ศาสนาและหน้าที่พลเมือง ม ต้น

ก็ไมใชบุญกุศลท่ีสูงสุดยอดในพระพุทธศาสนาการเจริญวิปสสนา (การเจริญ ปญ ญา) จงึ จะเปน การสรา งกศุ ลทสี่ ดุ ยอดในพระพทุ ธศาสนาโดยแท 2. วปิ ส สนาภาวนา (การเจรญิ ปญ ญา) เมอ่ื จติ ของผบู ำเพญ็ เพยี รตงั้ มน่ั อยใู นสมาธิ จิตของผูบำเพ็ญเพียรยอมมีกำลังอยูในสภาพท่ีนิ่มนวล ควรแกการวิปสสนา ภาวนาตอไป อารมณของวิปสสนาแตกตางจากอารมณของสมาธิ เพราะสมาธินั้นมุงใหจิตตั้งมั่น อยใู นอารมณห นงึ่ แตอ ารมณเ ดยี ว โดยแนน ง่ิ อยเู ชน นนั้ ไมน กึ คดิ อะไร แตว ปิ ส สนาไมใ ชใ หจ ติ ตง้ั มนั่ อยใู นอารมณเ ดยี วนงิ่ อยเู ชน นน้ั แตเ ปน จติ ทคี่ ดิ ใครค รวญ หาเหตแุ ละผลในสภาวธรรม ทงั้ หลายและสงิ่ ทเี่ ปน อารมณข องวปิ ส สนานนั้ มแี ตเ พยี งอยา งเดยี ว คอื ขนั ธ 5 ซงึ่ นยิ มเรยี กวา รปู -นาม โดยรปู มี 1 นามนน้ั มี 4 คอื เวทนา สญั ญา สงั ขาร วญิ ญาณ ซงึ่ นามนน้ั เปน เพยี ง สงั ขารธรรมเกดิ จากการปรงุ แตง แตเ พราะอวชิ ชา คอื ไมร เู ทา สภาวธรรมจงึ ทำใหเ กดิ ความ ยดึ มน่ั เปน ตวั เปน ตน การเจรญิ วปิ ส สนามจี ติ พจิ ารณา เหน็ สภาวธรรมทง้ั หลาย คอื ขนั ธ 5 เปน อาการของพระไตรลกั ษณ คอื เปน อนจิ จงั คอื ไมเ ทยี่ ง ทกุ ขงั คอื ลว นเปน ทกุ ข อยใู น สภาพเดมิ ไมไ ด ตอ งแปรเปลย่ี นไป และอนตั ตา ไดแ ก ความไมใ ชต วั ตน ไมใ ชส ตั ว บคุ คล ไมใชสิ่งของ สรรพสิ่งทั้งหลายเพียงชั่วคราวเทาน้ัน เม่ือนานไปยอมเปล่ียนแปลงกลับไปสู สภาวะเดมิ สมาธแิ ละวปิ ส สนาเปน ทงั้ เหตุ และผลของกนั และกนั และอปุ การะซง่ึ กนั และกนั จะมวี ิปสสนาปญญาเกดิ ขึน้ โดยขาดกำลังสมาธไิ มไดเลย การเจรญิ วปิ ส สนาอยา งงา ยๆ ประจำวนั 1. มจี ติ ใครค รวญถงึ มรณสตกิ รรมฐาน คอื ใครค รวญถงึ ความตายเปน อารมณเ พอ่ื ไมใ หป ระมาทในชวี ติ ไมม วั เมา เรง ทำความดแี ละบญุ กศุ ล เกรงกลวั ตอ บาป ท่ีจะติดตามไปในภพหนา 2. มจี ติ ใครค รวญถงึ อสภุ กรรมฐาน ไดแ ก สง่ิ ทไ่ี มส วย ไมง าม เชน ศากศพ รา งกายคนทเี่ ปน บอ เกดิ แหง ตณั หา ราคะ กามกเิ ลส วา เปน ของสวยงามเปน ท่ี เจรญิ ตา เจรญิ ใจ ไมว า รา งกายของตนเอง และของผอู น่ื กต็ าม แทจ รงิ แลว เปน อนจิ จงั คอื ไมเ ทย่ี งแทแ นน อน วนั เวลา ยอ มพรากจากความสวยงาม จนเขา สวู ยั ชราซึ่งจะมองหาความสวยงามใดๆหลงเหลืออยูไมไดเลย 3. มจี ติ ใครค รวญถงึ กายคตานสุ สตกิ รรมฐาน เรยี กกนั วา กายคตาสตกิ รรมฐาน จติ ใครค รวญ ผม ขน เลบ็ หนงั ฟน พจิ ารณาใหเ หน็ ความโสโครกของรา งกาย เพอื่ ใหน ำไปสกู ารละสกั กายทฏิ ฐิ คอื ความเหน็ ผดิ ในรา งกายของตน หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 43

4. มีจิตใจใครครวญถึงธาตุกรรมฐาน คือ การพิจารณาวารางกายของเราและ ของผอู น่ื ไมใ ชต วั ของเราแตอ ยา งใดเลย เปน แตเ พยี งธาตุ 4 ทมี่ าประชมุ เกาะกมุ รวมกนั เพยี งชวั่ คราว ถงึ เวลาเกา แกแ ลว แตกสลายตายไป กลบั ไปสคู วามเปน ธาตุตางๆในโลกตามเดิม แบบอยางชาวพุทธท่ีดี หมอ มเจา หญงิ พนู พสิ มยั ดศิ กลุ พระประวตั ิ หมอ มเจา หญงิ พนู พสิ มยั ดศิ กลุ ประสตู เิ มอื่ วนั จนั ทรท ่ี 17 กมุ ภาพนั ธ พ.ศ. 2438 เปน พระธดิ าในสมเดจ็ พระเจา บรมวงศเ ธอกรมพระยาดำรงราชานภุ าพ ผไู ดร บั การยกยอ งวา เปน บดิ าแหง ประวตั ศิ าสตรไ ทย และหมอ มเฉอื่ ย พระองคส น้ิ ชพี ติ กั ษยั ดว ยโรคชรา เมอื่ วนั ที่ 11 สงิ หาคม พ.ศ. 2533 รวมพระชนั ษาได 95 พรรษา กรณยี กจิ ดา นพระพทุ ธศาสนา สามารถสรปุ ไดด งั น้ี 1. ทรงเปนที่ปรึกษาชมรมพุทธศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย โดยเสด็จไป ประทานความรดู า นพระพทุ ธศาสนาสปั ดาหล ะ 2 ครง้ั และเปน ทปี่ รกึ ษาชมรม พทุ ธศาสนามหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร 2. ทรงเปนองคปาฐกถาและบรรยายวิชาการทางพระพุทธศาสนา ท้ังในและ ตา งประเทศ 3. ทรงเปนกรรมการบริหารและอุปนายกพุทธสมาคมแหงประเทศไทยในพระ บรม ราชปู ถมั ภ 4. ทรงเปน รองประธานองคก ารพทุ ธศาสนกิ สมั พนั ธแ หง โลก (พ.ส.ล.) ใน พ.ศ. 2496 และประธานองคก ารพทุ ธศาสนกิ สมั พนั ธแ หง โลกใน พ.ศ. 2507 5. ทรงมงี านนพิ นธท างพระพทุ ธศาสนาหลายเรอ่ื ง เชน หนงั สอื ชอ่ื ศาสนาคณุ หนงั สอื สอนศาสนาพระพทุ ธศาสนาสำหรบั เยาวชน เปน ตน แบบอยางชาวพุทธท่ีดี (1) ทรงเปนอุบาสิกาที่เครงครัด ตระหนักในหนาที่ของอุบาสิกา ดวยการศึกษา ปฏบิ ตั ธิ รรม (2) ทรงเปน พหสู ตู โดยศกึ ษาบาลจี นมคี วามรคู วามเขา ใจเปน อยา งดี และมผี ลงาน วชิ าการดา นอนื่ ๆอกี ทง้ั ดา นสงั คมสงเคราะห ประวตั ศิ าสตร โบราณคดี เปน ตน (3) ทรงเปน แบบอยา งพลเมอื งทดี่ ี ดวยการจงรักภักดีและพิทัพษสมบัติล้ำคาของ ชาติ กลา วคอื เมอื่ พระบดิ าสน้ิ พระชนม มชี าวตา งชาตเิ สนอซอ้ื ผลงานนพิ นธท าง 44 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

วชิ าการของพระบดิ าดว ยราคาสงู แตพ ระองคท รงแจง ความจำนงบรจิ าคหนงั สอื ใหแกรัฐบาลเพ่ือเก็บไวเปนสมบัติของชาติ และเปนคลังความรูของประชาชน รฐั บาลในขณะนนั้ จงึ สรา งหอ งสมดุ ขน้ึ รองรบั เรยี กวา หอดำรง 3.2 หลักธรรมของศาสนาอิสลาม อิสลามเปนคำภาษาอาหรับ แปลวา การสวามิภักด์ิ ซ่ึงหมายถึงการสวามิภักดิ์อยาง บรบิ รู ณแ กอ ลั ลอฮ พระผเู ปน เจา ดว ยการปฏบิ ตั ติ ามคำบญั ชาของพระองค บรรดาศาสนฑูตในอีดตลวนแตไดรับมอบหมายใหสอนศาสนาอิสลามแกมนุษยชาติ ศาสนาฑตู ทา นสดุ ทา ย คอื มฮุ มั มดั บตุ รของอบั ดลุ ลหแ หง อารเบยี ไดร บั มอบหมายใหเ ผยแผ สาสน ของอลั ลอฮ ในชว งป ค.ศ. 610-632 เฉกเชน บรรพศาสดาในอดตี โดยมี มะลกั ญบิ รลี เปน สอ่ื ระหวา งอลั ลหพ ระผเู ปน เจา และมฮุ มั มดั พระโองการแหง พระผเู ปน เจา ทท่ี ะยอยลงมา ในเวลา 23 ปจ นั ทรคติ ไดร บั การรวบรวมขน้ึ เปน เลม ชอื่ วา อลั กรุ อาน ซงึ่ เปน ธรรมนญู แหง ชวี ติ มนษุ ย เพอ่ื ทจ่ี ะไดค รองตนบนโลกนอี้ ยา งถกู ตอ ง กอ นกลบั คนื สพู ระผเู ปน เจา สาสน แหง อสิ ลามทถ่ี กู สง มาใหแ กม นษุ ยท งั้ ปวงมจี ดุ ประสงคห ลกั 3 ประการ คอื 1. เปน อดุ มการณท สี่ อนมนษุ ยใ หศ รทั ธาในอลั ลอห พระผเู ปน เจา เพยี งพระองคเ ดยี ว ท่ีสมควรแกการเคารพบูชาและภักดี ศรัทธาในความยุติธรรมของพระองค ศรัทธา ในพระโองการแหงพระองค ศรัทธาในวันปรโลก วันซ่ึงมนุษยฟน คนื ชพี อกี ครงั้ เพอื่ รบั คำพพิ ากษาและรบั ผลตอบแทนของความดคี วามชวั่ ทตี่ นได ปฏบิ ตั ไิ ปในโลกน้ี มนั่ ใจและไวว างใจตอ พระองค เพราะพระองคค อื ทพ่ี งึ่ พา ของทุกสรรพสิ่ง มนุษยจะตองไมสิ้นหวังในความเมตตาของพระองค และ พระองคคอื ปฐมเหตุแหงคุณงามความดที ้งั ปวง 2. เปน ธรรมนญู สำหรบั มนษุ ย เพอ่ื ใหเ กดิ ความสงบสขุ ในชวี ติ สว นตวั และสงั คม เปนธรรมนูญที่ครอบคลุมทุกดาน ไมวาในดานการปกครอง เศรษฐกิจ หรือ นติ ศิ าสตร อสิ ลามสงั่ สอนใหม นษุ ยอ ยกู นั ดว ยความเปน มติ ร ละเวน การรบรา ฆา ฟน การทะเลาะเบาะแวง การละเมดิ และรกุ รานสทิ ธขิ องผอู นื่ ไมล กั ขโมย ฉอฉล หลอกลวง ไมผิดประเวณี หรือทำอนาจาร ไมด่ืมของมึนเมาหรือ รบั ประทานสงิ่ ทเี่ ปน โทษตอ รา งกายและจติ ใจ ไมบ อ นทำลายสงั คม แมว า ใน รปู แบบใดกต็ าม 3. เปนจริยธรรมอันสูงสงเพ่ือกาครองตนอยางมีเกียรติ เนนความอดกลั้น ความ ซื่อสัตว ความเอ้ือเฟอเผื่อแผ ความเมตตากรุณา ความกตัญูกตเวที ความ สะอาดของกายและใจ ความกลาหาญ การใหอภัย ความเทาเทียมและความ หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 45

เสมอภาคระหวา งมนษุ ย การเคารพสทิ ธขิ องผอู นื่ สงั่ สอนใหล ะเวน ความตรหนี่ ถเี่ หนยี ว ความอจิ ฉารษิ ยา การตฉิ นิ นนิ ทา ความเขลาและความขลาดกลวั การ ทรยศและอกตญั ู การลว งละเมดิ สทิ ธขิ องผอู น่ื ศาสนาอิสลามไมใชศาสนาท่ีวิวัฒนาการมาจากศาสนาอื่น หรือศาสนาท่ีมนุษย ประดษิ ฐข น้ึ อยา งเชน ศาสนาอนื่ ๆ ทมี่ อี ยใู นโลก อสิ ลาเปน ศาสนาของพระผเู ปน เจา ทเี่ ปน ทาง นำในการดำรงชวี ติ ทกุ ดา นแกม นษุ ยท กุ คน ไมย กเวน อายุ เพศ เผา พนั ธุ หรอื ฐานนั ดร หลักคำสอน ศาสนาอิสลามเกิดในดินแดนอาหรับ โดยมีความเชื่อตามโบราณเดิมเกี่ยวกับหิน ศกั ดส์ิ ทิ ธิ์ เรยี กวา หนิ กาบะห อำนาจลกึ ลบั ผสี างเทวดา เวทมนตรค าถา พอ มด หมอผี คำ ทำนาย การเสยี่ งทาย การนบั ถอื ภเู ขา ตน ไม นำ้ พุ บชู าดวงอาทติ ย ดวงจนั ทร ดวงดาวตา งๆ อิสลสามมาจากคำวา อัสละมะ แปลวา สันติ การยอมนอบนอมตน ชาวมุสลิมมุงตามความ คดิ เหน็ ของพระเจา โดยไมเ หน็ แกช วี ติ มคี วามเชอ่ื ศรทั ธา 6 ประการ 1. ศรัทธาในพระเจา 2. ศรัทธาในบรรดามะลาอิกะห คือ เทวทูตของพระเจา ซึ่งเปนคนกลางทำหนาท่ี สอื่ สารระหวา งศาสดามฮุ มั มดั กบั พระเจา บนั ทกึ ความดคี วามชวั่ ของมนษุ ย ถอด วญิ ญาณออกจากรา งเวลามนษุ ยต าย และสมั ภาษณผ ตู าย ณ หลมุ ฝง ศพ 3. ศรัทธาในคัมภีรอัลกุรอาน เปนคัมภีรสุดทายที่พระเจาสั่งตรงผานพระมุฮัมมัด ลงมาใหม นษุ ยโ ลก 4. ศรัทธาตอบรรดาศาสนฑูต 5. ศรทั ธาตอ วนั พพิ ากษาโลก เรยี กวนั นว้ี า วนั กยี ามะห 6. ศรทั ธาในกฎสภาวะของพระเจา มที งั้ กฎตายตวั และไมต ายตวั กฎตายตวั คอื กำหนดเพศพนั ธุ กฎไมต ายตวั คอื ทำดี ไดด ี ทำชว่ั ไดช ว่ั หลกั คำสอนของศาสนาอสิ ลา แบง ไว 3 หมวด ดงั นี้ 1. หลกั การศรทั ธา อิสลามสอนวา ถา หากมนุษยพจิ ารณาดวยสติปญญาและสามญั สำนึก จะพบวา จกั รวาลและมวลสรรพสงิ่ ทง้ั หลายทมี่ อี ยู มไิ ดอ บุ ตั ขิ น้ึ ดว ยตนเอง เปน ทแี่ นช ดั วา สงิ่ เหลา นไี้ ด ถกู อบุ ตั ขิ น้ึ มาโดยพระผสู รา งดว ยอำนาจและความรทู ไี่ รข อบเขต ทรงกำหนดกฎเกณฑท ไี่ มม ี การเปลย่ี นแปลงไวท ว่ั ทง้ั จกั รวาล ทรงขบั เคลอ่ื นจกั รวาลดว ยระบบทล่ี ะเอยี ดออ น ไมม สี รรพ ส่ิงใดถูกสรางขึ้นมาอยางไรสาระ 46 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

พระผูเปนเจาผูทรงเมตตา ทรงสรางมนุษยข้ึนมาอยางประเสริฐ จะเปนไปได อยา งไรทพ่ี ระองคจ ะปลอ ยใหม นษุ ยด ำเนนิ ชวี ติ อยไู ปตามลำพงั โดยไมท รงเหลยี วแล หรอื ปลอ ย ใหสังคมมนษุ ยดำเนนิ ไปตามยถากรรมของตวั เอง พระองคทรงขจัดความสงสัยเหลานี้ ดวยการประทานกฎการปฏิบัติตางๆ ผาน บรรดาศาสดาใหม าสง่ั สอนและแนะนำมนษุ ยไ ปสกู ารปฏบิ ตั ิ สำหรบั การดำเนนิ ชวี ติ แนน อน มนษุ ยอ าจมองไมเ หน็ ผล หรอื ไดร บั ประโยชนจ ากการทำความดี หรอื ไดร บั โทษจากการทำชว่ั ของตน จากจุดนี้ทำใหเขาใจไดทันทีวา ตองมีสถานท่ีอ่ืนอีก อันเปนสถานท่ีตรวจสอบ การกระทำของมนษุ ยอ ยา งละเอยี ดถถ่ี ว น ถา เปน ความดพี วกเขาจะไดร บั รางวลั เปน ผลตอบแทน แตถาเปนความชั่วจะถูกลงโทษไปตามผลกรรมน้ัน ศาสนาไดเชิญชวนมนุษยไปสูหลักการ ศรัทธาและความเชื่อม่ันท่ีสัตยจริง พรอมพยายามผลักดันมนุษยใหหลุดพนจากความโงเขลา เบาปญ ญา 1.1 หลกั ศรทั ธาอสิ ลามแนวซนุ หนี่ 1) ศรทั ธาวา อลั ลอหเ ปน พระเจา 2) ศรทั ธาในบรรดาคมั ภรี ต า งๆ ทอ่ี ลั ลอหป ระทานลงมาในอดตี เชน เตารอตอินญีลซะบูรและอัลกุรอาน 3) ศรทั ธาในบรรดาศาสนฑตู ตา งๆ ทอี่ ลั ลอหไ ดท รงสง มายงั หมมู นษุ ย และนบีมุฮัมมัดศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม เปนศาสนฑูตคน สดุ ทา ย 4) ศรทั ธาในบรรดามะลาอกิ ะห บา วผรู บั ใชอ ลั ลอห 5) ศรัทธาในวันสิ้นสุดทาย คือหลังจากสิ้นโลกแลว มนุษยจะฟนขึ้น เพ่ือรับการตอบสนองความดคี วามชวั่ ทไี่ ดทำไปบนโลกน้ี 6) ศรทั ธาในกฎสภาวะ 1.2 หลกั ศรทั ธาอสิ ลามแนวชอี ะห 1) เตาฮีด (เอกภาพ) คือศรัทธาวาอัลลอหทรงเปนพระผูเปนเจาเพียง พระองคเ ดยี ว ไมม พี ระเจา อน่ื ใดนอกเหนอื จากพระองค 2) อะดาละห (ความยตุ ธิ รรม) คอื ศรทั ธาวา อลั ลอหท รงยตุ ธิ รรมยง่ิ 3) นบุ วู ะห (ศาสดาพยากรณ) คอื ศรทั ธาวา อลั ลอหไ ดท รงสง ศาสนฑตู ตางๆท่ีอัลลอหไดทรงสงมายังหมูมนุษย หนึ่งในจำนวนน้ัน คือ นบีมุฮัมมัด 4) อมิ ามะห (การเปน ผนู ำ) ศรทั ธาวา ผนู ำสงู สดุ ในศาสนาจะตอ งเปน ผูท่ีรับการแตงตั้งจากศาสนฑูตมุฮัมมัดเทาน้ัน จะเลือกหรือแตงต้ัง หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 47

