ภาษาไทย พท21001

42 การใชภ าษาในการเขียน การใชภาษาในการเขียน มหี ลกั การเขียน ดงั น้ี 1. เขียนใหอานงาย และเขา ใจงาย 2. เขียนตรงตามตวั สะกด การนั ต วรรณยกุ ตใ หถูกตอ ง เชน พรามณ เขียนผิด ควรเปน พราหมณ โจษจรรย เขยี นผิด ควรเปน โจษจนั อฒั จรรย เขียนผดิ ควรเปน อัฒจันทร หนา รัก เขยี นผิด ควรเปน นารกั โนต เขยี นผิด ควรเปน โนต 3. เขียนใหไดใ จความชดั เจน ไมวกวน เขาใจยาก เชน เขามารบั ประทานขาวเยน็ ควรแกเปน เขามารบั ประทานขา วมอ้ื เย็น ท่นี ีเ่ สมอ ทน่ี ่เี สมอ จะทําอะไรกท็ าํ เสียหมด ควรแกเปน จะทําอะไรก็เสียหายหมด คนนม้ี ือแขง็ เหลือเกิน ควรแกเปน คนนีม้ ือแข็งไมน ุม เลย 4. ใชภ าษางาย ๆ สน้ั กะทัดรดั ไดใจความ ไมเขยี นเยน่ิ เยอ ฟมุ เฟอยเกินความจาํ เปน เชน รฐั บาลไดท าํ ความตกลงเร่อื งขายขาวกบั ประเทศในยุโรปแลว (ผิด) รฐั บาลตกลงเรื่องขายขา วกบั ประเทศในยุโรปแลว (ถกู ) การขัดแยง กนั และกนั จะนํามาซึง่ การแตกความสามัคคี (ผิด) การขดั แยง กันทําใหแ ตกความสามัคคี (ถูก) ชาวนามกี ารตกลงกันเรอ่ื งราคาขา วกบั โรงสีแลว (ผิด) ชาวนาตกลงเรือ่ งราคาขาวกับโรงสีแลว (ถูก)

43 5. ใชภาษาใหถ ูกตองตามแบบแผน หลกี เลีย่ งใชคําหรอื สํานวนมาปะปนกับภาษาตางประเทศ หรอื ภาษาทีใ่ ชใ นสือ่ มวลชน เชน เขามีสไตลใ นการพดู ท่เี อ็กไซตมาก (ไมด)ี เขามีลีลาในการพูดสนุกตน่ื เตนมาก (ด)ี เธอไปกรุงเทพฯ โดยรถทัวรป รับอากาศ (ไมด)ี เธอโดยสารรถประจาํ ทางปรบั อากาศไปกรงุ เทพฯ (ดี) กจิ การคา ของเธอเจง เพราะแชรล ม (ไมด )ี กจิ การคาเธอลมเพราะมปี ญ หาเงินนอกระบบ (ดี) 6. ใชถอยคาํ ท่สี ภุ าพไพเราะ เหมาะสม มีความหมายดี หรือใชภาษาเขียนปนภาษาพดู ฉนั ถูกหมาขบหลายแผล (ไมดี) ฉันถูกสนุ ัขกัดหลายแผล (ด)ี หมูทบ่ี านฉนั โปรดรําขาวมาก (ไมดี) หมทู ี่บานฉันชอบราํ ขา วมาก (ดี) พส่ี าวฉนั ออกลูกท่ีโรงพยาบาล (ไมดี) พ่ีสาวฉนั คลอดลกู ท่ีโรงพยาบาล (ด)ี เรื่องท่ี 2 หลกั การเขียนแผนความคิด แผนภาพความคิด เปนการแสดงความรูความคิด โดยใชแผนภาพในการนําความรูหรือ ขอเท็จจรงิ มาจัดเปน ระบบ สรางเปน ภาพหรือจดั ความคดิ รวบยอด นําหวั ขอเรอ่ื งใดเร่ืองหนง่ึ มาแยกเปน หัวขอ ยอยและนาํ มาจดั ลําดบั เปน แผนภาพ เชน เมือ่ ผเู รยี นอานหนังสือเรอื่ งใดเรอ่ื งหนง่ึ หรอื ฟงเรอื่ งใด เร่อื งหนงึ่ มา กน็ าํ ขอมลู ความรเู รือ่ งราวตา ง ๆ มาจดั เปน แผนภาพความคดิ เราอาจใชแ ผนภาพความคดิ ในการเตรียมการอาน เตรียมการเขียน ใชพ ฒั นาความรูใ นการใหเ หตุผล ใชจ ัดขอบเขตสิ่งทีจ่ ะตอ งเขียน หรอื ใชร วบรวมความรทู ีต่ อ งการ แนวคดิ เก่ยี วกบั แผนภาพความคดิ 1. เราใชแ ผนภาพความคิด เม่ือเราพบวาขอมูล ขาวสารตาง ๆ อยูกระจัดกระจาย นําขอมูล ตาง ๆ น้ันมาเชอ่ื มโยงเปน แผนภาพความคดิ ทาํ ใหเกิดความเขา ใจเปนความคิดรวบยอด

44 2. แผนภาพความคิดจะจัดความคดิ ใหเปนระบบ รวบรวมและจัดลาํ ดบั ขอเทจ็ จรงิ นํามาจัดให เปนหมวดหมู หรอื ทเ่ี รียกวา แผนภาพเปน ความคดิ รวบยอดทีช่ ัดเจนจนเกิดเปน ความรูใหม 3. การนําความคิดหรือขอเทจ็ จริงมาเขยี นเปนแผนภาพ จะทําใหจําเร่ืองราวตาง ๆ ไดงายข้ึน ดีกวาการอานตําราหลาย ๆ เรื่อง เพราะหนังสือบรรยายดวยตัวอักษร แตแผนภาพจัดเรื่องราวเปน เคร่ืองหมาย หรอื เปนภาพ ทาํ ใหจาํ เรือ่ งราวไดแ มนยาํ ข้นึ 4. แผนภาพความคิดจะใชภาษาผังท่ีเปนสัญลักษณและคําพูดมาสรางแผนภาพ ทําใหเกิด การเรยี นรูดว ยตนเอง เปนการเรยี นโดยยึดผเู รียนเปนสําคญั การจัดทําแผนภาพความคิด ผูเรียนจะตอง อาศยั การฟง การพดู การอาน การเขยี น และใชค วามคดิ รวบรวมความรู ขอเท็จจริง มาจัดทําแผนภาพ เปน การเสรมิ แรงการเรยี น ทาํ ใหก ารเรียนรูม ีความหมายมากข้ึน รปู แบบของแผนภาพความคดิ มี 4 รูปแบบ คอื 1. รูปแบบการจัดกลุม รูปแบบน้ีจะยึดความคิดเปนสําคัญ และจัดกลุมตามลําดับความคิด รวบยอด ยอยเปน แผนภาพ มกั เขียนเปน แผนภาพนิ่ง ตัวอยา งเรอื่ งส่งิ แวดลอม

45 2. รูปแบบความคิดรวบยอด รูปแบบน้ีจะมีความคิดหลักและมีขอเท็จจริงที่จัดแบงเปน ระดับช้ันมาสนับสนุนความคิดหลัก เชน การกลาวถึงลักษณะการบรรยาย การรวบรวมปญหา การแกป ญ หา การเปรยี บเทียบเปน รปู แบบความคดิ รวบยอด ดังตัวอยางตอไปน้ี การจัดความคดิ

46 3. รูปแบบการจัดลาํ ดับ รูปแบบการจัดลาํ ดับตามเหตุการณ การจัดลาํ ดับตาม กาลเวลา การจดั ลาํ ดับการกระทํากอนหลังหรือการจัดลาํ ดบั ตามกระบวนการ มีการเรมิ่ ตน และการสน้ิ สดุ ตวั อยางแผนภาพเสนตรงแสดงเหตกุ ารณ แผนภาพเสนโคง แสดงเหตุการณ

47 4. รปู แบบวงกลม รูปแบบนเ้ี ปน ชดุ เหตุการณภายใตกระบวนการไมมีจดุ เริ่มตน และจุดสิ้นสุด แตเปนเหตกุ ารณท่ีเปนลําดับตอ เน่อื งกนั ดงั ตวั อยา งเชน แผนภาพวงกลม ประโยชนของแผนภาพความคดิ 1. ชว ยบรู ณาการความรูเดมิ กบั ความรใู หม 2. ชวยพฒั นาความคดิ รวบยอดใหช ัดเจนขน้ึ 3. ชวยเนน องคป ระกอบลาํ ดบั ของเรื่อง 4. ชวยพัฒนาการอา น การเขียนและการคิด 5. ชวยวางแผนในการเขยี น และการปรับปรงุ การเขยี น 6. ชว ยวางแผนการสอนของครู โดยการสอนแบบบรู ณาการเนือ้ หา 7. ชวยในการอภิปราย 8. เปน เครอื่ งมอื ประเมินผล วธิ ีการสรา งแผนภาพความคดิ การสรางแผนภาพความคิด หรือการออกแบบแผนภาพความคิดเปนการสรางสรรคอยาง หนึ่ง ผูสรางแผนภาพความคิดอาจใชงานศิลปะเขามาชวย โดยวาดภาพประกอบใหแผนภาพ

48 ความคิดนาสนใจและทาํ ใหเห็นภาพของแผนภาพชัดเจนข้ึน การสรางแผนภาพความคิดจะนํามาใช ในการทาํ งานรวมกันรวมคิดรวมทํา รวมกันแลกเปลี่ยนความรูและประสบการณทําใหผูเรียนรูจัก การวางแผนงาน การกาํ หนดงานที่จะตองปฏิบัติ และเรยี นรกู ารทํางานรว มกับผูอ ่นื ขน้ั ตอนการสรา งแผนภาพความคดิ มีดังนี้ 1. กาํ หนดช่อื เรอ่ื ง หรอื ความคิดรวบยอดสําคญั 2. ระดมสมองทเ่ี ก่ียวขอ งกบั ชอื่ เรื่อง หรือ ความคดิ รวบยอดสาํ คญั เปนคาํ หรอื วลีน้นั ๆ แลวจดบนั ทกึ ไว 3. นําคําหรอื วลีที่จดบันทึกทเี่ ก่ยี วเนื่องสมั พนั ธก นั มาจัดกลุม แลวตัง้ ช่ือกลุมคําเปนหัวขอยอย และเรยี งลําดบั กลุมคาํ 4. ออกแบบแผนภาพความคิด โดยเขียนช่ือเรื่องไวกลางหนากระดาษ แลววางช่ือกลุมคํา หวั ขอ ยอ ย รอบชอ่ื เรอื่ ง นําคาํ ที่สนบั สนนุ วางรอบชื่อกลมุ คํา แลวใชเ สนโยงกลุมคําใหเห็นความสัมพันธ เสนโยงอาจเขยี นคําอธิบายได กลมุ คําอาจแสดงดวยภาพประกอบ ตวั อยางเรือ่ งส่งิ มชี วี ติ ในบึง

49 สรุป แผนภาพความคิด เปนการแสดงความรู ความคิดโดยใชแผนภาพเปนวิธีการนําความรู หรือ ขอเทจ็ จริงมาจดั เปน ระบบสรางเปน ภาพ หรือจดั ความคิดรวบยอดนําหัวขอ เร่อื งใด เรื่องหน่งึ มาแยกเปน ขอ ยอ ย และนํามาจดั ลําดบั เปน แผนภาพ รูปแบบแผนภาพความคิด มี 4 รูปแบบ คือ (1) รูปแบบการจัดกลุม (2) รูปแบบความคิด รวบยอด (3) รูปแบบการจดั ลาํ ดบั (4) รปู แบบวงกลม เรือ่ งที่ 3 การเขยี นเรียงความและยอ ความ การเขียนเรียงความ คือ การนําเอาคํามาประกอบแตงเปนเรื่องราวอาจใชวิธีการเขียนหรือ การพูดก็ได การเขียนจดหมาย รายงาน ตอบคําถาม ขาว บทความ ฯลฯ อาศัยเรียงความเปนพ้ืนฐาน ท้ังนั้น ดังน้ันการเรียงความจึงมีความสําคัญ ชวยใหพูดหรือเขียนในรูปแบบตาง ๆ ไดดี นอกจากนี้ กอ นเรียงความเราตองคนควา รวบรวมความรู ความคดิ และนํามาจัดเปนระเบียบ จึงเทากับเปนการฝก สง่ิ เหลา นี้ใหก ับตนเองไดอ ยางดีอีกดว ย องคป ระกอบของเรียงความ การเรยี งความเรอื่ งหนงึ่ ประกอบดว ยสว นสําคญั 3 สวนคอื สว นนํา สว นเน้ือเรือ่ งและสวนทา ย หรอื สรุป สว นนํา เปน สวนที่แสดงประเด็นหลกั หรือจุดประสงคของเร่ือง สวนเนื้อเรื่อง เปนสวนขยาย โครงเร่ืองท่ีวางเอาไว สวนนี้จะประกอบดวยยอหนา สวนทาย เปนการเนนยํ้าประเด็นหลักหรือ จดุ ประสงค 1. การเขยี นสว นนํา ดังไดกลาวแลววาสวนนําเปนสวนที่แสดงประเด็นหลักหรือจุดประสงค ของเรื่อง ดังน้ันสวนนําจึงเปนการบอกผูอานถึงเนื้อหาท่ีนาํ เสนอและยังเปนการเราความสนใจให อยากอา นเรือ่ งจนจบ การเขียนสวนนําเพื่อเราความสนใจนั้นมีหลายวิธี ข้ึนอยูกับผูเขียนจะเลือกตาม ความเหมาะสม อาจนําดวยปญหาเรงดวน หรือหัวขอท่ีกําหนดเปนเร่ืองที่นาสนใจ การเลาเรื่องท่ีจะ เขียน การยกคําพูดขอความ หรือสุภาษิตท่ีนาสนใจ บทรอยกรอง การอธิบายความเปนมาของเร่ือง การบอกจุดประสงคข องการเขยี น การใหค ําจาํ กัดความของคาํ สาํ คัญของเร่ืองที่จะเขียน แรงบันดาลใจ ฯลฯ ดงั ตวั อยา ง เชน 1.1 นาํ ดว ยปญ หาเรง ดว น หรือหวั ขอ ทกี่ าํ ลงั เปนเรือ่ งทน่ี า สนใจ เด๋ยี วนไี้ มว าจะเดนิ ไปทางไหน จะพบกลมุ สนทนากลุม ยอ ย ๆ วสิ ชั ณากนั ดวยเรือ่ ง “วสิ ามัญ ฆาตกรรม” ในคดียาเสพติด บางก็วาเปนความชอบธรรม บางก็วารุนแรงเกินเหตุ หลายคนจึงต้ัง คําถามวา ถา ไมท ําวิสามัญฆาตกรรมกรณียาเสพติด แลว จะใชว ิธกี ารชอบธรรมอนั ใดทจ่ี ะลางบางผูคา หรือบอนทาํ ลายเหลานล้ี งไดใ นเวลารวดเรว็

50 1.2 นําดวยคาํ ถาม ถาถามหนุมสาวท้ังหลายวา “อยากสวย” “อยากหลอหรือไม” คาํ ตอบท่ีไดคงจะเปน คําตอบเดียวกันวา “อยาก” จากนั้นก็คงมีคาํ ถามตอไปวา แลวทําอยางไรจึงจะสวยจะหลอไดสมใจ ในเมื่อธรรมชาติของหลาย ๆ คนก็มิไดหลอมาตั้งแตเกิด จะตองพ่ึงพาเครื่องสําอาง หรือการ ทาํ ศัลยกรรมหรอื ไรแลว จึงจะสวยหลอแบบธรรมชาตไิ ดห รือไม ถา ได จะทําอยา งไร 1.3 นําดวยการเลาเรื่องท่ีจะเขียน งานมหกรรมหนังสือนานาชาติจัดข้ึนเปนประจําในวันพุธแรกของเดือนตุลาคมของ ทกุ ปท เี่ มอื งแฟรงเฟร ต ประเทศเยอรมนี สาํ หรับป พ.ศ. 2545 นับเปน ครงั้ ท่ี 53 1.4 นําดว ยการยกคําพดู ขอความ สุภาษิตที่นาสนใจ ในอดีตเมื่อกลาวถึงครูหรือคนหาคุณคาของครู หลายคนมักนึกถึงความเปรียบ ทงั้ หลายทมี่ ักไดย นิ จนชินหู ไมว าจะเปนความเปรียบทว่ี า “ครคู ือเรือจาง” “ครูคือปูชนียบุคคล” หรือ “ครูคือผูใหแสงสวางทางปญ ญา” ฯลฯ ความเปรียบเหลา นี้แสดงใหเห็นถงึ คณุ คา ความเสยี สละและการ เปน นักพฒั นาของครู ในขณะท่ีปจจุบนั ทัศนคตใิ นการมองครูเปล่ียนไป หลายคนมองวาครูเปนแคผูท่ีมี อาชพี รบั จางสอนหนังสือเทา นัน้ เพราะครสู มยั นไี้ มไดอบรมความประพฤติใหแกผูเรียนควบคูไปกับการ ใหค วามรู ไมไดเปนตวั อยางท่ดี ีจะเรียกวา “แมพิมพของชาติ” อาชีพครูเปนอาชีพตกต่ํา และดูตอยต่ํา ในสายตาของคนทั่วไป ท้ัง ๆ ท่ีอาชีพน้ันเปนอาชีพที่ตองทําหนาท่ีในการพัฒนาคนท่ีจะไปเปนกําลัง สําคัญของการพัฒนาประเทศชาติตอไป จึงถึงเวลาแลวที่จะตองมีการทบทวนหนาท่ี คุณธรรมและ อุดมการณของความเปน ครกู นั เสยี ที 1.5 นําดว ยบทรอ ยกรอง “ความรักเปนเหมอื นโรคา บันดาลตาใหม ดื มน ไมยินและไมย ล อุปสรรคใดใด ความรักเหมือนโคถึก กําลงั คึกผขิ ังไว ก็จะโลดจากคอกไป บยอมอยู ณ ทขี่ ัง ถาปลอ ยไว ก็ดึงไปดวยคาํ สงั่ ยง่ิ หา มก็ย่งิ คลั่ง บหวนคดิ ถึงเจบ็ กาย” จากบทละครเรอ่ื ง “มัทนพาธา” ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา เจาอยหู ัว อธบิ ายความหมายของบทรอ ยกรอง ความรกั เปนอารมณธรรมชาติอยา งหน่ึงของมนษุ ย มที ัง้ ประโยชนแ ละเปน โทษในเวลาเดียวกัน ความรกั ที่อยูบนพ้ืนฐานของความบรสิ ุทธิ์ จรงิ ใจและความมเี หตผุ ล ยอ มนาํ พาเปนเจาของความรกั ไป ในทางท่ีถูกท่ีควร แตถา ความรกั น้นั เปนเพยี งอารมณอันเกดิ จากความหลงใหลในรูปกายภายนอก ความ ชืน่ ชมตามกระแสและความหลงผิด ความรักก็จะกอ ใหเกิดโทษ จึงเปนผูเปรียบเปรยวา \"ความรักทําให คนตาบอด\" ดวยพระราชนพิ นธของพระบาทของสมเด็จพระมงกฏุ เกลา เจาอยูหัวในเร่ืองมัทนพาธา ซ่ึงได

