ศาสนาและหน้าที่พลเมือง ประถม

เร่อื งท่ี 4 ความรูเบอื้ งตนเกีย่ วกบั กฎหมาย 1. ความหมายของกฎหมาย ไดม ผี ู ใหค วามหมายของกฎหมายไวด งั น้ี กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ พระบิดาแหงกฎหมายไทย ไดใหคําจํากัดความไววา “กฎหมาย คือ คาํ สง่ั ท้ังหลายของผปู กครองวา การแผน ดนิ ตอ ราษฎรทง้ั หลาย เมอ่ื ไมท าํ ตาม ธรรมดาตอ งลงโทษ ” ดร.สายหยุด แสงอุทัย ไดใหความหมายไววา “กฎหมายคือขอบังคับของรัฐซึ่งกําหนดความ ประพฤตขิ องมนษุ ย ถาฝา ฝน จะไดรับผลรา ยหรือถกู ลงโทษ” สรุป กฎหมาย คือ ขอบังคับของรัฐที่ใชควบคุมความประพฤติของคนในประเทศ โดยมี จุดมุงหมายทีจ่ ะคุมครองประโยชนรักษาความสงบเรียบรอยในการอยูร วมกันในสังคม ผูใ ดฝาฝนจะตองถูก ลงโทษ 2. ความสาํ คญั ของกฎหมาย 1. มคี วามเกย่ี วขอ งกบั มนุษยตงั้ แตเ กดิ จนตาย เชน เกดิ เกย่ี วขอ งกบั กฎหมายบคุ คล กฎหมายทะเบยี นราษฎร โตขนึ้ เกย่ี วของกบั พ.ร.บ. การศกึ ษาแหง ชาติ แตง งาน เกย่ี วขอ งกบั กฎหมายครอบครวั ตาย กฎหมายมรดก กฎหมายทะเบยี นราษฎร 2. เปน เครอ่ื งมอื สรา งระเบยี บใหส งั คมและประเทศชาติ 3. กอ ใหเ กดิ ความเปน ธรรมในสงั คม 3. ลกั ษณะทว่ั ไปของกฎหมาย 3.1 กฎหมายมีลักษณะเปน ขอ บังคับ ดงั นี้ 3.1.1 บังคับใหทํา เชน ชายไทยตองเกณฑทหาร ผูมีรายไดตองเสียภาษี เด็กตองเขาเรียน ตาม พ.ร.บ. การศกึ ษา ฯลฯ 3.1.2 บงั คบั ไมใ หท าํ เชน หา มทํารายรางกาย หา มลักทรพั ย ฯลฯ 3.2 กฎหมายมีลักษณะเปนคําสั่งที่มาจากผูมีอํานาจสูงสุดในประเทศ เชน ประเทศที่มีการ ปกครองระบอบประชาธิปไตย มีรัฐสภาเปนผูออกกฎหมายและพระราชบัญญัติ มีรัฐบาลเปนผูออกพระราช กาํ หนด พระราชกฤษฎกี าและกฎกระทรวง 3.3 กฎหมายเปน ขอ บังคบั ทใี่ ชไดทว่ั ไปกบั ทกุ คน โดยไมเลอื กปฏบิ ัติ 3.4 ผทู ่ีฝา ฝน กฎหมายตองไดรับโทษ 4. ความจาํ เปน ที่ตอ งเรยี นรกู ฎหมาย ในฐานะที่เราเปนสมาชิกของสังคมจึงมีความจําเปนตองศึกษาและเรียนรู ทําความเขาใจใน กฎหมายตาง ๆ ทีเ่ ก่ยี วขอ งกับตวั เราและสังคมทีเ่ ราอยู ทงั้ น้กี เ็ พอ่ื กอเกิดประโยชนต อตนเอง ซ่งึ ไดแ ก 45

4.1 รูจักระวังตน ไมเผลอหรือพล้ังกระทําความผิดโดยไมรูตัวเน่ืองมาจากเพราะไมรูกฎหมาย และเปน เหตใุ หต อ งไดร บั โทษตามกฎหมาย 4.2 ไมใ หถูกผอู ่ืนเอาเปรยี บและถกู ฉอ โกงโดยท่ีเราไมม คี วามรูเรือ่ งกฎหมาย 4.3 กอเกิดประโยชนในการประกอบอาชีพ ถาหากรูหลักกฎหมายที่เกี่ยวกับการประกอบ อาชพี ของตนเอง แลว ยอ มจะปอ งกนั ความผดิ พลาดอนั เกดิ จากความไมร กู ฎหมายในอาชพี ได 4.4 กอใหเกิดประโยชนทางการเมืองการปกครองของประเทศ เพราะเมื่อประชาชนรูจักใช สทิ ธแิ ละหนา ทข่ี องตนเองตามกฎหมายแลว ยอ มทาํ ใหส งั คมเกดิ ความสงบเรยี บรอ ย 5. ประเภทของกฎหมาย ในชีวิตประจําวันบุคคลมีเสรีภาพในการดํารงชีวิตตามระบบการเมือง การปกครอง ระบบ กฎหมายและระบบเศรษฐกิจ เราจะตองรูจักสิทธิและหนาที่ของตนเองและรูจักใชสิทธิที่มีอยูไปประกอบ อาชีพและสรางความสัมพันธกับบุคคลตาง ๆ โดยมีสิทธิเลือกไดวาจะดําเนินชีวิตสวนตัวอยางไร แตตองอยู ภายในขอบเขตทก่ี ฎหมายกาํ หนด บคุ คลจงึ ตอ งขวนขวายหาความรูเก่ียวกับกฎหมายเพ่ือใชติดตอส่ือสารการ ดาํ เนนิ วถิ ชี ีวติ ประจําวนั ซึ่งกฎหมายท่ีเกยี่ วของกับชวี ติ ประจําวนั สามารถแบงไดเ ปน 5.1 กฎหมายอาญา กฎหมายอาญา (Criminal Law) เปนกฎหมายมหาชนทีบ่ ัญญัติถึงความสัมพันธระหวางรัฐ กับเอกชนที่อยูใตอํานาจปกครองของรัฐ ผูที่ฝาฝนจะตองไดรับโทษ ตามประมวลกฎหมายอาญา และ พระราชบัญญัติอื่นทีบ่ ัญญัติถึงการกระทําที่เปนความผิดและโทษทางอาญา เชน ความผิดตาม พระราชบัญญัติจราจรทางบก อาวุธปน เครื่องกระสุนปน วัตถุระเบิด ยาเสพติดใหโทษ ความผิดอันเกิดจาก การใชเ ชค็ ศลุ กากร การพนัน ปา ไม ปา สงวน เปน ตน เนื่องจากกฎหมายอาญามีสภาพบังคับ คือมีโทษที่จะทําใหบุคคลไดรับผลถึงแกชีวิต รางกายเสรีภาพ ทรัพยสิน เชน ประหารชีวิต จําคุก กักขัง ปรับ ริบทรัพยสิน ดังนัน้ จึงตองมีหลักประกันแก บุคคลดังที่บัญญัติไวในกฎหมายรัฐธรรมนูญวาบุคคลจะไมตองรับโทษอาญา เวนแตจะไดกระทําการอัน กฎหมายทีใ่ ชอยใู นเวลาที่ท่ีกระทําน้ันบัญญัติเปนความผิดและกําหนดโทษไว และโทษท่ีจะลงแกบุคคลน้ัน จะหนักกวาโทษทีก่ ําหนดไวในกฎหมายทีใ่ ชอยูใ นเวลาทีก่ ระทําความผิดมิได กลาวคือ บุคคลจะไดรับโทษ ทางอาญาจะตองไดกระทําการใดที่มีกฎหมายขอหามไว ถาไมมีกฎหมายก็ไมมีความผิด ไมมีโทษ เชน ความผิดฐานสูบบุหรี่ในท่ที ีก่ ําหนด เดมิ ไมม ีความผดิ แตเม่อื ประกาศใช พระราชบัญญัติคุมครองสุขภาพของ ผูไมสูบบุหรี่ พ.ศ. 2535 แลวผูท่ีสูบบุหรี่ในเขตปลอดบุหร่ี หรือสูบบุหรี่ในที่สาธารณะท่ีกําหนดยอมมี ความผดิ และจะตอ งไดร บั โทษ โทษตามประมวลกฎหมายอาญามี 5 สถาน คือ ประหารชีวิต จําคุก กักขัง ปรับ ริบ ทรพั ยส ิน นอกจากนี้ยังมีการรอการลงโทษ หรือรอการลงอาณา เมื่อบุคคลกระทําความผิดและจะ ไดรับโทษจาํ คุยไมเกนิ 2 ป ผูนั้นอาจไดร บั ความกรณุ าจากศาลไมต องไดรับโทษจําคุกในเรือนจํา เพราะผูนั้น 46

