ปูใช้ฟอร์ม ชุดการเรียนรู้(งบพัฒนาผู้เรียน สมเศียร

ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมพฒั นา ทกั ษะชีวิต เรอื่ ง ............................................... .......... ตามแนวทางกจิ กรรมพฒั นาคณุ ภาพผเู้ รยี น สงั กดั สานกั งาน กศน. ใสร่ ูปภาพประกอบนะคะ ชอื่ .....................................................................................รหสั นกั ศกึ ษา ..................................... ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 1

กศน.ตาบล/ศรช. ....................................................................ชอื่ ครทู ี่ ปรกึ ษา....................................... ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอเมอื งนครราชสีมา สานกั งานสง่ เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตาม อธั ยาศยั จงั หวดั นครราชสมี า ชุดการเรียนรู้ กิจกรรมพัฒนาทักษะชีวิต เรอ่ื ง กจิ กรรมทางกาย กจิ กรรมดดี ี เพอื่ สขุ ภาพทด่ี ี ตามแนวทางการจดั กจิ กรรมพฒั นาคุณภาพผู้เรยี น สังกัดสานกั งาน กศน. ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สุขภาพทดี่ ี 2

ช่อื .....................................................................................รหัสนกั ศึกษา ..................................... กศน.ตาบล/ศรช. ....................................................................ชอ่ื ครูที่ปรึกษา....................................... ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอคง สานักงานสง่ เสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย จงั หวัดนครราชสมี า เร่อื ง กาหนดการรับและส่งงาน เรอ่ื งท่ี 1 เรอื่ ง กิจกรรมดดี ี เพื่อสุขภาพที่ดี รบั งานวนั ที่ ลายมอื ช่อื ส่งงานวันที่ ลายมือช่ือ หมายเหตุ เร่ืองที่ 2 เรอ่ื งที่ 3 เรื่องท่ี 4 เรื่องที่ 5 ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 3

คานา ชดุ การเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพอื่ สขุ ภาพทีด่ ี สาหรับนกั ศึกษา กศน. คณะผู้จัดทาไดศ้ ึกษาวเิ คราะห์สภาพปัญหา ปจั จุบันจากการสารวจความตอ้ งการของนกั ศึกษาหลักสตู รการศึกษา นอกระบบและการศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 โดยออกแบบการเรียนรใู้ หม้ ีความหลากหลาย เหมาะสมกบั นักศกึ ษาและกรอบการจัดกิจกรรม พัฒนาคุณภาพผ้เู รียน มีกระบวนการจัดการเรยี นรู้ ONIE MODEI การวดั และประเมินผลเป็นไปตามจุดประสงค์การ เรียนรู้ ซงึ่ ชดุ การเรยี นรนู้ ้ีมจี านวน 5 เรือ่ ง ประกอบด้วยเรอ่ื งที่ 1 ความหมายของทักษะชีวิต เรื่องที่ 2 องคป์ ระกอบ ของทักษะชวี ติ เรื่องที่ 3 กลวิธใี นการสรา้ งทกั ษะชีวติ เรอื่ งท่ี 4 จุดเน้นในการพัฒนาทกั ษะชีวิต เรื่องที่ 5 ทกั ษะ ชีวิตสาคญั สาหรบั วัยรุน่ ศตวรรษท่ี 21 ชดุ การเรยี นรูช้ ดุ นีป้ ระกอบดว้ ย คาชี้แจงสาหรบั นกั ศึกษา กศน. คา ชี้แจงสาหรบั ครู บทบาทของครูผู้สอน บทบาทของนักศกึ ษา ผังความคิด การใช้ขุดการเรยี นรู้ ใบความรู้ ใบงาน และแบบทดสอบ เพอื่ ใหเ้ กิดความรู้ความเขา้ ใจ ท่ีสามารถตรวจความถกู ต้องดว้ ยตนเองได้ ซงึ่ ครู กศน.สามารถ นาไปใช้ในการจัดการเรยี นการสอนท้ังในการปกติ หรอื จัดกิจกรรมการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน คณะผู้จัดทาหวังเปน็ อย่างยงิ่ ว่าชดุ การเรียนรู้เลม่ น้ี จะมีคุณคา่ ในการพัฒนาการเรยี นรขู้ องนักศึกษา กศน. ใหเ้ ป็นไปตามจุดมุง่ หมายของกรอบการจดั กิจกรรมการพัฒนาคุณภาพผูเ้ รียน ตลอดจนมีประโยชนส์ าหรับครูผู้สอน และผ้สู นใจ เพอ่ื นาไปพัฒนาคุณภาพการเรยี นการสอน ใหม้ ีคุณภาพการศกึ ษาสงู ยิ่งขึ้นไป คณะผจู้ ัดทา กศน.อาเภอคง ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 4

สารบัญ หนา้ คานา สารบญั คาชแ้ี จงสาหรับนักศกึ ษา กศน. คาชี้แจงสาหรับครู บทบาทของครผู ู้สอน บทบาทของนกั ศกึ ษา ผงั ความคิดการใชข้ ดุ การเรยี นรู้ เร่ืองท่ี 1. กจิ กรรมทางกาย กิจกรรมดีดี เพือ่ สุขภาพทด่ี ี -บันทกึ สรปุ การเรียนรู้ -ใบงานท่ี 1. -แบบทดสอบหลงั เรียน เร่อื งท่ี 2 กจิ กรรมทางกายหรือการเคล่ือนไหวรา่ งกาย (Physicalactivity) -บันทกึ สรุปการเรยี นรู้ -ใบงานที่ 2 -แบบทดสอบหลังเรียน เรอื่ งที่ 3 ขอ้ แนะนาในการออกกาลงั กายในแตล่ ะช่วงอายุ -บันทึกสรุปการเรยี นรู้ -ใบงานท่ี 3 -แบบทดสอบหลงั เรยี น บรรณานุกรม คำสัง่ คณะทางาน ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพื่อสุขภาพทดี่ ี 5

คาช้แี จงสาหรับนักศกึ ษา กศน. ชุดการเรยี นรู้เร่อื ง กจิ กรรมดีดี เพื่อสุขภาพทีด่ ี สาหรบั นกั ศกึ ษา กศน. ประกอบดว้ ย ชดุ การเรียนรูท้ งั้ หมด 5 เรื่อง ดังน้ี เร่อื งที่ 1 กิจกรรมทางกาย กิจกรรมดดี ี เพอ่ื สุขภาพทดี่ ี เรือ่ งท่ี 2 กิจกรรมทางกายหรอื การเคล่ือนไหวรา่ งกาย (Physical activity) เรื่องที่ 3 ข้อแนะนาในการออกกาลังกายในแตล่ ะช่วงอายุ ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สขุ ภาพทดี่ ี 6

คาชี้แจงสาหรับครู ข้อปฏบิ ตั ใิ นการใชช้ ุดการเรียนรู้ ชุดการเรียนรู้เร่อื ง กิจกรรมดดี ี เพือ่ สขุ ภาพท่ีดี สาหรบั นกั ศกึ ษา กศน. มีจุดมุ่งหมายเพื่อช่วยให้การ ดาเนินกิจกรรมการจดั กจิ กรรมพัฒนาคุณภาพผุเ้ รยี นเรอ่ื งกจิ กรรมดดี ี เพือ่ สขุ ภาพทดี่ ี บรรลวุ ัตถปุ ระสงคก์ ารเรยี นรู้ และมีประสทิ ธิภาพ ครูผู้สอน ควรดาเนนิ การดังนี้ 1. ข้นั เตรียมการสอน 1.1 ศึกษาคาช้แี จงในการใชช้ ดุ กิจกรรมให้เขา้ ใจก่อนอย่างละเอียดรอบคอบ 1.2 ศึกษาสาระสาคญั และจุดประสงคก์ ารเรียนร้ทู ีจ่ ะดาเนินการจดั กจิ กรรม ใหเ้ ข้าใจชดั เจนเสียกอ่ น 2. ขนั้ สอน/จัดกระบวนการ 2.1 ดาเนินการจดั กจิ กรรมการเรียนรตู้ ามกระบวนการเรยี นการสอนแบบ ONIE MODEL 4 ขน้ั คอื ขั้นท่ี 1 กาหนดสภาพ ปญั หา ความตอ้ งการในการเรยี นรู้ (O: Orientation) เป็นการเรียนรจู้ ากสภาพ ปญั หา หรือความต้องการของผเู้ รียน และชมุ ชน สังคม โดยใหเ้ ช่อื มโยงกับประสบการณเ์ ดมิ และสอดคล้องกบั มาตรฐานการเรียนรูข้ อง หลกั สูตร ขัน้ ท่ี 2 แสวงหาข้อมูลและจัดการเรียนรู้ (N: New ways of learning) การแสวงหาข้อมูล และจัดการเรียนรู้ โดยศกึ ษา ค้นควา้ หาความรู้ และรวบรวม ข้อมลู ของตนเอง ขอ้ มูลของชุมชน สังคม และขอ้ มูลทางวิชาการ จากสื่อและแหลง่ เรียนรู้ท่หี ลากหลายมีการระดมความคิดเห็น วเิ คราะห์ สงั เคราะห์ข้อมลู และสรปุ เป็นความรู้ ขั้นท่ี 3 ปฏิบัติและนาไปประยกุ ต์ใช้ (I: Implementation) นาความรู้ทไ่ี ดไ้ ปปฏิบตั ิ และประยกุ ตใ์ ช้ให้สอดคล้องกับสถานการณ์ เหมาะสมกับ วฒั นธรรมและสงั คม ข้นั ท่ี 4 ประเมนิ ผลการเรียนรู้ (E: Evaluation) ประเมิน ทบทวน แก้ไขข้อบกพรอ่ ง ผลจากการนาความร้ไู ปประยกุ ตใ์ ช้แลว้ สรุป เป็นความรู้ใหม่ พรอ้ มกับเผยแพรผ่ ลงาน 2.2 ขณะที่นักศึกษาทากิจกรรม ครูคอยใหค้ วามช่วยเหลือแนะนากระตนุ้ ใหน้ กั ศกึ ษาทากิจกรรม อย่างกระตอื รือรน้ และตอบขอ้ สงสัยตา่ ง ๆ ระหว่างเรยี นพร้อมทงั้ สงั เกตและประเมนิ พฤติกรรมการทางานของนกั ศกึ ษา 2.3 ประเมนิ ผลสัมฤทธท์ิ างการเรียน โดยใช้แบบทดสอบยอ่ ย ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 7

บทบาทของครผู ู้สอน 1. ศึกษาชุดการเรยี นรเู้ รอ่ื ง กิจกรรมดีดี เพื่อสุขภาพทีด่ ี ใหเ้ ข้าใจกอ่ นท่จี ะนาไปใช้ 2. ครูอธิบาย ช้ีแจงเก่ียวกับการศึกษาและปฏิบัติตามชุดการเรียนรเู้ รื่อง กิจกรรมดดี ี เพอื่ สขุ ภาพท่ีดี และแจ้งจุดประสงคก์ ารเรียนรใู้ ห้นักศึกษาเข้าใจ 3. ครูดาเนินการจดั กิจกรรมการเรียนรูต้ ามกระบวนการเรียนการสอนทก่ี าหนดไว้ 4. ครูกับติดตามการทาใบงาน และให้คาปรึกษาแนะนานกั ศึกษา 5. ครูทดสอบนักศกึ ษาโดยใช้แบบทดสอบ หลังจากเรียนเนอ้ื หาจบ เพอื่ วัดความร้คู วามเข้าใจของนกั ศกึ ษา ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพือ่ สขุ ภาพทดี่ ี 8

