ภูมิปัญญาเดือนกุมภาพันธ์-63-แก้ไข

ก

2 คำนำ ด้วย กศน.ตำบลแก้มอ้น ได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถ่ิน ให้กับประชำชนในพ้ืนที่ตำบล แก้มอ้น เพ่ือเพิ่มพูนควำมรู้ซึ่งควำมรู้และทักษะกำรในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ท้ังจำกกำรศึกษำดว้ ยตนเองและรับกำรถำ่ ยทอดจำกคนอื่น กำรนำภูมิปญั ญำมำเผยแพร่เพื่อให้ประชำชนใน พ้ืนที่ได้นำไปใช้และเรียนรู้เพ่ือเพิ่มอำชีพและประสบกำรณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีกำรเจริญเติบโต อย่ำงต่อเนื่องและเกื้อกูลในกำรผลิตซึง่ กันและกัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรท่ีมีอยู่ให้เกิดประโยชน์และไม่มีสำรพษิ เช่น ดิน น้ำ แสงแดดอย่ำงเหมำะสมเกิดประโยชน์สูงสุด มีควำมสมดุล ของสภำพแวดล้อมอย่ำงต่อเนื่องและ เกิดผลในกำรเพ่ิมพูนควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกร ธรรมชำติด้วย กศน.ตำบลแก้มอ้น ได้จัดทำรำยงำน รูปเล่มเพ่ือแสดงผลกำรจัดกิจกรรมให้ผู้ท่ีสนใจได้เห็นผลสัมฤทธ์ิอย่ำงชัดเจน และสำมำรถนำไปใช้ใน ชวี ิตประจำวันได้ กศน.ตำบลแก้มอ้น กุมภำพันธ์ 2562

สำรบัญ 3 คำนำ หน้ำ สำรบัญ กศน.ตำบลแก้มอน้ 1 3 - คลังปญั ญำ กำรทำเหด็ ฟำง : คณุ อำรยี ์ อินทรโอสถ 5 - คลังปัญญำ กำรปลูกถัว่ ฝักยำว : คณุ สมชยั ยสสม้ 7 - คลังปญั ญำ กำรทำขนมไทย : คณุ กรรณิกำ สงิ หธ์ นวิศิษฎ์ คณะผูจ้ ดั ทำ

