E- book 6206810063

ระบบอวยั วะของร่างกาย รายวิชาสุขศึกษาและพลศึกษา ระดบั ประถมศึกษาปี ท่ี 6 จดั ทาโดย นางสาวญาณัจฉรา วงศมาก

คำนำ ก ชุดการเรียนรู้ดว้ ยตนเอง กลุ่มสาระการเรียนรู้ สุขศึกษาและพลศึกษา เรื่อง ระบบร่างกายมนุษย์ ช้นั ประถมศึกษาปี ที่ 6 จดั ทาข้ึนเพือ่ ใชเ้ ป็นสื่อ ประกอบการเรียนการสอน ซ่ึงวชิ าสุขศึกษาและพลศึกษา เป็นส่ิงท่ีน่าสนใจ น่า คน้ หา และเป็นส่ิงท่ีบอกถึงวสั ดุท่ีประกอบจากชิ้นส่วนต่างๆและแยกชิ้นส่วนยอ่ ย ของวตั ถุออกจากกนั และนามาประกอบข้ึนเป็นวตั ถุชิ้นใหม่ได้ โดยการสงั เกต และ อธิบายการเปลี่ยนแปลงของวสั ดุเม่ือถูกทาใหร้ ้อนข้ึนหรือเยน็ ลงได้ เพ่ือเป็นหาร ชวนอ่าน ชวนคิด และทดลองสงั เกตวา่ เป็นอยา่ งไร แตกต่างกนั แบบไหน หวงั เป็น อยา่ งยง่ิ วา่ ชุดการเรียนรู้ดว้ ยตนเองเล่มน้ีจะเป็นประโยชนต์ ่อการพฒั นาผเู้ รียน และ พฒั นาคุณภาพหารจดั การเรียนรู้ของครูผสู้ อนกลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพล ศึกษาไดเ้ ป็นอยา่ งดี

ข สารบญั ก คานา ข สารบญั 5 แบบทดสอบก่อนเรียน 10 1.ระบบหายใจ (Respiratory system) 12 2.ระบบยอ่ ยอาหาร (Digestive System) 14 3.ระบบประสาท(Nervous system) 15 4.ระบบไหลเวยี นเลือด (Vascular system) 17 5.ระบบผิวหนงั (Intergumentary System)

สารบญั (ต่อ) 18 19 6.ระบบขบั ถ่าย(Urinary system) 21 7.ระบบสืบพนั ธุ์ (Reproductive system) 23 8.ระบบทางเดินอาหาร (Endocrine system) 24 9.ระบบกระดูก(Skeletal system) 25 10.ระบบกลา้ มเน้ือ (Muscular system) 29 แบบทดสอบหลงั เรียน 30 เฉลยแบบฝึกหดั ก่อนเรียนและหลงั เรียน อา้ งอิง

5 แบบทดสอบก่อนเรียน

แบบทดสอบก่อนเรียน หน่วยการเรียนรู้ท่ี1 6 คาชีแ้ จง ให้นักเรียนเลือกคาตอบท่ถี ูกต้องทส่ี ุดเพยี งข้อเดยี ว 1. อวยั วะใดมีส่วนเกี่ยวขอ้ งกบั ระบบไหลเวยี นโลหิต ก. ปอด ข. จมูก ค. ลาไส้ ง. รังไข่ 2. หวั ใจหอ้ งบนขวามีหนา้ ท่ีอะไร ก. แลกเปลี่ยนเลือดจากปอด ข. รับเลือดที่ฟอกแลว้ จากปอด ค. รับเลือดจากส่วนต่างๆของร่างกาย ง. สูบฉีดเลือดไปเล้ียงส่วนต่างๆ ของร่างกาย 3. การปฏิบตั ิตนอยา่ งไรช่วยดูแลระบบหายใจ ก. ไม่อยใู่ นท่ีที่มีผสู้ ูบบุหร่ี ข. กินอาหารท่ีมีไขมนั มาก ค. ทาจิตใจใหร้ ่าเริงแจ่มใส ง. นอนในหอ้ งที่มีเคร่ืองปรับอากาศ