บทบาทนกั ศกึ ษา 1. รบั ทราบจุดประสงค์การเรยี นรู้จากครผู ู้สอน เพอ่ื ให้ทราบว่าเมอ่ื จบกิจกรรมการเรียนรู้แลว้ นักศึกษา สามารถเรียนรอู้ ะไรไดบ้ ้าง 2. ต้งั ใจศกึ ษาใบความรู้ และปฏิบัตกิ ิจกรรมตามข้ันตอนหรอื คาชี้แจงของแต่ละเนอื้ หา อยา่ งจริงจัง ตรงต่อ เวลา และมคี วามซอื่ สัตย์ รับผิดชอบ ในการทากิจกรรมแบบทดสอบ และสง่ งานครู 3. ทาแบบทดสอบหลงั เรียน เพื่อวัดความร้คู วามเข้าใจ ให้ผ่านเกณทร์ อ้ ยละ 70 ข้ึนไป หากทาได้ไม่ถงึ เกณท์ ให้นักศกึ ษากลับไปทบทวนเน้ือหา และใบงาน อีกครัง้ 4. ชุดการเรยี นรูเ้ ร่อื ง กิจกรรมดดี ี เพอ่ื สขุ ภาพท่ีดี นามาใช้ในการจัดกิจกรรมการพฒั นาคณุ ภาพผู้เรียน หรอื หากไมม่ เี วลามาพบกลุ่มทากิจกรรมสามารถนาไปเรียนรไู้ ด้ผ่านดิจิทลั โดย QR CODE น้ี ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 9

ข้ันตอนในการเรียนดว้ ยชดุ การเรยี นรู้ ศกึ ษารายละเอียดของชดุ การเรียนรูแ้ ต่ละเร่ือง ศึกษาผลการเรียนรูท้ ี่คาดหวัง/จุดประสงค์การเรียนรู้ ดาเนินการใชช้ ดุ การเรยี นรู้ ๑. ข้นั นาเข้าส่บู ทเรยี น - แจง้ จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ - บอกสิ่งที่นกั ศกึ ษาตอ้ งปฏิบตั ิ - ทดสอบก่อนเรยี น ๒. ขน้ั เรียนรู้ นักศึกษาปฏบิ ตั กิ ิจกรรมตามทร่ี ะบุไวใ้ นใบงาน ๓. ขน้ั สรุป สรุป อภิปราย แลกเปลีย่ นเรยี นรู้ ทดสอบหลังเรียน ไม่ผ่าน ผา่ น ทาแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธทิ์ างการเรียน หมายเหตุ ผ่าน หมายถงึ ผ้เู รยี นทาใบงานครบ ทาแบบทดสอบได้รอ้ ยละ 70 และแบบฝกึ หดั ครบ ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสุขภาพทดี่ ี 10

เรื่องท่ี 1 กจิ กรรมทางกาย กจิ กรรมดดี ี เพอื่ สขุ ภาพทดี่ ี จดุ ประสงค์การเรียนรู้ 1. อธิบายความหมาย ความสาคัญของการออกกาลังกาย 2. อธิบายประโยชน์ของการออกกาลังกายมาใช้ในชีวิตประจาวันได้ 3. ยกตวั อยา่ งพรอ้ มนาเสนอการออกกาลังกายมาใช้ในชีวติ ประจาวนั ได้ ทักษะชีวติ (Life skill ) 1. ความหมายของทกั ษะชีวติ คาว่า ทกั ษะ (Skill) หมายถึง ความชัดเจน และความชานชิ านาญในเร่ืองใดเรื่องหน่ึง ซงึ่ บุคคลสามารถสรา้ ง ขึ้นไดจ้ ากการเรยี นรู้ ได้แก่ ทักษะการอาชพี การกีฬา การทางานรว่ มกับผู้อ่นื การอา่ น การสอน การจัดการ ทกั ษะ ทางคณิตศาสตร์ ทกั ษะทางภาษา ทักษะทางการใชเ้ ทคโนโลยี ฯลฯ ซง่ึ เปน็ ทกั ษะภายนอกที่สามารถมองเหน็ ได้ชดั เจน จากการกระทา หรือจากการปฏบิ ัติ ซง่ึ ทักษะดังกลา่ ว นัน้ เป็นทกั ษะท่จี าเป็นตอ่ การดารงชวี ติ ที่จะทาใหผ้ มู้ ีทกั ษะ เหลา่ นัน้ มีชวี ติ ที่ดี สามารถดารงชพี อยู่ในสังคมได้ โดยมโี อกาสที่ดกี วา่ ผูไ้ ม่มที กั ษะดงั กลา่ ว ซง่ึ ทักษะประเภทน้ี เรยี กว่า Livelihood skill หรือ Skill for living ซึ่งเปน็ คนละอยา่ งกบั ทักษะชีวติ ท่เี รยี นวา่ Life skill (ประเสริฐ ตันสกลุ ) ดังนั้น ทักษะชวี ติ หรือ Life skill จงึ หมายถงึ คณุ ลักษณะ หรอื ความสามารถเชิงสงั คม จิตวทิ ยา (Phychosoclal competence) ทีเ่ ปน็ ทักษะภายในที่จะชว่ ยใหบ้ ุคคลสามารถเผชิญสถานการณ์ต่าง ๆ ทเี่ กดิ ขึ้นใน ชวี ติ ประจาวันไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ และเตรียมพรอ้ มสาหรบั การปรับตัวในอนาคต ไมว่ ่าจะเป็นเรื่องการดแู ล สขุ ภาพ เอดส์ ยาเสพติด ความปลอดภยั สง่ิ แวดล้อม คณุ ธรรมจริยธรรม ฯลฯ เพอื่ ใหส้ ามารถมชี ีวิตอยูใ่ นสังคมได้ อย่างมีความสขุ หรอื จะกลา่ วง่าย ๆ ทกั ษะชีวิต กค็ ือ ความสามารถในการแกป้ ัญหาที่ต้องเผชญิ ในชวี ิตประจาวัน เพือ่ ใหอ้ ยู่รอดปลอดภยั และสามารถอยรู่ ่วมกบั ผู้อ่นื ได้อย่างมีความสขุ ความสาคญั ของทกั ษะชวี ติ ทักษะชวี ิตมคี วามสาคัญต่อการดารงชวี ติ ในสังคมปัจจุบันเป็นอย่างมาก ด้วยเหตุท่ีสภาพสงั คมในทศวรรษ ใหมเ่ ปน็ ยุคของสังคมข้อมูลขา่ วสาร มีการเผยแพร่อยา่ งรวดเรว็ ด้วยเทคโนโลยกี ารสื่อสารที่ล้าสมัย ส่งผลใหก้ ลุ่มคน ตา่ งเช้ือชาติตา่ งวฒั นธรรมเกิดการหลอมรวมความคิดความเชือ่ ท่หี ลากหลาย ทาให้บุคคลในสงั คมจะต้องตง้ั รบั ชวี ิตยคุ ใหม่อยา่ งมีวจิ ารณญาณ จากการที่สภาพสังคมเปลยี่ นแปลงอย่างรวดเรว็ น่ีเอง ได้ส่งผลกระทบตอ่ การดาเนินชีวิตของ นักศึกษาและเยาวชน ทาใหน้ ักศึกษาและเยาวชนมีปญั หาในด้านตา่ ง ๆ โดยเฉพาะ ปญั หาทางด้านการปรบั ตัว ปญั หา ด้านอารมณแ์ ละจิตใจ ปัญหาสุขภาพ ปญั หาความรุนแรง ปัญหาติดเกม ปญั หายาเสพติดปญั หาทางเพศสัมพนั ธฯ์ ลฯ โดยเฉพาะอย่างยิ่งนักศึกษาและเยาวชนท่ีมีทกั ษะชีวิตขาดภูมิคุ้มกันทางสงั คมที่ดีอาจเป็นคนท่ีไมป่ ระสบความสาเรจ็ ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 11

ในชวี ิต มปี ญั หาทางอารมณ์จติ ใจและมีความขดั แยง้ ในชีวติ ไดง้ า่ ย การพัฒนาทักษะชวี ติ จงึ มคี วามสาคัญอย่างยงิ่ ต่อ การดาเนนิ ชีวติ ในสงั คมปจั จบุ ันดังกลา่ วถงึ ท่กี ลา่ วมาเก่ียวกับความสาคัญของทักษะชีวิตจะเห็นได้ว่าการมีทักษะชวี ติ เป็นปัจจัยสาคัญอย่างยง่ิ ของความสาเร็จในการดาเนินชีวติ ในปัจจุบันและอนาคต การมคี วามรูด้ ีมีข้อมลู ข่าวสารมากอาจไมป่ ระสบความสาเรจ็ ในชีวิตอย่างแทจ้ รงิ กเ็ ป็นไดเ้ พราะทักษะชวี ิตมคี วามสาคัญต่อการจัดการกบั ปัญหาชีวิตของตนเองในด้านต่าง ๆ และ ประสานสมั พันธ์ในการอยู่ร่วมกนั กบั บุคคลอืน่ ทกั ษะชวี ติ จึงมคี วามสาคญั อยา่ งยิ่งตอ่ การดาเนนิ ชีวติ ของมนุษย์ใน ศตวรรษที่21 ขอ้ มูลจากแผนบริหารการสอนประจาบทที5่ การพฒั นาทักษะชวี ติ https://tinyurl.com/ybas7ett ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สุขภาพทดี่ ี 12

บนั ทึกสรุปการเรียนรู้ สรุปเน้อื หำ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ประโยชน์ท่ีไดร้ ับ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. กำรนำไปใช้ในชวี ติ ประจำวนั .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพือ่ สุขภาพทดี่ ี 13

ใบงาน ให้นักศึกษาตอบคาถามดงั นี้ 1. อธบิ ายความหมาย ความสาคญั ของทักษะชวี ติ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. อธิบายประโยชน์ของการนาทักษะชวี ิตมาใช้ในชวี ิตประจาวนั .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. ยกตวั อยา่ งพรอ้ มนาเสนอการนาทักษะชีวิตมาใช้ในชีวติ ประจาวัน .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... แบบทดสอบ 1 ขอ้ ใดกล่าวถึงทกั ษะชวี ติ ไม่ถูกต้อง? ก เปน็ ทักษะท่ีชว่ ยให้บคุ คลสามารถเผชิญสถานการณต์ า่ ง ๆ ข ทักษะทว่ั ไปท่มี นษุ ยต์ ้องใช้ทกุ วนั เพอ่ื การมีชีวติ อยู่ ค เป็นทักษะท่ีมนษุ ย์จาเป็นต้องมีเพื่อใช้ในการหาเล้ยี งชพี ง เป็นทักษะท่ีทาใหเ้ กิดความร่ารวยในการประกอบอาชพี 2 พฒั นาทักษะชีวิต คอื ข้อใด ? ก ทักษะชวี ิตด้านสุขภาพอนามัย ข ทกั ษะชีวิตด้านความปลอดภัยในชีวติ และทรพั ยส์ นิ ค ทกั ษะชวี ิตดา้ นทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม ง ทุกทักษะเปน็ การพัฒนาทักษะชวี ิต 3 ข้อใด ไมใ่ ช่ ลกั ษณะของการใช้อารมณ์แบบผูใ้ หญ่ ? ก หวาดระแวง ข มอี ารมณห์ นกั แนน่ ค ไมม่ ีความหวาดกลัว ง ไมเ่ ปน็ คนแข็งจนกระด้าง ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สุขภาพทดี่ ี 14

