PPT ความปลอดภัยในงานไฟฟ้า

1. คณุ สมบตั ขิ องไฟฟ้า ไฟฟ้าจดั เป็นพลังงานชนดิ หน่ึง ชว่ ยอานวยความสะดวกแกม่ วลมนุษย์บนโลกมีความเป็นอยู่ท่ีดมี าก ข้นึ โดยใชไ้ ฟฟ้าเป็นแหล่งพลังงานจา่ ยไปให้กับอปุ กรณ์ เครื่องมอเครื่องใช้ไฟฟา้ ต่างๆ ใหส้ ามารถทางานได้ ไฟฟ้าเป็นพลังงานที่สามารถเปล่ียนแปลงรูปพลังงานได้ โดยอาศัยคา่ แรงดันและกระแสจ่ายไปให้ อุปกรณ์ เครื่องมอื และเครอ่ื งใช้ไฟฟา้ ใหเ้ กดิ การทางาน โดยจ่ายไปในรปู กระแสไหลไฟฟ้าเคลือ่ นที่ไดด้ ีในวตั ถุ ตวั นาจาพวกโลหะชนดิ ต่างๆ

1.1 ประโยชน์ของไฟฟ้า ประโยชน์ของไฟฟา้ มมี ากมายมหาศาล ถูกนาไปใช้งานอย่างแพร่หลายทว่ั ไป 1. ใหค้ วามรอ้ น โดยเปล่ียนพลังงานไฟฟ้าให้เปน็ ความรอ้ น 2. ใหค้ วามเย็น โดยเปลย่ี นพลงั งานไฟฟ้าให้เปน็ ความเย็น 3. ใหพ้ ลังงานกล โดยเปล่ยี นพลังงานไฟฟา้ ใหเ้ ปน็ พลังงานกล 4. ให้อานาจแมเ่ หลก็ โดยเปลีย่ นพลังงานไฟฟ้าใหเ้ ป็นสนามแม่เหลก็ 5. ให้แสงสว่าง โดยเปล่ียนพลังงานไฟฟา้ ให้เป็นแสงสว่าง 6. ให้ความสะดวกสบาย โดยจ่ายพลงั งานไฟฟ้าไปให้อุปกรณอ์ เิ ลก็ ทรอนิกส์ทาให้เกดิ การ ทางานในอุปกรณอ์ ิเลก็ ทรอนกิ สช์ นิดตา่ งๆ

1.2 โทษของไฟฟ้า โทษของไฟฟา้ มีมากมายมหาศาลเช่นเดยี วกนั สว่ นใหญ่เกิดจาก การใช้ไฟฟา้ ผดิ วธิ ี ขาดความระมดั ระวังหรือใชไ้ ฟฟา้ ดว้ ยความประมาทเลนิ เล่อ กใ่ หเ้ กิดอนั ตรายตามมา 1.ไฟฟ้าชอต หรือไฟฟา้ ลัดวงจร คือสภาวะที่ 2.ไฟฟา้ ดดู คือสภาวะกระแสไฟฟ้าไหลผา่ นรา่ งกาน กระแสไฟฟ้าไหลได้ครบวงจร โดยไมผ่ ่านอุปกรณ์ มนษุ ยค์ รบวงจร จะกอ่ ให้เกิดอาการเกร็งกล้ามเนื้อ ไฟฟา้ เครอื่ งใช้ไฟฟ้าหรอื ภาระ ผลของไฟฟา้ ชอตจะ ผลที่เกิดจากไฟฟา้ ดดู อาจทาให้พิการ หรือถงึ ทาให้เกดิ ความรอ้ นสงู เมอ่ื ความรอ้ นถึงจุดลกุ ไหม้ เสยี ชวี ติ ได้ ทาให้เกดิ เพลิงใหมข่ ้นึ ได้

2. อันตรายของไฟฟ้าต่อร่างกายมนษุ ย์ สามารถแยกตามลักษณะของการสมั ผัสไฟฟา้ ได้ 2 แบบ คอื การสัมผัสโดยตรง (Direct Contact) และการสัมผัสโดยออ้ ม (Indirect Contact) 2.1 การสัมผัสไฟฟา้ โดยตรง การสัมผสั ไฟฟา้ โดยตรง คือ เปน็ กรณที ีส่ ว่ นของ ร่างกายคนสัมผัสถกู ส่วนที่มไี ฟฟา้ จ่ายมาโดยตรง 2.2 การสมั ผสั ไฟฟ้าโดยอ้อม การสัมผัสไฟฟ้าโดยอ้อม เป็นการสมั ผัสที่คนไมไ่ ด้สมั ผัสกบั สว่ นทม่ี ีไฟฟ้า โดยตรง แตเ่ กดิ จากคนสัมผัสกบั อปุ กรณ์