แบบทดสอบก่อนเรียน (ต่อ) 7 4. เมด็ เลือดขาวมีประโยชนอ์ ยา่ งไร ก. เพ่มิ แกส๊ ออกซิเจน ข. ลาเลียงแกส๊ ออกซิเจน ค. ช่วยใหเ้ ลือดแขง็ ตวั ไดเ้ ร็ว ง. ทาลายเช้ือโรคหรือส่ิงแปลกปลอมที่เขา้ สู่ร่างกาย 5. หลอดเลือดดามีหนา้ ที่สาคญั อยา่ งไร ก. ลาเลียงแกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ ข. สร้างเกลด็ เลือดทาใหเ้ ลือดแขง็ ตวั ค. ลาเลียงเลือดแดงไปสู่ส่วนต่างๆของร่างกาย ง. ลาเลียงเลือดดาจากส่วนต่างๆของร่างกายกลบั เขา้ สู่หวั ใจ 6. รังไข่ทาหนา้ ท่ีอะไร ก. เป็นท่ีฝังตวั ของไข่ที่ไดร้ ับการผสมแลว้ ข. ผลิตเซลลไ์ ข่ท่ีเป็นเซลลส์ ืบพนั ธุ์ของเพศหญิง ค. ผลิตอสุจิที่เป็นเซลลส์ ืบพนั ธุข์ องเพศชาย ง. ปรับอุณหภูมิในท่อรังไข่และท่ออสุจิ

7. อวยั วะในขอ้ ใด มีหนา้ ที่กรองฝ่ นุ ละออง แบบทดสอบก่อนเรียน (ต่อ) 8 ก. ปาก ข. ปอด ค. จมูก ง. หลอดลม 8. ระบบสืบพนั ธุ์ของเพศหญิงจะสิ้นสุดเมื่อใด ก. เสียชีวติ ข. หลงั ต้งั ครรภ์ ค. รังไขห่ ยดุ ทางาน ง. หลงั มีประจาเดือน 9. การปฏิบตั ิตนอยา่ งไรเป็นการช่วยดูแลระบบสืบพนั ธุ์ ก. กินผกั และผลไม้ ข. ไมอ่ าศยั อยใู่ นชุมชนแออดั ค. สวมใส่เส้ือผา้ ท่ีมีราคาแพง ง. ลา้ งอวยั วะเพศขณะอาบน้า 10. ถา้ เราปัสสาวะไม่หยดุ แสดงวา่ เกิดความผดิ ปกติในต่อมใด ก. ต่อมเพศ ข. ต่อมหมวกไต ค. ต่อมไทรอยด์ ง. ต่อมใตส้ มอง

ระบบอวยั วะของร่างกาย 10 ระบบ 9

1.ระบบหายใจ (Respiratory system) 10 1.ระบบหายใจ (Respiratory system) ระบบหายใจ คือ ระบบท่ีร่างกายแลกเปล่ียนแก๊ส โดยร่างกายจะรับแก๊สออกซิเจนท่ีอยภู่ ายนอกเขา้ สู่ร่างกาย และขบั แก๊ส คาร์บอนไดออกไซดอ์ อกจาก จมูก ทาหนา้ ที่ในการนาอากาศเขา้ สู่ร่างกายและรับรู้กลิ่น ภายในจมูกจะมีขนเลก็ ๆ ทาหนา้ ที่กรองฝ่ นุ ละอองและมีเยอ่ื เมือกหนา บุอยู่ คอยดกั จบั เช้ือโรคและมีกลุ่มประสาทสมั ผสั กล่ินคอยรับกล่ิน

ปอด เป็นอวยั วะที่มีลกั ษณะคลา้ ยฟองน้า ปอดท้งั สองขา้ งทาหนา้ ท่ีเหมือนกนั คือฟอกโลหิตดาใหเ้ ป็นโลหิตแดง โดยการถ่ายเอาแกส๊ 11 คาร์บอนไดออกไซด(์ CO2) และน้า(H2O) ออก แลว้ เติมออกซิเจน(O2 ) เขา้ ไป กระบงั ลมและซี่โครง เป็นกลไกในการหายใจ สมองจะส่งั งานมายงั กระบงั ลมและซี่โครง ใหก้ ระบงั ลมหดตวั และซ่ีโครงเคลื่อนตวั สูงข้ึนทา ใหเ้ กิดการหายใจเขา้ หรือ ขณะท่ีกระบงั ลมขยายตวั และซี่โครงเคลื่อนตวั ต่าลงทาใหเ้ กิดการหายใจออก

