บทที่ 3_ เรื่อง การใช้โปรแกรม Visio ออกแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์

42 บทที่ 3 เรื่อง การใช้โปรแกรม Visio ออกแบบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ สาระสาคัญ ในการเขียนแบบของสคีมเมติกไดอะแกรม(Schematic Diagram) คือการเขียนวงจรดว้ ยสัญลกั ษณ์ที่มีการ ลากเส้นต่อถึงกนั ซ่ึงเป็นวธิ ีท่ีนิยมใชใ้ นการเขียนแบบมากที่สุด เพราะสามารถเขียนไดท้ ้งั ระบบซ่ึงแสดง ความหมายดว้ ยสญั ลกั ษณ์ได้ แบบจะไม่ยงุ่ ยากมากนกั และใชพ้ ้นื ที่ในการเขียนวงจรนอ้ ย การอา่ นและดูทิศทาง ของสัญญาณทาไดอ้ ยา่ งสะดวกและรวดเร็ว วงจรสคีมเมติกไดอะแกรมจะใชส้ ญั ลกั ษณ์มาตรฐานที่ใชก้ นั ทวั่ โลก เช่น วงจรเครื่องขยายเสียง และอื่นๆ ในปัจจุบนั ส่วนมากแลว้ จะเขียนแบบออกมาเป็นสคีมเมติก ไดอะแกรมท้งั สิ้น ช่างอิเล็กทรอนิกส์ท่ีมีความรู้ในเรื่องของสญั ลกั ษณ์ สามารถไล่ทิศทางเดินของสัญญาณและ สามารถอา่ นวงจรในรูปแบบของสคีมเมติกไดอะแกรมไดเ้ ป็นอยา่ งดี สาระการเรียนรู้ 1. ข้นั ตอนการใชโ้ ปรแกรม Visio เขียนแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์แบบ Schematic 2. ตวั อยา่ งการใชโ้ ปรแกรม Visio เขียนแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์แบบ Schematic สมรรถนะประจาหน่วย ปฏิบตั ิเขียนแบบวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์แบบ Schematic ดว้ ยโปรแกรม Visio ผลการเรียนรู้ สามารถ เขียนแบบวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์แบบ Schematic ดว้ ยโปรแกรม Visio จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. เขียนแบบวงจรไฟฟ้ าเบ้ืองตน้ ดว้ ยโปรแกรม Visio ได้ 2. สามารถเขียนแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์แบบ Schematic โดยใชโ้ ปรแกรม Visio ได้

43 1. ข้นั ตอนการใช้โปรแกรม Visio เขยี นแบบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์แบบ Schematic การใชโ้ ปรแกรม Visio เขียนแบบวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์แบบ Schematic มีข้นั ตอนดงั น้ีคือ 1.1 เปิ ดโปรแกรม Visio จะไดด้ งั รูป รูปท่ี 3.1 แสดงหนา้ ตา่ งเปิ ดโปรแกรม Visio 1.2 เลือก Basic Electrical จะไดด้ งั รูป ซ่ึงการเลือกมุมมองเป็น 100% เพือ่ จะไดม้ องเห็นพ้นื ท่ีการทางาน ที่ชดั เจน รูปท่ี 3.2 แสดงการเลือก Basic Electrical

