby badanej lub i zakładają po dokładnym umyciu i zdezynfekowaniu dłoni. Okrycie ciaław jej wydalinach i wydzielinach znajdują się bakterie z rodzaju Salmonella stanowią fartuchy, bluzy oraz kombinezony. Rodzaj materiału, z któregoi Shigiella, należące do rodziny Enterobacteriaceae, których naturalnym są wykonane powinien być dostosowany do warunków panujących na da-środowiskiem bytowania jest przewód pokarmowy człowieka. Badanie na nym stanowisku pracy. Zalecane jest wykonanie ich z włókien syntetycz-nosicielstwo przeprowadza stacja sanitarno-epidemiologiczna właściwa ze nych, gdyż naturalne są dobrym siedliskiem dla drobnoustrojów. Istotnewzględu na miejsce zamieszkania osoby podlegającej badaniu, a jeżeli wy- jest również, aby nie miały kieszeni zewnętrznych, guzików lub innychmagane jest ze względu na rodzaj wykonywanej pracy może je także przepro- zapięć, które przypadkowo mogłyby dostać się do żywności. Personel jestwadzić stacja sanitarno-epidemiologiczna właściwa ze względu na miejsce również zobowiązany do noszenia ochronnych nakryć głowy (siatek, chust,pracy danej osoby. Zakład jest zobowiązany przechowywać w aktach oso- czepków, czapek), aby włosy były w całości zakryte, gdyż mogą się przy-bowych orzeczenia lekarskie i dokumentację dotyczącą stanu zdrowia osób czynić do skażenia żywności. Należy unikać czesania i układania włosówzatrudnionych oraz udostępniać je na żądanie organów urzędowej kontroli po założeniu ubrania ochronnego, natomiast wszelkie spinki i gumki po-żywności (ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z 25.08.2006 r. winny znaleźć się pod nakryciem głowy. Włosy stanowią zanieczyszczeniaArt. 59.4). Każda osoba, uczestnicząca w procesie produkcyjnym, musi fizyczne i pośrednio biologiczne (obecność gronkowca). W podobny sposóbbyć również uświadomiona o konieczności zgłaszania przełożonemu wszel- należy osłaniać zarost (wąsy i broda) przez zakładanie na twarz siatekkich stanów chorobowych (Rozporządzenie (WE) 852/2004 z 29.04.2004 ochronnych. W przypadku żywności wrażliwej na zanieczyszczenia mi-r., rozdział VIII). Zarówno przełożony, odpowiedzialny za higienę produkcji krobiologiczne, personel mający z nią bezpośredni kontakt musi zakładaćw poszczególnych działach produkcyjnych, jak i personel powinni wiedzieć maski ochronne. Nieodłączną częścią ubioru jest obuwie, które powinnoi informować o zaistniałej sytuacji. Kierownik codziennie przed przystąpie- być trwałe i łatwe do utrzymania w czystości. Jeśli to konieczne, obuwieniem osób do pracy jest zobowiązany sprawdzić ich aktualny stan zdro- zabezpiecza się jednorazowymi ochraniaczami z polipropylenu, polietylenuwia, natomiast pracownik musi niezwłocznie zgłaszać wszelkie symptomy lub włókniny. Rodzaj obuwia powinien być dostosowany do warunków pa-choroby, a nawet przypuszczalne jej powody. Osoby takie nie mogą być nujących na danym stanowisku (powinno to być np. obuwie gumowe, jeślidopuszczone do pracy w bezpośrednim kontakcie z produktem, gdyż na- na posadzce znajduje się woda).wet niewinnie wyglądający katar, kaszel, podwyższona temperatura ciała,biegunka są potencjalnym źródłem zakażenia. Podobnie jest z wszelkimi Mimo że w produkcji i obrocie żywnością wskazane jest stosowanie rę-otarciami i zakażeniami skóry, owrzodzeniami, zranieniami czy poparzenia- kawic jednorazowych oraz rękawic wielokrotnego użytku (lateksowe, z foliimi, o które w tej branży przemysłu spożywczego nie jest trudno. Osobom polietylenowej, winylowe, nitrylowe, gumowe lub bawełniane), to przedchorym, ale zdolnym do pracy powinny być przydzielane zadania, które nie ich założeniem oraz zaraz po zdjęciu zawsze należy dokładnie umyć ręce.narażą żywności na skażenia. Wykaz prac, przy wykonywaniu których ist- Ważne jest również, aby uszkodzone lub nadmiernie zanieczyszczone rę-nieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby oraz wykaz chorób kawice jak najszybciej zmienić na nowe by nie wprowadzać potencjalnegouniemożliwiających wykonywanie czynności z zakresu produkcji i obrotu zagrożenia. Każda ich wymiana oraz zmiana stanowiska pracy lub zmianażywnością, a także rodzaje czynności, których nie wolno wykonywać oso- wykonywanych czynności, które mogłyby powodować zanieczyszczeniebom dotkniętym takimi chorobami, określają przepisy ustawy o chorobach rękawic bakteriami patogennymi lub wirusami, również wymaga umyciazakaźnych i zakażeniach (Dz. U. z 2008 r. nr 234 poz. 1570). dłoni. Higiena dłoni jest niezmiernie ważnym elementem utrzymania higie- ny w zakładzie. Bezpośredni kontakt rąk z żywnością oraz kontaktującymi Tworząc stanowisko pracy i zatrudniając pracowników, pracodawca się z nią powierzchniami stwarza ogromne niebezpieczeństwo zakażeniamusi pamiętać, że jego obowiązkiem jest zapewnienie prawidłowej or- przetwarzanego surowca drobnoustrojami chorobotwórczymi. Należy pa-ganizacji stanowiska pracy, sprawnych i bezpiecznych urządzeń oraz za- miętać, że dłonie to przecież najważniejsze i nierozłączne narzędzie pracypewnienie pracownikowi właściwych pomieszczeń higieniczno-sanitarnych w całym procesie produkcyjnym. Dlatego bardzo istotne jest wyrobieniedo przechowywania odzieży własnej (prywatnej) i roboczej (ochronnej). u pracowników nawyku częstego ich mycia i dezynfekcji nie tylko przedOdzież ochronna ma za zadanie ochronę żywności oraz kontaktujących się rozpoczęciem pracy, ale również podczas jej trwania, zwłaszcza gdy prze-z nią powierzchni przede wszystkim przed zagrożeniami pochodzącymi od bywaliśmy poza stanowiskiem pracy. Pracownik powinien wiedzieć, poczłowieka. W skład odzieży ochronnej wchodzą zewnętrzne okrycia ciała, jakich czynnościach należy bezwzględnie umyć ręce, aby nie stwarzaćgłowy, maski ochronne na wąsy i brodę, rękawice oraz obuwie. Każdy pra- zagrożenia dla produkowanej żywności m.in. po skorzystaniu z toalety,cownik powinien mieć kilka kompletów takiej odzieży na zmianę. Komplety kontaktu rąk z włosami i skórą głowy, poprawianiu odzieży ochronnej, spo-zabrudzone powinny być wrzucane do zamykanych pojemników, zapobie- żywaniu żywności, paleniu tytoniu. Umycie rąk powinno nastąpić równieżgających przenoszeniu zanieczyszczeń, a następnie wysyłane do specjali- po zdjęciu rękawic ochronnych, dotknięciu surowców, usuwaniu odpad-stycznych firm, które czyszczą je i dezynfekują. Czyste komplety powinny ków i nieczystości poprodukcyjnych, sprzątaniu stanowiska pracy orazbyć przechowywane w specjalnie wyznaczonych do tego celu magazynach myciu i dezynfekcji pomieszczeń, maszyn i urządzeń. Mycie rąk powinnoodzieży lub w oddzielnych szafkach, aby zapobiec ich zanieczyszczeniu. odbywać się w specjalnie do tego celu przeznaczonej umywalce lub śluzieW zależności od rodzaju wykonywanej pracy oraz od reżimu higienicz- higienicznej. Umywalki wraz z dozownikami z płynem do mycia i dezyn-nego zakładu, wymiana stroju ochronnego może odbywać się codziennie fekcji rąk znajdują się zarówno przed wejściem na salę produkcyjną (śluzalub co pewien czas. Z odzieżą ochronną wiąże się również zapobieganie sanitarna), jak i w środku, przy każdym stanowisku pracy. Ich odpowied-zanieczyszczeniom krzyżowym między działami zakładu. Zgodnie z za- nia konstrukcja i wyposażenie oraz sama technika mycia rąk pozwalająsadami produkcji bezpiecznej żywności, czynności technologiczne prze- utrzymać higienę rąk. W rozporządzeniu (WE) 853/2004 z 29.04.2004 r.biegają w kierunku od surowca aż do wyrobu gotowego, ale pracownicy ustanawiającym szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do(lub odwiedzający) powinni poruszać się od stref „czystych” w kierunku żywności pochodzenia zwierzęcego, zapisano, że „urządzenia do myciastref „brudnych”. Aby zapobiegać niekontrolowanemu przemieszczaniu rąk dla pracowników mających styczność z surowcem niepakowanymsię pracowników między strefami, można każdy dział zaopatrzyć w odzież muszą być wyposażone w kurki zaprojektowane w sposób uniemożliwia-ochronną w innym kolorze. Z łatwością można wówczas zidentyfikować jący rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń”. Zatem najbardziej wskazanepracownika ubranego np. w zieloną odzież w strefie, w której pozostali będą stanowiska wyposażone w bezdotykowe baterie np. na fotokomórkępracownicy ubrani są na czerwono. Istotne jest, aby w odzieży roboczej, lub zawór uruchamiany kolanem bądź stopą, których nie trzeba dotykać.uniformie roboczym nie wchodzić do toalety, gdzie może nastąpić ekspo- Na wyposażeniu powinny się znaleźć również ścienne dozowniki mydła72
HIGIENApłynnego i środka dezynfekującego (także bezdotykowe), zasobnik jedno- • Preparaty myjące i dezynfekcyjne razowych ręczników papierowych oraz kosz z pokrywą na zużyte ręczniki. w przemyśle rolno-spożywczymSuszenie rąk może odbywać się również za pomocą suszarek. Metoda tajednak nie jest dobra, zwłaszcza w przypadku umywalek zamontowanych • Mycie i dezynfekcja w układach CIPw pobliżu stanowisk produkcyjnych, gdyż generowany podmuch powoduje • Mycie pianoweprzemieszczanie się drobnoustrojów w kierunku od umywalki do przetwa-rzanego surowca lub gotowego produktu. Z tego też względu zalecane jest Kontakt:stosowanie jednorazowych ręczników papierowych. W zależności od stop- Marek Radziej Product Managernia zabrudzenia i wymaganego poziomu higienicznego w zakładzie i nadanym dziale produkcyjnym w ramach GHP, praktykuje się dwa rodza- Przemysł Spożywczyje mycia rąk. Pierwsze, tzw. socjalne, polega wyłącznie na umyciu dłoni Tel. 691-444-905i nadgarstków pod bieżącą wodą przy użyciu płynnego mydła. Podczastego zabiegu z powierzchni rąk usunięte zostają zabrudzenia fizykoche- [email protected] oraz mikroflora przejściowa. Drugi rodzaj to tzw. higieniczne mycierąk (aseptyczne) z użyciem środka dezynfekującego, zawartego w mydle • Oleje i smary dla przemysłu spożywczegolub stosowanego oddzielnie po wcześniejszym umyciu rąk. Środek dezyn- • Produkty z dopuszczeniami do kontaktu fekujący (np. 60-95% alkohol etylowy lub izopropylowy) eliminuje drob-noustroje przejściowe oraz niewielką część nieszkodliwej mikroflory stale z żywnością – H1bytującej na dłoniach ludzkich. W obu przypadkach istotne znaczenie mazastosowana technika mycia zapobiegająca niedokładnemu umyciu rąk. Kontakt:Obecnie powszechnie stosuje się technikę prof. Ayliffe’a (EN 1499:1997). Tomasz Zagozdon Product ManagerWiększość obrazkowych instrukcji mycia i dezynfekcji dłoni w przetwór-stwie spożywczym zostało opracowanych właśnie z uwzględnieniem po- Środki Smarnewyższej techniki. Zawierają one w sobie sześcioetapową procedurę mycia Tel. 691-444-906;rąk. Należy wziąć pod uwagę, że za dostatecznie czyste ręce uważa się te, [email protected]óre na powierzchni wewnętrznej obu dłoni i paznokci wykazują nie wię-cej niż 1000 drobnoustrojów, przy nieobecności pałeczek z grupy okrężni- solvadis polska sp. z o.o.ca (Enterobacteriaceae) i gronkowców chorobotwórczych (Staphylococcusaureus, Staphylococcus epidermidis). W zakładzie powinien być przyjęty Wrocław, ul. Piłsudskiego 74harmonogram kontroli i metody oceny czystości dłoni pracowników, którzy Tel. +46 77 799 55 00ocenie powinni być poddawani losowo. www.solvadis.pl Wyżej wymienione środki ochrony produkcji żywności nie gwarantująodpowiedniego poziomu sanitarnego, a jedynie mogą pomóc w jego utrzy-maniu na odpowiednim poziomie (o ile personel produkcyjny będzie rze-telnie przestrzegał obowiązujących zasad higieny). Niestety najczęściej na-wyki i kultura osobista zatrudnionych w zakładzie osób, jak również ciągłynacisk na podniesienie wydajności pracy decydują o przestrzeganiu zasadhigieny lub jego braku. Praktyczną formą regulacji zasad higieny w za-kładzie produkującym żywność jest właściwa edukacja personelu i prze-łożonych. Prowadzenie regularnych szkoleń w zakresie podstaw higieny,ustalanie zasad dotyczących stroju pracowniczego oraz postępowanie przykontakcie z żywnością pozwala na zminimalizowanie ryzyka zanieczysz-czeń powodowanych przez czynnik ludzki. Szkolenia w zakładzie powinnybyć realizowane okresowo, nawet cztery razy do roku. Powinny obejmowaćtematykę związaną głównie z bezpieczeństwem żywności i związaną z tymhigieną osobistą, higieną dłoni, zachowaniami, zagrożeniami i konsekwen-cjami, jakie wiążą się z nieprzestrzeganiem zasad. Jeśli zakład ma wdro-żone inne systemy jakości (ISO 22000, BRC, IFS), tym bardziej powinienuświadamiać swoich pracowników kiedy może dojść do zanieczyszczeniażywności i dlaczego jest to tak istotne dla zminimalizowania do marginal-nego pułapu wszelkich zagrożeń, które mogą wpływać na pogorszenie sięstandardu jakości produktów. Należy jednak pamiętać, że człowiek jestciągle najsłabszym ogniwem w łańcuchu produkcji żywności i może popeł-niać błędy, dlatego niezbędne jest ciągłe powtarzanie ww. zasad higieny,które mają przypominać personelowi o obowiązku ich przestrzegania pod-czas realizacji powierzonych im zadań. Oczywiście nie należy zapominaćo monitoringu higieny, choć w przypadku personelu jest to dość trudne.Kontrola opiera się na badaniach polegających na pobieraniu wymazówz dłoni i odzieży personelu produkcyjnego oraz na sprawdzeniu, czy osobybiorące udział w procesie produkcji i obrocie środkami spożywczymi prze-strzegają ustalonych zasad higieny, a także czy odbyły stosowne szkolenia.Ta świadomość oraz przestrzeganie procedur minimalizuje ryzyko utratyjakości produktu. n 73