51 แสดงใหเห็นภาพของความลุมหลง อันเกิดจากความรักและทุกขสาหัสอันเกิดจากความรักไดเปนอยางดี สมกบั ชอ่ื เร่ือง มัทนพาธา ที่แปลวา ความบาดเจ็บแหงความรกั 1.6 นาํ ดว ยการอธิบายความเปน มาของเรือ่ ง เมอ่ื สัปดาหทแี่ ลว ขา พเจา ไดไ ปรว มงานพระราชทานเพลงิ ศพของผูใหญท า นหน่ึง ทานเปน อดตี รองผวู าราชการจงั หวัด จังหวดั หน่งึ ทางภาคเหนือ ศพของทา นไดรบั การบรรจุไวในโกศ ขาพเจาจึง ไดค นควาเร่ืองนมี้ าเปน ความรแู กผูสนใจท่ัวไป 1.7 นาํ ดว ยการบอกจดุ ประสงคของการเขยี น สามกก ที่ผูอานท้ังในประเทศจีนและในประเทศไทยรูจักกันดีน้ันเปนนวนิยาย สวนสามกกท่ีเปน ประวัติศาสตรมีคนรูนอ ยมาก แมแ ตค นจีนแผน ดนิ ใหญท่ีไดเ รยี นจบขั้นอุดมศึกษาแลว กม็ ีนอยคนมากทีร่ บู ทความเรื่องน้จี งึ ขอเร่มิ ตนจากสามกก ที่เปน ประวตั ิศาสตร 2. การเขยี นสว นเนอื้ เรอ่ื ง เนอื้ เรื่องเปนสวนสาํ คัญทส่ี ุดของเรยี งความ เพราะเปนสวนท่ตี องแสดงความรู ความคิดเห็น ใหผูอานทราบตามโครงเรื่องที่วางไว เน้ือเร่ืองที่ตองแสดงออกถึงความรูความคิดเห็นอยางชัดเจน มีรายละเอียดที่เปนขอเท็จจริงและมีการอธบิ ายอยางเปนลําดับข้ัน มีการหยิบยกอทุ าหรณ ตัวอยาง ทฤษฎี สถิติ คํากลา วหลักปรชั ญา หรอื สภุ าษติ คําพงั เพย ฯลฯ สนบั สนุนความรคู วามคดิ เห็นนน้ั เน้ือเร่ืองประกอบดวยยอหนาตาง ๆ หลายยอหนาตามสาระสาํ คัญท่ีตองการกลาวคือ เปรยี บกันวา เน้ือเรือ่ งเหมอื นสวนลําตัวของคนทีป่ ระกอบดว ยอวยั วะตาง ๆ แตร วมกันแลวเปนตัวบุคคล ดงั นนั้ การเขียนเน้ือเรื่องถึงจะแตก แยกยอยออกไปอยางไร จะตองรักษาสาระสําคัญใหญของเร่ืองไว การแตกแยกยอ ยเปนเรอื่ ง ๆ ไป เพ่ือประกอบสาระสาํ คัญใหญข องเรอ่ื งซ่ึงเปรยี บเหมือนตัวคนสมบูรณ ในแตละยอหนาประกอบดวยสวนที่เปนเนื้อหา คือ ความรูหรือความคิดเห็นที่ตองการแสดงออก การอธิบายและอทุ าหรณ คือ การอางตัวอยา ง ฯลฯ ท่สี นับสนุนใหเหน็ จรงิ เห็นจงั สว นสํานวนโวหารจะ ใชแ บบใดบา ง โปรดศึกษาเรื่องสาํ นวนโวหารในหวั ขอตอ ไปน้ี ตัวอยางการเขียนเนอ้ื เรอ่ื งแตละยอหนา “อํา” เปนเด็กชายตัวเล็ก ๆ อายุแค 12 ป คร้ังท่ีลืมตาดูโลกไดแค 3 เดือน แมก็ทอดทิ้งไป สว นพอนั้นไมเคยรกั และหวงใยอาํ เลย สง่ิ เดียวทีม่ ีคาที่สุดในชีวิตของพอ คือ เฮโรอนี ยา ลงุ ปา และอา ตอกย้ําใหอ าํ ฟง เสมอวา “อยา ทาํ ตัวเลว ๆ เหมือนพอแกที่ติดเฮโรอนี จนตาย” หรือ“กลวั แกจะเจริญรอย ตามพอเพราะเช้ือมันไมท้ิงแถ ติดคุกหัวโตเหมือนพอแก”คําพูดสารพัดที่อํารับฟงมาต้ังแตจําความได ซ่งึ อาํ พยายามคิดตามประสาเดก็ วา “เปนคําสั่งสอน”...หรือ “ประชดประชัน” กนั แน ช่ือเสยี งวงศตระกูลของอําถาเอยไปหลายคนคงรูจัก เพราะเปนพวกเศรษฐีท่ีคาขายเปนหลัก อยูในเขตอาํ เภอเมือง จังหวัดชลบรุ ี มาหลายชวั่ อายุคนแลว ปูกบั ยามีลูกทั้งหมด 9 คน ทกุ คนร่ําเรียน กันสูง ๆ และออกมาประกอบธรุ กจิ รํา่ รวยเปนล่าํ เปนสนั ยกเวนพอ ของอํา ซึ่งไมยอมเรียน..ประพฤติตน เสียหาย....คบเพอื่ นชว่ั ...จนติดเฮโรอีน และฉดี เขา เสน จนตายคาเขม็ ผลาญเงนิ ปกู บั ยา ไปมากมาย

52 ยังทําใหชื่อเสียงวงศตระกูลปนป ปูชํ้าใจจนตาย สวนยาอกตรมจมทุกขอยูจนทุกวันน้ี พวกลุง...ปา และอา ตางพากนั เกลียดพอมากและก็ลามมาถึง “อาํ ” ซึ่งเปรยี บเสมือน “ลกู ตุม” ถว งวงศต ระกูล คัดจากจันทิมา “ไอเลือดชั่ว” คอลัมน อนาคตไทย ฐานสัปดาหวิจารณ ฉบับท่ี 61 (71) วันที่ 9 - 15 มิ.ย. 37 หนา 88 ระดับมัธยมศึกษาตอนตน หลักสูตรการศึกษานอกโรงเรียน พ.ศ. 2530 จากเน้อื หาในยอ หนาตา ง ๆ ขางตน จะแบง เปน สวนตาง ๆ ไดด ังน้ี 1. สวนท่เี ปนเน้อื หา 2. สวนที่เปนการอธิบาย 3. สว นทเ่ี ปนอุทาหรณ หรือการอางอิง 4. สวนท่ีเปนตัวอยา ง 3. การเขียนสวนทา ยหรือสรปุ สวนทายหรือสวนสรุป หรือสวนปดเรื่อง เปนสวนท่ีมีความสัมพันธเก่ียวเน่ืองกับเนื้อหา สวนอ่ืน ๆ โดยตลอด และเปนสวนท่ีบอกผูอานวาเรื่องราวท่ีเสนอมาน้ันไดส้ินสุดลงแลว วิธีการเขียน สวนทายมดี ว ยกันหลายวิธี เชน เนนย้ําประเด็นหลัก เสนอคําถามหรือขอผิด สรุปเรื่อง เสนอความคิด ของผูเขียน ขยายจุดประสงคของผูเขียน หรือสรุปดวยสุภาษิต คําคม สํานวนโวหาร คําพังเพย อา งคําพดู ของบคุ คล อางทฤษฎีหลกั ภาษา หรือคาํ สอนและบทรอ ยกรอง ฯลฯ 3.1 เนนยาํ้ ประเด็นหลัก หนวยงานของเราจะทําหนาทเี่ ปนผูใหบ ริการที่รวดเรว็ ทซ่ี อื่ ตรง โปรง ใส ตรวจสอบได เชนนต้ี อไป แมก ารปฎริ ูประบบราชการจะสง ผลใหห นว ยงานของเรา ตองเปลย่ี นสังกัดไปอยางไรก็ตาม น่ันเพราะเราตระหนักในบทบาทของเราในฐานะ “ขาราชการ” แมวาปจจุบันเราจะถูกเรียกวา “เจา หนาท่ีของรัฐ” ก็ตาม 3.2 เสนอคาํ ถามหรือขอ คดิ ใหผ อู านใชว ิจารณญาณ เคราะหกรรมทงั้ หลายอันเกดิ กับญาตพิ ่ีนอ งและลกู หลานของผูค นในบานเมืองของเรา อันเกิดจากความอํามหิตมักไดของผูคายาเสพติดเหลานี้ เปนส่ิงสมควรหรือไมกับคําวา “วิสามัญ ฆาตกรรม” ทานทีอ่ า นบทความน้ีจบลง คงมคี ําตอบใหก ับตัวเองแลว 3.3 สรปุ เรอ่ื ง การกินอาหารจืด รางกายไดรับเกลือเล็กนอย จะทําใหชีวิตจิตใจ ราเริงแจมใส น้ําหนักตัวมาก ๆ จะลดลง หวั ใจไมต อ งทําหนา ท่หี นกั ไตทําหนาทีไ่ ดดี ไมมีบวมตามอวยั วะตา ง ๆ และ เปนการปอ งกันโรคหวั ใจ โรคไต หลอดเลือดแขง็ ความดันโลหิตสงู ขอ อักเสบ แผลกระเพาะอาหารและ จะมอี ายุยนื ดวย 3.4 เสนอความเห็นของผูเขยี น การปฏริ ปู กระบวนการเรียนการสอนประสบผลสาํ เรจ็ หรอื ไม คงไมใ ชแ คก ารเขารบั การอบรมเทคนคิ วิธีการสอนเพียงอยางเดียว ยังขน้ึ อยกู บั องคป ระกอบอันสําคญั ยงิ่ กวาสง่ิ ใดคือ

53 ตวั ผสู อนมีใจและพรอมจะรับความเปลีย่ นแปลงทเี่ กิดขน้ึ พรอ ม ๆ กับความกระตอื รอื รน ทจี่ ะพฒั นา ตนเองเพ่ือกลมุ เปา หมาย คอื ผเู รยี น การปฏริ ูปกระบวนการเรยี นการสอนกจ็ ะประสบความสําเรจ็ ได 3.5 ขยายจดุ ประสงคข องผูเ รยี น ควบคกู บั บทรอ ยกรอง แมอาหารการกนิ และการออกกําลังกายจะทําใหคนเราสวยงามตามธรรมชาติอยูได นานแตว ันหนง่ึ เราก็คงหนีไมพ น วฏั จักรธรรมชาติ คือ การเกิด แก เจ็บและตาย รางกายและความงาม กค็ งตอ งเสือ่ มส้ินไปตามกาลเวลา ฉะน้ันก็อยาไปยึดติดกบั ความสวยงามมากนัก แตควรยึดถือความงาม ของจิตใจเปน เร่อื งสําคญั เพราะสงิ่ ท่จี ะเหลอื อยใู นโลกน้ีเมื่อความตายมาถงึ คือ ความดี ความชั่วของเรา เทานั้น ดังพระราชนิพนธของพระมหาสมณเจากรมพระปรมานุชิตชิโนรส ในเรื่องกฤษณาสอนนอง คาํ ฉันทวา พฤษภกาษร อีกกญุ ชรอันปลดปลง โททนตเ สนง คง สาํ คญั หมายในกายมี นรชาติวางวาย มลายสิน้ ท้ังอนิ ทรีย สถติ ทว่ั แตชวั่ ดี ประดบั ไวใ นโลกา แนวทางการเขียนเรียงความ เมื่อไดศึกษาองคประกอบอันจะนําไปใชในการเขียนเรียงความแลว กอนท่ีจะลงมือเขียน เรยี งความผเู ขยี นตองเลอื กเรือ่ งและประเภทของเรอ่ื งท่จี ะเขียน หลังจากน้ันจึงวางโครงเร่ืองใหชัดเจน เพ่ือเรียบเรียงเน้ือหา ซึ่งการเรียบเรียงเนื้อหานี้ตองอาศัยความสามารถในการเขียนยอหนาและการ เช่อื มโยงยอ หนา ใหเ ปน เนือ้ หาเดียวกัน 1. การเลอื กเรอื่ ง ปญหาสาํ คญั ประการหนึง่ ของผเู ขยี นทีไ่ มสามารถเริ่มตน เขยี นได คือ ไมท ราบจะเขียนเรื่อง อะไร วิธีการแกปญ หาดงั กลา วคือ หัดเขยี นเร่ืองใกลตัวของผูเขียน หรือเรื่องที่ผูเขียนมีประสบการณดี รวมท้ังเรื่องท่ีผเู ขยี นมีความรเู ปน อยางดี หรอื เขยี นเรอ่ื งท่สี นใจ เปนเรื่องราวหรือเหตกุ ารณท ี่กาํ ลงั อยใู น ความสนใจของบคุ คลทัว่ ไป นอกจากนผ้ี เู ขยี นอาจพจิ ารณาองคประกอบ 4 ประการ เพอ่ื เปน แนวทางใน การตดั สนิ ใจเลอื กเรื่องท่ีจะเขียนดังตอไปน้ี 1.1 กลุมผูอาน ผูเขียนควรเลือกเขียนเร่ืองสําหรับกลุมผูอานเฉพาะและควรเปนกลุม ผูอานท่ผี เู ขียนรูจกั ดี ท้งั ในดา นการศึกษา ประสบการณ วยั ฐานะ ความสนใจและความเชอื่ 1.2 ลักษณะเฉพาะของเร่ือง เร่ืองที่มีลักษณะพิเศษจึงดึงดูดใจใหผูอานสนใจ ลักษณะ พิเศษดงั กลาว ไดแ ก ความแปลกใหม ความถกู ตองแมนยาํ แสดงความมรี สชาติ 1.3 เวลา เรื่องท่ีจะเขียนหากเปนเร่ืองที่อยูในกาลสมัยหรือเปนปจจุบัน จะมีผูสนใจ อานมาก สวนเรื่องทพ่ี นสมยั จะมผี ูอา นนอย นอกจากนก้ี ารใหเวลาในการเขยี นของผเู ขียนก็เปนสงิ่ สําคัญ ถาผูเขียนมีเวลามาก ก็จะมีเวลาคนควาหาขอมูลเพ่ือการเขียนและการอางอิงไดมาก ถาผูเขียนมี เวลานอ ย การเขยี นดวยเวลาเรง รัดกอ็ าจทาํ ใหเ นือ้ หาขาดความสมบูรณดวยการอา งอิง

54 1.4 โอกาส การเขียนเรือ่ งประเภทใดขึ้นอยูกับโอกาสดวย เชน ในโอกาสเทศกาลและวัน สาํ คัญทางราชการและทางศาสนา กเ็ ลือกเขียนเรื่องทีเ่ ก่ียวกบั โอกาสหรอื เทศกาลน้นั ๆ เปนตน 2. ประเภทของเร่ืองทีจ่ ะเขียน การแบงประเภทของเร่อื งทจ่ี ะเขยี นนนั้ พิจารณาจากจุดมุงหมายในการเขยี น ซงึ่ แบงไดเปน 3 ประเภท คือ 2.1 เร่อื งที่เขยี นเพอ่ื ความรู เปนการถายทอดความรูและประสบการณ รวมทั้งหลักการ ตลอดจนขอเทจ็ จรงิ ตาง ๆ ใชวิธเี ขยี นบอกเลา หรือบรรยายรายละเอียด 2.2 เรื่องที่เขียนเพื่อความเขาใจ เปนการอธิบายใหผูอื่นเขาใจความรู หลักการหรือ ประสบการณต าง ๆ การเขียนเพอ่ื ความเขา ใจมกั ควบคูไปกบั การเขยี นเพอ่ื ใหเกิดความรู 2.3 การเขียนเพือ่ โนม นา วใจ เปน การเขียนเพอ่ื ใหผูอานเชื่อถือและยอมรับ เพ่ือใหผูอาน ไดร บั อรรถรสทางใจ ใหส นุกสนาน เพลิดเพลินไปกบั ขอ เขยี นนั้น ๆ 3. การวางโครงเร่อื งกอ นเขยี น การเขยี นเรียงความเปนการเสนอความคิดตอ ผูอา น ผเู ขียนจึงตองรวบรวมเลือกสรรและจดั ระเบียบความคดิ แลวนํามาเรียบเรียงเปนโครงเรื่อง การรวบรวมความคิดอาจจะรวบรวมขอมูลจาก ประสบการณของผูเขียนเอง นําสวนที่เปนประสบการณตรงและประสบการณทางออม ซึ่งเกิดจาก การฟง การอาน การพูดคุย ซักถาม เปนตน เมื่อไดขอมูลแลวก็นําขอมูลนั้นมาจัดระเบียบความคิด โดยจัดเรียงลําดับตามเวลา เหตุการณ ความสําคัญและเหตุผล แลวจึงเขียนเปนโครงเร่ือง เพ่ือเปน แนวทางใหงานเขียนอยูในกรอบ ไมออกนอกเรื่อง และสามารถนํามาเขียนขยายความเปนเน้ือเร่ืองที่ สมบูรณ เขียนช่ือเรื่องไวกลางหนากระดาษ เลือกหัวขอท่ีนาสนใจที่สุดเปนคํานํา และเลือกหัวขอ ท่นี า ประทับใจที่สดุ เปนสรุป นอกนั้นเปน เน้อื เรอ่ื ง 3.1 ชนิดของโครงเร่ือง การเขียนโครงเรอ่ื งนิยมเขียน 2 แบบ คือ โครงเรือ่ งแบบหวั ขอและโครงเรอ่ื งแบบประโยค 3.1.1 โครงเรือ่ งแบบหวั ขอ เขยี นโดยใชค ําหรอื วลสี ้ัน ๆ เพอ่ื เสนอประเดน็ ความคิด 3.1.2 โครงเร่ืองแบบประโยค เขยี นเปนประโยคทส่ี มบูรณ โครงเรอ่ื งแบบน้ี มรี ายละเอียดทชี่ ดั เจนกวา โครงเรอื่ งแบบหวั ขอ 3.2 ระบบในการเขียนโครงเร่อื ง การแบงหัวขอ ในการวางโครงเร่อื งอาจแบงเปน 2 ระบบ คือ 3.2.1 ระบบตวั เลขและตัวอักษร เปนระบบที่นิยมใชกันทั่วไป โดยกําหนดตัวเลข หรอื ประเด็นหลกั และตวั อกั ษรสาํ หรับประเด็นรอง ดงั น้ี 1) ................................................................................................ (1) ........................................................................................ (2) ........................................................................................