กนั เองไมไ ด ผนู ำเหลา นนั้ มี 12 คน คอื อะลยี  บนิ อะปฏ อลบิ และ บตุ รหลานของอะลหี  และฟาฏมิ ะห อกี 11 คน 5) มะอาด (การกลบั คนื ) วนั สน้ิ โลกและวนั กยี ามตั ศรทั ธาในวนั ฟน คืนชีพ คือ หลังจากส้ินโลกแลว มนุษยจะฟนขึ้นเพ่ือรับการตอบ สนองความดีความช่ัวท่ีไดทำไปบนโลกนี้ 2. หลกั จรยิ ธรรม ศาสนาสอนวา ในการดำเนนิ ชวี ติ จงเลอื กสรรเฉพาะสง่ิ ทด่ี ี อนั เปน ทย่ี อมรบั ของ สงั คม จงทำตนใหเ ปน ผดู ำรงอยใู นศลี ธรรม พฒั นาตนเองไปสกู ารมบี คุ ลกิ ภาพทด่ี ี เปน คนที่ รจู กั หนา ที่ หว งใย มเี มตตา มคี วามรกั ซอื่ สตั ยต อ ผอู น่ื รจู กั ปกปอ งสทิ ธขิ องตน ไมล ะเมดิ สทิ ธขิ องผอู นื่ เปน ผมู คี วามเสยี สละ ไมเ หน็ แกต วั และหมน่ั ใฝห าความรู ทงั้ หมดทก่ี ลา วมาน้ี เปน คณุ สมบตั ขิ องผมู จี รยิ ธรรม ซงึ่ ความสมบรู ณท ง้ั หมดอยทู คี่ วามยตุ ธิ รรม 3. หลกั การปฏบิ ตั ิ ศาสนาสอนวา กจิ การงานตา งๆทจ่ี ะทำนน้ั มคี วามเหมาะสมกบั ตนเองและสงั คม ขณะเดยี วกนั ตอ งออกหา งจากการงานทไ่ี มด ี ทส่ี รา งความเสอ่ื มเสยี อยา งสน้ิ เชงิ สว นการประกอบคณุ งามความดอี นื่ ๆ การถอื ศลี อด การนมาซ และสง่ิ ทคี่ ลา ย คลงึ กบั สงิ่ เหลา น้ี เปน การแสดงใหเ หน็ ถงึ การเปน บา วทจี่ งรกั ภกั ดี และปฏบิ ตั ติ ามบญั ชาของ พระองค กฎเกณฑแ ละคำสอนของศาสนา ทำหนา ทค่ี อยควบคมุ ความประพฤตขิ องมนษุ ย ทงั้ ทเ่ี ปน หลกั ศรทั ธา หลกั ปฏบิ ตั แิ ละจรยิ ธรรม เราอาจกลา วไดว า ผทู ล่ี ะเมดิ คำสง่ั ตา งๆของศาสนา มไิ ดถ อื วา เขาเปน ผทู ศ่ี รทั ธา อยา งแทจ รงิ หากแตเ ขากระทำการตา งๆ ไปตามอารมณแ ละความตอ งการใฝต ่ำของเขาเทา นนั้ ศาสนาอิสลามในความหมายของอัลกุรอานน้ัน หมายถึง “แนวทางในการ ดำเนนิ ชวี ติ ทมี่ นษุ ยจ ะปราศจากมนั ไมไ ด” สว นความแตกตา งระหวา งศาสนากบั กฎของสงั คม นน้ั คอื ศาสนาไดถ กู ประทานมาจากพระผเู ปน เจา สว นกฎของสงั คมเกดิ ขน้ึ จากความคดิ ของ มนษุ ย อกี นยั หนง่ึ ศาสนาอสิ ลาม หมายถงึ การดำเนนิ ของสงั คมทเ่ี คารพตอ อลั ลอห และเชอ่ื ฟง ปฏิบัติตามคำบัญชาของพระองค อลั ลอหต รสั เกยี่ วกบั ศาสนาอสิ ลามวา “แทจ รงิ ศาสนา ณ อลั ลอห คอื อสิ ลาม บรรดาผทู ไ่ี ดร บั คมั ภรี ไ ดข ดั แยง กนั นอกจากภายหลงั ทค่ี วามรมู าปรากฏแกพ วกเขา ทงั้ นเี้ นอื่ ง จากความอจิ ฉาระหวา งพวกเขา และผใู ดปฏเิ สธโองการตา งๆของอลั ลอห แนน อน อลั ลอหท รง สอบสวนอยา งรวดเรว็ (อลั กรุ อานอาลอิ มิ รอน) หลกั การปฏบิ ตั ติ า งๆมดี งั นี้ 1. วาญบิ คอื หลกั ปฏบิ ตั ภิ าคบงั คบทมี่ กุ ลั กฟั (มสุ ลมิ ผอู ยใู นศาสนนติ ภิ าวะ) ทกุ คนตอ งปฏบิ ตั ติ าม ผทู ไ่ี มป ฏบิ ตั ติ ามจะตอ งถกู ลงฑณั ฑ เชน การปฏบิ ตั ิ 48 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

ตามฐานบญั ญตั ขิ องอสิ ลาม (รกุ น) ตา งๆ การศกึ ษาวยิ าการอสิ ลาม การ ทำมาหากนิ เพอ่ื เลย้ี งดคู รอบครวั เปน ตน 2. ฮะรอม คอื กฎบญั ญตั หิ า มทม่ี กุ ลั ลฟั ทกุ คนตอ งละเวน ผทู ไี่ มล ะเวน จะตอ ง ถูกลงฑัณฑ 3. ฮะลาล คอื กฎบญั ญตั อิ นมุ ตั ใิ หม กุ ลั ลฟั กระทำได อนั ไดแ ก การนกึ คดิ วาจา และการกระทำที่ศาสนาไดอนุมัติให เชน การรับประทานเน้ือปศุสัตวท่ี ไดร บการเชอื ดอยา งถกู ตอ ง การคา ขายโดยสจุ รติ วธิ กี ารสมรสกบั สตรี ตามกฎเกณฑท ไี่ ดร ะบไุ ว เปน ตน 4. มุสตะฮับ หรือท่ีเรียกกันติดปากวา ซุนนะห (ซุนนะห, ซุนนัต) คือกฎ บัญญัติชักชวนมุสลิมและมุกัลลัฟกระทำ หากไมปฏิบัติก็ไมได เปนการ ฝาฝนศาสนวินัย โดยทั่วไปจะเกี่ยวของกับหลักจริยธรรม เชน การใช น้ำหอม การขลิบเล็บใหส้ันเสมอ การนมาซนอกเหนือจากการนมาซ ภาคบงั คบั 5. มกั รหู  คอื กฎบญั ญตั อิ นมุ ตั ใิ หม กุ ลั ลฟั กระทำได แตพ งึ ละเวน คำวา มกั รหู  ในภาษาอาหรบั มคี วามหมายวา นา รงั เกยี จ โดยทว่ั ไปจะเกย่ี วขอ งกบั หลกั จรยิ ธรรม เชน การรบั ประทานอาหารทมี่ กี ลนิ่ นา รำคาญ การสวมเสอื้ ผา อาภรณท ข่ี ดั ตอ กาลเทศะ เปน ตน 6. มบุ าฮ คอื สงิ่ ทกี่ ฎบญั ญตั ไิ มไ ดร ะบเุ จาะจง จงึ เปน ความอสิ ระสำหรบั มุกัลลัฟที่จะเลือกกระทำหรือละเวน เชน การเลือกพาหนะ อุปกรณ เครอ่ื งใช หรอื การเลน กฬี าทไ่ี มข ดั ตอ บทบญั ญตั หิ า ม หลักปฏิบัตทางศาสนาอิสลาม 1. ดำรงนมาซ วนั ละ 5 เวลา 2. จายซะกาต 3. จา ยคมุ ส นน่ั คอื จา ยภาษี 1 ใน 5 ใหแ กผ คู รองอสิ ลาม 4. บำเพญ็ อจั ญ หากมคี วามสามารถทง้ั กำลงั กายและกำลงั ทรพั ย 5. ถอื ศลี อดในเดอื นรอมะฎอนทกุ ป 6. ญฮิ าด นน่ั คอื การปกปอ งและเผยแผศ าสนาดว ยทรพั ยแ ละชวี ติ 7. ส่ังใชในสิ่งที่ดี 8. สั่งหามไมใหทำชั่ว 9. การภกั ดีตอบรรดาอิมามอันเปน ผนู ำท่ศี าสนากำหนด 10. การตดั ขาดจากศรัตรขู องบรรดาอิมามอนั เปน ผนู ำทศี่ าสนากำหนด หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 49

11. การปฏญิ าณตนวา ไมม พี ระเจา อนื่ ใด นอกจากอลั ลอห และมฮุ มั มดั เปน ศาสนฑตู ของอัลลอห แบบอยางของอิสลามิกชนท่ีดี บคุ คลตวั อยา ง วนั อลั หมดั อลั ฟาตอนี “เสอื มกั กะฮ” วนั อลั หมดั อลั ฟาตอนี “เสอื มกั กะฮ” เกดิ ทห่ี มบู า นยามู ยะหรงิ่ ปต ตานี เมอ่ื 10 เมษายน 2399 เมอื่ อายุ 4 ขวบ ทา นไดต ามบดิ ามารดาไปเมอื งเมกกะ เรยี นภาษาอาหรบั และ ศาสนาอิสลามจนอายุได 12 ป จึงเดินทางไปเรียนวิชาแพทยและเภสัชกรรมสมัยใหม ท่ีเยรู ซาเลม็ เปน เวลา 2 ป จากนั้น ทานจงึ กลับไปศกึ ษาดานศาสนาตอที่เมกกะและที่กรุงไคโร ประเทศอยี ปิ ต ทา นเดนิ ทางไปศกึ ษาโดยมเี งนิ เพยี งเลก็ นอ ย สวมเสอื้ ผา ชดุ เดยี ว ทนู อลั กรุ อาน ไวบนศีรษะขณะวายน้ำขามแมนำ้ ไนลจนถึงเมืองไคโร ขณะท่ีทานอาศัยอยูมัสยิดในเมืองไคโรเพ่ือการศึกษา ทานยังชีพดวยการรับบริจาค อาหารและเสอื้ ผา จากผมู าละหมาด ทา นเปน ชาวเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตค นแรกทเี่ ขา ศกึ ษาใน อลั -อซั ฮาร ทา นเปน ผมู คี วามสามารถ ไดแ ขง ขนั บรรยาย ปราศรยั ขบั กลอนอาหรบั โตต อบกนั จนไดร างวลั ชนะเลศิ จากพระราชาเมอื งเมกกะ และทา นกลา ววา ชอ่ื อลั หมดั อลั ฟาตอนี ชา ง เหมาะสมกบั เขาเหลอื เกนิ เพราะคำวา ฟาฏอนี ในภาษาอาหรบั แปลวา “ผฉู ลาด” ทา นเปน ผมู ี ความรูและมีทักษะในการใชภาษาอาหรับเปนท่ีรูจัก และไดรับฉายาวา “harimau Mekak” (เสือมักกะฮ) 3.3 หลักธรรมของศาสนาคริสต ครสิ ตศ าสนา (Chirstianity) เปน ศาสนาแหง ความรกั เพราะพระเจา ทรงรกั มนษุ ย ทรง รักประชาชนของพระองค ทรงสรางสัตวตางๆขึ้นมเพ่ือรับใชเปนอาหารแกมนุษย และทรง ใหมนุษยลงสูนรกเม่ือไมศรัทธาในพระเจา ศาสนาครสิ ต เปน ศาสนาทนี่ บั ถอื ศรทั ธาในพระเจา องคเ ดยี ว เชอ่ื วา พระเจา เปน ผสู รา ง โลกและทกุ สง่ิ ทกุ อยา งรวมถงึ มนษุ ย โดยใชเ วลาเพยี ง 6 วนั และหยดุ พกั ในวนั ที่ 7 พระเจา ใน ศาสนาคริสตคือ พระยาเวห (นิกายโรมันคาทอลิก, นิกายออรโธด็อกซ) หรือพระยโฮวาห (นกิ ายโปรเตสแตนต) มพี ระเยซคู รสิ ตเ ปน ศาสดา ครสิ ตศ าสนาเชอื่ ในพระเจา หนงึ่ เดยี ว ซงึ่ ดำรงในสามพระบคุ คล ในพระลกั ษณะ “ตรเี อกภพ” หรอื ตรเี อกานภุ าพ” (Trinity) คอื พระบดิ า พระบตุ ร และพระจติ (พระวญิ ญาณบรสิ ทุ ธ)์ิ มพี ระคมั ภรี ค อื พระครสิ ตธรรมคมั ภรี  หรอื คมั ภรี  ไบเบลิ (The Bible) ศาสนาครสิ ตม ผี นู บั ถอื ประมาณ 2,000 ลา นคน ถอื วา เปน ศาสนาทม่ี จี ำนวน ผนู บั ถือมากทสี่ ดุ ในโลก 50 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

ศาสนาครติ สม รี ากฐานมาจากศาสนายดู าย (หรอื ศาสนายวิ ) โดยมเี นอื้ หาและความเชอ่ื บางสว นเหมอื นกนั โดยเฉพาะคมั ภรี ไ บเบลิ ฮบิ รู ทค่ี รสิ ตศ าสนกิ ชนรจู กั ในชอ่ื พนั ธสญั ญาเดมิ ทเี่ รยี กวา เบญจบรรณ/ปญ จบรรพ (Pebtatench) ไดร บั การนบั ถอื เปน พระคมั ภรี ข องศาสนายดู าย และศาสนาอสิ ลามดว ยเชน กนั โดยในพระธรรมหลายตอนไดพ ยากรณถ งึ พระเมสสยิ าห (Mes- siah) ทช่ี าวครสิ ตเ ชอื่ วา คอื พระเยซู เชน หนงั สอื ประกาศ อสิ ยาห บทที่ 53 เปน ตน คริสตชนน้ันมีความเชื่อวา พระเยซูคริสตเปนพระบุตรของพระเจาท่ีมาบังเกิดเปน มนษุ ยจ ากหญงิ พรหมจรรย (สาวบรสิ ทุ ธ)์ิ โดยฤทธอิ์ ำนาจของพระเจา เพอ่ื ไถม นษุ ยใ หพ น จาก ความบาปโดยการสนิ้ พระชนมท ก่ี างเขน และทรงฟน ขน้ึ มาจากความตายในสามวนั หลงั จากนน้ั และเสดจ็ สสู วรรค ประทบั เบอ้ื งขวาพระหตั ถข องพระบดิ า ผทู เี่ ชอ่ื และไวว างใจในพระองคจ ะ ไดร บั การอภยั โทษบาป และจะเขา สกู ารพพิ ากษาในวนั สดุ ทา ยเหมอื นกนั ทกุ คน แตจ ะเปน การ พพิ ากษาเพอื่ รบั บำเหนจ็ รางวลั แทนในวนั สน้ิ โลก และไดเ ขา สชู วี ติ นริ นั ดรใ นแผน ดนิ สวรรค แตถ า ผใู ดไมเ ชอ่ื และไมน บั ถอื พระเจา จะถกู ตดั สนิ ใหล งนรกชว่ั นริ นั ดร หลกั คำสอน พระธรรมคำสอนปรากฏในพระครสิ ตธ รรมคมั ภรี  (คมั ภรไ บเบลิ ) ผนู บั ถอื ครสิ ตศ าสนาทกุ คนตอ งยดึ มน่ั ในหลกั ปฏบิ ตั สิ ำคญั ของครสิ ตศ าสนา เรยี กวา บญั ญตั ิ 10 ประการ คือ 1) จงนมสั การพระเจา เพยี งพระองคเ ดยี ว พงึ ทำความเคารพตอ พระเปน เจา 2) จงอยา ออกนามพระเจา อยา งพลอ ยๆ โดยไมส มเหตสุ มผล 3) จงฉลองวนั พระอนั เปน วนั ศกั ดส์ิ ทิ ธิ์ 4) จงอยา งบชู ารูปเคารพ 5) จงเคารพนับถอื บิดามารดาของตน 6) จงอยาฆาคน 7) จงอยาลวงประเวณีในคูครองของผูอื่น 8) จงอยา ลกั ขโมย 9) จงอยา พดู เทจ็ 10) จงอยามักไดในทรัพยของเขา หลกั คำสอนของพระเยซสู ว นใหญจ ะอยบู นพน้ื ฐานของบญั ญตั ิ 10 ประการ ของศาสนา ยูดาย โดยขยายอธิบายความเพ่ิมเติม หรืออนุรักษคำสอนเดิมไว เชน สอนใหมีเมตตากรุณา ตอกัน สอนใหรักกันในระหวางพี่นอง สอนใหทำความดี สอนใหเห็นแกบุญทรัพยมากกวา สนิ ทรพั ย สอนใหแ สวงหาคณุ ธรรมยง่ิ กวา สง่ิ อนื่ สอนหลกั การคบหาซงึ่ กนั และกนั สอนให ตอ ตา นความอยตุ ธิ รรม สอนเรอ่ื งจติ ใจวา เปน รากฐานแหง ความดคี วามชว่ั สอนถงึ ความกรณุ า ของพระเจา สอนถึงความขัดแยงกันระหวางพระเจากับเงิน สอนใหรักษาศีล รักษาธรรม สอนวธิ ไี ปสวรรค สอนเรอ่ื งความสขุ จากการทำใจใหอ สิ ระ ฯลฯ เปน ตน หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 51