ไมเคยไดรับโทษจําคุกมากอน เมือ่ ไดพิจารณาถึง อายุ ประวัติ ความประพฤติ สติปญญา การศึกษาอบรม สุขภาพ ภาวะแหงจิต นิสัย อาชีพ ส่ิงแวดลอม สภาพความผิด หรือเหตุอ่ืนอันควรปรานีแลว ศาลจะกําหนด โทษไว หรอื รอการลงโทษไวท ่ีเรยี กกันวา “รอการลงอาญา” 5.2 กฎหมายแพง กฎหมายแพง คือ กฎหมายทีบ่ ัญญัติถึงความสัมพันธของบุคคล เปนกฎหมายสารบัญญัติ และเปนกฎหมายเอกชนที่มีความสําคัญแกชีวิตของบุคคลตั้งแตแรกเกิดจนสิ้นสภาพบุคคลไป กฎหมายพาณิชย คือ กฎหมายที่บัญญัติถึงความสัมพันธของบุคคลทีม่ ีอาชีพคาขาย และนัก ธุรกิจกลาวถึงระเบียบหลักปฏิบัติในทางการคาทีบ่ ุคคลในอาชีพคาขายและนักธุรกิจจะตองปฏิบัติในการ เกย่ี วของสัมพนั ธกัน เชน กฎหมายเกี่ยวกับหนุ สว นบรษิ ัท ตวั๋ เงิน ประกนั ภยั การขนสง สินคา ประเทศไทยไดรวมบัญญัติกฎหมายพาณิชยเขาไวในประมวลกฎหมายแพงจึงรวมเรียกวา “ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย” สภาพบังคบในทางแพง โทษหรือสภาพบังคับมนทางแพงที่จะใหผูฝ าฝนไมปฏิบัติตาม กฎหมาย คือ การใชคาสินไหมทดแทนหรือคาเสียหาย หรือใหชําระหนีด้ วยการสงมอบทรัพยสินให กระทําการ หรืองดเวนกระทําการอยางใดอยางหนึง่ ตามมูลหนีท้ ีม่ ีตอกันระหวางเจาหนี้และลูกหนี้ เชน บงั คับใหช าํ ระหนเ้ี งินกูพรอ มดว ยดอกเบย้ี บงั คับใหผูข ายสง มอบหรอื โอนทรพั ยส ินใหแ กผูซ้ือตามสัญญา ซือ้ ขายหรือใหใชคาสินไหมทดแทนในกรณีละเมิดขับรถยนตชนผูอ ื่นบาดเจ็บ หรือทําใหทรัพยสิน เสยี หาย 47

เรือ่ งท่ี 5 กฎหมายทเ่ี กี่ยวขอ งกบั ตนเองและครอบครวั กฎหมายในชวี ติ ประจําวนั ทีเ่ กย่ี วของกับตนเอง และครอบครัวไดแกหมายดังตอไปนี้ 1. กฎหมายเกี่ยวกับชื่อบคุ คล พระราชบัญญัติขอบุคคลกําหนดไววา (มีสัญชาติไทยตองมีชื่อตัวและชือ่ สกุล สวน ชอ่ื รองมีหรอื ไมม กี ็ได การตงั้ ชอื่ ตัวตอ งไมใ หพ อ งกบั พระปรมาภิไธยของพระมหากษัตริยและพระนามของ พระราชนิ ี หรือราชทินนาม และตองไมมีคําหยาบคาย ชื่อตัวมีกี่พยางคก็ไดและมีความหมายดี การตัง้ ชือ่ สกุลไมเ กิน 10 พยัญชนะ (ยกเวนราชทินนามเกา) ในเรื่องชื่อสกุล เดิมกฎหมายกําหนดใหหญิงทีม่ ีสามีตองเปลีย่ นชือ่ สกุลของตนมาใชชือ่ สกุลของสามี แตปจจุบันกฎหมายไดมีการแกไขใหมมีผลตามพระราชบัญญัติชื่อบุคคล (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2548 ดงั น้ี 1. คูสมรสมีสิทธิใชชื่อสกุลฝายใดฝายหนึง่ ไดตามที่ตกลงหรือตางฝายตางใชนามสกุล เดมิ ของตนได 2. เมื่อการสมรสสิ้นสุดลงดวยการหยาหรือศาลมีคําพิพากษาใหเพิกถอนการสมรส ให ฝา ยทใี่ ชช อื่ สกุลของอกี ฝา ยหนึ่งกลับไปใชช อ่ื สกุลเดมิ ของตน 3. เมือ่ การสมรสสิน้ สุดลงดวยความตาย ฝายที่มีชีวิตอยูใ ชชือ่ สกุลของอีกฝาย คงมีสิทธิ ใชไ ดต อ ไป แตเม่ือจะสมรสใหมใหก ลับไปใชชอ่ื สกลุ เดมิ ของตน 4. หญิงที่มีสามี ซึ่งใชชือ่ สกุลสามีอยูแลว กอนการเปลี่ยนแปลงกฎหมายใหมีสิทธิใช ตอไป หรือจะมาใชสทิ ธกิ ลับไปใชช ่ือสกลุ เดมิ ของตนได 2. กฎหมายทะเบยี นราษฎร “กฎหมายทะเบียนราษฎร” เกิดขึ้นมาเพื่อการจัดระเบียบคนในสังคมและการทีจ่ ะเปน ประชาชนไทยที่ถูกตองไมใชเพียงแคลืมตาดูโลกบนแผนดินไทยแลวจะถือวาเปนคนไทยทีส่ มบูรณ เรา จําเปนตองปฏิบัติตามกฎหมายการทะเบียนราษฎรอยางเครงครัด ซึ่งการทะเบียนราษฎร พื้นฐานที่ควร ตระหนกั ใหค วามสาํ คญั ไดแ ก การเกดิ การตาย การยา ยทอ่ี ยแู ละการทาํ บตั รประชาชน การติดตอ สถานท่รี าชการเพื่อดาํ เนนิ การเหลาน้ีสามารถไปดําเนินการไดท ี่ ถาอาศัยอยูในเขตเทศบาลใหแจงทีน่ ายทะเบียนผูรับแจงประจําตําบลหรือหมูบาน ไดแก ผูใหญบา น หรอื กาํ นนั หรอื แจง โดยตรงตอ นายทะเบียนประจําสาํ นักทะเบียนอําเภอ ณ ท่ีวา การอาํ เภอ ในเขตเทศบาล ใหแ จง ทส่ี าํ นกั ทะเบยี นทอ งถน่ิ ซง่ึ ตง้ั อยู ณ สาํ นกั งานเทศบาล ในเขตกรุงเทพมหานคร ใหแจงที่สํานักทะเบียนทองถิ่น ซึ่งตั้งอยู ณ สํานักงานเขต หรือ สาํ นกั งานเขตสาขา กฎหมายทะเบยี นราษฎรประกอบดว ย 48