44 1.3 อุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ ที่อยใู่ น Shapes ท่ีช่ือวา่ Fundamental Items และ Semiconductor and Electron โดยสามารถใช้ Mouse เลือกสลบั ไปมาได้ ใน Basic Electrical ยงั มี Shapes ทางอิเล็กทรอนิกส์ อีกมาก โดยเลือกท่ี จะไดด้ งั รูป รูปท่ี 3.3 แสดงอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ที่อยใู่ น Shapes ทางอิเล็กทรอนิกส์ 1.4 ถา้ ตอ้ งการใช้ Shapes ใด กเ็ ลือกไดเ้ ลย Shapes ที่เลือกจะไปปรากฏที่ดา้ นซา้ ยของโปรแกรมถา้ ตอ้ งการปิ ดให้ Click Icon สีเขียว แลว้ เลือก Close รูปท่ี 3.4 แสดงการใช้ Shapes และการเลือก Shapes 1.5 เลือก Fundamental Items เพอื่ หาอุปกรณ์ประเภท R, C เร่ิมวาดวงจร โดยลากอุปกรณ์ท่ีตอ้ งการมา วางในกระดาษ(การวางอยา่ วางใหข้ าอุปกรณ์ ติดกนั ใหเ้ หลือที่วา่ งเพอ่ื ลากเส้นตอ่ ) เม่ือวางเมา้ ส์ที่อุปกรณ์ ถา้ เป็นลูกศรส่ีทิศทางสามารถยา้ ยอุปกรณ์ได้ แตถ่ า้ เป็นลูกศรสองทิศทางใชใ้ นการเพมิ่ และลดขนาดของอุปกรณ์

45 โดยการคลิกเมา้ ส์คา้ งแลว้ ลาก และเมื่อตอ้ งการหมุนอุปกรณ์ ทาไดโ้ ดยเลือก จะเกิดจุดหมุนท่ีตวั อุปกรณ์ ไดต้ าแหน่งท่ีตอ้ งการแลว้ เลือก เพื่อกลบั สู่ภาวะปกติ ถา้ ตอ้ งการลบก็สามารถทาไดโ้ ดยการเลือกใหเ้ กิดจุดสี เขียวที่ตวั อุปกรณ์ที่ตอ้ งการแลว้ กดป่ ุม Deleteไดเ้ ลย รูปที่ 3.5 แสดงการเลือก Fundamental Items อุปกรณ์ R 1.6 การใส่ช่ืออุปกรณ์หรือคาอธิบายทาได้ 2 แบบ คือใส่ในตาแหน่งท่ีตวั อุปกรณ์ และการใส่แบบอิสระ โดยมีข้นั ตอนดงั น้ี 1.6.1 การใส่ช่ืออุปกรณ์ ในตาแหน่งตวั อุปกรณ์ แบบน้ีจะถูกกาหนดตาแหน่งโดยโปรแกรม เม่ือ ยา้ ยอุปกรณ์ชื่อหรือคาอธิบายจะตามไปดว้ ย สามารถใส่ไดโ้ ดยคลิกที่ตวั อุปกรณ์จะเป็นดงั รูป รูปท่ี 3.6 แสดงการใส่ชื่ออุปกรณ์ในตาแหน่งตวั อุปกรณ์ สามารถพมิ พต์ วั อกั ษรใส่ตามตอ้ งการโดยสามารถใชไ้ ดท้ ้งั ภาษาไทยและภาษาองั กฤษ ซ่ึงข้นั ตอนน้ีจะ เหมือนการใชโ้ ปรแกรม Microsoft Word