2.ระบบยอ่ ยอาหาร (Digestive System) 12 ระบบยอ่ ยอาหารของคนประกอบดว้ ยอวยั วะ ดงั ตอ่ ไปน้ี ปาก ==> คอหอย ==> หลอดอาหาร ==> กระเพาะ ==> ลาไส้เล็ก ==> ลาไส้ใหญ่ ==> ทวารหนกั ปาก เริ่มตน้ จากการเค้ียวอาหารโดยการทางานร่วมกนั ของ ฟัน ลิ้น และแกม้ คอหอยและการกลืน อาหารถูกเค้ียวและผสมกบั น้าลายจนออ่ นน่ิมแลว้ อาหารกพ็ ร้อมที่จะถูกกลืนโดยลิ้นจนดนั กอ้ นอาหาร หลอดอาหาร ทาหนา้ ท่ีเป็นทางลาเลียงอาหารไปสู่กระเพาะอาหารเท่าน้นั ท่อลาเลียงอาหารอยดู่ า้ นหลงั ของหลอดลม

13 กระเพาะอาหาร เป็นอวยั วะที่เชื่อมต่อจากหลอด ลาไส้เลก็ เพ่อื เพ่มิ พ้ืนที่ผวิ ในการดูดซึมสารอาหารที่ยอ่ ยแลว้ ไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ สาไสใ้ หญ่ ทาหนา้ ที่เกบ็ กากอาหารและดูดซึมน้าออกจาก กากอาหาร

14 3.ระบบประสาท(Nervous system) 1.สมอง (Brain) เป็นส่วนที่ใหญ่ท่ีสุดของระบบประสาทส่วนกลาง 2.ไขสนั หลงั (Spinal Cord) เป็นส่วนสาคญั ของระบบประสาทรอบนอก 3.เซลลป์ ระสาท (Neuron) นาคาสงั่ จากสมองและไขสนั หลงั ไปยงั ส่วนต่าง ๆ 4.เสน้ ประสาทสมอง (Cranial nerve) รับกระแสความรู้สึกเขา้ สู่สมอง 5.เส้นประสาทไขสนั หลงั (Spinal nerve) รับกระแสความรู้สึกเขา้ สู่ไขสันหลงั

4.ระบบไหลเวยี นเลือด (Vascular system) 15 1. หวั ใจ (Heart ) สูบฉีดเลือดไปยงั ส่วนต่างๆ ของร่างกาย โดยทาใหเ้ กิดความดนั เลือดในหลอดเลือดแดง เพอื่ ใหเ้ ลือดเคล่ือนท่ีไปยงั อวยั วะส่วนต่างๆ ของร่างกายไดท้ ว่ั ถึง 2. หลอดเลือด (Artery) หลอดเลือด หมายถึง หลอดเลือดที่นาเลือดออกจากหวั ใจ ซ่ึงจะเป็นเลือดท่ีมีปริมาณออกซิเจนสูงเป็นเลือดท่ีมีสีแดงสด ไปเล้ียงอวยั วะ ต่างๆทวั่ ร่างกาย

16 3. ความดนั เลือด (Blood pressure) ความดนั เลือด ( blood pressure)หมายถึงความดนั ในหลอดเลือดแดงเป็นส่วนใหญ่เกิดจากบีบตวั ของหวั ใจท่ีดนั เลือดใหไ้ หล ไปตามหลอดเลือดความดนั ของหลอดเลือดแดงท่ีอยใู่ กลห้ วั ใจจะมีความดนั สูงกวา่ หลอดเลือดแดง 4. เลือด (Blood) เซลลเ์ มด็ เลือดแดง (red blood cell) หนา้ ที่ แลกเปลี่ยนแกส๊ โดยจะลาเลียงแกสออกซิเจน ไปยงั ส่วนต่างๆ ของร่างกาย