ก. การแจง เกดิ ตองแจงตอนายทะเบียนที่อําเภอภายใน 15 วัน นับตั้งแตวันเกิด แลวทางการจะออก “ใบสูติ บัตร” ซึง่ เปนเอกสารที่แสดงชาติกําเนิด วันเดือนปเกิด การแจงเกิดนี้ไมเสียคาธรรมเนียมใด ๆ แตถาไมแจง เกดิ มคี วามผดิ ตอ งระวางโทษ ปรบั ไมเ กนิ 1,000 บาท วธิ ีการแจง เกิด • แจรายละเอียดเกีย่ วกับเด็กทีเ่ กิด คือ ชือ่ นามสกุล เพศ สัญชาติของเด็กที่เกิด วันเดือนปเกิด เวลาตกฟาก ตลอดจนวันขางขึ้นขางแรม ตลอดจนสถานที่เกิด บานเลขที่ ถนน ตําบล เขต จังหวัด • แจงรายละเอียดเกี่ยวกับมารดาของเด็กที่เกิด คือ ชื่อ นามสกุล และนามสกุลเดิมกอนรมรส อายุ สญั ชาติ ทีอ่ ยูโดยละเอยี ด • แจง รายละเอยี ดเกยี่ วกับบิดา คือ ชื่อ นามสกุล อายุ สญั ชาติ • หลกั ฐานทจ่ี ะตอ งนาํ ไปแสดงตอ นายทะเบยี น  สาํ เนาทะเบยี นบา น ฉบบั เจา บา น (ท.ร.14)  บตั รประจาํ ตวั ประชาชน หรอื บตั รประจาํ ตวั อน่ื ๆ ของเจา บา นและของคนแจง  หนงั สือรับรองการเกิด (ท.ร.1/1) ซึง่ แพทยหรือพยาบาลหรือเจาหนาทีอ่ นามัย หรือผดุง ครรภแ ลวแตกรณี ออกให (ถา มี)  บตั รประจําตัวประชาชน หรอื บัตรประจาํ ตวั อืน่ ๆ ของพอ แมเด็กทเ่ี กดิ ข. การแจง ตาย เมื่อมีคนตาย ผูเกี่ยวของตองไปแจงการตายเพื่อใหไดใบมรณบัตรที่แสดงวาคนนั้นตายแลว ภายใน 24 ชัว่ โมง การแจง ตายไมเ สยี คา ธรรมเนยี มใด ๆ แตถาไมแจงตายภายในเวลาท่ีกําหนดมีความผิดตอง ระวางโทษปรบั ไมเ กนิ 1,000 บาท วิธกี ารแจงตาย แจงรายละเอียดเก่ียวกับผูตาย เชน ช่ือ นามสกุล อายุ สัญชาติ เพศ ของผูตาย เวลาท่ีตาย ระบุวัน เดอื นป เวลาโดยละเอยี ด สถานท่ีตาย สาเหตุการตาย การดําเนินการกับศพขอผูตาย (เก็บ ฝง เผา) ท่ีไหน เม่ือไร ฯลฯ ผูมลี กู บุญธรรมจะแตง งานกับลูกบุญธรรมไมไ ด ไมเ ปน คสู มรสของผอู ่นื หญิงหมายจะแตงงานไมตองรอเกิน 130 วนั หลงั จากทช่ี วี ิตสมรสคร้ังแรกสน้ิ สดุ ชาย หญิง ทีม่ ีอายุไมครบ 17 ปบริบูรณ จะแตงงานกันไดก็ตองมีคําสัง่ ของศาลอนุญาต โดยนําคําสั่งศาลนั้นไปแสดงตอนายทะเบียน 49