นกั บวช/ ผสู บื ทอดศาสนา ผสู บื ทอดครสิ ตศ าสนา คอื สาวก พระบาทหลวง หมอสอน ศาสนา และครสิ ตศ าสนกิ ชน ผเู ลอ่ื มใสในครสิ ตศ าสนา ศาสนสถาน ศาสนสถานทใ่ี ชป ระกอบกจิ กรรมสำคญั ทางศาสนาของครสิ ตศ าสนกิ ชน คอื โบสถ วหิ าร สญั ลกั ษณ สญั ลกั ษณ คอื เครอ่ื งหมายแสดงความเปน ครสิ ตศ าสนกิ ชนทกุ นกิ าย ใช เครอื่ งหมายไมก างเขนเหมอื นกนั หมด ไมก างเขนเปน หลกั ใชป ระหารนกั โทษชาวปาเลสไตน ในสมัยโบราณนักโทษท่ีถูกตัดสินประหารจะถูกตรึงไมกางเขนแลวนำไปปกตั้งไวกลางแดด ใหไดรับความทุกขทรมานจากความรอน และความหิวกระหายจนกวาจะตาย พระเยซูสิ้น พระชนมโดยถูกตรึงไมกางเขน จึงถือเอาไมกางเขนเปนสัญลักษณแสดงถึงความเสียสละที่ ย่ิงใหญเปนนิรันดรของพระองค พิธีกรรมสำคัญในคริสตศาสนา พธิ กี รรมในศาสนานี้ มสี ำคญั ๆ อยู 7 พธิ ี เรยี กวา พธิ รี บั ศลี ศกั ดสิ์ ทิ ธ์ิ มดี งั น้ี 1) ศลี ลา งบาปหรอื การรบั บพั ตสิ มา เปน พธิ แี รกทค่ี รสิ ตชนตอ งรบั โดยบาทหลวง จะใชน้ำศักดส์ิ ิทธเ์ิ ทลงบนศีรษะพรอมเจิมน้ำมันทห่ี นา ผาก 2) ศลี อภยั บาป เปน การสารภาพบาปกบั พระเจา โดยผา นบาทหลวง บาทหลวงจะ เปนผูตักเตือนสั่งสอนไมใหทำบาปน้ันอีก และทำการอภัยบาปใหในนาม พระเจา 3) ศลี มหาสนทิ เปน พธิ กี รรมรบั ศลี โดยรบั ขนมปง และเหลา องนุ มารบั ประทาน โดย เช่ือวาพระกายและพระโลหิตของพระเยซู 4) ศีลกำลัง เปนพิธีรับศีลโดยการเจิมหนาผาก เพื่อยืนยันความเช่ือวาจะนับถือ ศาสนาครสิ ตต ลอดไป และไดร บั พระพรของพระจติ เจา ทำใหเ ขม แขง็ ในความ เชื่อมากขึ้น 5) ศลี สมรส เปน พธิ ปี ระกอบการแตง งาน โดยบาทหลวงเปน พยาน เปน การแสดง ความสัมพันธวาจะรักกกันจนกวาชีวิตจะหาไม 6) ศลี บวช สงวนไวเ ฉพาะผทู จี่ ะบวชเปน บาทหลวง และเปน ชายเทา นนั้ 7) ศลี เจมิ คนไข เปน พธิ เี จมิ คนไขโ ดยบาทหลวงจะเจมิ น้ำมนั ลงบนหนา ผาก และ มอื ทงั้ สองขา งของผปู ว ย ใหร ะลกึ วา พระเจา จะอยกู บั ตน และใหพ ลงั บรรเทา อาการเจบ็ ปว ย สำหรบั นกิ ายโรมนั คาทอลกและนกิ ายออรโ ธดอ็ กซ จะมพี ธิ กี รรมทง้ั 7 พธิ ี แตส ำหรบั นกิ ายโปรเตสแตนท จะมเี พยี ง 2 พธิ ี คอื พธิ บี พั ตสิ มา และ พธิ มี หาสนทิ 52 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

แบบอยางของคริสเตียนท่ีดี มารต นิ ลเู ธอร คงิ มารต นิ ลเู ธอรค งิ เกดิ ในครอบครวั ทป่ี ตู ดิ สรุ า มหี นสี้ นิ มากมาย แตพ อ ของคงิ ใฝด ี ในชวี ติ อดทนเรยี นตอ ในมหาวทิ ยาลยั และเปน ศาสนาจารยป ระจำโบสถ สามารถสรา งฐานะ ไดดวยตนเองจนกลายเปนบุคคลชั้นสูงของคนผิวดำในแอตแลนตา แตในสังคมขณะนั้นยัง แยกผวิ สี คนดำเปน ทาสและถกู เฆยี่ นตี คงิ เปน เดก็ ฉลาด และรา เรงิ เปน หวั หนา กลมุ ของเพอื่ น เขาไดร บั การฝก ใหอ ดกลน้ั และมรี ะเบยี บวนิ ยั เขาตอ งไปโรงเรยี นสอนศาสนาและโบสถใ นวนั อาทติ ย บา ยสง หนงั สอื พมิ พ นอนแตห วั คำ่ และตนื่ เชา เรยี นคมั ภรี ไ บเบลิ ตอ งสวดมนตก อ น รับประทานอาหาร คิงอยากเรียนแพทย แตเมื่อไดรับการดูหมิ่นจากคนผิวขาว เขาจึงเรียน ทนายความทมี่ หาวทิ ยาลยั มอรเ ฮาร เขาฝก เปน นกั พดู ไดร างวลั ในการประกวดวาทศลิ ป เปน นกั ศกึ ษาทม่ี ผี ลการเรยี นดเี ยยี่ ม และเขาตดั สนิ ใจเปน นกั เทศน เขาเขยี นบทความลงในหนงั สอื พมิ พเ รยี กรอ งใหค นผวิ ดำเขม แขง็ จนประธานาธบิ ดี ลนิ คอน บี จอหน สนั ยนิ ยอมออกกฎหมาย วา ดว ยสทิ ธมิ นษุ ยชน ดร.มารต นิ ลเู ธอร คงิ จเู นยี ร ไดร างวลั โนเบล และเขาเสยี ชวี ติ ลงดว ย นำ้ มอื ชาวผวิ ขาว เมอ่ื วนั ที่ 4 เมษายน 1968 3.4 หลกั ธรรม-คำสอน ของศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู คำสอนสำคัญของศาสนาพราหมณ-ฮินดู ศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู เปน ศาสนาทเ่ี กา แกท ส่ี ดุ มหี ลกั ธรรมสำคญั ๆ ดงั นี้ 1. หลกั ธรรม 10 ประการ 1) ธฤติ ไดแ ก ความพอใจ ความกลา ความมนั่ คง ซง่ึ หมายถงึ การพากเพยี ร จนไดรบั ความสำเร็จ 2) กษมา ไดแ ก ความอดทน นน่ั คอื พากเพยี รและอดทน โดยยดึ ความเมตตา กรณุ าเปน ทต่ี ง้ั 3) ทมะ ไดแ ก การขม จติ ใจของตนดว ยเมตตร และมสี ตอิ ยเู สมอ 4) อสั เตยะ ไดแ ก การไมล กั ขโมย ไมก ระทำโจรกรรม 5) เศาจะ ไดแ ก การกระทำตนใหบ รสิ ทุ ธทิ์ ง้ั กายและใจ 6) อนิ ทรยี นครหะ ไดแ ก การหมน่ั ตรวจสอบอนิ ทรยี  10 ประการ ใหไ ดร บั การตอบสนองทถี่ กู ตอ ง 7) ธี ไดแ ก ปญ ญา สติ มติ ความคดิ ความมน่ั คงยนื นาน นน้ั คอื มปี ญ ญา และรจู กั ระเบยี บวธิ ตี า งๆ หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 53

8) วทิ ยา ไดแ ก ความรทู างปรชั ญา 9) สตั ยา ไดแ ก ความจรงิ คอื ซอ่ื สตั ยต อ กนั และกนั 10) อโกธะ ไดแ ก ความไมโ กรธ 2. หลกั อาศรม (ขน้ั ตอนแหง ชวี ติ ) 4 คอื 1) พรหมจารี ขนั้ ตอนเปน นกั ศกึ ษา 2) คฤหสั ถ ขนั้ ตอนเปน ผคู รองเรอื น 3) วานปรสั ถ ขนั้ ตอนละบา นเรอื นเขา ปา หาความสงบวเิ วก 4) สนั ยาสี ขนั้ ตอนสละเพศฆราวาสออกบวช บำเพญ็ พรต เพอื่ หาความสขุ ทแี่ ทจ รงิ ของชวี ติ 3. หลกั เปา หมายของชวี ติ 4 ประการ คอื 1) กามะ การหาความสขุ ทางโลกอยา งถกู ตอ งสมดลุ 2) ธรรมะ ปฏบิ ตั หิ นา ทตี่ ามวรรณะไดถ กู ตอ ง 3) อรรถะ สรางฐานะทางครอบครัวใหม่ันคงในทางเศรษฐกิจ 4) โมกษะ แสวงหาทางหลุดพน บุคคลตัวอยางในศาสนาพราหมณ-ฮินดู มหาตมะ คานธี เปน บคุ คลตวั อยา งของศาสนาพราหมณ- ฮนิ ดู ไดอ ยา งดี ทา นมหาตมะ คานธี เปน ชาวอนิ เดยี ไดร บั การศกึ ษากฎหมายจากประเทศองั กฤษ แตท า นยงั คงไวซ ง่ึ ความเปน ผอู นรุ กั ษว ฒั นธรรมชาวอนิ เดยี ไวไ ด ทา นเปน ผนู ำของชาวอนิ เดยี ในการตอ สเู พอื่ เอกราชของ ชาวอนิ เดยี ดว ยวธิ กี ารอหงิ สา คอื การตอ ตา นอยา งสงบ อดอาหาร เปน บคุ คลตวั อยา งทใ่ี ชช วี ติ อยา งสมถะ เรยี บงา ย เปน วรี บรุ ษุ ของชาวอนิ เดยี ทส่ี ามารถตอ สเู อาอธปิ ไตยคนื จากองั กฤษได สาเหตทุ ท่ี า นเรม่ิ การตอ สเู กดิ จากเมอื่ ทา นไปทำงานทป่ี ระเทศแอฟรกิ า ทา นโดยสารรถไฟชนั้ หนงึ่ แตพ นกั งานรถไฟไมใ หท า นนง่ั ชนั้ 1 เพราะทน่ี งั่ เอาไวส ำหรบั คนผวิ ขาว ทา นจงึ โดนไล ลงจากรถไฟ ทา นนง่ั อยทู สี่ ถานรี ถไฟทงั้ คนื ครนุ คดิ ในเรอ่ื งนี้ และทา นสามารถรวมกลมุ ชาว อนิ เดยี ตอ ตา นชาวผวิ ขาวในแอฟรกิ า เมอ่ื ทา นมาอยทู อี่ นิ เดยี แตเ ดมิ ทา นสนบั สนนุ การทำงาน ของอังกฤษ แตเมื่ออังกฤษออกกฎหมายตรวจรูปพรรณ หญิงอินเดียตองถอดเสื้อผาตอหนา เจาหนาที่อังกฤษ ทานจึงเริ่มตนนำอินเดียสูอังกฤษจนไดรับชัยชนะ ดวยวิธีอหิงสา ตอสูดวย ความสงบ 54 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

กจิ กรรมที่ 3 3.1 ใหผูเรียนยกตัวอยางบุคคลในชุมชนของทาน ที่นำหลักธรรมทางศาสนามา ปฏิบัติและเปนที่ยอมรับของสังคมและชุมชน 3.2 ผูเรียนยึดหลักธรรมขอใดในศาสนาท่ีตนเองนับถือในการแกไขปญหาชีวิต และพัฒนาชีวิต 3.3 ใหผ ูเรยี นอธิบายหนาที่และการปฏิบตั ิท่ีดีตามหลักศาสนาของตน หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 55

เรอื่ งที่ 4 หลักธรรมในแตละศาสนาท่ีทำให อยูรวมกับศาสนาอื่นไดอยางมีความสุข 4.1 ศาสนาพทุ ธ ไดแ ก พรหมวหิ าร 4 และ ฆราวาสธรรม พรหมวหิ าร 4 วหิ าร แปลวา ทอี่ ยู พรหม แปลวา ประเสรฐิ คำวา พรหมวหิ าร หมายความวา เอาใจจบั อยใู นอารมณแ หง ความประเสรฐิ หรอื เอาใจไปขงั ไวใ นความดที สี่ ดุ ซงึ่ มี คณุ ธรรม 4 ประการ คอื 1. เมตตา 2. กรณุ า 3. มทุ ติ า 4. อเุ บกขา เมตตา แปลวา ความรกั หมายถงึ รกั ทม่ี งุ เพอ่ื ปรารถนาดี โดยไมห วงั ผลตอบแทนใดๆ จึงจะตรงกับคำวาเมตตาในท่ีนี้ ถาหวังผลตอบแทนจะเปนเมตตาที่เจือดวยกิเลส ไมต รงตอ เมตตา ในพรหมวหิ ารน้ี ลักษณะของเมตตา ควรสรางความรูสึกคุมอารมณไวตลอดวัน วา เราจะเมตตา สงเคราะหเ พอ่ื นทเ่ี กดิ แก เจบ็ ตาย จะไมส รา งความลำบากใหแ กส รรพสตั วท งั้ หลาย ความ ทกุ ขท เ่ี ขามี เรากม็ เี สมอเขา ความสขุ ทเ่ี ขามี เรากส็ บายใจไปกบั เขา รกั ผอู นื่ เสมอดว ยรกั ตนเอง กรณุ า แปลวา ความสงสาร หมายถงึ ความปรานี ปรารถนาใหผ อู น่ื พน ทกุ ข ความ สงสารปรานีน้ีก็ไมหวังผลตอบแทนเชนเดียวกัน สงเคราะหสรรพสัตวที่มีความทุกขใหหมด ทกุ ขต ามกำลงั กาย กำลงั ปญ ญา กำลงั ทรพั ย ลกั ษณะของกรณุ า การสงเคราะหท ง้ั ทางดา นวตั ถุ โดยธรรม วา ผทู จ่ี ะสงเคราะหน นั้ ขดั ขอ งทางใด หรอื ถา หาใหไ มไ ด กช็ ช้ี อ งบอกทาง มทุ ติ า แปลวา มจี ติ ออ นโยน หมายถงึ จติ ทไ่ี มม คี วามอจิ ฉารษิ ยาเจอื ปน มอี ารมณส ดชนื่ แจม ใสตลอดเวลา คดิ อยเู สมอวา ถา คนทง้ั โลกมคี วามโชคดดี ว ยทรพั ย มปี ญ ญาเฉลยี วฉลาด เหมอื นกนั ทกุ คนแลว โลกนจ้ี ะเตม็ ไปดว ยความสขุ สงบ ปราศจากอนั ตรายทงั้ ปวง คดิ ยนิ ดี โดยอารมณพ ลอยยนิ ดนี ไี้ มเ นอ่ื งเพอื่ ผลตอบแทน การแสดงออกถงึ ความยนิ ดใี นพรหมวหิ าร คอื ไมห วงั ผลตอบแทนใดๆ ทง้ั สน้ิ อเุ บกขา แปลวา ความวางเฉย นน่ั คอื มกี ารวางเฉยตอ อารมณท มี่ ากระทบ ความวางเฉย ในพรหมวหิ ารนี้ หมายถงึ เฉยโดยธรรม คอื ทรงความยตุ ธิ รรม ไมล ำเอยี งตอ ผใู ดผหู นงึ่ 56 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

- คนทมี่ พี รหมวหิ าร 4 สมบรู ณ ศลี ยอ มบรสิ ทุ ธิ์ - คนทม่ี พี รหมวหิ าร 4 สมบรู ณ ยอมมีฌานสมาบัติ - คนทม่ี พี รหมวหิ าร 4 สมบรู ณ เพราะอาศยั ใจเยอื กเยน็ ปญ ญาเกดิ ฆราวาสธรรม หมายถงึ การปฏบิ ตั ติ นเปน ฆราวาสทด่ี ี ซงึ่ เปน ธรรมสำหรบั ผคู รองเรอื น มี 4 ประการ คือ 1) สจั จะ ความจรงิ ใจ ความจรงิ จงั ตลอดจนความซอื่ ตรงตอ กนั และกนั สรปุ รวม คอื “ความรบั ผดิ ชอบ” เปน หลกั สำคญั ทจ่ี ะใหเ กดิ ความไวว างใจและไมตรจี ติ สนทิ ตอ กนั ขาด สจั จะเมอื่ ใด ยอ มเปน เหตใุ หเ กดิ ความหวาดระแวงแคลงใจกนั เปน จดุ เรม่ิ ตน แหง ความรา วฉาน ซงึ่ ยากนกั ทจ่ี ะประสานใหค นื ดไี ดด งั เดมิ ซงึ่ ถา มคี วามรบั ผดิ ชอบในตนเอง หรอื แมแ ตร บั ผดิ ชอบผอู นื่ กจ็ ะสง ผลใหเ กดิ ความผาสกุ ได คนมสี จั จะจงึ มกั จะแสดงความรบั ผดิ ชอบออกมา 4 ดา น คอื 1.1 ดา นหนา ทแ่ี ละการงาน ทำงานชน้ิ นนั้ ใหส ำเรจ็ ไมว า จะเกดิ อปุ สรรคใดๆ กต็ าม หรอื แมแ ตส ภาพแวดลอ มจะไมเ ออื้ อำนวยกต็ าม 1.2 ดา นคำพดู พดู อยา งไร ทำอยา งนนั้ และทำอยา งไร กพ็ ดู อยา งนน้ั 1.3 ดา นการคบคน จรงิ ใจ ไมม เี หลย่ี มคู วา กนั ตรงๆ ซอื่ ๆ จรงิ ใจ ไมล ำเอยี ง ไมม อี คติ 4 ประการ ไดแ ก 1. ไมลำเอียงเพราะรัก 2. ไมลำเอียงเพราะชัง 3. ไมลำเอียงเพราะโง 4. ไมลำเอียงเพราะกลัว 1.4 ดา นศลี ธรรม ความดี ยดึ หลกั คณุ ธรรม ไมผ ดิ ศลี ผดิ ธรรม ผดิ ประเพณี และ ผดิ กฎหมายบา นเมอื ง 2) ทมะ การรจู กั ขม จติ ขม ใจตนเอง มคี วามกระตอื รอื รน ในการเคยี่ วเขญ็ ฝก ตนเอง บังคับควบคุมอารมณ ขมใจระงับความรูสึกตอเหตุบกพรองของกันและกันอยางไมมีขอแม เงอื่ นไข เพอื่ ใหต นเองมที งั้ ความรคู วามสามารถ และความดเี พมิ่ พนู มากขน้ึ ทกุ วนั ๆ รจู กั ฝก ฝน ปรบั ปรงุ ตน แกไ ขขอ บกพรอ ง ปรบั นสิ ยั และอธั ยาศยั ไมเ ปน คนดอื้ ดา นเอาแตใ จ และอารมณ ของตน 3) ขนั ติ ความอดทน อดกลนั้ ตอ ความหนกั และความรา ยแรงทง้ั หลาย ชวี ติ ของ ผอู ยรู ว มกนั นอกจากมขี อ แตกตา งขดั แยง ทางอปุ นสิ ยั การอบรม และความตอ งการบางอยา ง ซงึ่ จะตอ งหาทางปรบั ปรงุ เขา หากนั บางรายอาจจะมเี หตลุ ว งเกนิ รนุ แรง แสดงออกจากฝา ยใด หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 57