5. ระบบผวิ หนัง(Intergumentary System) 17 ระบบผวิ หนงั ทาหนา้ ท่ีปกคลุมห่อหุม้ ร่างกายท้งั หมด ซ่ึงภายใตผ้ วิ หนงั มีต่อมรับความรู้สึกอยมู่ ากมายเพือ่ รับรู้การ สมั ผสั แรงกด ความเจบ็ ปวด อุณหภูมิภายนอก ผวิ หนงั ยงั มีหนา้ ที่สาคญั ในการควบคุมอุณหภูมิ ของร่างกายและยงั มีบทบาทในการขบั เหงื่อและไขมนั อีกดว้ ย หนงั กาพร้า (Epidermis) หนา้ ที่หลกั ของหนงั กาพร้าคือ การป้องกนั อวยั วะภายในจากแสงแดด น้า และสารพิษต่างๆ หนงั แท้ (Dermis) ทาใหผ้ วิ หนงั แขง็ แรง และช่วยในการซ่อมแซมผวิ หนงั ท่ีสึกหรอ ช้นั ใตผ้ วิ หนงั (Subcutaneous Fat Layer) หนา้ ที่ในการปกป้องร่างกายจากอนั ตรายภายนอก และขบั ถ่ายออกเสียแลว้

6.ระบบขบั ถ่าย(Urinary system) 18 ระบบขบั ถ่าย การขบั ถ่ายเป็นระบบกาจดั ของเสียจากร่างกาย และช่วยควบคุมปริมาณของน้าในร่างกายใหส้ มบูรณ์ประกอยดว้ ย ไต ตบั และลาไส้ ไต มีหนา้ ที่ขบั สิ่งท่ีร่างกายไม่ไดใ้ ชอ้ อกจากร่างกาย อยดู่ า้ นหลงั ของช่องทอ้ ง ลาไสใ้ หญ่ มีหนา้ ที่ขบั กากอาหารที่เหลือจากการยอ่ ยของระบบยอ่ ยอาหารออกมาเป็นอุจจาระ

7.ระบบสืบพนั ธ์ุ (Reproductive system) 19 ระบบสืบพนั ธุ์เพศชาย 1. อณั ฑะ (Testis) ทาหนา้ ที่สร้างตวั อสุจิและผลิตฮอร์โมนเพศชาย 2. ถุงหุม้ อณั ฑะ (Scrotum) ควบคุมอุณหภูมิใหพ้ อเหมาะในการสร้างอสุจิ 3. หลอดเกบ็ อสุจิ (Epididymis) ทาหนา้ ท่ีเกบ็ ตวั อสุจิเพื่อใหแ้ ขง็ แรงมากข้ึน 4. หลอดนาอสุจิ (Vas deferens) เป็นทางผา่ นของตวั อสุจิเขา้ สู่ท่อปัสสาวะ 5. ต่อมสร้างน้าเล้ียงอสุจิ (Seminal vesicle) ทาหนา้ ท่ีสร้างอาหาร เพ่ือใชห้ ล่อเล้ียงตวั อสุจิ 6. ต่อมลูกหมาก (Prostate gland) มีหนา้ ท่ีสร้างสารที่มีฤทธ์ิเป็นเบสอ่อนๆเพือ่ ใชล้ า้ งความเป็นกรดท่ีท่อปัสสาวะ 7. ต่อมคาวเปอร์ (Cowper gland) ทาหนา้ ท่ีหลงั่ สารหล่อลื่นในท่อปัสสาวะ

20 อวยั วะสืบพนั ธุ์ของเพศหญิง 2.1 รังไข่ (Ovary) มี 2 อนั อยคู่ นละขา้ งของมดลูก ทาหนา้ ท่ีสร้างไข่และฮอร์โมนเพศหญิง 2.2 ท่อนาไข่หรือปี กมดลูก (Ovulation / Fallopian tube) ทาหนา้ ท่ีพดั โบกไข่ท่ีตกจากรังไข่ใหเ้ ขา้ ไปในปี กมดลูก เป็ นบริ เวณท่ีเกิดการปฏิสนธิ 2.3 มดลูก (Uterus) ภายในเป็นโพรงสาหรับรองรับการฝังตวั ของตวั อ่อนจนถึงกาหนดคลอด มีขนาดเท่าผลชมพู่ ถา้ มีไข่ตก 2.4 ช่องคลอด (Vagina) เป็นทางผา่ นของสเปิ ร์มเขา้ ไปในร่างกาย, เป็นทางคลอดของทารกและเป็นทางออกของ ประจาเดือน

