อารยธรรมอียิปต์

ประวัติศาสตร์สากล อารยธรรม อียิปต์ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 จัดทำโดย ครูสานิยา วิทยาพันธ์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม โรงเรียนเขาชัยสน อำเภอเขาชัยสน จังหวัดพัทลุง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาพัทลุง

คำนำ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์(E-Book)เล่มนี้ จัดทำขึ้นเพื่อใช้ประกอบการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม สาระที่ 4 ประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมของโลกยุคโบราณ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนเขาชัยสน อำเภอเขาชัยสนจังหวัดพัทลุง ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560) โดยมีเป้าหมายให้ครูใช้เป็นสื่อในการพัฒนานักเรียนให้มีคุณภาพตามมาตรฐานการเรียนรู้และ ตัวชี้วัดที่หลักสูตรกำหนด นักเรียนสามารถเรียนรู้และพัฒนาได้อย่างถูกต้องตามหลักการ และขั้นตอนการเรียนรู้ นักเรียนที่ศึกษาเอกสารประกอบการเรียน เล่มนี้จะได้มีความรู้ความเข้าใจ สามารถนำความรู้ขั้นพื้นฐานที่ได้นี้ ไป พัฒนากระบวนการเรียนรู้และใช้เป็นเครื่องมือนำทางให้นักเรียนผ่านเกณฑ์การประเมินได้อย่างมีคุณภาพ มีผล สัมฤทธิ์ทางการเรียนที่สูงขึ้น ตลอดทั้งมีความสุขในการเรียนและเป็นคนดีของสังคมสืบไป ผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์(E-Book) เรื่อง อารยธรรมของโลกยุคโบราณ จะเป็น ประโยชน์ต่อนักเรียน ครูและรวมถึงผู้ที่สนใจในประวัติศาสตร์ เพื่อนำไปเป็นข้อมูลพื้นฐานในการแสวงหาความรู้ต่อ ไป นางสาวสานิยา วิทยาพันธ์ ตำแหน่ง ครู โรงเรียนเขาชัยสน

คำชี้แจง หนังสืออิเล็กทรอนิกส์(E-Book) เรื่อง อารยธรรมของโลกยุคโบราณของนักเรียนชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 5 สิ่งที่นักเรียนควรปฏิบัติก่อนการจัดการเรียนรู้ ขณะจัดการเรียนรู้ และหลังการ จัดการเรียนรู้ มีดังนี้ 1.นักเรียนควรมีสมาธิและมีความตั้งใจในการเรียน ไม่รีบร้อน หากมีข้อสงสัยให้ซักถามครูผู้ สอนในทันที 2.นักเรียนต้องทำแบบทดสอบก่อนเรียนและแบบทดสอบหลังเรียนเพื่อทราบความก้าวหน้า ในการเรียนของตนเอง 3.เมื่อนักเรียนได้ศึกษาและทราบผลความก้าวหน้าของตนเองแล้ว ให้เก็บเอกสารหรือ อุปกรณ์การเรียนต่างๆที่นำมาให้เรียบร้อย ขอให้นักเรียนทุกคนมีความสุขและสนุกกับการเรียนรู้ค่ะ นางสาวสานิยา วิทยาพันธ์ ตำแหน่ง ครู โรงเรียนเขาชัยสน

อารยธรรมอียิปต์ อารยธรรมที่มีความยิ่งใหญ่อีกแห่งหนึ่งของโลกที่มีถิ่นกำเนิดในดินแดน ใกล้เคียงกับอารยธรรมเมโสโปเตเมีย คือ อารยธรรมอียิปต์ อารยธรรม อียิปต์เป็นอารยธรรมที่รู้จักกันอย่างกว้างขว้างและมีผลต่อพัฒนาการทาง ความคิดในหลายๆ ด้าน เนื่องจากมีมรดกทางสถาปัตยกรรม เช่น พีระมิด และแนวความคิดและความเชื่อเกี่ยวกับศาสนาและปรัชญาอีกด้วย