ฝา ยหนงึ่ ซง่ึ อาจจะเปน ถอ ยคำหรอื กริ ยิ าอาการ จะโดยตงั้ ใจหรอื ไมก ต็ าม เมอ่ื เกดิ เหตเุ ชน นี้ อกี ฝา ยหนงึ่ จะตอ งรจู กั อดกลน้ั ระงบั ใจ ไมก อ เหตใุ หเ รอื่ งลกุ ลามกวา งขยายตอ ไป ความรา ยจงึ จะระงับลงไป นอกจากน้ียังจะตองมีความอดทนตอความลำบากตรากตรำ และเรื่องหนักใจ ตา งๆ ในการประกอบการงานอาชพี เปน ตน โดยเฉพาะเมอื่ เกดิ ภยั พบิ ตั ิ ความตกต่ำคบั ขนั ไมตีโพย ตีพาย แตมีสติอดกลั้น คิดอุบายใชปญญาหาทางแกไขเหตุการณใหลุลวงไปดวยดี ชีวิตของ คูครองที่ขาดความอดทน ยอมไมอาจประคับประคองพากันใหรอดพนเหตุรายตางๆ อนั เปน ประดจุ มรสมุ แหง ชวี ติ ไปได ความอดทนพน้ื ฐานใน 4 เรอื่ งตอ ไปน้ี เปน สงิ่ ทต่ี อ งเจอในชวี ติ ของเราโดยทวั่ ไป คอื 3.1 ตอ งอดทนตอ ธรรมชาตทิ ไ่ี มเ ออ้ื อำนวย ทนทง้ั แดด ลม ฝน สงิ่ แวดลอ ม ทไี่ มเ ออื้ อำนวย เปน ตน 3.2 ตอ งทนตอ ทกุ ขเวทนา คอื การทนตอ สภาพสงั ขารของตน เชน การเจบ็ ปว ย กไ็ มโ วยวายครำ่ ครวญจนเกนิ เหตุ เปน ตน 3.3 ตอ งอดทนตอ การกระทบกระทง่ั คอื การอดทนกบั คนอน่ื รวมถงึ อดทนกบั ตนเองในเรอื่ งทไี่ มไ ดด งั่ ใจตนเอง การกระทบกระทง่ั จติ ใจตนเองดว ย 3.4 ตองอดทนตอกิเลส คือ การอดทนตอนิสัยไมดีของเราเอง ไมใหระบาด ไปตดิ คนอน่ื และตอ งอดทนตอ การยวั่ ยขุ องอบายมขุ ซง่ึ เปน สง่ิ แวดลอ ม ภายนอก ที่พยายามกระตุนกิเลสในใจตนเอง อดทนตออบายมุข 6 คือ การดมื่ สรุ า การเทย่ี ว กลางคนื การเทยี่ วในสถานบนั เทงิ เรงิ รมย การเลน พนนั การคบคนชวั่ เปน มติ ร และการเกยี จครา นตอ หนา ทก่ี ารงาน 4) จาคะ ความเสียสละ ความเผ่ือแผแบงปนตลอดถึงความมีน้ำใจเอื้อเฟอตอกัน นกึ ถงึ สว นรวมของครอบครวั เปน ใหญ ชวี ติ บคุ คลทจี่ ะมคี วามสขุ จะตอ งรจู กั ความเปน ผใู หด ว ย มใิ ชเ ปน ผรู บั ฝา ยเดยี ว การใหใ นทนี่ ี้ มใิ ชห มายแตเ พยี งการเผอ่ื แผแ บง ปน สงิ่ ของอนั เปน เรอื่ งท่ี มองเห็นและเขาใจไดงายๆเทาน้ัน แตยังหมายถึงการใหนำ้ ใจแกกัน การแสดงนำ้ ใจเอื้อเฟอ ตอ กนั ตลอดจนการเสยี สละความพอใจและความสขุ สว นตวั ได เชน ในคราวทคี่ คู รองประสบ ความทกุ ข ความเจบ็ ไข หรอื ประสบปญ หาทางธรุ กจิ เปน ตน กเ็ สยี สละความสขุ ความพอใจ ของตน ขวนขวายชว ยเหลอื เอาใจใสด แู ล เปน ทพ่ี งึ่ อาศยั เปน กำลงั สง เสรมิ หรอื ชว ยใหก ำลงั ใจ ไดโ ดยประการใดประการหนง่ึ ตามความเหมาะสม รวมความวา เปน ผจู ติ ใจกวา งขวาง เออื้ เฟอ เผอ่ื แผ เสยี สละ ไมค บั แคบเหน็ แกต วั ชวี ติ ครอบครวั ทขี่ าดจาคะ กค็ ลา ยกบั การลงทนุ ทปี่ ราศจาก ผลกำไรมาเพม่ิ เตมิ สว นทม่ี มี าแตเ ดมิ กค็ งทห่ี รอื หมดไป เหมอื นตน ไมท ม่ี ไิ ดร บั การบำรงุ กม็ ี แตอ บั เฉา รว งโรย ไมม คี วามสดชนื่ งอกงาม 58 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

4.2 ศาสนาอสิ ลาม มีหลักธรรมที่ทำใหอยูรวมกับศาสนาอ่ืนไดอยางมีความสุข เพราะยึดหลักจริยธรรม เปน ธรรมนญู สำหรบั มนษุ ยท คี่ รอบคลมุ ทกุ ดา น ทงั้ สว นตวั ครอบครวั สงั คม สอนใหม นษุ ยอ ยู กนั ดว ยความเปน มติ ร ละเวน การรบราฆา ฟน การทะเลาะเบาะแวง รกุ รานสทิ ธผิ อู น่ื ไมล กั ขโมย ฉอ ฉล หลอกลวง ไมผ ดิ ประเวณี ทำอนาจาร ไมด ม่ื ของมนึ เมา ไมบ อ นทำลายสงั คม ไมว า รปู แบบใด และศาสนาอสิ ลามถอื วา พนี่ อ งมสุ ลมิ ทวั่ โลกเปน ครอบครวั กนั เปน นำ้ หนง่ึ ใจเดยี วกนั สามคั คกี นั และรกั กนั ศาสนาอสิ ลามมวี ธิ ฝี ก ตนใหอ ดทนดว ยการถอื ศลี อด และรกั ผอู นื่ ดว ยการบรจิ าคทาน เรยี กวา ซะกาด การถือศีลอด การถอื ศลี อด คอื งดเวน จากการกระทำตา งๆ ดงั ตอ ไปนตี้ งั้ แตแ สงอรณุ ขนึ้ จนถงึ ตะวนั ตกในเดอื นรอมะฎอน (เดอื นท่ี 9 ขอ ฮจิ เราะหศ กั ราช) เปน เวลา 1 เดอื น คอื 1. งดการกินและการด่ืม 2. งดการมีเพศสัมพันธ 3. งดการใชวัตถุภายนอกเขาใจอวัยวะภายใน 4. งดการแสดงอารมณร า ยและความผดิ ตา งๆ พรอ มทง้ั กระทำในสง่ิ ตา งๆ ดงั ตอไปน้ี - ทำนมัสการพระเจาใหมากกวาวันธรรมดา ถาเปนการถือศีล รอมะฎอน ใหท ำละหมาดตะรอวหี  จำนวน 20 รอ็ กอะฮ - อานคัมภีรอัลกุรอานใหมาก - สำรวมอารมณและจิตใจใหดี - ทำทานแกผูยากไรและบริจาคเพ่ือการกุศล - กลา ว “ซกิ ร”ิ อนั เปน บทรำลกึ ถงึ พระเจา - ใหน งั่ สงบสตสิ งบจติ “อติ ตกิ าฟ” ในมสั ยดิ การถอื ศลี อดมเี ปา หมายเพอ่ื เปน การฝก ฝนใหตวั เองมจี ติ ผกู พนั และยำเกรงตอ พระเจา เพ่ือการดำเนินชีวิตในทุกดานตามคำบัญชาของพระองค อันเปนผลดีทำใหเกิดปกติสุข ท้ัง สวนตัวและสวนสังคม นอกจากนั้น ประโยชนของการถือศีลอดยังเปนผลดีในดานสุขภาพอนามัยอีกดวย เพราะการถือศีลอดเปนการอดอาหารในชวงเวลาที่ถูกกำหนดไวอยางตายตัวน้ัน จะทำให รา งกายไดล ะลายสว นเกนิ ของไขมนั ทส่ี ะสมเอาไว อนั เปน บอ เกดิ ของโรครา ยหลายประการดว ย หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 59

การถือศีลอดทำใหเกิดการประหยัดท้ังอาหารของโลกและส่ิงฟุมเฟอยตางๆ ในหน่ึง เดือนท่ีถือศีลอด คาอาหารที่ลดลงจะเปนจำนวนมหาศาล เทากับเดือนถือศีลอดนั้นมุสลิมชวย ทำใหโ ลกประหยดั โดยตรง ซะกาด ซะกาต ในศาสนาอสิ ลาม หมายถงึ ทานประจำ ซง่ึ ศาสนาบงั คบั ใหผ มู ที รพั ยส นิ มาก เกนิ จำนวนทกี่ ำหนดไว (ในศาสนา) จา ยแกผ คู วรไดร บั (ตามอตั ราทศ่ี าสนากำหนด) ที่มาของการบริจาคซะกาต 1. คำสอนในศาสนาทใี่ หม สุ ลมิ ทกุ คนถอื วา บรรดาทรพั ยส นิ ทงั้ หลายทหี่ ามาไดน น้ั คอื ของฝากจากอลั เลาะหเ จา ใหจ า ยสว นหนง่ึ แกค นยากคนจน 2. ชวี ติ จรงิ ของพระศาสดามะหะหมดั เคยผา นความยากจนมากอ น วัตถุประสงคของการบริจาคซะกาด 1. เพือชำระจิตใจของผูบริจาคใหบริสุทธิ์ ไมตกเปนทาสแหงวัตถุดวยความโลภ และเห็นแกตัว 2. เพ่ือปลูกฝงใหมุสลิมท้ังหลายเปนผูมีจิตใจเมตตากรุณา เอ้ือเฟอเผ่ือแผซ่ึงกัน และกัน 3. เพ่ือลดชองวางระหวางชนช้ันในสังคมดวยวิธีการสังคมสงเคราะห ลกั ษณะของการบรจิ าคซะกาดทถี่ อื ไดว า ไดบ ญุ กศุ ลตามความมงุ หมาย ไดแ ก 1. ทรพั ยส นิ ทบี่ รจิ าคตอ งไดม าดว ยความสจุ รติ 2. ตองเต็มใจในการบริจาค ไมหวังส่ิงตอบแทน ไมเจตนาเพ่ืออวดความม่ังมีและ ไมล ำเลกิ บญุ คณุ อัตราการบริจาคซะกาด 1. ซะกาดพชื ผล อนั ไดแ ก การเพาะปลกู ทน่ี ำผลผลติ มาเปน อาหารหลกั ในทอ งถนิ่ นน้ั เชน ขา ว ขา วสาลี เปน ตน เมอื่ มจี ำนวนผลติ ได 650 กก. ตอ งจา ยซะกาด 10% สำหรบั การเพาะปลกู ทอี่ าศยั ฝน และเพยี ง 5% สำหรบั การเพาะปลกู ทใ่ี ช น้ำจากแรงงาน 2. ทองคำ เงิน และเงินตรา เมื่อมีจำนวนเหลือใชเพียงเทาทองคำหนัก 5.6 บาท เกบ็ ไวค รอบครองครบรอบปก ต็ อ งบรจิ าคออกไป 2.5% จากทงั้ หมดทม่ี อี ยู 3. รายไดจ ากการคา เจา ของสนิ คา ตอ งคดิ หกั ในอตั รา 2.5% ในทกุ รอบป บรจิ าคเปน ซะกาด ทง้ั นท้ี รพั ยส นิ จะตอ งไมน อ ยกวา เทยี บนำ้ หนกั ทองคำเทา กบั 4.67 บาท 4. ขุมทรัพยเหมืองแร เมื่อไดขุดกรุสมบัติแผนดิน หรือเหมืองแรไดสัมปทาน จะ ตอ งซะกาด 20% หรอื 1 ใน 5 จากทรพั ยส นิ ทงั้ หมดทไี่ ด 60 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

5. ปศสุ ตั ว ผทู ป่ี ระกอบอาชพี เลย้ี งสตั ว คอื ววั ควาย อฐู แพะ จะตอ งบรจิ าคในอตั รา ทแี่ นน อนเปน ซะกาดออกไป เชน มวี วั ควาย ครบ 30 ตวั ใหบ รจิ าคลกู ววั อายุ 1 ขวบ ครบ 100 ตวั บรจิ าคลกู ววั อายุ 2 ขวบ 1 ตวั และ 1 ขวบ 2 ตวั เปน ตน 4.3 ศาสนาคริสต ไดแก หลักความรักซ่ึงกอใหเกิดความรักสามัคคีของคนในโลก ทั้งน้ีเพราะ หลัก ความรกั เปน คำสอนทางจรยิ ธรรมทส่ี ำคญั ทส่ี ดุ ของศาสนาครสิ ต ความรกั ในทนี่ มี้ ใิ ชค วามรกั อยางหนุมสาวอันประกอบดวยกิเลสตัณหาและอารมณปรารถนาอันเห็นแกตัว แตหมายถึง ความเปน มติ รและความปรารถนาใหผ อู น่ื มคี วามสขุ พระครสิ ตธรรมทงั้ พระครสิ ตธรรมใหม และพระครสิ ตธรรมเกา ตา งกม็ คี ำสอนทเี่ นน เรอ่ื งความรกั ซงึ่ มอี ยู 2 ประเภท ไดแ กค วามรกั ระหวา งมนษุ ยก บั พระเจา และความรกั ระหวา งมนษุ ยก บั มนษุ ย ในพระคริสตธรรมเกา ความรักเปนเร่ืองของความผูกพันระหวางพระเจากับชนชาติ อสิ ราเอล โดยทพ่ี ระเจา ทรงเปน ผใู หค วามรกั แกช นชาตอิ สิ ราเอลกอ น จากนน้ั ชาวอสิ ราเอลจงึ สนองตอบความรักของพระเจา พระคริสตธรรมเกาไดบันทึกหลักความรักระหวางมนุษยกับ มนุษยไววา “จงอยาเกลียดชังพ่ีนองของเจาอยูในใจ แตเจาจงตักเตือนเพื่อนบานของเจาเพื่อจะ ไมตองรับโทษเพราะเขา เจาอยาแคนหรือผูกพยาบาทลูกหลานญาติพ่ีนองของเจา แตจงรัก เพือ่ นบา นเหมอื นรักตนเอง” ในพระครสิ ตธรรมใหม คำสอนเรอ่ื งหลกั คาวมรกั ระหวา งมนษุ ยก บั พระเจา ไดเ ปลยี่ น ไปโดยใหพ ระเยซเู ปน สญั ลกั ษณข องความรกั สงู สดุ ทพี่ ระเจา ทรงมตี อ มนษุ ย เหน็ ไดจ ากการที่ พระเยซูทรงยอมสิ้นพระชนมบนไมกางเขน เพ่ือใหผูมีศรัทธาในพระองคจะไดพนจากความ ผดิ บาป เจตนารมณข องพระเยซทู ที่ รงยอมสละพระชนมช พี เพอื่ ไถบ าปของมวลชนนน้ั ปรากฏ อยูในคำอธิษฐานของพระองคกอนท่ีทหารโรมันจะเขาจับกุม และพระคริสตธรรมใหมได บนั ทกึ ความสำคญั ของความรกั ระหวา งมนษุ ยก บั มนษุ ยว า “มธี รรมาจารยค นหนงึ่ เมอ่ื มาถงึ ไดย นิ เขาไลเ ลยี งกนั และเหน็ วา พระองคท รงตอบเขา ไดด ี จงึ ทลู ถามพระองคว า “ธรรมบญั ญตั ขิ อ ใดเปน เอก เปน ใหญก วา ธรรมบญั ญตั ทิ งั้ ปวง” พระ เยซจู งึ ตรสั ตอบคนนน้ั วา “ธรรมบญั ญตั เิ อกนน้ั คอื วา โอ ชนอสิ ราเอลจงฟง เถดิ พระเจา ของเรา ทง้ั หลายทรงเปน พระเจา องคเ ดยี ว และพวกทา นจงรกั พระเจา ดว ยสดุ จติ สดุ ใจของทา น ดว ยสดุ ความคดิ และดว ยสนิ้ สดุ กำลงั ของทา น และธรรมบญั ญตั ทิ ส่ี องนนั้ คอื จงรกั เพอื่ นบา นเหมอื น รกั ตนเอง ธรรมบญั ญตั อิ น่ื ทใ่ี หญก วา ธรรมบญั ญตั ทิ ง้ั สองน้ี ไมม ”ี หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 61

คำวา “เพอ่ื นบา น” นหี้ มายถงึ เพอ่ื นมนษุ ยท วั่ ไป พระเยซทู รงสอนใหม นษุ เ ผอื่ แผ ความรักไปรอบดาน ไมเลือกที่รักผลักท่ีชัง หลักคำสอนสำคัญน้ีมีอยูในบทเทศนาบนภูเขา ความรกั ระหวา งมนษุ ยก บั มนษุ ยแ สดงออกไดโ ดยความเมตตา กรณุ า และความเสยี สละ สว น ความรกั ทมี่ นษุ ยม ตี อ พระเจา แสดงออกโดยความศรทั ธา ความศรทั ธาสรปุ ได 5 ประการ คอื 1. ศรทั ธาวา พระเจา คอื พระเยโฮวาห เปน พระเจา สงู สดุ เพยี งองคเ ดยี ว 2. ศรทั ธาวา พระเจา ทรงรกั มนษุ ยอ ยา งเทา เทยี มกนั 3. ศรทั ธาวา พระเยซเู ปน บตุ รของพระเจา 4. ศรทั ธาวา พระเยซเู ปน พระผชู ว ยใหร อด 5. ศรทั ธาวา ในแผน ดนิ สวรรคห รอื อาณาจกั รของพระเจา ทก่ี ำลงั จะมาถงึ หลักความรักและหลักอาณาจักของพระเจามีความสัมพันธกัน กลาวคือ มนุษยจะ สามารถเขา ถงึ อาณาจกั รของพระเจา ไดก โ็ ดยอาศยั ความรกั เปน คณุ ธรรมนำทาง และอาณาจกั ร ของพระเจา กเ็ ปน อาณาจกั รทบี่ รบิ รู ณด ว ยรกั 4.4 ศาสนาพราหมณ - ฮนิ ดู ศาสนาพราหมณ - ฮนิ ดู ยดึ หลกั ปรมาตมนั มคี วามหมายดงั นี้ หลักปรมาตมัน คำวา ปรมาตมนั หมายถงึ สงิ่ ยง่ิ ใหญอ นั เปน ทรี่ วมของทกุ สงิ่ ทกุ อยา งในสากลโลก ซง่ึ เรยี กชอื่ สง่ิ นว้ี า พรหม ปรมารมนั กบั พรหมจงึ เปน สง่ิ เดยี วกนั และมลี กั ษณะดงั ตอ ไปนี้ 1) เปน สง่ิ ทเ่ี กดิ ขน้ึ เอง 2) เปนนามธรรม สิงสถิตอยูในสิ่งท้ังหลายทั้งปวง เรียกวาอาตมัน เปนส่ิงท่ีมอง ไมเห็นดว ยตา 3) เปน ศนู ยร วมแหง วญิ ญาณทง้ั ปวง 4) สงิ่ ทงั้ หลายทง้ั ปวงในสากลโลกลว นเปน สว นยอ ยทแ่ี ยกออกมาจากพรหม 5) เปน ตวั ความจรงิ (สจั ธรรม) สงิ่ เดยี ว (โลกและสงิ่ อน่ื ๆลว นเปน มายา ภาพลวงท่ี มีอยูช่ัวคร้ังชั่วคราวเทา น้ัน) 6) เปน ผปู ระทานวญิ ญาณ ความคดิ และความสนั ติ 7) เปน สงิ่ ทด่ี ำรงอยูใ นสภาพเดมิ ตลอดกาล วิญญาณของสัตวดลกท้ังหลาย (อาตมัน) คือสวนที่แยกออกมาจากวิญญาณรวมของ พรหม (ปรมาตมัน) วิญญาณยอยแตละดวงเหลานี้เมื่อแยกออกมาแลวยอมเขาสิงสถิตในส่ิงมี ชวี ติ รปู แบบตา งๆกนั เชน ในรา งกายมนษุ ย เทวดา สตั วแ ละพชื มสี ภาพดบี า ง เลวบา ง สดุ แต ผลกรรมท่ีทำไว ซึ่งถือวาเปนทุกขทั้งส้ิน ตราบใดท่ีวิญญาณเหลาน้ียังไมสิ้นกรรม ยอมตอง เวยี นวา ยตายเกดิ ผจญทกุ ขอ ยตู ลอดไป 62 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