HIGIENATomasz BorowySystem HACCP,trudne pytania- proste odpowiedziZarządzanie bezpieczeństwem wyrobów ewoluuje wraz ze zmieniającą się gospodarką światową, a zapew-nienie bezpieczeństwa żywności jest podstawowym obowiązkiem każdego uczestnika łańcucha żywnościo-wego. Bezpieczeństwo żywności zapewniają głównie działania prewencyjne, m.in. kontrola surowców i do-datków, monitorowanie i nadzorowanie procesów technologicznych, a także wdrożenie GHP/GMP podczasprodukcji, przetwarzania, magazynowania i dystrybucji, w połączeniu z zastosowaniem procedur opartychna zasadach HACCP oraz Normy ISO 22000:2005. Systemy te skoncentrowane są na eliminacji zagrożeńoraz mogących zaistnieć warunkach (w produkcie lub w procesie technologicznym), które będą sprzyjaćrozwojowi zagrożenia. Są narzędziem wskazującym newralgiczne miejsca w procesie, wymagającym zasto-sowania specyficznych środków nadzoru w celu panowania nad zidentyfikowanym zagrożeniem.Zapewnienie właściwej jakości mleka i jego przetworów jest w dzi- siejszych czasach problemem priorytetowym. Jakość żywności coraz one eliminowane lub redukowane do bezpiecznego poziomu. W celu sys- częściej staje się tematem dyskusji społecznej, a jej znaczenie w co- temowego podejścia do bezpieczeństwa żywności polskie ustawodawstwo żywnościowe, realizując postanowienia Parlamentu Europejskiego i Rady,dziennym życiu konsumenta stale wzrasta. Konsumenci mają coraz więk- nakłada na polskie przedsiębiorstwa produkcji i obrotu żywnością obowiązeksze i bardziej sprecyzowane wymagania. Dotyczą one nie tylko estetycz- wdrożenia zasad HACCP, które mają zapewnić wytwarzanie bezpiecznychnego opakowania, cech organoleptycznych, wartości odżywczej, ale przede środków spożywczych. Właściwa jakość żywności może być zapewnio-wszystkim wysokiej jakości produktu, która jest jednym z głównych atrybu- na poprzez stosowanie jednolitych rozwiązań systemowych. W przemyśletów żywności. Coraz większą wagę przywiązuje się do istotnego zagadnienia, przetwórczym rolę taką spełnia system HACCP pozwalający na identyfika-jakim jest bezpieczeństwo zdrowotne. Ma ono na celu zaspokojenie potrzeb cję, ocenę i kontrolę zagrożeń istotnych dla bezpieczeństwa żywności. Odi oczekiwań konsumentów bez narażania ich na jakiekolwiek zagrożenia dla 1 maja 2004 r. wdrażanie systemu HACCP jest obowiązkowe w przed-zdrowia bądź życia. To dodatkowo zobowiązuje do prowadzenia nie tylko siębiorstwach sektora spożywczego, bez względu na rodzaj, wielkość orazpolityki bezpieczeństwa żywnościowego, ale także polityki bezpiecznej żyw- specyfikę produkcji, wyłączając producentów na etapie produkcji pierwot-ności oraz zdobywanie zaufania społecznego. Aby sprostać wymaganiom nej. Według normalizacji ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i ży-konsumentów na konkurencyjnym rynku żywności przedsiębiorcy dążą do wienia z 30.10.2003 r. (Dz. U. 2003. Nr 2008, poz. 2020), wszystkiezapewnienia odpowiedniej jakości oferowanych produktów. Przestrzeganie zakłady produkujące, przetwarzające, serwujące, transportujące i pakującewłaściwych warunków produkcji zapewnia uniknięcie zakażeń i zatruć spo- artykuły żywnościowe zobowiązane są do wdrażania systemu. W praktycewodowanych spożyciem żywności zawierającej szkodliwe substancje lub niewiele zakładów gwarantuje bezpieczeństwo zdrowotne zgodnie z meto-drobnoustroje. Podczas produkcji i obrotu żywnością środki spożywcze są dą HACCP, a w przypadku małych zakładów produkcyjnych zapewnienienieustannie narażone na oddziaływanie zagrożeń związanych z czynnikami bezpieczeństwa zdrowotnego oferowanych wyrobów odgrywa drugoplanowąbiologicznymi, chemicznymi i fizycznymi, które zanieczyszczając żywność rolę. Wdrażanie systemu HACCP do praktyki wymaga wielodyscyplinarnegomogą szkodliwie oddziaływać na konsumenta. Zagrożenia bezpieczeństwa podejścia z uwagi na złożoność zagadnień. System HACCP uznawany jestżywności są opanowywane dzięki wprowadzaniu środków związanych za jeden z najbardziej efektywnych systemów kontrolowania i poprawy bez-z dobrymi praktykami, dzięki którym zagrożeniom się zapobiega lub są pieczeństwa zdrowotnego żywności. Zasady HACCP w połączeniu z dobrymi74
ZAPRASZAMY NA TARGI 7- 12 MAJA 2016 Hala 9.1 STOISKO C49 Elpress jest wiodącym producentem w dziedzinie higieny przemysłowej od po- nad 35 lat. Skupiamy się na dostarczaniu kompleksowych rozwiązań: systemów czyszczenia nastawionych na klienta. Profesjonalnie zintegrowanych i dosto- sowanych do Państwa firm. Przez nasz globalny nacisk jesteśmy aktywnie repre- zentowani w 45 krajach. Staramy się utrzymać pozycję lidera w rozwoju rynku poprzez projektowa- nie i wdrażanie systemów w najbardziej skomplikowanych sektorach branży higie- nicznej, wiele naszych produktów wyzna- cza standardy w tej branży. By utrzymać wysoki poziom innowacyjności zatrudnia- my duży zespół profesjonalistów. Mamy wobec siebie bardzo wysokie wymagania, a co najważniejsze, słuchamy naszych klientów. Taka polityka pozwala nam na rozwój, produkcję, dostawę i utrzyma- nie efektywnych rozwiązań. Jesteśmy naprawdę dumni mogąc ogłosić że nasz sprzęt higieniczny został Elpress Poland nagrodzony międzynarodowym certyfikatem HACCP. Firma Elpress jest Popławska 56/3 95-200 Pabianice pierwszym i jak dotąd jedynym producentem na świecie śluz higienicznych, tel.: +48 536 000 036 które będą wspierać środowisko pracy HACCP. Po gruntownych badaniach e-mail: [email protected] www.elpress.comi audytach jesteśmy bardzo szczęśliwi że niezależnie potwierdzono do czego sami dążymy: Produkcja najlepszych i najbardziej higienicznych rozwiązań dla naszych klientów na całym świecie
HIGIENApraktykami (GAP, GMP, GHP) stanowią fundament zakładowych programów zagrożeń, które należy wyeliminować). Istota systemu HACCP sprowadzabezpieczeństwa żywności i są zalecane przez Komisję Kodeksu Żywnościo- się do prowadzenia nieustających działań zapobiegawczych zmierzającychwego (CAC), działającą pod auspicjami Organizacji ds. Żywności i Rolnic- do przewidywania i unikania ryzyka ponoszonego przez organizację, a co zatwa (FAO) oraz Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Podczas wdrażania tym idzie, oszczędzenia czasu i pieniędzy. Warto też dodać, że wprowadze-zasad HACCP najczęściej stosowanym zbiorem wytycznych jest przewodnik nie systemu może okazać się również istotnym instrumentem walki konku-opracowany przez CAC FAO/WHO, w którym opisano 7 zasad podzielonych rencyjnej oraz istotnym bodźcem stymulującym pracowników do bardziejna 12 etapów wprowadzania systemu. Ze względu na uniwersalność prze- efektywnej pracy. Po wprowadzeniu HACCP w zakładzie, system musi byćwodnika CAC, zasady HACCP w nim opisane stanowią podstawę wszyst- stale aktualizowany, tylko taki „żyjący” system będzie w stanie spełnić ocze-kich norm i dokumentów normatywnych dotyczących systemów zarządzania kiwania przedsiębiorstw i zredukuje ryzyko wprowadzenia na rynek produk-bezpieczeństwem i jakością żywności, takich jak: BRC, IFS i ISO 22000. tów niebezpiecznych lub złej jakości. Wprowadzenie Systemu w konkretnejW celu przeciwdziałania zbytniemu zróżnicowaniu form i treści zakłado- organizacji możliwe jest dopiero po gruntownej analizie zagrożeń uwzględ-wych planów HACCP, Międzynarodowa Organizacja ds. Normalizacji (ISO) niającej specyfikę i profil jej działania. Tym samym system HACCP i jegow 2005 r. opublikowała normę ISO 22000:2005 pt. Food safety manage- składniki w każdym przedsiębiorstwie różnią się od siebie, koncentrując sięment systems - Requirements for any organization in the food chain (PN jednak na tym samym celu, jakim będzie utrzymanie jakości zdrowotnej-EN ISO 22000:2006, Systemy zarządzania bezpieczeństwem żywności. produktu. System HACCP można uznać za specyficzny, uproszczony sys-Wymagania dla każdej organizacji należącej do łańcucha żywnościowego), tem wspomagania zarządzania, który spełnia określone zadania w zakresieotwierającą serię standardów ISO 22000. Norma ISO 22000 jest normą zarządzania informacją oraz podejmowania decyzji kierowniczych. Systemdobrowolną i zawiera wymagania dla systemów zarządzania bezpieczeń- ten w mniejszym lub większym zakresie wspomaga realizację wszystkichstwem żywności, które mogą być stosowane we wszystkich firmach sta- funkcji kierowniczych: od planowania przez organizowanie, motywowanienowiących ogniwa łańcucha żywnościowego. Mimo zalecenia systemowego do kontrolowania. Zakres ten uwarunkowany jest wielkością zakładu, potrze-podejścia do HACCP, w dokumencie CAC oraz w unijnym i polskim prawie bami informacyjnymi kierownictwa oraz poziomem wiedzy i umiejętnościżywnościowym brakuje jednoznacznych wytycznych do doskonalenia syste- w zakresie jego wykorzystania. Jest skutecznym narzędziem realizacji zadańmu. Skutkiem tego, w większości polskich przedsiębiorstw, deklarujących informacyjnych, gdyż generuje dane i informacje o poziomie spełnienia przezwprowadzenie systemu HACCP, nie stosuje się najważniejszego narzędzia przedsiębiorstwo wymagań bezpieczeństwa żywności w zakresie jej pozyski-doskonalenia systemu, jakim jest przegląd zarządzania. Na szczęście sy- wania, przetwarzania, przechowywania i dystrybucji.tuacja zaczyna ulegać nieznacznej poprawie dzięki temu, że wzrasta licz-ba przedsiębiorstw, w których dokonuje się transformacji systemu HACCP Ideą systemu HACCP jest odejście od poddawania żywności drobiazgo-w system zarządzania bezpieczeństwem żywności zgodny z wymaganiami wemu badaniu, w zamian za wprowadzenie systemu, który gwarantował-normy PN-EN ISO 22000. Dzięki temu, że norma ISO 22000, a także inne by bezpieczeństwo żywności. Idea sytemu HACCP oparta jest na pięciustandardy dotyczące bezpieczeństwa oraz jakości żywności, wdrażane w za- głównych założeniach: identyfikacji (mogących się pojawić zagrożeń), oce-kładach produkcji i obrotu żywnością (IFS, BRC oraz ISO 9001), wymagają nie ich istotności, a także oszacowaniu ryzyka (prawdopodobieństwa) ichprzeglądów zarządzania, można antycypować, że także przedsiębiorstwa występowania, określeniu metod ich ograniczenia oraz kontroli zagrożeń.z wdrożonym systemem HACCP będą systematycznie realizować przeglą- Wprowadzenie systemu HACCP, to przejście od poszukiwania wad surowcady zarządzania. Zgodnie z normą terminologiczną PN-EN ISO 9000:2006 do zapobiegania ich powstawania. Najważniejszym spośród dokumentówprzegląd zarządzania oznacza „działanie podejmowane w celu określenia opisujących system HACCP w zakładach przetwórstwa spożywczego jestprzydatności, adekwatności i skuteczności przedmiotu rozważań do osią- „plan HACCP”. „Plan HACCP” powinien ujmować wszystkie etapy procesugnięcia ustalonych celów”. Ogólne wytyczne do tego przeglądu, które moż- produkcyjnego – od przyjęcia surowców począwszy, aż do wydania gotowegona zastosować podczas przeglądu systemu zarządzania bezpieczeństwem wyrobu z ekspedycji, a nawet łącznie ze sprzedażą, jeżeli producent posiadażywności, podaje norma PN-EN ISO 9004: 2001. W normie tej wyraźnie sklep firmowy. Analiza tych etapów powinna umożliwić wyeliminowanie ta-podkreśla się, że przegląd nie powinien być ograniczony do weryfikacji sys- kich negatywnych czynników wpływających na jakość zdrowotną wyrobów,temu i wskazuje się, aby przegląd obejmował także działania stanowiące jak:podstawę do doskonalenia systemu. - zanieczyszczenia, tj. substancje dodane w sposób niezamierzony, ciała W trakcie pozyskiwania surowca, produkcji wyrobu (np. kiełbas, wędzo- obce;nek, wędlin podrobowych), magazynowania i dystrybucji, wyroby te nara- - pospolite zabrudzenia (np. kurz, roztocza);żone są na działanie czynników, które mogą doprowadzić do pogorszenia jej - szkodniki i ich pozostałości;jakości zdrowotnej i w efekcie spowodować jej nieprzydatność do spożycia. - drobnoustroje chorobotwórcze oraz powodujące psucie się mleka i wyro-Powyższe czynniki określane są mianem zagrożeń, a efektem ich zaistnie-nia, na przykład poprzez kontakt (np. magazynowanie surowców o różnych bów mleczarskich.właściwościach zapachowych) lub wniknięcie do surowca lub wyrobu jest Plan HACCP jest dokumentem, który opisuje analizę zagrożeń, identyfika-to, że stają się one niebezpieczne dla zdrowia konsumenta. Dlatego w pro- cję i monitorowanie CCP. Zawiera także działania, jakie należy wykonać, gdydukcji żywności należy zwrócić szczególną uwagę na wszystkie czynniki ma- monitorowanie wykaże przekroczenie ustalonych granic krytycznych. Jestjące podstawowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego to dokument przygotowany zgodnie z siedmioma zasadami HACCP, w celuprzetworów. Istnieje, zatem konieczność stosowania bardzo efektywnych opanowania możliwych zagrożeń odpowiednio do zakresu wdrożenia tegosystemów działania, zwiększających szansę wytwarzania produktów o gwa- systemu. Plan HACCP obejmuje następujące elementy:rantowanej jakości zdrowotnej i całkowicie bezpiecznego. Takim sprawdzo- - opis wyrobu;nym systemem jest „Hazard Analysis and Critical Control Point” (HACCP). - schemat technologiczny;HACCP jest skrótem od angielskich słów: „Hazard Analysis and Cristical - weryfikację schematu technologicznego;Control Point System”, czyli System Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów - analizę zagrożeń, środki zapobiegające oraz wyznaczenie KrytycznychKontroli. Już w nazwie zawarte są dwa zasadnicze założenia, o które oparty Punktów Kontroli (CCP);jest zakres sytemu. Tak więc jest to przeprowadzenie analizy wszystkich - monitoring CCP i działania korygujące.możliwych zagrożeń wpływających na końcowe bezpieczeństwo produkt, Produkcja każdego wyrobu objętego systemem HACCP powinna posiadaćjak również określenie i zidentyfikowanie tzw. „krytycznych punktów kon- swój odrębny plan. Przy dużej liczebności asortymentowej wyrobów, aby nietroli” (miejsc, w których istnieje duże prawdopodobieństwo występowania powiększać nadmiernie objętości dokumentacji, racjonalnym rozwiązaniem jest opracowanie wspólnych planów dla grup asortymentowych wyrobów76 o podobnej technologii, a różniących się dodatkami smakowymi.
