เบิกไพร-เดือนกุมภาพันธ์-63

ทำเนียบภูมปิ ญั ญำทอ้ งถน่ิ ประจำเดือนกมุ ภำพันธ์ 2563 ศูนย์กำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัยอำเภอจอมบงึ สำนักงำน กศน.จงั หวดั รำชบุรี สำนักงำนส่งเสริมกำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั สำนกั งำนปลดั กระทรวงศึกษำธกิ ำร กระทรวงศกึ ษำธิกำร

คำนำ ด้วย กศน.อำเภอจอมบึง ได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถิ่น ให้กับประชำชนในพ้ืนที่อำเภอ จอมบึง เพื่อเพ่ิมพูนควำมรู้ซ่ึงควำมรู้และทักษะกำรในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และ ฝึกฝนได้ทั้งจำกกำรศึกษำด้วยตนเองและรับกำรถ่ำยทอดจำกคนอ่ืน กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพร่เพื่อให้ ประชำชนในพ้ืนที่ได้นำไปใช้และเรียนรู้เพ่ือเพิม่ อำชีพและประสบกำรณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มกี ำร เจริญเติบโตอย่ำงต่อเน่ืองและเก้ือกูลในกำรผลิตซึ่งกันและกัน โดยกำรใช้ ทรัพยำกรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์ และไม่มีสำรพิษ เชน่ ดิน น้ำ แสงแดดอย่ำงเหมำะสมเกดิ ประโยชนส์ ูงสุด มีควำมสมดลุ ย์ ของสภำพแวดล้อม อย่ำงตอ่ เนื่องและเกดิ ผลในกำรเพิ่มพูนควำมอดุ มสมบูรณข์ องทรัพยำกร ธรรมชำติด้วย กศน.อำเภอจอมบึง ได้จัดทำรำยงำนรูปเล่มเพ่ือแสดงผลกำรจัดกิจกรรมให้ผู้ท่ีสนใจได้เห็นผลสัมฤทธิ์อย่ำงชัดเจน และสำมำรถ นำไปใช้ในชวี ิตประจำวนั ได้ กศน.อำเภอจอมบึง กุมภำพนั ธ์ 2563

สำรบัญ เรื่อง หนำ้ กศน.ตำบลเบกิ ไพร 1 - คลังปญั ญำ ควำมรสู้ มั มำชพี ชุมชนกำรเพำะเหด็ : นำยสนิท นวลนำง 4 - คลงั ปญั ญำ กำรทำไร่อ้อย: นำยสมหมำย บุตรนำ้ เพชร 7 - คลังปญั ญำ กำรทำสบู่สมุนไพร: นำงสำววรรณทนำ ใบกระจำ่ ง 9 คณะผ้จู ัดทำ