ดงั นน้ั เมอ่ื ทกุ สงิ่ ทกุ อยา งในสากลโลกเปน สงิ่ เดยี วกนั จงึ ควรอยดู ว ยกนั ดว ยสนั ติ และ สงบสุขได กจิ กรรมท่ี 4 ใหค รแู บง ผเู รยี นออกเปน 3 กลมุ แลว อภปิ รายถงึ โทษของการขาดคณุ ธรรม จรยิ ธรรม ท่ีเกิดกับตนเอง สังคม และประเทศชาติ กลุมละ 5 ประเด็น โดยวิเคราะหจากสถานการณ ความเดอื ดรอ นในปจ จบุ ันแลวนำมาเสนอในการพบกลมุ กจิ กรรมที่ 5 ใหผ เู รยี นอา นเรอื่ งตอ ไปน้ี แลว อภปิ ราย พรอ มยกตวั อยา งอน่ื ๆ จากหนา หนงั สอื พมิ พ ทแี่ สดงโทษผดิ ศลี ไมร กั ษาศลี 5 เพียงเส้ียวท่ีบัดซบ เสยี งปรบมอื ดงั กกึ กอ งในหอ งประชมุ เมอื่ พธิ กี รประกาศรายชอ่ื ของแมด เี ดน ประจำ ปก ารศกึ ษา 2540 มอื ของแมเ ยน็ เฉยี บเมอื่ ตอนจบั มอื ของผม ผมประคองแมอ อกไปรบั รางวลั จากผอู ำนวยการวทิ ยาลยั นำ้ ตาแหง ความปลมื้ ปต ขิ องแมเ ออ ลน ขอบตา เมอื่ พธิ กี รอา นประวตั ิ ของแม “...มคี วามวริ ยิ ะอสุ าหะในการเลย้ี งดลู กู ทำหนา ทเ่ี ปน ทงั้ พอ และแม อบรมพรำ่ สอน ใหลูกประพฤติตนเปนคนดี ... สำหรับลูกนั้นมีความประพฤติดี บำเพ็ญตนเปนประโยชนตอ สงั คม เปน ทร่ี กั ของครู - อาจารย และเพอ่ื นๆ ในวทิ ยาลยั ” คำสรรเสรญิ เยนิ ยอมากมาย จนทำให หัวใจของผมพองโต “ลูกแม วันนี้เปนวันท่ีแมมีความสุขท่ีสุด ถึงพอจะทิ้งแมไป แตแมก็ทำหนาท่ีไดดี ทสี่ ดุ ” แมน ำโลท ไี่ ดร บั ไปวางไวบ นหลงั ตู ยนื พจิ ารณาอา นขอ คาวมซ้ำแลว ซ้ำอกี “ดูแมเจาสิ ภาคภูมิใจในตัวเจามากเลยนะ หลังจากพอเจาไปมีเมียใหม แมก็ทุมเท ความรกั ใหเ จา จนหมด ไมย อมแตง งานใหมก เ็ พอื่ ไมใ หเ กดิ ปห าตอ เจา ตอ งรกั แมใ หม ากๆนะ” คณุ ตาวยั เจด็ สบิ ปพ ดู เตอื นหลานชาย ดวงตาฝา ฟาง มองดหู ลานดว ยความรกั ทไี่ มแ ตกตา งจาก ผูเปนแม “ผมจะรกั ษาความดนี ไี้ วต ลอดไป คณุ ตาเชอ่ื ไหม กวา อาจารยจ ะคดั เลอื กไดแ มด เี ดน ตอ งดคู วามประพฤตขิ องลกู กอ น ดกู ารยอมรบั จากอาจารยท กุ คน ตลอดทง้ั พๆ่ี และเพอื่ นๆ ใน วทิ ยาลยั ” หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 63

เชา วนั ใหม ผมเดนิ เขา วทิ ยาลยั อยา งสงา ผา เผย รนุ พี่ รนุ นอ ง และเพอื่ นๆมองผมดว ย ความชนื่ ชม ผมกลายเปน ดาวรงุ โดยไมร ตู วั “เฮย ไอทศ หุบปากเสียบาง ย้ิมอยูไดทั้งวัน” เพ่ือนในหองเรียนแซวข้ึนหลังจาก อาจารยที่ปรึกษาแสดงความช่ืนชมในชั่วโมงโฮมรูม “พที่ ศ วา งไหม คนื นจี้ ะโทรไปคยุ ดว ยนะ” สาวรนุ นอ งชอื่ แปง หนา ตาสะสวยเปน ท่ี หมายปองของหนมุ ๆ เรม่ิ ทอดสะพานใหผ ม “โทรดกึ ๆหนอ ยนะ กลวั ตากบั แมจ ะบน ” ผมทง้ิ ทา ยใหห ลอ นเพอื่ สานสมั พนั ธต อ ไป “ไอนอย จะมัวแตเรียนอยางเดียวไมไดหรอกนะ เพื่อนฝูงมันก็ตองคบบาง มีการ สงั สรรคก นั บา งตามประสาเดก็ หนมุ ๆ” รนุ พสี่ าขาเดยี วกนั เอย ขนึ้ หลงั จากเลกิ เรยี น “ผมกลัวตาและแมจะเปนหวงครับพ่ี” “โธเ อย ! แกเปน ผชู ายอกสามศอกนะ ไมใ ชก ะเทย” กลมุ พหี่ ลายๆคนสพั ยอกผม พรอ ม เสียงหัวเราะเยาะในที ... คำพูดของพวกเขาทำใหผมเก็บไปครุนคิดจนนอนไมหลับท้ังคืน ผม ยอมรบั วา ตวั เองคอ นขา งออ นแอในดา นจติ ใจ มอี ะไรมากระทบจติ ใจไมไ ด จนบางครง้ั กเ็ หมอื น กบั เปน คนแบทกุ ขห รอื แบกทง้ั โลกไวค นเดยี ว “เปน ลกู ผชู ายตอ งเขม แขง็ นะลกู จติ ใจตอ งหนกั แนน ” แมจ ะสอนบอ ยครงั้ ทเี่ วลาเหน็ ผมแสดงความออนแอ “แมจ ะไปราชการ 1 สปั ดาห ลกู ตอ งรบี กลบั บา นเพอ่ื มาดแู ลตานะลกู ” แมก ำชบั ผม กอ นทจี่ ะขน้ึ รถไปตา งจงั หวดั “วันน้ีตองทำรายงานสงอาจารย คืนน้ีเราระดมสมองกันท่ีบานไอมืดนะ เออ...แลว ไอท ศมนั จะไปหรอื เปลา ” สายตาทกุ คจู อ งมาทที่ ศเปน ตาเดยี วกนั “เออ ...ขา ตอ งรบี กลบั บา น มตี า...” เสยี งโหฮ าปา ดงั ลน่ั ทง้ั หอ ง “ตดั มนั ออกจากกลมุ เลย เรอ่ื งมากไปได รำคาญวะ ” ‘เออ... ไปกไ็ ปวะ เดยี๋ วจะโทรบอกตากอ น” ผมพดู ขน้ึ เพอ่ื ตดั ความรำคาญ บานสองช้ัน ในซอยเปล่ียวท่ีพวกเพื่อนๆนักกันระดมสมองเพ่ือทำรายงานน้ัน ผม มองดรู อบๆ บรเิ วณบา นทม่ี ตี น ไมแ ละหญา ขน้ึ เตม็ ไปหมด ภายในบา นปลอ ยใหร กรงุ รงั กลน่ิ เหม็นอับคละคลงุ ไปหมดจนผมตอ งใชมือปด จมูก “อยา ทำเปน ผดู เี ลย ไอท ศ นหี่ ละ คอื ทร่ี ะดมสมองแก เอย ไมใ ช ระดมสมองเวย เพอื่ น ขอโทษ... ขอโทษขา พดู ผดิ ไป” สายตาของรนุ พแ่ี ละเพอ่ื นๆ หลายคนดแู ปลไป เหมอื นมอี ะไร ซอนเรนและปกปดผมอยู เสยี งวทิ ยเุ ปด ดงั ลนั่ ทว่ั บา น ผมมองออกไปนอกหนา ตา งเหน็ ทงุ นาเวงิ้ วา งสดุ ลกู หลู กู ตา ผมคดิ ในใจวา ถา มบี า นขา งเคยี งคงไมม ใี ครยอมทนฟง เสยี งพวกนไี้ ด 64 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

“เฮย ทศ มานง่ั ตรงน้ี ยนื เซอ ยไู ด” รนุ พก่ี วกั มอื เรยี ก ผมเดนิ เขา ไปสมทบ มองเหน็ เหลา และแกววางเตรียมพรอมไวแลว “จะเรม่ิ ทำงานกนั เมอื่ ไหร” ผมเอย ถามขน้ึ เมอื่ เหน็ เพอื่ นแตล ะคนนงั่ เปน กลมุ รอ งรำ ทำเพลง บา งกด็ น้ิ ตามจงั หวะอยา งเมามนั บา งกต็ งั้ วงดมื่ เหลา “เฮย... ไอโยง เอาปศาจแดงใหมันกินดวย จะไดลับประสาทมัน” แคปซูลสีแดงถูก ยนื ใหผ ม เมอื่ ผมปฏเิ สธเสยี งเพอื่ นๆ กด็ งั ขน้ึ “มนั เปน กะเทย ไปเอากระโปรงมาใหม นั นงุ ดว ย” “แกเกดิ เปน ผชู ายมนั กต็ อ งมที ง้ั บแู ละบนุ ไมล องไมร ู แกจะเกดิ มาเสยี ชาตนิ ะ” “ชว ยเชยี รม นั หนอ ยเพอื่ นๆ” เสยี งปรบมอื และเสยี งลนุ ดงั ลน่ั ความคดิ ของผมขณะนนั้ มันสับสนไปหมด “พจี่ ะกนิ เปน ตวั อยา ง” รนุ พนี่ ำเจา ปศ าจแดงหยอ นลงในปากตามดว ยนำ้ โซดา “เห็นไหม พี่ยังไมเปนอะไรเลย กินเขาไปแลวความวิตกกังวลตางๆจะหมดไป” มอื ของผมเรมิ่ สนั่ เทาตอนรบั ยาจากรนุ พ่ี ผมครนุ คดิ ถงึ แม แตค ดิ ในใจวา “แมค รบั ผมขอลองครง้ั เดยี วเพอ่ื ศกั ดศ์ิ รขี องลกู ผชู าย” การทดลองของผมในคร้ังนั้น มันคือความคิดที่เปนเพียงเสี้ยวที่บัดซบ ที่ทำใหชีวิต ของผมตอ งจมปลกั อยกู บั สง่ิ เสพตดิ ชนดิ ทถ่ี อนตวั ไมข นึ้ พอวา งทกุ ครงั้ ผมจะตอ งมามวั่ สมุ กบั พวกเขา ผมเสพทกุ อยา งตงั้ แตย ากระตนุ ประสาท ยากลอ มประสาท จนขณะนผี้ มกา วหนา ถงึ ขน้ั ตอ งฉดี มอรฟ น และเฮโรอนิ เขา กลา มเนอื้ หรอื อาจเสพโดยยดั ไสใ นบหุ รี่ จดุ บหุ รแี่ ลว จม้ิ สบู บางครงั้ กแ็ ตะจมกู สดู ดม รา งกายของผมเรมิ่ ซบู ผอมเหลอื ง ออ นเพลยี อารมณเ ปลย่ี นแปลงงา ย คมุ ดคี มุ รา ย บางครงั้ ผมทำอะไรลงไปโดยทไี่ มร สู กึ ตวั เชาวันรุงข้ึน ผมลืมตาต่ืนข้ึนมามองดูรอบๆที่ถูกรายลอมดวยซี่กรงเหล็ก ผมมองดู เจา หนา ทตี่ ำรวจเดนิ กนั ขวกั ไขวไ ปมา “ตนื่ แลว เหรอ รตู วั หรอื เปลา วา ทำอะไรลงไป” นายรย อยเวรยนื ถามผมทหี่ นา ประตู “หมวดครบั ผมจำอะไรไมไ ดเ ลยจรงิ ๆ” ผมใชก ำปน ทบุ ศรี ษะทเ่ี รมิ่ จะปวดรนุ แรงขนึ้ ทกุ ที “เมอื่ คนื นแ้ี กใชค อ นทนุ ตามรา งกายของตาแกเอง จนถงึ แกช วี ติ กม ดเู สอ้ื แกสิ คราบ เลอื ดยงั ตดิ เตม็ ไปหมด” ผมรบี กม ดเู สอ้ื สขี าวของตวั เอง หวั ใจของผมเรมิ่ ตน ไมเ ปน จงั หวะ สมองสบั สนจบั ตน ชนปลายไมถ กู กอ นทผี่ มจะลำดบั เหตกุ ารณต า งๆนนั้ ภาพทป่ี รากฏขนึ้ ขา งหนา ผมคอื รา งของ แมท วี่ ง่ิ กระเซอะกระซงิ ผมเผา รงุ รงั แตส ง่ิ ทผี่ มตอ งตกใจมากทสี่ ดุ ในชวี ติ คอื ภาพของสองมอื แมก อดโล พรอ มตะโกนเสยี งดงั วา หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 65

“ฉนั คอื แมด เี ดน ประจำป ดโู ลท ฉี่ นั ไดร บั ส.ิ .. แสดงวา ลกู ของฉนั เปน คนด.ี .. ดจี รงิ ๆนะ ...” แมวิ่งชูโลใหคนน้ันคนนี้ดู เสียงตำรวจพูดกันบนโรงพักชัดเจนและกองไปในหูของผม ทัง้ สองขา งวา “เปน บา เพราะลกู แทๆ ... นา สงสารจงั ” (จากรวมเรอ่ื งสน้ั สง เสรมิ คณุ ธรรมจรยิ ธรรม กระทรวงศกึ ษาธกิ าร) กจิ กรรมท่ี 6 ใหผูเรียนแบงกลุมละ 5-7 คน อภิปรายประโยชนของการมีหลักคุณธรรม จริยธรรม ประจำใจ วา เกดิ ผลตอ ตนเองอยา งไร และใหต วั แทนออกมารายงานกลมุ ใหญ ใหผูเรียนแสวงหาบุคคลในชุมชนท่ีทานเห็นวาเปนคนดี มีคุณธรรมจริยธรรม แลว เขยี นภาพประกอบ แสดงถงึ ความดงี ามของบคุ คลนนั้ ๆ กจิ กรรมท่ี 7 ใหค รแู บง ผเู รยี นออกเปน 3 กลมุ แลว อภปิ รายถงึ โทษของการขาดคณุ ธรรมจรยิ ธรรม ท่ีเกิดกับตนเอง สังคม และประเทศชาติ กลุมละ 5 ประเด็น โดยวิเคราะหจากสถานการณ ความเดอื ดรอ นในปจ จบุ นั แลว นำมาเสนอในการพบกลมุ กจิ กรรมที่ 8 1. ใหผ เู รยี นฝก นงั่ ทำจติ ใจใหส งบ โดยตง้ั มนั่ อยกู บั สงิ่ ใดสง่ิ หนง่ึ เชน ลมหายใจ เขาออก แลวเปรียบเทียบความรูสึกในขณะที่ทำจิตใจใหสงบกับความรูสึกใน ยามที่เสียใจหรือดีใจ วามีสภาพตางกันอยางไร แลวนำมาอภิปรายรวมกันใน การพบกลมุ 2. สภาพจติ ทเ่ี ปน สมาธกิ บั สภาพจติ ของบคุ คลทอ่ี ยใู นภาวะเหมอ ลอย ตา งกนั หรอื เหมือนกันอยางไร 3. ศึกษาคนควาขาวอาชญากรรมตามสื่อสารมวลชน แลวใหผูเรียนวิเคระหถึง สาเหตขุ องการเกดิ อาชญากรรมนน้ั ๆ แลว เปรยี บเทยี บวา ถา เปน ผเู รยี นจะมวี ธิ ี การปองกันแกไขเพ่ือไมใหเกิดเหตุการณดังกลาวไดอยางไร 4. ใหผ เู รยี นเลา ประสบการณเ หตกุ ารณว กิ ฤตอิ นั ตรายทเ่ี กดิ ขนึ้ กบั ตนเอง และผเู รยี น ไดใ ชส ตมิ าแกไ ขชว งวกิ ฤตดงั กลา วอยา งไร ถา หากขาดสตใิ นชว งวกิ ฤตนน้ั จะ สง ผลตอ ตวั เองอยา งไรในปจ จบุ นั 66 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