HIGIENAZASADY SYSTEMU HACCP kres częstotliwości monitorowania i określenie innych postępowań należy do zespołu wdrażającego HACCP w zakładzie. System HACCP (Analiza Zagrożeń i Krytyczne Punkty Kontrolne) jest me-todą zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. Polega ona na Etap 5. Zgodnie z tą zasadą przewiduje się ustalenie dla każdego CCP wła-efektywnej kontroli punktów krytycznych danego procesu technologicznego, ściwych działań korekcyjnych, które muszą być podjęte w momencie, kiedyustalonych na podstawie analizy zagrożeń. Zastosowanie HACCP opiera się monitoring wykaże odchylenie od limitów krytycznych, a to świadczy z kolei,na założeniu, że potencjalne zagrożenie i nieprawidłowości w procesie zo- że dane punkty CCP nie znajdują się pod kontrolą. Działania korygujące sąstaną zidentyfikowane przed lub podczas procesu przetwórczego, tak żeby zawsze zatwierdzane przez zespół do spraw wdrożenia HACCP lub przewod-pomniejszyć ryzyko zagrożenia. System HACCP jest stosowany do elimino- niczącego zespołu (w nagłych wypadkach). Całość zdarzenia powinna byćwania ryzyka związanego z zanieczyszczeniami żywności: biologicznymi, udokumentowana w postaci zapisów i dokumentacji pomocniczej, np. zapi-ale także chemicznymi i fizycznymi. System ten powinien regulować pa- su sterylizacji, wskazań refraktometru czy pH-metru. Po zbadaniu przyczynrametry procesu produkcyjnego decydujące o bezpieczeństwie wszystkich w niektórych wypadkach można wyciągnąć konsekwencje personalne, abywyrobów. Dotyczy całości procesu technologicznego, od uzyskania surowca nie dopuścić do powtórzenia się podobnej sytuacji.poprzez jego przechowywanie, przetwórstwo aż do wyrobu gotowego. W za-kładach przetwórczych opracowywany jest oddzielnie i indywidualnie dla Etap 6. Polega na opracowaniu procedur weryfikacji służących potwierdze-każdego produktu, oraz jednej linii produkcyjnej lub też wspólny dla danych niu, czy system funkcjonuje w praktyce zgodnie z ustalonym planem HACCP,wyrobów. System HACCP opiera się na siedmiu podstawowych zasadach a także czy jest on skuteczny i efektywny w zapewnieniu odpowiedniego bez-(etapach) wg Codex Alimentarius, są to: pieczeństwa zdrowotnego żywności. W tym celu mogą być zastosowane róż- ne metody: audyt, testy, analizy itp. Proces weryfikacji pozwala kierownictwuEtap 1 Przeprowadzenie analizy zagrożeń ocenić, czy: proces produkcji objęty systemem jest pod kontrolą, zidentyfiko- wane zagrożenia są eliminowane lub minimalizowane do bezpiecznego po-Etap 2 Ustalenie krytycznych punktów kontrolnych CCP (Critical ziomu, wyrób nie stwarza zagrożenia dla życia i zdrowia konsumenta, system Control Points) CCP działa prawidłowo. Weryfikacja systemu HACCP powinna być przepro- wadzona zaraz po jego wdrożeniu, a następnie okresowo w zaplanowanychEtap 3 Ustalenie optimów oraz ustalenie limitów krytycznych dla odstępach czasu, po wystąpieniu problemów związanych z funkcjonowaniem każdego z punktów CCP systemu. Zmiany te mogą dotyczyć: surowca, procesu produkcyjnego, ma- szyn i urządzeń produkcyjnych, programów mycia i dezynfekcji, opakowań,Etap 4 Ustalenie systemu monitorowania CCP przechowywania lub dystrybucji.Etap 5 Ustalenie działań korekcyjnych, które muszą być podjęte, Etap 7. Polega na opracowaniu sposobu prowadzenia, gromadzenia i prze- kiedy monitoring wykaże, że dane punkty CCP nie znajdują chowywania dokumentacji zawierającej wszystkie plany HACCP, procedury się pod kontrolą i zapisy odpowiednie dla wymienionych zasad i ich zastosowania. Groma- dzona dokumentacja powinna być dostępna i udostępniana czynnikom urzę-Etap 6 Ustalenie procedur weryfikacji dla potwierdzenia, że sys- dowej kontroli, jak również klientom/kontrahentom krajowym i zagranicznym. tem HACCP pracuje efektywnie Ponieważ etap 1, polegający na przeprowadzeniu analizy zagrożeń wg CodexEtap 7 Opracowanie systemu dokumentacji zawierającej wszyst- Alimentarius, nie zawsze był zrozumiały, dlatego został rozszerzony o dodatko- kie procedury i zapisy odpowiednie dla wymienionych za- we punkty. Sprawiło to, że aktualnie wdrożenie systemu HACCP w zakładach sad i ich zastosowania przemysłu spożywczego odbywa się zgodnie z 12 etapami, z których 6 pierw- szych jest etapami przygotowawczymi, a następne są zasadami systemu. Przedstawione powyżej zasady realizowane są podczas wdrażania syste-mu HACCP i polegają na: Etapy wdrażania HACCP: Etap 1. Polega na przeprowadzeniu analizy i zidentyfikowaniu potencjal- Etap 1: Powołać zespół HACCPnych zagrożeń związanych z produkcją żywności, od pozyskania surowca, Etap 2: Opisać produktpoprzez przetwarzanie, aż do etapu konsumpcji oraz ocenie prawdopodo- Etap 3: Określić przeznaczenie produktubieństwa wystąpienia tych zagrożeń. Na podstawie opracowanego wcześniej Etap 4: Sporządzić schemat technologicznyschematu technologicznego sporządza się listę wszystkich potencjalnych za- Etap 5: Praktycznie zweryfikować schemat technologicznygrożeń mających wpływ na zdrowie konsumentów, przewidując możliwość Etap 6: Sporządzić listę zagrożeń na każdym etapie i wykaz środ-wystąpienia zagrożeń natury mikrobiologicznej, chemicznej i fizycznej w po- ków pomiaruszczególnych fazach procesu i określa się środki konieczne do ich kontroli. Etap 7: Określić Krytyczne Punkty Kontrolne CCP (Critical Control Points) Etap 2. Polega na ustaleniu na podstawie przeprowadzonej analizy zagro- Etap 8: Określić optimum CCP oraz limity krytyczne dla każdegożeń krytycznych punktów kontrolnych, to jest miejsc, etapów, zabiegów lub z punktówoperacji jednostkowych, które należy objąć kontrolą w celu wyeliminowania, Etap 9: Ustalić system monitoringu CCPzapobieżenia lub zminimalizowania zagrożenia do poziomu bezpiecznego. Etap 10: Ustalić działania korekcyjne w wypadku przekroczenia li-Identyfikacja krytycznych punktów kontrolnych odbywa się na zasadzie sta- mitów krytycznychwiania logicznego ciągu pytań i odpowiedzi dotyczących możliwości zlikwido- Etap 11: Ustalić metody weryfikacji planu HACCPwania lub zmniejszenia zagrożenia na rozważanym etapie produkcji. Etap 12: Ustalić sposób dokumentacji systemu oraz odpowiednie dokumenty Etap 3. Polega na ustaleniu optimum CCP, to jest idealnego parametru,który zapewni, że wyznaczone zagrożenie zostanie skutecznie ograniczone W niektórych krajach europejskich, jak na przykład w Wielkiej Brytanii, eta-lub wyeliminowane na danym etapie. Dodatkowo dla danego optimum CCP py wdrażania systemu HACCP zostały nieznacznie poszerzone. W przypadkunależy wyznaczyć margines bezpieczeństwa – „limit krytyczny” w granicach, metodyki wdrażania systemu HACCP w Wielkiej Brytanii dodano jeden etapktórego produkt będzie mógł być uznany za wolny od wyznaczonych zagrożeń. na początku o treści „Zdefiniować warunki realizacji zadania”, w etapie odno- szącym się do określenia krytycznych punktów kontrolnych CCP dodano „...za Etap 4. Polega na ustaleniu systemów kontrolowania i monitorowaniaCCP tak, aby można było na bieżąco kontrolować produkcję i zapobiegaćpowstawaniu wadliwych produktów. Obejmuje on swoim zakresem i określanp. częstotliwość pomiaru lub obserwacji, wskazuje osobę odpowiedzialną,podaje sposób zapisywania i dokumentowania oraz przechowywania danychdo czasu zużycia produktu. Po każdej kontroli powinien być sporządzony do-kument, sygnowany przez osobę dokonującą kontroli i monitorowania orazosobę odpowiedzialną za funkcjonowanie systemu. Osoby te powinny byćupoważnione do podejmowania działań korygujących oraz naprawczych. Za-78
HIGIENApomocą drzewa decyzyjnego” oraz dodano jeden etap na końcu o treści „Ustalić czystości mikrobiologicznej itp.,przeglądy planu HACCP”. Takie podejście rozszerzyło etapy wdrażania do 14. - dodatkach, procesie technologicznym, jak: sposób przetwarzania, dodatki,Ze względu na fakt, że 14 etapów traktuje system HACCP najszerzej i jednocze- - wyrobie gotowym, jak: sposób pakowania, trwałość, warunki przechowywa-śnie pokrywa się z wymaganiami zarówno Codex Alimentarius, jak i 12 etapamiwdrażania HACCP, z tego względu poniżej omówiono etapy brytyjskie, przede nia, wymagany okres przydatności do spożycia, sposób dystrybucji.wszystkim uwypuklając praktyczne aspekty wdrażania poszczególnych etapów. Etap 4. Określić przeznaczenie produktuEtap 1. Zdefiniować warunki realizacji zadania Producent jest odpowiedzialny za podanie na opakowaniu informacji o prze- Przedsiębiorstwo (np. zakład mleczarski), który zamierza wprowadzić sys- znaczeniu produktu oraz zdefiniować zamierzony sposób wykorzystania produk-tem HACCP, powinien określić warunki jego wdrożenia. Podstawowym warun- tu przez klienta oraz grupy konsumentów, dla których produkt jest przeznaczo-kiem jest zaangażowanie kierownictwa organizacji oraz wszystkich pracowni- ny. Zespół jest zobowiązany odpowiedzieć na pytania:ków. Przed przystąpieniem do wdrażania powinno się wykonać plan szkoleń a) do jakiej grupy konsumentów trafia produkt?zewnętrznych i wewnętrznych pracowników w celu zapoznania pracowników. b) jakie są szanse, że zostanie spożyty przez grupę, dla której nie jest przezna-Aby analiza przebiegała szybko i sprawnie należy jasno sprecyzować warunkirealizacji zadań. Warunki realizacji zadania muszą jasno określać, czy produkt czony?ma być oceniany pod względem bezpieczeństwa w punkcie spożycia, czy też c) jakie zagrożenia może stwarzać dla danej grupy?w punkcie produkcji, przy określeniu jasnych zaleceń odnośnie sposobu prze- d) jakie jest opakowanie produktu?chowywania i użycia. Ważnym warunkiem wprowadzenia systemu HACCP jestspełnienie wymogów przepisów prawa. Na etykiecie powinna być podana również informacja o wartości odżywczejEtap 2. Powołać zespół HACCP i kalorycznej produktu, zawartości dodatków, warunkach przechowywania, spo- sobie spożycia, czystości itp. Zespół powinien składać się ze: Etap 5. Sporządzić schemat technologiczny a) specjalisty z zakresu zapewnienia jakości, zarządzania jakości; b) specjalisty do spraw produkcji; Dla każdego procesu technologicznego (np. produkcji kiełbas, wędzonek), c) kierownika działu technicznego; trzeba opracować oddzielny schemat technologiczny. Schemat technologicz- d) innych pracowników – to znaczy odpowiednich specjalistów, np. kierowni- ny jest to pewien sposób graficznego przedstawienia poszczególnych etapówka magazynu, dyrektora marketingu, którzy w miarę potrzeb mogą zostać dołą- produkcji. W schemacie technologicznym należy zaznaczyć kolejność operacjiczeni do zespołu. Osoba posiadająca wiedzę z zakresu techniki HACCP powinna technologicznych, które muszą być opisane szczegółowo i powinny uwzględ-zostać mianowana przewodniczącym zespołu i ponosić odpowiedzialność za niać: parametry technologiczne, wyposażenie techniczne, drogę surowców, dro-kierowanie analizą. Członkowie zespołu powinni posiadać dostateczną wiedzę gę odpadów itp.praktyczną na temat procesu produkcyjnego. Etap 6. Praktycznie zweryfikować schemat technologicznyEtap 3. Opisać produkt Szczegółowy opis produktu powinien zawierać: Ważne jest, by zespół HACCP dokonał weryfikacji schematu technologicz-- informacje o surowcu, m.in. skład, struktura, aktywność wodna, pH, poziom nego i upewnił się, że zawarte w nim informacje są prawdziwe. Etap 7. Sporządzić listę zagrożeń na każdym etapie i wykaz środków po- miaru Na podstawie schematu technologicznego dla każdego z etapów, zespól HACCP powinien sporządzić listę wszystkich zagrożeń (biologicznych lub mi-REKLAMABiofilm: powracający problem Procedura usuwaniahigieny w zakładzie ADDZYM CIP oraz DETZYM CIP to enzymy z seriiBiofilm to lepka błonka, składająca BIOFILM SOLUTION firmy REALCOsię z bakterii oraz polimerów organicznych, umożliwiają rozrywanie łańcuchówprzylegająca do powierzchni. polisacharydowych odpowiedzialnych za przyleganieJest to zasobnik drobnoustrojów, bardzo biofilmu. Po usunięciu biofilmuodporny na działania zewnętrzne, środek dezynfekujący może w pełni rozwinąć swoje działaniestanowiący stałe źródło i zapewnić optymalnązanieczyszczeń! Wykrywanie higienę. Opatentowanerozwiązania REALCO umożliwiająwykrycie oraz usunięcie biofilmuz instalacji zamkniętych.Nasi eksperci poprzez przepro-wadzenie audytu, ustalą skuteczne proceduryczyszczenia produktami serii BIOFILM SOLUTION www.hypred.pl 79