8.ระบบทางเดนิ อาหาร (Endocrine system) 21 ช่องปาก (Mouth cavity) ทาหนา้ ท่ีบดอาหารใหเ้ ป็นชิ้นเลก็ ต่อมน้าลายจะผลิตน้าลายออกมาคลุกเคลา้ กบั อาหาร หลอดอาหาร (Esophagus) อาหารจะเคลื่อนผา่ นหลอดอาหาร ซ่ึงเป็นการเคลื่อนไหวของหลอดอาหารใหก้ อ้ นอาหารที่กลืนลงไปตกลงสู่ กระเพาะอาหาหาร กระเพาะอาหาร (Stomach) เม่ืออาหารเคล่ือนมายงั กระเพาะอาหาร กอ้ นอาหารจะกระตุน้ ใหก้ ระเพาะอาหารเกิดการเคล่ือนไหว ตบั อ่อน (Pancreas) ทาหนา้ ท่ีในการผลิตน้ายอ่ ยซ่ึงเป็นเอนไซมห์ ลายชนิด

22 ตบั (Liver) ทาหนา้ ที่ผลิตน้าดี เพอ่ื ช่วยการยอ่ ยไขมนั และวติ ามินบางชนิด ถุงน้าดี (Gallbladder) ทาหนา้ ท่ีเกบ็ น้าดี ท่ีผลิตมาจากตบั ลาไสเ้ ลก็ (Small intestine) ทาหนา้ ท่ีผลิตน้ายอ่ ย, คลุกเคลา้ อาหารที่ใหเ้ ขา้ กบั น้ายอ่ ยจากตบั อ่อน ลาไสใ้ หญ่ (Large intestine)จะถูกดูดซึมเขา้ สู่ระบบไหลเวยี นโลหิตผา่ นทางผนงั ลาไส้

9.ระบบกระดูก(Skeletal system) 23 1. ระบบโครงกระดูก มีหนา้ ที่ค้าจุนร่างกายใหค้ งรูปร่างอยไู่ ด้ กระดูกของมนุษยท์ ้งั ร่างกายมีอยทู่ ้งั สิ้น 206 ชิ้น แบ่ง ออกเป็น 2 กลุ่ม คือ 1) กระดูกแกน (Axial Skeleton) เป็นโครงกระดูกที่เป็น แกนกลางของร่างกาย ทาหนา้ ท่ีค้าจุนและป้องกนั อนั ตราย ใหแ้ ก่อวยั วะสาคญั ภายในร่างกาย มีจานวนท้งั สิ้น 80 ชิ้น 2) กระดูกระยาง (Appendicular Skeleton) เป็นกระดูกที่ เชื่อมต่อกบั กระดูกแกน มีหนา้ ที่ค้าจุนและเก่ียวขอ้ งกบั การ เคลื่อนไหวของร่างกาย มีจานวนท้งั สิ้น 126 ชิ้น

10.ระบบกล้ามเนื้อ (Muscular system) 24 1.กลา้ มเน้ือลาย หรือ กลา้ มเน้ือในอานาจจิตใจ มีหนา้ ท่ีเคลื่อนไหวร่างกายท่ีขอ้ ต่อต่างๆเคลื่อนไหวลูกตา ช่วยในการเค้ียวและการกลืน เคล่ือนไหวลิน้ เคล่ือนไหวใบหนา้ แสดงอารมณ์ต่างๆ 2. กลา้ มเน้ือเรียบหรือกลา้ มเน้ือนอกอานาจจิตใจ มีหนา้ ท่ี ควบคุมการทางานของอวยั วะยอ่ ยอาหาร และอวยั วะภายใน ต่างๆ 3. กลา้ มเน้ือหวั ใจ มีลกั ษณะเป็นเซลลร์ ูปทรงกระบอกมีลายตามขวางเป็นแถบสีทึบสลบั กบั สีจาง เซลลก์ ลา้ มเน้ือน้ีมีแขนงไปประสาน กบั แขนงของเซลลใ์ กลเ้ คียง

