วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 หน่วยที่ 8

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี ๘ อากาศรอบตัวเรา



๑. ส่วนประกอบของอากาศ แมว้ ่าหมอกควนั สีขาวทเี่ ห็นในภาพทะเลหมอกบนภูเขาสูงและควนั จากทอ่ ไอเสียรถยนต์บนถนนอาจดูคล้ายคลึงกัน แต่นักเรียนสามารถจินตนาการได้ว่า เม่ือสูดลม หายใจนาอากาศที่อยู่ในสองบริเวณนี้เข้าไปในร่างกายแล้ว เราจะรู้สึกแตกต่างกันอย่าง ชดั เจน ทะเลหมอกบนภูเขาสูง ควนั จากท่อไอเสียรถยนต์บนถนน

อ า ก า ศ เ ป็ น ส่ิ ง แ ว ด ล้ อ ม ท า ง ธรรมชาติที่อยู่รอบตัวเรา ประกอบด้วย ส่วนประกอบท่ีมีสถานะเป็นแก๊สเป็นส่วน ใหญ่ ได้แก่ แก๊สไนโตรเจน แก๊สออกซิเจน แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ แก๊สอ่ืน ๆ รวมท้ัง ไอน้า ตามลาดับปริมาณ นอกจากนี้ยังมี ฝุ่นละออง และส่ิงมีชีวิตขนาดเล็กมาก ที่เรียกว่า จุลินทรีย์ ส่วนประกอบสาคัญ ของอากาศโดยทั่วไป มีดังนี้

๑.๑ แกส๊ ไนโตรเจน เป็นส่วนประกอบของอากาศที่มีปริมาณมากที่สุดคิดเป็นร้อยละ ๗๘ โดยปริมาตร เป็นส่วนท่ีช่วยทาให้ปริมาณแก๊สออกซิเจนในอากาศอยู่ในปริมาณ ทเี่ หมาะสม

๑.๒ แกส๊ ออกซเิ จน เป็นส่วนประกอบของอากาศที่มีปริมาณร้อยละ ๒๑ โดยปริมาตร เป็นองค์ประกอบสาคัญของการเผาไหม้ แก๊สออกซิเจนเป็นผลผลิตจากการ สังเคราะห์ด้วยแสงของพืช ในขณะที่พืชและสัตว์ก็ต้องใช้แก๊สออกซิเจนในการ หายใจ

๑.๓ แก๊สคารบ์ อนไดออกไซด์ ไอน้า และสิ่งเจือปนอื่น ๆ เป็นส่วนประกอบของอากาศส่วนที่เหลือประมาณร้อยละ ๑ โดยแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ คิดเป็นร้อยละ ๐.๐๔ โดยปริมาตร เป็นแก๊สที่พืช ใช้ในการสังเคราะห์ด้วยแสงและเป็นของเสียจากการหายใจของพืชและสัตว์ ส่วนท่ีเหลือ ได้แก่ ไอน้า ซึ่งเกิดจากการกลายเป็นไอของน้า และส่ิงเจือปนอ่ืน ๆ เชน่ ฝุ่นละออง และสง่ิ มชี ีวติ ขนาดเล็ก เชน่ แบคทีเรยี รา ไวรสั

๒. ความสาคญั ของอากาศ อากาศเป็นทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีอยู่อย่างไม่จากัด สามารถหมุนเวียน มาใช้ใหม่ได้ตลอดเวลา อากาศโดยท่ัวไปประกอบด้วยส่วนประกอบที่เป็นแก๊สเป็น ส่วนใหญ่ อากาศบริสุทธ์ิจะใส ไม่มีสี และไม่มีกลิ่น สิ่งมีชีวิตทุกชนิดบนโลกต้องการ อากาศบริสุทธ์ิในการหายใจ อากาศจึงมีความสาคัญต่อการดารงอยู่ของสิ่งมีชีวิต บนโลก

อากาศมีความสาคัญต่อการดารงชีวิตของส่ิงมีชีวิต ทุกชนิด ถ้าไม่มีอากาศ สิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ก็ไม่สามารถมีชีวิต อยู่ได้ มนุษย์ พืช และสัตว์ใช้แก๊สออกซิเจนในการหายใจ พืชใช้แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ในการสร้างอาหาร นอกจาก อากาศจะเป็นส่ิงจาเป็นสาหรับการดารงชีวิตแล้ว อากาศยัง ช่วยให้เราไดเ้ ล่นของเล่น และใชข้ องใชต้ า่ ง ๆ