55 2) ................................................................................................ (1) ........................................................................................ (2) ........................................................................................ 3.2.2 ระบบตัวเลข เปน การกําหนดตวั เลขหลักเดียวใหกับประเด็นหลักและตัวเลขสอง หลกั และสามหลัก ใหก ับประเดน็ รอง ๆ ลงไป ดงั นี้ 1) ................................................................................................ (1.1) ..................................................................................... (1.2) ..................................................................................... 2) ................................................................................................ (2.1) ..................................................................................... (2.2) ..................................................................................... 3.3 หลกั ในการวางโครงเรื่อง หลักในการวางโครงเร่ืองน้ันควรแยกประเด็นหลักและประเด็นยอจากกันใหชัดเจน โดยประเดน็ หลักทุกขอควรมีความสําคัญเทากัน สวนประเด็นยอยจะเปนหัวขอที่สนับสนุนประเด็นหลัก ทัง้ นี้ ทกุ ประเดน็ ตอ งตอ เนื่องและสอดคลอ งกนั จงึ จะเปนโครงเรื่องท่ดี ี ตวั อยางโครงเร่อื งแบบหวั ขอ เรือ่ ง ปญหาการติดยาเสพตดิ ของวยั รุนไทย 1. สาเหตขุ องการติดยาเสพตดิ ก. ตามเพ่อื น ข. การหยารางของบิดา มารดา ค. พอแมไ มม ีเวลาใหล ูก ง. การบงั คบั ขเู ขญ็ 2. สภาพปญ หาของการตดิ ยาเสพติดของวยั รนุ ไทย ก. จาํ นวนผูต ิดยา ข. การกออาชญากรรม ค. การคา ประเวณี 3. แนวทางการแกไ ขปญหา ก. การสรางภูมติ านทานในครอบครัว ข. การสรางชมุ ชนใหเ ขม แข็ง ค. กระบวนการบาํ บดั รักษาแบบผสมผสาน

56 ตวั อยางโครงเรอื่ งแบบประโยค เรื่อง ปญหาการตดิ ยาเสพติดของวยั รนุ ไทย 1. สาเหตขุ องการติดยาเสพตดิ มหี ลายสาเหตุท้ังสาเหตุทเี่ กิดจากตัวเองและจากส่ิงแวดลอม ก. เสพตามเพ่ือน เพราะความอยากลอง คิดวาลองครง้ั เดียวคงไมต ิด ข. บิดา มารดา หยารา งกนั ลูกตองอยกู ับฝายใดฝา ยหนึ่งทําใหร สู กึ วา เหว เหงา และเศราลึก ๆ ค. พอแมใหเ วลากับการทํางานหาเงินและการเขาสังคม ไมมเี วลาใหค รอบครวั ง. ในโรงเรยี นมีกลมุ นกั เรยี นทท่ี ้งั เสพและคา ยาเสพติดเอง ใชก ําลังขม ขูบีบบงั คับใหซอื้ ยา 2. สภาพปญหาของการตดิ ยาเสพตดิ ของวยั รนุ ไทย ก. จาํ นวนวัยรนุ ที่ติดยาเสพตดิ ในปจ จบุ นั มีจํานวนเพมิ่ ข้นึ อยา งรวดเร็ว ข. ปญ หาทตี่ ามมาของการตดิ ยาเสพติด คือ การกอ อาชญากรรมทกุ ประเภท ค. ในหมูวัยรนุ หญิงท่ีติดยาเสพตดิ มกั ตกเปน เหย่อื ของการคาประเวณใี นทส่ี ดุ 3. แนวทางการแกไ ขปญหา ก. การใหความรกั ความอบอนุ และความเอ้ืออาทร รวมทงั้ การมีเวลาใหก บั คนใน ครอบครวั เปน ภูมติ านทานปญหายาเสพตดิ ไดอยา งดี ข. การทําใหค นในชุมชนรกั ชมุ ชน ชว ยเหลือแกป ญ หาในชมุ ชนจะเปน เกราะปองกันปญหา ยาเสพติดไดอ ยางดี เพราะเขารวมกนั สอดสอ งดแู ลปองกนั ชมุ ชนของตนเองจาก ยาเสพตดิ ค. สังคมใดทม่ี ผี ูค นสนใจใฝรู ใฝแสวงหาขอ มลู ขา วสาร ผูค นจะมคี วามรูเ พียงพอทจ่ี ะพาตวั ใหพน จากภัยคุกคามทุกรปู แบบดว ยปญ ญาความรทู ี่มี ง. กระบวนการบําบดั ผตู ิดยามิใหกลับมาติดใหม ทําไดดวยการใหการรักษาทางยาควบคู กบั การบาํ บดั ทางจติ ใจ ดว ยการใชการปฏิบตั ทิ างธรรม ซึ่งจะเปนภูมติ านทานทางใจท่ถี าวร 4. การเขยี นยอหนา การยอ หนา เปน สง่ิ จาํ เปน อีกอยา งหน่ึง เพราะจะชวยใหผ อู า น อานเขา ใจงายและอา นไดเรว็ มชี องวางใหไ ดพ กั สายตา ผูเขียนเรยี งความไดดีตองรูหลักในการเขยี นยอ หนา และนํายอหนาแตละหนา มาเชอื่ มโยงใหสัมพันธก ัน ในยอหนา หน่ึง ๆ ตองมีสาระเพียงประการเดียว ถาจะข้ึนสาระสําคัญใหม ตองขึ้นยอหนาใหม ดังน้ัน การยอหนาจะมากหรือนอยขึ้นอยูกับสาระสําคัญที่ตองการเขียนถึง ในเน้อื เรื่อง แตอ ยางนอ ยการเขียนเรยี งความตอ งมี 3 ยอ หนา คือ ยอ หนาท่ีเปนคํานาํ เน้ือเรือ่ งและสรปุ 4.1 สวนประกอบยอ หนา 1 ยอหนา ประกอบดวย ประโยคใจความสําคัญและประโยคขยายใจความสําคัญ หลาย ๆ ประโยค มาเรยี บเรียงตอ เนือ่ งกนั 4.2 ลักษณะของยอ หนาทดี่ ี ยอ หนาที่ดคี วรมลี กั ษณะ 3 ประการ คอื เอกภาพ สมั พันธภาพ และสารัตถภาพ 1. เอกภาพ คือ ความเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน มีประโยคใจความสําคัญในยอหนา เพยี งหน่งึ สว นขยายหรือสนับสนุนตองกลา วถงึ ใจความสาํ คญั น้ัน ไมกลาวนอกเรอ่ื ง

57 2. สัมพันธภาพ คือ การเรียบเรียงขอความในยอหนาใหเกี่ยวเนื่องสัมพันธกัน มีการลําดบั ความอยา งมรี ะเบยี บ นอกจากน้ี ยังควรมีความสมั พันธก บั ยอ หนา ทีม่ มี ากอนหรือยอ หนาที่ ตามมาดวย 3. สารัตถภาพ คือ การเนนความสําคัญของยอหนาแตละยอหนาและของเร่ือง ท้ังหมดโดยใชประโยคส้ัน ๆ สรุปกินความทั้งหมด อาจทาํ ไดโดยการนําประโยคใจความสําคัญมาไว ตอนตนหรือตอนทา ย ยอหนา หรือใชส รุปประโยคหรอื วลีทมี่ ีลักษณะซํ้า ๆ กัน 5. การเชอ่ื มโยงยอหนา การเชือ่ มโยงยอหนา ทําใหเกิดสัมพันธภาพระหวางยอหนา การเรียงความเรื่องหนึ่งยอม ประกอบดวยหลายยอหนา การเรียงลาํ ดับยอหนาตามความเหมาะสมจะทําใหขอความเก่ียวเนื่องเปน เร่ืองเดยี วกัน วธิ ีการเชื่อมโยงยอ หนาแตล ะยอ หนาก็เชน เดยี วกบั การจดั ระเบยี บความคิดในการวางโครง เรื่อง ซึง่ มีดว ยกัน 3 วธิ ี คอื 5.1 การลาํ ดบั ยอ หนาตามเวลา อาจลําดับตามเวลาในปฏิทนิ หรอื ตามเหตุการณท่เี กิดขึ้น กอ นไปยงั เหตกุ ารณท ีเ่ กดิ ขึน้ ภายหลงั 5.2 การลําดับยอหนาตามสถานที่ เรียงลําดับขอมูลตามสถานท่ีหรือตามความเปนจริง ที่เกดิ ขนึ้ 5.3 การลําดบั ยอหนา ตามเหตผุ ล อาจเรยี งลาํ ดับจากเหตุไปหาผล หรอื ผลไปหาเหตุ 6. สาํ นวนภาษา 6.1 ใชภาษาใหถูกหลักภาษา เชน การใชลักษณะนาม ปากกาใชวา “ดาม” รถใชวา “คนั ” พระภกิ ษุใชวา “รูป” เปนตน นอกจากนี้ไมควรใชสาํ นวนภาษาตางประเทศ เชน ขณะท่ีขาพเจา จับรถไฟไปเชียงใหม ควรใชว า ขณะทข่ี า พเจา โดยสารรถไฟไปเชยี งใหม บิดาของขา พเจา ถูกเชญิ ไปเปน วทิ ยากร ควรใช บดิ าของขาพเจา ไดร บั เชิญไปเปนวิทยากร 6.2 ไมค วรใชภ าษาพูด เชน ดจี ัง เมอ่ื ไหร ทาน ฯลฯ ควรใชภาษาเขยี น ไดแก ดีมาก เม่ือไร รับประทาน 6.3 ไมควรใชภ าษาแสลง เชน พน ฝอย แจวอาว สดุ เหว่ยี ง ฯลฯ 6.4 ควรหลกี เล่ยี งการใชคําศพั ทยากท่ีไมจ าํ เปน เชน ปริเวทนากร ฯลฯ ซ่ึงมีคําที่งายกวา ท่ีควรใชคือคําวา วิตก หรือใชคําที่ตนเองไมทราบความหมายท่ีแทจริง เชน บางคนใชคําวาใหญโต รโหฐาน คาํ วา รโหฐาน แปลวา ทล่ี ับ ทถ่ี ูกตองใช ใหญโ ตมโหฬาร เปน ตน 6.5 ใชค ําใหถ กู ตอ งตามกาลเทศะและบุคคล เชน คาํ สุภาพ คําราชาศัพท เปนตน 6.6 ผูกประโยคใหก ระชับ รดั กุม เชน “ถา เจาเดินชาเชนนี้ เมื่อไรจะไปถึงท่ีที่จะไปสักที” ควรใชใหก ระชบั วา “ถาเจา เดินชาเชนนี้เมือ่ ไรจะไปถึงท่ีหมายสกั ท”ี หรอื ประโยควา “อนั ธรรมดาคนเรา เกดิ มาในโลกน้ี บา งกเ็ ปนคนดี บา งก็เปน คนช่วั ” ควรใชว า “คนเรายอ มมที งั้ ดแี ละช่ัว” เปน ตน

58 7. การใชห มายเลขกํากบั หวั ขอ ในเรยี งความจะไมใชหมายเลขกํากับ ถาจะกลาวแยกเปนขอ ๆ จะใชวา ประการที่ 1........ประการที่ 2.............หรือประเภทท่ี 1..............ประเภทท่ี 2.............แตจะไมใชเปน 1............2............เรียงลาํ ดับ แบบการเขียนท่วั ไป 8. การแบงวรรคตอนและเคร่อื งหมายวรรคตอน เคร่ืองหมายวรรคตอน เชน มหพั ภาค ( . ) อัฒภาค (; ) จลุ ภาค ( , ) น้นั ไทยเลียนแบบฝรั่งมา จะใชหรือไมใชก็ได ถาใชตองใชใหถูกตอง ถาไมใชก็ใชแบบไทยเดิม คือ การเวนวรรคตอนโดยเวน เปนวรรคใหญ วรรคนอย ตามลกั ษณะประโยคทใี่ ช 9. สาํ นวนกับโวหาร สํานวนกับโวหารเปนคาํ ท่ีมีความหมายอยา งเดียวกันนาํ มาซอ นกัน หมายถงึ ช้ันเชิง ในการเรยี บเรยี งถอยคาํ ในการเขียนเรียงความสํานวนโวหารที่ใชมี 5 แบบ คือ 9.1 แบบบรรยาย หรือท่ีเรียกกันวาบรรยายโวหาร เปนโวหารเชิงอธิบายหรือเลาเร่ือง อยางถ่ีถวนโวหารแบบนี้เหมาะสําหรับเขียนเร่ืองประเภทใหความรู เชน ประวัติ ตํานาน บันทึก เหตุการณ ฯลฯ ตัวอยาง บรรยายโวหาร เชน “ขณะทเ่ี ราขบั รถขึน้ เหนอื ไปนครวัด เราผา นบานเรอื นซ่ึงประดับดวยธงสีนํ้าเงินและสีแดง ไวนอกบา น เราไปหยดุ ที่หนา วดั ซึ่งประตูทางเขา ตกแตง ดวยดอกไมและเครอื เถาไม ในเขตวัด พระสงฆ หม จวี รสสี ม สนทนาปราศรัยกบั ผคู นทไี่ ปนมัสการอยใู นปะราํ ไมปลูกขน้ึ เปนพิเศษ ความประสงคที่เราไป หยุดที่วัดก็เพื่อกอพระทรายอันเปนเร่ืองที่สําคัญท่ีสุดในวันขึ้นปใหมตามศรัทธาของพุทธศาสนิกชน การกอพระทรายเปนพิธีบุญ อธิษฐานขอพรอยางหนึ่ง งานเทศกาลน้ีเปนเวลาที่วัดทุก ๆ วัด จะตอง เก็บกวาดใหสะอาดท่ีสุด มีการสรงน้ําพระพุทธรูปเปนประจําปเพ่ือขอใหฝนตกโดยเร็ว” จาก สมโรจน สวัสดกิ ุล ณ อยธุ ยา “วันปใ หมท นี่ ครวัด” งานเทศกาลในเอเชีย เลม 1 โครงการความรวมมือทางดาน การพิมพ ชดุ ที่ 2 ศนู ยว ฒั นธรรมแหง เอเชียของยูเนสโก 9.2 แบบพรรณนา หรือที่เรียกวา พรรณนาโวหาร คือ โวหารที่กลาวเปนเรื่องราว อยา งละเอียดใหผ ูอา นนกึ เห็นเปน ภาพ โดยใชถอ ยคาํ ที่ทําใหผ ูอา นเกิดภาพในใจ มโนภาพขนึ้ โวหาร แบบนี้สําหรบั ชมความงามของบา นเมือง สถานท่ี บุคคล เกยี รตคิ ณุ คณุ ความดีตาง ๆ ตลอดจนพรรณนา อานุภาพของกษตั รยิ และพรรณนาความรูสึกตาง ๆ เชน รกั โกรธ แคน ริษยา โศกเศรา เปนตน ตัวอยา ง พรรณนาโวหาร เชน “เมื่อถึงตอนนํ้าต้ืนพวกฝพายตางชวยกันถอ ทางน้ําคอ ยกวางออกไปเปนหนองน้ําใหญ แตนาํ้ สงบนิง่ นาประหลาด ปารนแนวไปจากริมหนองปลอยใหตนหญาสีเขียวจําพวกออคอยรับแสง สะทอนสีน้ําเงินแกจากทองฟา ปุยเมฆสีมวงลอยไปมาเหนือศีรษะทอดเงาลงมาใตใบบัวและดอกบัว สีเงิน เรือนเล็กหลังหน่งึ สรางไวบนเสาสูง แลดูดําเม่ือมมาแตไกล ตัวเรือนมีตน ชะโอนสองตน ซึ่งดูเหมือนจะข้ึนอยูในราวปาเบอ้ื งหลัง เอนตนลงเหนือหลังคา ท้ังตนและใบคลายจะเปนสัญญาณ วามีความเศราโศกสุดประมาณ” จากทองสุก เกตุโรจน “ทะเลใน” แปลและเรียบเรียงจากเรอื่ ง “The Lagoon” ของ Joseph Conrad การเขยี นแบบสรา งสรรค มหาวิทยาลัยรามคําแหง 2519