HIGIENAkrobiologicznych, chemicznych i fizycznych), jakie mogą wystąpić na danym cja systemu HACCP powinna uwzględniać takie elementy, jak:etapie. Dodatkowo zespół HACCP powinien określić środki pomiaru, które a) procedury GMP i GHP;pozwolą na określenie poziomu danego zagrożenia. b) plany HACCP;Etap 8. Zidentyfikować Krytyczne Punkty Kontrolne (CCP) za pomocą drze- c) procedury i związane z nimi instrukcje, karty kontroli, plany mycia i de-wa decyzyjnego w celu określenia CCP (UK) oraz wyeliminowania zagrożeń zynfekcji; Każde z zagrożeń określonych jako występujące na poszczególnych eta- d) procedury, instrukcje i karty kontroli odnoszące się do wyznaczonych CCP;pach produkcji należy przeanalizować, oceniając czy dany etap usuwa lub e) procedury i związane z nimi instrukcje, karty kontroli oraz plany kontroliogranicza zagrożenie do poziomu, który można uznać za bezpieczny. Pod-stawowym wyznacznikiem takiej oceny powinno być doświadczenie i wiedza surowców i produktów gotowych;zespołu HACCP, który powinien rozważyć, czy na danym etapie produkcji jest f) procedury i związane z nimi instrukcje, karty kontroli odnoszące się dow stanie „uporać się” z danym zagrożeniem. Dodatkowo zespół może posłu-żyć się drzewem decyzyjnym, które jest formą algorytmu, pozwalającego na utrzymania systemu.określenie czy dany etap jest krytycznym punktem kontrolnym czy nie. Nie Etap 14. Ustalić przeglądy planu HACCPma wymogów, co do liczby CCP, ale należy pamiętać, ze zbyt duża ilość CCP Systemy weryfikacji i przeglądów bardzo mocno się ze sobą wiążą. O ilemoże powodować problemy z ich prawidłowym nadzorem. weryfikacja jest działaniem zaplanowanym, to przeglądy systemu HACCP wy-Etap 9. Określić optimum CCP oraz limity krytyczne dla każdego z punktów nikają ze szczególnych sytuacji, takich jak: a) zmiana surowca lub/i receptury produktu; Po określeniu wszystkich CCP zespół HACCP powinien rozważyć optimum b) zmiana technologii;CCP, czyli parametry technologiczne, przy których dany etap w optymalny c) zmiany architektoniczne zakładu;sposób usuwa lub ogranicza zagrożenie. Po określeniu optimum CCP zespół d) modyfikacja lub wymiana maszyn i urządzeń;HACCP powinien rozważyć limity krytyczne, czyli zakresy (tolerancję) parame- e) zmiany w planie mycia (zmiany środków myjących);tru technologicznego, przy którym dane zagrożenie będzie ciągle usuwane lub f) zmiana formy pakowania, składowania lub dystrybucji;ograniczane. g) rotacja personelu;Etap 10. Ustalić system monitorowania i nadzorowania krytycznych punk- h) informacja o produkcie zatrzymanym;tów kontroli i) reklamacja; j) wyniki audytów wewnętrznych (niezgodności). Wybór prawidłowego systemu monitorowania jest istotnym elementemanalizy HACCP. Monitorowanie polega na zbieraniu informacji i oznacza pla- Podsumowanienowy pomiar lub obserwację zgodności z optimum i limitem krytycznym,określonym dla każdego CCP. System monitorowania przedstawia metody, Ideą systemu HACCP jest odejście od drobiazgowego poddawania pro-dzięki którym pracownik realizujący założenia systemu HACCP będzie w sta- duktów mleczarskich badaniu, w zamian za wprowadzenie systemu, którynie potwierdzić, że wszystkie funkcjonują zgodnie z założeniami oraz daje gwarantowałby bezpieczeństwo żywności. System ten oparty jest na pięciudokładny zapis wyników do wykorzystania w późniejszej fazie weryfikacji. głównych założeniach: identyfikacji (mogących się pojawić zagrożeń), oce-Określając system monitorowania, zespół HACCP powinien skupić się na od- nie ich istotności, a także oszacowaniu ryzyka (prawdopodobieństwa) ichpowiedzi na pytania: kto?, jak?, kiedy? dokonuje monitorowania systemu? występowania, określeniu metod ich ograniczenia oraz kontroli zagrożeń.Zagadnienia te są dość ważne, gdyż w planie HACCP stanowią wytyczne dla Wprowadzenie systemu HACCP, to przejście od poszukiwania wad do zapo-pracownika, wskazując mu, jak ma przeprowadzić monitoring CCP. biegania ich powstawaniu. System ten powinien regulować parametry pro-Etap 11. Ustalić działania korekcyjne w wypadku przekroczenia limitów cesu produkcyjnego decydujące o bezpieczeństwie wszystkich produktów,krytycznych dotyczy całości procesu technologicznego od uzyskania surowca poprzez jego przechowywanie, przetwórstwo, aż do wyrobu gotowego. System ten, jako Zespół HACCP powinien określić działania, jakie należy podjąć w sytuacji, struktura złożona, wymagająca stałego adaptowania do zmieniających się wa-gdy monitorowane parametry wskazują na przekroczenie limitów krytycz- runków otoczenia (np. zmiana przepisów prawa) może wspomagać procesnych określonych dla CCP. Działania korekcyjne powinny wskazywać kroki, decyzyjny. O możliwościach wykorzystania systemu HACCP w zarządzaniujakie muszą być podjęte w celu ustabilizowania procesu, tak by mieściły się zakładem mleczarskim decyduje jego potencjał informacyjny oraz łatwość po-w określonym limicie krytycznym. Jednocześnie powinny wskazywać działa- zyskania danych i informacji z dokumentacji w ramach tego systemu. W celunia polegające na zagospodarowaniu artykułów spożywczych wytworzonych ujednolicenia wymagań dotyczących systemu zarządzania bezpieczeństwemw okresie, gdy CCP był poza kontrolą. żywności w przemyśle spożywczym i działalności związanej z produkcjąEtap 12. Ustalić metody weryfikacji planu HACCP i dystrybucją żywności na poziomie międzynarodowym została opracowana norma ISO 22000:2005, która weszła w życie 1 września 2005 r. W nor- Weryfikacja systemu HACCP polega na uzyskaniu informacji, czy opraco- mie ISO 22000:2005 uwzględniono wszystkie zalecenia odnoszące się dowany i wdrożony w zakładzie mleczarskim system nadal działa prawidłowo. systemu HACCP zawarte w przewodniku Komisji Kodeksu ŻywnościowegoZespół prowadzący analizę powinien określić sposób, jaki będzie można sto- WHO, uwzględniając również wymagania dla tzw. Dobrej Praktyki Produkcyj-sować do sprawdzenia, czy system HACCP funkcjonuje prawidłowo. Weryfi- nej/Dobrej Praktyki Higienicznej. Norma ISO 22000:2005 jest kompatybilnakacja powinna obejmować dwa aspekty: z systemem ISO 9001:2000 oraz systemem zarządzania środowiskowegoa) czy system HACCP w swojej formie nadal odpowiada wyznaczonym za- ISO 14001, pozwala to na zintegrowanie już istniejących w przedsiębior- stwie systemów zarządzania. Wdrożenie normy ISO 22000:2005 oznacza grożeniom? dla przedsiębiorstwa automatycznie wprowadzenie systemu HACCP – analizyb) czy określone dla poszczególnych CCP sposoby monitorowania i określone zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Points). Norma zawiera również wymagania dotyczące systemowego zarzą- działania korygujące są nadal prawidłowo stosowane? dzania organizacją. Jako norma wydana przez International Organization for Weryfikacja powinna polegać na przeglądzie całego systemu HACCP oraz Standardization (ISO) jest uznawana za światowy standard, który wykorzysta-związanej z nim dokumentacji. Weryfikacji podlegają między innymi: proces ny jako podstawa wdrożenia i certyfikacji ułatwi uczestnictwo we współpracytechnologiczny, wyrób gotowy, procedury, instrukcje, dokumentacja HACCP, i handlu międzynarodowym. Korelacja struktury nowej normy z normami ISOwiedza pracowników. Ponadto weryfikacji podlegają wszystkie procedury, in- 9001:2000 i ISO 14001:2004 umożliwi skuteczną integrację systemu za-strukcje, specyfikacje, zapisy stosowane przy wdrożeniu systemu HACCP. Ze- rządzania bezpieczeństwem żywności z systemami zarządzania jakością orazspół HACCP powinien określić metody i częstotliwość procedur weryfikacyjnych. zarządzania środowiskiem. nEtap 13. Określić system prowadzenia zapisu danych i dokumentacji Sprawne i dokładne prowadzenie dokumentacji ma kluczowe znaczeniedla prawidłowej pracy systemu HACCP. W minimalnym zakresie dokumenta-80
HIGIENAOsuszacze powietrzaw przetwórstwie mleczarskimSzwedzka firma Seibu Giken DST AB, założona w 1985, będąc czo- To, że istnieje niski poziom wilgotności i trzeba go jeszcze bardziej obni- łowym światowym dostawcą osuszaczy adsorpcyjnych jest reprezen- żyć nie jest przeszkodą dla pracy naszych urządzeń osuszających. towana w ponad 40 krajach świata, w tym w Polsce, przez swójoddział Seibu Giken DST Poland sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie. Dzięki niezawodności dostarczanych urządzeń osuszających oraz udzie- lanym gwarancjom Seibu Giken DST Poland sp. z o.o. jest poważnym i war- Naszą misją jest wspieranie klientów w stosowaniu coraz doskonalszych, tościowym partnerem dla polskich podmiotów gospodarczych umożliwiającczęsto unikalnych rozwiązań technologicznych oraz umożliwianie powsta- im tworzenie cennej wartości dodanej. nwanie w różnych branżach przemysłowych jeszcze nowszych rozwiązańprojektowych i technicznych na miarę XXI wieku. SEIBU GIKEN DST POLAND SP. Z O.O. ul. Nowogrodzka 44/3, 00-695 Warszawa Nasza podstawowa oferta dla rynku obejmuje zarówno dostarczanie go- tel. +48 606 765 676towych osuszaczy powietrza, wynajem ich oraz serwisowanie działających www.dstpoland.plurządzeń osuszających i dostawę części zamiennych. We współczesnych systemach produkcyjnych odpowiedni poziom sucho-ści powietrza stał się podstawowym czynnikiem ich istnienia i rozwoju, stądprzemysł farmaceutyczny i szeroko rozumiany spożywczy z uwzględnieniembranży mięsnej oraz mleczarskiej stały się głównymi odbiorcami naszychurządzeń. Magazynowanie szerokiej palety towarów takich jak m.in. produkty spo-żywcze i chemiczne oraz sprzęt elektroniczny i wojskowy wymaga równieżutrzymywania stałych standardów suchości powietrza. Zastosowanie osuszaczy nie ogranicza się obecnie tylko do systemówprodukcyjnych i magazynowych. Dobra opinia dotychczasowych odbiorcówo niezawodności naszych urządzeń osuszających oraz docieranie naszejoferty produktowej do coraz szerszego kręgu potencjalnych klientów znala-zły swe odzwierciedlenie w nowych aplikacjach takich jak: przepompownie,stacje uzdatniania wody, komory mieszalń, hydrofornie, stacje filtrów orazarmatury sterujące i hydrauliczne. Jedną z istotnych zalet naszych osuszaczy jest nie tylko wytwarzanie po-wietrza o bardzo niskiej wilgotności, ale także, co jest jeszcze ważniejsze,doprowadzanie go do najbardziej odległych miejsc zawilgoconych budyn-ków. Proces osuszania odbywa się w sposób ciągły, bezobsługowy i stero-wany przez niezawodne elektroniczne systemy pomiar stanu zawilgocenia. Warto też zwrócić uwagę na inny ważny element naszych rozwiązań tech-nicznych jakim jest usuwanie wilgotnego powietrza na zewnątrz budynku.Konstrukcja osuszaczy zapewnia ich wydajną pracę w różnych strefach kli-matycznych, w tym również przy niskich, a nawet ujemnych temperaturach. 81
