ระบบย่อยอาหาร

ระบบยอ่ ยอาหาร Digestion system จดั ทาโดย นางสาวณจุ รี ผงประเสรฐิ สกลุ

การย่อยอาหาร(Digestion) กระบวนการหรอื กลไกที่ทาให้อาหารทกี่ นิ เข้าไปแปรสภาพ อนภุ าคที่มีขนาด ใหญ่หรอื โมเลกลุ ใหญ่ ดูดซึมและลาเลียงไปสู่เซลล์ตา่ งๆ ใน รา่ งกายเพือ่ ให้เซลลน์ าไปใช้ประโยชน์

การย่อยอาหาร ก า ร ย่ อ ย อ า ห า ร เ ชิ ง ก ล ก า ร ย่ อ ย อ า ห า ร เ ชิ ง เ ค มี (Mechanical digestion) (Chemical digestion) เป็นการเปลี่ยนแปลงอาหารให้มี เป็นการเปลี่ยนแปลงอาหารให้มี ขนาดเล็กลง โดยการบดเค้ียว ขนาดเล็กลงโดยใช้น้าย่อยหรือ ข อ ง ฟั น ห รื อ ก า ร บี บ รั ด ข อ ง เ อ น ไ ซ ม์ ย่ อ ย อ า ห า ร ( Digestive ทางเดินอาหารของมนษุ ย์ enzyme) เพ่ือทาให้อาหารมี ขนาดของโมเลกุลเลก็ ลง

เอนไซม์ เป็นสารโปรตีนท่ีร่างกายสร้างข้ึนเพ่ือเป็นตัวเร่งปฏิกิริยา (Catalyst) ท่ีเกิดขึ้นในร่างกาย เอนไซม์จะไม่มีการเปลี่ยนแปลงสภาพ ทั้งปริมาณและ คุณภาพ และยงั สามารถทางานได้อีก สารโมเลกลุ ขนาดใหญ่ เอนไซม์ สารโมเลกลุ ขนาดเล็กท่ี ละลายนา ท่ไี ม่ละลายนา ปัจจยั ท่ีมผี ลตอ่ การทางานของเอนไซม์ อุณหภูมิ สภาพความเป็นกรด-เบส พ้ืนท่สี ัมผัส

ฟนั (Teeth) ทาหน้าทใี่ นการตัด ฉีก และ ปาก(Mouth) บดอาหารให้มีขนาดเลก็ ลง ฟันน้ำนม มี 20 ซี่ จะเรมิ่ งอกเม่อื อายุ  6 เดือน และจะเริม่ หกั และหลดุ ออกไป เมื่ออายุ  6 ขวบ ฟนั แท้ มีทงั สนิ 32 ซ่ี ซงึ่ ในบางคนอาจมี แค่ 28 ซก่ี ็ได้ เนื่องจากฟนั กรามซี่สุดทา้ ย 4 ซไี่ มง่ อก

กระบวนการย่อยอาหาร อาหารจะผา่ นอวยั วะท่ีเปน็ ระบบ ทางเดินอาหารทปี่ ระกอบดว้ ย ปาก คอหอย หลอดอาหาร กระเพาะ อาหาร ลาไส้เล็ก ลาไสใ้ หญ่ ทวาร หนัก อวยั วะอนื่ ที่เกยี่ วข้องในการยอ่ ยอาหาร เช่น ฟนั ลิน ต่อมนาลาย ตับ ตับออ่ น ถุงนาดี เป็นตน้

การยอ่ ยคารโ์ บไฮเดรตในปาก แปง้ อะไมเลส หรอื ไทยาลิน นาตาลมอลโทส และ เด็กซ์ตรนิ **เอนไซม์อะไมเลส หรือ ไทยำลนิ จะทำ้ งำนได้ดีในสภำวะที่เปน็ กลำง

คอหอย (Pharynx) คอหอย (Pharynx) เป็นทอ่ ต่อจากช่องปากมีรูปร่างคล้ายกรวยยาว ประมาณ 5 นว้ิ เป็นทางผา่ นของอากาศจากจมกู และปากไปยงั กล่องเสยี งและหลอดลม เป็นทางผา่ นของอาหารจากปากไปยังหลอด อาหาร ไม่มกี ารย่อยอาหารท้ังทางเชงิ กลและทางเคมี



หลอดอาหาร (Esophagus) เปน็ ท่อทตี่ อ่ จากคอหอยจนถงึ กระเพาะอาหาร ยาว  25 cm (9-10 นิว้ ) มีหนา้ ทเ่ี ปน็ ทางผา่ นของอาหารกอ่ นเขา้ สู่ กระเพาะอาหาร หลอดอาหารมีการย่อยทางเชิงกล การบีบตัวของกลา้ มเน้อื ของท่ออาหารจาก ดา้ นบนลงส่ดู ้านลา่ ง เรยี กว่า เพอรสิ ตลั ซสี (Peristalsis)

กระเพาะอาหาร (Stomach) ผนังกระเพาะอาหารมีกลา้ มเน้ือท่แี ขง็ แรงและ ยดื หยุ่นได้ดี มปี ริมาตรประมาณ 50 ลูกบาศกส์ ามารถ ขยายขนาดได้  1,000-1,200 ลกู บาศก์ เซนติเมตร มกี ารสร้างน้าเมือกเพ่อื ชว่ ยในการหล่อลื่นและ เคลือบผนังชนั้ ในของกระเพาะอาหาร