59 9.3 แบบอุปมา หรือท่ีเรียกวาอุปมาโวหาร คือ โวหารที่ยกเอาขอความมาเปรียบเทียบ เพือ่ ประกอบความใหเดน ชดั ขน้ึ ในกรณีทีห่ าถอยคํามาอธิบายใหเ ขาใจไดย าก เชน เร่อื งที่เปนนามธรรม ท้ังหลาย การจะทําใหผอู า นเขาใจเดน ชดั ควรนําสงิ่ ท่ีมีตวั ตนหรือสิง่ ท่คี ิดวา ผูอานเคยพบมาเปรยี บเทียบ หรอื อาจนํากริ ยิ าอาการของส่งิ ตา ง ๆ มาเปรยี บเทียบก็ได เชน เย็นเหมือนน้ําแข็ง ขาวเหมือนด่ังสําลี ไวเหมือนลิง บางทีอาจนําความรูสึกท่ีสัมผัสไดทางกายมาเปรียบเทียบเปนความรูสึกทางใจ เชน รอนใจดังไฟเผา รักเหมือนแกวตา เปนตน โวหารแบบนี้มักใชแทรกอยูในโวหารแบบอื่น ตัวอยาง อุปมาโวหาร เชน ความสวยเหมอื นดอกไม เม่ือถงึ เวลาจะรว งโรยตามอายขุ ยั แตความดีเหมือนแผนดิน ตราบใดท่ีโลกดํารงอยู ผืนดินจะไมมีวันสูญหายไดเลย ความดีจึงเปนของคูโลก และถาวรกวาความสวย ควรหรอื ไมถ า เราจะหันมาเทิดทูนความดีมากกวาความสวย เราจะไดท าํ แตส ่งิ ทีถ่ ูกเสยี ที 9.4 แบบสาธก หรือสาธกโวหาร สาธก หมายถึง ยกตัวอยางมาอางใหเห็น สาธกโวหาร จึงหมายถึงโวหารที่ยกตัวอยางมาประกอบอาง เพื่อใหผูอานเขาใจเร่ืองไดชัดเจนขึ้น ตัวอยางท่ียกมา อาจจะเปนตัวอยา งบุคคล เหตุการณห รอื นทิ าน โวหารแบบนี้มักแทรกอยูโวหารแบบอื่น เชนเดียวกับ อุปมาโวหาร ตวั อยาง สาธกโวหาร เชน “....พึงสังเกตการบูชาในทางทผ่ี ดิ ใหเ กดิ โทษ ดังตอ ไปนี้ ในสํานักอาจารยท ิศาปาโมกข เมืองตักศิลา มีเด็กวัยรุนเปนลูกศิษยอยูหลายคน เรียนวิชา ตางกันตามแตเขาถนัด มีเด็กวัยรุนคนหน่ึงช่ือ สัญชีวะ อยูในหมูน้ันเรียนเวทยมนตเสกสัตวตาย ใหฟนคนื ชีพไดตามธรรมเนยี มการเรียนเวทยมนตตองเรยี นผกู และเรียนแกไปดวยกัน แตเขาไมไดเรียน มนตแ ก” มาวันหนึ่ง สัญชีวะกับเพ่ือนหลายคนพากันเขาปาหาฟนตามเคย ไดพบเสือโครงตัวหน่ึง นอนตายอยู “น่ีแนะเพอ่ื น เสอื ตาย” สัญชีวะเอยขึ้น “ขาจะเสกมนตใหเสือตัวน้ีฟนคืนชีพขึ้นคอยดูนะ เพอื่ น” “แนเทียวหรอื ” เพอื่ นคนหนึง่ พูด “ลองปลกุ มันใหคืนชีพลุกข้ึนดูซิ ถาเธอสามารถ” แลวเพื่อน ๆ คน อนื่ ๆ ปน ขึน้ ตนไมค อยดู “แนซ ีนา” สัญชวี ะยืนยนั แลว เริม่ รายมนตเสกลงทร่ี า งเสือ พอเจาเสือฟนคืนชีพขึ้นยืนรูสึกหิว มองเห็นสัญชีวะพอเปนอาหารแกหิวได จึงสะบัดแยกเข้ียวอวด สญั ชวี ะและคาํ รามว่ิงปราดเขา กัดกา นคอสัญชวี ะลม ตายลง เม่ืออาจารยไดทราบขาวก็สลดใจและอาลัยรักในลูกศิษยมาก จึงเปลงอุทานขึ้นวา “นี่แหละผลของการยกยองในทางท่ผี ดิ ผยู กยองคนเลวราย ยอมรับนบั ถอื เขาในทางมิบังควรตองไดรับ ทุกขถ งึ ตายเชน นีเ้ อง” จาก ฐะปะนีย นาครทรรพ การประพันธ ท 041 อักษรเจริญทศั น 2519 หนา 9 9.5 แบบเทศน หรือเทศนาโวหาร คอื โวหารท่ีอธิบายชี้แจงใหผูอานเช่ือถือตาม โดยยก เหตผุ ลขอ เท็จจรงิ อธิบายคณุ โทษ แนะนาํ สั่งสอน ตัวอยา งเชน “คนคงแกเรียนยอมมีปรีชาญาณ ฉลาดคิด ฉลาดทํา ฉลาดพูดและมีความรูสึกสูง สาํ นกึ ในผดิ ชอบชั่วดี ไมก ลาทําในส่ิงทผ่ี ิดทช่ี ั่ว เพราะรสู กึ ละอายขวยเขนิ แกใ จและรสู กึ สะดุงหวาดกลัว ตอผลรายอันพึงจะไดร บั รสู ึกอ่ิมใจในความถูกตอง รสู ึกเสยี ใจในความผิดพลาด และรูเทาความถูกตอง

60 นัน้ วา มไิ ดอยูท ่ีดวงดาวประจําตัว แตอยูท่ีการกระทําของตัวเอง พึงทราบวา ความฉลาดคิด ฉลาดทํา ฉลาดพูดและความรูสึกสงู ทําใหค ดิ ดี ท่ีจรงิ และคิดจริงท่ีดี ทาํ ดที จี่ ริง ทาํ จริงทีด่ ี และพดู ดีทจี่ รงิ พูดจรงิ ทด่ี ี นี่คือวิธีจรรยาของคนแกเรียน จากฐะปะนยี  นาครทรรพ การประพนั ธ ท 041 อักษรเจริญทัศน 2519 หนา 8 โวหารตา ง ๆ ดงั กลาว เมือ่ ใชเขยี นเรียงความเรอื่ งหน่ึง ๆ ไมไ ดหมายความวาจะใชเพียงโวหาร ใดโวหารหนึ่งเพียงโวหารเดียว การเขียนจะใชหลาย ๆ แบบประกอบกันไป แลวแตความเหมาะสม ตามลกั ษณะเน้อื เรอ่ื งทีเ่ ขียน การเขยี นเรียงความเปนศิลปะ หลกั การตา ง ๆ ทว่ี างไมไ ดเปนหลกั ตายตวั ตวั อยา ง คณติ ศาสตร วิทยาศาสตร ดังนั้น จึงเปนเพียงแนวปฏิบัติและขอเสนอแนะ ในการเขียนอาจพลิกแพลงได ตามความเหมาะสมที่เหน็ สมควร ตวั อยาง เรียงความเร่ือง สามเสา ครวั ไทยแตก อนครัง้ หุงขา วดว ยฟน นนั้ มีส่ิงสําคัญอยางหน่ึง คือ กอนเสา เรายังหาครัวอยางน้ี ดไู ดในชนบท กอ นเสา น้นั อาจเปน ดนิ หรอื กอ นหนิ มสี ามกอนตัง้ ชนกันมีชองวางสําหรับใสฟน กอนเสา สามกอ นนี้เองเปน ท่ีสาํ หรับตงั้ หมอ ขา วหมอ แกงอันเปนอาหารประจําชีวิตของคนไทย ดู ๆ ไปกอนเสา สามกอนน้ันก็เปนสัญลักษณของชาติไทย เพราะชาติไทยแตไหนแตไรก็ตั้งอยูบนกอนเสาสามกอนนั้น มีชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย พระพุทธศาสนาก็ประกอบดวยกอนเสาสามกอน คือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ กอ นเสา สามกอนหรือสามเสานี้ เม่ือคิดไปอีกทีก็เปนคติอันดีท่ีเรานาจะยึดเปนเคร่ืองเตือนใจ ภาษิตจีนมีวา คนเราจะมีชีวิตมั่นคง จะตองน่ังบนมาสามขา มาสามขาตามภาษิตจีนนั้น หมายถึง สง่ิ สาํ คัญสามอยา งท่พี ยงุ ชวี ิตเรา ส่งิ สําคญั นั้นจะเปนอะไรก็ไดแ ตตองมีสามขา ถามเี พียงสองชีวติ กย็ งั ขาดความม่ันคง ภาษิตจีนน้ีฟงคลาย ๆ “สามเสา” คือวาชีวิตของเราต้ังอยูบนกอนสามกอน จึงมี ความม่ันคง ก็กอนเสาทง้ั สามสาํ หรบั ชวี ิตนี้คอื อะไร ตา งคนอาจหากอนเสาท้ังสามสําหรบั ชีวติ ของตัวเองได บางทานอาจยึดพระไตรลักษณ คือ ความทุกข 1 ความไมเท่ียง 1 และความไมใชตัวของเรา 1 เปนการยึดเพื่อทาํ ใจมิใหชอกช้ําขุนมัวในยามท่ีตกทุกขไดยาก หรือจะใชเปนเครื่องเตอื นมใิ หเ กดิ ความทะเยอทะยานตน ทาํ ลายสนั ตสิ ขุ ของชวี ติ ก็ได บางคนยดึ ไตรสิกขาเปนกอนเสา ท้งั สามแหง การยัง มชี วี ิต คอื ศลี สมาธิ ปญ ญา เปน หลกั การเขียนยอความ คือ การเก็บใจความสําคัญของเร่ืองที่อานหรือฟงมาเรียบเรียงใหม อยา งยอ ๆ โดยไมท าํ ใหส าระสาํ คัญของเร่ืองนั้นคลาดเคล่ือน หรือขาดหายไป การยอ ความเปนวธิ ีการหนึ่งทีช่ ว ยใหเ ราบนั ทกึ เรอื่ งราวตา ง ๆ ที่ไดอานหรือฟงมานนั้ ไวโดยยอ ๆ โดยเก็บรวบรวมไวเพื่อมิใหหลงลืม หรือเพ่ือนําเรื่องที่บันทึกไวน้ันไปใชในโอกาสตาง ๆ นอกจากน้ัน การยอ ความยงั ชวยใหถายทอดเร่อื งราวตอ ไปยังผอู นื่ ไดถ ูกตอ งรวดเร็วอีกดว ย

61 หลักการยอ ความ การยอ ความมีหลกั การทวั่ ไป ดังตอไปนี้ 1. ยอความตามรปู แบบการยอความแบบตาง ๆ กาํ หนดไวใ นหัวขอ แบบการยอความ 2. อานเรอ่ื งราวทจ่ี ะยออยา งนอย 2 เที่ยว เทีย่ วแรกจับใจความใหไดวา เรอื่ งอะไร หรอื ใครทํา อะไรที่ไหน อยางไร เทย่ี วทีส่ องจับใจความใหละเอยี ดข้นึ และพิจารณาวา อะไรเปน ใจความสําคัญ อะไร เปนใจความประกอบหรือพลความ หรือขอความทเ่ี สริมแตงใจความสําคัญใหเดนชัด ชัดเจน อะไรเปน กลวิธีการแตงถาจบั ใจความไมไดใ หอ า นอีกจนกวาจะสามารถจับใจความสําคญั ได 3. พิจารณาเกบ็ เฉพาะใจความสาํ คัญ หรือเกบ็ ใจความประกอบท่ีจาํ เปน 4. นาํ เฉพาะใจความทเี่ ก็บไวม าเรียบเรยี งใหมด วยภาษาของตนเองตามรูปแบบทกี่ ําหนด 5. ความสัน้ ยาวของการยอความไมสามารถกําหนดเปนอัตราสวนได ข้นึ อยูกบั จุดประสงคของ การยอและลักษณะของเรื่องที่ยอ ลักษณะของเรื่องก็คือ เร่ืองใดที่มีใจความประกอบมากถาเราเก็บ เฉพาะใจความสําคัญก็ยอไดสั้น ถาเก็บใจความประกอบที่จําเปนดวย อัตราสวนความยาวจะเพิ่มข้ึน ดงั นน้ั จึงไมมีเกณฑก าํ หนดเรือ่ งอตั ราสว นของยอความ 6. เปลี่ยนคําสรรพนามจากบุรุษที่ 1 บุรุษท่ี 2 เปนบุรุษท่ี 3 เพราะผูยอทําหนาที่เลาตอและ เครอ่ื งหมายใด ๆ ที่มีอยูในขอความเดิม จะไมใชในยอความ เชน มาลีพูดวา “พอมาแลว” เปลี่ยนเปน เธอพดู วาพอ มาแลว คอื ใหย อ รวมกนั ไป ไมแยกกลาวหรือขน้ึ บรรทัดใหม 7. ใชถอยคาํ ภาษางาย ๆ ไดใจความชดั เจน เชน อันมวลบุปผามาลอี ยใู นไพรสนฑเ ปลีย่ นเปน ดอกไมอยใู นปา แตถามคี าํ ราชาศัพทยงั คงใชอยู 8. เลอื กใชคําไดความหมายครอบคลุม เชน เพื่อกลาวถึงหนังสือพิมพ วิทยุ โทรทัศน ควรใช คําวา “สื่อสารมวลชน” แทน หรือเม่ือกลาวถึงสมุด ดินสอ ปากกา ยางลบ ไมบรรทัด ควรใชคําวา “เครือ่ งเขยี น” แทน เปน ตน 9. ไมใ ชอ กั ษรยอ หรอื คาํ ยอ เวนแตอ กั ษรยอ หรือคาํ ยอนัน้ เปนท่เี ขาใจและยอมรับใชก ันท่ัวไป แลว เชน พ.ศ. ร.ส.พ. ส.ป.อ. ฯลฯ 10. ขอความที่ยอแลวใหเขียนตอเนื่องกันโดยใชคําเชื่อม เพื่อใหความกระชับไมเยิ่นเยอ แตขอ ความทไ่ี มสัมพันธกนั ใหย อ หนาเปนตอน ๆ 11. การยอความเปนรอยกรอง ก็ใชวิธีเดียวกับรอยแกว แตเปล่ียนขอความจากรอยกรอง เปนรอ ยแกวธรรมดากอ น รูปแบบการเขยี นยอ ความ เรือ่ งทีจ่ ะยอ มหี ลายรปู แบบ เชน บทความ จดหมาย โอวาท ฯลฯ แตละรูปแบบมีแบบ การขึ้นตนเฉพาะ ดงั ตอ ไปน้ี

62 1. แบบของบทความ สารคดี ตํานาน นิทาน นยิ าย เร่ืองสัน้ ฯลฯ ยอ (บทความ สารคดี ตาํ นาน นิทาน นยิ าย เร่อื งส้นั ) เรอื่ ง ........................................................ ของ ..................(ผแู ตง ) ..............................จาก........................(แหลง ทีม่ า).................................ความวา (ขอความ)...................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 2. แบบของจดหมาย สาสน หนังสือราชการ ยอ (จดหมาย สาสน หนงั สอื ราชการ) ฉบบั ท่.ี ............................ของ............................................ ..........................................................ลงวนั ท่ี ความวา................................................................................ (ขอ ความ)...................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. แบบของประกาศ แจง ความ แถลงการณ ระเบียบคําสั่ง ฯลฯ ยอ (ประกาศ แจง ความ แถลงการณ ระเบยี บคาํ สง่ั ) เรอ่ื ง ......................................................... ของ.........................................ลงวันท่ี .....................................................ความวา (ขอ ความ) .................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 4. แบบของขา ว ยอ ขา วเร่อื ง...................................................จาก........................................................................ ลงวันท.ี่ .................................................ความวา........................................................................................ (ขอความ) .................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................

63 5. แบบของโอวาท คําปราศรัย สุนทรพจน ยอ (โอวาท คําปราศรยั สุนทรพจน) ของ................................แก. .............................................. .......................เนื่องใน......................(โอกาส)...................................................ที.่ ....................................... ณ วนั ที.่ .................................................................................ความวา (ขอ ความ) .................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 6. แบบปาฐกถา คาํ สอน คําบรรยาย ถอยแถลง ยอ (ปาฐกถา คาํ สอน คําบรรยาย ถอยแถลง) ของ..................................................................... เรือ่ ง.....................................................................แก. ..........................................ท.ี่ .................................... ...........................ณ วันท.ี่ .........................................เวลา..................................ความวา (ขอ ความ) .................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 7. แบบพระบรมราโชวาท เทศนา ยอ (พระบรมราโชวาท เทศนา) ใน..................................................................พระราชทานแก ...................................................................ใน..........................................ท่ี.............................................. ณ วันที.่ ....................................ความวา (ขอความ) .................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 8. แบบทเ่ี ปน รอยกรอง ใหถ อดเปน รอ ยแกวกอ นแลว ยอ ตามรปู แบบ คอื ยอ กลอนสภุ าพ (หรอื รอ ยกรองแบบอน่ื ทยี่ อ ) เรอ่ื ง...................................................................... ตอน................................................................ความวา (ขอความ) .................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................