ปรมิ าณกระแสไหลผ่านร่างกายคน ปฎกิ ริ ยิ าท่เี กิดขน้ึ ต่ากวา่ 0.5 มิลลิแอมป์ (mA) 1 mA ยังไมม่ ีไม่รสู้ กึ 5 mA รู้สกึ จกั๊ จหี้ รอื กระตกุ เลก็ น้อย 6 – 25 mA 9 – 30 mA รู้สึกส่นั เลก็ น้อย แต่ไม่เจบ็ คนส่วนใหญ่สามารถหนไี ด้แต่การ 50 – 150 mA เคลอ่ื นทอ่ี ย่างไม่ระวงั จะทาให้เกิดอันตรายได้ 1 – 4.3 แอมแปร์ (A) ร้สู ึกเจ็บปวด สยู เสยี การควบคมุ กล้ามเนือ้ น่คี อื ปรมิ าณกระแส 10A ที่ร่างกายไมส่ ามารถขยบั เขยือ้ นได้ 15A ได้รับความเจบ็ ปวดเป็นอยา่ งมาก หัวใจหยุดเตน้ กลา้ มเนือ้ หดตัว เส้นประสาทถกู ทาลายทาให้ เสยี ชีวิต หัวใจหยดุ เต้น และถกู เผาไหม้อย่างรนุ แรง เสยี ชวี ิต กระแสเกนิ คา่ ตา่ สุดทีฟ่ ิวส์ หรือเซอร์กติ เบรกเกอร์จะตดั วงจร ความสัมพันธข์ องปรมิ าณกระแสไหลผ่านร่างกายคนมผี ลต่อปฎกิ ริ ยิ าทีเ่ กิดขน้ึ

ระยะเวลาท่ีกระแสไหลผ่านร่างกายคน จะส่งผลถึงอนั ตรายที่จะเกิดขน้ึ นอ้ ยหรือ มากดว้ ย กระแสไหลผา่ นใชเ้ วลาน้อยเกดิ อันตรายนอ้ ย กระแสไหลผ่านใช้เวลามากเกิดอนั ตราย มาก ระยะเวลาท่ีถกู ไฟฟา้ ดดู ปรมิ าณกระแสไหลผ่านร่างกายคน ระยะเวลา หมายเหตุ 15 mA นานกวา่ 2 นาที เสียชวี ติ 20 mA นานกว่า 1 นาที เสยี ชีวติ 30 mA นานกว่า 35 วนิ าที เสียชีวติ 100 mA นานกว่า 3 วนิ าที เสียชีวิต 500 mA นานกวา่ 0.11 วินาที เสียชีวติ 0.01 วนิ าที เสียชีวติ A นานกวา่ ความสัมพนั ธข์ องปรมิ าณกระแสไหลผ่านรา่ งกายคนกับระยะเวลาท่ที าใหเ้ สยี ชวี ิต

3. ข้อควรปฎิบตั ิในการใชไ้ ฟฟา้ อย่างถกู ต้องปลอดภัย 1. ควรตรวจสอบให้แนช่ ัดก่อนจา้ งงานหรอื ทาสญั ญากับบรษิ ัท 2. อปุ กรณ์การตดิ ต้งั ทางไฟฟ้าต้องเปน็ ชนิดที่ไดร้ ับการรบั รองจากมาตรฐานต่างๆ 3. การเดนิ สายไฟ และตดิ ต้ังอุปกรณไ์ ฟฟา้ ต้องเป็นไปตามกฎเดินสายและตดิ ตงั้ อปุ กรณ์ไฟฟา้ 4. กอ่ นใชเ้ ครื่องไฟฟ้า ผู้ใช้ตอ้ งอา่ นและศึกษาคมู่ อื แนะนาการใช้งานใหเ้ ข้าใจ 5. ทกุ ครัง้ ทีจ่ ะใช้เคร่อื งใช้ไฟฟ้า ควรตรวจสอบสายไฟ เตา้ เสียบ และเต้ารบั เครือ่ งหมายมาตรฐานอปุ กรณ์ไฟฟา้ ประเทศต่างๆ