เรื่องที่ 2 องค์ประกอบของทกั ษะชีวิต จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 1. บอกองค์ประกอบของทกั ษะชีวิตได้ 2. อธิบายประโยชน์ของการนาองค์ประกอบของทกั ษะชีวิตมาใชใ้ นชวี ติ ประจาวันได้ 3. ยกตัวอย่างพรอ้ มนาเสนอการนาองค์ประกอบของทักษะชีวิตมาใช้ในชีวิตประจาวันได้ องค์ประกอบของทกั ษะชวี ิต ทักษะชวี ติ เป็นเรอื่ งท่เี ก่ียวขอ้ งทัง้ ความรแู้ ละทักษะของแต่ละบุคคลและเป็นสิ่งทจี่ าเป็นอยา่ งย่ิงต่อการดาเนิน ชีวติ อยา่ งอสิ ระในวัยผู้ใหญ่ Brolin (1989, อ้างถงึ ใน มัณฑรา ธรรมบศุ ย์, 2553) ได้ แบง่ องคป์ ระกอบของทักษะชีวิต ออกเป็น 3 กลุ่มใหญๆ่ คือ 1. ทกั ษะการดารงชวี ิตประจาวัน (Daily life skills) เป็นทกั ษะทีจ่ าเปน็ ตอ้ งใชใ้ นการดาเนนิ ชวี ิตประจาวัน ผู้ท่ี มีทกั ษะด้านน้ีจะแสดงความสามารถออกมาให้ปรากฏจนเปน็ นสิ ัยที่เห็นไดอ้ ย่าง ชัดเจน 2. ทกั ษะเฉพาะบคุ คลและทักษะทางสังคม (Personal and social skills) เปน็ ทกั ษะที่จาเป็นต่อการทางาน และการสรา้ งมติ รภาพ 3. ทักษะการประกอบอาชีพ (Occupational skills) เป็นทักษะท่จี าเปน็ ต่อความสาเรจ็ ในการประกอบอาชีพ (ศกึ ษาข้อมลู เพ่มิ เติมท่ี การพัฒนาทกั ษะชีวติ เพื่อสขุ ภาพและสงั คม https://tinyurl.com/y8muyyoa) องค์ประกอบของทกั ษะชวี ติ จะมีความแตกตา่ งกนั ตามวฒั นธรรมและสถานที่แตท่ กั ษะชวี ิตท่ีจาเป็นท่ีสุดท่ีทุก คนควรมี ซึ่งองคก์ ารอนามยั โลกได้สรุปไว้ และถือเป็นหัวใจสาคญั ในการดารงชีวิต คอื 1. ทักษะการตัดสินใจ (Decision making) เป็นความสามารถในการตัดสนิ ใจเกยี่ วกับเรอื่ งราวต่าง ๆ ในชวี ิต ได้อยา่ งมีระบบ เช่น ถา้ บคุ คลสามารถตัดสินใจเก่ียวกบั การกระทาของตนเองทเี่ กย่ี วกบั พฤตกิ รรมดา้ นสุขภาพ หรือ ความปลอดภัยในชีวติ โดยประเมนิ ทางเลือกและผลที่ได้จากการตัดสนิ ใจเลอื กทางทถี่ กู ต้อ งเหมาะสม กจ็ ะมผี ลต่อ การมสี ุขภาพที่ดีทงั้ ร่างกายและจติ ใจ ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสุขภาพทดี่ ี 15

2. ทกั ษะการแกป้ ัญหา (Problem Solving) เป็นความสามารถในการจัดการกบั ปัญหาท่เี กิดขนึ้ ในชีวติ ได้ อย่างมีระบบ ไมเ่ กิดความเครียดทางกายและจติ ใจ จนอาจลกุ ลามเปน็ ปัญหาใหญ่โตเกนิ แก้ไข 3. ทักษะการคิดสร้างสรรค์ (Creative thinking) เป็นความสามารถในการคดิ ทจี่ ะเปน็ ส่วนชว่ ยในการ ตัดสนิ ใจและแก้ไข ปญั หาโดยการคิดสรา้ งสรรค์ เพ่ือค้นหาทางเลือกต่าง ๆ รวมท้งั ผลที่จะเกิดข้ึนในแตล่ ะทางเลอื ก และสามารถนาประสบการณม์ าปรับใช้ในชีวติ ประจาวันไดอ้ ยา่ งเหมาะสม 4. ทักษะการคดิ อยา่ งมวี ิจารณญาณ (Critical thinking) เป็นความสามารถในการคิดวิเคราะหข์ อ้ มูลตา่ ง ๆ และประเมินปญั หา หรอื สถานการณท์ ีอ่ ยู่รอบตัวเราทม่ี ผี ลตอ่ การดาเนนิ ชีวิต 5. ทักษะการสื่อสารอยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ (Effective communication) เปน็ ความสามารถในการใชค้ าพดู และท่าทางเพอ่ื แสดงออกถงึ ความร้สู ึกนึกคดิ ของตนเองไดอ้ ยา่ งเหมาะสมกบั วฒั นธรรม และสถานการณต์ า่ ง ๆ ไมว่ า่ จะเปน็ การแสดงความคิดเหน็ การแสดงความต้องการ การแสดงความช่ืนชม การขอร้อง การเจรจาตอ่ รอง การตกั เตอื น การช่วยเหลอื การปฏิเสธ ฯลฯ 6. ทกั ษะการสรา้ งสัมพนั ธภาพระหว่างบคุ คล (Interpersonal relationship) เป็นความสามารถในการสร้าง ความสัมพนั ธ์ที่ดีระหว่างกนั และกนั และสามารถรกั ษาสมั พนั ธภาพไว้ได้ยืนยาว 7. ทกั ษะการตระหนกั ร้ใู นตน (Self awareness) เป็นความสามารถในการคน้ หารู้จกั และเขา้ ใจตนเอง เชน่ รู้ข้อดี ขอ้ เสียของตนเอง รู้ความตอ้ งการ และสิง่ ท่ีไมต่ อ้ งการของตนเอง ซงึ่ จะชว่ ยให้เรารูต้ ัวเองเวลาเผชญิ กับ ความเครยี ดหรือสถานการณ์ ตา่ ง ๆ และทกั ษะน้ียงั เปน็ พ้ืนฐานของการพฒั นาทกั ษะอื่น ๆ เชน่ การสอ่ื สาร การสร้าง สัมพนั ธภาพ การตัดสินใจ ความเหน็ อกเหน็ ใจผูอ้ ื่น 8. ทกั ษะการเข้าใจผ้อู ่นื (Empathy) เปน็ ความสามารถในการเขา้ ใจความเหมอื นหรือความแตกต่างระหวา่ ง บคุ คลในดา้ นความสามารถ เพศ วัย ระดับการศึกษา ศาสนา ความเชอื่ สีผิว อาชีพ ฯลฯ ชว่ ยให้สามารถยอมรับ บุคคลอืน่ ท่ีต่างจากเรา เกดิ การช่วยเหลือบุคคลอ่ืนทด่ี อ้ ยกว่า หรอื ได้รบั ความเดอื ดร้อน เช่น ผ้ตู ิดยาเสพติด ผู้ติดเชอื้ เอดส์ 9. ทกั ษะการจดั การกับอารมณ์ (Coping with emotion) เปน็ ความสามารถในการรับรู้อารมณ์ของตนเองและผู้อน่ื รวู้ า่ อารมณม์ ผี ลตอ่ การแสดงพฤตกิ รรมอย่างไร รวู้ ิธกี ารจัดการกบั อารมณโ์ กรธ และความ เศรา้ โศก ทส่ี ง่ ผลทางลบต่อร่างกาย และจิตใจได้อย่างเหมาะสม 10. ทักษะการจดั การกับความเครยี ด (Coping with stress) เปน็ ความสามารถในการรับร้ถู ึงสาเหตุของความเครียด รู้วิธผี อ่ นคลาย ความเครียด และแนวทางในการควบคมุ ระดบั ความเครยี ด เพ่ือใหเ้ กดิ การเบ่ยี งเบนพฤตกิ รรมไปในทางท่ีถูกต้องเหมาะสมและไม่เกิดปัญหาด้านสขุ ภาพ ขอ้ มูลจาก ศิริพรรณ สายหงษ์ http://www.nfe.go.th/0405/NFE-note/SkillLife.html ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพื่อสุขภาพทดี่ ี 16

บนั ทึกสรุปการเรียนรู้ สรุปเน้อื หำ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ประโยชนท์ ่ไี ด้รบั .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. กำรนำไปใชใ้ นชีวติ ประจำวนั .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สขุ ภาพทดี่ ี 17

ใบงาน ใหน้ กั ศึกษาตอบคาถามดังน้ี 1. บอกองคป์ ระกอบของทักษะชีวิต .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. อธบิ ายประโยชน์ของการนาองค์ประกอบของทกั ษะชวี ิตมาใชใ้ นชีวติ ประจาวนั .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. ยกตัวอยา่ งพรอ้ มนาเสนอการนาองค์ประกอบของทกั ษะชวี ติ มาใชใ้ นชีวิตประจาวัน .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... แบบทดสอบ 1 ทักษะชีวิต มีความหมายว่า? ก.คุณลักษณะ หรือความสามารถเชิงสังคมจิตวิทยา เป็นทักษะที่ช่วยให้บุคคลสามารถเผชิญสถานการณ์ ต่างๆ ที่เกิดขนึ้ ในชีวิตประจาวนั ไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพ ข. ทักษะที่มนุษย์ทุกคนจาเปน็ ต้อง มีและตอ้ งใช้ในชีวิตประจาวนั เพื่อชว่ ยให้ตนเองมีความสุข สามารถ ปฏิบัติหน้าทไ่ี ด้ และประสบความสาเร็จ ค.ความสามารถในการปรับตัวและมี พฤติกรรมไปในทิศทางท่ีถูกต้องในการท่ีจะเผชิญกับสิ่งท้าทายต่างๆ ท่ีเกิดข้ึนในชีวิตประจาวันได้ อย่างมีประสิทธิภาพ ง.ถูกทุกข้อ 2.องคป์ ระกอบของทกั ษะชีวิตแบง่ ออกเป็นกก่ี ลุ่ม? ก.1 กล่มุ ข.2 กลุ่ม ค.3 กลุ่ม ง.4 กลมุ่ 3.ความสามารถในการดูแลตนเอง จัดอยู่ในองค์ประกอบของทกั ษะชีวิตกลุ่มใด? ก.ทักษะเฉพาะบุคคลและทักษะทางสังคม ข.ทักษะการดารงชีวิตประจาวนั ค.ทักษะการประกอบอาชพี ง.ทักษะชีวิต ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สุขภาพทดี่ ี 18