1 แบบบันทกึ ชุดข้อมูลคลงั ปัญญำ-ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถ่นิ ตำบลแก้มอ้น อำเภอ จอมบึง จงั หวดั รำชบุรี ชื่อภมู ปิ ัญญำ กำรปลูกกระชำย ชอ่ื นำงสำวอำรยี ์ นำมสกุล อนิ ทรโอสถ วันเดอื นปีเกิด 6 ธันวำคม 2518 ท่อี ยูป่ จั จบุ นั (ท่สี ำมำรถตดิ ต่อได้) บ้ำนเลขที่ 60/2 หมทู่ ี่ 14 ตำบล/แขวง แก้มอน้ อำเภอ/เขต จอมบึง จังหวัด รำชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70150 .โทรศพั ท์ 0822835422 Line ID 0822835422 ควำมเป็นมำของบุคคลคลงั ปญั ญำ นำงสำวอำรีย์ อินทรโอสถ คือผู้ท่ีเรียนรู้จำกครอบครัวมีอำชีพด้ำนเกษตรกรรม ทำนำ ทำไร่ เล้ียงสัตว์โดยได้กำรเกษตรแบบท่ัวไป ตำมฤดู กำรเกษตรที่ขำดทุน และต้องคอย รำคำจำกพ่อค้ำคนกลำง รำยได้จำกพืช และผลผลิตเป็นรำยปีซ่ึงไม่พอกับค่ำใช้จ่ำยที่ต้องมีทุกวัน ประกอบกับนำงสำวอำรีย์ อินทร โอสถ จึงได้ให้ควำมสนใจในกำรมีควำมสนใจเกี่ยวกับกำรปลูกกระชำย ได้ศึกษำหำควำมรู้เกี่ยวกับปลูก กระชำย ในพื้นทีข่ องตนเอง ผสมผสำนกับกำรนำควำมรทู้ ่ีได้จำกหนว่ ยงำนรฐั มำประยุกตใ์ ชใ้ นกำรพฒั นำ จดุ เด่นของภมู ิปัญญำ จดุ เด่นของภูมิปัญญำท้องถน่ิ - เปน็ สถำนทถ่ี ำ่ ยทอดควำมรู้ - จุดเด่นของเกษตรกรรำยนี้คือ เพ่ือให้ใช้แรงงำนในครอบครัวได้และเป็นรำยได้ทุกวัน จะเน้น ปลูกสวนป่ำและกำรปลูกกระชำย ท่ีไม่ต้องกำรกำรดูแลมำกนัก ส่วนนี้จะเป็นรำยได้รำยเดือน และเนน้ กำรผลติ ในเชงิ คณุ ภำพมำกกวำ่ ปรมิ ำณซึ่งเป็นส่ิงท่ีถูกต้อง แตย่ ังเป็นที่น่ำเสียดำยที่ทำง ผู้รับซื้อไม่ได้คิดรำคำของกระชำยในรำคำที่ใช้ระบบเกษตรอินทรีย์ เพรำะผู้รับซ้ือไม่ได้เน้นท่ี เกษตรอินทรีย์ แต่ก็ยืนยันท่ีจะทำเป็นแปลงเกษตรอินทรีย์ เน่ืองจำกควำมปลอดภัยในกำร ทำงำน - รูปแบบในกำรถ่ำยทอดควำมรู้ ฝึกปฏิบัติในพื้นท่ีจริงประโยชน์ที่ได้จำกภูมิปัญญำคือสำมำรถ นำไปปฏบิ ตั จิ รงิ ได้ จดุ เด่นของภูมิปัญญำท้องถน่ิ - เปน็ สถำนที่ถำ่ ยทอดควำมรู้ - เป็นแหล่งศึกษำดูงำน - เป็นแหล่งฝึกทดลองทำงำนด้ำนเศรษฐกจิ พอเพียง วัตถุดบิ ท่ีใชป้ ระโยชนใ์ นผลิตภณั ฑท์ ีเ่ กดิ จำกภมู ปิ ญั ญำ ซึ่งพื้นทอี่ ืน่ ไมม่ ี - กำรใช้ป๋ยุ คอกในกำรปลกู กระชำย - กำรใช้ปยุ๋ นำ้ ชวี ภำพ แทนกำรใช้สำรเคมที ี่มอี ันตรำย - หำเศษใบไม้ใบหญ้ำหรือเศษฟำงเก่ำๆ ผุๆเป่ือยๆใส่รองก้นหลุม อัดให้แน่นหนำเพื่อให้ช่วยซับ นำ้ ทรี่ ดลงไปเกบ็ ไว้ ให้มีควำมชมุ่ ชืน้ แก่แปลงกระชำย รำยละเอียดของภูมิปญั ญำท้องถิน่ - รูปแบบในกำรถ่ำยทอดควำมรู้ ด้ำนกำรศึกษำดูงำน ด้ำนกำรอบรมให้ควำมรู้ ฝึกปฏิบัติ ในพืน้ ทจี่ ริงประโยชน์ทไี่ ดจ้ ำกภูมิปัญญำคอื สำมำรถนำไปปฏบิ ัตจิ ริงได้

2 รูปแบบและลักษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ัญญำท้องถน่ิ ยังไมเ่ คยมกี ำรเผยแพร/่ ใช้เฉพำะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชุมชน มกี ำรเผยแพรผ่ ำ่ นส่ือมวลชนและส่อื อน่ื อย่ำงแพร่หลำย มกี ำรดูงำนจำกบคุ คลภำยนอก จำนวน .......ครง้ั จำนวน............คน มกี ำรนำไปใช้ อื่นๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำมภำคภูมใิ จ ภูมิปญั ญำทอ้ งถนิ่ /นวัตกรรมที่คดิ ค้นข้ึนมำใหม่ ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถนิ่ ดัง้ เดิมได้รับกำรถำ่ ยทอดมำจำก ภมู ิปัญญำท้องถิน่ ท่ีไดพ้ ัฒนำและต่อยอด แบบเดิมคือ กำรปลูกมะนำวแบบไม่มีกำรนำเศษใบไม้หรือหญ้ำรองก้นหลุม และไม่มีกำรวัด ระยะห่ำงท่เี หมำะสมกบั กำรเจริญเติบโตของต้น

3 รูปภำพเจำ้ ของภมู ปิ ัญญำ นำงสำวอำรีย์ อนิ ทรโอสถ (เจำ้ ของภมู ปิ ัญญำเกษตรกำรปลูกกระชำย) แปลงกำรปลูกกระชำย ผลผลติ กระชำยทอี่ อกหัวแลว้