6. เคร่ืองใชไ้ ฟฟ้าท่ีมีเปลอื กหุ้มภายนอกทาดว้ ยโลหะทกุ ชนิด หรือเครื่องใชไ้ ฟฟา้ ที่อาจ มไี ฟฟ้ารั่วมากบั นา้ จาเป็นตอ้ งตอ่ สายดินของเครอื่ งใชไ้ ฟฟ้าเขา้ กบั ระบบสายดนิ 7. เมอ่ื ร่างกายเปยี กชน้ื หา้ มแตะต้องส่วนที่มีไฟฟ้า หรือเครื่องใช้ไฟฟา้ โดยเด็ดขาด 8. ในการเดินสายไฟ หรือลากสายไฟไปใชง้ านนอกอาคารเปน็ การช่ัวคราว หรอื ถาวร 9. ควรแยกวงจรไฟฟา้ ท่ีนา้ อาจท่วมถึงออกต่างหาก 10. หมั่นตรวจสอบอปุ กรณ์ติดต้งั ทางไฟฟา้ และเคร่อื งใชไ้ ฟฟ้า เตา้ เสียบชนิดมขี ั้วสายดนิ การใช้ไขควงทดสอบไฟ

11. ฝกึ ใหเ้ ปน็ คนชง่ั สงั เกตสง่ิ ผดิ ปรกตจิ ากสี กลน่ิ เสยี ง และการสมั ผสั อณุ หภมู ิ รวมทง้ั การ ใช้เคร่ืองมืองา่ ยๆ ในการตรวจสอบ 12. อย่าพยายามใช้ไฟฟา้ หรือเปิดสวติ ซ์เครื่องใชไ้ ฟฟา้ 13. ระมดั ระวงั การใช้อปุ กรณไ์ ฟฟ้าราคาถกู จากบางประเทศทผ่ี ลติ แบบไม่ไดม้ าตรฐาน 14. อุปกรณ์ทีม่ กี ารเสียบปลกั๊ ท้งิ ไว้นานๆโดยไมม่ ผี ดู้ แู ล 15. ทกุ ครัง้ ที่เลิกใช้เคร่อื งใชไ้ ฟฟา้ ควรปิดสวติ ซ์ท่เี ครอื่ งใช้ไฟฟา้ กอ่ น 16. อย่าพยายามซ่อมเครื่องใชไ้ ฟฟา้ ด้วยตัวเอง หรอื โดยช่างอ่ มทม่ี คี วามร้คู วามชานาญไม่ เพยี งพอ 17. หลีกเลยี่ งการใชเ้ คร่อื งใช้ไฟฟ้าในขณะท่มี ฝี นตกฟ้าคะนอง โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ เปน็ อปุ กรณอ์ เิ ลก็ ทรอนิกส์ 18. เครื่องใชไ้ ฟฟา้ ทค่ี วบคมุ การเปดิ ปดิ ดว้ ยปมุ่ สมั ผัสอเิ ล็กทรอนกิ ส์ หรอื รีโมทคอนโทรล 19. เมอื่ ไฟฟา้ ทีจ่ า่ ยมาจากการไฟฟ้าดับ ให้ดับสวติ ซเ์ คร่อื งใชไ้ ฟฟ้าทกุ ชนิดทเ่ี ปิดค้างอยูท่ นั ที 20. ฝกึ ฝนใหร้ จู้ กั วธิ กี ารแกไ้ ขปอ้ งกนั รวมทง้ั ชว่ ยเหลอื ปฐมพยาบาล

4. การปฎิบตั ิงานด้านไฟฟ้าปลอดภัย การสัมผสั จบั ตอ้ งไฟฟ้าถอื เปน็ อนั ตรายต่อรา่ งกายคนอย่างร้ายแรง ดังนั้นการปฎิบัติงาน ทางดา้ นที่ตอ้ งเกี่ยวข้องกับไฟฟา้ จาเป็นต้องมคี วามระมดั ระวังอยา่ งมาก มหี ลกั การปฎบิ ตั งิ านทางดา้ น ไฟฟ้าท่ีปลอดภัย มดี งั นี้ 1. ควรคานงึ ถึงกฎแห่งความปลอดภยั ทุกครง้ั 2. กอ่ นการปฎิบตั งิ านเกี่ยวกับไฟฟา้ ตอ้ งถอื วา่ เครอื่ งใช้ไฟฟา้ อปุ กรณไ์ ฟฟา้ เหล่าน้ัน มีไฟฟ้าจา่ ยอยู่ 3. จะปฎบิ ัติงานเกี่ยวกบั ไฟฟา้ เรอ่ื งใดต้องมีความเขา้ ใจในเรอ่ื งน้ันกอ่ นการปฎิบตั งิ าน 4. อุปกรณแ์ ละเคร่ืองมือทใ่ี ชใ้ นการปฎบิ ตั งิ าน 5. อย่าปฎบิ ัตงิ านเมื่อรูส้ ึก เหน่อื ย ออ่ นเพลีย ง่วงนอน