เรอื่ งท่ี 3 กลวธิ ใี นการสรา้ งทกั ษะชีวติ จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 1. บอกกลวิธีในการสรา้ งทกั ษะชวี ิตได้ 2. อธิบายประโยชนข์ องกลวธิ ีในการสรา้ งทักษะชวี ติ มาใชใ้ น ชีวิตประจาวนั ได้ 3. ยกตัวอย่างพรอ้ มนาเสนอการนากลวธิ ใี นการสร้างทกั ษะ ชีวิตมาใช้ในชีวิตประจาวนั ได้ กลยทุ ธ์ในการสร้างทกั ษะชวี ิต การสร้างทักษะชวี ิตให้เกิดข้นึ กบั ผเู้ รยี นอยบู่ นพืน้ ฐานของ แนวคิด 3 ประการ คือ การส่งเสรมิ การป้องกัน และการแก้ไขหรอื รักษาและฟื้นฟู (ยงยทุ ธ วงศ์ภริ มยศ์ านติ์ และ สวุ รรณา เรอื งกาญจน เศรษฐ.์ 2553 : 7) 1.การส่งเสริม หมายถงึ การสรา้ งทกั ษะชวี ิตให้เกิดกับผเู้ รียนกลมุ่ ปกติ หรือมพี ฤตกิ รรมปกติ (Normal behavior) เพ่ือเปน็ ภูมิคุ้มกันปญั หาทีเ่ กดิ ขน้ึ ในการดาเนนิ ชีวิตของผู้เรียน 2.การป้องกนั หมายถึง การช่วยเหลอื ผ้เู รียนท่ีมพี ฤติกรรมเสย่ี ง (Risk behavior) เช่น เด็กที่ เริม่ มี พฤตกิ รรมที่เปน็ แนวโนม้ เขา้ สผู่ ู้ท่ีมีปัญหาทางพฤติกรรม ให้มที กั ษะชวี ติ และปรับเปล่ียนใหม้ ี พฤติกรรมเป็นปกติ 3.การแก้ไขหรือรักษาและฟ้นื ฟู หมายถึง การปรบั เปลย่ี นพฤตกิ รรมของผเู้ รยี นท่เี ป็นปัญหาแล้วหรือปว่ ย แล้ว โดยชว่ ยเหลอื บาบัดและรักษา กลวธิ ีในการสรา้ งทักษะชีวติ 1.การสร้างทกั ษะชวี ิตโดยระบบเรียนรู้ (การเรยี นการสอน) จากความหมายของทกั ษะชวี ติ ทว่ี า่ “ทกั ษะ ชีวติ เปน็ ความสามารถอนั ประกอบดว้ ย ความรู้ เจตคติ และทักษะ ในอันทจ่ี ะจัดการกบั ปัญหารอบ ๆ ตัวในสภาพ สงั คมปจั จุบนั และเตรยี มพร้อมสาหรับการปรบั ตัวในอนาคต” จาก องคป์ ระกอบทง้ั 12 ประการของทกั ษะชวี ติ อาจจะแบง่ ออกเปน็ 2 กลุม่ (ยงยทุ ธ วงศภ์ ิรมยศ์ านต์ิ และ สุวรรณา เรอื งกาญจนเศรษฐ์.2553 : 15-20) คือ ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสุขภาพทดี่ ี 19

-ทกั ษะชีวิตท่ัวไป ซ่งึ เปน็ ความสามารถพื้นฐานของผู้เรียนทจ่ี ะเผชญิ กบั ปัญหาปกติในชีวิตประจาวนั เช่น ความขัดแยง้ ทะเลาะกนั การตัดสนิ ใจเลอื กทาส่งิ ต่าง ๆ เป็นตน้ ความสามารถน้ี กระทรวงศึกษาธกิ ารเรยี กว่า “คดิ เปน็ ทาเปน็ แก้ปญั หาได้” และเปน็ องค์ประกอบของทักษะชวี ิตท่ี เรียกวา่ ความคิดสร้างสรรค์ (Creative thinking) และความคิดวเิ คราะหว์ จิ ารณ์ (Critical thinking) ความสามารถทง้ั 2 ประการนี้ เกดิ จากการสอนท่ยี ึด ผู้เรยี นเป็นศนู ย์กลาง โดยใช้กระบวนการเรยี นรู้ แบบมีสว่ นร่วมในการสอนตามปกตใิ นช้ันเรียน ซง่ึ การสอนแบบนช้ี ่วย ให้ผู้เรยี นไดฝ้ กึ วเิ คราะหก์ ็จะ เกดิ ทักษะชวี ิตพ้ืนฐานสองประการน้ี -ทักษะชวี ติ เฉพาะ คอื ความสามารถที่จาเปน็ ในการเผชญิ ปญั หาเฉพาะ เชน่ ปัญหายาเสพติด ปัญหาโรค เอดสแ์ ละเพศสมั พันธท์ ี่ไม่เหมาะสม ฯลฯ ก็ตอ้ งมที กั ษะชีวิตเฉพาะอีก 10 ประการทเี่ หลอื เชน่ ความตระหนกั รูใ้ นตน กค็ อื ตระหนักในความแตกตา่ งระหว่างชาย หญงิ ในเรอ่ื งเพศ ความภมู ิใจ ในตนเอง เช่น ตระหนักในคณุ ค่าและ ศักดิ์ศรีของชายหญงิ ทักษะในการปฏเิ สธในการชวนไปมพี ฤตกิ รรมเสี่ยง เป็นตน้ แต่ในการสอนปกติในหลกั สูตรทย่ี ึด ผ้เู รยี นเป็นศูนยก์ ลางอย่างแทจ้ ริงก็ สามารถสรา้ งทกั ษะชีวติ ได้ครบทกุ ตวั เช่นกนั ทกั ษะชวี ติ เฉพาะเกดิ จากการสอน ทกั ษะชีวิตในวิชาที่เก่ียวข้องกบั ปญั หา สังคมศกึ ษา สุขศกึ ษา พลานามยั การแนะแนว และรายวิชาทกั ษะชวี ิต เป็นตน้ 2.การสรา้ งทักษะชวี ิตโดยระบบกจิ กรรม โดยเฉพาะกิจกรรมเสริมหลกั สตู ร กจิ กรรมเสริม หลกั สูตรที่ จาเปน็ ในการสร้างทักษะชีวติ มหี ลากหลายลักษณะ เช่น การทากิจกรรมชมรมตา่ ง ๆ เพอ่ื ผู้เรยี นไดท้ างานรว่ มกัน ได้ มโี อกาสสรา้ งสัมพันธภาพ ไดส้ ่อื สารกบั ผูอ้ น่ื ไดร้ ู้จักตนเองและรู้จักผูอ้ ืน่ ได้ตดั สินใจแกไ้ ขปัญหา เกดิ ความภาคภมู ิใจ ในตนเอง เกดิ ความรบั ผิดชอบตอ่ สงั คม ฯลฯ กิจกรรมที่ ได้จะตอ้ งมลี ักษณะ ดังน้ี - ผู้เรยี นคดิ เองทาเอง โดยมีอาจารยเ์ ป็นท่ีปรกึ ษา - ดาเนินการได้ตลอดปี เพราะมาจากพลงั ของผเู้ รียนเอง - สามารถสืบทอดจากรนุ่ พ่ีไปสรู่ ุน่ นอ้ งได้ เพราะมีความรู้สกึ เป็นเจ้าของจากผู้เรียนเอง - กจิ กรรมเสรมิ หลักสูตรที่สรา้ งทกั ษะชีวิตทว่ั ไปใหก้ ับผเู้ รยี นเช่น กิจกรรมชมรมหอ้ งสมุด กิจกรรมชมรมทาง วิชาการตา่ ง ๆ กิจกรรมกีฬา เปน็ ต้น - กิจกรรมเสริมหลกั สูตรที่สร้างทักษะชีวติ เฉพาะปัญหา เชน่ ชมรมต้านสารเสพตดิ ชมรมต้านภยั เอดส์ ชมรมเพ่ือนเตอื นเพอ่ื น ฯลฯ 3.การสรา้ งทักษะชวี ติ ดว้ ยระบบดูแลช่วยเหลือผู้เรยี น การสรา้ งทักษะชวี ิต เพอ่ื ปรบั เปลีย่ น พฤตกิ รรมโดย การช่วยเหลอื แนะนา (Advisory) โดยอาจารยท์ ี่ปรกึ ษา ซง่ึ ทาหน้าทกี่ ารให้คาปรึกษา และชว่ ยเหลือโดยการรจู้ ัก ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 20

ผเู้ รียนเปน็ รายบุคคล การคัดกรองเพือ่ วเิ คราะหแ์ ยกแยะพฤติกรรมของผ้เู รยี นและการค้นหาผทู้ ่ีอยู่ในกล่มุ เสี่ยง ตลอดจนให้ความชว่ ยเหลือบุคคลเหลา่ นี้ต้งั แต่ตน้ กอ่ นทจี่ ะเกิดปัญหาท่ีรุนแรง 4.การสร้างทักษะชวี ติ เพอื่ ชว่ ยเหลอื ผูเ้ รียนทมี่ พี ฤตกิ รรมท่ีเป็นปัญหา ซึ่งเป็นปญั หาเกนิ กว่าท่อี าจารย์ที่ ปรึกษาจะแก้ไขได้ และต้องอาศยั การใช้จติ วทิ ยาการแนะแนวหรือ การใหค้ าปรกึ ษา (Counseling) หรอื อาจสง่ ตอ่ (Refer) กรณตี ้องการบาบดั รกั ษาจากสถานบรกิ ารทางสาธารณสุขหรอื หน่วยงานตา่ งๆ เชน่ การตดิ ยาบ้าแลว้ หรือการ มีพฤตกิ รรมทางจติ เป็นต้น การได้มาซ่ึงความรู้เก่ยี วกับทักษะชีวติ ความร้เู กยี่ วกบั ทักษะชวี ิตอาจไดม้ าจาก - การฝกึ ฝนใหเ้ กิดทักษะชีวติ (Life skill acquisition including practice) - การส่งเสริมหรอื การปรบั เปลีย่ นเจตคติ ค่านิยมและพฤตกิ รรม (Attitudes values and behavior reinforcement or change) - การมพี ฤตกิ รรมสขุ ภาพท่ดี ี (Positive health behavior) - การป้องกนั ปัญหาทางสขุ ภาพ (Prevention of health problems) การนาทกั ษะชีวิตไปประยกุ ตใ์ ช้ไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธผิ ลจะทาใหบ้ ุคคลรู้จกั และเข้าใจตนเองรบั รูแ้ ละเขา้ ใจคนอ่ืน ทกั ษะชวี ิตจะช่วยสนบั สนุนการรับรู้เก่ียวกบั ความสามารถแห่งตน (Self- efficacy) ความเช่ือม่ันในตนเอง (Self- confidence) และการเห็นคุณคา่ ในตนเอง (Self-esteem) ซึง่ ทงั้ ปอ้ งกนั โรคทางจติ และปัญหาทางพฤตกิ รรมสุขภาพ ตา่ ง ๆ จงึ ไดม้ กี ารน าทกั ษะชวี ิตไปใชอ้ ยา่ ง กว้างขวางในโปรแกรมการศกึ ษาไดอ้ ยา่ งมปี ระสิทธผิ ล (WHO, 1994. อา้ งใน กองสุขศกึ ษา, 2553) เช่น - โปรแกรมการป้องกนั การใชย้ าทไี่ ม่ถกู ตอ้ ง - การป้องกนั การตง้ั ครรภใ์ นวยั รุ่น - การส่งเสริมเชาวน์ปัญญา - การป้องกนั การใช้ความรนุ แรง - การปอ้ งกนั โรคเอดส์ - การลดความรนุ แรง ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สขุ ภาพทดี่ ี 21