บทที่ 2 วฒั นธรรม ประเพณขี องไทยและเอเชยี X สาระสำคัญ วฒั นธรรม ประเพณไี ทยและในประเทศเอเชยี เปน สง่ิ ทม่ี คี ณุ คา สำหรบั ชาวไทย และ ประชาชนชาติอ่ืนๆในทวีปเอเชีย เพราะเปนสิ่งที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ สงผลใหเอเชีย มเี อกลกั ษณข องตนเอง ในปจ จบุ นั ทสี่ งั คมโลกสอ่ื สารไรพ รมแดน วฒั นธรรมและประเพณขี อง เอเชีย จึงเปนสิ่งที่นาสนใจศึกษา คนควา รวมทั้งการเขามาทองเที่ยวเพ่ือการพักผอนหยอนใจ การอนรุ กั ษส บื สาน ตลอดจนการสง เสรมิ คา นยิ มทพี่ งึ ประสงคใ หเ กดิ ขน้ึ ในประเทศไทย และ เอเชยี เปน สงิ่ สำคญั และจำเปน ในสงั คมปจ จบุ นั เพราะจะเปน การเสรมิ สรา งวฒั นธรรม ประเพณี ของไทยและเอเชียใหดำรงสืบตอไป X ผลการเรียนรูที่คาดหวัง 1. มีความรูความเขาใจในวัฒนธรรม ประเพณีของประเทศไทยและประเทศใน ทวปี เอเชยี 2. ตระหนักถึงความสำคัญในวัฒนธรรม ประเพณีของประเทศไทยและประเทศ ในทวปี เอเชยี 3. มีสวนรวมในการปฏิบัติตนตามวัฒนธรรม ประเพณีของประเทศไทยและ ประเทศในทวปี เอเชยี 4. ประพฤตติ นตามคา นยิ ม จรยิ ธรรมทพ่ี งึ ประสงคข องสงั คมไทย X ขอบขายเนื้อหา เรอื่ งที่ 1 วฒั นธรรม ประเพณขี องไทยและเอเชยี เรอื่ งที่ 2 การอนรุ กั ษแ ละการสบื สานวฒั นธรรม ประเพณี เรอื่ งท่ี 3 แนวทางการอนรุ กั ษแ ละการสานวฒั นธรรม ประเพณี เรอ่ื งที่ 4 คา นยิ มทพี่ งึ ประสงค หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 67

X สื่อการเรียนรู 1. วซี ดี ี วฒั นธรรม ประเพณี คา นยิ ม ของไทยและประเทศตา งๆในเอเชยี 2. คอมพิวเตอร อินเทอรเน็ต วัฒนธรรม ประเพณี คานิยม ของไทยและประเทศ ตางๆในเอเชีย 68 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

เรอ่ื งที่ 1 วฒั นธรรม ประเพณขี องไทยและเอเชยี 1. วฒั นธรรม ประเพณขี องไทย 1.1 วัฒนธรรมไทย วัฒนธรรมในภาษาไทยเกิดมาจากการรวมคำ 2 คำ คือ วัฒนะ หมายถึงความเจริญ งอกงามรงุ เรอื ง และคำวา ธรรม หมายถงึ การกระทำหรอื ขอ ปฏบิ ตั ิ รวมแลว แปลวา วฒั นธรรม คอื ขอ ปฏบิ ตั เิ พอ่ื ใหเ กดิ ความเจรญิ งอกงาม พระยาอนมุ านราชธนกลา ววา วฒั นธรรมคอื สงิ่ ท่ี มนุษย เปลี่ยนแปลงปรับปรุงหรือผลิตหรือสรางขึ้นเพื่อความสวยงามในวิถีชีวิตของสวนรวม วัฒนธรรม คือ วิถีทางแหงชีวิตมนุษยในสวนรวมที่ถายทอดกันไดเรียกกันได เอาอยางกันได กลาวโดยสรุปแลว วัฒนธรรมหมายถึงทุกสิ่งทุกอยางท่ีมนุษยสรางขึ้นไวเพื่อนำเอาไปชวย พฒั นา ชวี ติ ความเปน อยใู นสงั คม ซงึ่ จะรวมถงึ ชว ยแกป ญ หาและชว ยสนองความตอ งการของ สังคม ตามพระราชบญั ญตั วิ ฒั นธรรมแหง ชาติ พ.ศ. 2485 ไดแ บง ประเภทของวฒั นธรรมไทย ไว 4 ประเภท คอื 1. คตธิ รรม คอื วฒั นธรรมเกยี่ วกบั หลกั ในการดำเนนิ ชวี ติ สว นใหญเ ปน เรอื่ งความ เชอื่ ซง่ึ เปน เรอ่ื งของจติ ใจทไี่ ดม าจากศาสนา 2. เนตธิ รรม คอื วฒั นธรรมทางกฎหมาย รวมทงั้ ระเบยี บ ประเพณที ยี่ อมรบั นบั ถอื วามีความสำคญั พอๆกบั กฎหมาย 3. วตั ถธุ รรม หมายถงึ วฒั นธรรมทางวตั ถุ เชน เครอ่ื งนงุ หม บา นเรอื น ยารกั ษาโรค เครื่องมือเครื่องใชตางๆ 4. สหธรรม หมายถงึ วฒั นธรรมทางสงั คม คอื คณุ ธรรมตา งๆ ทท่ี ำใหค นอยรู ว มกนั อยา งมคี วามสขุ รวมทง้ั ระเบยี บ มารยาทตา งๆ การแตง กายในโอกาสตา งๆ กลา วโดยสรปุ วฒั นธรรมมี 2 ประเภท คอื วฒั นธรรมทางวตั ถแุ ละวฒั นธรรมทไี่ มใ ช วตั ถุ สำนกั งานคณะกรรมการวฒั นธรรมแหง ชาตแิ บง เนอ้ื หาวฒั นธรรมเปน 5 ประเภท คอื 1. ศิลปกรรม ไดแก ภาษา วรรณกรรม การละคร นาฏศิลป ดนตรี จิตรกรรม สถาปต ยกรรมรม ประตมิ ากรรม และศลิ ปะการแสดง 2. มนุษยศาสตร ไดแก คุณธรรม จริยธรรม คานิยม กฎหมาย ขนบธรรมเนียม ประเพณี กฎหมาย การปกครอง ประวตั ศิ าสตร โบราณคดี ปรชั ญา ศาสนา หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 69

3. การชา งฝม อื ไดแ ก การเยบ็ ปก ถกั รอ ย การแกะสลกั การทอ การจกั สาน การทำ เครอ่ื งถม เครอ่ื งเงนิ เครอื่ งทอง 4. กีฬาและนันทนาการ ไดแก มวยไทย กระบ่ี กระบอง ตระกรอ การละเลน พื้นเมือง 5. คหกรรม ไดแก ระเบียบในเร่ืองการกินอยู มารยาทในสังคม การแตงกาย การ ตกแตง เคหสถาน การดแู ลเดก็ เปน ตน ลักษณะของวัฒนธรรมไทย วัฒนธรรมไทยไดรับการพัฒนามาโดยลำดับ จากอิทธิพลส่ิงแวดลอมทางสังคมและ สิ่งแวดลอมทางธรรมชาติ ประกอบกับความสามารถของคนไทยกอใหเกิดการสรางสรรค การหลอ หลอมรวมกนั จนมลี กั ษณะเดน ๆดงั ตอ ไปนี้ คอื 1. การมีพุทธศาสนาเปนศาสนาประจำชาติ วิถีคนไทยเก่ียวของกับพุทธศาสนา อยางลึกซ้ึง กิจกรรมตางๆลวนนำศาสนามาเกี่ยวของ วิธีคิด การดำเนินชีวิตท่ี คนไทย มคี วามเออื้ เฟอ เผอ่ื แผ ใจดี ลว นมาจากคำสง่ั สอนทางศาสนา โดยเฉพาะ คนไทยในชนบททชี่ วี ติ เรยี บงา ยไมต อ งตอ สแู ขง ขนั มาก ยงั คงมวี ถิ ชี วี ติ แบบพทุ ธ 2. การมีพระมหากษัตริยทรงเปนพระประมุขสังคมไทยมีมีพระมหากษัตริยทรง เปนพระประมุขสืบทอดมาตั้งแตสมัยโบราณมาจนถึงปจจุบัน ดังนั้นคนไทย ทุกคนจึงถวายความจงรักภักดีตอพระมหากษัตริย และพระมหากษัตริยจะมี พระราช กรณยี กจิ ตา งๆทท่ี รงคณุ ประโยชนต อ ชาวไทย 3. อักษรไทยภาษาไทย สังคมไทยมีอักษรใชมาต้ังแตกรุงสุโขทัยและไดรับการ พฒั นา อกั ษรไทยโดยพอ ขนุ รามคำแหงมหาราช จดั เปน เอกลกั ษณท นี่ า ภาคภมู ใิ จ เชน คำวา พอ แม พ่ี นอ ง ฯลฯ เปน ตน 4. วัฒนธรรมท่ีแสดงออกถึงความเปนไทย บานเรือนไทยท่ีมีเอกลักษณเหมาะสม กับสภาพธรรมชาติของเมืองไทย เรือนไทยสูงโปรง หลังคาลาดชัน ทำใหเย็น สบาย อาหารไทยมลี กั ษณะเฉพาะ มแี กง น้ำพรกิ กว ยเตยี๋ วผดั ไทย ตม ยำกงุ ฯลฯ ลวนแตอรอยและแพรหลายไปในตางชาติ ยาไทยยังมีใชอยูถึงปจจุบัน เชน ยาเขียว ยาลม เปนตน ยาที่กลาวมายังเปนท่ีนิยมมีสรรพคุณในการรักษาได ศลิ ปกรรมไทย เปน วฒั นธรรมทแี่ สดงออกถงึ ความเพยี รพยายามในการปรบั ปรงุ คุณภาพชีวิตของคนไทยต้ังแตอดีต คือ วรรณคดีไทย แสดงออกในทางตัว หนังสือ เชน รามเกียรติ์ พระอภัยมณี ดนตรีไทย ยังทรงคุณคาวัฒนธรรมไทย สอื่ ถงึ ความไพเราะออ นหวานใชด นตรไี ทยทง้ั ระนาด กลอง ซอดว ง ซออู ฯลฯ ครบท้ังดีด สี ตี เปา เพลงไทย เปนการรอยกรองบทเพลงรวมกับดนตรีไทย 70 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

สบื ทอดมาจนถงึ ปจ จบุ นั เชน เพลงลาวคำหอม เขมรไทรโยค ฯลฯ จติ รกรรมไทย การวาดเขียนบนผนังโบสถ มีสีสวยงาม มักวาดเปนพุทธประวัติ สำหรับ จติ รกรรมไทย ตอ งคอยซอ มแซมทะนบุ ำรงุ รกั ษา ประตมิ ากรรมไทย มกี ารปน หลอ พระพทุ ธรปู และการตกแตง ลายปนู ปน ในพระพทุ ธศาสนา สถาปต ยกรรม ไทย การออกแบบโบสถ วหิ าร พระราชวงั ตา งๆ 1.2 ประเพณไี ทย ประเพณีไทยเปนวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมา เปนส่ิงที่แสดงถึงวิถีชีวิตของ คนไทย ทง้ั ในอดตี และปจ จบุ นั ประเพณแี สดงถงึ ความเจรญิ รงุ เรอื งของประเทศไทยทส่ี บื เนอ่ื งมา เปน ส่ิงที่คนไทยควรศึกษาทำความเขาใจและชวยกันอนุรักษ โดยปกติแลวศาสนาและความเชื่อ มอี ทิ ธพิ ลตอ ประเพณไี ทย สำหรบั ประเพณไี ทยจำแนกออกเปน 2 ประเภท คอื พระราชประเพณี และประเพณีในทองถิ่นตางๆ พระราชประเพณที ส่ี ำคญั ๆ คอื พระราชพธิ ถี อื นำ้ พพิ ฒั นส ตั ยา ไดร บั อทิ ธพิ ลมาจากศาสนาพราหมณ ทำในโอกาสที่ พระเจาแผนดินขึ้นครองราชสมบัติ เปนการแสดงออกของจิตใจขาราชการช้ันผูใหญท่ีทรง อำนาจอยูในแผนดินจะมีความยินยอมพรอมใจ พระราชประเพณีนี้ไดลมเลิกตั้งแตสมัย เปลี่ยนแปลงการปกครองมาเปนระบอบประชาธิปไตย การถือน้ำพิพัฒนสัตยานี้ใชนำ้ เปน สอื่ กลาง เอาคมศาสตราวธุ ตา งๆวา คาถาแลว เสยี บลงในน้ำแลว นำไปแจกกนั ดม่ื และในวนั ท่ี 25 มีนาคม พ.ศ. 2512 พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ทรงฟนฟูการถือนำ้ ในวันพระราชทานตรา รามาธบิ ดแี กท หารหาญของชาติ ซงึ่ เปน สง่ิ ทนี่ า ปลมื้ ใจทพ่ี ระองคพ ยายามรกั ษาพระราชประเพณี ดงั้ เดมิ ไว พระราชพิธีทอดพระกฐินหลวง โดยการเสด็จพระราชดำเนินทางชลมารค ขบวน พยุหยาตราอยางแบบโบราณ ปจจุบันทำในวาระสำคัญๆ เปนการอนุรักษโบราณประเพณีไว มีการซอมฝพาย เรือพระที่น่ังสุพรรณหงส เรืออนันตนาคราช ฯลฯ ความสวยงาม วิจิตร ตระการตาของพระราชพิธีน้ีไมมีประเทศใดเสมอเหมือน สวนมากการทอดกฐินหลวงทำเปน ประจำทกุ ปเ สดจ็ ทรงชลมารคเปน ปกติ ประเพณีตางๆในทองถิ่นของไทย ประเพณตี รษุ สงกรานต มที กุ ทอ งถน่ิ ในวนั ขน้ึ ปใ หมข องไทย มปี ระเพณสี รงน้ำพระ ทำบญุ ไหวพ ระรดน้ำของพรผสู งู อายุ ตรงกบั วนั ท่ี 13 เมษายนของทกุ ป แตล ะทอ งถนิ่ จะแตกตา ง กันในรายละเอียดปลีกยอย สำหรับประเพณีตรุษสงกรานตในภาคเหนือยังคงสวยงามนาชม สมควรอนรุ กั ษ วฒั นธรรมการรดนำ้ ดำหวั ใหด ำรงสบื ตอ ไป หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 71

ประเพณีลอยกระทง ทำในเดือน 12 ประเพณีน้ีเกิดข้ึนตั้งแตสมัยกรุงสุโขทัย มีวัตถุ ประสงค คอื ตกแตง กระทงดว ยวสั ดดุ อกไม จดุ ธปู เทยี นลอยกระทงลงแมน ้ำลำคลอง เพอื่ ขอโทษ พระแมค งคาทป่ี ระชาชนไดอ าศยั ดมื่ กนิ และเพอ่ื ไหวพ ระพทุ ธเจา ปางประทบั อยใู ตเ กษยี รสมทุ ร ประเพณีทำบุญวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา วันมาฆบูชา แหเทียนวันเขาพรรษา วันออกพรรษา ทำบุญวันธรรมสวนะ ถวายผาอาบน้ำฝน ทอดผาปา ทอดกฐิน เทศนมหาชาติ เปนประเพณีสำคัญของชาวพุทธ ประเพณกี ารแตง งาน การสง ตวั คสู มรส การตาย การบวช การเกดิ ขน้ึ บา นใหม การ ทำบญุ ฉลองในโอกาสตา งๆ ตง้ั ศาลพระภมู ิ เปน ประเพณสี ว นตวั สว นบคุ คล ซงึ่ แตกตา ไปตาม ภาคและทองถิ่น นอกจากนน้ั ยงั มปี ระเพณสี ำคญั ๆของภาคตา งๆ อกี เชน ฮตี สบิ สอง ดองสบิ สี่ ของภาค ตะวันออกเฉียงเหนือ บายศรีสูขวัญของภาคเหนือและภาคตะวันอกเฉียงเหนือ ประเพณีแห ผตี าโขนของจงั หวดั เลย แหเ ทยี นพรรษาของจงั หวดั อบุ ลราชธานี ประเพณที ำบญุ เดอื นสบิ ของ ภาคใต เปน ตน 2. วฒั นธรรมประเพณขี องประเทศในทวปี เอเชยี ประเทศในเอเชียสวนใหญประกอบอาชีพเกษตรกรรม รายไดจึงข้ึนอยูกับผลิตผล ทางการเกษตร แตมีบางประเทศมีความเจริญกาวหนาทางอุตสาหกรรม เชน ญี่ปุน และบาง ประเทศเจรญิ กา วหนา ทางการผลติ นำ้ มนั เชน ประเทศอริ กั อหิ รา น คเู วต ในการศึกษาวัฒนธรรมประเพณีของประเทศในเอเชีย ควรรูเร่ืองราวที่เกี่ยวกับ ลกั ษณะสำคญั ของประชากร และสง่ิ ทม่ี อี ทิ ธพิ ลตอ วฒั นธรรมประเพณี ดงั น้ี 2.1 ลักษณะสำคัญทางประชากร ประชากรทอ่ี ยใู นภมู ภิ าคนมี้ หี ลายเผา ดว ยกนั คอื 1) ออสตราลอยด เปนพวกที่อยูในหมูเกาะ ตั้งถ่ินฐานในแหลมมาลายู หมูเกาะ อนิ โดนเี ซยี นวิ กนิ ี จนถงึ ทวปี ออสเตรเลยี มรี ปู รา งเตยี้ ผวิ คล้ำ ผมหยกิ จมกู ใหญ 2) นิโกรลอยด อพยพเขามาในขณะท่ีพวกออสตราลอยดมีความเจริญในภูมิภาค นแี้ ลว พวกนม้ี ลี กั ษณะผวิ ดำ จมกู ใหญ รมิ ฝป ากหนา ผมหยกิ ในปจ จบุ นั ยงั มอี ยู ในรฐั เปรคั กลนั ตนั ของมาเลเซยี ภาคใตข องอนิ เดยี (ดราวเิ ดยี น) ไดแ ก เงาะ ซาไก เซมงั ปาปวน 3) เมลานซี อยด สนั นษิ ฐานวา เปน เผา ผสมระหวา งนโิ กรลอยด และออสตราลอยด ปจจุบันพวกนี้ไมมีอยูในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต แตมีอยูมากตามหมูเกาะ ในมหาสมทุ รแปซฟิ ก หมเู กาะนวิ กนิ แี ละออสเตรเลยี 72 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