วิธีการจดทะเบียนสมรส ชายหญิงตองไปใหถอยคําและแสดงความยินยอมเปนสามีภรรยากันโดยเปดเผยตอหนานาย ทะเบียนที่อําเภอ กิง่ อําเภอ เขต หรือสถานทูต สถานกงสุลไทยในตางประเทศแหงใดก็ได โดยไม จาํ เปน ตองมชี ่ืออยูในทะเบยี นบา นของทอ งถ่นิ นั้น หลกั ฐานทจี่ ะตอ งนําไปแสดงตอนายทะเบียน  บัตรประชาชน  สําเนาทะเบียนบานของทั้งสองคน  กรณีที่ท้ังคูยังไมบรรลุนิติภาวะ (17 ป แตไมถึง 20 ป) ตองใหบุคคลมีผูอ ํานาจใหความ ยินยอม เชน พอแม หรือผูป กครอง เปนตน โดยอาจใหผูย ินยอมลงลายมือชือ่ ในขณะ จดทะเบยี น หรอื ทาํ เปน หนงั สอื ยินยอมกไ็ ด ค. การจดทะเบยี นหยา การหยาสําหรับคูส มรสทีไ่ ดจดทะเบียนสมรสแลวไมวากรณีใดตองไปจดทะเบียนหยากันที่ สํานักทะเบียน จะไปจดทีอ่ ื่นไมได และตองทําตอหนานายทะเบียนเทานัน้ การกหยาจะมีผลสมบูรณทํา ได 2 วิธดี ังนี้ 1. การหยาโดยความยินยอมของทัง้ สองฝาย คือ การที่คูห ยาไปจดทะเบียนหยาดวยตนเองที่ สาํ นกั ทะเบยี นแหง ใดก็ไดและจะตอ งนาํ หลกั ฐานตดิ ตวั ไปดว ยดงั ตอ ไปน้ี  บัตรประจําตัวประชาชน หรือบัตรประจําตัวขาราชการของทั้งสองฝาย  หลักฐานการจดทะเบียนสมรส เชน ใบสําคัญการสมรส หรือสําเนาทะเบียนสมรส  สําเนาทะเบียนบานฉบับเจาบานของทั้งสองฝาย  หนงั สือสัญญาหยา 2. การหยาโดยคําพิพากษาของศาล หากคูห ยาตองการใหนายทะเบียนบันทึกการหยาไวเปน หลักฐาน จะตองยื่นสําเนาคําพิพากษาของศาลที่แสดงวาไดหยากันแลวแกนายทะเบียน จากนัน้ นาย ทะเบียนก็จะบันทึกคําสัง่ ศาลไวเปนหลักฐานทัง้ นีห้ ากมีขอตกลงอยางอื่น เชน ทรัพยสิน อํานาจการ ปกครองบุตรก็สามารถบันทึกไวในทะเบยี นหยา ได ง. การจดทะเบยี นรบั รองบุตร การจดทะเบียนรับรองบุตร พอแมของเด็กซึง่ สามีภรรยากันโดยไมชอบดวยกฎหมาย เด็กที่ เกิดมาจึงเปนลูกที่ชอบดวยกฎหมายของแมฝายเดียว หากเด็กจะเปนลูกที่ชอบดวยกฎหมายของพอก็ตองมี การจดทะเบียนรับรองบุตร เมือ่ จดทะเบียนเรียบรอยเด็กก็จะมีสิทธิใชนามสกุลและรับมรดกของพอแม อยา งถูกตอง 50

การจดทะเบียนรับรองบุตรนี้ ทําไดเฉพาะฝายชายเทานัน้ สวนหนุมสาวคูใ ดทีม่ ีลุกกอน แตงงาน เมื่อแตงงานจดทะเบียนสมรสกันแลว เด็กคนนั้นจะเปนลูกที่ถูกตองตามกฎหมายทันทีโดยไม ตองจดทะเบียนรับรองบุตรอีก หลักฐานที่จะตองนําไปแสดงตอนายทะเบียน  ใบสตู ิบัตร และสําเนาทะเบียนบานของเด็ก  บัตรประจําตัวประชาชนและสําเนาทะเบียนบานของมารดาเด็ก  บัตรประจําตัวประชาชนและสําเนาทะเบียนบานของบิดา (ผูย่ืนคาํ รอง)  บัตรประจําตัวประชาชนของเด็ก (ในกรณที ีเ่ ด็กอายเุ กนิ 15 ป) 51

เร่อื งท่ี 6 กฎหมายท่เี ก่ียวของกบั ชุมชน กฎหมายทีเ่ กีย่ วของกับชุมชน เปนกฎหมายวาดวยการรักษาสภาพแวดลอมที่อยูร อบตัวคนใน ชุมชน มิใหเกิดความผิดปกติจากธรรมชาติที่ควรจะเปน ตลอดจนการดูแล ปกปอง และปองกันใหเกิด ความเปนธรรมในสังคม ไมเอารัดเอาเปรียบตอกัน ซึ่งกฎหมายทค่ี วรรูไ ดแก 1. กฎหมายสงเสริมและรักษาคณุ ภาพส่ิงแวดลอ ม 2. กฎหมายเก่ยี วกับการคมุ ครองผบู ริโภค กฎหมายสง เสริมและรักษาคณุ ภาพสิง่ แวดลอ ม โดยทั่วไปบุคคลมีสิทธิและหนาที่ตองมีสวนรวมในการจัดการ บํารุงรักษา และใชประโยชนจาก ทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอมอยางสมดุล และยัง่ ยืน รวมถึงมีหนาทีต่ องอนุรักษธรรมชาติและ สิง่ แวดลอม ตามที่รัฐธรรมนูญบัญญัติไว โดยเฉพาะพระราชบัญญัติสงเสริมและรักษาคุณภาพ สงิ่ แวดลอมแหงชาติ พ.ศ. 2535 กาํ หนดไวด งั น้ี 1. สทิ ธขิ องบคุ คลเกี่ยวกบั การสง เสริมและรกั ษาคณุ ภาพส่งิ แวดลอม มีสิทธิจะไดร ับขอมูลและขาวสารจากทางราชการ มีสิทธิไดรับชดเชยคาเสียหายหรือคาทดแทนจากรัฐ กรณีไดรับความเสียหายจากภัย อันตรายทีเ่ กิดจากการแพรกระจายของมลพิษ หรือภาวะมลพิษอันมีสาเหตึจากกิจการ / โครงการ โดย สวนราชการ / รฐั วิสาหกจิ มีสทิ ธริ องเรียนกลาวโทษผกู ระทําผิดหรอื ฝา ฝนกฎหมายเกี่ยวกับการควบคุมมลพิษ 2. หนาที่ของบุคคล ใหความรวมมือและชวยเหลือเจาพนักงานในการปฏิบัติหนาที่ทีเ่ กีย่ วของกับการ สง เสรมิ การรกั ษาคุณภาพส่งิ แวดลอ ม ปฏิบัติตามกฎหมายที่เกี่ยวของกับการสงเสริมและรักษาคุรภาพสิ่งแวดลอมดยเครงครัด 3. ปญหากระทบตอสิ่งแวดลอมในปจจบุ นั มี 2 ประการ คือ การลดลงและขาดแคลนทรัพยากรธรรมชาติ เนื่องจากการทําลายตนไม ปาไม และ แหลง กาํ เนดิ ของลําธาร เกิดมลพิษสิ่งแวดลอม เนื่องจากความเจริญทางเทคโนโลยีและจํานวนประชากรที่ เพิม่ ขึน้ การใชมากทําใหเกิดสิง่ ทีเ่ หลือจากการใชทรัพยากร เชน ขยะ น้ําเสียจากครัวเรือน โรงงาน ควัน ไฟ สารเคมี ทําใหเกิดมลพิษทางน้ํา อากาศ และบนดิน 52