46 1.6.2 การใส่ช่ือตวั อกั ษรแบบอิสระ สามารถทาไดโ้ ดยการเลือกที่ Tool แลว้ สามารถพิมพ์ ตวั อกั ษรใส่ไดเ้ ลยและสามารถยา้ ยตาแหน่งไดโ้ ดยอิสระเหมือนการยา้ ยอุปกรณ์โดยทว่ั ไป 1.7 การลากเส้นเชื่อมตอ่ อุปกรณ์ สามารถทาไดโ้ ดยการเลือกท่ี แลว้ นาไปคลิกที่จุดท่ี ตอ้ งการ เช่ือมต่อ(จะเกิดเป็นจุดสีแดงข้ึน ดงั รูป) โดยคลิกคา้ งแลว้ ลากจากจุดเริ่มตน้ ไปยงั จุดสิ้นสุดหรือขาอุปกรณ์ที่ ตอ้ งการ รูปที่ 3.7 แสดงการลากเส้นเช่ือมต่ออุปกรณ์ 1.8 การใส่จุดต่อวงจรเพอ่ื ไมใ่ หส้ ับสนกบั จุดท่ีเส้นวงจรตดั กนั ดงั รูป รูปที่ 3.8 แสดงการใส่จุดต่อวงจร ทาไดโ้ ดยการเลือก Ellipse Tool จากน้นั นามาวาดที่จุดหรือท่ีอื่นๆ ในกระดาษแลว้ ค่อยยา้ ยมายงั จุดท่ี ตอ้ งการ เมื่อวาดเสร็จจะยงั มีพ้ืนเป็นสีขาวใหค้ ลิกเลือกลูกศรเพื่อกลบั สู่ภาวะปกติ แลว้ คลิกเลือกจุดอีกคร้ัง จากน้นั เลือก ใหเ้ ป็นสีดา การยา้ ยจุดต่อมายงั จุดที่ตอ้ งการทาไดโ้ ดยการคลิกเมา้ ส์คา้ งแลว้ ลากเหมือนกบั การยา้ ยอุปกรณ์ปกติ ถา้ วางแลว้ ไมไ่ ดต้ าแหน่งเน่ืองจากความละเอียดไม่พอ ใหเ้ พม่ิ ความละเอียดจากสูงสุดของ

47 โปรแกรมคือ 400 % โดยการพมิ พต์ วั เลขขนาดที่ตอ้ งการขยายลงไปไดเ้ ลย เช่น 800 % กจ็ ะไดพ้ ้ืนท่ีท่ีมีความ ละเอียดมากข้ึนจะทาใหก้ ารวางจุดหรืออุปกรณ์ไดต้ าแหน่งที่ตรงจุดมากข้ึน ดงั รูป รูปท่ี 3.9 แสดงการใส่จุดต่อวงจร 2. ตวั อย่างการใช้โปรแกรม Visio เขยี นแบบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์แบบ Schematic จากรูปที่ 3.10 เป็นตวั อยา่ งวงจรอิเล็กทรอนิกส์ซ่ึงมีข้นั ตอนการออกแบบดงั น้ีคือ Vcc in C1 R1 R2 C2 Out Q1 รูปท่ี 3.10 แสดงตวั อยา่ งวงจรอิเล็กทรอนิกส์ 2.1 จากตวั อยา่ งในรูปท่ี 3.10 เมื่อเราเปิ ดโปรแกรมเลือก Category คือ Electrical Engineering และ Template เลือก Basic Electrical จะปรากฏสัญลกั ษณ์ตา่ งๆ ทางดา้ นอิเลก็ ทรอนิกส์อยใู่ นสเตนซิล เราสามารถ วาดแบบจากสเตนซิลไดด้ งั น้ี 2.1.1 จากรูป 3.10 มีสัญลกั ษณ์ท้งั หมด 4 ตวั ซ่ึงประกอบดว้ ย R ,C, กราวด(์ อยใู่ นสเตนซิล Fundamental Items ) และ สญั ลกั ษณ์ของอุปกรณ์ทรานซิสเตอร์(อยใู่ นสเตนซิล Semiconductor Items) ใหค้ ลิก