25 แบบทดสอบก่อนเรียน

แบบทดสอบหลงั เรียน หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 26 คาช้ีแจง ใหน้ กั เรียนเลือกคาตอบที่ถูกตอ้ งท่ีสุดเพยี งขอ้ เดียว 1. ระบบสืบพนั ธุ์ของเพศหญิงจะสิ้นสุดเมื่อใด ก. หลงั มีประจาเดือน ข. รังไข่หยดุ ทางาน ค. หลงั ต้งั ครรภ์ ง. เสียชีวติ 2. รังไข่ทาหนา้ ที่อะไร ก. ปรับอุณหภูมิในท่อรังไข่และท่ออสุจิ ข. ผลิตอสุจิที่เป็นเซลลส์ ืบพนั ธุ์ของเพศชาย ค. ผลิตเซลลไ์ ข่ที่เป็นเซลลส์ ืบพนั ธุข์ องเพศหญิง ง. เป็นที่ฝังตวั ของไข่ที่ไดร้ ับการผสมแลว้ 3. ถา้ เราปัสสาวะไม่หยดุ แสดงวา่ เกิดความผดิ ปกติในต่อมใด ก. ต่อมเพศ ข. ต่อมใตส้ มอง ค. ต่อมไทรอยด์ ง. ต่อมหมวกไต

แบบทดสอบหลงั เรียน (ต่อ) 27 4. การปฏิบตั ิตนอยา่ งไรเป็นการช่วยดูแลระบบสืบพนั ธุ์ ก. ลา้ งอวยั วะเพศขณะอาบน้า ข. สวมใส่เส้ือผา้ ท่ีมีราคาแพง ค. ไมอ่ าศยั อยใู่ นชุมชนแออดั ง. กินผกั และผลไม้ 5. อวยั วะในขอ้ ใด มีหนา้ ที่กรองฝ่ นุ ละออง ก. จมูก ข. ปาก ค. ปอด ง. หลอดลม 6. หลอดเลือดดามีหนา้ ท่ีสาคญั อยา่ งไร ก. สร้างเกลด็ เลือดทาใหเ้ ลือดแขง็ ตวั ข. ลาเลียงแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ค. ลาเลียงเลือดแดงไปสู่ส่วนต่างๆของร่างกาย ง. ลาเลียงเลือดดาจากส่วนต่างๆของร่างกายกลบั เขา้ สู่หวั ใจ 7. การปฏิบตั ิตนอยา่ งไรช่วยดูแลระบบหายใจ ก. กินอาหารที่มีไขมนั มาก ข. ทาจิตใจใหร้ ่าเริงแจ่มใส ค. ไม่อยใู่ นท่ีท่ีมีผสู้ ูบบุหร่ี ง. นอนในหอ้ งท่ีมีเคร่ืองปรับอากาศ

แบบทดสอบหลงั เรียน (ต่อ) 28 8. อวยั วะใดมีส่วนเกี่ยวขอ้ งกบั ระบบไหลเวยี นโลหิต ก. จมูก ข. ปอด ค. รังไข่ ง. ลาไส้ 9. หวั ใจหอ้ งบนขวามีหนา้ ท่ีอะไร ก. สูบฉีดเลือดไปเล้ียงส่วนต่างๆ ของร่างกาย ข. รับเลือดจากส่วนต่างๆของร่างกาย ค. รับเลือดที่ฟอกแลว้ จากปอด ง. แลกเปล่ียนเลือดจากปอด 10. เมด็ เลือดขาวมีประโยชนอ์ ยา่ งไร ก. ทาลายเช้ือโรคหรือสิ่งแปลกปลอมที่เขา้ สู่ร่างกาย ข. ช่วยใหเ้ ลือดแขง็ ตวั ไดเ้ ร็ว ค. ลาเลียงแกส๊ ออกซิเจน ง. เพ่มิ แกส๊ ออกซิเจน

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน 29 1. ก 2. ค 3. ก 4. ง 5. ง 6. ข 7. ค 8. ค 9. ง 10. ข เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน 1. ข 2. ค 3. ง 4. ก 5. ก 6. ง 7. ค 8. ข 9. ข 10. ก

อ้างองิ 30 ทาความรู้จักกบั ระบบในร่างกายมนุษย์ https://sites.google.com

ขอบคุณค่ะ