4) มองโกลอยด อพยพมาจากตอนกลางของทวปี เอเชยี เขา มาอยบู นผนื แผน ดนิ ใหญ ประชากรสว นใหญใ นปจ จบุ นั เปน พวกเชอ้ื สายมองโกลอยด เชน มอญ เขมร ไทย ลาว เปน ตน จากลักษณะทำเลท่ีต้ังทางภูมิศาสตร และการอพยพของชนเผาตางๆ ทำใหเกิด การผสมผสานของเผาพันธุตางๆ จนปจจุบันแทบแยกไมออกวาใครมาจาก เผา พนั ธใุ แทจ รงิ นอกจากนย้ี งั มปี ระชากรทอี่ พยพมาจากเอเชยี ตะวนั ออก คอื จนี และมาจากเอเชยี ใต คอื อนิ เดยี เขา มาอยใู นภมู ภิ าคน้ี 5) คอเคซอยด เปน พวกผวิ ขาว หนา ตารปู รา งสงู ใหญอ ยา งชาวยโุ รป แตต า และผม สดี ำ สว นใหญอ าศยั อยใู นเอเชยี ตะวนั ออก และทางภาคเหนอื ของอนิ เดยี ไดแ ก ชาว อาหรบั ชาวปากสี ถาน ชาวอนิ เดยี และประชากรในเนปาล และภฎู าน 2.2 สิ่งท่ีมีอิทธิพลสำคัญตอวัฒนธรรมของเอเชีย ส่ิงท่ีมีอิทธิพลสำคัญตอวัฒนธรรมของเอเชีย คือ ภาษาและอิทธิพลของ อารยธรรมภายนอก หรอื อารยธรรมจากตา งชาติ 1) วัฒนธรรมทางภาษา ลกั ษณะสำคญั ทางภาษาในภมู ภิ าคนม้ี ปี ระชากรหลายเชอ้ื ชาติ หลายวฒั นธรรม จงึ ทำใหม ภี าษาพดู ภาษาเขยี นแตกตา งกนั ไปหลายกลมุ คอื 1. ภาษามาลาโย - โพรเี นเชยี น ไดแ ก ภาษาพดู กนั ในแหลมมาลายู หมเู กาะ อนิ โดนเี ชยี และภาษาตากาลอ ก ในหมเู กาะฟล ปิ ปน ส 2. ภาษาออสโตร - เอเชยี ตกิ ไดแ กภ าษามอญ เขมร เวยี ดนาม 3. ภาษาทเิ บโต - ไชนสิ ไดแ ก ภาษาพมา ภาษาไทย 4. ภาษาอนื่ ๆ เชน ภาษาฮนิ ดี ภาษาจนี ภาษาอาหรบั ภาษาของชาวตะวนั ตก โดยเฉพาะภาษาองั กฤษ ซง่ึ ใชใ นการตดิ ตอ ระหวา งประเทศทางการศกึ ษา และการคา สำหรบั ภาษาเขยี นหรอื ตวั หนงั สอื มี 4 ลกั ษณะ คอื 1. ดัดแปลงมาจากตัวหนังสือของอินเดียภาคใต ใชกันมากในประเทศท่ี นบั ถอื พระพทุ ธศาสนา เชน พมา ไทย ลาว กมั พชู า 2. ดดั แปลงมาจากภาษาอาหรบั ใชก นั มากในประเทศทนี่ บั ถอื ศาสนาอสิ ลาม เชน มาเลเซยี บรไู น อนิ โดนเี ซยี 3. ตวั หนงั สอื ทอ่ี าศยั แบบของตวั หนงั สอื จนี มที ง้ั ทดี่ ดั แปลงมาใช และนำตวั หนงั สอื จนี มาใชโ ดยตรง มใี ชก นั มากในประเทศเวยี ดนาม สว นกลมุ ทใี่ ช หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 73

ภาษาจนี เปน ภาษาพดู เชน สงิ คโปร กลมุ พอ คา ชาวจนี ในทกุ ประเทศนยิ ม ใชภาษาจีนเปนทั้งภาษาเขียนและภาษาพูด 4. ตัวหนังสือโรมัน ใชกันมากในประเทศมาเลเซีย อินโดนีเซีย ฟลิปปนส สวนในเวียดนามก็เคยนำมาใชเหมือนกัน แตปจจุบันนิยมใชในชนบท บางกลมุ เทา นนั้ 2) อทิ ธพิ ลของอารยธรรมภายนอก หรอื อารยธรรมจากตา งชาติ ไดแ ก อารยธรรมอินเดีย มหี ลายดา น เชน กฎหมาย อกั ษรศาสตร ศาสนา ภาษา ขนบธรรมเนยี มประเพณี การปกครอง การเกษตร เปน ตน ดา นศาสนา อนิ เดยี นำศาสนาพราหมณแ ละพทุ ธศาสนาเขา มาเผยแพร ดานการปกครอง มีการปกครองแบบเทวราชา การประกอบพิธีกรรมตางๆ ของพระมหากษัตริย ใชหลักคัมภีรของพระมนูธรรมศาสตร เปนหลักในการ ปกครองของภูมิภาคนี้ ดา นอกั ษรศาสตร ไดแ ก วรรณคดี สนั สกฤต ภาษาบาลี เขา มาใช ดา นศลิ ปกรรม สว นใหญเ ปน เรอ่ื งเกย่ี วกบั ศาสนา เชน วหิ าร โบสถ อารยธรรมจนี จีนเขามาติดตอคาขายในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตตั้งแตอดีตและเขามา มีอิทธิพลทางดานการเมือง วัฒนธรรมและเศรษฐกิจ แตอิทธิพลดังกลาวมีไมมาก ทางดาน การเมือง จีนอยูในฐานะประเทศมหาอำนาจ อาณาจักรตางๆท่ีเปนเมืองข้ึนตองสงบรรณาการ ใหจ นี 3 ปต อ ครงั้ เพอ่ื ใหจ นี คมุ ครองจากการถกู รกุ รานของอาณาจกั รอน่ื สว นทางดา นเศรษฐกจิ จีนไดทำการคากับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต สินคาที่สำคัญไดแก ผาไหม เคร่ืองปน ดนิ เผา เปน ตน การคา ของจนี ทำใหอ าณาจกั รทเี่ ปน เสน ทางผา นมคี วามเจรญิ มนั่ คงขน้ึ ทางดา น วฒั นธรรม จนี มอี ทิ ธพิ ลทางดา นนนี้ อ ยมากจนี จะเผยแพรว ฒั นธรรมไปยงั ประเทศของตนเทา นน้ั อาณาจักรเวียดนามเคยตกเปนประเทศราชของจีนเปนเวลานานจึงรับวัฒนธรรมของจีนไวมาก เชน การนบั ถอื ลทั ธขิ งจอื้ ลทั ธเิ ตา ประเพณกี ารแตง กาย การทำศพ และการใชช วี ติ ประจำวนั อารยธรรมอาหรบั ในราวพุทธศตวรรษท่ี 18 ศาสนาอิสลามมาจากตะวันออกกลางไดแผเขามาใน อนิ เดยี ทำใหช าวอนิ เดยี สว นหนง่ึ หนั มานบั ถอื ศาสนาอสิ ลาม โดยเฉพาะพอ คา จากอนิ เดยี ตอนใต ซง่ึ ตดิ ตอ คา ขายในบรเิ วณหมเู กาะของเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตอ ยเู ปน ประจำ ไดน ำศาสนาอสิ ลาม 74 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

เขา มาเผยแผใ นภมู ภิ าคนี้ ผนู ำทางการเมอื งของรฐั ในหมเู กาะตา งๆ ของเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต เวลานนั้ ตอ งการตอ ตา นอำนาจทางการเมอื งของอาณาจกั รมชั ปาทติ อาณาจกั รฮนิ ดบู นเกาะชวา ซงึ่ กำลงั แผอ ำนาจอยจู งึ หนั มานบั ถอื ศาสนาอสิ ลามเพราะใหป ระโยชนท างการคา กบั พวกพอ คา มสุ ลมิ ตามหลกั ของศาสนาอสิ ลามทวี่ า ทกุ คนทน่ี บั ถอื ศาสนาอสิ ลามนน้ั เปน พน่ี อ งกนั ชว ยเหลอื เกอ้ื กลู กนั จงึ ทำใหศ าสนาอสิ ลามเปน ทนี่ ยิ มของกษตั รยิ  ชนชนั้ สงู และสามญั ชนดว ย อารยธรรมตะวนั ตก ชาติตะวันตกเริ่มเขามาในภูมิภาคน้ี โดยมีจุดประสงคที่จะทำการคาและเผยแผ ศาสนา สนิ คา ทช่ี าวยโุ รปตอ งการไดแ ก พรกิ ไทย และเครอื่ งเทศตา งๆ ในระยะแรกๆนน้ั ความ สนใจของชาวยุโรปจะจำกัดอยูเฉพาะบริเวณหมูเกาะและบริเวณชายฝง ตลอดจนดินแดนใน เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต เกอื บทงั้ หมด เดิมอาณาจักรตางๆในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตมีความแตกตางกันทาง ดานเชื้อชาติและภาษาหลังจากท่ีไดรับอารยธรรมอินเดีย จีน และอาหรับแลว อารยธรรมใหม ท่ีเกิดจากการผสมผสานกัน ทำใหประชาชนมีสังคม ขนบธรรมเนียมประเพณีท่ีคลายคลึงกัน และยึดมั่นเปนเอกลักษณประจำชาติ นอกจากน้ีภายในภูมิภาคก็ยังมีการแขงขันกันทางดาน การเมอื ง สงั คม และเศรษฐกจิ จนขาดความสามคั คี ไมส ามารถทจ่ี ะตอ ตา นการขยายตวั ของชาติ ตะวนั ตกได ในทส่ี ดุ กต็ กเปน อาณานคิ มของชาตติ ะวนั ตก (ขอมูลจากหนังสือสำหรับเยาวชนชุดประเทศเพื่อนบานของไทย ของกรมวฒั นธรรมสมั พนั ธ กรมสารนเิ ทศ กระทรวงการตา งประเทศ) เพี่อใหเกิดความรูวัฒนธรรมประเพณีเกี่ยวกับประเทศตางๆ ในทวีปเอเชีย ซึ่งมี รายละเอยี ดวฒั นธรรมประเพณที เ่ี ขม แขง็ คอื วฒั นธรรมประเพณขี องอนิ เดยี จนี อาหรบั และ ตะวันตก 2.3 วฒั นธรรม ประเพณขี องประเทศอนิ เดยี จนี อาหรบั และตะวนั ตก 1) วฒั นธรรม ประเพณขี องประเทศอนิ เดยี อินเดียเปนแหลงอารยธรรมใหญของเอเชีย ประชากรสวนใหญของ ประเทศอนิ เดยี นบั ถอื ศาสนาฮนิ ดู และมศี าสนาอน่ื เชน ศาสนาอสิ ลาม ศาสนาพทุ ธ ศาสนาเชน ศาสนาคริสต โดยท่ัวไปประชาชนระหวางศาสนาจะใหความเคารพซ่ึงกันและกันชาวอินเดีย ถือวัฒนธรรม ซ่ึงจัดเปนวัฒนธรรมท่ีเขมแข็งและเครงครัด อาทิ สตรีนิยมสวมซาหรี หรือ สลั วารก ามซิ การใหเ กยี รตสิ ตรแี ละการเคารพบชู าเทพเจา เปน ตน คนอนิ เดยี มนี สิ ยั รกั สงบ และ สุภาพ แตคอนขางอยากรูอยากเห็นรวมท้ังจะไมทำรายสัตวทุกชนิด (ยกเวนงานเทศกาลของ หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 75

บางศาสนา) โดยเฉพาะววั ซงึ่ ถอื เปน สตั วเ ทพเจา ซงึ่ อาจเหน็ อยตู ามทอ งถนนเปน กจิ วตั ร สว น สตั วเ ลก็ ๆ อยา งกระรอกและนก จะมใี หเ หน็ อยเู สมอ แมจ ะเปน เมอื งใหญก ต็ าม การทอ่ี นิ เดยี ที่ประชาชนจำนวนมาก เมื่อเทียบกับทรัพยากรของประเทศ ทำใหการดิ้นรนเพ่ือเล้ียงชีพและ ครอบครัวเปนส่ิงจำเปน กอใหเกิดวัฒนธรรมที่มีมาชานานและซึมซับอยูในวิถีชีวิตของชาว อนิ เดยี ซงึ่ กค็ อื การตอ รอง และการแขง ขนั เราจะเหน็ ไดว า ตงั้ แตพ อ คา จนถงึ คนขบั รถสามลอ มักขอราคาเพิ่มดวยเง่ือนไขตางๆนานา สวนผูซื้อก็มักขอลดราคาอยูเสมอ สำหรับดานการ แขงขันเห็นเดนชัดมากข้ึนจากการที่ปจจุบันนักศึกษาคร่ำเครงกับการเรียนเพ่ือสอบเขามหา วิทยาลัยช้ันนำ ซึ่งแตละปมีผูสอนนับแสนนับลานคน แตรับไดเพียงปละไมกี่คนเทาน้ัน การ ศึกษาจึงเปนหนึ่งในการแขงขันที่เขมแข็งเพ่ือที่จะพัฒนาคุณภาพชีวิตของชาวอินเดียในทุก วันน้ี 76 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

วฒั นธรรมของอนิ เดยี ทส่ี ำคญั ๆ พอจะยกมาเปน ตวั อยา ง คอื 1. การถอดรองเทา กอ นเขาศาสนสถานทุกแหง 2. หา มนำเครอ่ื งหนงั โดยเฉพาะหนงั ววั เขา ไปในศาสนสถานทกุ แหง 3. หา มถา ยรปู ภายในศาสนสถาน หากตอ งการใหข ออนญุ าตกอ น 4. การไปเยือนศาสนสถานสามารถชมส่ิงตางๆไดตามสบาย และอาจอยูรวม ประกอบพิธีกรรมได แตควรแตงกายใหสุภาพ หากไปวัดซิกขควรมีหมวก หรือผาคลุมศีรษะ สวมเสื้อแขนยาว และกระโปรงยาว และควรบริจาคเงินใน กลอ งรบั บรจิ าคดว ย 5. หากมกี ารเลยี้ งอาหารแบบใชม อื เปบ ควรใชม อื ขวาเทา นนั้ 6. อยาน่ังหันฝาเทาชี้ไปทางใครอยางเด็ดขาดเพราะเปนการดูหมิ่น และไมควรใช นิ้วช้ีส่ิงใดโดยเฉพาะบุคคลใหใชการผายมือแทน 7. การขยบั คอสา ยศรี ษะไปมาเลก็ นอ ย หมายถงึ \" YES\" 8. ควรใหเ กยี รตสิ ตรี และไมถ กู เนอ้ื ตอ งตวั สตรี การขน้ึ รถประจำทางสาธารณะ โดย ทวั่ ไปผชู ายจะขนึ้ และลงดา นหลงั เทา นน้ั สว นดา นหนา เปน ของสตรี 9. ไมค วรขนึ้ รถประจำทางทมี่ คี นแออดั เพราะอาจมมี จิ ฉาชพี ปะปนอยู สว นผหู ญงิ อาจถูกลวนลามได 10. การใชบ รกิ ารบางอยา งควรสงั เกตใหด ี เพราะอาจมกี ารแยก หญงิ - ชาย ซง่ึ อาจทำ ใหเ กิดการลวงละเมิดโดยไมตง้ั ใจได 11. สตรไี มค วรสวมกางเกงขาสนั้ เสอื้ แขนกดุ สายเดยี่ ว หรอื เอวลอย เพราะนอกจาก จะถูกมองมากกวาปกติ (ปกติชาวตางชาติจะเปนเปาสายตาจากความชางสงสัย ของชาวอนิ เดยี อยแู ลว ) ยงั อาจเปน เปา หมายของอาชญากรรมได 2) วฒั นธรรม ประเพณขี องจนี ประเทศสาธารณรฐั ประชาชนจนี เปน ประเทศทมี่ ปี ระชากรมากทสี่ ดุ เปน อนั ดบั หนงึ่ ของโลก ประชากรรอ ยละ 93 เปน ชาวฮน่ั ทเ่ี หลอื เปน ชนกลมุ นอ ย ในสมัยโบราณ จีนนับเปนดินแดนที่มีศาสนาและปรัชญารุงเรืองเฟองฟูอยู มากมาย โดยลัทธิความเชื่อเดิมนั้นมีอยูสองอยางคือ ลัทธิเตา และลัทธิขงจ้ือ ซ่ึงเนนหลัก จรยิ ธรรมมากกวา ทจ่ี ะเปน หลกั ศาสนาทแี่ ทจ รงิ สว นพทุ ธศาสนานน้ั จนี เพงิ่ รบั มาจากอนิ เดยี ใน ชว งครสิ ตศ ตวรรษแรกนเี้ ทา นนั้ ครน้ั มาถงึ ยคุ คอมมวิ นสิ ต ศาสนากลบั ถกู วา เปน ปฎปิ ก ษต อ ลทั ธิ ทางการเมืองโดยตรง ตอมาทางการก็ไดยอมผอนปรนใหกับการนับถือศาสนาและความเชื่อ ตางๆของประชาชนมากขึ้น ทำใหลัทธิขงจ้ือ ลัทธิเตา ศาสนาพุทธ ศาสนาอิสลาม (ในเขต ตะวนั ตกของจนี ) และศาสนาครสิ ตจ งึ ไดก ลบั มาเฟอ งฟขู น้ึ อกี ครง้ั หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 77

วฒั นธรรม ประเพณจี นี ทสี่ ำคญั ความเชอื่ คนจีนนิยมมีลูกชายมากกวาลูกหญิง เพราะลูกชายเปนผูสืบนามสกุล คือ แซ การ เรยี กชอื่ สกลุ ของจนี ตรงขา มกบั ภาษาไทย คอื ตน เปน ชอ่ื สกลุ ชอ่ื ตวั ใชเ รยี กกนั ในหมญู าติ และ เพอื่ นสนทิ นามสกลุ เปน ลกั ษณะพเิ ศษเชอ้ื ตระกลู การสบื ทอดพงศเ ผา ตอ มาเปน พนั ๆป ดงั นน้ั วฒั นธรรมจนี จงึ มจี ติ สำนกึ การบชู าบรรพบรุ ษุ เปน แกน แทข องวฒั นธรรมน้ี ตราบจนปจจุบัน ชาวจีนโพนทะเลท่ีอาศัยอยูตางประเทศยังคงรักษาประเพณีที่จะ กลบั มาสบื หาบา นเกดิ และบรรพบรุ ษุ ทแี่ ผน ดนิ ใหญจ นี หลายปม านใ้ี นฐานะทเ่ี ปน ผลติ ผลจาก ประวัติศาสตรที่มีลักษณะพิเศษของสังคมโบราณจีน วัฒนธรรมเกี่ยวกับนามสกุลและเชื้อ ตระกูลของจีนไดกลายเปน คลังสมบัติขนาดใหญสำหรับการศึกษาประวัติศาสตรอันยาวนาน ของชนชาติจีนจากแงมุมใหม เชน การศึกษาแหลงกำเนิด การแบงแยกและการผสมผสาน ของนามสกุลน้ัน สามารถเพิ่มความเขาใจการเปล่ียนแปลงรูปแบบสังคมที่แตกตางกันในสมัย โบราณใหล กึ ซง้ึ ยง่ิ ขนึ้ อกี ทง้ั การศกึ ษาสง่ิ ของทเี่ ปน รปู ธรรมตา งๆ เชน หนงั สอื ลำดบั ญาตขิ อง วงศต ระกลู ระบบการสบื ชว งวงศต ระกลู ฯลฯ สามารถสะทอ นถงึ บทบาททางประวตั ศิ าสตรข อง ความสัมพันธทางสายเลือดท่ีมีตอพัฒนาการของสังคมโบราณและชีวิตสังคม อยางไรก็ตาม ลักษณะพิเศษหลายประการของสังคมโบราณจีน เชน ระบบรวมศูนยอำนาจ โครงสรางของ สงั คมแบบครอบครวั คา นยิ มทางดา นศลี ธรรมและจรยิ ธรรมและหลกั ความประพฤตทิ ถี่ อื ความ ซ่ือสัตยตอกษัตริยและการกตัญูตอพอแมเปนบรรทัดฐาน เปนตน ลวนแสดงออกมาใน วฒั นธรรมชอ่ื และนามสกลุ อยา งเตม็ ที่ และกเ็ ปน สาเหตอุ กี ประการหนงึ่ ทวี่ ฒั นธรรมนามสกลุ ไดร ับความสนใจอยางมากจากวงวชิ าการ วัฒนธรรมการใหความสำคัญตระกูลสงผลมาถึงปจจุบัน การประกอบอาชีพ ความ มนั่ คง ทางเศรษฐกจิ เกดิ จากการสนบั สนนุ สง เสรมิ เปน เครอื ขา ยของตระกลู ตา งๆ สงิ่ สำคญั อกี อยา งคอื ชาวจนี มเี ครอื ขา ยคนรจู กั กลา วกนั วา ชาวจนี ทไ่ี รเ ครอื ขา ยคนรจู กั เปนผูที่เปนจีนเพียงคร่ึงเดียว จึงจำเปนตองทำความรูจักกับผูคน และชาวตางชาติ ดังนั้นจีน จงึ ใหค วามสำคัญของวฒั นธรรมน้ีดวยการเชือ้ เชิญ อาหาร เปนวัฒนธรรมที่เขมแข็งเผยแพรไปท่ัวโลกและเปนที่ยอมรับวาอาหารจีนมีรสชาติ อรอ ย อาหารจนี จะตอ งถงึ พรอ มสสี นั รสชาติ และหนา ตา มอี าหารอยเู พยี งไมก อี่ ยา งเทา นนั้ ทปี่ รงุ อยา งเดยี วๆโดดๆสงิ่ สำคญั คอื สว นประกอบตา งๆ จะตอ งกลมกลนื เขา กนั ไดก บั เครอ่ื งปรงุ รสจำพวกซอี่ วิ๊ กระเทยี ม ขงิ นำ้ สม น้ำมนั งา แปง ถว่ั เหลอื ง และหอมแดง 78 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