4 แบบบันทกึ ชุดข้อมูลคลังปญั ญำ-ภมู ปิ ัญญำทอ้ งถิน่ ตำบล แก้มอ้น อำเภอ จอมบึง จังหวดั รำชบุรี ช่ือภมู ปิ ัญญำ กำรปลูกหน่อไม้ ชื่อ นำยสมชัย นำมสกุล ยสสม้ วนั เดือนปเี กดิ -- 2508 ที่อยู่ปัจจบุ นั (ที่สำมำรถติดต่อได้) บ้ำนเลขที่ 23/1 หมู่ท่ี 7 ตำบล/แขวง แกม้ อ้น อำเภอ/เขต จอมบึง จงั หวดั รำชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70150 Facebook สมชยั ยสสม้ ควำมเป็นมำของบุคคลคลงั ปัญญำ กำรปลูกหน่อไม้ไผ่คือภูมิปัญญำที่สืบทอดมำต้ังแต่สมัยบรรพบุรุษ ซึ่งแต่ละครัวเรือนได้ทำกันมำ อย่ำงสม่ำเสมอ สมัยนี้ก็ยังคงมีให้เห็นอยู่มำกท้ังในรูปแบบครัวเรอื น และกลุ่มของหมู่บ้ำน คุณสมชัย ยสสม้ เนื่องจำกครอบครัวมีอำชีพด้ำนเกษตรกรรม ทำนำ ทำไร่ เลี้ยงสัตว์โดยได้กำรเกษตรแบบท่ัวไป ตำมฤดู กำรเกษตรท่ีขำดทุน และต้องคอย รำคำจำกพ่อค้ำคนกลำง รำยได้จำกพืช และผลผลิตเป็นรำยปี ซึ่งไม่พอ กับค่ำใช้จ่ำยท่ีต้องมีทุกวัน จึงได้มีกำรนำพ้ืนที่ส่วนท่ีเหลือจำกกำรปลูกผัก จึงทำกำรปลูกมะลิเพื่อที่จะได้ ช่วยให้ครอบครัวมีรำยได้เสริมจำกกำรที่ได้จำกกำรขำยผักให้กับพ่อค้ำคนกลำงท่ีให้รำคำต่ำ ประกอบกับ คุณสมชัย ยสส้ม มีโอกำสได้ศึกษำดูงำนกับหน่วยงำนรำชกำร ด้ำนเศรษฐกิจพอเพียง ซ่ึงในกำรศึกษำดู งำนแต่ละคร้ังได้นำมำเปรียบเทียบ กำรทำเกษตรของหมู่บ้ำน และรำยได้ท่ีสำมำรถทำได้ทุกวัน กำรเพิ่ม มูลค่ำให้กับสินค้ำเกษตรในกำรแปรรูป กำรปลูกพืชที่หลำกหลำยที่สำมำรถสร้ำงรำยได้ตลอดปีจำก ประสบกำรณ์ในกำรดำเนินงำนและกำรฝึกอบรม กำรทำเศรษฐกิจพอเพียงช่วงแรก ก็มีปัญหำมำกในกำร เร่มิ ตน้ แต่ไดร้ บั กำรสนับสนุนจำกหลำยๆ ดำ้ น หลำยๆ หนว่ ยงำน ทใ่ี ห้โอกำสในกำรฝกึ อบรม กำรศึกษำดู งำน ทำให้กำรทำงำนต่อเนื่อง และมีแรงใจในกำรพัฒนำ เป็นที่ ถ่ำยทอดควำมรู้ ปัจจุบัน มีรำยได้ใน แปลงเศรษฐกิจพอเพยี งตลอดปี จุดเด่นของภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน - เป็นสถำนที่ถำ่ ยทอดควำมรู้ กำรปลูกหน่อไม้ไผ่ เกษตรกรนิยมปลูกมำกที่สดุ เพรำะมีจุดเด่นสำคัญคือ ให้หน่อดก และออกหน่อ นอกฤดูได้ดีกว่ำพันธ์ุอ่ืนๆ กำรปลูกหน่อไม้ไผ่ มีจุดเด่นเรื่องหน่อโต คุณภำพดีและให้ผลดกกว่ำไผ่พันธุ์อื่นๆ หลำยเท่ำตัว หำกปลูกในพ้ืนท่ีที่เหมำะสม มีกำรบริหำรจัดกำรที่ดี จะให้ผลผลิตสูง 30-50 กิโลกรัม/กอ/ปี นอกจำกน้ี ไผ่ยังมีคุณสมบตั ิเด่นสำคัญ คอื ทนทำนต่อปัญหำน้ำทว่ มได้ดีมำกและสำมำรถนำไปแปรรูปอำหำร ได้หลำกหลำยเมนู ทั้งต้ม แกง ซุป หมก ผัด ต้มกระดูกหมู รวมท้ังแปรรูปเป็นหนอ่ ไม้ดอง แต่ละปีหน่อไม้ไผ่ ดองมีมลู คำ่ ทำงกำรตลำดสงู มำกทเี ดียว จดุ เด่นของภมู ิปัญญำท้องถนิ่ - เปน็ สถำนท่ถี ่ำยทอดควำมรู้ - เปน็ แหล่งศึกษำดงู ำน - เป็นแหลง่ ฝึกทดลองทำงำนดำ้ นเศรษฐกิจพอเพยี ง วัตถดุ บิ ท่ใี ช้ประโยชน์ในผลติ ภณั ฑท์ ่เี กดิ จำกภูมปิ ญั ญำ ซง่ึ พ้ืนทีอ่ ื่นไม่มี - กำรใช้ป๋ยุ คอกในกำรปลกู หน่อไม้ - กำรใชป้ ุย๋ น้ำชวี ภำพ แทนกำรใชส้ ำรเคมีทีม่ อี นั ตรำย