1 แบบบันทกึ ชุดข้อมูลคลังปัญญำ-ภูมปิ ัญญำท้องถ่นิ ตำบลเบกิ ไพร อำเภอจอมบึง จงั หวัดรำชบุรี ชอ่ื ภูมิปัญญำ ควำมรสู้ มั มำชพี ชุมชนกำรเพำะเหด็ ข้อมูลพื้นฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภูมิปัญญำทอ้ งถน่ิ /บุคคลคลังปัญญำ ชื่อ นำยสนิท นำมสกุล นวลนำง วันเดือนปีเกิด 20 กรกฎำคม พ.ศ. 2508 ท่อี ยปู่ ัจจุบนั (ทีส่ ำมำรถตดิ ต่อได้) บำ้ นเลขท่ี 93 หมทู่ ี่ 7 ตำบล/แขวง เบกิ ไพร อำเภอ/เขต จอมบงึ จังหวดั รำชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70150 โทรศัพท์ 085-2585630 โทรสำร - Line ID - E-mail address: - Facebook - ควำมเป็นมำของภมู ิปญั ญำ อำหำรประเภทเห็ดน้ันนับว่ำเป็นแหล่งโปรตีนที่หำได้ง่ำยมำกและมีอยู่ท่ัวๆไปท่ีสำมำรถ นำมำทดแทนเนื้อสัตว์อีกช่องทำงหน่ึงและในเห็ดนั้นมีสำรอำหำรมำกมำยและมีโปรตีนท่ีร่ำงกำยสำมำรถที่ จะย่อยละลำยได้ง่ำยในเห็ดน้ันมีไขมันน้อยและสำมำรถนำไปประกอบอำหำรเพื่อกำรบริโภคได้หลำ ยอย่ำง ท้ังในภูมิประเทศของเมืองไทยมีกำรทำเห็ดกันมำกมำยหลำกหลำยชนิดท่ีมีผู้ประกอบกำรทำอยู่และมีข้ึนเอง ตำมธรรมชำติให้ผู้คนได้ไปเก็บมำรับประทำนกันตำมฤดูกำลท่ีเห็ดเหล่ำน้ันได้ข้ึนเองตำมธรรมชำติและ สำมำรถนำมำเป็นอำหำรได้ตลอดทั้งปีและบำงแห่งที่มีสำรปนเปื้อนของสำรเคมีหรือเห็ดทม่ี ีพิษในตัวของมัน เองก็อำจให้โทษกับผู้บริโภคได้และกำรเก็บรักษำเห็ดไว้รับประทำนจำกเห็ดธรรมชำติเหตุผลที่เรำต้องเก็บ เห็ดเพรำะบ้ำงชนิดมีเฉพำะฤดูกำล ด้ังนั้น ในกำรเลือกที่จะบริโภคเห็ดท่ีเรำสำมำรถเพำะเล้ียงเองไว้ รับประทำนได้ตลอดปีและใช้วัสดุท่ีมีในท้องถิ่นมำทดแทนกัน จึงเป็นแนวทำงหนึ่งที่น่ำจะส่งเสริมรำยได้ ใหก้ ับตนเอง ครอบครัว และชุมชน จดุ เดน่ ของภูมปิ ัญญำ เหด็ น้นั มคี ุณคำ่ ทำงโภชนำกำรท่ีมรี ำคำถูกและมีอยู่ทุกฤดูกำลและมีประโยชนท์ ำงด้ำนโภชนำ ดงั น้ี 1. คณุ ค่ำทำงโภชนำกำร เหด็ ถกู นำมำทำเปน็ อำหำรได้มำกมำยหลำยชนิด ในสมัยก่อนชำวจีนและชำวญ่ปี นุ่ ไดน้ ำเห็ดมำรับประทำนกันนำนแลว้ 2. โปรดตีน เหด็ มีโปรตีนประมำณ 90 เปอรเ์ ซน็ ต์ ของสว่ นประกอบ 3.ไขมนั ไขมนั ทีม่ ีอยูป่ ระมำณ 1-8 เปอรเ์ ซ็นต์ ของสว่ นประกอบ 4.วติ ำมินและธำตอุ ำหำร เหด็ เปน็ แหล่งวิตำมนิ และธำตุอำหำร เช่น ไทอำมิน ไรโบปลำวนิ 5.คำรโ์ บไฮเดรทและเย่ือใย เย่ือใยเปน็ ส่วนประกอบทีส่ ำคัญของอำหำรเพื่อสุขภำพ