โ ล ก เ ป็ น ด า ว เ ค ร า ะ ห์ ที่ มี ชั้ น บรรยากาศ ซึ่งเป็นชั้นของอากาศท่ีห่อหุ้ม โลก เพื่อช่วยควบคุมพลังงานแสงและ พลังงานความร้อนจากดวงอาทิตย์ให้มี ปริมาณพอเหมาะกับการดารงชีวิตของ สิ่งมชี ีวติ บนโลก

ชนั้ บรรยากาศ ช้นั โทรโพ โ ล ก เ ป็ น ด า ว เ ค ร า ะ ห์ ท่ี มี ชั้ น บรรยากาศ ซ่ึงเป็นชั้นของอากาศที่ ชัน้ สตราโตสเฟยี ร์ ห่อหุ้มโลกเพื่อช่วยควบคุมพลังงาน ชนั้ มโี ซสเฟยี รแ์ สงและพลังงานความร้อนจากดวง ชน้ั ไอโอโนอาทิตย์ให้มีปมาณพอเหมาะกับการ ชัน้ เอ็กโซ ดารงชวี ติ ของส่งิ มีชีวิตบนโลก วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี ๓

๑ การดารงชีวิตของส่งิ มชี วี ิตบนโลก ๑.๑ มนษุ ย์ พืช และสัตว์ต้องการแกส๊ ออกซิเจนในการหายใจ ๑.๒ พชื ต้องการแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ในการสรา้ งอาหาร ความสาคญั ของอากาศ ในกระบวนการหายใจ และการสรา้ งอาหาร

๒. การอานวยความสะดวกและพฒั นาคุณภาพชวี ติ ของมนษุ ย์ ๒.๑ การเคล่ือนที่ของอากาศทาให้เกิดลม แสดงให้เห็นว่าอากาศเป็นสสาร เพราะสัมผัสได้ มนุษย์ใช้ประโยชน์จากพลังงานลมในการคมนาคมขนส่ง เช่น เรือใบ เครื่องบนิ และการใชก้ ังหันลมผลติ กระแสไฟฟ้า เครื่องบิน เรือใบ กังหันลม

๒.๒ การเผาไหม้ในกิจกรรมต่าง ๆ ต้องอาศัยแก๊สออกซิเจน ทอี่ ย่ใู นอากาศ มนษุ ย์ใช้ประโยชน์จากการเผาไหมใ้ นกจิ กรรมตา่ ง ๆ การปงิ้ ยา่ งอาหารบนเตา การนง่ั ผิงไฟคลายความหนาว

การเผาไหมข้ องเครื่องยนต์ โรงไฟฟา้ พลงั งานไอนา้

การเผาไหมใ้ นโรงงานอตุ สาหกรรม

๒.๓ การอดั อากาศหรือแกส๊ บางชนิด ซึ่งมนุษย์ใช้ประโยชน์จากแรงดัน อากาศในดา้ นต่าง ๆ เชน่ เติมลมเข้ายางรถยนต์ เป่าลกู โป่ง วทิ ยาศาสตรว์แิทลยะาเทศคาสโนตโรล์ ยชีนั้ ชปั้นรปะรถะถมมศศึกึกษษาาปปที ีที่ี่ ๓๓

ฟองแก๊สคาร์บอนไดออกไซดใ์ นโซดา ลกู โปง่ สวรรค์

๓. มลพษิ ทางอากาศ อากาศมีความสาคัญต่อสิ่งมีชีวิต หากส่วนประกอบ ของอากาศไม่เหมาะสม เน่ืองจากมีแก๊สบางชนิด หรือ ฝุ่นละอองในปริมาณมาก อาจเป็นอันตรายต่อส่ิงมีชีวิตชนิด ต่าง ๆ จัดเป็นมลพิษทางอากาศ