5 - หำเศษใบไม้ใบหญ้ำหรือเศษฟำงเก่ำๆ ผุๆเปื่อยๆใส่รองก้นหลุม อัดให้แน่นหนำเพื่อให้ช่วยซับ นำ้ ท่ีรดลงไปเกบ็ ไว้ ใหม้ ีควำมช่มุ ชืน้ แก่รำกก่อไผ่ รำยละเอียดของภมู ปิ ญั ญำท้องถนิ่ - รูปแบบในกำรถ่ำยทอดควำมรู้ ด้ำนกำรศึกษำดูงำน ด้ำนกำรอบรมให้ควำมรู้ ฝึกปฏิบัติ ในพนื้ ทจี่ ริงประโยชนท์ ่ไี ดจ้ ำกภมู ปิ ญั ญำคอื สำมำรถนำไปปฏบิ ตั ิจรงิ ได้ รูปแบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ัญญำทอ้ งถิน่ ยงั ไม่เคยมีกำรเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพำะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชมุ ชน มีกำรเผยแพรผ่ ำ่ นสือ่ มวลชนและส่ืออื่นอย่ำงแพรห่ ลำย มีกำรดงู ำนจำกบคุ คลภำยนอก จำนวน .......คร้ัง จำนวน............คน มีกำรนำไปใช้ อ่นื ๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำมภำคภมู ใิ จ ภูมิปัญญำท้องถนิ่ /นวตั กรรมท่ีคดิ คน้ ขน้ึ มำใหม่ ภมู ปิ ญั ญำท้องถ่ินดง้ั เดมิ ไดร้ บั กำรถำ่ ยทอดมำจำก ภมู ปิ ญั ญำท้องถิน่ ทไี่ ด้พัฒนำและต่อยอด แบบเดิมคือ กำรปลูกมะนำวแบบไม่มีกำรนำเศษใบไม้หรือหญ้ำรองก้นหลุม และไม่มีกำรวัด ระยะห่ำงท่เี หมำะสมกบั กำรเจรญิ เติบโตของตน้

6 รูปภำพเจ้ำของภมู ปิ ัญญำ นำยสมชัย ยสส้ม (เจำ้ ของภมู ิปัญญำเกษตรกำรปลูกหน่อไม้) แปลงกำรปลกู หน่อไมไ้ ผ่ ผลผลติ กำรออกหนอ่ ของหน่อไม้

