สังคมศึกษา 1 ม.4 ครูทวิช

ส่ือการเรยี นรู้ (On-Hand) รายวชิ าสงั คมศกึ ษา 1 รหัสวชิ า ส31101 ระดบั ช้ันมธั ยมศึกษาปที ่ี 4 ภาคเรยี นท่ี 1 ปีการศกึ ษา 2564 ผู้สอน นายทวิช บญุ ญะถติ ิ ตาแหนง่ ครูชานาญการ กล่มุ สาระการเรยี นร้สู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม โรงเรยี นขนุ ยวมวิทยา อาเภอขุนยวม จงั หวดั แม่ฮ่องสอน สานักงานเขตพื้นทก่ี ารศึกษามัธยมศึกษาแม่ฮ่องสอน

หนว ยการเรยี นรทู ่ี 1 แบง เปน 4 เรอ่ื ง โครงสรา งทางสงั คม การจดั ระเบยี บทางสงั คม สงั คม ลกั ษณะสงั คมไทย การขดั เกลาทางสงั คม 1 ตวั ชว้ี ดั รายวิชาสังคมศกึ ษา 1 รหัสวิชา ส31101 ชนั้ มธั ยมศึกษาปท ี่ 4 เวลา 40 ชัว่ โมง จาํ นวน 1.0 หนว ยกติ ภาคเรยี นท่ี 1 1. วเิ คราะหแ ละปฏบิ ตั ิตนตามกฎหมายทเ่ี กีย่ วของกบั ตนเอง ครอบครัว ชมุ ชน ประเทศชาติ และสังคมโลก 2.วเิ คราะหค วามสําคญั ของโครงสรา งทางสงั คม การขดั เกลาทางสังคม และการเปล่ยี นแปลงทางสงั คม 2 1

ความหมายและลักษณะของโครงสรา งทางสงั คม 3 แบบทดสอบกอ น-หลงั เรียน หนว ยการเรียนรทู ี่ 1 สังคม 4 2

เลือกคาํ ตอบทถ่ี กู ตองทสี่ ุดเพยี งคําตอบเดียว 1. “แบบแผนความสัมพันธระหวา งองคป ระกอบตาง ๆ ของระบบสังคม” เปนความหมายของอะไร ก ช่วงชนั ทางสงั คม ข บทบาททางสงั คม ค โครงสร้างทางสงั คม ง การเปลียนแปลงทางสงั คม 5 2. ขอใดเปนกลมุ สงั คม ก กลุ่มคนทีโดยสารบนรถไฟ ข กลุ่มนกั เรียนทีเรียนอยใู่ นหอ้ งเดียวกนั ค กลุ่มคนทีกาํ ลงั ซือของอยใู่ นหา้ งสรรพสินคา้ ง กลุ่มคนทียนื รอรถประจาํ ทางบริเวณป้ายรถประจาํ ทาง 6 3

3. สถาบนั ใดมหี นา ทีอ่ บรมปลูกฝง ระเบียบทางสงั คม แกส มาชกิ ก สถาบนั ศาสนา ข สถาบนั การศึกษา ค สถาบนั ครอบครัว ง ถูกทุกขอ้ 7 4. รัฐสภามคี วามเกีย่ วขอ งกบั สถาบันสงั คมในขอใด มากที่สุด ก สถาบนั ศาสนา ข สถาบนั เศรษฐกิจ ค สถาบนั การศึกษา ง สถาบนั การเมืองการปกครอง 8 4

5. “ไปลามาไหว” เปน การปฏบิ ัตติ ามองคป ระกอบของ การจดั ระเบยี บสังคมในขอ ใด ก บทบาททางสงั คม ข สถาบนั ทางสงั คม ค บรรทดั ฐานทางสงั คม ง การควบคุมทางสงั คม 9 6. การทําผดิ บรรทดั ฐานทางสังคมในขอใดท่ีสงผล ตอ ตัวผกู ระทําอยา งเปน รูปธรรมมากท่ีสุด ก จารีต ข กฎหมาย ค วถิ ีชาวบา้ น ง กฎศีลธรรม 10 5