เมื่ อ เ ดิ น ทา ง ไ ป ใ น บ ริ เ ว ณ พื้ น ที่ธ ร ร ม ช า ติ เ ร า จ ะ สู ด ล ม ห า ย ใ จ ได้เตม็ ปอด รู้สึกสดช่ืน แตกต่างจากบริเวณเขตเมืองท่มี ีการจราจรคับคั่ง เราจะหายใจไม่ออก อึดอัด เช่นเดียวกับบริเวณท่ีมีการทิ้งขยะมูลฝอย ของเสียและสิ่งปฏิกูลปริมาณมาก โดยไม่มีการจัดการให้ถูกสุขลักษณะ ส่งผลให้เกิดกลิ่นและมีเชื้อโรคปะปนในอากาศที่เราสูดลมหายใจเข้าไป ในปอด เราเรียกสภาพของอากาศท่ีเป็นอันตรายต่อส่ิงมีชีวิตว่าเป็น มลพิษทางอากาศ

อากาศบริสทุ ธ์บิ ริเวณทะเลและปา่ เขา

อากาศที่มมี ลพษิ ในพนื้ ท่ีทิ้งขยะและบนถนนหนทาง วทิ ยาศาสตรว์แิทลยะาเทศคาสโนตโรล์ ยชีนั้ ชปัน้ รปะรถะถมมศศึกกึ ษษาาปปีทีที่่ี ๓๓

มลพิษทางอากาศ คอื สภาพอากาศทมี่ สี ิ่งเจอื ปนในปริมาณมากและเป็นระยะ เวลานานพอท่ีทาให้เกิดผลเสียต่อสุขภาพอนามัยของมนุษย์และสิ่งมีชีวิตอ่ืน ๆ เรยี กวา่ สารมลพษิ อาจแบง่ ไดเ้ ปน็ ๒ กลุ่ม ดงั นี้ วิทยาศาสตรวแ์ ิทลยะาเทศคาสโนตโรล์ ยชีน้ั ชปั้นรปะรถะถมมศศึกกึ ษษาาปปที ีที่่ี ๓๓

๓.๑ สารมลพษิ ทเ่ี กดิ ขน้ึ เองตามธรรมชาติ ควนั เถา้ ถา่ นจากการปะทขุ องภเู ขาไฟ เ ป็ น สิ่ ง เ จื อ ป น ใ น อ า ก า ศ ท่ี เกิดขึ้นโดยปรากฏการณ์ธรรมชาติ ฝุ่นละอองขนาดเล็กเหล่าน้ีจะถูก กระแสลมพัดพาให้ล่องลอยอยู่ใน อากาศและตกลงสู่พ้ืนในเวลาต่อมา ฝุ่นละอองเหล่านี้ก่อให้เกิดผลเสียต่อ ระบบหายใจของส่ิงมีชีวิตต่าง ๆ รวมทั้งการสังเคราะห์ด้วย แสง ของพืช

๓.๒ สารมลพิษทีเ่ กิดขึน้ โดยกิจกรรมของมนุษย์ การปลอ่ ยไอน้าจากโรงไฟฟา้ ถือเป็นสาเหตุสาคัญที่สุดของการเกิด มลพิษทางอากาศของโลก เน่ืองจากการเพิ่ม จานวนประชากรอย่างรวดเร็วทาให้ความ ตอ้ งการใช้พลงั งานในกิจกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์ เพิ่มมากขึน้ โดยเฉพาะการการผลิตกระแสไฟฟ้า การเผาขยะ กิจกรรมเหล่าน้ีมีการปล่อยแก๊ส ต่าง ๆ ออกสู่บรรยากาศของโลก นาไปสู่ปัญหา สขุ ภาพ

ควนั พษิ จากโรงงานอตุ สาหกรรม ควันจากทอ่ ไอเสยี รถยนตบ์ นทอ้ งถนน

การป้องกันและแก้ปัญหามลพิษทาง อากาศจึงควรเริ่มต้นจากการลดกิจกรรม ท่ีทาให้เกิดหรือปล่อยสารมลพิษเข้าสู่อากาศ เช่น การใช้รถยนต์สาธารณะ การประหยัด ไฟฟ้า การไม่เลือกซ้ือสินค้าจากผู้ผลิตหรือ โรงงานท่ีก่อมลพิษให้กับสิ่งแวดล้อม การลด ใชท้ รพั ยากรทีท่ าให้เกดิ ขยะ เชน่ ถงุ พลาสติก