ซ่ึงผูท่ีไดรับผลกระทบ คือ ประชาชน ดังน้ัน พ.ร.บ. สงเสริมและรักษาคุณภาพส่ิงแวดลอม แหง ชาติ พ.ศ. 2535 จงึ ไดก าํ หนดใหม ี 1. คณะกรรมการสิง่ แวดลอมแหงชาติ ทําหนาทีก่ ําหนดมาตรฐานควบคุมคุณภาพ สิง่ แวดลอมท่ปี ระกอบดวยมาตรฐานคุณภาพของนาํ้ อากาศ เสยี ง และอ่นื ๆ 2. กองทนุ สงิ่ แวดลอ ม เพือ่ ใชใ นกิจการชวยเหลือใหก ูยืมเพอ่ื การลงทุนแกสวนราชการ ทอ งถนิ่ รัฐวสิ าหกิจ เอกชน ในการจัดระบบบําบดั นาํ้ เสยี อากาศเสีย และระบบกาํ จัดของเสีย 3. กองควบคุมมลพิษ โดยคณะกรรมการควบคุมมลพิษทําหนาที่เสนอแผนปฏิบัติการ ตอคณะกรรมการสิง่ แวดลอมแหงชาติ และกําหนดมาตรฐานมลพิษทางน้าํ มลพิษทางอากาศ และมลพิษ ทางเสียง พรอมเขาทําการปองกันและแกไขอันตรายอันเกิดจากมลพิษเหลานั้น 4. ความรับผิดชอบของเจาของหรือผูค รอบครองแหลงกําเนิดมลพิษทั้งทางแพงและ ทางอาญา กฎหมายเกี่ยวกับการคมุ ครองผบู รโิ ภค กฎหมายวา ดว ยการคุมครองผบู ริโภคในปจ จบุ ัน คอื พระราชบญั ญัตคิ มุ ครองผูบ ริโภค พ.ศ. 2522 และมกี ารแกไ ขเพิ่มเตมิ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2541 เปนกฎหมายที่ใหความคุม ครองและใหความเปนธรรมแก ผบู ริโภค ซงึ่ บุคคลท่กี ฎหมายคุม ครองผูบริโภคไดแ ก บุคคล 6 ประเภทดงั นี้ 1. ผูซื้อสินคา จากผขู าย 2. ผไู ดรบั การบรกิ ารจากผขู าย 3. ผูเชาทรัพยสินจากผใู หเ ชา 4. ผูเชาซ้ือทรพั ยสินจากผใู หเชา ซอื้ 5. ผซู งึ่ ไดรับการเสนอหรือไดรบั การชกั ชวนใหซ้ือสนิ คา หรือรบั บริการจากผปู ระกอบธุรกิจ 6. ผใู ชส นิ คา หรอื ผไู ดรับบริการจากผุป ระกอบธรุ กิจโดยชอบ แมมไิ ดเปนผเู สียคา ตอบแทน สทิ ธขิ องผูบริโภคทจี่ ะไดรบั ความคุมครอง มีดงั นี้  สิทธิทีไ่ ดรับขาวสารรวมทัง้ คําพรรณนาคุณภาพทีถ่ ูกตองและเพียงพอเพียงกับ สินคาหรอื บรกิ าร  สทิ ธทิ จ่ี ะมอี ิสระในการเลอื กหาสนิ คาหรอื บรกิ าร  สิทธิที่จะไดรับความปลอดภัยจากการใชสินคาหรือบริการ  สิทธิจะไดรับความเปนธรรมในการทําสัญญา  สิทธิจะไดรับการพิจารณาและชดเชยความเสียหาย จากสิทธขิ องผบู รโิ ภคนี้ กฎหมายไดว างหลกั การคมุ ครองผูบรโิ ภคไว 4 ดา น ไดแ ก 53

1. คมุ ครองดานโฆษณา คอื ผบู รโิ ภคมสี ทิ ธไิ ดร บั ขา วสารเกี่ยวกับสนิ คา 2. คมุ ครองดา นฉลาก คือ ผบู รโิ ภคมสี ทิ ธิและอสิ ระในการเลือกซอื้ สนิ คา และบริการ 3. คุม ครองดานสัญญา คือ ผูบริโภคมีสิทธิไดรับความเปนธรรมในการซื้อขายและทําสัญญา กรณกี ารซ้ือขายเปน ลายลักษณอกั ษรกบั ผูประกอบธุรกิจหรือผขู าย 4. คุม ครองดานความเสียหาย ผูบ ริโภคมีสิทธิไดรับการชดเชย หากไดรับความเสียหายหรือ อันตรายจากสินคา / บริการนนั้ ๆ ซึ่งมีสิทธิของผูบ ริโภคจะไดร บั การคุม ครองโดยท่ี พ.ร.บ. คุมครองผูบ ริโภคไดจัดตั้งองคกรเพือ่ คุ ครองผบู ริโภคขน้ึ โดยมีคณะกรรมการคุม ครองผูบริโภคทาํ หนาท่ีดาํ เนนิ การ 54

เร่ืองท่ี 7 กฎหมายอ่ืนๆ กฎหมายอื่นๆ ท่เี กยี่ วขอ งกบั ชวี ิตประจําวันที่ควรศึกษา ทั้งน้ีเพ่ือเปนการรักษาผลประโยชนท่ีเรา พึงมี หรือเปนการปองกันไมใหปฏิบัติตนผิดกฎหมายโดยรูเ ทาไมถึงการณได ซึง่ ไดแกกฎหมายทีส่ ําคัญ ดังตอ ไปนี้ 1. กฎหมายประกนั สงั คม กฎหมายประกันสังคม เปนกฎหมายทีใ่ หหลักประกันแกบุคคลในสังคมทีม่ ีปญหา หรือวาม เดอื ดรอนทางดา นการเงิน เนอ่ื งจากการประสบเคราะหหรือมีเหตกุ ารณอนั ทําใหเ กิดปญ หา ขอบเขตการบังคบั ใชกฎหมายประกนั สงั คม ตามพระราชบัญญัติประกันสังคม พ.ศ. 2533 ที่ใชบังคับอยูในปจจุบันไดกําหนดให สถานประกอบกิจการทีม่ ีลุกจางรวมกันตัง้ แต 10 คน ขึน้ ไป และนายจางของสถานประกอบกิจการนัน้ ตองอยูภายใตขอบังคับของกฎหมายดังกลาว ลูกจางซึ่งมีฐานะเปนประกันตน ก็คือ บุคคลทีส่ มัครเขาทํางานในสถานประกอบกิจการ ทีม่ ีลุกจางรวมกันตั้งแต 10 คน ขึ้นไป โดยกฎหมายประกันสังคมบังคับใหลุกจางดังกลาวตองจายเงิน สมทบเขากองทุนประกันสังคม ซึง่ นายจางจะเปนผูห ักเงินคาจางทุกครั้งที่มีการจายคาจางและนําสงเขา กองทุนประกันสังคม เปนเงินสมทบสวนของลูกจาง *ปจจุบนั กฎหมายเปดใหใชไดตั้งแตกิจการท่ีมีลุกจางตั้งแต 1 คน ขึน้ ไป แลวแตเจาของ และลุกจางสมคั รใจ ประโยชนท ดแทน ประโยชนทดแทน หมายถึง ความชวยเหลือที่ใหแกผุประกันตนหรือผุท ี่มีสิทธิเมื่อ รบั ประกนั ตนประสบเคราะหภัยหรอื เดือดรอ น และปฏิบตั ติ ามเงื่อนไขที่กฎหมายกําหนดแลว รูปแบบของประโยชนทดแทนมี 4 รูปแบบ คือ  บริการทางการแพทย  เงินทดแทนการขาดรายได  คาทําศพ  เงินสงเคราะห 55