HIGIENAHIGIENA PRODUKCJI Śluza higieniczna SANICARE- DYSON-1500-B-R Mycie i dezynfekcja rąk oraz mycie i dezynfekcja podeszew z kontrolą dostępu.SYSTEMY MYCIA Najnowszy model na rynku! Satelita Blocksat RFD Spłukiwanie, pianowanie, dezynfekcjauruchamiane za pomocą jednej dźwigni. MDC 80/40 2 x 7,5 kW Maksymalne ciśnienie robocze: 44 Bar, dla 5 użytkowników. LDC-Q 65/20 | 1 x 3 kW Maksymalne ciśnienie robocze: 20 Bar, dla 2-3 użytkowników.Nasze atuty: Dostarczanie kompleksowych rozwiązań • Innowacyjność • Własna produkcja82
HIGIENA Rozwój wyznaczony podstawowymi wartościami:Dzięki intuicyjnej obsłudze oraz wysokiej jakości i trwałości Temperatura Czas Detergenty Siłanasze urządzenia sprzedawane są na całym świecie mechanicznaSYSTEMY MYCIA PRZEMYSŁOWEGOmyjka skrzynek EKW-3500do 560 skrzyń na godzinę myjka cymbrów przepustowość: 20 pojemników na godzinęPODZESPOŁYW sprawie ofert oraz doradztwa prosimy o kontakt z naszym polskim oddziałem.polski oddział tel.: +48 536 000 036 siedziba główna tel.: +31 (0)485 51 69 69Popławska 56/3 e-mail: [email protected] Handelstraat 21 e-mail: [email protected] Pabianice www.elpress.com NL-5831 AV Boxmeer www.elpress.comPoland The Netherlands 83
HIGIENA ....23Zastrzega się prawo wprowadzania zmian technicznych. Model IKR Model IKR - kanał ściekowy z pokrywą przystosowany do bardzo dużych Model * Spadek * obciążeń. Wykonany zgodnie z normą PN EN 1253. Charakteryzuje się tym, że krawędź wlotowa wzmocniona jest poprzez podwójny profil ”O”. Model ten z uwagi na duży wybór szerokości stosowany jest do odwadniania posadzek przy małych i dużych zrzutach wody. Kanał ten wyposażony jest dodatkowo w nóżki ułatwiające regulację przy montażu oraz kotwy, które powodują lepszą przyczepność do betonu. Powierzchnia poddana jest piaskowaniu kuleczkami szkła. Wszystkie elementy wpustu wykonane są ze stali AISI 304 lub jako opcja dodatkowa ze stali AISI 316. * AT - głębokość początkowa, ET - głębokość końcowa Pokrywa Pokrywa Pokrywa Pokrywa pełna (M125) rusztowa (M125) kratownica - perforowana 3mm antypoślizgowa WT-Polska Sp. z o.o. | tel. 61 826 71 81 | fax 61 828 88 03 | www.wt-polska.pl 6...... Model DRS-S Pokrywa pełna (M125) Zastrzega się prawo wprowadzania zmian technicznych. Pokrywa rusztowa (M125) Pokrywa kratownica - antypoślizgowa Model DN Ød B ØB ØD H Kosz osadczy [l] Przepustowość [l/s] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm] DRS-070-E-S 70 0,5 > 1,5 75 180 - 153 165 0,5 > 1,5 DRS-070-RD-S 70 75 - 196 153 165 1,5 > 2,8 110 218 210 1,5 > 2,8 DRS-100-E-S 100 110 246 - 218 210 2,75 > 8,2 160 - 270 283 250 2,75 > 8,2 DRS-100-RD-S 100 160 283 250 6 > 12,5 200 310 - 356 315 6 > 12,5 DRS-150-E-S 150 200 - 331 356 315 0,65 > 2,0 110 183 175 0,65 > 2,0 DRS-150-RD-S 150 110 410 - 183 175 - 410 DRS-200-E-S 200 200 - DRS-200-RD-S 200 - 235 DRSK-100-E-S 100 DRSK-100-RD-S 100 WT-Polska Sp. z o.o. | tel. 61 826 71 81 | fax 61 828 88 03 | www.wt-polska.pl 84
Nierdzewne odwodnienia liniowe, punktowe oraz włazy przeznaczone dla przemysłuO firmie ZastosowanieWT-Polska sp. z o.o. jest producentem w pełni profesjonalnych systemów Wszystkie oferowane produkty ze względów higienicznych znajdująodwodnień posadzek przemysłowych. Wszystkie wyroby wytwarzane są ze zastosowanie w przemyśle spożywczym, chemicznym, farmaceutycznym,stali szlachetnej zgodnie z europejską normą EN 1253. Spółka od wielu lat gastronomicznym, jak również w budynkach użyteczności publicznej;współpracuje z niemiecką firmą Wiedemann GmbH, która już w roku 1951 charakteryzują się wysoką jakością wykonania i wytrzymałością.produkowała i montowała wpusty dla przemysłu mleczarskiego. Na bazietych doświadczeń firma rozwinęła swoją ofertę, dostosowując ją do coraz Normy, aprobatywiększych wymagań klientów, na pierwszym miejscu stawiając kwestiehigieniczne obowiązujące w przemyśle spożywczym. Deklaracje zgodności z normą PN-EN 1253, atesty higieniczne PZH.Oferta Zakłady przetwórstwa mleka:Obejmuje szeroką gamę odwodnień punktowych (nazywanych inaczej Hochland Polska Sp. z o.o., Sery ICC Pasłęk Sp. z o.o., Mleczarnia Turek,kratkami ściekowymi lub wpustami). Dobór odpowiedniego rozwiązania Gostyń, Kalisz, Łowicz, Skierniewice, Września, Głubczyce, SM Mlekovita,ułatwia wyszukiwarka zamieszczona na stronie internetowej firmy. SM Lazur, Nutricia Zakłady Produkcyjne , Agro-Danmis Granowscy sp. j.,Odwodnienia liniowe – produkowane są w dwóch podstawowych ZM Mlecz Sp. z o.o., OSM Cuiavia.wariantach:• kanały szczelinowe – stosowane w miejscach, gdzie nie są wymagane Obiekty referencyjne duże przepustowości hydrauliczne, np. ciągi komunikacyjne; Zakłady produkcyjne firm: Bols, Browar Namysłów, Carlsberg Polska,• kanały z pokrywą – służą do odprowadzenia dużej ilości wody lub Kompania Piwowarska, Nałęczowianka, Pepsi-Cola General Bottlers Poland, Coca-Cola HBC Polska, Animex, Mróz, SuperDrob, Tarczyński, zanieczyszczeń technologicznych z hal produkcyjnych. Wielkopolska Wytwórnia Żywności Profi, Zakłady Drobiarskie Koziegłowy,Firma oferuje pomoc w doborze odpowiednich parametrów kanału (długość, Zakłady Mięsne Skiba, Abramczyk, Frosta, Lisner, Mondelez Polska, ZPCszerokość, głębokość, spadek oraz liczba miejsc odpływowych). Mieszko, Beiersdorf Manufacturing Poznań, Cederroth Polska, Colgate-Włazy – dostępne w wersji okrągłej lub kwadratowej, z pokrywą ryflowaną Palmolive Manufacturing, Oriflame Products Poland, Ziaja Ltd. Zakładlub do wypełnienia. Włazy produkowane są z uszczelnieniem silikonowym, Produkcji Leków, Kerry Polska.dzięki któremu są odporne na przenikanie zapachów.WT-Polska sp. z o.o. Więcej informacji na naszej stronie.ul. Hawelańska 1, 61-625 Poznańtel. 61 826 71 81, fax 61 828 88 03 Zeskanuj kod [email protected]
HIGIENA I MODERNIZACJADrzwi specjalistyczne do chłodni i mroźni Produkujemy chłodnicze i mroźnicze w kilku standardach wykonania. W ofercie posia-damy drzwi zawiasowe i przesuwne. Konstrukcja układów jezdnych powoduje, że drzwisą bardzo szczelne. Każde drzwi mogą być uruchamiane ręcznie lub automatycznie.Drzwi automatyczne naszej produkcji znajdują zastosowanie w dużych wnękach drzwio-wych, służących do transportu ciężkimi wózkami widłowymi. Mogą być uruchamiane zapomocą włącznika sznurkowego, pilota lub pętli indukcyjnej. Tel. +48 89 625 69 50 www.wiejak.plBramy przemysłowe Posiadamy w swojej ofercie bramy szybkobieżne, segmen-towe i gilotynowe. Znajdują one zastosowanie w budynkachprzemysłowych, halach usługowych, warsztatach, magazynachitp. Konstrukcje oparte na komponentach najwyższej jakościpozwalają na długoletnią i bezproblemową eksploatację. Tel. +48 89 625 69 50, www.wiejak.plWyposażenie zakładówprzetwórstwa spożywczego Nasza firma posiada również w swojej ofercie sze-reg produktów pozwalających utrzymać higienicznewarunki pracy w zakładach przetwórstwa spożyw-czego. W projektowaniu urządzeń kierujemy się er-gonomią, niską energochłonnością oraz waloramiestetycznymi. W ofercie m.in. myjki obuwia, suszarkiobuwia, przejścia dezynfekcyjne, itp.Tel. +48 89 625 69 50www.wiejak.pl86
HIGIENA I MODERNIZACJA 87
HIGIENA I MODERNIZACJAGlasbord®- na ściany i sufityZ czego wykonane są płyty Glasbord®? ze szczególnym uwzględnieniem branży spożywczej. Ze względu na zastosowanie cienkiego filmu polipropylenowego na powierzchni Płyty wykonane są z żywicy poliestrowej wzmocnionej włóknem płyt zanieczyszczenia nie przywierają do niej, co w znacznym stop-szklanym, to jest ten sam materiał, który używany jest do budowy niu ułatwia ich usuwanie.izoterm w nadbudowach samochodowych, różni się jednak tym, żejest specjalnie przygotowany do stosowania w budownictwie. Po-wierzchnia płyty pokryta jest specjalną folią surfaseal, która zamykawszelkie mikroszczeliny płyty, zabezpiecza przed porysowaniem.Gdzie ma zastosowanie płyta Glasbord®?- Na ściany i sufity zarówno w nowych jak i odnawianych wnę- trzach, w przemyśle spożywczym; w piekarniach, cukierniach, zakładach mięsnych, rybnych i mleczarskich.- W środowiskach o wysokiej wilgotności i korozji atmosferycznej, w chłodniach i zamrażalniach.- Wszędzie tam gdzie czystość stanowi najważniejsze kryterium użyteczności.Czym charakteryzuje się płyta Glasbord®? Grubość płyt wynosi 2,3 mm, natomiast płyty warstwoweGlasbord® (na podkleinie styropianowej lub z pianki PIR) możemieć dowolną grubość. Panele Glasbord są łatwe w utrzymaniu czystości, a równocześnieodporne na ścieranie i uderzenia. Spełniają wszystkie wymogi hi-gieny w zakładach przetwórstwa spożywczego, przeznaczone są dozastosowania w budynkach, w których wymagany jest stały nadzórsanitarny. Posiadają Świadectwo Oceny Higienicznej PaństwowegoInstytutu Higieny oraz aprobatę techniczną z przeznaczeniem dobudownictwa jako okładzina ścienna w obiektach przemysłowych88
HIGIENA I MODERNIZACJA Panele Glasbord® odznaczają się wysoką stabilnością wymiarów,wytrzymałością na rozciąganie w stosunku do wagi, co pozwala nazastosowanie ich jako zamiennika paneli metalowych, ceramicz-nych oraz termoplastycznych. Powierzchnia paneli odznacza się wysokim połyskiem oraz spe-cjalną fakturą o niskim profilu wytłoczenia, która zapewnia wysokąodporność na ścieranie. Panele nie wymagają malowania, napraw i remontów, a ich es-tetyka w połączeniu z praktycznymi zaletami ma pozytywny wpływna środowisko pracy. Wytłoczona powierzchnia o delikatnej faktu-rze redukuje odbicia światła powstającego w obszarach o wysokiejiluminacji.Płyta Glasbord® czy płytki? Materiały wykończeniowe: Profile PCV Zarówno płytki ceramiczne jak i płyta Glasbord® mają swoich Profile wykończeniowe PCV stosowane są również w zakładachzwolenników. Czym zatem kierować się przy podjęciu decyzji jaki spożywczych, chłodniach, zamrażalniach. Wszystkie profile po-produkt wybrać? Odpowiedź jest prosta – utrzymanie czystości i za- siadają atesty PZH oraz są zgodne z dyrektywami europejskimichowanie wysokich standardów sanitarnych. Na 35 m2 powierzchni nr 781/142/CEE i 80/766/CEE dotyczącymi używania materiałówpłytek znajduje się około 1 m2 fugi, która z uwagi na porowatą z PCV w zakładach spożywczych.powierzchnię jest doskonałym miejscem dla rozwoju bakterii. Testyprzeprowadzone w Instytucie Przemysłu Mięsnego w Magdeburgu Zarówno płyty Glasbord® jak i profile PCV odznaczają się wyso-dowiodły, że rozwój bakterii na powierzchni paneli Glasbord® jest ką odpornością na większość agresywnych substancji chemicznychw każdych warunkach znacznie mniejszy niż na powierzchni płytek jak: chlor, soda kaustyczna, amoniak, detergenty, ocet, kwas mle-ceramicznych. kowy oraz wiele innych.Jaka jest technologia montażu płyt? Drzwi chłodnicze do zakładów spożywczych z płytą ArmorTuf® Płyta Glasbord® może zastępować płytki ceramiczne, płyty war-stwowe. Laminat klejony jest bezpośrednio do ściany przy pomocy Drzwi chłodnicze produkowane są pod marką ARM DRZWI od po-kleju i łączony listwami PCV (typu H). Zaletą jest łatwa zmywalność nad 10 lat.