ที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ อียิปต์โปราณตั้งอยู่ระหว่างโลกตะวันตกและตะวันออก โลกตะวันตกคือดินแดนที่ อยู่รอบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ส่วนโลกตะวันออก ได้แก่ ดินแดนเมโสโปเตเมียและดิน แดนในแถบลุ่มแม้น้ำสินธุ ทิศเหนือของอียิปต์จรดทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ส่วนทิศตะวัน ตกติดกับทะเลทรายซาฮารา ทะเลทรายลิเบีย และทะเลทรายนูเบียทางทิศตะวันออก ถัดไปคือ ทะเลแดง ทิศใต้จรดประเทศนูเบียหรือซูดานในปัจจุบัน อียิปต์เป็นดินแดนที่ อุดมสมบูรณ์ เนื่องจากมีพื้นที่ตั้งอยู่บนสองฟากฝั่งแม่น้ำไนล์ แม่น้ำไนล์มีลักษณะที่ต่างไปจากแม่น้ำอื่นๆ คือ ทอดตัวไหลจากภูเขาทางตอนใต้ลงสู่ทะเลเมดิเตอร์เรเนียนทางตอน เหนือ มีผลต่อการดำเนินชีวิตของชาวอียิปต์โบราณ มีนคือเส้นทางคมนาคมสายหลักและเป็นเสมือนเข็มทิศในการเดินทาง โดยใช้ร่วมกับทิศทางการขึ้นและตกของ ดาวอาทิตย์ ชาวอียิปต์แบ่งช่วงแม่น้ำไนล์เป็น 2 ช่วง คือ ต้นน้ำทางตอนใต้เรียกว่า “อียิปต์บน” (Upper Egypt) และปลายแม่น้ำในดินแดนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ ทางเหนือว่า “อียิปต์ล่าง” (Lower Egypt)

ปัจจัยส่งเสริมการหล่อหลอม 1.ที่ตั้ง : สภาพภูมิศาสตร์ของอียิปต์โดยทั่วไปมีลักษณะ อารยธรรมอียิปต์ ร้อนและแห้งแล้ง พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นทะเลทราย 2.ทรัพยากรธรรมชาติ : บริเวณสองฝั่งแม่น้ำไนล์ 4.ภูมิปัญญาของชาวอียิปต์ : ชาวอียิปต์มีความสามารถ ประกอบไปด้วย หินแกรนิต และหินทรายใช้ก่อสร้าง ในการคิดค้นเทคโนโลยี ความรู้ทางคณิตศาสตร์ เลขา สถาปัตยกรรม ต้นปาปิรุสใช้ทำกระดาษ คณิต ฟิสิกส์ ก่อสร้าง สถาปัตยกรรม ประดิษฐ์ตัวอักษร 3.ระบอบการปกครอง : ชาวอียิปต์นับถือฟาโรห์ ดังนั้น และคิดค้นวิธีผ่าตัดเพื่อรักษาผู้ป่วย ตลอดจนใช้น้ำยา ฟาโรห์จึงมีอำนาจในการปกครองและบริหารประเทศทั้ง รักษาศพไม่ให้ เน่าเปื่อย ด้านศาสนาและการเมือง

ความรุ่งเรืองของอารยธรรมอียิปต์ 1.ศาสนา ชาวอียิปต์มีความเชื่อทางศาสนาโดยนับถือเทพเจ้าหลายองค์ทั้งที่เป็นสรรพสิ่งตาม ธรรมชาติและวิญญาณของอดีตฟาโรห์ โดยบูชาสัตว์ต่าง ๆ เช่น แมว สุนัข หมาใน วัว เหยี่ยว แกะ ศาสนามีบทบาทสำคัญในการเสริมอำนาจการปกครองของสถาบันกษัตริย์ อียิปต์

ความรุ่งเรืองของอารยธรรมอียิปต์ 2.ความเจริญด้านวิทยาการ ชาวอียิปต์สั่งสมความเจริญทางวิทยาการต่างๆ ให้แก่ชาวโลกหลายแขนงที่สำคัญ ได้แก่ -ด้านดาราศาสตร์ ชาวอียิปต์สามารถนำความรู้จากประสบการณ์การเพาะปลูกมาคำนวณเป็นปฏิทินนับรวม เป็น 1 ปี มี 12 เดือน ในรอบ 1 ปี ยังแบ่งเป็น 3 ฤดู คือ ฤดูน้ำท่วม ฤดูไถหว่าน และฤดูเก็บเกี่ยว -ด้านคณิตศาสตร์ ชาวอียิปต์ให้ความรู้ทางคณิตศาสตร์และเรขาคณิตแก่ชาวโลก ได้แก่ การบวก ลบ หาร และการคำนวณพื้นที่วงกลม สี่เหลี่ยม และสามเหลี่ยม ซึ่งชาวอียิปต์ใช้คำนวณในการก่อสร้างพีระมิด วิหาร ฯลฯ