๔. การเกิดลมและอทิ ธิพลของลมทม่ี ตี ่อมนุษย์ เม่ือเรายืน เดิน ว่ิง หรือทากิจกรรมต่าง ๆ อยู่ในสถานท่ีโล่งแจ้ง เช่น สนามกีฬา หาดทราย ริมแม่น้า เราจะรู้สึกว่ามีลมพัดมาปะทะ กับหน้าตาและส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ทาให้เรารู้สึกเย็นสบาย สถานการณ์ นี้แสดงให้เห็นว่า ลมคืออากาศที่อยู่รอบตัวเรา และสามารถเคลื่อนท่ีจากบริเวณหนึ่งไปสู่บริเวณหน่ึง จนมาปะทะ กบั สว่ นต่าง ๆ ของรา่ งกายเรา

๔. การเกดิ ลมและอทิ ธิพลของลมท่มี ีตอ่ มนุษย์ พื้นดินในเวลากลางวันจะสะสมพลังงานความร้อนจากดวงอาทิตย์ได้เร็ว ทาให้อากาศเหนือพ้ืนดินเป็นอากาศร้อนที่ลอยตัวสูงข้ึน อากาศเหนือทะเลสะสม พลังงานความร้อนจากดวงอาทิตย์ได้ช้ากว่าเป็นอากาศเย็นจึงเคล่ือนที่เข้ามาแทนที่ อากาศเหนอื พนื้ ดิน เกิดเปน็ ลมทะเล ซงึ่ พัดทะเล เข้าสู่ชายฝั่งในเวลากลางวัน

วทิ ยาศาสตรว์แิทลยะาเทศคาสโนตโรล์ ยชีน้ั ชป้ันรปะรถะถมมศศึกึกษษาาปปที ที ี่่ี ๓๓

วทิ ยาศาสตรว์แิทลยะาเทศคาสโนตโรล์ ยชีน้ั ชป้ันรปะรถะถมมศศึกึกษษาาปปที ที ี่่ี ๓๓

ลมเกิดจากการเคล่ือนท่ขี องอากาศในแนวราบจากบรเิ วณทมี่ อี ุณหภมู ติ ่าไปยัง บรเิ วณทีม่ ีอณุ หภมู สิ ูงกวา่ อากาศจะเคล่ือนทไ่ี ปอย่างช้า ๆ ทาใหเ้ กดิ ลมพัดเอ่ือยหาก สองบริเวณมีอุณหภูมแิ ตกตา่ งกันมากข้นึ ทาใหเ้ กดิ ลมพดั แรง หรอื เกดิ เปน็ พายุได้ ลมพัดเอือ่ ย ๆ ลมพัดแรง

มนษุ ย์สามารถใช้ประโยชน์จากลมไดอ้ ย่างหลากหลาย ดงั นี้ ๑. ลมเป็นการเคล่ือนท่ีของอากาศ จึงทาให้อากาศเกิดการหมุนเวียนหรือระบาย อากาศภายในอาคารบ้านเรอื น ๒. ลมชว่ ยใหเ้ กดิ การกลายเปน็ ไอของน้าไดด้ ี จึงทาใหผ้ ้าทผ่ี งึ่ ไว้แห้งเร็วข้นึ ๓. ลมเป็นพลังงานที่ช่วยให้เกิดการเคล่ือนที่ของกังหันในลักษณะการหมุน ซึ่งเราสามารถใช้ในการผลิตกระแสไฟฟ้าและใช้ในการวิดน้า นอกจากน้ีพลังงานลมยัง ชว่ ยให้เกิดการเคลอื่ นทใี่ นลกั ษณะของการรอ่ นและการบนิ ไดอ้ กี ดว้ ย



๑. ข้อใดไมใ่ ช่สว่ นประกอบของอากาศ ๑. ฝนุ่ ละออง ๒. ควันไฟ ๓. ไอน้า ๔. แร่

๒. ในอากาศมแี ก๊สชนดิ ใดเป็นส่วนประกอบในปริมาณมากท่สี ดุ ๑. แก๊สอาร์กอน ๒. แกส๊ ออกซเิ จน ๓. แก๊สไนโตรเจน ๔. แกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์