- การสง่ เสริมความมน่ั ใจในตนเอง (Self-confidence) และการเห็นคุณค่าในตนเอง (Self esteem) การสอนทกั ษะชีวิตได้นามาใชอ้ ยา่ งกวา้ งขวางในโปรแกรมการสง่ เสริมและปอ้ งกัน ซง่ึ แสดงให้เห็นถึงคุณค่า หรือประโยชนต์ ่อการสง่ เสริมสุขภาพท่ีแตกตา่ งไปจากโปรแกรมที่เคยใช้อยู่ แหล่งอ้างองิ http://reg2.crru.ac.th/reg_web/files/20150929114113_86d573542f98d2310c7d6b543452502a.pdf สรปุ จากองคป์ ระกอบของทักษะชวี ิต 10 ประการ เมอื่ จะนาไปจดั กิจกรรมพฒั นาทกั ษะชีวติ ใหก้ บั กลุ่มเป้าหมาย สามารถแบ่งได้เปน็ 2 สว่ น ดังนี้ 1. ทกั ษะชีวติ ท่วั ไป คือ ความสามารถพ้ืนฐานท่ใี ช้เผชญิ ปญั หาปกติในชวี ติ ประจาวันเช่น ความเครียด สขุ ภาพ การคบเพอ่ื น การปรบั ตัว ครอบครวั แตกแยก การบรโิ ภคอาหาร ฯลฯ 2. ทักษะชวี ติ เฉพาะ คือ ความสามารถท่ีจาเป็นในการเผชิญปัญหาเฉพาะ เชน่ ยาเสพตดิ โรคเอดส์ ไฟไหม้ น้าทว่ ม การถกู ล่วงละเมดิ ทางเพศ ฯลฯ ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพือ่ สขุ ภาพทดี่ ี 22

บนั ทึกสรุปการเรียนรู้ สรปุ เนอ้ื หำ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ประโยชน์ท่ีไดร้ ับ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. กำรนำไปใชใ้ นชวี ิตประจำวนั .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สขุ ภาพทดี่ ี 23

ใบงาน ใหน้ ักศกึ ษาตอบคาถามดังนี้ 1. บอกกลวิธีในการสร้างทักษะชีวิต .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. อธบิ ายประโยชน์ของกลวธิ ีในการสรา้ งทกั ษะชีวิตมาใชใ้ นชวี ิตประจาวัน .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. ยกตัวอยา่ งพร้อมนาเสนอการนากลวิธใี นการสร้างทกั ษะชวี ิตมาใช้ในชวี ติ ประจาวนั .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... แบบทดสอบ 1 การพัฒนาบคุ ลิกภาพตอ้ งเร่มิ ต้นทขี่ อ้ ใดก่อนสรา้ งมนุษยสมั พันธ์กับบุคคลและชมุ ชน ก. การร้จู กั ตนเอง ข. การสารวจตน ค. กรปรับปรุงบุคลิกภาพ ง. เร่ิมตน้ ทข่ี ้อใดกอ่ นกไ็ ด้ 2. ข้อความใดกล่าวไมถ่ กู ต้อง ก. เราหา้ มนกไมใ่ หข้ ีร้ ดหัวเราได้ แต่เราหาวิธไี มใ่ ห้นกขี้รดหัวเราได้ ข. ตนที่ตนมองเหน็ คอื ภาพของตนทเ่ี หน็ วา่ ตนเป็นคนอย่างไร ค. ธรรมชาตขิ องมนษุ ยช์ อบวพิ ากษ์วิจารณ์ตนเองกอ่ นเสมอ ง. การท่ีเราเปดิ เผยตนเองมากเท่าไหรย่ ิ่งทาให้เรารู้จกั ตนเองมากเทา่ นั้น 3. ขอ้ ความใดไมถ่ กู ตอ้ ง ก. มนษุ ยสมั พันธท์ าใหก้ ารบรหิ ารงานมีประสทิ ธภิ าพ ข. มนษุ ยสัมพนั ธท์ าให้เกิดความสมั พนั ธ์ในหมู่คณะ ค. มนุษยสมั พันธเ์ ปน็ เรื่องที่ไมเ่ กี่ยวขอ้ งกบั การเมอื ง ง. มนษุ ยสมั พันธ์มคี วามสาคัญดา้ นเศรษฐกิจ 4. ผทู้ ี่ไม่ไดร้ ับการยอมรับจะตรงกับลักษณะในข้อใด ก. เกิดความลาพองใจ ข. เกิดความกล้าหาญ ค. เกิดความม่ันใจ ง. เกิดความหวั่นไหว ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สขุ ภาพทดี่ ี 24

เรอื่ งที่ 4 จุดเนน้ ในการพัฒนาทักษะชวี ติ จุดประสงค์การเรยี นรู้ 1. บอกจดุ เน้นในการพฒั นาทกั ษะชีวิตได้ 2. อธิบายประโยชน์ของจดุ เนน้ ในการพัฒนาทกั ษะชีวิตมาใชใ้ นชวี ิตประจาวันได้ 3. ยกตวั อยา่ งพรอ้ มนาเสนอจุดเน้นในการพัฒนาทกั ษะชวี ติ มาใช้ในชีวิตประจาวันได้ จุดเน้นในการพฒั นาทักษะชีวิต จากองค์ประกอบของทกั ษะชีวติ 10 ประการ กรมการศึกษานอกโรงเรยี นได้กาหนดเนื้อหาทเ่ี ปน็ จุดเนน้ ใน การพฒั นาทักษะชวี ติ 4 ด้าน โดยมีจุดมุง่ หมายเพื่อการสง่ เสริม การปอ้ งกันและการแก้ไขท่สี อดคล้องกบั สภาพ ปญั หาและความตอ้ งการขอ งกลมุ่ เป้าหมายในแต่ละพ้ืนท่ี คอื 1. ดา้ นสุขภาพอนามยั มีจุดมุ่งหมายเพื่อสง่ เสริมให้มคี วามรคู้ วาม เข้าใจและตระหนักใน การดูแลตนเอง ให้มีสขุ ภาพอนามัยทด่ี ีท้งั รา่ งกาย และจติ ใจ มีบุคลกิ ภาพท่ีเหมาะสม รู้วธิ ีปอ้ งกันไมใ่ หเ้ กดิ โรคภยั ไขเ้ จ็บ และ สามารถแกไ้ ขปญั หาพฤติกรรมทไ่ี ม่พึงประสงคท์ ่ีจะนาไปสู่โรคภัยไข้เจบ็ ได้ อยา่ งถูกต้องเหมาะสม 2. ดา้ นความปลอดภยั ในชวี ติ และทรพั ยส์ ิน มจี ุดมุ่งหมายเพ่อื สง่ เสรมิ ใหม้ คี วามรูค้ วามเข้าใจและตระหนักใน ภัยอนั ตรายที่อาจจะเกิดขึ้น ในชวี ิตประจาวนั รูว้ ิธีป้องกนั ภัยอนั ตรายท่จี ะเกิดข้นึ และสามารถแกไ้ ข ปญั หาท่เี กดิ ขึ้นจากภัยอนั ตรายได้อยา่ งถูกต้องเหมาะสม 3. ดา้ นทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ้ ม มจี ดุ มุ่งหมายเพือ่ สง่ เสรมิ ใหม้ คี วามรู้ ความเข้าใจและตระหนักในคณุ คา่ ของ ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม มีจติ สานกึ ในการร่วมอนรุ ักษท์ รัพยากรธรรมชาติ และสงิ่ แวดลอ้ ม รวู้ ธิ ีใช้ ทรัพยากรอยา่ งประหยดั และคมุ้ คา่ รู้วิธปี อ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ สภาพแวดล้อมเปน็ พษิ และสามารถแกไ้ ขปัญหา สภาพแวดล้อมเปน็ พษิ ในชมุ ชนไดอ้ ยา่ งถกู ต้องเหมาะสม 4. ดา้ นคุณธรรม จริยธรรม คา่ นิยม และคุณลกั ษณะทพ่ี ึงประสงค์ มีจดุ มงุ่ หมาย เพ่อื ส่งเสริมให้มคี วามรู้ ความเข้าใจ และตระหนักถงึ ความสาคัญของการมคี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม คา่ นยิ มท่ถี ูกต้อง และคุณลักษณะทพี่ ึงประสงค์ ของคนในสังคมไทย รวู้ ธิ ีปอ้ งกันไม่ให้ตนเอง ครอบครวั ชุมชนเข้าไปเกยี่ วข้องกบั อบายมุข สามารถปฏบิ ัติตวั เปน็ แบบอย่างที่ดขี องครอบครัว ชมุ ชน และสามารถแก้ไขปญั หาพฤติกรรมท่ไี ม่พงึ ประสงคไ์ ดอ้ ย่างถูกตอ้ งเหมาะสม ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 25

ขอ้ มลู จาก ศริ ิพรรณ สายหงษ์ http://www.nfe.go.th/0405/NFE-note/SkillLife.html บนั ทึกสรุปการเรียนรู้ สรปุ เน้ือหำ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ประโยชนท์ ไ่ี ดร้ ับ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. กำรนำไปใช้ในชวี ิตประจำวัน .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 26

ใบงาน ให้นักศึกษาตอบคาถามดงั น้ี 1. บอกจุดเน้นในการพัฒนาทักษะชีวิต .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. อธิบายประโยชนข์ องจดุ เนน้ ในการพฒั นาทักษะชีวติ มาใชใ้ นชวี ิตประจาวัน .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. ยกตวั อยา่ งพร้อมนาเสนอจดุ เน้นในการพฒั นาทักษะชวี ิตมาใช้ในชวี ิตประจาวนั .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... แบบทดสอบ ๑) นดั ดาได้คะแนนงานประดิษฐ์ผ้าเช็ดหน้า ๘ คะแนนจากคะแนนเตม็ ๑๐ แตเ่ พอ่ื นของนัดดาได้ คะแนนเต็ม ๑๐ ถ้านักศกึ ษาเป็นนัดดาจะพูดอย่างไรกบั เพอื่ น ก “เราจะขอให้ครูตรวจให้คะแนนเราใหม่” ข “เธอเกง่ จังเลย ตอ่ ไปช่วยสอนเราบ้างนะ” ค “งานเธอกค็ ล้าย ๆ กับของเราทาไมเธอไดค้ ะแนนมากกว่า” ง “เราทาไม่ไดเ้ หมือนเธอ ถงึ อยา่ งไรกไ็ มไ่ ด้คะแนนเต็มหรอก” ๒) สชุ รี ารูปรา่ งอ้วน แต่มอี ารมณ์ขัน เพ่อื น ๆ ชอบฟังเรือ่ งตลกที่สชุ รี าเล่า แต่สุชรี ามกั แสดงความไม่พอใจ เม่ือมเี พ่อื น บางคนมาลอ้ ว่าอว้ น ถา้ นกั ศกึ ษาเปน็ สุชีรา จะพูดกบั เพอื่ นอยา่ งไร ก “เราอ้วนแต่เราพดู ตลกใคร ๆ กช็ อบฟงั นะ” ข “ตอ่ ไปเราจะลดความอว้ นใหผ้ อมกวา่ เธออีก” ค. “เธอว่าเราอว้ นแต่เธอกไ็ ม่เห็นผอมเทา่ ไรเลย” ง. “ถา้ เธอว่าเราอกี เราจะไม่พูดกบั เธอ” ๓) พลอยชอบชว่ ยเพือ่ น ทาความสะอาดหอ้ งเรียน ถงึ แมว้ ่าไมไ่ ด้เปน็ เวรประจาวนั ถา้ นกั ศกึ ษาเปน็ เพอ่ื นของพลอย จะปฏิบัตอิ ย่างไร ก บอกพลอยให้ทาความสะอาดเฉพาะเวรของตนเอง ข ขอบคุณและชมว่าพลอยเป็นคนดี ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพือ่ สุขภาพทดี่ ี 27