7 แบบบันทกึ ชดุ ข้อมูลคลงั ปัญญำ-ภูมปิ ญั ญำท้องถน่ิ ตำบล แกม้ อ้น อำเภอ จอมบึง จงั หวดั รำชบรุ ี ชือ่ ภมู ิปัญญำ ช่ำงเสริมสวย ชอื่ นำงสำวกรรณิกำร์ นำมสกุล สิงหธ์ นวศิ ิษฎ์ วนั เดือนปีเกดิ 25 มกรำคม 2521 ทอี่ ยู่ปจั จบุ ัน (ที่สำมำรถติดต่อได้) บำ้ นเลขท่ี 45 หมู่ที่ 3 ตำบล/แขวง แกม้ อ้น อำเภอ/เขต จอมบึง จังหวดั รำชบรุ ี รหัสไปรษณยี ์ 70150 Facebook สิงห์ ญำกูซ่ำ ควำมเปน็ มำของบุคคลคลงั ปัญญำ ช่ำงตัดผม หรือช่ำงทำผม คือบุคคลที่ทำอำชีพหลักในกำรตัด ตกแต่ง ทำสีผม กำรต่อผม กำรยืดผม กำรทำสปำผม เตรียม และโกนทรงผมของผู้ชำยทั้งผู้ใหญแ่ ละเด็ก สถำนท่ีทำงำนของชำ่ งตัดผมเรยี กว่ำ รำ้ น ตัดผม หรือร้ำนทำผม ร้ำนตัดผมยังเป็นสถำนที่สำธำรณะและสร้ำงปฏิสัมพันธ์ทำงสังคม เป็นสถำนที่โต้วำที แบบเปิด และอภปิ รำยเก่ียวกบั ประเด็นร่วมสมัย ร้ำนตดั ผมยงั มีอิทธิพลในกำรช่วยออกแบบตวั ตนของผู้ชำย และกำรออกแบบทรงผมต่ำงๆให้กับทุกเพศ ทุกวัยในชุมชน ช่ำงตัดผมส่วนใหญ่ชำนำญเรื่องกำรตัดผมบน ศรี ษะมำกกวำ่ ขนบนใบหนำ้ จดุ เด่นของภมู ิปัญญำท้องถิ่น ในพืน้ ท่ีจรงิ ประโยชน์ 1. เปน็ ธรุ กิจทไี่ มซ่ บั ซ้อน สำมำรถเปดิ กจิ กำรได้ทันทีหำกมีเงนิ ลงทนุ 2. ลงทนุ ตำ่ เคร่ืองมืออปุ กรณไ์ ม่แพง และสำมำรถหำซอ้ื ง่ำย 3. เป็นธรุ กิจทตี่ ้องใชว้ ชิ ำชีพและประสบกำรณ์กำรทำงำนเฉพำะดำ้ น วัตถุดิบที่ใช้ประโยชน์ในผลิตภัณฑ์ที่เกดิ จำกภมู ปิ ัญญำ ซงึ่ พนื้ ทีอ่ ่ืนไมม่ ี - รำยละเอียดของภมู ปิ ญั ญำท้องถ่ิน - รูปแบบในกำรถำ่ ยทอดควำมรู้ ดำ้ นกำรอบรมใหค้ วำมรู้ ฝกึ ปฏบิ ัติ ทไี่ ดจ้ ำกภมู ปิ ญั ญำคือสำมำรถนำไปปฏิบตั จิ รงิ ได้ รปู แบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพรภ่ ูมิปญั ญำท้องถนิ่ ยังไมเ่ คยมีกำรเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพำะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชมุ ชน มกี ำรเผยแพร่ผ่ำนสอื่ มวลชนและส่อื อื่นอย่ำงแพรห่ ลำย มกี ำรดงู ำนจำกบคุ คลภำยนอก จำนวน .......ครั้ง จำนวน............คน มกี ำรนำไปใช้ อื่นๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำมภำคภมู ิใจ ภมู ปิ ัญญำทอ้ งถิ่น/นวตั กรรมที่คดิ ค้นขึ้นมำใหม่ ภมู ปิ ญั ญำท้องถิ่นดง้ั เดมิ ได้รับกำรถำ่ ยทอดมำจำก ภูมิปญั ญำทอ้ งถิ่นทไ่ี ดพ้ ฒั นำและตอ่ ยอด

8 ภำพถำ่ ยภูมปิ ัญญำ นำงสำวกรรณกิ ำร์ สงิ ห์ธนวิศิษฎ์ (เจำ้ ของภมู ิปญั ญำด้ำนกำรทำเสริมสวย) ร้ำนเสรมิ สวย อุปกรณ์ที่ใช้ในกำรทำ

9 คณะผ้จู ดั ทำ ที่ปรึกษำ แจ้งหมน่ื ไวย์ ผอ.กศน.อำเภอจอมบึง นำยนพรตั น์ ศรีพรหมทอง ครูผู้ชว่ ย นำงศนั สนุ ยี ์ ครู กศน.ตำบลแก้มอ้น ร่ำง/เรียบเรยี งและจดั พมิ พ์ นำงสำวสมจติ ประเสรฐิ ขจรสุข