๓. สิ่งมชี วี ติ ต้องการแก๊สชนดิ ใด เพอ่ื ใชใ้ นการหายใจ ๑. แกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ ๒. แกส๊ ออกซเิ จน ๓. แก๊สอาร์กอน ๔. แก๊สโอโซน

๔. ถ้าส่วนประกอบของอากาศมีแกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ ๕๐% จะมี ผลกระทบตอ่ สิง่ แวดลอ้ มตามขอ้ ใด A. เกิดฝนตก B. สง่ิ มีชวี ิตตายหมด C. เกดิ ภาวะโลกร้อนเพ่มิ มากขน้ึ D. อุณหภมู ิของโลกสูงข้ึน ๑. ข้อ A B และ C ๒. ข้อ A B และ D ๓. ขอ้ A C และ D ๔. ข้อ B C และ D

๕. ข้อใดไมใ่ ช่ความสาคญั ของอากาศ ๑. อากาศเคลอ่ื นทท่ี าใหเ้ กดิ ลม ๒. อากาศช่วยใหเ้ กิดการลกุ ไหม้ของเชื้อเพลงิ ๓. อากาศชว่ ยให้สิง่ กอ่ สร้างจากหินปูนกดั กรอ่ น ๔. อากาศนามาใช้ประโยชนใ์ นการเติมลมยางรถยนต์

๖. ตาบลโคกสมบูรณ์ ในอากาศ ๑๐๐ ส่วน ประกอบด้วยส่วนประกอบต่าง ๆ ผทู้ ี่อาศัย อยู่ในตาบลโคกสมบูรณ์เป็นเวลานาน จะมี สุขภาพอยา่ งไร ๑. แขง็ แรง ๒. ร่าเรงิ แจม่ ใส ๓. เหมอื นคนทว่ั ไป ๔. มปี ญั หาเกีย่ วกบั การหายใจ

๗. ข้อใดเปน็ แนวทางการปฏิบตั ติ นเพื่อลดปรมิ าณการเกดิ มลพษิ ทางอากาศ ๑. เปดิ ต้เู ยน็ บ่อย ๆ โดยปรับอณุ หภูมใิ หต้ ่า ๒. เลือกใช้ถงุ พลาสติกทมี่ ีความหนาทนทาน ๓. จดุ ไฟเผาตอซังข้าวหลงั การเก็บเกย่ี วเมล็ดขา้ ว ๔. ลดการใช้พาหนะสว่ นตวั โดยใช้บริการขนส่งสาธารณะแทน

๘. ขอ้ ใดกล่าวถูกตอ้ งเกี่ยวกับการเคลอ่ื นที่ของอากาศ ๑. อากาศทอ่ี ณุ หภูมิสงู ลอยตัวสงู ขนึ้ แล้วอากาศทอ่ี ณุ หภมู ติ ่าเขา้ มาแทนที่ ๒. อากาศที่อณุ หภูมิตา่ ลอยตวั สงู ขน้ึ แล้วอากาศทอ่ี ุณหภูมสิ งู เข้ามาแทนท่ี ๓. อากาศท่ีอณุ หภมู ิต่าลอยตัวสูงขึ้นแตอ่ ากาศท่ีอณุ หภูมสิ งู ไมเ่ คล่ือนที่ ๔. อากาศทอ่ี ณุ หภมู สิ ูงและอุณหภูมติ า่ ลอยตวั สงู ข้ึนพรอ้ มกนั

๙. ข้อใดกล่าวถกู ต้องเก่ยี วกบั การเกดิ ลมบก ๑. ลมบกเกิดในเวลากลางวนั ๒. ลมบกพัดจากทะเลเขา้ สู่ฝ่งั ๓. ลมบกพดั จากฝงั่ ออกสทู่ ะเล ๔. ลมบกเกดิ ได้ทง้ั เวลากลางวันและกลางคนื

๑๐. ข้อใดไม่ ใช่ประโยชน์ท่ีเกิดจากลม ๑. เล่นกฬี าเรอื ใบ ๒. ทาให้เกิดพายหุ มนุ ๓. ผลิตกระแสไฟฟา้ ๔. พดั ระหดั วดิ น้าเข้านาเกลือ