7. สถานภาพทางสังคมใดที่ไดมาจากความสามารถ ก พี ข อายุ ค ลูกจา้ ง ง เชือชาติ 11 8. วชิ ัยมบี ุตร 2 คน ซึ่งกําลังเรียนหนงั สืออยใู นโรงเรยี น แหง หนึ่งทตี่ วั เขาเองสอนหนงั สืออยู จากขอ ความนี้ วิชยั มีสถานภาพทางสังคมอยา งไร ก ครู ข พ่อ ค นกั เรียน ง พอ่ และครู 12 6

9. ขอ ใดเปน การควบคมุ ทางสงั คม ก การติฉินนินทา ข การลงโทษทางกฎหมาย ค การใหใ้ บประกาศเกียรติคุณแก่ผทู้ าํ ความดี ง ถูกทุกขอ้ 13 10. สังคมไทยมีลักษณะดงั ตอ ไปนยี้ กเวนขอ ใด ก คนส่วนใหญน่ บั ถือพระพทุ ธศาสนา ข เคารพและเทิดทูนพระมหากษตั ริย์ ค มีขนบธรรมเนียมประเพณีทีเป็นวถิ ีชีวิตร่วมกนั ง มีการแบ่งชนั วรรณะไวต้ ายตวั ไม่สามารถเลือน ชนั วรรณะได้ 14 7

หนา ทีพ่ ลเมอื ง วฒั นธรรม และการดาํ เนนิ ชีวติ ในสงั คม ม. 4–6 เลม 1 หนวยการเรียนรูท่ี 1 สังคม แผนการจัดการเรยี นรทู ี่ 1 โครงสรางทางสังคม เวลา 2 ชวั่ โมง 15 ดูภาพแลวตอบคําถาม 16 8

ดูภาพแลว ตอบคําถาม 17 ภาพเหลา น้เี ก่ยี วขอ งกับ โครงสรา งทางสงั คมอยางไร  ภาพครอบครัวเกียวขอ้ งกบั โครงสร้างทางสงั คม เนืองจาก ครอบครัวเป็นสถาบนั สงั คมซึงเป็นองคป์ ระกอบหนึงของ โครงสร้างทางสงั คม  ภาพกลมุ่ เพือนเกียวขอ้ งกบั โครงสร้างทางสงั คม เนืองจากกล่มุ เพือนเป็นกลมุ่ สงั คมซึงเป็นองคป์ ระกอบหนึงของโครงสร้าง ทางสงั คม เนื่องจาก จึงทาํ ใหเ้ กิดสงั คมขึน 18 9

มนุษยม์ าอยรู่ ่วมกนั เพือสนอง ความตอ้ งการบางอยา่ งร่วมกนั ความตอ้ งการเหล่านีจะบรรลไุ ดต้ ่อเมือ... มนุษยต์ ่างพึงพาอาศยั กนั และปฏิบตั ิตามบทบาทและหนา้ ทีซึงตนดาํ รงอยใู่ นสงั คมนนั 19 1. โครงสรางทางสังคม บา้ นแต่ละหลงั จะมีโครงสร้างซึงประกอบดว้ ยส่วนตา่ ง ๆ เช่น หลงั คา คาน เสา ฐานราก สงั คมมนุษย์ โครงสราง ซึงแต่ละสังคมจะมีรายละเอียด กจ็ าํ เป็นตอ้ งมี ทางสังคม ปลีกยอ่ ยแตกต่างกนั ไป 20 10