- brak uciążliwych do zmywania fug i minimalna ilość połączeń,szybkość montażu (płyta ma szerokość 1,2 m a długość dopasowa- Nowoczesne technologie, zastosowane przy produkcji drzwi spra-na jest do wysokości pomieszczenia). Ponadto płyta Glasbord® jest wiają, że produkt zdobył wysokie uznanie wśród klientów w Polscebardziej odporna na uderzenia i zarysowania. i wielu krajach Europy.Czy firma Sarana Połączenie stali nierdzewnej i materiałów kompozytowych spra-proponuje jakieś rozwiązanie wia że drzwi są lekkie i wytrzymałe. Wykorzystany do produkcjido remontu zniszczonych powierzchni laminat poliestrowy ArmorTuf® produkowany przez amerykańskąpokrytych płytkami lub płytą warstwową? firmę jest jedynym dostępnym na rynku materiałem posiadającym powierzchniowe zabezpieczenie Surfaseal®. Jednak największą za- Płyty warstwowe z blachy powlekanej nie powinny być stosowane letą tej płyty jest jej wytrzymałość na uderzenia (kilkakrotnie wyż-w zakładach spożywczych, gdyż ich odporność na panujące tam sza niż blachy) a także to, że jest dwukrotnie lżejsza od blachy o gr.warunki jest bardzo niska. Jeśli po kilku latach blacha skorodu- 0,5 mm. nje, trzeba ją odnowić. Proponujemy technologię klejenia okładzinyGlasbord® bezpośrednio na blachę. Oczywiście budując nowy za-kład lepiej zastosować od razu płytę Glasbord®, zwłaszcza w po-mieszczeniach gdzie jest duża wilgotność oraz na sufity. Podobna sytuacja jest ze starymi ścianami pokrytymi płytkamiceramicznymi, popękane płytki trudne do umycia fugi cementowemożna pokryć płytą Glasbord®.Czy do położenia paneli Glasbord® Sarana Sp z o.o.niezbędna jest fachowa ekipa montażowa? ul. Piłsudskiego 47, 32-050 Skawina tel./fax 12 276 23 77, 12 276 56 88 Do montażu płyt polecamy wyspecjalizowane ekipy montażowenie tylko z naszego miasta. Współpracujemy z firmami w całej Pol- www.sarana.com.plsce, które na nasze zlecenie wykonują dokładne pomiary, doradzają armdrzwi.pljak najlepiej i najtaniej oraz szybko położyć panele na ściany i sufity.W przypadku gdy firma posiada własną ekipę remontowo – bu-dowlaną, staramy się przekazać wszystkie niezbędne informacje dowykonania fachowego montażu. 89
JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIBezpieczeństwożywnościowew Polsce wzrosło,ale ogólnie w Europie pogorszyło sięPolska jest jednym z czterech krajów europejskich, w których bezpieczeństwo żywnościowe wzrosło, zgodniez najnowszą aktualizacją Światowego Indeksu Bezpieczeństwa Żywnościowego. Wynik dla Polski jest o 0,5 pkt.lepszy w porównaniu z rokiem ubiegłym i wzrósł w sumie o 2 pkt. w ostatnich czterech latach. W rankingu krajóweuropejskich Polska jest na 17. pozycji, tuż za Czechami i przed Grecją.Piotr Gill, dyrektor generalny DuPont Polska dwudziestu ośmiu czynników sprawdzana jest osiągalność cenowa, dostęp do żywności oraz jej jakość i bezpieczeństwo. W tym celu wy-Na świecie Polska zajmuje 28. miejsce i znalazła się w gru- korzystywane są dane m.in. ONZ, MFW, FAO, Światowej Organizacji pie krajów, które osiągnęły najlepsze wyniki w Światowym Zdrowia (WHO) oraz Banku Światowego. Indeksie Bezpieczeństwa Żywnościowego, opracowanym nazlecenie firmy DuPont. Co roku, w 109 krajach, na podstawie analizy – Bezpieczeństwo żywnościowe to jedno z najważniejszych global- nych wyzwań współczesnego świata, w związku z rosnącą liczbą lud-90 ności – mówi Piotr Gill, dyrektor generalny DuPont Poland. – Indeks pozwala na bieżąco śledzić czynniki zmiany, które wpływają na bez- pieczeństwo żywnościowe na świecie i w Polsce. W tym roku Polska otrzymała 74,2 pkt. na 100 możliwych, uzysku- jąc 0,5 pkt. więcej w porównaniu z rokiem ubiegłym. Spadek z 26. na 28. miejsce spowodowany jest wzrostem bezpieczeństwa żywno- ściowego w innych krajach, które uzyskały wyższe noty. W rankingu krajów europejskich Polska spadła z 16. na 17. miejsce. Najlepszy wynik osiągnęła Irlandia (85,4 pkt.), która wyprzedziła ubiegłorocz- nego lidera – Austrię (obecnie 85,1 pkt.). Polska najbardziej poprawiła swój wynik w obszarze dostępu do żywności. Punktacja wzrosła tu z 66,3 pkt. w roku ubiegłym do 70 pkt. obecnie, dzięki czemu kraj znajduje się na 25. miejscu na świe- cie w tej kategorii. Pod względem osiągalności cenowej żywności Pol- ska spadła z 27. na 28. miejsce, mimo że wielkość tego wskaźnika zmieniła się nieznacznie i wyniosła 78,4 w stosunku do 78,6 pkt. w roku ubiegłym. W przypadku jakości i bezpieczeństwa żywności punktacja Polski jest stabilna. Utrzymuje się ona na podobnym poziomie od czterech lat, ale obecnie jest nieco niższa i wynosi 75 pkt. (mniej o 0,7 pkt. niż w roku ubiegłym). W tej kategorii Polska zajmuje 27. pozycję na świecie. Najwyższe noty (100 na 100 możliwych punktów) Polska uzyska- ła w obszarach takich jak: programy wspierające bezpieczeństwo żywnościowe, dostęp rolników do finansowania, standardy żywienia
JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIi bezpieczeństwo żywności. Wysoką punktację kraj otrzymał także za wzrósł o 1,2 pkt., a dwie trzecie krajów uczyniło postępy w porów-niski udział osób znajdujących się poniżej światowej linii ubóstwa naniu do 2014 roku. Wpływ na to miał fakt, że w większości regio-w populacji kraju (99,9 pkt.) oraz małe straty żywności (90 pkt.), któ- nów utrzymany został trend ekspansji gospodarczej, nastąpił szybkire w porównaniu z ubiegłym rokiem uzyskały punktację lepszą o 8,1 wzrost w krajach rozwijających się (zwłaszcza w Afryce Subsaharyj-punktu. skiej) oraz spadły światowe ceny żywności. Kluczowe znaczenie dla poprawy bezpieczeństwa żywnościowego miały również inwestycje Polska utrzymała też ubiegłoroczną poprawę wyników w obszarze rządowe w rolnictwo i infrastrukturę, które rozpoczęły się po wstrzą-udziału wydatków na żywność w domowym budżecie, otrzymując sach cen żywności w latach 2007-2008.81,8 pkt. na 100. Konsumpcja żywności stanowi 18,5 proc. udziałuw domowych wydatkach, podobnie jak w Grecji (16,2 proc.), Słowa- Po raz kolejny pierwsze miejsce w Indeksie niezmiennie zajmu-cji (17,4 proc.) i na Węgrzech (17,6 proc.). Dla porównania w Niem- ją Stany Zjednoczone (89,0 pkt.). Na drugim miejscu znajduje sięczech jest to 11,7 proc., a w Wielkiej Brytanii 9,2 proc. Singapur (88,2 pkt.), a na trzecim Irlandia (85,4 pkt.). W rankingu spadek z drugiego na czwarte miejsce zanotowała Austria, mimo nie- Najsłabiej oceniony został poziom wydatków na badania i rozwój znacznej utraty punktów (z 85,5 na 85,1 pkt.).w rolnictwie, mierzony jako procentowy udział wydatków na badaniai rozwój w PKB. Polska uzyskała tu tylko 12,5 pkt. na 100 możliwych Z kolei najniżej oceniane kraje w zestawieniu to: Burundi (25,1i jest to wynik utrzymujący się trzeci rok z rzędu oraz dwukrotnie niż- pkt.), Czad (27,9) i Madagaskar (28,8). Największe spadki w punk-szy niż w 2012 roku. tacji w porównaniu do 2014 roku odnotowały Sierra Leone (-6,8), Izrael (-2,1), Hiszpania (-1,6) i Ukraina (-1,6) i Norwegia (-1,3). Jeśli chodzi o kraje sąsiadujące z Polską, to Niemcy osiągnęły 83,9 Największy wzrost punktacji był natomiast udziałem Egiptu (+12,4pkt. w tegorocznej edycji Indeksu, co oznacza minimalny wzrost pkt.), Myanmaru (Birmy) (+7,7 pkt.) oraz Azerbejdżanu (+7,0 pkt.).w porównaniu z rokiem ubiegłym i utrzymanie 8. pozycji w Indeksie.Republika Czeska uzyskała wynik 74,9 pkt. czyli o 0,3 pkt. więcej Europa jest jedynym regionem, w którym bezpieczeństwo żywno-w stosunku do 2014 roku i spadła z 23. na 25. miejsce. Nieco gorzej ściowe pogorszyło się, a wyniki aż 85% krajów były słabsze niż rokwypadła Słowacja, która uplasowała się na 32. miejscu z wynikiem wcześniej. Region ten jest złożony, ponieważ składa się z krajów Eu-70,7 pkt. ropy Zachodniej oraz krajów będących w trakcie transformacji w Eu- ropie Środkowej i Wschodniej (w sumie 26 państw). Kraje Europy Punktacja Rosji to 63,8 pkt., w porównaniu do 62,7 pkt. w 2014 Zachodniej doświadczyły niewielkiego spadku bezpieczeństwa żyw-roku oraz spadek z 40. na 43. pozycję. Z kolei Ukraina uzyskała nościowego. Wciąż znacząco wyprzedzają inne kraje i są punktem56,1 pkt. (mniej o 0,3 pkt.) i spadła z 52. na 59. miejsce. Co cieka- odniesienia dobrych praktyk bezpieczeństwa żywnościowego w pań-we, w rankingu tuż za Polską uplasowała się Grecja, uzyskując 73,5 stwach wysoko rozwiniętych. Dostępność żywności pozostaje tu napunktu. stałym poziomie, udało się także poprawić wskaźnik w redukcji strat żywności oraz infrastruktury.Bezpieczeństwo żywnościowe na świecie Korzyści wynikające z poprawy tych czynników zostały jednak zni- W ciągu ostatniego roku, bezpieczeństwo żywnościowe poprawiło welowane przez wyższy poziom ryzyka politycznego i niestabilnościsię w prawie każdym regionie świata. Przeciętny wynik 109 krajów w aż 11 krajach. Ograniczeniem był również spadek zdolności ab- sorpcji miejskiej, będący miarą stopnia, w jakim wzrost PKB wyprze- dza tempo urbanizacji i wynikającą z tego zdolność do wspierania rozwoju miast. – Dla osiągnięcia postępu w elementach składowych bezpieczeń- stwa żywnościowego kluczowe jest zaangażowanie się strategiczne rządów oraz partnerstwa publiczno-prywatne w programach mają- cych na celu rozwijanie infrastruktury, zwiększanie dostępu do jako- ściowej żywności i dofinansowanie rolnictwa – komentuje Piotr Gill, dyrektor generalny DuPont Poland. Otyłość a bezpieczeństwo żywnościowe W zestawieniu od ubiegłego roku znajduje się nowy czynnik pomia- ru: otyłość. Jej poziom określany jest jako procent populacji powyżej 20 roku życia, która jest otyła. Otyłość rozumiana tu jest jako poziom masy ciała na osobę zależnie od wieku (Body Mass Index - BMI) wynoszący powyżej 30. Polska znalazła się wśród 10 krajów europejskich, w których jest największy odsetek osób otyłych. Problem ten dotyczy 23,2 proc. polskiego społeczeństwa i jego skala nie zmieniła się od ubiegłego roku. Średnia dla Europy jest o 2,45 proc. mniejsza i wynosi 20,75 proc. Osób otyłych jest najwięcej w Czechach (28,7 proc.), Wielkiej Brytanii (24,9) i Rosji (24,9), a najmniej w Szwajcarii (14,9), Francji (15,6) i Danii (16,2). – Otyłość to problem, który powinien być rozpatrywany również w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego, zwłaszcza przez lide- rów sektora prywatnego, polityków i naukowców – komentuje Piotr Gill, dyrektor generalny DuPont Poland. – Na skalę otyłości wpływają bowiem m.in. takie czynniki jak dostęp do pełnowartościowego biał- ka czy diety bogatej w mikroelementy. Jak widać w Polsce obszary te wymagają poprawy. 91
JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Poziom strat żywności92 Na bezpieczeństwo żywnościowe wpływa także poziom strat żywności. Są to straty liczone od momentu zbiorów do czasu tra- fienia żywności na stół konsumenta, w stosunku do całej podaży krajowej. Straty żywności mogą wystąpić na różnych etapach pro- dukcji, przetwarzania, transportu i składowania żywności w całym łańcuchu dostaw. Dzieje się tak na przykład, gdy jadalne produkty spożywcze są pozostawiane na polu lub w silosach, ulęgają degra- dacji przez niewłaściwe opakowanie lub gdy zostaną zaatakowane przez szkodniki. W Polsce poziom strat żywności zmniejszył się, dzięki cze- mu otrzymała 90,0 pkt. na 100 możliwych. Znalazła się nawet w pierwszej siódemce krajów europejskich, które najbardziej po- prawiły wyniki w tym zakresie. W porównaniu do 2014 roku uzy- skała wzrost punktacji o 8,1 pkt. Najlepsze wyniki w tej kategorii mają kraje o wysokich docho- dach, takie jak Finlandia, Singapur, Stany Zjednoczone i Australia. Najgorzej pod tym względem wypadły Sierra Leone, Ghana i Kame- run. Z kolei najniższą punktację dla tego wskaźnika uzyskały kra- je Afryki Subsaharyjskiej. W 10 krajach najniżej ocenianych pod tym względem, straty żywności wahały się w przedziale 9,5 proc. w Malawi, do nawet 18,9 proc. w Ghanie. Kluczowe wnioski Światowego Indeksu Bezpieczeństwa Żywno- ściowego 2015: • Wyniki Światowego Indeksu Bezpieczeństwa Żywnościowego 2015 pokazują, że nowe priorytety polityki, spadające globalne ceny żywności i wzrost gospodarczy wpłynęły na poprawę bez- pieczeństwa żywnościowego w krajach o średnim dochodzie. • Zmniejszyły się różnice między najbardziej i najmniej bezpieczny- mi krajami pod kątem żywnościowym, na co wpłynęły spadające ceny zboża, cukru i produktów mlecznych, trwały wzrost gospo- darczy w większości regionów oraz szybki wzrostu na rynkach wschodzących i w krajach rozwijających się. • Nastąpiła poprawa w dwóch trzecich z 109 krajów objętych ba- daniem (w ujęciu rok do roku). • Największa zmiana na lepsze w ciągu ostatniego roku miała miejsce w Egipcie, Myanmarze (Birmie), Azerbejdżanie, Demo- kratycznej Republice Konga i Togo. • Kraje, które najbardziej poprawiły swoje bezpieczeństwo żywno- ściowe przede wszystkim zmniejszyły zależność od programów bezpieczeństwa żywnościowego, zwiększyły pojemność magazy- nową upraw, miały niższy poziom strat żywności po zbiorach, większą różnorodność diet i lepszy dostęp do źródeł białka o wy- sokiej jakości. • W wielu krajach o niskich i średnich dochodach zmniejszyło się także ryzyko niestabilności politycznej, pozwalając skupić się na rozwijaniu i utrzymywanie struktur, które wspierają bezpieczeń- stwo żywnościowe. • W ciągu ostatniego roku kraje o niższym średnim dochodzie po- czyniły znaczne postępy w uniezależnianiu się od pomocy żyw- nościowej oraz w rozwiązywaniu problemów strat żywności z po- wodu niedoskonałości łańcucha dostaw. Światowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego (Global Food Security Index) jest opracowywany na zlecenie firmy DuPont przez Economist Intelligence Unit (EIU) od 2012 roku.Jest dostępny pod adresem: http://foodsecurityindex.eiu.com/ http://www.agronews.com.pl/ n
PRAWOSkomplikowanebariery prawnenajwiększą barierą rozwojowądla małych i średnich firmW Polsce zarejestrowanych jest około 1,8 mln firm, z czego 99,8 proc. stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa.Ten sektor tworzy ponad 6 mln miejsc pracy i wytwarza blisko połowę polskiego PKB. Jak wynika z raportu cza-sopisma „My Company Polska”, sektor napotyka liczne bariery rozwoju, z których największą są skomplikowaneregulacje prawne. Na kolejnych miejscach znalazły się wysokie koszty pracy, podatki i biurokracja. – Małe i średnie przedsiębiorstwa to jest fundamentalna sprawa dla muszą płacić ogromne odsetki, na które je nie stać. Wtedy dochodzi dokażdej gospodarki, zwłaszcza w dzisiejszych czasach. To są gazele gospo- upadłości – tłumaczy prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.darki, przedsiębiorstwa sprytne, które wciskają się w takie obszary i nisze,co do których wielkie przedsiębiorstwo się nie wciśnie – mówi agencji Blisko połowa małych i średnich przedsiębiorców wskazała, że rozwójinformacyjnej Newseria prof. Elżbieta Mączyńska, prezes Polskiego Towa- biznesu w Polsce hamują wysokie koszty pracy i biurokracja. 42 proc.rzystwa Ekonomicznego. podkreśliło, że przeszkodą są wysokie podatki. Co trzeciemu przeszkadza uznaniowość interpretacji prawa. Jak zaznacza prof. Mączyńska, silny sektor MŚP jest podstawą zacho-wania zasady konkurencji, która nie pozwala na pełne zdominowanie ryn- W ocenie profesor Mączyńskiej w Europie przykładem modelowegoku przez duże korporacje. To fundament gospodarki rynkowej. Cechą do- wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw są Niemcy. Nasi zachodnibrze zarządzanej gospodarki jest istnienie systemu reguł prawnych, który sąsiedzi rozwinęli odpowiednie systemy pomocowe dla sektora w formiewspiera działanie MSP. kredytów czy poręczeń majątkowych. – Małe i średnie przedsiębiorstwa napotykają bariery w rozwoju. Z ba- – Charakterystyczne jest to, że w Niemczech istnieją do tej pory środkidania „Biznes a polityka” zrealizowanego na zlecenie czasopisma „My z Funduszu Marshalla, tyle lat po wojnie. Bo udziela się pomocy na za-Company Polska” wynika, że tych barier rozwojowych jest wiele – zauwa- sadzie zwrotnej, czyli te pieniądze ciągle są wykorzystywane na pomoc,ża prof. Mączyńska. a równocześnie są zwracane – tłumaczy ekonomistka. – Moim zdaniem darowane jest nieszanowane i tym bardziej trzeba znaleźć środki pomo- 52 proc. małych i średnich firm wskazało, że największą z barier są cowe, które by mobilizowały przedsiębiorstwa do racjonalnych działańniejasne reguły prawne. i odpowiedzialności. – Przedsiębiorstwa małe czują się dyskryminowane w związku z tym, Oprócz form wsparcia materialnego niemieckie przedsiębiorstwa mogąjak w Polsce funkcjonuje prawo. Małe przedsiębiorstwa nie mogą sobie liczyć także na pomoc prawną. Przykładem jest instytut działający przypozwolić na to, na co stać wielkie przedsiębiorstwa, a mianowicie na bar- Uniwersytecie w Mannheim. Jednostka we współpracy z izbami handlo-dzo rozbudowaną profesjonalną obsługę prawną – wyjaśnia prezes PTE. wo-przemysłowymi zajmuje się badaniem barier rozwojowych, które na- potyka rodzimy biznes, i pracują nad ich rozwiązaniem. Skomplikowane otoczenie prawne, w którym funkcjonuje przedsiębior-stwo, przekłada się na wzrost kosztów zarządzania. Wynika to ze znacz- – To jest też odpowiedź na pytanie, dlaczego Niemcom udaje się prze-nych nakładów czasu i środków finansowych koniecznych do przebrnięcia ciwdziałać różnym nieprawidłowościom w gospodarce i dlaczego w sto-przez szereg aktów prawnych. sunkowo niewielkim stopniu gospodarka niemiecka ucierpiała z powodu kryzysu globalnego. Dużą rolę w tym odgrywają właśnie małe i średnie – W skrajnym przypadku te zawiłości prawa mogą prowadzić do upa- przedsiębiorstwa – podsumowuje prof. Elżbieta Mączyńska. http://www.biz-dłości. Wiele mamy takich przypadków, że przedsiębiorstwo wskutek nie-zrozumienia rozwiązań w VAT albo niewłaściwej ich interpretacji po latach nes.newseria.pl/ n 93
PRAWOPiotr WłodawiecRelacjadostawca – „sieć”Obecny artykuł postanowiłem poświęcić relacji dostawa – „sieć”, ponieważ koniec roku oraz początek no-wego to czas negocjowania umów (warunków handlowych). Ponadto, ta relacja jest bardzo ciekawa z uwagina złożoność, dominację jednej ze stron oraz brak legitymacji Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentówdo ingerencji. Używając pojęcia „sieć”, dokonuję dużego uproszczenia, ponieważ mam na myśli zarównosklep, dyskont, delikatesy, supermarket, jak również market („sieć” to liczba zorganizowanych placówek odkliku do kilku tysięcy, w których prowadzona jest sprzedaż różnego rodzaju produktów przeznaczonych dlakonsumentów). Biorąc pod uwagę swobodną formę wypowiedzi mogę sobie pozwolić na takie uproszczenie,bo pozostaje ono bez wpływu na cel niniejszego artykułu.Relacja dostawca – „sieć” jest również bardzo interesująca stawcy do podpisu umowę, która jest sprzeczna z prawem – to by- z prawnego punktu widzenia. Umowy zawierane pomiędzy łaby straszna amatorszczyzna. Zdecydowanie trudniej jest dokonać dostawcą, a siecią są zawierane w ramach zasady swobo- oceny, czy jakieś konkretne postanowienie umowy sprzeciwia się na-dy umów1 – jednej z naczelnych zasad obowiązujących na gruncie turze stosunku, czy może narusza zasady współżycia społecznego3kodeksu cywilnego. Upraszczając można powiedzieć, że strony (do- (tego nie dowiemy się do czasu kiedy wdamy się w spór i w sprawiestawca i „sieć”) mogą ułożyć swoją relację w każdy sposób, który nie zapadnie prawomocne orzeczenie sądowe lub zapadnie orzeczeniesprzeciwia się obowiązującemu prawu2, nie narusza zasad współży- wydane przez Trybunał Konstytucyjny stwierdzające sprzecznośćcia społecznego oraz nie jest sprzeczny z naturą stosunku. Bardzo z Konstytucją konkretnego przepisu prawa, który był podstawą przyproste - wystarczy skonstruować umowę w taki sposób, żeby nie tworzeniu umowy).była sprzeczna z przepisami prawa, żeby nie naruszała zasad współ- Kiedy wejdziemy w świat umowy, poznamy instytucje prawa, któreżycia społecznego oraz, żeby nie sprzeciwiała się naturze stosunku. tam się znajdują oraz podejmiemy negocjacje – to zaczynamy miećW sumie ciężko jest sobie wyobrazić, żeby „sieć” przedstawiała do- nieodparte wrażenie, że mamy do czynienia z jednostronną umową1 Art. 3531. [Zasada swobody umów] (adhezyjny kontrakt zawierany przez przystąpienie, bez negocjacji)Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby i do tego stosunkowo złożoną (znajdziemy tam m.in. takie instytucjejego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom prawa jak: cesja, kara umowna, odszkodowanie, utracone korzyści,współżycia społecznego. potrącenie, czyn nieuczciwej konkurencji). Oczywiście rzeczywistość2 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 lipca 2015 r., I ACa 1940/14 Dopusz- nie wygląda tak źle, bo te umowy można negocjować.czalność, aby współpraca handlowa przybierała postać bardziej skomplikowanych i roz-budowanych stosunków umownych w kontekście zwalczania nieuczciwej konkurencji; Co Powstają pytania: co można negocjować?, jak daleko można po-do zasady, nie jest wykluczone w praktyce, aby współpraca handlowa przybierała postać sunąć się w procesie negocjacji oraz jakie będą tego skutki prawnebardziej skomplikowanych i rozbudowanych stosunków umownych, co jest dopuszczalne i biznesowe?na mocy art. 3531 k.c. Jednakże za przyjętymi rozwiązaniami muszą stać realne zobo-wiązania, w przeciwnym razie pozwany dopuści się czynu nieuczciwej konkurencji - http:// 3 Klauzula generalna – pojęcie, które intepretowane jest w zależności od konkretnegosip.lex.pl/#/orzeczenie/521890902/1/i-a-ca-1940-14-dopuszczalnosc-aby-wspolpraca- przypadku; nie ma jednego rozumienia tego pojęcia.handlowa-przybierala-postac-bardziej-skomplikowanych...?pit=2015-12-1394