64 9. ความเรยี งท่ีตดั ตอนมา ยอ เร่ือง...............................ของ..............................คดั จากเรือ่ ง ................................................. ................................จากหนงั สือ........................................................................ความวา (ขอ ความ) .................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ขอความทย่ี อถาเรือ่ งเดมิ ไมมชี ่ือเรอ่ื งใหต ง้ั ชอื่ เร่อื งใหตรงกับความสําคญั ของเรือ่ งนนั้ ๆ ตวั อยางยอ ความ (รอ ยแกว) เรอ่ื ง เปรียบเทียบนามสกลุ กบั ชอื่ แซ คนเรายังมีอยูเปนอันมาก ซ่ึงยังมิไดสังเกตวา นามสกุลกับช่ือแซของจีนนั้นผิดกันอยางไร ผทู ่ีแลดูแตเผิน ๆ หรือซึ่งมิไดเอาใจใสสอบสวนในขอน้ี มักจะสําคัญวาเหมือนกันและมีพวกจีนพวก นิยมจีนพอใจจะกลาววา การทพ่ี ระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงพระราชปรารภออกพระราชบัญญัติ นามสกุลขน้ึ น้ัน โดยทรงพระราชนิยมตามประเพณีชื่อแซของจีน ซ่ึงถาจะตรองดูก็จะเห็นวาคงจะไม เปน เชน น้ันโดยเหตุทีจ่ ะอธบิ ายตอไปนี้ แซของจนี นน้ั ตรงกับ “แคลน” ของพวกสกอ ตคอื เปน คณะหรอื พวก หรือถาจะเทียบทาง วดั กค็ ลา ยสํานัก เชน ท่ีเราไดยินเขากลา ว ๆ กนั อยูบ อย ๆ วา คนน้ันเปนสํานักวัดบวรนิเวศ คนน้ีเปน สํานักวัดโสมนัส ดังนี้เปนตัวอยาง สวนสกุลนั้นตรงกับคําอังกฤษวา “แฟมิลี่” ขอผิดกันอันสําคัญ ในระหวางแซกับนามสกุลนั้นก็คือ ผูรวมแซไมไดเปนญาติสายโลหิตกันก็ได แตสวนที่รวมสกุลน้ัน ถาไมไดเ ปนญาติสายโลหติ ตอกันโดยแทแลวก็รวมสกุลกันไมได นอกจากท่ีจะรับเปนบุตรบุญธรรมเปน พเิ ศษเทานน้ั ตดั ตอนจากเรื่องเปรียบเทยี บนามสกลุ กบั แซ จากหนงั สอื ปกิณกคดี พระราชนพิ นธ ของ พระบาทสมเดจ็ พระรามาธบิ ดศี รสี ินทรมหาวชิราวธุ พระมงกุฎเกลา เจาอยหู วั ศิลปบรรณาคาร 2515 หนา 75 - 76

65 การยอ ความจะเก็บเฉพาะใจความสําคญั และใจความประกอบทีจ่ าํ เปน บางสว นเพ่อื ใหใ จความ ยอ ความสมบรู ณ ยอหนาที่ 1 ใจความสาํ คัญวา “คนเรายงั มีอยเู ปน อันมาก ซง่ึ ยังมิไดสังเกตวานามสกลุ กับ ช่อื แซของจีนนนั้ ผดิ กนั อยางไร” นอกน้นั เปนใจความประกอบ ใจความประกอบยอ หนานไ้ี มเ กบ็ เพราะเห็นวาไมจาํ เปน เนื่องจากใจความสําคัญสมบูรณที่จะ นําไปยอ ไดอ ยูแลว ยอ หนา ที่ 2 ใจความสําคญั “ขอผดิ กนั อันสําคญั ในระหวางแซกับนามสกุลน้ันก็คือ ผูรวมแซ ไมไดเปน ญาติสายโลหิตกนั กไ็ ด แตผ ูร ว มสกลุ น้นั ถา ไมไ ดเปน ญาตสิ ายโลหิตตอกนั โดยแทแ ลวกร็ ว มสกุล กันไมไ ด” ใจความประกอบท่ีจําเปนท่ีควรเก็บเพ่ือเสริมใจความสําคัญใหยอความไดใจความสมบูรณ ครบถว น คอื “แซข องจีนเปน คณะหรอื พวก หรอื ถา จะเทยี บทางวดั ก็คลา ยสํานกั ” “..............นอกจากที่จะรับเปนบุตรบญุ ธรรมเปน พิเศษเทา นน้ั ” เม่อื ไดศึกษาหลักการยออ่ืน ๆ ครบถวนกับดูรูปแบบการยอที่ใชแลว นําใจความที่เก็บไวมา เรียบเรียงใหมดวยถอยคําของตนเอง รูปแบบการยอเปนความเรียงที่ตัดตอนมา ดังนั้น จึงเขียน ยอ ความไดดงั น้ี ยอเรอ่ื ง เปรียบเทยี บนามสกลุ กบั ช่อื แซ ของพระบาทสมเดจ็ พระมหารามาธิบดีศรสี ินทรมหา วชิราวธุ พระมงกฎุ เกลา เจาอยหู วั คัดจากเรือ่ งเปรียบเทียบนามสกลุ กบั ชอ่ื แซ จากหนังสอื ปกณิ กคดี ความวา มีคนจาํ นวนมากไมไ ดส ังเกตวา นามสกลุ กับแซของจีนนั้นตางกัน ผูรวมแซของจีนไมไดเปนญาติ สายโลหติ กนั ก็ได แตเปนคณะหรือพวกเหมือนสํานักวัดหน่ึง สวนรวมสกุลตองเปนญาติสายโลหิตกัน โดยแทเทาน้ัน หรือไมเ ชน นนั้ ก็ตองเปนบตุ รบญุ ธรรมที่รับไวเ ปน พเิ ศษ ถา เปน การยอท่มี งุ เกบ็ เฉพาะใจความสําคญั ขนึ้ ตน รูปแบบเหมือนกัน แตใจความจะส้ันเขา ดังน้ี มคี นจํานวนมากไมไดส งั เกตวานามสกลุ กบั แซข องจีนนน้ั ตา งกนั ผรู วมแซของจนี ไมไ ดเปน ญาติ สายโลหิตกไ็ ด แตผูรวมสกุลตอ งเปน ญาติสายโลหติ หรือบตุ รบุญธรรมทีร่ ับไวเ ปน พเิ ศษเทาน้นั

66 ตวั อยา งยอความ (รอ ยกรอง) ทหารเอกสยามสเู ศรษฐสงคราม กับสิทธกิ ารจดั การศกึ ษาสาํ หรบั ประเทศ (กาพยฉบัง) “ถามหนอยเถิดหนผู เู พยี ร เสร็จจากโรงเรียน แลว เจา จักทําอะไร” “ฉนั เปนพอ คา ก็ได ใหเตี่ยหัดให ตัง้ หา งอยางเถา แกฮ ง” ถามทวั่ ทกุ คนก็คง ใหคําตอบลง รอยกันมพิ ลันสงสยั จากโรงเรยี นจนี จงไป ถามโรงเรียนไทย จกั ไดค าํ ตอบนาน “ผมคิดเขาทําราชการ เชน ทา นขุนชาญ ลูกบานเดยี วกันม่ันหมาย” “หนูอยา นกึ วา งายดาย คดิ เขาคาขาย พอคาคอยนา ม่งั มี” “ผมรักราชการงานดี ตาํ แหนงหนาที่ ยศศกั ด์บิ ัฎตรานา แสวง” “บัดยามสยามตอ งการแรง ไทยฉลาดทุกแขนง ท้ังนอกและในราชการ” “เศรษฐกิจกก็ ิจแกนสาร นกั เรยี นรกั งาน ควรเลอื กประกอบเหมอื นกนั ” “ผมชอบราชการเทาน้นั ตง้ั ใจหมายมน่ั แตจ ะเขารับราชการ” คาํ ตอบเชน นม้ี ีประมาณ กีส่ ว นรอ งวาน คาํ นึงจะพึงพิศวง นึกไปไมนา งวยงง การคาขายคง ไมคนุ ไมค อ ยเคยทํา เคยแตรงั เกียจดวยซ้ํา นายไพรด วยชาํ นาญลวนงานเรยี ก “ราชการ” ........................................................ ครเู ทพ โคลงกลอนของครเู ทพ เลม 1 คุรสุ ภา 2515

67 ขอ ความที่ยอ ไดดงั น้ี ยอ กาพยฉ บงั เรื่องโครงกลอนของครูเทพ ตอน ทหารเอกสยามสเู ศรษฐสงครามกับสทิ ธิการ จัดการศกึ ษาสําหรบั ประเทศ ความวา ถาถามนกั เรียนในโรงเรยี นจนี กับโรงเรียนไทยวา เมอ่ื สําเร็จการศึกษาแลวจะไปประกอบอาชีพ อะไร นกั เรยี นในโรงเรียนจีนตอบวาจะไปเปนพอคา และนักเรียนในโรงเรียนไทยจะตอบวาจะทํางาน ราชการ คําตอบเชนน้ีเปนเพราะคนไทยไมคุนเคยและไมคอยเคยคาขายจึงไมเห็นความสําคัญทั้ง ๆ ท่ีเรือ่ งคาขายเปนเรื่องสําคัญที่ควรเลือกเปนอาชีพไดเหมือนกันและเหมาะสมกับประเทศไทยท่ีกําลัง ตอ งการคนฉลาดทํางานทุกประเภทไมใ ชเพยี งงานราชการเทา น้ัน สรุป ยอความเปนการเขียนแบบหน่งึ ทเ่ี กบ็ ใจความสําคัญของเร่ืองเดิมมาเขียนใหมใ หส ัน้ กวา เดิมเพื่อ สะดวกแกก ารเขาใจและการนําไปใช การยอ ความตองบอกลักษณะและท่ีมาของขอความที่จะยอและ ยอ ใหไ ดใ จความครบถวนใจความของขอความเดมิ เรื่องท่ี 4 การเขียนเพอ่ื การสือ่ สาร 1. การเขยี นจดหมาย เปน การสอื่ สารโดยตรงระหวางบคุ คลหรอื ระหวา งหนว ยงานตาง ๆ ชวยทาํ ใหระยะทางไกลเปน ใกล เพราะไมวาบุคคลหรอื หนวยงานจะหา งไกลกันแคไหนกส็ ามารถใช จดหมายสง ขา วคราวและแจง ความประสงคไดตามความตองการ การสง สารหรอื ขอ ความในจดหมาย ตองเขยี นใหแ จม แจง ชัดเจนเพ่อื จะไดเขาใจตรงกันทัง้ สองฝาย องคประกอบและรปู แบบของจดหมาย ผูเรยี นคงเคยเขยี นจดหมายหรอื อานจดหมายมาบา งแลว คงจะสงั เกตเหน็ วาจดหมายน้นั ไมว า ประเภทใด จะตอ งประกอบดวยสงิ่ ตา ง ๆ ดงั น้ี 1. ทีอ่ ยูของผเู ขียน เรม่ิ กึ่งกลางหนากระดาษระหวางเสนคนั่ หนากบั รมิ ของขอบกระดาษ 2. วัน เดือน ป ที่เขียนจดหมาย ใหเย้อื งมาทางซายของตาํ แหนง ที่เขยี นท่อี ยเู ล็กนอย 3. คาํ ขนึ้ ตน หา งจากขอบกระดาษดานซาย 1 นว้ิ 4. เนื้อหา ขึ้นอยกู บั ยอ หนา ตามปกติ อาจจะอยหู า งจากขอบกระดาษดา นซาย 2 น้ิว 5. คาํ ลงทา ยอยูแ นวเดยี วกับท่อี ยขู องผเู ขยี น 6. ชือ่ ผเู ขียน อยูใตค าํ ลงทาย ลาํ้ เขา ไปเลก็ นอย

68 ตวั อยาง รปู แบบการเขียนจดหมายท่ัวไป สถานทเ่ี ขียนจดหมาย ............................. วนั ..........เดือน......................ป. .............. ระยะ 1 นิ้ว คําขน้ึ ตน ................................................................................................. ประมาณ 2 น้ิว เน้ือหา ................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. คาํ ลงทาย ............................................... ชื่อผเู ขียน ............................................... หลกั การทั่วไปในการเขยี นจดหมาย การเขียนจดหมายควรคาํ นึงถึงส่ิงตอ ไปนี้ 1. การใชถอยคํา จดหมายที่ดี ตองใชถอยคําในการเขียนใหถูกตองเหมาะสมกับประเภท ของจดหมายและผรู บั จดหมายดวย ไดแ ก จดหมายสวนตัว การเขียนจดหมายสวนตัวไมมีขอกําหนดเกี่ยวกับการใชคําข้ึนตนและ คําลงทายท่ีตายตัวเพียงแตเลือกใชใหเหมาะสมเทานั้น คําขึ้นตนและลงทายสําหรับบุคคลท่ัวไป มีแนวทางการเขยี นสําหรบั เปนตัวอยา งใหเลือกใช ดังน้ี บุคคลท่ีติดตอ คําขนึ้ ตน คําลงทาย ญาติผใู หญ เชน พอ แม กราบเทา............................ กราบเทา ดวยความเคารพ ปู ยา ตา ยาย ทเี่ คารพอยา งสงู อยางสงู หรือกราบมาดวยความ เคารพรกั อยา งยง่ิ ญาติลาํ ดับรองลงมา เชน กราบ....................ทเ่ี คารพ กราบมาดวยความเคารพ ลุง ปา นา อา หรอื กราบ......................... ดวยความเคารพ ทเ่ี คารพอยางสงู ดวยความเคารพอยางสงู

69 พหี่ รอื ญาติชัน้ พี่ พ.่ี .....................ทร่ี กั ดว ยความรัก ถึง....................ท่ีรกั หรือ รกั หรือคดิ ถงึ ครู อาจารยห รือ ....................เพอื่ นรกั หรือ หรือรกั และคิดถงึ ผูบ ังคบั บญั ชาระดับสูง ........................นอ งรัก กราบเรยี น...........ทเ่ี คารพ ดวยความเคารพอยางสงู อยา งสงู ผูบังคบั บญั ชาระดบั ใกลต วั เรียน................ท่เี คารพ ดวยความเคารพ ผเู ขียน 2. มารยาทในการเขียนจดหมาย 2.1 เลือกกระดาษ ซอง ท่ีสะอาดเรียบรอย หากเปนไปไดควรใชกระดาษท่ีทําข้ึน เพ่อื การเขยี นจดหมายโดยตรง แตถ าหาไมไดก็ควรใชกระดาษทม่ี สี สี ุภาพ กระดาษทใี่ ชเขียนควรเปน กระดาษเตม็ แผน ไมฉกี ขาด ไมย ยู ่ียบั เยนิ ไมสกปรก 2.2 ซองจดหมายทีด่ ที ี่สุด คอื ซองทีก่ ารส่ือสารแหง ประเทศไทยจัดทาํ ข้นึ เพราะมีขนาด และคุณภาพไดมาตรฐาน ซองประเภทน้ีมีจําหนายตามที่ทําการไปรษณียโทรเลขทุกแหง ถาหาซอง จดหมายของการสอื่ สารแหงประเทศไทยไมไ ด ก็อาจเลอื กซ้ือซองทเี่ อกชนทําขึ้นจําหนาย ซ่ึงถาเปนใน กรณหี ลังนี้ควรเลือกซองทม่ี ีสสี ุภาพ ไมควรมลี วดลาย 2.3 ไมควรใชซองทมี่ ตี ราครุฑสง จดหมายที่มิใชหนังสอื ราชการ 2.4 ไมควรใชซองท่ีมีขอบซองเปนลายขาวแดงนาํ้ เงินสลับกัน ซ่ึงเปนซองสาํ หรับสง จดหมายไปรษณยี อ ากาศไปยังตางประเทศ 2.5 เขยี นหนังสือใหช ดั เจน อานงา ย การเขยี นตัวอักษรคอนขา งโตและเวน ชองไฟคอ นขา ง หา งจะชวยใหจดหมายนั้นอา นงา ย 2.6 ไมควรเขียนดวยดินสอดาํ ดินสอสีตาง ๆ หรือหมึกสีแดง เพราะถือวาไม สุภาพ สีที่เหมาะสม คอื หมึกสีนํ้าเงนิ และสีดาํ 2.7 จะตองศึกษาใหถูกตองถองแทกอนวา ผูที่เราจะเขียนจดหมายไปถึงนั้นเปนใคร มีตําแหนงหนาที่อะไร การเขียนขอความในจดหมายก็ดี การจาหนาซองก็ดี จะตองระบุตาํ แหนง หนา ท่ชี ัน้ ยศของผูนั้นใหถูกตองและตองสะกดช่ือ นามสกุล ยศ ตาํ แหนงของผนู นั้ ใหถ ูกตอ งดว ย 2.8 เมอื่ เขียนจดหมายเสรจ็ แลว ตองพบั ใหเรียบรอ ยแลวบรรจซุ อง จา หนาซองใหถูกตอง ครบถวน ปด ดวงตราไปรษณยี ากรใหค รบถวนตามราคาและถกู ตําแหนง กอนท่ีจะนําไปสง

70 2.9 เขยี นจา หนา ซองจดหมาย 2.9.1 เขียนช่ือ นามสกลุ ของผรู บั ใหถ กู ตอ ง ชดั เจน อานงา ย ถา ผูรบั เปนแพทย เปนอาจารย หรือตํารวจ ทหาร หรือคาํ นาํ หนานามแสดงเกียรติยศหรือฐานันดรศักด์ิ เชน บ.จ. ม.ร.ว. ม.ล. กใ็ ชถ อยคาํ พเิ ศษเหลา นัน้ นําหนาชอ่ื คาํ นาํ หนาชอื่ ควรเขยี นเต็ม ไมควรใชคาํ ยอ ถา ทราบ ตําแหนง กร็ ะบุตําแหนง ลงไปดวย ในกรณีทไ่ี มท ราบรายละเอียดดงั กลา ว ควรใชคาํ วา คณุ นําหนา ชอ่ื ผรู บั ในการจาหนา ซองจดหมายน้ัน 2.9.2 ระบุสถานทข่ี องผรู ับใหถ ูกตอง ชัดเจนและมรี ายละเอยี ดพอท่บี รุ ุษไปรษณีย จะนําจดหมายไปสงไดไมผิดพลาด ระบุเลขท่ีบาน หางรานหรือสํานักงาน ซอย ตรอก ถนน หมูบาน ตําบล อําเภอ ในกรณีตางจังหวัด หรือแขวง เขต ในกรณีกรุงเทพมหานคร ที่สําคัญคือจะตองระบุ รหสั ไปรษณียใ หถ กู ตองทกุ ครัง้ จดหมายจะถึงผรู บั เร็วขน้ึ หมายเหตุ การส่ือสารแหงประเทศไทยไดจ ดั ทําเอกสารแสดงรหัสไปรษณยี ข องอําเภอ และจงั หวัดตาง ๆ สําหรับแจกจายใหประชาชน ทานจะติดตอขอรับไดจากท่ีทําการไปรษณียโทรเลข ทุกแหง 2.9.3 การจาหนา ซอง การสือ่ สารแหงประเทศไทย แนะนําใหเขียนนามและที่อยู พรอมดวยรหัสไปรษณียของผูสงไวท่ีมุมบนดานซายมือของซองและเขียนช่ือผูรับพรอมท่ีอยูและ รหัสไปรษณยี ใหไ วต รงกลาง ดังตัวอยาง ตัวอยางการเขียนจาหนาซองจดหมาย (ชอ่ื ทอ่ี ยูผูสง ) ท่ผี นึก นายวิศษิ ฎ ดรณุ วดั ตราไปรษณยี ากร 708/126 ถนนจรัสเมือง แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ 1 03 3 0 (ชือ่ และทอ่ี ยขู องผูร ับ) นายสัญญา ทองสะพกั 364 ก 1 หมู 1 ถนนริมคลองรัดหลวง ตาํ บลตลาด อําเภอพระประแดง จังหวดั สมุทรปราการ รหสั ไปรษณีย 1 0 1 3 0