1. โครงสรา งทางสังคม 1.1 ความหมายของโครงสรา งทางสังคม พจนานกุ รมศัพท โครงสรางทางสงั คม หมายถึง แบบแผน สงั คมวิทยา องั กฤษ-ไทย ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งองคป์ ระกอบต่าง ๆ ฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน ของระบบสงั คม เช่น สถาบนั ต่าง ๆ รวมทงั บรรทดั ฐาน ค่านิยม และบทบาท ทางสงั คมของสถาบนั เหลา่ นนั สถาบนั ต่าง ๆ เครือญาติ ศาสนา เศรษฐกิจ การเมือง อืน ๆ โครงสรา งทางสังคมเปนเครื่องมอื ในการวเิ คราะหพ ฤติกรรม และความสัมพันธของคนในสงั คม 21 1. โครงสรางทางสงั คม 1.1 ความหมายของโครงสรา งทางสังคม มารวนิ อ.ี ออลเซน (Marvin E. Olsen) นักสังคมวิทยาชาวอังกฤษ โ ค ร ง ส ร า ง ท า ง สั ง ค ม ห ม า ย ถึ ง ลัก ษ ณ ะ ข อ ง องค์ประกอบต่าง ๆ ของสังคม เป็ นเสมือนการจําลอง ภาพนิงของระบบความสัมพนั ธ์ในสังคมมนุษยข์ ณะใด ขณะหนึง เนืองจากสมาชิกในสังคมมีการกระทาํ ระหว่าง กนั อยเู่ สมอ 22 11

1. โครงสรางทางสงั คม 1.1 ความหมายของโครงสรา งทางสังคม เจมส ดบั เบิลยู. แวนเดอร ซานเดน (James W. Vander Zanden) นกั สงั คมวทิ ยาชาวอเมรกิ ัน โครงสรางทางสังคม หมายถึง เคา้ โครงของความสมั พนั ธ์ ระหวา่ งสมาชิกในสงั คมทีมีความเชือมโยงผกู พนั ระหวา่ งกนั 23 1. โครงสรา งทางสงั คม 1.1 ความหมายของโครงสรางทางสังคม ศาสตราจารย ดร.ประสาท หลกั ศลิ า นักสังคมวิทยาและมานษุ ยวทิ ยาชาวไทย โ คร ง ส ร า ง ท าง สั ง คม ห ม า ย ถึ ง ลัก ษ ณ ะ ขอ ง ความสมั พนั ธ์ต่อกนั ของกลุ่มต่าง ๆ ทีประกอบกนั เป็นสงั คม มนุษย์ ทาํ นองเดียวกบั โครงสร้างของบา้ น 24 12

1. โครงสรางทางสังคม 1.1 ความหมายของโครงสรา งทางสังคม กล่าวโดยสรุป โคร งส ร างท างสั ง คม ห มา ย ถึ ง ส่วนต่าง ๆ ทีประกอบกันเป็ นระบบ ค ว า ม สั ม พั น ธ์ ข อ ง สั ง ค ม ม นุ ษ ย์ ส่วนประกอบดงั กล่าวจะตอ้ งเป็นเคา้ โครง ทีปรากฏในสังคมมนุษย์ทุก ๆ สังคม แมว้ ่าจะมีรายละเอียดปลีกย่อยแตกต่าง กนั ในแต่ละสงั คมกต็ าม 25 1. โครงสรางทางสงั คม 1.2 ลกั ษณะของโครงสรา งทางสังคม โครงสร้างทางสังคมของมนุษยโ์ ดยทวั ไปมีลกั ษณะสาํ คญั ดงั นี 1. มีการรวมกลุ่มของคนในสังคม 2. มีแนวทางในการปฏิบตั ิอยา่ งเหมาะสม 3. มีจุดมุ่งหมายในการปฏิบตั ิกิจกรรม 4. มีการเคลือนไหวเปลียนแปลงได้ 26 13

1. โครงสรางทางสังคม 1.2 ลักษณะของโครงสรา งทางสงั คม 1. มีการรวมกลุมของคน ในสังคม ซึ งแต่ ละกลุ่มที ร ว ม กั น ต่ า ง มี ห น้ า ที ค ว า ม รับผิดชอบและประสิทธิภาพ ในการทํางานตามที กลุ่ ม กาํ หนดเป้าหมายไว้ 27 1. โครงสรางทางสังคม 1.2 ลักษณะของโครงสรา งทางสงั คม 2. มีแนวทางในการปฏิบัติอยางเหมาะสม หรื อมี กฎเกณฑร์ ะเบียบแบบแผนเป็ นแนวทางยดึ ถือร่วมกนั โดย ยดึ หลกั ประโยชน์สูงสุด ของสงั คม 28 14