6. อย่าปฎบิ ตั งิ านในขณะมือเปียก 7. ถ้าจาเปน็ ต้องปฎบิ ตั งิ านในบริเวณทม่ี คี นพลกุ พล่าน หรือมกี ารปฎบิ ัติงานอ่นื ๆ รว่ มด้วย 8. ถ้าจาเป็นตอ้ งปฎบิ ัติงานในบริเวณทไ่ี มส่ ามารถตัดไฟออกได้ 9. การปฎบิ ตั งิ านถา้ มกี ารละงานไปชั่วคราว 10. การปฎบิ ัตงิ านแต่ละครัง้ ควรมผี ู้รว่ มปฎบิ ตั งิ านด้วยอย่างนอ้ ย 2 คน 11. การปฎบิ ตั ิงานเก่ียวกบั ไฟฟา้ แรงสงู ควรใช้เคร่อื งช่วยปอ้ งกนั ไฟฟา้ ให้มากข้นึ กวา่ ปรกติ

5. การช่วยเหลอื ผู้ประสบอันตรายจากไฟฟ้าดดู การช่วยเหลือผปู้ ระสบอนั ตรายจากไฟฟา้ ดดู นบั เปน็ ส่งิ จาเป็น และสาคญั อยา่ งยิ่งที่ตอ้ ง กระทาด้วยความรวดเรว็ อยา่ งถูกวธิ ี มคี วามรอบคอบ และดว้ ยความระมัดระวัง ปฎบิ ัติ ทาไดด้ งั นี้ 1. อย่าใช้มอื เปล่าแตะต้องตวั ผู้ที่กาลงั ตดิ อย่กู บั สายไฟฟ้า หรอื ตวั นาไฟฟา้ ทมี่ ี กระแสไหลผ่าน 2. รีบหาทางตัดทางเดนิ ของไฟฟา้ กอ่ น โดยถอดเต้าเสียบ ตดั สวติ ซ์ตัดวงจร อตั โนมัติหรือสวติ ซป์ ระธาน 3. เม่ือไม่สามารถทาวิธีอืน่ ใดไดแ้ ล้วให้ใช้มดี ขวาน หรอื ของมีคมที่มดี ้ามไมห้ รอื ดา้ มทเี่ ป็นฉนวน ฟนั สายไฟฟ้าให้ขาดหลุดออกจากผปู้ ระสบภยั โดยเร็วท่ีสดุ 4. ในกรณีทีม่ ีกระแสอยใู่ นบรเิ วณท่มี นี ้าขัง อย่าลงไปในนา้ 5. ถ้ากรณที ี่เปน็ สายไฟฟา้ แรงสงู ใหพ้ ยายามหลีกเลีย่ งอยา่ เขา้ ไปใกล้

6. การปฐมพยาบาลผู้ประสบอนั ตรายจากไฟฟา้ ดดู ผปู้ ระสบอนั ตรายจากกระแสไฟฟา้ ดดู ส่วนมากจะหมดสติไม่รู้สกึ ตัว ซง่ึ อาจจะ ไมห่ ายใจและมีสภาวะหัวใจหยุดเตน้ การหมดสติเชน่ นี้ตอ้ งรบี ให้การปฐมพยาบาลทันที เพ่อื ให้ปอดและหัวใจทางาน เรยี กการช่วยเหลอื นว้ี า่ การปฎบิ ัติการช่วยฟืน้ คืนชีพ (Cardio Pulmonary Resuscitation ; CPR ) โดยวธิ กี ารช่วยฟื้นคืนชพี ขนั้ พืน้ ฐาน 6.1 การผายปอดด้วยการใหล้ มหายใจทางปาก 1. ใหผ้ ู้ปว่ ยนอนหงายราบกบั พ้นื จดั ท่านอนใหเ้ หมาะสม 2. ใช้มือข้างหน่งึ ดงึ คางผปู้ ่วยหรอื ดนั ใต้คอพร้อมกับใช้มืออีกขา้ งดนั หน้าผากให้หน้าแหงน 3. สอดนิ้วหัวแม่มือเข้าในปากผปู้ ว่ ย 4. ล้วงเอาส่งิ อื่นๆ ที่อาจมตี ดิ คา้ งอย่ใู นปากและลาคอออกใหห้ มด 5. ตรวจสอบการหายใจของผู้ป่วย โดยเอยี งหนา้ มองไปทางปลายเท้า ผปู้ ว่ ยให้หูชดิ ปากผูป้ ่วย