2. กฎหมายเกีย่ วกบั ยาเสพตดิ กฎหมายเกี่ยวกบั ยาเสพตดิ ทบ่ี งั คับใชในปจจบุ นั น้ี คือ พระราชบญั ญตั ยิ าเสพตดิ ใหโทษ พ.ศ. 2522 ความหมายของยาเสพติด ยาเสพติดใหโทษ หมายถึง สารเคมีหรือวัตถุชนิดใดๆ ซึง่ เมื่อเสพเขาสูรางกายไมวาจะ โดยรับประทาน ดม สูบ ฉีด หรือดวยวิธีการใดแลวก็ตาม ทําใหเกิดผลตอรางกายและจิตใจ เชน ตองการ เสพในปริมาณที่เพ่ิมขน้ึ เลกิ เสพยาก สขุ ภาพทัว่ ไปจะทรุดโทรมและบางรายถงึ แกช ีวิต ประเภทของยาเสพตดิ ยาเสพติดใหโทษ แบง ได 5 ประเภท คอื  ประเภท 1 ยาเสพติดใหโทษชนิดรายแรง เชน เฮโรอีน  ประเภท 2 ยาเสพติดใหโ ทษทว่ั ไป เชน มอรฟน โคเคน ฝน  ประเภท 3 ยาเสพติดใหโทษทีม่ ีลักษณะเปนตํารับยาและยาเสพติดใหโทษ ประเภท 2 ผสมอยดู ว ย ตามหลักเกณฑท ร่ี ฐั มนตรปี ระกาศในราชกจิ จานุเบกษา  ประเภท 4 สารเคมีที่ใชในการผลิตนาเสพตดิ ใหโ ทษประเภท 1 หรือประเภท 2 เชน อาเซตกิ แอนไฮโดรด อาเซตลิ คลอไรด  ประเภท 5 ยาเสพติดใหโทษที่ไมไดเขาอยูใ นประเภท 1 ถึง ประเภท 4 เชน กญั ชา พืชกระทอม ความปดเกย่ี วกบั ยาเสพตดิ ใหโ ทษทผี่ ดิ กฎหมาย 1. ยาเสพติดประเภท 1 ไดแกความผิด ดงั น้ี  ฐานผลติ นําเขา สงออกเพื่อการจําหนาย ตองระวางโทษประหารชีวิต  ฐานจําหนายหรือมีไวในครอบครองเพือ่ การจําหนายเปนสารบริสุทธิ์ไมเกิน 100 กรัม ตองระวางโทษจําคุก 5 ป ถึงตลอดชีวิต และปรับตัง้ แต 50,000 – 500,000 บาท ถาเกิน 100 กรัม ตองระวางโทษจําคุกตลอดชีวิตหรือประหารชีวติ  ถามีไวในครอบครองไมถึง 20 กรัม ตองระวางโทษจําคุกตั้งแต 1 – 10 ป และ ปรับ 10,000 - 100,000 บาท  ถามีไวเสพตองระวางโทษจุกตั้งแต 6 เดือน ถึง 10 ป และปรับตัง้ แต 5,000- 100,000 บาท 2. ยาเสพติดใหโทษประเภท 2 ไวในครอบครองโดยไมไดรับอนุญาตตองระวางโทษ จาํ คุกต้ังแต 1-10 ป และปรับตง้ั แต 10,000 – 100,000 บาท 3. ยาเสพติดใหโทษประเภท 3 มีลักษณะเปนตํารับยา จึงอาจมีการขออนุญาตผลิต จาํ หนาย หรอื นาํ เขา หรือสง ออกได 56

4. ยาเสพติดใหโทษประเภท 4 และ 5 นั้น อาจผลิต จําหนาย นําเขา สงออก หรือมีไว ในครอบครองได โดยรัฐมนตรีเปนผูอ นุญาต โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการ เปนรายๆไป 5. หามเสพยาเสพติดใหโทษประเภท 5 โดยเด็ดขาด หากฝาฝนจะตองระวางโทษจําคุก ไมเกนิ 1 ป และปรับไมเกนิ 10,000 บาท 3. กฎหมายคุมครองแรงงาน กฎหมายวาดวยการคุมครองแรงงานของประเทศไทยปจจุบันนีค้ ือ พระราชบัญญัติคุม ครอง แรงงาน พ.ศ. 2541 ซึ่งถือไดวาเปนแมบทในการคุมครองแรงงาน บุคคลที่ไดรับการคุมครอง จากกฎหมายฉบับนี้คือ “ลูกจา ง” ซึ่งหมายความถึงผูซ ึง่ ตกลงทํางานใหนายจางโดยรับคาจาง สาระสําคัญของพระราชบัญญัติคุมครองแรงงานประกอบดวย  การคุมครองกําหนดเวลาในการทํางาน  สทิ ธิของลูกจางในการพักผอนระหวางทํางาน  สิทธขิ องลกู จา งในการมวี ันหยดุ  สิทธิลาของลูกจาง  สิทธิไดรบั เงินทดแทน  การคุมครองการใชแรงงานหญิง  การคุมครองการใชแรงงานเด็ก 57