48 เลือกรูปสัญลกั ษณ์ และลากมาวางในพ้ืนที่ของกระดาษเขียนงานจนครบ ซ่ึงเราสามารถเลือกสัญลกั ษณ์ต่างๆ มา จดั วางไดต้ ามตอ้ งการ ดงั ตามรูปท่ี 3.11 คลิกเลือกรูปสญั ลกั ษณ์ รูปท่ี 3.11 แสดงการเลือกรูปสัญลกั ษณ์ในสเตนซิล 2.1. 2 ทาการลากเส้นเช่ือมโยงวงจรเขา้ กบั รูปสัญลกั ษณ์ โดยเลือกท่ี Standard Tools Bar ที่ Drawing Tool คลิกเลือกท่ีตาแหน่ง Line Tool ซ่ึงเป็นการลากเส้นตรง ดงั แสดงตามรูปที่ 3.21 คลิกเลือกรูปสญั ลกั ษณ์ รูปที่ 3.12 แสดงการเลือก Standard Tools Bar ที่ใชใ้ นการลากเส้นเชื่อมต่อ 2.1. 3 คลิกท่ีจุดตอ่ เชื่อมของรูปสญั ลกั ษณ์ และลากเมา้ ส์ไปยงั จุดท่ีตอ้ งการตรงตาแหน่งของจุด ต่อเชื่อมแลว้ ปล่อย ขอ้ สงั เกต เม่ือลากเมา้ ส์ไปยงั ตาแหน่งเหนือจุดเช่ือม จะปรากฏเครื่องหมายสี่เหล่ียมซ่ึง แสดง วา่ พร้อมที่จะเช่ือมเส้นเขา้ กนั รูปทรง เมื่อเช่ือมเส้นเขา้ กบั รูปทรง 2 รูปแลว้ หากมีการยา้ ยรูปทรงอนั ใดอนั หน่ึง เส้นท่ี เช่ือมยดึ รูปทรงเขา้ ดว้ ยกนั จะถูกปรับออกโดยอตั โนมตั ิ ไม่วา่ จะยา้ ยไปตาแหน่งใด ดงั แสดงในรูปท่ี 3.13

49 เคร่ืองหมายการเช่ือมเสน้ เขา้ กนั รูปทรง การเช่ือมต่อท่ีเสร็จสมบูรณ์ รูปท่ี 3.13 แสดงการเช่ือมต่อสญั ลกั ษณ์ 2.1.4 ทาการกาหนดรูปแบบของตาแหน่งปลายเส้นที่ไดเ้ ชื่อมตอ่ สญั ลกั ษณ์สามารถเลือกรูปแบบท่ี เมนู Shape Tool Bar ท่ีคาสงั่ Line End โดยทาการคลิกไปที่เส้นท่ีตอ้ งการกาหนดรูปแบบ จากน้นั ทาการ เลือกลกั ษณะรูปแบบ ดงั แสดงตามรูปท่ี 3.14 1. คลิกเลือกเสน้ 2. เลือกรูปแบบ รูปที่ 3.14 แสดงการกาหนดรูปแบบของตาแหน่งปลายเส้น 2.1. 5 การพมิ พข์ อ้ ความรูปทรงมีวธิ ีการคือ คลิกเลือกรูปสญั ลกั ษณ์ที่ตอ้ งการพมิ พ์ จากน้นั คลิกอีก หน่ึงคร้ังก็ทาการพิมพข์ อ้ ความที่ตอ้ งการพมิ พล์ งไปไดเ้ ลย แสดงตามภาพที่ 3.15 และ เม่ือพิมพข์ อ้ ความจนครบ จะแสดงไดต้ ามภาพท่ี 3.16

50 1. คลิกเลือกอปุ กรณ์ 2. คลิกพมิ พข์ อ้ ความ รูปที่ 3.15 แสดงการพิมพข์ อ้ ความรูปทรง Vcc in C1 R1 R2 C2 Out Q1 รูปท่ี 3.16 แสดงภาพท่ีเสร็จสมบูรณ์ การเขียนแบบอิเล็กทรอนิกส์โดยทว่ั ไป จะใชแ้ สดงวงจรใน คู่มือการตรวจซ่อม(Service manual) หรือ คูม่ ือการติดต้งั ซ่ึงการเขียนแบบจะใชส้ ญั ลกั ษณ์แทน มีลกั ษณะหลายรูปแบบ เช่น Block diagram , Flow chart , Circuit diagram หรือ Schematic diagram จากตวั อยา่ ง ในบทน้ีเป็น การใชโ้ ปรแกรม Visio เขียนวงจร อิเลก็ ทรอนิกส์แบบ Schematic จะเนน้ การนาวงจรท่ีเขียนไปใชใ้ นงานเอกสาร ซ่ึงเป็นวตั ถุประสงคข์ อง โปรแกรม Microsoft Office Visio ตลอดจนเพือ่ สื่อสารขอ้ มลู ระหวา่ งผเู้ ขียนแบบ กบั บุคคลท่ีนาแบบไปใช้ โดย แบบที่ดีจะตอ้ งเขา้ ใจง่าย สวยงาม แกไ้ ขได้ ซ่ึงตวั อยา่ งของสญั ลกั ษณ์ของอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนิกส์ดงั รูป