2 ควำมรู้สัมมำชีพชุมชนกำรเพำะเห็ดเป็นหนึ่งในผลิตภัณฑ์ท่ีสำมำรถสร้ำงรำยได้ให้กับตนเองและ ครอบครวั ในชุมชนและนำเห็ดมำแปรรูปเพ่ือกำรจำหนำ่ ยได้ ซึ่งมีประชำชนในชนบทท่ีกำลังได้รับควำมนิยม ในหมู่ชำวบ้ำนเป็นอย่ำงมำกและเป็นกำรให้ประชำกรของชุมชน ได้มีควำมรู้ ควำมสำมำรถและมีทักษะใน กำรประกอบอำชีพ เป็นกำรแก้ปัญหำกำรว่ำงงำนและส่งเสริมควำมเข้มแข็งให้แก่เศรษฐกิจของชุมชน กำรศึกษำเพ่ือเพ่ิมศักยภำพและขีดควำมสำมำรถให้ประชำชนของชุมชน ได้มีอำชีพท่ีสำมำรถสร้ำงรำยได้ท่ี ม่ันคง ประชำชนมีรำยได้มีงำนทำสำมำรถแก้ปัญหำกำรว่ำงงำนและส่งเสริมควำมเข้มแข็งให้แก่เศรษฐกิจ ชมุ ชน สภำพสังคมปัจจบุ นั มนษุ ย์เรำได้รบั ผลกระทบจำกกำรเปลย่ี นแปลงในด้ำนต่ำง ๆ เช่น ดำ้ นเศรษฐกิจ กำรเมือง สังคมและส่ิงแวดล้อมเป็นอย่ำงมำก ประชำกรมนุษย์ ถูกใช้ไปอย่ำงรวดเร็ว และไม่เพียงพอกับ จำนวนประชำกรท่ีเพ่ิมข้ึนทกุ มุมโลก มนุษย์จึงประสบปญั หำต่ำงๆตำมมำมำกมำย โดยเฉพำะด้ำนกำรดำรง ชีพและชีวิตควำมเป็นอยู่ของประชำชน นอกจำกจะมีกำรประกอบอำชีพจำเป็นอย่ำงย่ิง ที่มนุษย์เรำจะต้อง สร้ำงขึ้นหรือหำมำทดแทนโดยวธิ ีกำรต่ำง ๆ เพอื่ กำรอยู่รอดกำรประกอบอำชพี กำรเพำะเห็ด นั้น เปน็ อำชีพ อสิ ระในกำรทำมำหำกนิ และสร้ำงรำยได้ใหก้ บั ตนเอง รูปภำพภมู ิปญั ญำ ชื่อ นำยสนิท นำมสกุล นวลนำง

3 ชิ้นงำนหรือผลงำน กำรทำเห็ดนำงฟำ้ ในชุมชนของชำวบ้ำน โดยเป็นเหด็ ท่ีปลอดจำกสำรพษิ