เรอ่ื งที่ 8 การปฏิบัตติ นตามกฎหมายและการรกั ษาสิทธเิ สรภี าพของตนในกรอบของกฎหมาย ในฐานะพลเมืองของประเทศ ซึง่ มีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย ทรงเปนพระประมุข ทีม่ ีสิทธิ เสรีภาพ บทบาทหนาที่ ตองปฏิบัติตนตามกรอบ ขอกําหนดของกฎหมาย ตางๆ ทีเ่ กีย่ วของดวยการใชสิทธิตามกฎหมาย และตองรักษาปกปอง สิทธิของตนเองและชุมชนเมื่อถูก ละเมิดสิทธิ หรือผลประโยชนอันชอบธรรมของตัวเองและชุมชน ซึง่ การปฏิบัติตามกฎหมายดําเนินการ ได ดงั นี้ 1. เริม่ จากการปลูกฝงและประพฤติปฏิบัติตนตามกฎหมายทีเ่ กีย่ วของกับตนเองและครอบครัว เชน เมือ่ มีคน เกิด ตาย ในบานตองดําเนินการตามกฎหมายทะเบียนราษฎร จัดการใหการศึกษาแกบุตรหลาน ตาม กฎหมายการศึกษาภาคบังคับ ปฏิบัติตนใหถูกตองตามกฎหมายการสมรส กฎหมายมรดก ฯลฯ 2. ในชุมชน / สังคม ตองปฏิบัติตนใหเหมาะสมกับการอยูใ นสังคมประชาธิปไตย ตามบทบาท หนา ที่ โดยยึดกฎหมายทเ่ี กย่ี วของ เชน การปฏบิ ัตติ ามกฎหมาย สงเสรมิ และรกั ษาคุณภาพสิ่งแวดลอม ไม ทําลายธรรมชาติ เผาปา สรางมลพิษใหแกผูอืน่ เคารพสิทธิของตน มาละเลยเมื่อเห็นผูอ ื่นในชุมชน / สังคม กระทําผิด ดวยการตักเตือนชี้แจง ใหความรวมมือในการปฏิบัติตามกฎหมายคุม ครองผูบริโภค กฎหมายแรงงาน กฎหมายจราจร ฯลฯ การรักษาสทิ ธติ ามกรอบของกฎหมาย กฎหมายใหสิทธิแกบุคคลหรือหนวยงาน สามารถเรียกรองปองกัน เพือ่ รักษาสิทธิของตนที่ถูก บุคคลหรือหนวยงานไมวาจะเปนหนวยงานของเอกชนหรือรัฐ มาละเมิด สิทธิของบุคคลหรือชุมชน โดย ใหเปนหนาที่ ของบุคคล องคกร และผูเกี่ยวของทําหนาทีร่ วมกันในการเรียกรองเพือ่ รักษาสิทธิ ผลประโยชน ท่ถี กู ละเมิด ซึง่ การละเมิดสทิ ธมิ ี 2 กรณี ดังนี้ 1. การละเมิดสิทธิ / ผลประโยชนสวนบุคคล กรณีตัวอยาง นักศึกษาสาวไปเดินหางสรรพสินคา ถกู ผไู มป ระสงคดแี อบถา ยภาพขณะเดนิ ลงบันไดเล่ือน แลว นาํ ไปเผยแพรหรอื ไปไวเ อง ผเู สียหายสามารถ แจงความใหเจาหนาที่ตาํ รวจดําเนนิ กตี่ ามกฎหมายแกผ ไู มประสงคด ีได 2.การละเมิดสิทธิ / ผลประโยชนของชุมชน กรณีตัวอยาง หนวยงานการไฟฟาฝายผลิตไดถูกรัฐ จัดการแปรรูปใหเปนบริษัทเอกชน มีการซื้อขายหุนมุงเก็งกําไร ทําใหประชาชนเสียประโยชน ทั้งๆ ที่ ไฟฟาจัดเปนสาธารณูปโภคที่รัฐพึงจัดใหบริการแกประชาชน ไมควรมุง การคากําไร ซึง่ ตอมามีคณะ บุคคลที่เปนวุฒิสมาชิก (ส.ว.) ไดดําเนินการฟองรองไปยังศาลปกครอง เรียกรองสิทธิ / ผลประโยชน ใน เรื่องนีใ้ หแก ประชาชน และในทีส่ ุดศาลก็ไดตัดสินใจใหรัฐเปนผูแพ ผลประโยชนจึงไดกลับคืนมาสู ประชาชน คือ การไฟฟาฝา ยผลิตกลับมาเปน รฐั วสิ าหกิจอยูในการกํากับของรฐั 58

กรณตี ัวอยา งนี้ ทําใหเห็นวา การมีความรูความเขาใจในเรื่องกฎหมาย เขาถึงสิทธิอันชอบธรรมที่ ควรได / มีตามกฎหมาย บุคคลหรือองคกร และผูเกี่ยวของสามารถดําเนินการเรียกรอง ปกปอง รักษาสิทธิ และ ผลประโยชนข องตนและสว นรวมได 59

กจิ กรรมที่ 1 ใหผ ูเรยี นเลอื กคําตอบทีถ่ ูกตอ ง 1. ความหมายคําวา “ประชาธิปไตย” ตรงกับขอใด ก. ประชาชนเปนใหญในประเทศ ข. ระบอบการปกครองที่ถือมติของปวงชนเปนใหญหรือการถือเสียงขางมากเปนใหญ ค. การปกครองที่ยดึ หลกั สิทธเิ สรภี าพ ง. การปกครองที่มี 3 อํานาจ 2. การใชช วี ิตประชาธปิ ไตย ตองเรมิ่ ตน ท่ีใดเปนแหง แรก ก. ครอบครัว ข. โรงเรยี น ค. ไปใชสิทธเิ ลือกตัง้ ง. การเลอื กต้งั ผูใ หญบ าน 3. หลักสําคัญในการประชุมรวมกันคืออะไร ก. รักษาระเบียบ ข. มสี ว นรว มในการจัดประชุม ค. ยอมรับฟงความคดิ เห็นผอู น่ื ง. เคารพกฎกติกา 4. สถานภาพการสมรสไดแกขอใด ก. โสด ข. สมรส ค. หมาย ง. ถกู ทกุ ขอ 5. ขอ ตอไปนข้ี อ ใดหมายถงึ “หนาที่ของปวงชนชาวไทย” ก. ชาวไทยมหี นาท่ีเกณฑท หาร เมื่ออายุครบ 20 ป ข. หนาท่เี ลือกตงั้ ผแู ทนราษฎร ค. หนาที่ทะนุบํารุงศาสนา ง. หนาที่รักษาสถาบันทุกสถาบัน 6. เมื่อมีคนตายเกิดขึ้นในบาน ใหแจงการตายภายในเวลาเทาใด ก. 24 ช่วั โมง ข. 2 วนั ค. 3 วนั ง. 7 วนั 7. อาชีพลูกจางอยูในความคุมครองของกฎหมายใด ก. กฎหมายแพง ข. กฎหมายอาญา ค. กฎหมายครอบครัว ง. กฎหมายประกันสังคม 8. โทษสงู สุดเกีย่ วกบั คดยี าเสพตดิ คอื อะไร ก. จาํ คกุ 20 ป ข. จาํ คุก 20 ป ท้งั จําท้งั ปรับ ค. จําคุกตลอดชีวิต ง. ประหารชีวิต 60

9. ผใู ดขาดคณุ สมบตั ใิ นการสมัครเลือกต้งั เปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎร ก. นายแดงจบการศึกษาระดับปริญญาตรี ข. นายแดงไมไ ปเลือกต้งั ทกุ ครัง้ ค. นายเขยี วไปเลือกต้ังทุกคร้ัง ง. นายเขียวสังกัดพรรคการเมือง 10. ประเทศไทยปกครองระบอบประชาธิปไตยตั้งแตป พ.ศ. อะไร ก. 2455 ค. 2465 ค. 2475 ง. 2485 กจิ กรรมที่ 2 ใหผ ูเรียนศกึ ษากรณตี ัวอยา งอปุ สรรคการปกครองระบอบประชาธิปไตยของไทย แลวนาํ มาแลกเปลยี่ นเรียนรู 61