ค ถามพลอยว่า“เธอชว่ ยเพ่ือนเพราะอยากใหเ้ พอ่ื นรกั ใช่ไหม” ง ขอบคณุ และใหเ้ งนิ เป็นคา่ ตอบแทน เร่อื งท่ี 5 ทักษะชีวิตสาคญั สาหรบั วัยรนุ่ ศตวรรษที่ 21 จุดประสงค์การเรยี นรู้ 1. บอกทักษะชีวติ สาคญั สาหรบั วัยรุ่นศตวรรษท่ี 21ได้ 2. อธิบายประโยชน์ของทักษะชีวิตสาคัญสาหรบั วัยรุ่นศตวรรษท่ี 21 มาใช้ในชีวติ ประจาวนั ได้ 3. ยกตวั อยา่ งพรอ้ มนาเสนอทกั ษะชวี ติ สาคัญสาหรบั วยั รุ่นศตวรรษท่ี 21 มาใช้ในชวี ิตประจาวนั ได้ ศตวรรษท่ี 21 เปน็ ยุคของโลกดิจิทัล ทุกอย่างเกิดขนึ้ อย่างรวดเรว็ และเปลีย่ นแปลงไดต้ ลอดเวลา เป็นยุคที่ โลกตอ้ งการผู้ท่สี ามารถปรบั ตัวและรับมือกบั การเปล่ยี นแปลงได้อยา่ งสรา้ งสรรค์ นอกจากทกั ษะทางด้านนวัตกรรม ทักษะทางดา้ นอาชพี และทกั ษะทางด้านเทคโนโลยีและการสือ่ สารแลว้ “ทกั ษะชีวิต” เปน็ อกี หน่งึ ทกั ษะท่มี ีความ จาเป็นกบั วยั ร่นุ ในศตววรรษท่ี 21 เพราะนอกจากวยั รุน่ จะต้องเปน็ ผ้มู ีความร้แู ลว้ วยั รุ่นยงั ตอ้ งเป็นผมู้ ที ัศนคตแิ ละ จิตใจท่มี ั่นคง เพ่อื พร้อมทีจ่ ะเผชญิ กับการเปลีย่ นแปลง ทักษะชวี ิตช่วยใหว้ ัยรนุ่ อยใู่ นสงั คมไดอ้ ย่างมคี วามสขุ ทักษะชีวิต (Life Skills) เป็นทักษะภายในท่ีจะชว่ ยให้วัยรุ่นสามารถ เผชญิ สถานการณ์ต่างๆ ท่ีเกิดขน้ึ ในชีวิตประจาวันได้อยา่ งมปี ระสิทธิภาพ และ เตรยี มพรอ้ มสาหรบั การปรับตวั ในอนาคต ไม่ว่าจะเป็นเรอื่ งการดูแลสขุ ภาพ ความปลอดภยั สิ่งแวดล้อม คุณธรรมจริยธรรม ฯลฯ เพอ่ื ใหส้ ามารถมีชีวิตอยู่ใน สังคมไดอ้ ย่างมีความสุข หรอื อาจกล่าวไดว้ า่ ทกั ษะชีวิต คอื ความสามารถในการ แก้ปัญหาท่ีต้องเผชิญในชีวติ ประจาวนั เพอ่ื ใหส้ ามารถดูแลตนเองได้อยา่ ง ปลอดภัย ทักษะชวี ิตเผยแพรโ่ ดยองค์การอนามยั โลก (WHO) โดยมวี ัตถุประสงค์ เพื่อใหบ้ คุ คลรูจ้ กั ดูแลตนเองทัง้ ทางดา้ นร่างกาย อารมณ์ และจิตใจ ซ่ึงจะสง่ ผล ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพื่อสุขภาพทดี่ ี 28

ใหส้ ามารถดารงตนอยใู่ นสงั คมโดยไมเ่ ป็นภาระของสังคม เน้นความสาคัญของบคุ คลใหร้ จู้ กั การปรบั ตัว พร้อมการ เผชิญการเปลีย่ นแปลงทางสงั คม ดังน้นั องคก์ ารอนามยั โลก (WHO) จึงใหค้ วามหมายทักษะชีวติ เปน็ ความสามารถ อันประกอบด้วย ความรู้ เจตคติ (ทัศนคต)ิ และทกั ษะซ่งึ สามารถจัดการกบั ปัญหารอบๆ ตัวให้บคุ คลอยู่รอดใน สภาพสงั คมและวฒั นธรรมยุคปัจจบุ ันไดอ้ ย่างมีความสขุ และเตรยี มพรอ้ มสาหรับการปรบั ตัวในอนาคต ทกั ษะชวี ิตไดน้ าไปใชเ้ พอื่ การพฒั นาทรัพยากรมนุษย์ในสงั คมโลกเพื่อให้คนเกดิ การพฒั นาตนเองโดยการใช้ ความคิด การปรบั ตวั การตัดสนิ ใจ การส่อื สาร การจดั การกับอารมณ์และความเครียดในการแก้ไขปัญหาใหก้ ับตนเอง อย่างเหมาะสม ทกั ษะชีวิตจึงประกอบดว้ ยทักษะตา่ งๆ ท่ีสง่ ผลให้คนรูจ้ กั เลอื กปฏิบัติสิ่งท่ถี กู ตอ้ ง รวมทัง้ การรู้จักยับย้ัง ชง่ั ใจ วัยรุ่นทีม่ ที กั ษะชีวิตจะเป็นผู้ทม่ี เี หตุผลและเลือกดารงชวี ิตในทางทเ่ี หมาะสม ทักษะชวี ติ สาคัญสาหรบั วัยรุ่นอย่างไร วัยรุ่นเปน็ ช่วงวยั ของการเจริญเติบโตและมีการพัฒนาในหลายๆ ดา้ น เป็นช่วงระยะเวลาในการเปลี่ยนจาก วัยเด็กไปส่วู ยั ผู้ใหญ่ มกี ารเปลย่ี นแปลงทางดา้ นร่างกายและการเตบิ โตทางด้านจติ ใจอยา่ งรวดเรว็ และเป็นทไี่ ด้รบั อทิ ธพิ ลจากภายนอกมากกว่าพ่อแมห่ รอื ครอบครัว มีความคดิ เป็นอิสระ มคี วามคิดสร้างสรรค์ เต็มไปด้วยจนิ ตนาการ และกล้าท้าทายตนเองให้ลองทาส่งิ ใหม่ เปน็ วยั ของการลองผิดลองถกู วยั รุ่นจึงเปน็ วัยจุดเปล่ยี นของชีวติ และเปน็ ชว่ งเวลาในการพฒั นาศกั ยภาพดา้ นดีของตนเอง เป็นชว่ งวัยที่ให้ความสาคัญกบั ภาพลกั ษณ์ การสร้างสมั พนั ธภาพ ระหวา่ งเพ่ือน และการเสริมสร้างทักษะทางด้านสงั คม 10 ทกั ษะชีวิตทวี่ ยั รุ่นควรฝกึ ฝน ทกั ษะชวี ติ คือสง่ิ ที่ “ต้องฝกึ ฝน” ทักษะชีวิตเปน็ เครอ่ื งมอื ทมี่ ีประสทิ ธภิ าพสาหรับการเพม่ิ ขีดความสามารถของวยั ร่นุ เพือ่ ให้วัยรุ่นร้จู กั รับผิดชอบในหนา้ ทข่ี องตนเอง เปน็ ผู้ริเริ่มสรา้ งสรรค์ และร้จู กั ควบคมุ พฤตกิ รรมทีไ่ มเ่ หมาะสม เป็นความสามารถใน การปรบั ตัวและพฤติกรรมเชงิ บวกที่ชว่ ยให้วัยรนุ่ สามารถจดั การกับความต้องการและอปุ สรรคท่เี กิดขนึ้ ใน ชวี ติ ประจาวันไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพ วยั รุน่ ท่ีมที กั ษะชวี ติ ต้องมคี วามยืดหยุ่นและสามารถปรับตวั ในสถานการณท์ ี่ แตกตา่ งกันได้ มคี วามหวงั และหาโอกาสในการแก้ปญั หาหรอื อปุ สรรคทเี่ กิดข้นึ ในสถานณ์ทีย่ ากลาบาก สามารถคิด วเิ คราะหแ์ ละสร้างสรรค์ และสามารถสอ่ื สารกับผู้อื่นไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธิภาพ สรา้ งความสมั พันธ์ที่ดี รู้จกั เอาใจใส่ผอู้ ื่น และสามารถจดั การกบั ชวี ติ ของตนเองไดเ้ ป็นอย่างดี องคก์ ารอนามัยโลก (WHO) ได้กาหนดทกั ษะชีวิตไว้ 10 ทักษะ ไดแ้ ก่ 1.ทกั ษะการตัดสนิ ใจ (Decision making) เป็นความสามารถในการตดั สินใจเกี่ยวกบั เรื่องราวต่างๆ ในชีวติ ได้ อย่างมีระบบ เช่น ถ้าบุคคลสามารถตัดสนิ ใจเกย่ี วกับการกระทาของตนเองท่ีเกยี่ วกบั พฤตกิ รรมดา้ นสุขภาพหรอื ความ ปลอดภยั ในชีวติ โดยประเมนิ ทางเลือกและผลทไ่ี ด้จากการตดั สินใจเลอื กได้อย่างถกู ตอ้ งเหมาะสม กจ็ ะมผี ลตอ่ การมี สุขภาพที่ดีทง้ั รา่ งกายและจิตใจ 2.ทกั ษะการแก้ปญั หา (Problem solving) เปน็ ความสามารถในการจดั การกบั ปัญหาที่เกดิ ขน้ึ ในชวี ิตได้ อยา่ งมรี ะบบ ไมเ่ กดิ ความเครยี ดท้ังทางร่างกายและจติ ใจจนอาจลกุ ลามเปน็ ปญั หาใหญ่โตเกนิ แกไ้ ขได้ ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสุขภาพทดี่ ี 29