71 หมายเหตุ การสื่อสารแหงประเทศไทยมีบริการพิเศษตาง ๆ ท่ีจะชวยปองกันมิใหจดหมาย สูญหายหรือชวยใหจดหมายถึงมือผูรับไดรวดเร็ว ทันเวลา เชน บริการ EMS เปนตน ผูสนใจจะใช บริการตาง ๆ ดังกลาว จะตองไปติดตอที่ที่ทาํ การไปรษณียโทรเลขโดยตรง เพราะจะตองกรอกแบบ รายการบางอยาง การเขียนขอความในทํานองที่วา “ขอใหสงดวน” ลงบนซองจดหมายไมทําให จดหมายถงึ เร็วขนึ้ แตอยา งใด ประเภทของจดหมาย จดหมายแบง ออกเปน 4 ประเภท คือ จดหมายสวนตวั จดหมายกิจธุระ จดหมายธรุ กจิ และจดหมายราชการหรอื หนงั สอื ราชการ 1. จดหมายสวนตัว คือ จดหมายท่ีบุคคลซ่ึงรูจักคุยเคยกันติดตอกันดวยวัตถุประสงค ที่เปน การสวนตัว เชน เพอ่ื สง ขา วคราว ถามทกุ ขสขุ เลา เรอ่ื งราว ฯลฯ เปน การตดิ ตอ อยา งไมเปน ทางการ เชน จดหมายเลาเรอื่ งราวทุกขสขุ จดหมายแสดงความรูส กึ ยนิ ดี เสียใจ ขอบคณุ หรือขอโทษ ในกรณตี าง ๆ เปน ตน การเขียนจดหมายสวนตัวแมจะยินยอมใหใชถอยคําที่แสดงความสนิทสนมเปนกันเองได แตก็ควรระมัดระวังอยาใหผอู า นเขาใจผดิ และควรแสดงความสําราญมากกวา การพดู กันโดยปกติ จดหมายสว นตวั ทมี่ เี นอ้ื หาเปนการขอบคณุ หรือแสดงความยินดีอาจเขียนลงในบัตรทอ่ี อกแบบ ไวอ ยางสวยงาม แทนการเขียนในกระดาษก็ได การเขียนจดหมายสวนตัว นิยมใหเขียนดวยลายมอื ท่อี า นงาย แสดงความต้ังใจเขียนไมนิยมใช การพมิ พดีดจดหมายหรอื จา หนาซองจดหมายสวนตัว ตวั อยา งจดหมายสว นตวั บรษิ ัทเกษตร จํากดั 4/21 สุขมุ วิท กรงุ เทพมหานคร 10110 12 เมษายน 2538 กราบเทา คุณพอคณุ แมที่เคารพอยางสงู ผมไดมารายงานตัวเขาทํางานท่ีบริษัทนี้เรียบรอยแลวตั้งแตวันที่ 10 บริษัทนี้มี สาํ นักงานใหญอยูตามท่ีอยูขางบนน้ี แตมีเรือนเพาะชําและสวนกลาไมขนาดใหญมากอยูที่เขตมีนบุรี ทกุ เชาพนักงานทุกคนจะตองมาลงเวลาปฏิบัติงานและรับทราบคําสั่ง หรือรับมอบหมายงาน จากน้ัน จงึ แยกยายกันไปปฏิบัติงาน ผมไดร ับมอบหมายใหดแู ลสวนกลา ไมท ่เี ขตมีนบรุ ี ผมรับผดิ ชอบพน้ื ทีเ่ ขต 9 ซงึ่ เปนเขต เพาะเลย้ี งดูแลกลาไมไผ มีคนงานชว ยผมทํางาน 3 คน ทกุ คนเปน คนดแี ละขยนั งานท่ที ําจงึ เปน ไป ดวยดี ผมสขุ สบายดี เพราะท่ีพกั ซง่ึ อยชู ้นั บนของสํานกั งานบรษิ ัทซ่งึ บรษิ ัทจดั ให มีความสะอาดดี และกวางขวางพอสมควรทั้งอยูไมไกลยานขายอาหาร ผมจึงหาซื้ออาหารมารับประทานไดสะดวก นบั ไดวาผมไดท ํางานท่ดี ี และมที ีพ่ กั ท่สี ะดวกสบายทกุ ประการ

72 หวังวา คุณพอคุณแมและนองท้ังสองคงสบายดีเชนกัน ผมจะกลับมาเยี่ยมบานถามี วันหยดุ ติดตอ กันหลายวัน และจะเขยี นจดหมายมาอีกในไมช า น้ี ดวยความเคารพอยางสงู เสมา ธรรมจกั รทอง 2. จดหมายกจิ ธรุ ะ คอื จดหมายติดตอระหวางบคุ คลกบั บคุ คลหรอื บุคคลกับหนวยงาน ดว ยเรอื่ งท่ีมใิ ชเ ร่อื งสว นตัว แตเปนเรอ่ื งที่เก่ียวกับงาน เชน การสมัครงาน การติดตอ สอบถาม การขอความรวมมอื ฯลฯ ภาษาท่ีใชจึงตองสุภาพและกลาวถงึ แตธรุ ะเทา น้นั ไมมขี อ ความทแ่ี สดง ความสัมพันธเ ปน การสว นตวั ตอ กัน ตัวอยา งจดหมายกจิ ธรุ ะ โรงเรียนลําปางกลั ยาณี ถนนพหลโยธนิ อ.เมอื ง จ.ลาํ ปาง 52000 24 กนั ยายน 2528 เรียน ผูจ ดั การวสั ดกุ ารศกึ ษา 1979 จํากดั ดวยทางโรงเรียนลาํ ปางกลั ยาณี มคี วามประสงคจะซ้อื สไลดประกอบการสอนวิชาภาษาไทย ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน ตามรายการตอ ไปนี้ 1. ชดุ ความสนุกในวัดเบญจมบพติ ร จํานวน 1 ชุด 2. รามเกยี รตติ์ อนศึกไมยราพ จาํ นวน 1 ชดุ 3. แมศรเี รือน จาํ นวน 1 ชดุ 4. ขอ คดิ จากการบวช จาํ นวน 1 ชุด 5. หนังตะลงุ จํานวน 1 ชดุ ตามรายการท่ีส่ังซื้อมาขางตน ดิฉันใครขอทราบวา รวมเปนเงินเทาไร จะลดไดก่ีเปอรเซ็นต และถาตกลงซื้อจะจัดสงทางไปรษณียไ ดหรอื ไม หวงั วา ทานคงจะแจง เก่ียวกบั รายละเอยี ดใหท ราบโดยดว น จึงขอขอบคุณมาในโอกาสนี้ ขอแสดงความนบั ถอื สมใจ หยงิ่ ศักดิ์ (น.ส.สมใจ หยง่ิ ศกั ด์)ิ ผูชวยพสั ดุหมวดวิชาภาษาไท

73 3. จดหมายธรุ กิจ คือ จดหมายติดตอในเร่อื งทเี่ กยี่ วกบั ธุรกจิ เชน การเสนอขายสนิ คา การขอทราบรายละเอียดเพมิ่ เตมิ เกี่ยวกบั สินคา หรือบรกิ าร การสงั่ ซ้ือสินคา การตดิ ตามทวงหน้ี ฯลฯ จดหมายกิจธุระและจดหมายธุรกิจ มีลักษณะการติดตอท่ีเปนทางการมากกวาจดหมาย สวนตัว จึงตองใชคําสุภาพ งาย และมีเน้ือความกะทัดรัด เขาใจไดตรงกันท้ังผูเขียนและผูอาน ในการใชภาษา เขียนใหถูกกับระดับของจดหมาย โดยท่ัวไปแลวถาเขียนจดหมายสวนตัวถึงบุคคลที่ สนิทสนมกัน ก็จะใชคําระดับที่ไมเปนทางการ แตถาเขียนจดหมายธุรกิจตาง ๆ ก็ใชคําระดับท่ีเปน ทางการ ตัวอยาง เปรียบเทียบคําเดิมท่เี ปนทางการกบั คาํ ระดับทีไ่ มเ ปน ทางการ ที่เปนทางการ ทไ่ี มเปนทางการ (สาํ หรบั เขยี นจดหมายธุรกิจและหนงั สอื ราชการ) (สําหรบั เขียนจดหมายสว นตวั ถงึ ผทู ี่คุนเคย) 1. เขาขบั ขีร่ ถจักรยานยนตไ ปชมภาพยนตร 1. เขาขีร่ ถเครอ่ื งไปดหู นงั 2. บดิ ามารดาตองการใหข าพเจามีอาชีพเปนแพทย 2. พอแมอ ยากใหฉนั เปน หมอ แตฉ นั อยากเปน แตขาพเจาตองการเปนครูชนบท ครบู า นนอก 3. หนงั สอื เลม นี้คงขายไดห มดในเวลาอนั รวดเร็ว 3. หนงั สือเลมนม้ี หี วงั ขายไดเ กล้ยี ง เพราะรวม เพราะรวบรวมวาทะสาํ คญั ๆ ของผูมีชื่อเสยี งไว ช่ือของคนดังไวหลายคน หลายคน

74 ตัวอยางจดหมายธรุ กจิ รา นบรรณพิภพ 42-44 ถนนบุญวาทย อ.เมอื ง จ.ลําปาง 5200 โทร. 054 218888 3 สิงหาคม 2528 เรือ่ ง สงกระดาษอดั สาํ เนา เรยี น หวั หนา ฝา ยพัสดุ สํานักงานนาํ้ คางและเพ่ือน ตามท่สี ่งั กระดาษอัดสาํ เนาย่ีหอ ไดโต จาํ นวน 50 รีม น้ัน ทางรานไดจัดสงมาเรียบรอยแลว พรอมทั้งไดแ นบใบสงของมาดวย หากทางสาํ นกั งานของทา นไดร บั ส่ิงของดังกลาวครบถวนแลว กรุณาตอบใหทางรานทราบ ดว ย จะเปนพระคณุ อยา งสงู ขอแสดงความนบั ถอื ธาดา บรรณพภิ พ (นายธาดา บรรณพิภพ) ผจู ัดการ ตัวอยาง การจา หนา ซองจดหมายธรุ กิจ รานบรรณพิภพ 42-44 ถนนบญุ วาทย อ.เมอื ง จ.ลาํ ปาง 52000 โทร. 054 218888 เรียน หัวหนาฝา ยพัสดุ สาํ นักงานนํ้าคางและเพือ่ น สํานกั งานน้ําคา งและเพื่อน ถนนเจริญประเทศ จงั หวัดลําปาง 52000

75 2. จดหมายราชการหรือหนังสอื ราชการ คือ สวนทถ่ี ือเปน หลกั ฐานในราชการ ไดแก หนงั สอื ที่มีไปมาระหวางสวนราชการหรือหนังสอื ท่ีสวนราชการมีไปถึงหนวยงานอ่ืน ซ่ึงมิใชสวนราชการหรอื มไี ปถงึ บุคคลภายนอก หรอื หนังสอื ที่หนว ยงานอ่นื ซ่ึงมใิ ชส ว นราชการ หรือบุคคลภายนอกเขียนมาถึง สว นราชการ จดหมายราชการ ตอ งใชถ อยคําและรูปแบบการเขยี นใหถูกตองตามระเบียบท่ีทางราชการ กําหนดไว ระเบยี บดงั กลา วเรยี กวา ระเบียบงานสารบรรณ รูปแบบหนังสือราชการจึงมีรูปแบบเฉพาะ ดังนี้ 1. ตอ งใชกระดาษของทางราชการ เปน กระดาษตราครุฑสขี าว 2. บอกลาํ ดับที่การออกหนงั สือของหนวยงานนั้น โดยใหลงรหัสพยัญชนะและเลขประจําตัว ของเจาของเร่ืองทับเลขทะเบียนหนังสือสง เชน นร 0110/531 รหัสพยัญชนะ นร คือ สํานัก นายกรฐั มนตรี 0110 คือ เลขประจําของเจา ของเรือ่ ง 531 คอื ทะเบยี นหนังสอื ที่สง ออก 3. สวนราชการของหนังสือ ใหลงชื่อสวนราชการ สถานที่ราชการ หรือคณะกรรมการ ซ่ึง เปน เจาของหนงั สอื นัน้ และลงสถานท่ีตงั้ ไวดวย 4. วัน เดือน ป ใหลงตัวเลขบอกวันที่ ชื่อเต็มของเดือนและตัวเลขของปพุทธศักราช ที่ออกหนังสือ 5. เรือ่ ง ใหลงเรอื่ งยอ ท่เี ปน ใจความสน้ั ทสี่ ดุ ของหนงั สอื นนั้ 6. คาํ ขึน้ ตน ใหใ ชค าํ ขึ้นตนตามฐานะของผรู ับหนงั สอื ตามดวยตาํ แหนงของผูท่ีหนงั สอื นัน้ มถี ึง 7. อางถึง (ถาม)ี ใหอ างถงึ หนงั สอื ทเ่ี คยมตี ิดตอกนั เฉพาะหนงั สือทส่ี ว นราชการผูร บั หนงั สอื นนั้ ไดรบั มากอนแลว โดยใหล งชื่อสว นราชการของหนังสือ เลขทีอ่ อกหนังสอื วนั ท่ี เดือน ปพทุ ธศกั ราช ของหนังสือ 8. ส่ิงท่สี ง มาดวย (ถา ม)ี ใหลงชอ่ื ส่งิ ของหรอื เอกสารทส่ี ง ไปพรอ มกับหนังสือน้นั ถา ไมสง ไปใน ซองเดียวกนั ใหแ จง วา สงไปโดยทางใด 9. ขอ ความ ใหลงสาระสําคัญของเรอ่ื งใหช ดั เจนและเขาใจงาย หากมีความประสงค หลายประการใหแ ยกเปน ขอ ๆ 10. คาํ ลงทาย ใหใ ชคําลงทายตามฐานะของผูร บั หนังสือ 11. ลงชื่อ ใหล งลายมือเจา ของหนงั สือและใหพิมพชอ่ื เตม็ ของเจา ของลายมือไวใ ตลายมือช่ือ 12. ตําแหนง ใหลงตําแหนงเจาของหนังสือ เชน อธบิ ดี ผูวาราชการจงั หวดั ผูบญั ชาการกองพล ฯลฯ 13. สวนราชการเจา ของเรอื่ ง ใหล งชอ่ื สว นราชการเจาของเร่ืองหรือหนวยงานท่ีออกหนังสือ พมิ พไวม ุมลา งซา ยแนวเดียวกับตาํ แหนง ผูออกหนงั สือหรอื ตํา่ กวา 14. โทร. ใหลงหมายเลขโทรศพั ทข องหนว ยงานเจาของเรอ่ื ง

76 ตวั อยา งแบบจดหมายราชการ 1 ตราครุฑ 2 ท.ี่ ............ 3 ช่ือสวนราชการเจา ของหนังสอื 4 วนั .......เดอื น...................พ.ศ............. 5 เรื่อง................................. 6 เรียน หรอื กราบเรียน....................... 7 อางถึง..................................... (ถา ม)ี 8 ส่ิงที่สงมาดวย......................... (ถาม)ี 9 ขอ ความ .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................... สรปุ .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................... 10 คําลงทา ย............................................................ 11 ลายเซ็นต. ................................................ ชอ่ื ตัวบรรจง............................................... 12 ตาํ แหนง ................................. 13 สวนราชการเจาของเรื่อง........................................ 14 โทรศัพท (ถาม)ี .......................................................

77 ตัวอยางรปู แบบจดหมายราชการ 1 2 3 ที่ ศธ 0210.06/4 ศนู ยเ ทคโนโลยที างการศกึ ษา กรมการศกึ ษานอกโรงเรียน 5 4 ถนนศรีอยธุ ยา กทม. 10400 เรือ่ ง ขอเชญิ เปน วิทยากร 11 มกราคม 2554 6 เรยี น คณบดคี ณะศกึ ษาศาสตร มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร วิทยาเขตกําแพงแสน 7 89 ดวยศูนยเทคโนโลยีทางการศึกษา สาํ นักงาน กศน. กาํ ลังดําเนินการจัดและผลิตรายการ โทรทัศนเสริมหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 วิชา วิทยาศาสตร ระดับมัธยมศึกษาตอนตนเพื่อออกอากาศทางสถานีวิทยุโทรทัศนเพ่ือการศึกษา กระทรวงศึกษาธกิ าร (ETV) ศนู ยเทคโนโลยที างการศึกษาจงึ ขอเรียนเชิญ อาจารยป ระสงค ตนั พิชยั อาจารยป ระจาํ ภาควชิ า อาชวี ศกึ ษา คณะศึกษาศาสตร ซึง่ เปนผมู ีความรแู ละประสบการณ เรอ่ื งเทคโนโลยใี นการขยายพนั ธพุ ืช เปนวิทยากร บรรยายเรื่องดังกลาว โดยจะบันทึกเทปในวันอังคาร ท่ี 31 มกราคม 2554 เวลา 10.00 - 11.00 น. จงึ เรยี นมาเพอ่ื ขอความอนเุ คราะห และขอขอบคณุ เปน อยา งสงู มา ณ โอกาสนี้ 10 ขอแสดงความนบั ถือ 11 รัชดา คลี่สนุ ทร (นางรชั ดา คล่สี นุ ทร) 12 ผอู ํานวยการศนู ยเ ทคโนโลยีทางการศึกษา 13 ฝายรายการโทรทัศนเ พอ่ื การศึกษาตามหลกั สูตร 14 โทร. 02-3545730-40

78 การเขียนขา ว ประกาศและแจง ความ การเขียนขา ว ประกาศและแจง ความ เปนสว นหนึ่งของจดหมายราชการ หรือหนังสือราชการ ซงึ่ ก็คือ หนังสือที่ใชติดตอ กนั ระหวางเจา หนาที่ของรฐั กบั บุคคลภายนอกดวยเรอื่ งเกยี่ วกบั ราชการ จดหมายราชการแบง ไดเปน 5 ประเภท คือ 1. หนงั สอื ภายนอก 2. หนังสอื ภายใน 3. หนังสือประทบั ตราแทนการลงชอ่ื 4. หนังสอื สัง่ การและโฆษณา 5. หนังสือที่เจาหนา ทีท่ ําขนึ้ หรอื รบั ไวเปน หลกั ฐานในราชการ การเขียนขาว ประกาศและแจง ความ จดั อยใู นจดหมายราชการประเภทท่ี 4 คือ หนังสือสัง่ การ และโฆษณา ซึ่งแบงเปน 9 ประเภท คือ ขอบังคับ ระเบียบ คําสั่ง คําแนะนํา คําช้ีแจง ประกาศ แจงความ แถลงการณและขาว ในทีน่ ี้จะกลา วถึงการเขียนขาว ประกาศและแจงความ การเขยี นขา ว คือ บรรดาขอความทที่ างราชการเห็นสมควรเปด เผย เพอื่ แจง เหตกุ ารณท ่คี วรสนใจใหท ราบ แบบการเขียนขาว ขาว..............................................ชอื่ สวนราชการที่ออกขาว.................................................. เรอื่ ง ..................................................................................................................................................... ขอ ความทีเ่ ปนขาว ……………………………………………………………………….………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………….……… สวนราชการเจา หนา ที่ วนั เดอื น ป