51 ใบงานท่ี 3 เรื่อง การใช้โปรแกรม Visio ออกแบบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ 1. จงวาดรูปวงจรแบบ Schematic Diagram ตอ่ ไปน้ี โดยใชโ้ ปรแกรม Visio รูปที่ 1 รูปท่ี 2

52 แบบฝึ กหดั บทท่ี 3 เรื่อง การใช้โปรแกรม Visio ออกแบบวงจรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ตอนที่ 1 จงเลือกคาตอบที่ถูกตอ้ งเพียงคาตอบเดียว 1. การเขียนวงจรดว้ ยสัญลกั ษณ์ท่ีมีการลากเส้นต่อถึงกนั เรียกวา่ อะไร ก. Schematic Diagram ข. Fundamental Diagram ค. Electronic Diagram ง. Engineering Diagram 2. การใส่ชื่ออุปกรณ์หรือคาอธิบายลงในวงจรทาไดก้ ี่แบบ ก. 2 แบบ ข. 3 แบบ ค. 4 แบบ ง. 5 แบบ 3. ถา้ ตอ้ งการเขียนวงจรอิเล็กทรอนิกส์ควรเลือก Category อะไร ก. Electrical Engineering ข. Basic Electrical ค. Fundamental Items ง. Semiconductor Items 4. อุปกรณ์ R ,C และกราวดอ์ ยใู่ นสเตนซิลอะไร ก. Fundamental Items ข. Electrical Engineering ค. Basic Electrical ง. Fundamental Items 5. อุปกรณ์ทรานซิสเตอร์อยู่ในสเตนซิลอะไร ก. Fundamental Items ข. Electrical Engineering ค. Basic Electrical ง. Semiconductor Items 6. การกาหนดรูปแบบของตาแหน่งปลายเส้นท่ีไดเ้ ชื่อมต่อสญั ลกั ษณ์สามารถเลือกรูปแบบท่ีเมนูอะไร และ คาส่งั อะไร ก. เมนู Shape Tool Bar คาส่ัง Line End

53 ข. เมนู Line คาสั่ง Shape ค. เมนู Tool คาสง่ั Shape Bar ง. เมนู Drawing Line คาสง่ั Line 7. การใชโ้ ปรแกรม Visio เขียนวงจรอิเลก็ ทรอนิกส์แบบ Schematic จะเนน้ การนาวงจรที่เขียนไปใชใ้ นงาน อะไร ก. งานเอกสาร ข. งานออกแบบ ค. งานสร้างแผน่ วงจรพิมพ์ ง. งานตรวจซ่อม 8. จากรูป คือคาสั่งอะไร ก. Drawing Line ข. Shape Tool ค. Line End ง. Tool Bar 9. จากรูป คือคาส่งั อะไร ก. Drawing Line ข. Shape Tool ค. Line End ง. Tool Bar 10. จากรูป คือคาสงั่ อะไร ก. การลากเส้นเชื่อมต่ออุปกรณ์ ข. การกาหนดลกั ษณะปลายเส้นอุปกรณ์ ค. การกาหนดระยะห่างของอุปกรณ์ ง. การกาหนดลกั ษณะ Block Diagram ของวงจร

54 ตอนท่ี 2 จงตอบคาถามโดยเติมคาในช่องวา่ งใหส้ มบูรณ์ 1. จงอธิบายข้นั ตอนการใชโ้ ปรแกรม Visio เขียนแบบวงจรอิเล็กทรอนิกส์แบบ Schematic