3.ทกั ษะการคิดสร้างสรรค์ (Creative thinking) เปน็ ความสามารถในทาง ความคิด ซึง่ จะเป็นสว่ นชว่ ยในการตดั สินใจและแก้ไขปญั หา โดยใช้วธิ กี ารคิดแบบ สร้างสรรคเ์ พอ่ื ค้นหาทางเลอื กตา่ งๆรวมท้งั ผลที่จะเกิดขนึ้ ในแต่ละทางเลือก และ สามารถนาประสบการณม์ าปรบั ใชใ้ นชวี ติ ประจาวันไดอ้ ย่างเหมาะสม 4.ทกั ษะการคิดอย่างมวี ิจารณญาณ (Critical thinking) เป็นความสามารถใน การคิดวเิ คราะห์ขอ้ มูลต่างๆ และประเมนิ ปัญหาหรอื สถานการณ์ทอี่ ยู่รอบตวั ทม่ี ีผลตอ่ การดาเนินชีวติ ทกั ษะการคิดอยา่ งมีวจิ ารณญาณสามารถชว่ ยใหว้ ยั รุน่ ตระหนกั และ ประเมินผลสิ่งทจี่ ะมผี ลกระทบตอ่ ทัศนคติและพฤติกรรมของตนเอง เชน่ การรจู้ ัก คุณค่าในตนเอง การจัดการกบั ความกดดนั จากเพ่ือนๆ หรอื การรับข้อมลู จากส่อื ต่างๆ 5.ทักษะการส่อื สารอยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ (Effective communication) เปน็ ความสามารถในการใชค้ าพูด และทา่ ทางเพือ่ แสดงออกถงึ ความรู้สกึ นึกคิดของตนเองได้อย่างเหมาะสมกับวัฒนธรรมและสถานการณ์ตา่ งๆ ไม่ว่า จะเป็นการแสดงความคิดเห็น การแสดงความต้องการ การแสดงความช่ืนชม การขอรอ้ ง การเจรจาตอ่ รอง การ ตกั เตือน การช่วยเหลือ การปฏิเสธ 6.ทักษะการสร้างสัมพนั ธภาพระหว่างบุคคล (Interpersonal relationship) เป็นความสามารถในการสรา้ งความสมั พันธท์ ด่ี รี ะหวา่ งกนั และกนั สามารถรักษา สัมพนั ธภาพไว้ไดย้ นื ยาว 7.ทกั ษะการตระหนักรใู้ นตน (Self-awareness) เปน็ ความสามารถในการค้นหา รูจ้ ัก และเขา้ ใจตนเอง เชน่ รขู้ อ้ ดีข้อดอ้ ยของตนเอง รู้ความตอ้ งการและสง่ิ ทไ่ี มต่ ้องการ ของตนเอง ซ่ึงจะช่วยใหว้ ยั รุน่ เขา้ ใจตวั เองเวลาเผชญิ กบั ความเครียดหรือสถานการณ์ ต่างๆ และทักษะนยี้ งั เป็นพืน้ ฐานของการพฒั นาทกั ษะอนื่ ๆ เช่นการส่ือสาร การสร้าง สัมพนั ธภาพ การตดั สนิ ใจ ความเหน็ อกเหน็ ใจผู้อ่ืน 8.ทักษะการเข้าใจผู้อืน่ (Empathy) เป็นความสามารถในการเข้าใจความเหมอื นหรอื ความแตกตา่ งระหว่างบคุ คลในด้านความสามารถ เพศ วัย ระดับการศกึ ษา ศาสนา ความเช่ือ สีผวิ อาชพี ฯลฯ ซึ่งจะชว่ ยให้สามารถยอมรบั บคุ คลท่ีต่างจากเรา เกิดการชว่ ยเหลือบคุ คลทด่ี อ้ ยกว่า หรือ ได้รับความเดือดร้อน 9.ทกั ษะการจัดการกับอารมณ์ (Coping with emotion) เปน็ ความสามารถในการรับรู้อารมณ์ของตนเอง และผูอ้ ืน่ รวู้ ่าอารมณม์ ผี ลตอ่ การแสดงพฤตกิ รรมอยา่ งไร ร้วู ธิ ีการจัดการกับอารมณ์โกรธและความโศกเศร้า ที่ส่งผล ทางลบต่อร่างกายและจิตใจได้อย่างเหมาะสม 10.ทกั ษะการจัดการกับความเครยี ด (Coping with stress) เปน็ ความสามารถในการรับรถู้ ึงสาเหตุของ ความเครียด รวู้ ิธีผ่อนคลายความเครียด และแนวทางในการควบคุมระดับความเครยี ดเพือ่ ใหเ้ กดิ พฤตกิ รรมในทางท่ี ถูกตอ้ งเหมาะสมและไม่เกดิ ปญั หาด้านสุขภาพ ทกั ษะชีวิตทงั้ 10 ทกั ษะน้ไี ม่สามารถเกิดขนึ้ เองได้ ตอ้ งอาศัยการฝึกฝน ซง่ึ การจะเป็นวยั ร่นุ ทีพ่ ร้อมเผชิญ กบั การเปล่ยี นแปลงได้อยา่ งมคี วามสุขและเตบิ โตเปน็ ผู้ใหญท่ ่มี ีคุณลักษณะที่ดีนน้ั ตอ้ งฝกึ ตนเองใหม้ ีจดุ แข็งในด้าน ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 30

ทักษะการวเิ คราะห์ การตัดสินใจ และการปฏิบัติตนทเ่ี หมาะสม ร้จู ักท่ีจะอย่รู ่วมกับผู้อ่นื ทแ่ี ตกต่างจากตนเอง และ พรอ้ มทเี่ ผชิญหน้าและแก้ไขปัญหาอุปสรรคตา่ งๆ ท่เี กดิ ขึ้น อีกทง้ั มีความพรอ้ มท่ีจะจัดการกับชีวติ ของตนเอง วัยร่นุ จะฝึกทักษะชวี ติ ได้อยา่ งไร ฝกึ ทกั ษะการตดั สินใจ (Decision making) สรปุ ประเด็นปัญหา > จัดการกับความร้สู กึ ของตนเอง (ใช้เหตุผลไม่ใชอ้ ารมณ์) > ไมค่ วรรับข้อมลู มาก เกนิ ไป (พิจารณารบั ข้อมูลทีส่ าคญั ) > พจิ ารณาทางเลอื กหลายๆ ทาง > คานงึ ถงึ ผลดี ผลเสีย > ตัดสินใจเลือกวา่ จะ เลอื กแบบใด ฝกึ ทกั ษะการแกป้ ัญหา (Problem solving) กาหนดปญั หาท่ชี ัดเจน (ปัญหาทแ่ี ท้จริงคอื อะไร) > กาหนดเปา้ หมาย (ตอ้ งการทาอะไรใหส้ าเรจ็ ตอ้ งการ ค้นพบอะไร) > รวบรวมขอ้ มูล ข้อเท็จจรงิ เกย่ี วกับปญั หาใหไ้ ด้มากท่ีสุด > วเิ คราะห์ขอ้ มูล > หาวธิ ีแกไ้ ขท่เี ปน็ ไปได้ > ประเมนิ วธิ ีแก้ปญั หาและเลือกว่าจะใชว้ ิธใี ด > ทาตามแผนที่วางไว้ > ประเมนิ ผลลัพธ์ > ปรับวิธกี ารแก้ปญั หา (ถ้า ปญั หายังไมค่ ลี่คลาย) ฝึกทักษะการคดิ สรา้ งสรรค์ (Creative thinking) อ่านใหเ้ ยอะ > รว่ มมอื กบั ผู้อื่นทเี่ ขา้ ใจปญั หาหรือส่ิงทเ่ี ราอยากทา > คุยกับผู้คนท่ีแตกตา่ งจากเรา > ยอมรับและเรยี นรจู้ ากความล้มเหลว > รจู้ กั ทาแผนท่ีความคิด (Mind map) > พาตวั เองออกไป “นอกกรอบความคิด เดิมๆ” เร่ิม ลงมือทาสิง่ ใหม่ๆ ฝึกทกั ษะการคดิ อย่างมีวจิ ารณญาณ (Critical thinking) รู้จกั ต้ังคาถาม > ไมค่ วรเช่อื ขอ้ มูลจนกวา่ จะได้วเิ คราะห์ด้วยตนเอง > รู้จกั คิดคาดการณ์ลว่ งหนา้ > เอา ตัวเองเข้าไปอยู่ในบทบาทของผู้อน่ื (เอาใจเขามาใสใ่ จเรา) > แบ่งเวลาอย่างนอ้ ยวนั ละ 30 นาที เพื่อทากิจกรรมทช่ี ว่ ย พัฒนาสมอง ฝึกทกั ษะการสอื่ สารอยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ (Effective communication) เขา้ ใจวา่ การสอ่ื สารคอื อะไร (คอื กระบวนการถา่ ยทอดสัญญาณ/ข้อความ ระหวา่ งผสู้ ง่ สารกบั ผรู้ บั สาร ผา่ นวิธกี ารต่างๆ) > กล้าพูดในสิง่ ที่ตัวเองคดิ > สบตาผรู้ ับสาร > แสดงทัศนคติหรือมุมมองทีเ่ ป็นประโยชน์ > รูจ้ กั ที่ จะต้ังใจฟัง > พูดชดั ถ้อยชัดคาและใชภ้ าษาถูกตอ้ ง ฝึกทักษะการสรา้ งสมั พนั ธภาพระหวา่ งบุคคล (Interpersonal relationship) ใส่ใจเอาใจใส่ผู้อ่ืน > นับถือผ้อู น่ื นับถอื ตนเอง > มีความไวว้ างใจซงึ่ กนั และกนั > มีความยืดหยุ่น > รว่ ม แบง่ ปนั ประสบการณ์ความคิด ความรู้สึก ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสุขภาพทดี่ ี 31

ฝึกทกั ษะการตระหนักรใู้ นตน (Self-awareness) รูเ้ ท่าทันอารมณ์ของตนเอง > ไมบ่ ิดเบอื นความรูส้ ึกของตนเอง (โกรธ ไมช่ อบ อิจฉา) > ให้ เวลากบั ตัวเองในการพัฒนาอารมณ์ > รูข้ ้อดี ข้อด้อยของตนเอง ยอมรบั ข้อดอ้ ยและพร้อมจะพฒั นา > เรียนร้ทู ่ีจะร้จู ักตนเอง ตามความเปน็ จรงิ ทเี่ ป็น ฝึกทักษะการเข้าใจผู้อื่น (Empathy) หยดุ คิดวา่ เราเข้าใจทุกคนเป็นอย่างดี > นงิ่ เพ่อื รูจ้ กั ท่ีจะฟงั ผ้อู ื่นอย่างตั้งใจ > ถามเพอื่ ต้องการทจ่ี ะทา ความเข้าใจเพ่มิ เติม > จับใจความเพอ่ื ให้เข้าใจตรงกัน > แบ่งเวลา พูดคุย เปดิ ประสบการณ์กบั คนวัยต่างๆ หรือคนที่ แตกตา่ งจากเรา ฝกึ ทกั ษะการจัดการกบั อารมณ์ (Coping with emotion) เมอื่ กาลงั มีความรู้สึกในทางลบใหห้ ยุดส่ิงท่กี าลงั ทาอยแู่ ละอยู่กบั ปัจจุบัน > หายใจลึกๆ > ยมิ้ > หยุดคิด ว่า “ไม่มีอะไรจะแย่ไปกว่านีอ้ ีกแล้ว” เพราะจะยง่ิ ทาให้ความคิดในทางลบยากเกินกวา่ จะควบคมุ > หยุดคิดแบบเหมา รวมวา่ “มนั จะต้องเปน็ แบบน้นั แนน่ อน” > ฝึกทจ่ี ะรกั ตัวเองใหม้ ากๆ หยดุ คิดว่าความสาเร็จคอื คาวา่ ชนะ > มเี มตตา ต่อตวั เอง เขา้ ใจว่าความเจ็บปวดและความทรมานเปน็ สิง่ ทท่ี ุกคนตอ้ งเผชญิ > ฝึกมสี ติอยกู่ บั ปัจจุบัน > จินตนาการถึง อนาคตท่เี ราจะสามารถทามนั ใหด้ ีทสี่ ุด เพื่อเพิม่ ความรู้สกึ ทางบวกให้กบั ตัวเอง วัยรนุ่ ที่มีทกั ษะชีวติ จะเป็นผ้ทู ี่มเี หตผุ ล รู้จกั เลือกใช้ชีวติ ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม และมคี วามสขุ ในสงั คม ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 32