6. ถ้าผู้ปว่ ยไม่หายใจ ให้ผปู้ ฐมพยาบาลทาการผายปอดดว้ ยการเป่าปาก ผูป้ ว่ ย 7. ขณะทาการเป่าปากผปู้ ่วยตาต้องเหลือบดดู ้วยวา่ หน้าอกผู้ปว่ ยมี อาการขยายข้ึนลงหรือไม่ 8. ถา้ กรณีท่ีไมส่ ามารถอา้ ปากของผู้ป่วยได้ ให้ใช้มอื ปิดปากผูป้ ว่ ยให้สนทิ และเปา่ ลมทางจมูกแทน 9. ขณะนาสง่ โรงพยาบาล ใหท้ าการเป่าปากไปดว้ ยจนกว่าผู้ปว่ ยจะฟ้ืน 6.2 การนวดหัวใจภายนอก 1. ให้ผปู้ ว่ ยนอนราบกบั พน้ื แขง็ ๆ หรอื ใช้ไม้กระดานรองหลงั ของผู้ปว่ ย 2. คลาหาส่วนล่างสดุ ของกระดกู อกทีต่ อ่ กับกระดกู ซี่โครง

3. วางมอื อีกขา้ งทบั บนหลงั มอื ท่ีวางไว้แลว้ ในตาแหนง่ ทถี่ กู ต้อง เหยยี ดนิ้วมอื ตรง และเกีย่ วนวิ้ มือ 2 ข้างเข้าดว้ ยกัน 4. ขณะทก่ี ดหน้าอกแตล่ ะครงั้ ต้องนบั จานวนครง้ั ท่ีกดดงั นี้ หนึ่ง และสอง และสาม และส่ี และหา้ ... 5. ถ้าผูป้ ฎิบัตมิ ีคนเดียว ให้นวดหัวใจ 15 ครัง้ สลับกบั การเปา่ ปาก 2 คร้งั ทาสลับกัน เชน่ นีจ้ บครบ 4 รอบ 6. ถา้ ผปู้ ฎิบัติ 2 คนใหน้ วดหวั ใจ 5 ครง้ั สลบั กับการเปา่ ปาก 1 ครั้ง 7. ในกรณีชว่ ยเหลือเดก็ อ่อน หรอื เดก็ แรกเกดิ การนวดหวั ใจใหใ้ ช้นิว้ เพียงสองนิว้ 8. การนวนหัวใจไม่ว่าผู้ใหญ่ หรอื เด็กตอ้ งทาอยา่ งระมดั ระวงั และถกู วิธี

7. บทสรุป ไฟฟ้าเปน็ พลงั งานชนิดหน่ึง มีทง้ั โทษและประโยชนใ์ นเวลาเดยี วกัน หากใชถ้ กู วิธีจะเกิดประโยชน์ มากมายมหาศาล หาใชผ้ ิดวิธจี ะมโี ทษมากมายมหาศาลเช่นเดยี วกนั การปฎบิ ตั งิ านทางด้านไฟฟ้าที่ปลอดภยั ผู้ใช้ไฟฟา้ จะต้องทราบและเข้าใจคุณสมบัตขิ องไฟฟ้า ตอ้ งระมดั ระวัง ไม่ประมาท ทางานอยา่ งเปน็ ระบบ รอบคอบ ผปู้ ระสบอนั ตรายจากกระแสไฟฟา้ ดดู ส่วนมากจะหมดสตไิ ม่รู้สึกตัว ซ่ึงอาจจะไมห่ ายใจและมี สภาวะหัวใจหยุดเต้นด้วย การหมดสตเิ ชน่ นตี้ ้องรบี ใหก้ ารปฐมพยาบาลทันที เพอื่ ให้ปอดและหวั ใจทางาน