ความรุ่งเรืองของอารยธรรมอียิปต์ -ด้านการแพทย์ เอกสารที่บันทึกเมื่อ 1,700 ปีก่อนคริสต์ศักราช ระบุว่า อียิปต์มีผู้เชี่ยวชาญด้านการแพทย์ หลายสาขา เช่น ทันตแพทย์ ศัลยแพทย์ และแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับกระเพาะอาหาร นอกจากนี้ยังคิดค้น วิธีปรุงยารักษาโรคต่าง ๆ โดยรวบรวมเป็นตำรายาเล่มแรก ซึ่งต่อมาถูกนำไปใช้แพร่หลายในทวีปยุโรป -ด้านอักษรศาสตร์ อักษรไฮโรกลิฟิกเป็นอักษรที่อียิปต์ประดิษฐ์ขึ้น ต่อมามีการพัฒนาตัวอักษรเป็นแบบ พยัญชนะ ในระยะแรกชาวอียิปต์จารึกเรื่องราวด้วยการแกะสลักอักษรไว้ตามกำแพงและผนังของสิ่งก่อสร้าง ต่อมาค้นพบวิธีทำกระดาษจากต้นปาปิรุส ทำให้มีการบันทึกแพร่หลายมากขึ้น

3.ศิลปกรรม 4.สถาปัตยกรรม ศิลปกรรมของอียิปต์ที่โดดเด่น ได้แก่สถาปัตยกรรม และ เอกลักษณ์ของสถาปัตยกรรมอียิปต์คือ พีระมิด ซึ่งสร้างขึ้น ประติมากรรม ส่วนใหญ่ยังปรากฏหลักฐานและร่องรอยใน ด้วยจุดประสงค์ทางด้านศาสนาและการปกครอง เช่น พีระมิด ปัจจุบัน แห่งเมืองกีซา นอกจากนั้นยังสร้างวิหารจำนวนมากเพื่อบูชา ได้แก่ วิหารแห่งเมืองคาร์นัก และวิหารแห่งเมืองลักซอร์

5.ประติมากรรม 6.จิตรกรรม ชาวอียิปต์สร้างผลงานไว้จำนวนมาก ทั้งที่เป็นรูปปั้นและ ชาวอียิปต์มีผลงานด้านจิตรกรรมจำนวนมาก ภาพ ภาพสลักที่พบในพีระมิดมักเป็นรูปปั้นของฟาโรห์และมเหสี วาดส่วนใหญ่มีสีสันสดใสมีทั้งภาพสัญลักษณ์ของเทพเจ้า ภาพสลักที่แสดงวิถีชีวิตของชาวอียิปต์ ส่วนในวิหารมักเป็น พระราชกรณียกิจของฟาโรห์ และภาพที่สะท้อนวิถีชีวิต รูปปั้นสัญลักษณ์ของเทพและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่นับถือ ของชาวอียิปต์

7.ความเจริญรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจ ความเจริญรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจทำให้จักรวรรดิอียิปต์มั่นคงก้าวหน้าต่อ เนื่องหลายพันปีและเป็นพื้นฐานของระบบเศรษฐกิจของอียิปต์ปัจจุบัน ซึ่ง ประกอบไปด้วย -เกษตรกรรม ประชากรส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรที่อาศัยน้ำจากแม่น้ำไนล์ใน การเพาะปลูก และคิดค้นระบบชลประทาน ทำคลองส่งน้ำเข้าไปยังพื้นที่ที่ ห่างจากฝั่ง -พาณิชยกรรม อียิปต์ติดต่อค้าขายกับดินแดนอื่น ๆ ตั้งแต่ประมาณ 2,000 ปีก่อนคริสต์ศักราช ดินแดนที่ค้าขายเป็นประจำ ได้แก่ เกาะครีต และดินแดน เมโสโปเตเมีย -อุตสาหกรรม ปัจจัยที่ทำให้อุตสาหกรรมเติบโต คือ มีช่างฝีมือจำนวนมาก มี เทคโนโลยีที่ก้าวหน้า อุตสาหกรรมที่สำคัญ ได้แก่ การทำเหมืองแร่ การต่อ เรือ