79 การเขยี นประกาศ คอื บรรดาขอความท่ีทางราชการประกาศใหท ราบเพอื่ ปฏิบัติ แบบประกาศ ประกาศ.....................................ชื่อสวนราชการท่ีออกประกาศ .................................................. เรอ่ื ง ........................................................................................................................................................... ประกาศและขอ ความท่สี ัง่ ใหป ฏิบัติ ............................................................................................. …………........................................................................................................................................................ .................................................................................................................................................................... ประกาศ ณ วันท.ี่ ............................................... ลงช่อื .................................................... พิมพช ่ือเตม็ (ตําแหนง ) การเขยี นแจง ความ คอื บรรดาขอ ความใด ๆ ทท่ี างราชการแจงใหทราบ แบบแจงความ แจง ความ..........................................ชือ่ สว นราชการที่แจง ความ.............................................. เรื่อง ...................................................................................................................................................... ขอความทีต่ อ งการใหท ราบ .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................. แจง ความ ณ วันท่.ี ................................................... ลงชื่อ........................................................ พิมพช อื่ เต็ม (ตําแหนง )

80 มารยาทในการเขยี น 1. ความรับผิดชอบ ไมวาจะเกิดผลดีหรือผลเสีย รวมท้ังขอบกพรองตาง ๆ ถือเปนมารยาท ทส่ี ําคญั ท่ีสุด 2. การตรวจสอบความถูกตอ ง เพ่อื ใหผอู า นไดอ า นงานเขยี นทีถ่ ูกตอง 3. การอางอิงแหลงขอมูล เพื่อใหเ กียรตแิ กเจาของความคิดท่ีอางถึง 4. ความเท่ียงธรรม ตองคาํ นงึ ถึงเหตุมากกวาความรสู ึกสวนตน 5. ความสะอาดเรียบรอ ย เขยี นดวยลายมืออา นงา ย รวมทง้ั การเลือกใชก ระดาษและสีน้าํ หมึกดวย เรือ่ งท่ี 5 การสรา งนสิ ัยรกั การเขยี นและการศึกษาคนควา การเขยี นหนงั สือจรงิ ๆ เปนเร่อื งที่ไมย าก ถา ไดเขยี นบอย ๆ จะรสู ึกสนุกแตค นสวนใหญม กั มอง วาการเขียนเปนเรื่องยาก เปนเรื่องของคนที่มีพรสวรรคเทาน้ันจึงจะเขียนได อันที่จริงถาหากผูเรียน รกั ทีจ่ ะเขียนและเขียนใหไ ดดแี ลว ไมต องพึ่งพาพรสวรรคใด ๆ ท้ังส้ิน ในการเขียนพรแสวงตางหากท่ีจะ เปน พลังผลักดันเบ้ืองตนทจ่ี ะทําใหผูสนใจการเขียนหนังสือไดดี พรแสวงในที่น้ีก็คือ การหม่ันแสวงหา ความรูน ่ันเองประกอบกับมใี จรกั และมองเหน็ ประโยชนข องการเขยี น รวมทั้งการฝก ฝนการเขยี นบอย ๆ จะทาํ ใหความชํานาญเกิดขึน้ ได หมนั่ แสวงหาความรู (พรแสวง) ในการเรม่ิ ตนของการเขียนอะไรก็ตาม ผเู ขียนจะเขียนไมออกถาไมต้ังเปาหมายในการเขียนไว ลว งหนาวา จะเขยี นอะไร เขยี นทาํ ไม เพราะการเขียนเรอ่ื ยเปอ ยไมทําใหงานเขียนนาอานและทําใหงาน ชน้ิ นั้นไมม คี ุณคา ที่ควร งานเขียนทีม่ ีคุณคา คือ งานเขียนทเ่ี ขยี นอยา งมจี ุดหมาย มขี อมูลทนี่ า เชื่อถอื และ อางอิงไดซึ่งเกิดจากการขยันหมั่นคนควาขอมูลโดยเฉพาะในยุคขอมูลขาวสารไรพรมแดน ดังเชน ในปจจุบันการมีขอมูลยอมทําใหเปนผูที่ไดเปรียบผูอ่ืนเปนอันมาก เพราะยุคปจจุบันเปนยุค แหงการแขงขันกันในทกุ ทางโดยเฉพาะในทางเศรษฐกจิ ใครมีขอ มูลมากจะเปน ผไู ดเปรยี บคูแ ขงขันอ่ืน ๆ เพราะการนําขอมูลมาใชประโยชนไดเร็วกวาน่ันเอง การหมั่นแสวงหาความรูเพ่ือสะสมขอมูลตาง ๆ ใหตัวเองมาก ๆ จึงเปนความไดเปรียบ และควรกระทําใหเปนนิสัยติดตัวไป เพราะการกระทําใด ๆ ถา ทําบอย ๆ ทาํ เปนประจําในวันหนึ่งกจ็ ะกลายเปน นิสัยและความเคยชนิ ท่ตี องทาํ ตอ ไป การคนควารวบรวมขอมูลเปนกิจกรรมท่ีจะทําใหเกิดความสนุกสนานทางวิชาการเพราะย่ิง คน ควา กจ็ ะยิ่งทาํ สงิ่ ทน่ี า สนใจมากขนึ้ ผทู ี่ฝก ตนใหเ ปน ผูใ ครร ูใ ครเรียน ชอบแสวงหาความรูจะมีความสุข มากเม่ือไดศึกษาคนควาและไดพบส่ิงแปลก ๆ ใหม ๆ ในภาษาไทยหรือในความรูแขนงอ่ืน ๆ บางคน เมือ่ คน ควาแลว จะรวบรวมไวอยา งเปนระบบ ซง่ึ จะใหประโยชนหลายประการดังตอ ไปนี้ 1. เปนการสนองความอยากรูอยากเห็น ใครรูใครเรียนของตนเอง กลาวคือ การเรียน ในช้นั เรยี น ผเู รียนจะรบั รหู รอื ทราบกฎเกณฑที่สําคัญและการยกตัวอยางเพียงเล็กนอย ผูเรียนอาจไม

81 เขาใจแจมแจงชัดเจนพอ การศึกษาคนควาเพ่ิมเติมจะทําใหไดขอมูลที่สนใจมากข้ึน ทําใหเกิดความ เขา ใจเนื้อหาที่เรียนไดแจมชัดขึ้น 2. เปนการสะสมความรูใหเพ่ิมพูนย่ิงข้ึน ในขณะท่ีผูเรียนอานหรือทาํ การบรรยาย เพ่ือหา ความรแู มจะชัดเจนดีแลว แตเ พือ่ ใหไดรบั ความรูกวา งขวางข้ึนจึงศึกษาคน ควา เพ่มิ เตมิ แลวเกบ็ รวบรวม สะสมความรูไว 3. คน ควา รวบรวมเพ่อื ใชอ างอิงในการจัดทํารายงานการคนควา ทางวิชาการ การอา งอิงความรู ในรายงานทางวิชาการ จะทําใหง านน้นั มีคุณคาเช่อื ถอื ยิ่งขึ้นเปน การแสดงความสามารถ ความรอบรู และความอุตสาหะวิริยะของผูจัดทํารายงานนั้น การคนควาเพ่ือการอางอิงนี้ผูเรียนจะคนควาจาก แหลงวิชาการตาง ๆ ยิ่งคนก็ย่ิงพบสรรพวิทยาการตาง ๆ ทําใหเกิดความสุขสนุกสนาน เพราะไดพบ เนอื้ หาที่นาสนใจเพ่ิมขนึ้ 4. ใชความรูที่ไดคนควารวบรวมไวสําหรับประกอบในการพูดและเขียน การรวบรวมมี ประโยชนเ พือ่ ประกอบการพดู และการเขียนใหมีน้าํ หนักนา เช่ือถือยิ่งขึ้น เชน เม่ือจะกลาวถึงการพูด กอ็ าจยกคาํ ประพันธท่ีแสดงแงคิดเกี่ยวกบั การพดู ขนึ้ ประกอบดวย เชน ถึงบางพูดพูดดีเปน ศรศี ักดิ์ มคี นรกั รสถอยอรอยจติ แมพูดช่ัวตวั ตายทาํ ลายมติ ร จะชอบผดิ ในมนษุ ยเ พราะพูดจา จะไดยากโหยหวิ เพราะชิวหา เปน มนษุ ยส ดุ นิยมทลี่ มปาก จะพูดจาจงพิเคราะหใ หเหมาะความ แมพดู ดมี คี นเขาเมตตา แตล มปากหวานหูมิรหู าย เจบ็ จนตายนั่นเพราะเหน็บใหเจ็บใจ อันออยตาลหวานล้นิ แลวสิ้นซาก แมเจบ็ อ่นื หม่นื แสนจะแคลนคลาย (สนุ ทรภู) 5. เพ่อื ความจรรโลงใจของตนเอง การคน ควา หาความรแู ละเกบ็ รวบรวมและสะสมไว นับเปน ความสุขและเปนการสรา งความจรรโลงใจใหแกตนเองเปน อยางยงิ่ เพราะผูเขียนบางคนเม่ือพบคําหรือ ขอ ความประจาํ ใด ๆ กม็ ักจะจดบนั ทึกไว โดยเฉพาะโคลงกลอนตา ง ๆ เชน ตวั อยา งการรวบรวมขอคดิ คําถามเกยี่ วกับความรัก ความรกั เหมือนโรคา บันดาลตาใหมืดมน ไมยนิ และไมยล อุปสรรคคะใดใด ความรักเหมอื นโคถึก กําลงั คกึ ผขิ ังไว ยอ มโลดจากคอกไป บยอมอยู ณ ที่ขงั (มัทนะพาธา)

ตราบขนุ ครี ีขน 82 รกั บหายตราบหาย ขาดสลาย แลแม สุริยันจนั ทรข จาย หกฟา ไฟแลนลา งสห่ี ลา จากโลก ไปฤา หอ นรา งอาลยั โอว าอนจิ จาความรกั ตงั้ แตจ ะเชีย่ วเปนเกลยี วไป (นิราศนรินทร) เพ่ิงประจักษด ่ังสายนา้ํ ไหล รกั ชาติยอมสละแม ที่ไหนเลยจะไหลคนื มา รักเกียรติจงเจตนพ ลี รักราชมงุ ภักดี (อเิ หนา) รกั ศาสนร านเศิกไส ชีวี ชพี ได รองบาท กอ เกอื้ พระศาสนา (สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ) มีใจรกั การจะทาํ กิจกรรมใด ๆ ก็ตาม ถาจะใหไดผลดีจะตองมีใจรักในส่ิงนั้น เรียกวา มีความรัก ความพอใจท่ีจะเขียน หม่ันฝกฝนบอย ๆ มีความเขาใจที่จะเขียนใหไดดี และเม่ือเขียนแลวก็กลับมา ทบทวนพิจารณาถึงคุณคาและประโยชนทไ่ี ดจากการเขยี น และการจะเขียนใหผูอ่ืนอานพจิ ารณาดวย ใจเปนธรรมและดวยเหตุดว ยผล ท่เี รยี กวา ตอ งมอี ิทธบิ าท 4 อนั เปนธรรมะของผูร ักความเจรญิ กาวหนา เปนเรือ่ งนํา น้นั คอื มีฉันทะ วิริยะ จติ ตะ และวมิ งั สา เหน็ ประโยชน การที่ผูเขียนจะเขียนหนังสือใหผูอื่นอานและอานสนุกหรืออานดวยความพอใจ ผูเขียน ตองตระหนักรใู นตนเองเสยี กอ นวา เปนผูม ีความรทู างภาษาไทยเพียงพอท่ีจะกอใหเกิดประโยชนแกตน ในดา นตา ง ๆ เชน ชวยใหต ดิ ตอ ส่อื สารกับผอู ื่นไดอ ยา งมปี ระสิทธิภาพ มีความเชอ่ื มั่นในตนเอง สามารถ ใชความรูที่มีเพื่อประโยชนแกผูอื่นได และมีความพรอมที่จะขยายความรูหรือขอมูลท่ีสะสมในตนเอง ใหผูอื่นอานไดอันจะเปนชองทางของการแลกเปล่ียนขาวสารขอมูลระหวางกัน ซึ่งจะสงผลใหขอมูล ขาวสารและความรูตาง ๆ ท่ีมีขยายออกไปอยางกวางขวาง ทําใหความรูที่มีอยูในโลกไมสูญหายไปได งา ย ๆ การกระทําใด ๆ ก็ตาม ในทางจิตวิทยากลาววา ถาทําซ้ํา ๆ ทําบอย ๆ การกระทํานั้น ๆ จะกลายเปนนสิ ยั การหมนั่ ฝกฝนการเขียน ไมวาจะเขียนอะไรก็ตาม ก็ตองหม่ันฝกฝนใหเกิดเปนนิสัย ข้ึนมาใหได อาจเร่ิมจากการฝกฝนบันทึกขอความ หรือเรื่องราวท่ีชื่นชอบหรือที่เปนความรู ฝกเขียน บันทกึ ประจาํ วนั ฝก เขียนเรียงความจากเร่ืองใกลตัว เร่ืองที่ตัวเรามีความรูมากที่สุด มีขอมูลมากท่ีสุด กอ น แลว คอ ย ๆ เขียนเร่อื งทีไ่ กลตัวออกไป โดยเขียนเร่ืองที่อยากเขียนกอนแลวขยายออกไปสูเร่ืองที่

83 เปนวิทยาการความรูตา ง ๆ เพื่อเปนการสรา งความเชือ่ มั่นใหแกต นเองทลี ะนอ ย ถา ปฏบิ ัติไดเชน น้ีจะทํา ใหผูเรยี นเกิดความรกั ในการเขยี นและการคนควาขนึ้ มาได การเขียนแสดงความคิดเห็น การเขียนแสดงความคิดเห็น หมายถึง การเขียนที่ประกอบดวยขอมูลอันเปนขอเท็จจริงกับ การแสดงความคิดเห็นตอ เรือ่ งใดเรอื่ งหนง่ึ ความคดิ เหน็ ควรจะมีเหตผุ ล และเปนไปในทางสรา งสรรค หลกั การเขียนแสดงความคิดเห็น 1. การเลือกเร่ือง ผูเขียนควรเลือกเร่ืองที่เปนที่สนใจของสังคมหรือเปนเรื่องที่ทันสมัย อาจเกีย่ วกบั เหตกุ ารณท างการเมอื ง เศรษฐกิจ สงั คม การศกึ ษา ศาสนา ศิลปะ วิทยาศาสตร หรือขา ว เหตกุ ารณป ระจําวนั ทงั้ นผ้ี เู ขยี นควรมคี วามรแู ละความเขา ใจเรอ่ื งท่ตี นจะแสดงความคดิ เห็นเปนอยางดี เพ่อื จะแสดงความคดิ เหน็ ไดอยางลกึ ซงึ้ 2. การใหขอเท็จจริง ขอมูลที่เลือกมาน้ันจะตองมีรายละเอยี ดตาง ๆ เชน ท่ีมาของเรื่อง ความสาํ คัญและเหตกุ ารณ เปนตน 3. แสดงความคดิ เหน็ ผเู ขียนอาจแสดงความคดิ เห็นตอ เรอ่ื งทจี่ ะเขยี นได 4 ลกั ษณะ คอื 3.1 การแสดงความคดิ เห็นในลกั ษณะตง้ั ขอ สงั เกต 3.2 การแสดงความคดิ เห็นเพื่อสนบั สนุนขอเทจ็ จริง 3.3 การแสดงความคดิ เหน็ เพ่ือโตแ ยง ขอ เท็จจริง 3.4 การแสดงความคดิ เหน็ เพอ่ื ประเมนิ คา 4. การเรยี บเรยี ง 4.1 การตัง้ ชอ่ื ควรตง้ั ช่ือเรอื่ งใหเ รา ความสนใจผอู าน และสอดคลองกับเนอื้ หาทจี่ ะเขียน 4.2 การเปด เรื่อง ควรเปดเร่ืองใหน า สนใจชวนใหผูอา นตดิ ตามเรื่องตอ ไป 4.3 การลําดบั เรอ่ื ง ควรลาํ ดับใหมคี วามตอเนื่องสอดคลองกันต้ังแตตนจนจบ ไมเ ขยี นวกไปวนมา 4.4 การปด เร่อื ง ใชหลักการเดยี วกบั การเขยี นสรุปและควรปดเร่อื งใหผอู า นประทบั ใจ 5. การใชภาษา ควรใชภาษาอยางสละสลวย ชัดเจน ไมเย่ินเยอ ใชสาํ นวนโวหาร อยางเหมาะสมกบั เรอื่ ง ใชถอยคาํ ที่ส่ือสารความหมายไดตรงตามอารมณ และความรูสกึ ของผูเขียน ทั้งน้ีพงึ หลกี เลีย่ งการใชถอ ยคําท่ีแสดงอารมณร ุนแรง และควรใชถอ ยคาํ ในเชงิ สรา งสรรคด ว ย การเขียนโตแ ยง การเขียนโตแยง เปนการเขียนแสดงความคิดเห็นลักษณะหนึ่ง โดยมุงที่จะโตแยงขอเท็จจริง หรือเหตกุ ารณท ีเ่ กดิ ข้นึ ตลอดจนโตแยงความคิดของผอู ่นื ดว ยความคดิ เหน็ ในการสรางสรรค วิธีการเขียนโตแยง ตองตั้งประเด็นวาจะโตแยงในเร่ืองใดก็ช้ีใหเห็นจุดดอยของเร่ืองที่จะ โตแ ยง นัน้ พรอมทง้ั หาเหตุผลมาสนบั สนุนความคิดของตนแลวเรียบเรยี งใหเปน ภาษาของตนที่เขา ใจงา ย และใชคําทีม่ ีพลงั ในการกระตุนใหเ กดิ ความคิดเหน็ คลอ ยตาม