4 แบบบันทึกชุดข้อมลู คลังปญั ญำ-ภูมิปญั ญำทอ้ งถน่ิ ตำบลเบกิ ไพร อำเภอจอมบึง จงั หวัดรำชบุรี ช่ือภมู ิปัญญำ กำรทำไรอ่ ้อย ข้อมูลพ้นื ฐำน รำยบคุ คล เจำ้ ของภมู ิปญั ญำทอ้ งถิน่ /บุคคลคลงั ปัญญำ ช่ือ นำยสมหมำย นำมสกุล บุตรนำ้ เพชร วันเดอื นปเี กิด 4 มกรำคม พ.ศ. 2527 ที่อยปู่ ัจจบุ ัน (ทสี่ ำมำรถติดต่อได้) บ้ำนเลขที่ 39 หมู่ที่ 11 ตำบล/แขวงเบิกไพร อำเภอ/เขต จอมบึง จงั หวัด รำชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70150 โทรศัพท์ 065-9267-273 โทรสำร - Line ID - E-mail address: - Facebook ปำลิสำ เพยี ทอง ควำมเป็นมำของภูมิปญั ญำ กำรทำไร่อ้อย โดยนำย สมหมำย บุตรน้ำเพชร หมู่ท่ี 11 บ้ำนทุ่งโป่ง ตำบลเบิกไพร อำเภอจอมบึง จังหวดั รำชบุรี กำรทำเกษตรเร่ืองกำรปลกู อ้อยนนั้ เปน็ อำชพี ที่สำคัญของเกษตรกรไทยทท่ี ำ กันมำนำนแล้วซึ่งนับว่ำเป็นภูมิปัญญำท้องถิ่นของคนไทยในอดีตท่ีนิยมทำกันในชนบทท่ีมีพื้นที่ในกำรทำ กำรเกษตรอยู่ โดยมีกำรไถแปรพื้นท่ีดินให้เหมำะกับกำรปลูกอ้อยและนำพันธุ์อ้อยท่ีได้ตัดพันธ์ุมำแล้วมำ ปลูกกำรปลูกอ้อยน้ันเป็นกำรทำให้ครอบครัวมีรำยได้และในพ้ืนท่ีบ้ำนทงุ่ โป่งตำบลเบิกไพรก็ปลูกกันมำนำน แล้วตั้งแต่สมัย ปู่ ย่ำ ตำ ยำย จนมำถึงทุกวันนี้ นำยสมหมำย บุตรน้ำเพชร ได้เรียนรู้วิธีกำรปลูกอ้อยมำ ตั้งแต่เด็กและก็ทำไร่อ้อยมำจนถึงปัจจุบันน้ีและเป็นตัวอย่ำงของชุมชนในกำรทำไร่อ้อยให้คนรุ่นปัจจุบันได้ เรียนรู้เร่ืองกำรทำไร่อ้อย ด้ังน้ันกำรทำไร่อ้อยจึงเป็นส่ิงที่ให้ชำวบ้ำนได้รับประโยชน์ได้ดี กำรปลูกอ้อยนั้น สำมำรถอยู่ได้ถึง 3 ปี ถ้ำมีกำรบำรุงรักษำและใส่ปุ๋ยและให้น้ำอย่ำงสม่ำเสมอและวิธีกำรที่สำคัญคือกำรดูแล ให้ไม่มีหญ้ำหรือวัชพืชขนึ้ ในไร่ออ้ ย จุดเดน่ ของภมู ิปัญญำ กำรปลูกอ้อยนั้นทำให้มีรำยได้ในแต่ละปีเพียงพอท่ีจะเล้ียงตนเองและครอบครัวได้และถ้ำ อ้อยดีและรำคำดีก็จะมีทุนเพยี งพอในกำรขยำยพื้นท่ีในกำรทำไรอ่ ้อยให้มำกขน้ึ สรำ้ งรำยได้ให้กบั ตนเองและ ครอบครัวในชุมชน เพื่อกำรจำหน่ำยได้ ซ่ึงมีประชำชนในชนบทท่ีกำลังได้รับควำมนิยมในหมู่ชำวบ้ำนเป็น อย่ำงมำกและเป็นกำรให้ประชำกรของชุมชน ได้มีควำมรู้ ควำมสำมำรถและมีทักษะในกำรประกอบอำชีพ เป็นกำรแก้ปัญหำกำรว่ำงงำนและส่งเสริมควำมเข้มแข็งให้แก่เศรษฐกิจของชุมชน กำรศึกษำเพ่ือเพ่ิม ศกั ยภำพและขีดควำมสำมำรถใหป้ ระชำชนของชุมชน ได้มีอำชีพที่สำมำรถสร้ำงรำยได้ทม่ี ั่นคง ประชำชนมี รำยได้มีงำนทำสำมำรถแก้ปัญหำกำรว่ำงงำนและส่งเสริมควำมเข้มแข็งให้แก่เศรษฐกิจชุมชน สภำพสังคม ปัจจุบันมนุษย์เรำได้รับผลกระทบจำกกำรเปล่ียนแปลงในด้ำนต่ำง ๆ เช่น ด้ำนเศรษฐกิจ กำรเมือง สังคม

5 และสิ่งแวดล้อมเปน็ อย่ำงมำก ประชำกรมนุษย์ ถูกใช้ไปอย่ำงรวดเร็ว และไม่เพียงพอกับจำนวนประชำกรท่ี เพ่ิมขึ้นทุกมุมโลก มนุษย์จึงประสบปัญหำต่ำงๆตำมมำมำกมำย โดยเฉพำะด้ำนกำรดำรงชีพและชีวิตควำม เป็นอยู่ของประชำชนนอกจำกจะมีกำรประกอบอำชีพจำเป็นอย่ำงยิ่ง ท่ีมนุษย์เรำจะต้องสร้ำงข้ึนหรือหำมำ ทดแทนโดยวิธีกำรต่ำง ๆ เพ่ือกำรอยู่รอดกำรทำไร่อ้อยนั้น เป็นอำชีพอิสระในกำรทำมำหำกิน และสร้ำง รำยไดใ้ ห้กับตนเอง รูปภำพภูมิปญั ญำ ชอื่ นำสมหมำย นำมสกุล บุตรน้ำเพชร

6 ช้นิ งำนหรือผลงำน กำรทำไรอ่ ้อยของเกษตรกรชำวไรอ่ ้อย เพื่อนำส่งเขำ้ โรงงำนน้ำตำล