สมัยเก่า (3,100 - 2,770 ปีก่อนคริสต์ศักราช) พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ -ก่อนรวมตัวกันอียิปต์แบ่งออกเป็น 2 อาณาจักร ได้แก่ อียิปต์บน และอียิปต์ล่าง -นาร์เมอร์ ประมุขแห่งอียิปต์ล่างได้รวมทั้ง 2 อาณาจักรเข้าไว้ด้วยกัน และสถาปนาราชวงศ์ที่ 1 ขึ้น ปกครอง โดยมีเมืองหลวงอยู่ที่เมมฟิส มรดกทางวัฒนธรรม -มีการพัฒนาระบบตัวเขียน เรียกว่า อักษรไฮโรกลิฟิก ต่อมาพัฒนาเป็นตัวเขียนที่ง่ายขึ้น เรียกว่า อักษรเฮียราติก โดยเขียนลงบนกระดาษปาปิรุส

สมัยอาณาจักรเก่า (2,770 - 2,200 ปีก่อน คริสต์ศักราช) พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ -เป็นช่วงเวลาที่อารยธรรมอียิปต์ปรากฏให้เห็นเด่นชัด -ฟาโรห์มีอำนาจสูงสุด ทรงมีฐานะเป็นเทวราชา มรดกทางวัฒนธรรม -เกิดวัฒนธรรมการเชิดชูฟาโรห์ โดยการสร้างพีระมิดเพื่อเก็บพระศพหรือมัมมี่ -มีความเชื่อในเรื่องชีวิตอมตะ การทำมัมมี่เพื่อให้ผู้ตายมีชีวิตนิรันดร์

สมัยอาณาจักรกลาง พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ (2,050 - 1,786 ปีก่อนคริสต์ศักราช -ชาวอียิปต์ไม่สนใจสร้างพีระมิดขนาดใหญ่อีกต่อ มรดกทางวัฒนธรรม ไป -ฟาโรห์หันไปทำนุบำรุงสุขแก่ประชาชน -มีการเปลี่ยนแปลงการก่อสร้าง -มีการจัดทำโครงการระบายน้ำและสร้างเขื่อน สถาปัตยกรรมขนาดใหญ่ เป็นวิหารบูชา ทำให้มีเขตเพาะปลูกเพิ่มขึ้น เทพเจ้าองค์สำคัญ

สมัยอาณาจักรใหม่ (1,560 - 1,087 ปีก่อนคริสต์ศักราช) พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ -นักบวชก้าวขึ้นมามีอำนาจมากขึ้น -ฟาโรห์อัคเคนาตัน ทรงปฏิรูปศาสนา จึงได้สร้างความแตกแยกในหมู่ชาวอียิปต์ที่นับถือเทพหลาย องค์มาเป็นเวลานาน และเป็นสาเหตุหนึ่งที่นำความเสื่อมมาสู่อียิปต์ มรดกทางวัฒนธรรม -มีการแต่งหนังสือ คัมภีร์มรณะ เพื่อใช้เป็นคู่มือหลังเสียชีวิตก่อนเดินทางไปปรโลก นับเป็น วรรณกรรมชิ้นสำคัญของอียิปต์ในยุคนี้

สมัยเสื่อมอำนาจ (1,087 - 332 ปีก่อน คริสต์ศักราช) พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ -อียิปต์สูญเสียอำนาจให้แก่พวกอัสซีเรีย ซึ่งยึดครองได้ไม่นานนัก ก่อนสูญ เสียอำนาจให้พวกเปอร์เซีย กรีก และโรมัน ตามลำดับ จนท้ายที่สุดอียิปต์ ก็ได้หันไปนับถือศาสนาอิสลาม