1. โครงสรา งทางสังคม 1.2 ลักษณะของโครงสรา งทางสังคม 3. มีจุดมุงหมายในการปฏิบัติกิจกรรม คือ มีจุดมุ่งหมาย ในการปฏิบตั ิกิจกรรมต่าง ๆ ทีดี และมีความเหมาะสมทีจะ นาํ มาใชใ้ นสงั คมนนั 29 1. โครงสรา งทางสังคม 1.2 ลกั ษณะของโครงสรางทางสงั คม 4. มกี ารเคล่ือนไหวเปลย่ี นแปลงได มีการเพิมขึนหรือ ลดลงในหลายรูปแบบ เช่น จาํ นวนคนอาจเพิมขึนหรือ ลดลงจากการเคลือนยา้ ยประชากร 30 15

กิจกรรมพฒั นาการเรยี นรู โครงสร้างสงั คมในชุมชนของนกั เรียนมีลกั ษณะอยา่ งไร โครงสร้างของประชากรเพิมขึนเหมือนกบั ทีกล่าวมานีหรือไม่ อยา่ งไร ใหส้ าํ รวจและคน้ ควา้ แลว้ นาํ มาอภิปรายร่วมกนั ในชนั เรียน จากนนั สรุปลงในใบความรู้หรือใบงาน 31 การมอบหมายงาน อ่านเนือหาเกียวกบั โครงสร้างทางสงั คม เรือง องคป์ ระกอบของโครงสร้างทางสงั คม 32 16

กิจกรรม เติมลักษณะโครงสรา งทางสงั คม มีการเคลือนไหว มีการรวมกล่มุ มีแนวทาง เปลียนแปลงได้ ของคนในสงั คม ในการปฏิบตั ิ อยา่ งเหมาะสม ลกั ษณะของ โครงสรางทางสงั คม 33 มีจุดมุ่งหมาย ในการปฏิบตั ิกิจกรรม คําถามทบทวน โครงสรางทางสงั คมคืออะไร มีความเก่ยี วของกบั นกั เรียนหรือไม อยา งไร โครงสรา งทางสังคม คอื สว นตา ง ๆ ท่ปี ระกอบกนั เปนระบบความสมั พันธข อง มนษุ ย สว นประกอบตา ง ๆ จะตองเปนเคา โครงทีป่ รากฏในสังคมมนษุ ยทกุ สงั คม แมวาจะมรี ายละเอียดปลกี ยอยแตกตา งกันไปในแตละสังคม โครงสรา งทางสงั คม มีความเกีย่ วขอ งกับเรา เน่ืองจากเราเปน สมาชกิ ของสังคม กลุม สังคม และสถาบัน สังคม ดังนน้ั จงึ ถือวาเราเปน สวนหนึ่งของโครงสรา งทางสังคม 34 17

สรปุ ความรู  โครงสร้างทางสังคม หมายถึง ส่วนต่าง ๆ ทีประกอบกนั เป็น ระบบความสมั พนั ธข์ องมนุษย์ ส่วนประกอบดงั กล่าวจะตอ้ ง เป็นเคา้ โครงทีปรากฏในสงั คมมนุษยท์ ุก ๆ สังคม แมว้ า่ จะมี รายละเอียดปลีกยอ่ ยแตกต่างกนั ไปในแต่ละสังคมกต็ าม  โครงสร้างทางสงั คมมีลกั ษณะสาํ คญั ไดแ้ ก่ มีการรวมกลุ่มของ คนในสงั คม มีแนวทางในการปฏิบตั ิอยา่ งเหมาะสม มีจุดมุ่งหมาย ในการปฏิบตั ิกิจกรรม และมีการเคลือนไหวเปลียนแปลงได้ 35 18