7 แบบบนั ทึกชุดขอ้ มลู คลงั ปญั ญำ-ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถ่ิน ตำบลเบกิ ไพร อำเภอจอมบึง จงั หวดั รำชบุรี ชอื่ ภูมปิ ัญญำ กำรทำสบูส่ มุนไพร ข้อมูลพื้นฐำน รำยบคุ คล เจำ้ ของภูมิปญั ญำทอ้ งถนิ่ /บุคคลคลังปัญญำ ช่ือ นำงสำววรรณทนำ นำมสกลุ ใบกระจ่ำง วันเดอื นปีเกดิ 1๑ มกรำคม พ.ศ. 2557 ทอี่ ยูป่ จั จบุ นั (ที่สำมำรถตดิ ต่อได้) บำ้ นเลขที่ 43 หมทู่ ่ี 7 ตำบล/แขวง เบิกไพร อำเภอ/เขต จอมบงึ จงั หวัดรำชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70150 โทรศัพท์ 065-6042-020 โทรสำร 0971309108 Line ID 0971309108 E-mail address: - Facebook. วรรณทนำ ใบกระจำ่ ง ควำมเป็นมำของภมู ิปัญญำ กำรทำสบ่สู มนุ ไพร นำงสำววรรณทนำ ใบกระจ่ำง เปน็ กำรนำเอำสมุนไพรที่มอี ยูใ่ นครัวเรือน ของตนเองอยู่แล้วนำมำแปรรูปหรือกำรเพ่ิมมูลค่ำให้กับสมุนไพรไทยที่มีกำรทำกันอยู่ในปัจจุบันนี้และกำลัง เป็นท่ีนิยมกันอย่ำงแพร่หลำยในสังคมปัจจุบัน ซึ่งเรำสำมำรถนำสมุนไพรมำแปรูปได้มำกมำยหลำยหลำก ชนิด เช่น กำรทำลูกประคบสมุนไพร กำรทำน้ำสมุนไพร ฯลฯ ในส่วนกำรทำสบู่สมุนไพร น้ันเรำสำมำรถทำ ไวใ้ ชใ้ นครอบครัวหรือทำใช้เฉพำะสว่ นตัวกไ็ ด้และถำ้ หำกผลิตภัณฑ์สบู่สมุนไพรเป็นสนิ คำ้ ที่มีคณุ ภำพแลว้ เรำ กส็ ำมำรถที่จะนำไปจำหน่ำยตำมร้ำนคำ้ ในชุมชนหรอื ตำมห้ำงสรรพสินค้ำตำ่ งๆได้ สบูส่ มุนไพรคอื ส่ิงที่ทำจำก สมุนไพรท่ีมีคุณค่ำทั้งทำงโภชนำกำรและกำรรักษำผิวพรรณ และเป็นกำรประหยัดในกำรซื้อสบู่มำใช้เพรำะ เรำสำมำรถผลติ ขึ้นมำใช้เองได้และมคี ณุ ภำพเปน็ ที่ยอมรบั ในชุมชน จดุ เด่นของภูมิปญั ญำ สบู่สมุนไพรน้ันคือเป็นกำรช่วยขจัดแบคทีเรียที่เป็นสำเหตุของกำรเกิดสิว ขจัดไขมันอุดตัน ใต้ผิวหนัง ทำให้หน้ำตำสวยใส ไร้สิวฝ้ำ จิตใสแจ่มใส และสบู่สมุนไพรยังช่วยบำรุงใบหน้ำให้ดูดี ด้วยสบู่ สมุนไพร ของคนไทย

8 รปู ภำพภมู ปิ ัญญำ ชือ่ นำงสำววรรณทนำ นำมสกลุ ใบกระจำ่ ง ช้ินงำนหรอื ผลงำน กำรทำสบสู่ มนุ ไพรไว้ใช้เอง ทำให้ผวิ หนำ้ สวยใส ไรส้ วิ ฝ้ำ หน้ำเนยี นใส

9 คณะผู้จดั ทำ นำยนพรัตน์ แจ้งหมนื่ ไวย์ ผอู้ ำนวยกำร กศน.อำเภอจอมบึง นำงศนั สุนีย์ ศรพี รหมทอง ครูผู้ชว่ ย นำงวภิ ำ สอนผวิ ครอู ำสำสมคั ร กศน.อำเภอจอมบงึ นำยบญุ จง กิจพร้อมผล ครู กศน.ตำบลเบิกไพร