84 ขอ ควรระวังในการเขียนโตแ ยง ไมควรเขียนใหเ กิดความแตกแยก ควรใชเ หตุผล และควรเขียน เชงิ สรางสรรค มารยาทในการเขยี นโตแยง ตอ งจริงใจ ใชภ าษาสุภาพ การเขยี นคาํ ขวญั คาํ ขวญั คือ ขอ ความส้ัน ๆ เขียนดว ยถอยคําท่ีเลือกสรรเปนพิเศษเพ่ือใหประทับใจผูฟง จูงใจ ใหคิดหรือปฏิบัติ เชน คาํ ขวญั วันเด็ก พ.ศ. 2554 รอบคอบ รูคดิ มจี ิตสาธารณะ คําขวญั วันครู ยกยอ งพระคุณครู เชดิ ชคู วามเปนไทย คําขวญั ของการสือ่ สารแหง ประเทศไทย จา หนาถว นถ่ี ไปรษณยี หางาย จดหมายถึงเร็ว คาํ ขวญั โรงพยาบาลสมุทรสาคร บริการดจุ ญาตมิ ติ ร ทุกชีวติ มคี ณุ คา ประโยชนของคําขวญั คอื ใชเ ปนเคร่อื งเตอื นใจใหปฏิบัตติ าม องคประกอบของคาํ ขวัญ มี 3 สว น คอื 1. ความมงุ หมายหรอื แนวคิด 2. ขอ ความหรือเนือ้ หา 3. ศิลปะแหงการใชถ อยคํา องคประกอบทง้ั 3 สวนน้ี จะประสมกลมกลืนกนั ในตัวคําขวญั น้นั อยางเหมาะสม

85 ลกั ษณะของคาํ ขวญั ที่ดี มีดงั ตอไปน้ี 1. มีเจตนาที่ดีตอผูฟง ผูปฏิบัติ หรือผลประโยชนของสวนรวม เชน คําขวัญ เชิญชวน งดการสูบบหุ ร่ี คาํ ขวัญเชญิ ชวนใหป ระหยดั นํา้ ประหยดั ไฟ ฯลฯ 2. มีเปาหมายชัดเจนเพียงเปาหมายเดียว เชน เพ่ือใหเคารพกฎจราจร เพ่ือใหชวยรักษา ความสะอาดของถนน ฯลฯ 3. มเี น้อื หาครอบคลมุ เปาหมาย 4. ไพเราะ สัมผัสคลองจอง มีพลงั โนม นา วใจผูฟง ใหจาํ และปฏบิ ตั ิตาม ขั้นตอนในการเขียนคําขวญั คําขวญั ที่ดีตองเปนขอความส้ัน ๆ ไพเราะ มีพลังในการโนมนาว ใจผฟู ง หรืออานเขียนครอบคลมุ เปาหมายทก่ี ําหนดไวอยางชดั เจน มีขัน้ ตอนดงั น้ี ขนั้ เตรียม 1. กําหนดจดุ มงุ หมายใหชัดเจนวาจะใหผ ูฟ งคดิ หรือปฏบิ ตั ิเรือ่ งอะไร อยางไร 2. กําหนดกลุมผูใชคําขวัญวาเปนคนกลุมใด เชน คําขวัญสําหรับเด็ก ตองเขียนใหเขาใจงาย กวาคําขวัญสาํ หรบั ผูใ หญ 3. ศึกษาหาความรเู กี่ยวกับเรื่องที่จะเขยี นคําขวัญ ขั้นลงมือเขียน 1. เรียบเรียงขอ ความทจ่ี ะเปนรอ ยแกว ใหมีเน้อื หาครอบคลุมเปา หมายที่กาํ หนดไว 2. เรียบเรียงขอความในขอ 1 ใหเปนขอความท่ีมีสัมผัสและมีถอยคําที่มีพลังโนมนาวใจ โดยลองเขียนดูหลาย ๆ ขอความ แลวพิจารณาตัดขอความท่ีไมเหมาะสมออกไป จนเหลือขอความที่ พอใจประมาณ 3 - 4 ขอ ความ 3. เลอื กขอ ความทดี่ ที ส่ี ุดเอาไวใ ช ขัน้ ตรวจทาน นําคําขวัญที่ไดมา พจิ ารณาตรวจทานการใชค ําทีถ่ ูกตอ งตามความหมายและ ความนยิ ม และการเขยี นตัวสะกดการนั ต การเขียนคําโฆษณา การเขียนคาํ โฆษณา เปนการใชภาษาเพื่อทาํ ใหผูอานเกิดความสนใจส่ิงท่ีผูเขียนนําเสนอ การเขียนโฆษณามีกลวิธีตา ง ๆ ที่ควรศกึ ษา เพือ่ พฒั นาทักษะการคิดและการเขยี น เปนการเขียนท่ใี ช ในวงการธุรกจิ การคา การใชถ อยคํามลี กั ษณะดึงดูดความสนใจจากผบู รโิ ภค เพอ่ื ใหจ ดจําสนิ คาไดงาย ซง่ึ จําเปนกบั กจิ การในการขยายตัวทางการคาของธรุ กิจบริษทั นั้น ๆ จดุ ประสงคของการเขยี นคาํ โฆษณา 1. เพ่อื ใหผูบริโภครจู กั สนิ คา หรอื บริการของบรษิ ัทและสนใจอยากซ้อื มาใชหรอื อยากใชบรกิ าร 2. เพ่ือเตือนใจผูบริโภคใหจดจาํ สินคาไดแมนยําทําใหยอดขายสินคาชนิดน้ัน ๆ อยูตัวหรือ เอาชนะคูแขง ทางการคาได

86 กลวิธใี นการเขียนคําโฆษณา 1. การเนนความสาํ คญั เฉพาะบุคคล เชน “เอกลักษณส าํ หรบั บุรุษ”“นํา้ หอมประจํากาย สําหรบั ผูมรี สนิยม” การเขียนโฆษณาวธิ ีนี้เปน การสรา งความรูสกึ ใหผ บู รโิ ภคอยากเปนบุคคลเดน ทมี่ ี ความสําคัญ 2. การสรางความเปนพวกเดียวกัน การเขียนโฆษณาวิธีน้ีนิยมใชคําวา “เรา” เพ่ือสราง ความรสู ึกวาเปน พวกเดียวกนั เชน “เราหว งใยดวงใจดวงนอยของทาน” “เราสามารถชว ยทานได” 3. การสรางความกลวั การเขียนโฆษณาวธิ นี ใี้ ชไ ดผ ลกับผบู ริโภคที่ไมม ีความมนั่ ใจตนเองและ หว่ันเกรงเหตุการณในอนาคต เชน “ระวัง ยาลดความอวนท่ีทานใชอยู” “คุณกําลังตกอยูใน อันตราย” “บตุ รหลานของทานอยทู า มกลางพิษภยั ของโรคไขหวัดนก” 4. การเนน ความเปนชาตินยิ ม การเขียนโฆษณาวิธีนีเ้ ปนการสรา งความรสู ึกรกั ชาตใิ หเ กดิ ข้ึนใน สาํ นกึ ผูบริโภค เชน “ไทยทํา ไทยใช ไทยเจรญิ ” “ใชสนิ คาไทย เงนิ ตราไมร ัว่ ไหลไปตางประเทศ” 5. การใชอิทธิพลของกลุม การโฆษณาวิธีน้ใี ชหลกั ธรรมชาติของมนุษย ซึ่งนิยมทําตามอยาง กันมาเปนจุดโฆษณา เชน “ใคร ๆ ก็นิยมใช.....” “ทุกสังคมตางช่ืนชอบ....” “นางงาม 9 ใน 10 คน ใช. ...” 6. การปดบังบางสวน การเขยี นโฆษณาวธิ ีนีจ้ ะไมแ จงความจริงท้ังหมด ภาษาท่ใี ชมีลักษณะไม ชัดเจนตองใหผูบริโภคเขาใจเอาเอง เชน “สบายไปลานเจ็ดเคล็ดลับในการดูแลบาน” “ดาวนนอย ผอ นนาน” 7. การเนน ประสาทสัมผัส การเขียนโฆษณาวิธนี ใ้ี ชหลักธรรมชาตขิ องมนษุ ยทพ่ี อใจในรปู รส กลิน่ เสียง และสมั ผัส จงึ ใชถอ ยคาํ ท่สี ือ่ ความหมายเกยี่ วกับประสาทสมั ผัสซึ่งสว นใหญเ ปนคาํ กริยาหรือ คําวิเศษณ เชน “เคร่อื งด่ืมคนรนุ ใหม สดใส ซาบซา ” “เพยี งคาํ เดยี ว เคยี้ วเพลินใจ” 8. การใชค าํ ภาษาตางประเทศ การเขียนโฆษณาวิธีใชหลักการตอบสนองคานิยมของคนไทย ที่นิยมใชภาษาตางประเทศในการสื่อสาร จึงนําคําภาษาตางประเทศมาใชเขียนคําโฆษณา เชน “สกินโลช่ัน เบา นมุ ขาว บริสทุ ธ”์ิ “แปง เดก็ สตู รผสมมิลคโ ปรตนี ” 9. การใชภาษาแสลง หรือภาษาปาก การเขยี นโฆษณาวิธนี ี้ เปน การนําภาษาแสดงหรือภาษาปาก ซึ่งผูใชสินคากลุมนี้นิยมใชเพื่อสรางความรูสึกคุนเคย วางใจ เชน “หรอยยังไง ไปชิมเอง” “จะปวดเฮดทําไม ใชบ ริการเราดีกวา” 10. การกลาวเกินจริง การโฆษณาวิธีน้ีเนนความสนใจโดยไมคาํ นึงถึงหลักความจริงและ ผูบริโภคสวนใหญก็ยอมรับสินคาน้ัน โดยไมพยายามไตรตรองวาความเปนจริงเปนอยางไร เชน “คณุ ภาพลา นเปอรเ ซ็นต” “นาํ้ หอมทหี่ อมจนเทวดาตามตอื้ ” นอกจากนี้ ยังพบวาภาษาโฆษณานิยมใชคําคลองจองและคําสั้น ๆ ท่ีสื่อความหมายชัดเจน เพ่อื ใหผ ูบรโิ ภคจาํ สินคาไดข ึ้นใจและนิยมใชส ินคาชนิดนั้น

87 การเขียนรายงานการคน ควา การเขียนรายงานเปนการเขียนเน้ือหาทางวิชาการท่ีไดศึกษาคนความาเปนอยางดี และเรียบเรียงอยางมรี ะเบียบแบบแผน ทาํ ใหเกิดความรสู กึ ความเขา ใจเร่ืองทศ่ี กึ ษาดยี ิ่งข้นึ สวนประกอบของรายงาน มี 3 สว น คอื 1. สวนนํา กลา วถึง วตั ถปุ ระสงค และขอบเขตรายงานเรื่องนี้ 2. สว นเนอ้ื เรอื่ ง กลา วถงึ สาระสําคัญของเรอ่ื งอยางละเอยี ด ทําใหผ ูอานมีความเขาใจวาใคร ทาํ อะไร ทไ่ี หน เมอ่ื ไร ทําไม และมขี นั้ ตอนในการทาํ อยา งไร 3. สวนสรุป กลาวถึง ผลของการดําเนินงาน รวมท้ังขอเสนอแนะ หรือ ความคิดเห็นท่ีเปน ผลจากการกระทาํ น้นั ดว ย ลกั ษณะของรายงานทดี่ ี 1. ขอมลู เชอื่ ถอื ได มีแหลงอางอิงชัดเจน 2. สอดคลอ งกบั จุดมงุ หมายทต่ี ้งั ไว 3. มรี ายละเอียดครบถว น 4. มกี ารใชต าราง แผนภมู ิ ภาพประกอบ ฯลฯ ทช่ี วยใหเขา ใจงา ย 5. มวี ธิ ีการเรียนท่ีนา อาน 6. เน้อื หาทนั สมัย ทนั เหตกุ ารณ ขั้นตอนในการเขียนรายงาน 1. เลือกเรอ่ื ง เปน เรื่องทผี่ ูเขยี นมคี วามรู หรอื สนใจเปนพเิ ศษ มีแหลง ขอ มลู เปน ประโยชนแกผูอา น 2. กําหนดจุดมุงหมายของรายงาน ตองกําหนดใหชัดเจนและสามารถเขียนใหเกิดผลตาม จุดมุง หมายได 3. กําหนดขอบเขตของเร่ือง โดยใหสมั ผัสกบั จดุ มงุ หมาย 4. ทําโครงเรื่อง เพ่ือชวยใหรายงานมีการจัดหัวขออยางเปนลําดับไมสับสน และมีประเด็น เนือ้ เรอื่ งท่ีจะเขียนครบถว น โครงเร่ืองจะประกอบดวย ความนํา หวั ขอ ใหญแ ละหัวขอ ยอ ย การแบงหัวขอมีหลัก ดังน้ี 1. เรยี งลาํ ดับหัวขอใหญ และจดั แบง หวั ขอใหดี อยา ใหม หี ัวขอยอยท่ีไมเก่ียวของเขาไปปะปน อยใู นหัวขอ ใหญ 2. การใชช่ือหัวขอยอย ไมควรยาวเกินไป ควรใชใหกะทัดรัด ใจความครอบคลุมเนื้อหา ตอนนน้ั ๆ โดยเฉพาะ 3. ไมค วรแบง เนอื้ เรือ่ งออกเปน หัวขอ ยอ ยๆ มากเกินไป 4. แตล ะหัวขอ ในโครงเร่ืองจะตองมีความสัมพันธตอเน่ืองกันโดยลําดับในการจัดเรียงลําดับ หวั ขอ อาจทําไดห ลายวธิ ี เชน เรยี งตามลําดบั เวลาหรอื ตามความสมั พนั ธระหวางหวั ขอ โดยดลู ักษณะ

88 ของเน้อื เรือ่ งเปนหลกั เชน การเขียนรายงานเรื่องประวัติการพัฒนาหมูบานเฉลิมพระเกียรติ ควรวาง โครงเรื่องตามลําดับ เวลา เพราะผลของการพัฒนาในระยะแรก มีสวนสําคัญเก่ียวของกับการพัฒนา ในระยะหลัง เราอาจวางโครงเร่อื ง ดังน้ี 1. ความนาํ 2. สภาพทั่วไปของหมูบา นเฉลมิ พระเกยี รติกอน พ.ศ. 2505 3. การพัฒนาหมูบานเฉลิมพระเกียรติ ระยะที่ 1 พ.ศ. 2505 – 2515 3.1 เปา หมายของการพฒั นา 3.2 วิธกี ารใช 3.3 ปญ หาและอุปสรรค 3.4 ผลการพัฒนาและผลกระทบ 4. การพฒั นาหมูบ านเฉลิมพระเกยี รติ ระยะท่ี 2 พ.ศ. 2515 – 2525 หวั ขอยอ ยเปน ลักษณะเดยี วกบั ขอ 3 5. การพฒั นาหมูบา นเฉลมิ พระเกยี รติ ระยะที่ 3 พ.ศ. 2525 – 2535 หัวขอ ยอ ยเปนลกั ษณะเดียวกบั ขอ 3 6. การพฒั นาหมบู า นเฉลมิ พระเกยี รติ – สภาพปจจุบัน 6.1 เปา หมายของการพัฒนา 6.2 วธิ กี ารใช 6.3 ปญ หาอปุ สรรค 6.4 การคาดการณผลการพัฒนา 7. ขอ สรปุ การเรยี งเนื้อหา เมอ่ื ทาํ โครงเรื่องเรยี บรอยแลว ผเู ขียนจึงคนควา รวบรวมขอมูลจากแหลง ตาง ๆ แลวบนั ทึกไว จากนัน้ นาํ มาเรียบเรียงตามลําดับที่กําหนดไวในโครงเรื่อง โดยใชถอยคําสํานวน ของตัวเองใหมากท่ีสดุ ถา คดั ลอกขอความจากเอกสารหรอื หนงั สอื เลม ใดตองอางถึงแหลง ทีม่ าดวย การกรอกแบบพิมพแ ละใบสมคั รงาน แบบรายการ แบบพมิ พ แบบฟอรม หมายถงึ เอกสารทท่ี ําขน้ึ โดยพิมพข อความไวบางสวนและ เวน ทว่ี า งไวบ างสวนสาํ หรับใหผ ูท เี่ กย่ี วของกรอกขอความลงไปในท่วี า ง ซ่งึ เวนไวน้นั ประโยชนของแบบรายการ มีดงั นี้ 1. ประโยชนสําหรับผูกรอก แบบรายการชวยใหผูกรอกไมตองเขียนขอความท่ียืดยาวตาง ๆ ลงไปท้งั หมด จะเขยี นแตเฉพาะรายละเอยี ดท่ีผจู ัดทาํ แบบรายการตอ งการเทานน้ั ทําใหเกิดความสะดวก รวดเร็ว 2. ประโยชนสาํ หรับผูจัดทํา แบบรายงานชวยใหสามารถเก็บขอมูลท่ีตองการไดรวดเร็ว เปนระเบียบสะดวกทจ่ี ะนําขอ มลู น้ันกลบั มาใชอ ีก รวมทง้ั ใชเ ปนหลักฐานเอกสารไดด ว ย

89 ความสาํ คญั ของการกรอกแบบรายการ การกรอกแบบรายการมีความสําคัญมากเพราะแบบรายการใชเปนหลักฐานเอกสารได แบบรายการที่กรอกแลว มีผลผกู พันทางกฎหมาย ซ่ึงผูกรอกจะตองรับผิดชอบแบบรายการบางอยาง เชน สัญญาซ้ือขาย สัญญาคํ้าประกัน ฯลฯ อาจมีผลผกู พนั ตอทรพั ยสนิ เงนิ ทองจํานวนมาก ขอควรระวังในกรณีที่แบบรายการตองลงลายมือชื่อ หามลงนามในแบบรายการท่ีเขียนหรือ พิมพข อ ความไมครบถว น หรอื ขอ ความทย่ี ังไมเ ขา ใจชัดเจนเด็ดขาด ไมว าในเรื่องใด ๆ ตวั อยางการกรอกแบบรายการ 1. การกรอกแบบรายการ สําหรบั สง ธนาณตั ิ

90 2. การกรอกแบบรายการหนงั สอื มอบอาํ นาจ

91 3. การกรอกแบบหนงั สอื สญั ญาเชา ทด่ี ิน