บทที่ 1 กิจกรรมท่ี 1 แนวเฉลยทา ยบท 5. ค. 1. ง. 10. ง. 6. ก. 2. ค. 3. ก. 4. ข. กจิ กรรมที่ 2 7. ข. 8. ข. 9. ข. 5. ข. เปนกิจกรรมอภิปรายไมมเี ฉลย 10. ก. บทท่ี 2 กิจกรรมท่ี 1 1. ง. 2. ข. 3. ค. 4. ง. 5. ก. 6. ง. 7. ก. 8. ง. 9. ข. 10. ค. กจิ กรรมที่ 2 เปนกิจกรรมศึกษาคนควาไมมีเฉลย บทท่ี 3 กิจกรรมท่ี 1 2. ก. 3. ค. 4. ง. 7. ง. 8. ง. 9. ข. 1. ข. เปนกิจกรรมศึกษาคนควาไมมีเฉลย 6. ก. กิจกรรมที่ 2 62

บรรณานุกรม กรมการศกึ ษานอกโรงเรยี น. หมวดวิชาพัฒนาสังคมและชุมชน ชดุ การเรียนทางไกล ระดบั ประถมศึกษา กรงุ เทพฯ : โรงพิมพคุรุสภาลาดพราว, 2546 การศึกษานอกโรงเรียน,กรม ชุดการเตรียมการทางไกล ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน หมวดวิชาพัฒนา สงั คมและชุมชน. ครุ สุ ภาลาดพรา ว,กรงุ เทพฯ : 2546. การศึกษาทางไกล, สถาบัน, ชุดการเรยี นทางไกล หมวดวิชาพัฒนาสงั คมและชมุ ชน ระดบั มัธยมศึกษา ตอนปลาย องคการรบั สงสินคาและพัสดภุ ัณฑ (ร.ส.พ.) : กรุงเทพฯ,2548. คณะอาจารย กศน. พัฒนาสังคมและชุมชน. คมู ือการเรียนรรู ะดบั ประถมศึกษา. กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั ไผม ิเดยี เซน็ เตอร จํากัด, 2548 ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ,สํานักงาน,ชุดวชิ าพัฒนาสงั คมและชุมชน ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย,เอก พมิ พจาํ กดั : กรุงเทพฯ,มฝผ. พนั เอก (พิเศษ) เผด็จ เอมวงศ และจฑุ ามาศ ลบแยม, กฎหมายในชีวติ ประจําวนั : ตนเอง ครอบครวั ชุมชน และประเทศชาติ. กรุงเทพ : สํานักพิมพ เอมพันธ จํากัด, 2551. มหามกุฎราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมภ, พระสูตรและอรรถกถาแปลอุทกนยิ าม ชาดก เลม ที่ 3 ภาคที่ โรงพิมพมหามกุฎราชวิทยาลัย.กรุงเทพฯ : 2534. ศึกษาธิการ,กระทรวง. หลกั การทรงงานในพระบาทสมเด็จพระเจา อยหู วั , สํานักงานคณะกรรมการพิเศษ เพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดําริ (สํานักงาน กปร.) กรุงเทพฯ : 2550. สทุ ธธิ รรม เลขววิ ัฒน หมวดวชิ าพฒั นาสังคมและชุมชน ระดบั ประถมศกึ ษา การศึกษานอกโรงเรียน กรุงเทพฯ : บริษัท สามเจริญพาณชิ ย จํากดั , 2548 สมโพธิ ผลเตม็ . ปรัชญาคํากลอน ๑๐๐ เร่อื งแรก, สทิ ธวิ รรณ , บริษทั . กรุงเทพฯ : 2549. เลขาธิการสภาการศึกษา, สํานักงาน. คณุ ธรรมนาํ ความร,ู สํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, กรุงเทพฯ : 2550 http://th.wikipedia.org/wiki http://www.tumsrivichai.com 63

ทป่ี รึกษา คณะผจู ดั ทาํ 1. นายประเสรฐิ บญุ เรอื ง เลขาธิการ กศน. 2. ดร.ชัยยศ อม่ิ สุวรรณ รองเลขาธิการ กศน. 3. นายวชั รนิ ทร จําป รองเลขาธิการ กศน. 4. ดร.ทองอยู แกวไทรฮะ ทีป่ รกึ ษาดา นการพัฒนาหลกั สตู ร กศน. 5. นางรกั ขณา ตณั ฑวฑุ โฒ ผอู าํ นวยการกลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น ผเู ขียนและเรียบเรียง 1. นางธญั ญาวดี เหลา พานชิ ขาราชการบํานาญ 2. นางสาววาสนา โกสยี วฒั นา สถาบันการศึกษาทางไกล 3. นางพรทิพย เข็มทอง กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน ผูบ รรณาธิการ และพฒั นาปรับปรงุ 1. นางธญั ญาวดี เหลา พานชิ ขาราชการบํานาญ 2. นางนลนิ ี ศรีสารคาม จันทรตรี สถาบัน กศน.ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื 3. นายเรอื งเวช แสงรตั นา สถาบัน กศน.ภาคตะวนั ออก 4. นางสาวสรุ ตั นา บูรณะวิทย สถาบัน กศน.ภาคตะวนั ออก 5. นางมยุรี สวุ รรณเจรญิ สถาบัน กศน.ภาคใต 6. นางสาววาสนา โกสียวฒั นา สถาบันการศึกษาทางไกล 7. นางสดุ ใจ บุตรอากาศ สถาบัน กศน.ภาคเหนอื 8. นายนพิ นธ จนั ตา สถาบัน กศน.ภาคเหนอื 9. นางอุบลรัตน มีโชค สถาบัน กศน.ภาคเหนอื 10. นางพรทิพย เข็มทอง กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 11. นางสาวสุรีพร เจรญิ นชิ ขาราชการบํานาญ 12. นางเออ้ื จติ ร สมจติ ตช อบ ขาราชการบํานาญ 13. นางสาวชนิตา จติ ตธ รรม ขาราชการบํานาญ คณะทํางาน 1. นายสุรพงษ ม่ันมะโน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 2. นายศุภโชค ศรีรัตนศิลป กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 4. นางสาวศริญญา กุลประดิษฐ กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 5. นางสาวเพชรินทร เหลอื งจิตวฒั นา กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 64

ผพู ิมพตนฉบับ กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน นางสาวเพชรินทร เหลอื งจิตวฒั นา กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน ผูอ อกแบบปก นายศุภโชค ศรรี ัตนศิลป 65