กระเพาะ ยอ่ ยโปรตนี เพปซิน เพปไทด์ อาหาร ยอ่ ยโปรตนี ในนม เรนนนิ โปรตนี สายสนั กรดไฮโดรคลอริก • เพอ่ื ชว่ ยในการยอ่ ยร่วมกบั เอนไซม์ • ปรบั สภาพใหเ้ อนไซม์ ทางานได้

ตบั อ่อน(Pancreas) สร้างเอนไซมท์ ี่ใช้ในกระบวนการย่อยอาหารแลว้ สง่ ไปยังลาไสเ้ ลก็ ซึ่ง แต่ละชนดิ มหี นา้ ที่ย่อยสารอาหารตา่ งๆ กัน ไดแ้ ก่ เอนไซมอ์ ะไมเลส (Amylase) ทาหนา้ ทีย่ ่อยแปง้ เอนไซมไ์ ลเปส(Lipase) ทาหนา้ ทย่ี ่อยไขมนั เอนไซม์ทรปิ ซนิ (Trypsin) ทาหนา้ ทีย่ ่อยเพปไทด์ โซเดียมไฮโดรเจนคารบ์ อเนต ปรับสภาพ กรด ใหเ้ ป็น เบสอ่อนๆ

ตับ (Liver) สรา้ งน้าดี เก็บไว้ในถุงนา้ ดี (Gall Bladder) ซึง่ มี ท่อติดต่อกบั ลาไสเ้ ล็ก น้าดมี สี เี ขียวและมสี ภาพเป็นเบสออ่ นๆ ซ่ึงนำ้ ดีไม่ใชเ่ อนไซม์ น้ำดจี ะ ช่วยยอ่ ยเชงิ กลหรือทำ้ ให้ไขมันแตกตัวเป็นเม็ดเลก็ ๆ ชว่ ยเพม่ิ ประสิทธภิ าพในการยอ่ ยของเอนไซมห์ รอื นา้ ยอ่ ยทสี่ ร้างจากตับอ่อน

ลาไสเ้ ล็ก(Small Intestine) มลี ักษณะเป็นทอ่ ยาว  7-8 m ขดอย่ใู นชอ่ งท้องกว้าง  2 cm แบ่งออกเปน็ 3 ตอน คอื ล้ำไส้เลก็ ตอนต้น(Duodenum) ยาว  30 cm เปน็ สว่ นท่ีมีการย่อยอาหารมากทส่ี ดุ ล้ำไส้เล็กตอนกลำง(Jejunum) ยาว 3-4 mเป็นบรเิ วณทมี่ กี ารดดู ซมึ อาหารมากทส่ี ุด ลำ้ ไส้ตอนปลำย(Ileum) ยาว 4-5 m เปน็ บรเิ วณ ทม่ี กี ารยอ่ ยและการดดู ซมึ อาหารนอ้ ย

ลำไส้เลก็ (Small Intestine)

การย่อยโปรตนี ในลาไส้เลก็ โปรตีนโมเลกลุ ย่อย ทริปซิน กรดอะมิโน การย่อยไขมนั ในลาไส้เล็ก ไขมนั นาดี ( bile sale ) ไขมันแตกตัวเปน็ เมด็ เลก็ ๆ ไลเพส กลีเซอรอล + กรดไขมัน

ลาไสใ้ หญ่ (Large Intestine) เป็นทางเดินอาหารส่วนสดุ ทา้ ยตอ่ จากลาไส้เลก็ มคี วามยาว  1.5 m (5.5-6 ฟุต) ทผี่ นังล้ำไส้ใหญจ่ ะไมม่ กี ำรยอ่ ยอำหำร โดยลาไส้ ใหญ่ จะแบง่ ออกเปน็ 4 ตอน ไดแ้ ก่ ไสต้ ่งิ (Appendix)

ลำไส้ใหญ่ตอนกลำง(Colon) ลำไส้ใหญ่ตอนต้น (Caecum) ทวำรหนัก (Anus) ลำไส้ใหญ่ตอนปลำย(Rectum) หรือไส้ตรง

ทผี่ นังลาไสใ้ หญ่จะไม่มีการยอ่ ย อาหาร มีการดูดซึมน้า แร่ธาตุ วิตามินบาง ชนิด และน้าตาลกลูโคสกลับเข้าสู่ กระแสเลอื ด แบคทีเรียที่อยู่ในลาไส้ใหญ่ยังสามารถ สังเคราะห์วิตามินบางชนิดได้ คือ วิตามนิ K และ B12

ทวารหนกั (Anus) มกี ล้ามเน้ือหรู ูด 2 อนั สามารถ ควบคมุ ได้ หากยงั ไมถ่ งึ เวลาอนั ควร ทจ่ี ะปลอ่ ยอุจจาระ ควบคมุ การถา่ ยอจุ จาระ ทวารหนัก (Anus)



โรคกรดไหลยอ้ น เกิดจากกล้ามเน้ือหูรูดของหลอดอาหารส่วนล่าง มีการคลายตัวอย่างผิดปกติ ทาให้มีการไหล ย้อนกลับของกรดข้นึ ไปในหลอดอาหารไดง้ ่าย ผู้ป่วยจะมีอาการเจ็บแน่นหน้าอก หรือแสบ หน้าอก จนบางคร้ังอาจจะรู้สึกรสเปรี้ยวในปาก หรือลาคอ