PRAWO W mojej ocenie, każdą umowę należy negocjować, bo to jest isto- się w doktrynie, chodzi tu o przypadki, gdy słabszemu uczestnikowita obustronnych stosunków prawnych. Oczywiście należy rozważyć, rynku narzucane są opłaty niemające uzasadnienia w ponoszonychco dla dostawcy jest lepsze z punktu widzenia funkcjonowania jego kosztach, które kompensować powinna, co do zasady, marża pobie-przedsiębiorstwa – podpisanie kontraktu na warunkach, których nie rana od klientów sieci (por. K. Szczepanowska- Kozłowska w glosieakceptuje i nie może ich przenegocjować pomimo prób, ale konty- do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006 r., II CKnuuje współpracę, czy oddaje przedpole konkurencji? – na to pytanie 378/05, Glosa 378/05). Konieczność uiszczenia tego rodzaju opłatnie ma jednej odpowiedzi (osobiście uważam, że do każdej relacji prowadzi w konsekwencji do uzyskiwania przez sprzedawców deta-trzeba dojrzeć, trzeba mieć odpowiednie kompetencje, żeby nie dać licznych nie tylko zysku wynikającego z narzuconej marży, ale takżesię ogrywać na karach umownych; na zwrotach opakowań; opłatach dodatkowych korzyści kosztem dostawców, którzy zmuszeni są rezy-marketingowych; trzeba również mieć świadomość funkcjonowania gnować ze znacznej części swoich dochodów związanych z dostar-konstrukcji prawnych użytych w umowie np. brak dostawy ilości czeniem towarów. Co do zasady - nie jest wykluczone w praktyce,produktów zamówionych upoważnia sieć do dokonania potrącenia aby współpraca handlowa przybierała postać bardziej skomplikowa-z wynagrodzenia należnego dostawcy; podobnie przedstawia się sy- nych i rozbudowanych stosunków umownych, co jest dopuszczalnetuacja w przypadku naliczania kar umownych przez sieć). Sytuacja na mocy art. 3531 k.c. Jednakże za przyjętymi rozwiązaniami mu-z pewnością jest prostsza z punktu widzenia większego dostawcy szą stać realne zobowiązania, w przeciwnym razie pozwany dopuścijako podmiotu posiadającego markę i odpowiednie zasoby. Inną się czynu nieuczciwej konkurencji. Samo umieszczenie towarów(większą) pozycję negocjacyjną posiadają podmioty o uznanej re- w gazetce promocyjnej czy w oznaczonym miejscu sklepu bez wy-nomie, których produkty są pożądane przez konsumentów. Wiado- eksponowania w sposób identyfikujący dostawcę czy jego firmę,mo jest, że podmioty o uznanej renomie, posiadające odpowiednie nie może być uznane za usługę realizowaną na rzecz i w interesiezdolności produkcyjne są ważnym, ale i niebezpiecznym partnerem powoda. W analizowanej sprawie powód wykazał również, że dzia-dla sieci. W przypadku przedłużającego się procesu negocjacyjne- łania pozwanego utrudniły mu dostęp do rynku, wykazał bowiem,go i braku ustalenia satysfakcjonujących warunków handlowych dla że bez zgody na przedmiotowe opłaty nie zawarłby w ogóle umówobu stron – może dojść do wstrzymania dostaw, ich ograniczenia, z pozwanym, nie mógłby dostarczać towaru do jego sklepów, po-a „sieć” może dostawcę zablokować. Takie postawienie procesu ne- nadto przedmiotowa opłata w sposób nieuzasadniony zwiększagocjacyjnego na ostrzu noża powoduje straty po obu stronach relacji zyski nabywcy kosztem obniżenia dochodów sprzedawcy, bowiemhandlowej. Mniejsza sprzedaż powoduje, że obroty spadają. Brak powód nie otrzymuje w zamian usługi, za którą płaci”.pożądanych produktów na półkach może prowadzić do odpływuklientów, nie każdy substytut ma odpowiednie moce produkcyjne, Zacytowane orzeczenie pokazuje, że mając relację handlową, ist-żeby zaspokoić potrzeby sieci. Sieci jako podmioty dobrze zorgani- nieje możliwość jej weryfikacji przez Sąd. Taka weryfikacja ma takiezowane, zabezpieczają się przed takimi sytuacjami, minimalizują ry- znaczenie, że pozwala oddziaływać i wywierać wpływ na drugą stro-zyko tworząc marki własne – zawsze ktoś inny może wyprodukować nę kontraktu. Im więcej relacji, tym większe pole do oddziaływania,produkt w miejsce dostawcy stawiającego warunki. a tym samym do tworzenia bardziej symetrycznych relacji pomiędzy dostawcami, a sieciami. n Mimo trudnej relacji pomiędzy siecią, a dostawcą uważam, żetrzeba współpracować i twardo negocjować warunki umów. Prawo, 95które jest tworzywem dla kontraktu podlega ewolucji, wykładaniprzez sąd. Oznacza to, że nawiązując relację z siecią dajemy sobieszansę na możliwość konfrontacji postanowień umowy przez niezwi-sły Sąd w przypadku silnej różnicy zdań w ocenie tego, co wolno,a czego nie wolno. Sytuacja takiej konfrontacji miała miejsce w praktyce i zostałapoddana ocenie przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia07 lipca 2015 r., sygn. akt I ACa 1940/14. W uzasadnieniu wyrokuSąd stwierdził: „Sąd podzielił pogląd, że podmioty zajmujące sięprofesjonalnie i na dużą skalę dystrybucją towarów, mogą świadczyćna rzecz mniejszych podmiotów usługi mające na celu zwiększenieefektywności sprzedaży ich towarów, czy też mające na celu popra-wienie wizerunku innego podmiotu poprzez promowanie jego markii firmy. Niemniej jednak, samo świadczenie usług na rzecz sprze-dawcy za dodatkową opłatą nie może stanowić przesłanki warun-kującej zawarcie umowy sprzedaży, a usługi świadczone przez ku-pującego muszą być realne i ekwiwalentne do pobieranego za niewynagrodzenia. Co więcej, konieczne jest, aby sprzedawca czerpał ze świadczo-nych przez kupującego usług wymierne korzyści oraz by ich świad-czenie nie było związane z realizacją własnego interesu kupującegodotyczącego przedmiotu umowy oraz ze standardową odsprzedażątowarów finalnemu odbiorcy. Zasadnie uznano, że świadczenie pie-niężne uiszczone przez powoda ma charakter niedozwolonej opłatyza przyjęcie towaru do sprzedaży w rozumieniu art. 15 ust. 1 pkt4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z powyż-szym przepisem, czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianieinnym dostępu do rynku poprzez pobieranie innych niż marża han-dlowa opłat za dopuszczenie towaru do sprzedaży. Jak podkreśla
NOWOŚCI WYDAWNICZEZbigniew DudaRecenzja wydawniczaakademickiego podręcznika pt.:„Chemia żywności”- praca zbiorowa pod redakcjąZdzisława E. Sikorskiego i Hanny StaroszczykW Wydawnictwie WNT ukazał się ostatnio 2-tomowy akademicki podręcznik, praca zbiorowa (23) autorówpod redakcją Zdzisława E. Sikorskiego oraz Hanny Staroszczyk. (Wysoko oceniony, konstruktywny i refleksyjnywspółudział w redakcji podręcznika.- Magdalena Karamać. PAN.Olsztyn.) W tomie 1 pod tytułem: „Główne składni- 4. Składniki mineralne - ich niezbędność fi-ki żywności”, oprócz przedmowy, znajdują się zjologiczna, zagrożenia toksykologicznenastępujące rozdziały: oraz rola w żywności. Piotr Szefer.1. Zakres i rola chemii żywności. Zdzisław E. 5. Sacharydy - występowanie i znaczenie. Sikorski. Hanna Staroszczyk.2. Budowa i podstawowy skład surowców 6. Tłuszcze - właściwości i modyfikowanie. i produktów. Robert Tylingo. Marek Adamczak.3. Rola wody w żywności. Zdzisław Pałacha 7. Białka. Zdzisław E. Sikorski. i Andrzej Lenart. 8. Niebiałkowe związki azotowe. Edyta Mali- nowska-Pańczyk. 9. Witaminy. Teresa Sejdler. 10. Naturalne barwniki surowców żywnościo- wych. Jarosława Rutkowska. 11.Substancje zapachowe w żywności. Hen- ryk Jeleń. 12. Związki wpływające na smak żywności. Robert Tylingo. Każdy rozdział opatrzony jest bibliografią, a tom skorowidzem oraz słowem o Autorach. Stron 400. W tomie 2 zatytułowanym: „Biologiczne 4. Nieodżywcze substancje prozdrowotne właściwości składników żywności”, po przed- pochodzenia roślinnego. Barbara Kuśniere- mowie, są następujące rozdziały: wicz. 1. Składniki wpływające na reologiczne cechy 5. Alergeny w żywności. Barbara Wróblew- żywności. Robert Tylingo. ska. 2. Rola rodników, utleniaczy i przeciwutlenia- 6. Mutagenne i rakotwórcze składniki żywności. czy w żywności. Izabela Sinkiewicz. Anna Lewandowska, Agnieszka Bartoszek. 3. Nauki o żywieniu w erze postgenomicznej. 7. Toksyny surowców żywnościowych. Danu- Joanna Cyprys, Magdalena Doraczyńska, ta Kołożyn-Krajewska. Agnieszka Bartoszek.96
NOWOŚCI WYDAWNICZE8. Dodatki do żywności - właściwości, rola ni nowocześnie zredagowany akademicki Wyczerpująco przedstawiono współcze- i zasady stosowania. Kazimierz Dąbrowski, podręcznik „Chemia żywności”. Został on sne poglądy na główne składowe surowców Antoni Rutkowski. napisany przez 23 wybitnych specjalistów i produktów żywnościowych, tj.: wodę, białka reprezentujących wąskie zagadnienia dys- i niebiałkowe związki azotowe, tłuszcze, wę-9. Chemiczne właściwości i działanie suple- cypliny naukowej, jaką jest chemia żywno- glowodany, sole mineralne, witaminy, barwni- mentów diety. Iwona Wawer. ści. W podręczniku przedstawiono szeroki ki i substancje zapachowe oraz uczestniczące wachlarz zagadnień jednocześnie unikając w kształtowaniu smakowitości żywności, tj.10. Analiza żywności. Beata Plutowska, Hen- obarczania treści wiedzą dostępną i repre- smaku i zapachu. Zaprezentowano ponadto ryk Jeleń. zentowaną przez: chemię organiczną i nie- problematykę związaną z analityką surowców organiczną, biochemię, biologię oraz dyscy- i produktów ich przetwarzania w artykuły żyw- Każdy rozdział opatrzony jest bibliografią, pliny pokrewne. Odmiennie do poprzednich nościowe.a tom skorowidzem oraz słowem o Autorach. wydań chemii żywności, zrezygnowanoStron 322. z wzorów chemicznych. Wysoce korzystne jest przekazywanie treści prezentowanych w książce językiem precyzyj- Dynamiczny postęp wszystkich dyscyplin Uwagę czytelników zogniskowano nato- nym pod względem obowiązującej terminologiinaukowych, w tym również chemii żywności miast na, dotychczas po macoszemu trak- i jej ilustrowanie niezbędnymi tabelami, rysun-i permanentne wzbogacanie wiedzy również towanych informacjach, o m.in.: suplemen- kami, wzorami i wykresami.i w tej dyscyplinie naukowej o nowe odkry- tach diety, nieodżywczych substancjachcia, doświadczalne wyniki badań naukowych prozdrowotnych, żywnościowych toksynach Założyć należy, że podręcznik będzie wręczoraz czynionych obserwacji, wykluczają ich i alergenach, mutagennych i rakotwórczych niezbędną pozycją dydaktyczną dla studiują-jednoosobowy przekaz. Encyklopedyści już składnikach żywności. cych naukę o żywności i żywieniu człowieka,nieodwołalnie przeszli do historii. Stąd też technologie przetwarzania surowców roślinnychwspółcześnie w pełni uzasadnione i po- Nie rezygnując oczywiście z prezentacji i zwierzęcych w artykuły żywnościowe, dietety-wszechnie akceptowane jest informowanie fundamentalnych zagadnień chemii żywno- kę, bromatologię i farmację przede wszystkimczytelników o osiągnięciach danej dyscy- ści, tj. o budowie i składzie chemicznym su- akademickiego szczebla nauczania. Przewi-pliny naukowej przez zespoły składające rowców i produktów, biologicznych właści- dywać również należy, że prezentowana pracasię z wąsko wyspecjalizowanych autorów. wościach składników żywności, procesach zbiorowa zainteresuje również inżynierską ka-Doskonałym przykładem podporządkowa- i reakcjach przetwórczych i przechowalni- drę kierowniczą i operacyjną przedsiębiorstwnia się tym aktualnym trendom jest ostatnio czych, z problematyki sensorycznej (smak, przemysłu żywnościowego, a także pracowni-oddany potencjalnym czytelnikom, znacząco zapach, barwa, tekstura) itp. ków naukowo-badawczego jego zaplecza. nróżniący się od poprzednich wydań, zaktu-alizowany o nowe wyniki badań oraz w peł-REKLAMA 97
Weber Poland zaprasza do współpracy
Search