ทักษะชวี ิต ทาใหเ้ ราเปน็ วัยรุน่ ในศตวรรษที่ 21 ฝึกทักษะการจัดการกับความเครยี ด (Coping with stress) หาสาเหตุของความเครยี ด > สารวจความถ่ีของความเครียดว่าเกดิ ข้นึ บ่อยแคไ่ หน สถานการณ์ใดที่ทาให้ เกิดความเครยี ด > จัดอนั ดบั ความเครียดท่ีส่งกระทบกบั เรามากท่ีสดุ > วางแผนเพอื่ ขจัดความเครยี ด > เผชิญหนา้ กับ เหตกุ ารณ์ที่ทาใหก้ ังวล > ขอความช่วยเหลอื จากคนรอบข้าง > หาเวลาพักผอ่ น วัยร่นุ ในศตวรรษท่ี 21 น้ี คงไมส่ ามารถหลีกเล่ยี งการเปลีย่ นแปลงในดา้ นตา่ งๆ ท่เี ปน็ ไปอย่างรวดเร็วได้ เพราะฉะน้นั การฝึกฝนใหต้ นเอง มีภมู คิ ุม้ กนั ยอ่ มส่งผลให้วยั รนุ่ ยคุ นส้ี ามารถอยู่ใน ความสุขและสามารถพัฒนาตวั เอง ให้ก้าวไปสยู่ ุคสมัยแหง่ เทคโนโลยแี ละนวัตกรรม ทักษะชีวติ ไมใ่ ช่เรื่องยากท่ีวยั รุ่นจะฝกึ ฝน เพยี งแตเ่ ราตอ้ งเชื่อวา่ ทกั ษะชีวิตมปี ระโยชนก์ บั เรา และใช้เวลาในการพฒั นาทกั ษะ ต่างๆ ให้กลายเปน็ จุดแข็ง และพยายามท่ีจะใช้ทกั ษะ ต่างๆ อยา่ งสม่าเสมอ เพอ่ื ให้เราสามารถรบั มอื กบั ทกุ สถานการณ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ที่มา : https://www.whiteswanfoundation.org/ https://th.wikihow.com ภาพประกอบ : erdy ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สขุ ภาพทดี่ ี 33

บนั ทึกสรุปการเรียนรู้ สรุปเนอ้ื หำ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ประโยชนท์ ไ่ี ดร้ บั .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. กำรนำไปใชใ้ นชีวิตประจำวัน .............................................................................................................................................................................. ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพือ่ สุขภาพทดี่ ี 34

.............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ใบงาน ใหน้ ักศกึ ษาตอบคาถามดงั นี้ 1. บอกทักษะชวี ติ สาคญั สาหรับวยั รุ่นศตวรรษท่ี 21 .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. อธิบายประโยชนข์ องทักษะชีวิตสาคัญสาหรบั วัยร่นุ ศตวรรษท่ี 21 มาใช้ในชีวิตประจาวัน .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. ยกตัวอย่างพรอ้ มนาเสนอทกั ษะชีวติ สาคัญสาหรบั วยั รนุ่ ศตวรรษที่ 21 มาใช้ในชวี ิตประจาวนั .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... แบบทดสอบ 1) เมธาเป็นคนช่างพดู ช่างคิด มไี หวพรบิ คณุ ครูจึงเลอื กให้เมธาไปพดู หนา้ ชัน้ อยเู่ สมอ ถ้านกั ศกึ ษาเปน็ เมธา จะพูด อย่างไรกับเพอ่ื น ก “เราเป็นคนชา่ งพูด ทาใหต้ อ้ งพูดหนา้ ชั้นบอ่ ยๆ” ข. “ทาไมพวกเธอเอาเปรียบจัง ให้เราพูดอยู่คนเดียว” ค. “เราพดู จนเบอื่ แล้วครนู า่ จะให้พวกเธอพูดบา้ ง” ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพือ่ สุขภาพทดี่ ี 35

ง. “เราจะหาเรื่องดีๆมาพดู ให้พวกเธอฟงั อีกนะ” 2) นา้ ทพิ ยช์ อบนัง่ อา่ นหนังสอื อยู่คนเดยี วไมไ่ ปเลน่ กับเพ่ือน ๆ ถา้ นกั เรยี นเปน็ เพื่อนของนา้ ทพิ ย์จะทาอยา่ งไร ก ไม่เขา้ ไปยงุ่ กับน้าทพิ ยเ์ พราะเป็นคนแปลก ๆ ข. บอกเพ่อื นคนอน่ื ๆ ว่าน้าทพิ ย์เป็นเดก็ มีปญั หา ค สอนนา้ ทิพย์ว่า เธอควรจะเล่นกบั คนอ่นื บา้ ง ง เข้าไปชวนนา้ ทพิ ย์คยุ เก่ียวกบั หนังสือทีน่ า้ ทิพย์อา่ น 3) เพื่อนหยบิ การบา้ นทีน่ ักศึกษาทาเสร็จแลว้ ไปลอกโดยไม่ขออนญุ าต ทาใหน้ ักศกึ ษาโกรธเพอ่ื นมาก นักศึกษาจะบอกเพื่อนว่าอย่างไร ก “เธอนีเ่ สยี มารยาทจรงิ ๆ” ข “ต่อไปห้ามมาลอกการบ้านเราโดยเด็ดขาด” ค “ถ้าเธอไม่เข้าใจ ก็ถามไดเ้ ราจะอธบิ ายใหฟ้ ัง” ง. “ตอ่ ไปถา้ เธอลอกการบา้ นเรา เราจะฟอ้ งครนู ะ” 4) ถ้าเพื่อนยืมสมุดจดงานของนกั ศกึ ษาไป แล้วทานา้ หกใสส่ มุดของนักศึกษาเสยี หาย ทาให้นกั ศกึ ษาโกรธมาก นกั ศกึ ษาจะทาอย่างไร ก ไปฟอ้ งครู และใหค้ รูทาโทษเพือ่ น ข. บอกเพ่อื นว่า “ตอ่ ไปห้ามเธอมายืมสมุดของฉนั อกี ” ค เอานา้ เทใส่สมุดเพ่ือนใหเ้ สียหายเหมอื นของตน ง นาสมดุ ไปผ่งึ ใหแ้ หง้ และให้เพ่ือนเพมิ่ ความระมดั ระวงั 5) ขณะที่สุดาถือถาดอาหารกลางวนั จะเดนิ ไปน่ังท่โี ต๊ะ บงั เอิญปิติเดินมาชนทาใหอ้ าหารหกเป้ือน เส้ือผ้าของสุดา นกั ศกึ ษาคนอืน่ ๆ หันมามองทาใหส้ ุดารสู้ ึกไมพ่ อใจปติ ิ ถ้านักศึกษาเป็นสุดา จะคิดและทาอยา่ งไร ก ปิตไิ มไ่ ดต้ ัง้ ใจ แล้วรบี ไปทาความสะอาดเสื้อผ้า ข ปติ ิแกล้ง แล้วใชป้ ติ ินาอาหารมาให้ใหม่ ค ปิติแกลง้ แลว้ รีบไปบอกครใู ห้ทาโทษปติ ิ ง ปิตคิ วรได้รับบทเรยี นบา้ ง จงึ เทอาหารทเี่ หลอื ใส่ตัวปิติ 6) สม้ ทาแจกนั ดอกไมบ้ นโตะ๊ ของคณุ ครตู กแตกขณะท่ีไมม่ ีใครอยใู่ นห้องเรยี น สม้ ตกใจมาก ถ้านักศึกษาเป็นสม้ นักศกึ ษาจะทาอย่างไร ก รีบหนอี อกจากหอ้ งกอ่ นที่ใครจะมาเหน็ ข นั่งร้องไห้โดยไมเ่ ล่าเรอ่ื งที่เกิดข้ึนให้ใครฟัง ค เก็บแจกนั ทีแ่ ตกแล้วรีบไปบอกให้ครทู ราบ ง รีบกลับไปบอกพ่อแมใ่ หม้ าบอกกับครู 7) วันหนง่ึ ณเดชลืมรูดซิปกางเกง เธยี นเห็นจงึ ตะโกนบอกณเดช ทาให้ ณเดชรู้สกึ อายมาก ถา้ นกั ศกึ ษาเปน็ ณเดช จะ ทาอยา่ งไร ก รีบรดู ซิป แล้วเดนิ หนีไป ข รบี รูดซิป และขอบคุณเธียนท่ีบอก ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพือ่ สขุ ภาพทดี่ ี 36

ค รีบรูดซปิ และต่อวา่ เธยี นทีพ่ ดู เสียงดงั ง รบี รูดซปิ และหาโอกาสพดู ให้เธียนอายบา้ ง 8) ครอบครัววิไลมีอาชีพเลยี้ งวัวขาย วนั ทพ่ี ่อขายวัวนอ้ งสม้ รสู้ ึกสงสารวัวมาก และแอบรอ้ งไหอ้ ยู่คนเดยี ว ถ้านกั ศกึ ษา เปน็ นอ้ งส้มจะทาอยา่ งไร ก หา้ มพ่อไม่ใหข้ ายวัวไปอีก ข ขอให้พ่อเลกิ เลีย้ งวัว ค หนอี อกจากบ้านวันที่พ่อขายวัว ง ยอมรบั เพราะเปน็ อาชีพของพ่อ เฉลย 1 2 3 4 5 6 78 เกง่ มากครบั ลองกลบั ไปทบทวนเนื้อหาอกี ครง้ั ตรวจสอบใบงาน แบบทดสอบ ดว้ ย นะครบั ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพื่อสุขภาพทดี่ ี 37

บรรณานกุ รม บทที่4 แนวคิดเร่อื งทักษะชวี ิตและการพฒั นาทักษะชวี ติ ในหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พทุ ธศักราช 2551 https://sites.google.com/site/thanyamaivipfan/bth-thi4 กิจกรรมพฒั นาการเรียนและทกั ษะชวี ติ https://www.stou.ac.th/offices/oes/oespage/guide/page_2/download/%E0%B8%81%E0%B8%B4%E 0%B8%88%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8% 92%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0 %B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%97%E0%B8%B 1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B0%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0% B8%95%2059.pdf แนวทางการจัดกิจกรรมทกั ษะชวี ติ https://tinyurl.com/y7bueja5 การศกึ ษาเพ่อื พัฒนาทกั ษะชีวติ http://amnat.nfe.go.th/lueamnat_nfe/UserFiles/File/civit.pdf ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพื่อสุขภาพทดี่ ี 38

ทปี่ รกึ ษา คณะทางาน นำงกรแก้ว แบบกลำง นำยประสทิ ธิ์ ต้ังประเสริฐ ผู้อำนวยกำร กศน.อำเภอคง นำงบำเพญ็ ไทยสะเทือน ครูชำนำญกำรพิเศษ นำยปฐมพล โพธ์ิสุ ครูชำนำญกำร นำงงำมจติ ต์ สวำ่ งพลกรัง ครูอำสำสมคั ร กศน. นำงทัศนำ พรมหดี ครอู ำสำสมคั ร กศน. นำยเฉลำ ชยั ฉิมพลี ครูอำสำสมคั ร กศน. นำงนวลถนอม พิขนุ ทด ครอู ำสำสมัคร กศน. นางสาวภมร เอนกศลิ ป์ ครอู ำสำสมคั ร กศน ครู กศน.ตาบล คณะทางานชุดการเรยี นรู้ นำงสำวภมร เอนกศลิ ป์ ครู กศน.ตำบล นำงสำวแววดำว ฟอพมิ ำย ครู กศน.ตำบล นำงสำวฐำปนีย์ จำรัสประเสรฐิ ครู กศน.ตำบล นำงสำวดวงธิดำ พรมพนั ธใ์ จ ครู กศน.ตำบล นำงสำวศิริกัญญำ อิทธพิ บิ ลู ครู กศน.ตำบล นำงสำวธณัชชำ สวุ รรณโชติ ครู กศน.ตำบล ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดีดี เพื่อสขุ ภาพทดี่ ี 39

รวบรวมข้อมลู /ต้นฉบับ/ออกแบบปก โดย ครู กศน.ตำบล นำงสำวภมร เอนกศลิ ป์ ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สุขภาพทดี่ ี 40

ชุดการเรียนรู้ กจิ กรรมดดี ี เพือ่ สุขภาพทดี่ ี 41