ประเพณีการแตงงาน สงิ่ แรกทบ่ี อกถงึ พธิ กี ารแตง งานของชาวจนี กค็ อื สแี ดง สำหรบั ชาวจนี สแี ดงหมายถงึ ความผาสุกและความมั่งคั่ง ปจจุบันเจาสาวจีนจะเลือกชุดแตงงานสีขาวตามสไตลตะวันตก แตส ำหรบั สมยั กอ นแลว สแี ดง จะปรากฏใหเ หน็ ทกุ ทใี่ นงานแตง งานตงั้ แตเ สอื้ ผา ของตกแตง แมกระท่งั ของขวัญ พิธีแตงงานของชาวจีนโบราณมักจะถูกจัดโดยผูเปนพอแมจะเปนฝายเลือกเจาสาว ใหก บั บตุ รของตน นอกจากนยี้ งั มขี นั้ ตอนตา งๆ ทต่ี อ งปฏบิ ตั ติ ามเปน ลำดบั ตงั้ แตก ารเจรจา ตอ รอง การสขู อ การวา จา งซนิ แสมาตรวจดดู วงของคบู า วสาววา สมพงษก นั หรอื ไม จนไปถงึ การตกแตง เรือนหอ ตองเปนสีแดง เพ่ือความเปนสิริมงคล จะมีการจัดหาชายหนุมและ หญงิ สาวมาทำการเตรยี มเตยี งใหก บั เจา สาว นอกจากนย้ี งั มขี บวนแหร บั เจา สาวจากบา นของเจา สาวมาทบี่ า นของเจา บา ว ตามดว ย พธิ แี ตง งาน การสกั การะบชู าฟา ดนิ การถวายสตั ยป ฏญิ าณ และการมอบของขวญั ใหแ กก นั หลังจากนั้นก็จะเปนงานเลี้ยงฉลองซ่ึงถือเปนเร่ืองสำคัญไมแพพิธีแตงงาน ซึ่งเต็มไปดวย แขกเหรอ่ื ญาตสิ นทิ มติ รสหายและคนรจู กั อาหารชน้ั ดแี ละสรุ า จนกระทงั้ เจา บา วเจา สาวพรอ ม ท่ีจะยายเขาสูเรือนหอ หลังจากน้ันเจาสาวก็จะกลับไปเยี่ยมบานเดิมของเธอเปนเวลาสามวัน กอ นทจ่ี ะยา ยกลบั มาอยกู บั เจา บา วเปน การถาวรพรอ มกบั มพี ธิ ฉี ลองยง่ิ ใหญอ กี ครงั้ หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 79

3) วฒั นธรรม ประเพณขี องชาตอิ าหรบั ศาสนาอิสลามมีอิทธิพลตอชีวิตความเปนอยูของ “ชนชาติอาหรับ” และการ แพรขยาย วัฒนธรรมประเพณีจากศาสนาอิสลาม จนทำใหศาสนาอิสลามเปนศาสนาอิสลาม ทม่ี จี ำนวน ผนู บั ถอื มากทส่ี ดุ ในอเชยี วฒั นธรรมประเพณที ส่ี ำคญั ๆ ไดแ ก การแตง กาย ผหู ญงิ มสุ ลมิ แตง กายมดิ ชดิ มผี า คลมุ รา งกาย และแตล ะชาตอิ าจ แตกตา ง กนั บา งในรายละเอยี ด การถือศีลอด ชาวมุสลิมจะถือศีลอดในชวงเดือนรอมะฎอน และชาวมุสลิม ทั่วโลก รวมกันปฏิบัติศาสนกิจ และเฉลิมฉลองวาระสิ้นสุดการถือศีลอดในเดือนรอมะฏอน อนั ประเสรฐิ หลงั จากมผี พู บเหน็ จนั ทรเ สย้ี วหรอื ฮลิ าสเมอื่ ค่ำคนื ทผี่ า นมา ทำใหว นั นเี้ ปน วนั แรก ของเดอื น เชาวาลฮจิ เราะห หรอื วนั อฎิ ล้ิ ฟต ริ โดยในวนั นพ้ี น่ี อ งมสุ ลมิ จะปฎบิ ตั ติ นตามแบบอยา ง ของทานนบีมุฮัมมัดศ็อลลั้ลลอฮุอลัยฮิวะซัลลัม โดยจะจายซะกาตฟตเราะห ซ่ึงเปนการนำ อาหารหลักไปจายใหกับคนยากจน และทุกคนอาบนำ้ ชำระรางกายตั้งแตหัวจรดเทา และ แตงกายดวยเส้ือผาที่สวยงาม ทานอินทผลัมกอนเดินทางไปยังที่ละหมาดหรือมุศ็อลลา รวม ละหมาดอิฎิ้ลฟตริ และเดินทางกลับในอีกทาง โดยเม่ือมีการพบปะกันจะมีการกลาวทักทาย กนั ดว ยวา “ตะกอ็ บบะลล้ั ลอฮมุ นิ นาวะมนิ ก”ุ 80 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

4) วฒั นธรรมตะวนั ตกกบั ประเทศตา งๆในทวปี เอเชยี วัฒนธรรมตะวันตกแมแบบมาจากอารยธรรมกรีก และโรมัน (เกร โค-โรมัน) อารยธรรมนมี้ แี หลง กำเนดิ ในบรเิ วณทะเลดเิ ตอรเ รเนยี น และไดร บั อทิ ธพิ ลจากศาสนาครสิ ต การเผยแพรวัฒนธรรมตะวันตก สืบเน่ืองมาจากความตองการคาขายและการ เผยแผ ศาสนาซงึ่ วฒั นธรรมตะวนั ตกทส่ี ำคญั ๆ ไดแ ก การแตง กาย แบบสากลนยิ มใชท ว่ั ไป ทกุ ประเทศในเอเชยี โดยเฉพาะคนชน้ั สงู ในเอเชยี นกั ปกครอง นกั ธรุ กจิ นยิ มแตง กายแบบตะวนั ตก มชี ดุ สากล กางเกง เสอ้ื เชต้ิ เสอ้ื ยดื มีบางประเทศท่ีมีวัฒนธรรมของตัวเองเขมแข็งยังใสชุดประจำชาติอยู คือ อินเดีย พมา อนิ โดนเี ซยี และประเทศอาหรบั การศกึ ษา วฒั นธรรมตะวนั ตก เหน็ ความสำคญั ของการศกึ ษาทกุ แขนง และมี ความเจรญิ กา วหนา ทสี่ ำคญั คอื การศกึ ษาทปี่ พู นื้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี สง ผลให วทิ ยาศาสตรโ ลกกา วหนา อาหาร อาหารของวัฒนธรรมตะวันตกแพรหลายไปท่ัวโลก ใหความสำคัญ อาหารทม่ี คี ณุ คา ทม่ี สี ว นปรงุ จากแปง สาลี นม เนย เนอ้ื สตั วต า งๆ รวมทงั้ เครอ่ื งดม่ื อนั ไดแ ก ไวน เปน ตน วัฒนธรรมประเพณี ไดรับอิทธิพลจากศาสนาคริสต เชน ประเพณีเทศกาล เฉลมิ ฉลองวนั ครสิ ตม าส เทศกาลอสี เตอร และพธิ แี ตง งาน ประเทศทไ่ี ดร บั อทิ ธพิ ลวฒั นธรรม ตะวนั ตกคอ นขา งมาก คอื ประเทศสงิ คโปร ประเทศสงิ คโปรเ ปน เกาะเลก็ ๆ ปกครองแบบ ประชาธปิ ไตย ประชาชนมหี ลายเชอ้ื ชาติ ไดแ ก จนี มาเลย ประชาชนสว นมากนบั ถอื ศาสนา คริสต ประเทศสิงคโปรมีระบบการศึกษาท่ีดี ประชาชนไดรับการศึกษาสูง และ ประกอบ อาชพี การคา ธรุ กจิ ประชาชนมรี ายไดต อ หวั สงู ชาวสงิ คโปรเ รยี กประเทศของเขาวา \"Intelligence Island\" ปจจุบันวัฒนธรรมตะวันตกแพรหลายไปในประเทศตางๆในเอเชีย ทั้งดาน อาหาร ดนตรี การแตง กาย การปกครองระบอบประชาธปิ ไตย วทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี เชน ความเจรญิ กา วหนา ทางการแพทย การอตุ สาหกรรม โทรคมนาคมตา งๆ เปน ตน หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 81

เรอื่ งท่ี 2 การอนุรักษ และการสบื สานวฒั นธรรม ประเพณี ตามที่กลาวมาแลววาสภาพสังคม วัฒนธรรม ประเพณีของประเทศตางๆมีการ เปล่ียนแปลง อยูตลอดเวลาดวยอิทธิพลของประเทศตางๆมีการเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา ดวยอิทธิพลของประเทศท่ีมีอารยธรรมเขมแข็ง สงผลใหชีวิตความเปนอยูของประชาชน เปลย่ี นไป ทง้ั ภาษา การแตง กาย อาหาร ดงั นี้ ประเทศตา งๆมแี นวทางในการอนรุ กั ษ และ สืบสานวัฒนธรรมประเพณีของชาติตนเองไว โดยระดมสรรพกำลังท้ังภาครัฐ และเอกชน นอกจากนั้นโดยสภาพธรรมชาติ วัฒนธรรมประเพณีท่ีไมดีจะคอยๆสูญหายไปจากสังคม คงเหลอื แตว ฒั นธรรมทเ่ี ขม แขง็ เขา มาแทนที่ การดำรงคงไวว ฒั นธรรมประเพณี เพราะแสดงถงึ ความเปนชาติเกาแกที่มีมรดกตกทอดมาถึงลูกหลานน้ัน จำเปนตองใชวิธีการรณรงคอยาง สมำ่ เสมอ และประพฤตปิ ฏบิ ตั จิ นเปน ประเพณมี าชา นาน มคี วามภมู ใิ จในชาตติ วั เอง ในเอเชยี ประเทศทม่ี คี วามเจรญิ และมวี ฒั นธรรมประเพณที แ่ี ขง็ แกรง สามารถอนรุ กั ษ และสบื สานวฒั นธรรมประเพณขี องตนเอาไว เชน ประเทศเกาหลี จะยงั คงอนรุ กั ษว ฒั นธรรม ทางดา นการแตง กาย อาหาร และการแสดง สว นประทศญป่ี นุ จะคงเอกลกั ษณข องตนในดา น เครอ่ื งแตง กาย ภาษา และอาหาร เปน ตน 2.1 การอนุรักษและการสืบสานวัฒนธรรมประเพณีไทย ชาติไทยมีความม่ันคงสืบทอดมาต้ังแตอดีตถึงปจจุบัน เปนเพราะบรรพบุรุษ ไดร กั ษาไวใ หล กู หลานอยอู าศยั ซงึ่ จะปลอ ยใหส ญู เสยี ไปยอ มไมไ ด นอกจากรกั ชาตแิ ลว จะตอ ง รกั ษาเกยี รตภิ มู ขิ องชาตไิ วด ว ย และวฒั นธรรมประเพณขี องชาตเิ ปน ลักษณะเฉพาะทแ่ี สดงถงึ ความเปนชาติไทย ท่ีเราคนไทยทุกคนตองอนุรักษและชวยกันสืบสานเพื่อใหคงอยูตอไปถึง ลกู หลาน ชาตทิ มี่ อี ทิ ธพิ ลตอ วฒั นธรรมไทยแตโ บราณ คอื อนิ เดยี และจนี และจากการ ศกึ ษาในอดตี พบวา ชาตทิ ม่ี อี ารยธรรมเกา แกแ ละมอี ทิ ธพิ ลตอ ประเทศตา งๆ รวมทง้ั ประเทศไทย ดว ย คอื ประเทศอนิ เดยี มคี วามเจรญิ มากอ น 4,000 ป เราพบทเี่ มอื งโมหนั โจดาโร มรี ะบบ ระบายน้ำเสยี ทดี่ ี มอี กั ษรใชแ ลว เปน อารยธรรมทยี่ ง่ิ ใหญก อ นกรกี และโรมนั อารยธรรมของ อนิ เดยี ซงึ่ เปน แหลง อารยธรรม ศาสนาฮนิ ดู ทแี่ พรห ลายมากอ นพทุ ธศาสนา และตอ มาอนิ เดยี เปน แหลง อารยธรรมของศาสนาพทุ ธ และจนี เปน ประเทศทเี่ จรญิ รงุ เรอื งดว ยอารยธรรมเกา แก 82 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

ทส่ี ดุ แหง หนง่ึ ของโลก โดยอารยธรรมนเ้ี กดิ บรเิ วณลมุ มน ้ำฮวงโหราว 4,000ปม าแลว และจนี เปน ประเทศทค่ี า ขายกบั ประเทศตา งๆมาในอดตี อทิ ธพิ ลของอารยธรรมจนี ทสี่ ง ผลกบั ไทย คอื เครอ่ื งปน ดนิ เผา วรรณคดเี รอ่ื งสามกก นาฎกรรมจนี หนุ จนี งว้ิ การบชู าบรรพบรุ ษุ ตอมาอารยธรรมของชาติตะวันตกที่สงผลตอสังคมไทย คือ ความกาวหนา ของเทคโนโลยแี ละการศกึ ษา รวมทงั้ ภาษา คา นยิ ม การบนั เทงิ นนั ทนาการตา งๆ ยง่ิ ปจ จบุ นั ความเจรญิ ในการคมนาคมขนสง สอื่ สารตา งๆ รวดเรว็ เปน โลกไรพ รมแดน สง ผลใหอ ารยธรรม ตะวนั ตกเขา มาสสู งั คมไทยอยา งรวดเรว็ ยงิ่ ในปจ จบุ นั อารยธรรมตา งๆในเอเชยี ทเ่ี ขม แขง็ เรม่ิ มี อทิ ธพิ ลตอ สงั คมไทย ทส่ี ำคญั คอื ญป่ี นุ เกาหลี จากการศึกษาประวัติความเปนมาของวัฒนธรรมไทย จะพบวา มีการ เปล่ียนแปลงตลอดมาทุกยุค ทุกสมัย แตอยางไรก็ตาม วัฒนธรรมไทยท่ียังคงอยูสืบทอด มาจนถึงปจจุบัน แสดงถึงความดี ความมีประโยชนตอสังคมไทย จึงยังคงส่ิงเหลาน้ันอยู ทสี่ ำคญั คอื อาหารไทย ภาษาไทย การแตง กายไทย มารยาทไทย ประเพณไี ทย และการมี ศาสนาพทุ ธเปน ศาสนา ประจำชาติ การมพี ระมหากษตั รยิ เ ปน สถาบนั ทสี่ ำคญั ของประเทศไทย 2.2 เหตุผลและความจำเปน ในการอนรุ กั ษแ ละการสบื สานวฒั นธรรม ประเพณี สาเหตุการเปล่ียนแปลงในสังคม ทำใหตองอนุรักษและสืบสานวัฒนธรรม ประเพณี การเปลี่ยนแปลงเปนลักษณะธรรมชาติของสังคมมนุษยและยอมเกิดขึ้นใน ทกุ สงั คม แตจ ะเรว็ หรอื ชา ขนึ้ อยกู บั กาลเวลา และอาจเปลยี่ นไปในทางทดี่ ขี น้ึ หรอื เลวลงกไ็ ด ประเภทของการเปลยี่ นแปลง เราอาจจำแนกการเปลย่ี นแปลงทเ่ี กดิ ขนึ้ ในสงั คม ออกเปน 2 ประเภท คอื 1) การเปลี่ยนแปลงทางสังคม หมายถึง การเปลี่ยนแปลงโครงสรางของ สังคมและระบบความสัมพันธของกลุมคน เชน ความสัมพันธใน ครอบครวั ระหวา งพอ แม ลกู นายจา ง เปน ตน 2) การเปลย่ี นแปลงทางวฒั นธรรม หมายถงึ การเปลย่ี นแปลงวถิ กี ารดำเนนิ ชวี ติ ความรู ความคดิ คา นยิ ม อดุ มการณ และบรรทดั ฐานทางสงั คม ซง่ึ รวมถงึ ขนบธรรมเนยี มประเพณตี า งๆของสงั คม โดยรบั วฒั นธรรมของ ตนเองบางอยา ง ปจ จยั ทเ่ี ปน สาเหตทุ ท่ี ำใหเ กดิ การเปลยี่ นแปลงทางสงั คมและวฒั นธรรม มปี จ จยั หลกั 2 ประการ ดงั นี้ หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 83

1) ปจจัยภายในสังคมหรือการเปล่ียนแปลงที่เกิดจากสาเหตุภายในสังคม หมายถงึ การเปลย่ี นแปลงทเ่ี กดิ จากสมาชกิ หรอื สง่ิ แวดลอ มภายในสงั คม นนั่ เอง เชน การทสี่ งั คมมปี ระชากรเพมิ่ ขนึ้ อยา งรวดเรว็ ยอ มทำใหเ กดิ การ เปลี่ยนแปลงในดานการต้ังถ่ินฐานท่ีอยูอาศัย เกิดการบุกรุกที่ดิน และ การทำลายทรพั ยากรธรรมชาตเิ พมิ่ ขนึ้ เปน ตน 2) ปจ จยั ภายนอกสงั คม หรอื การเปลย่ี นแปลงทเี่ กดิ จากสาเหตภุ ายนอกสงั คม เนื่องจากปจจุบันมีการติดตอสัมพันธกับสังคมอ่ืนๆมากข้ึน สังคมไทย ไดรับอิทธิพล มาจากสังคมตะวันตกและยังรับวัฒนธรรมแบบตะวันตก อกี มากมาย ไดแ ก การแตง กาย ดนตรี สถาปต ยกรรมและสงิ่ ประดษิ ฐ ตา งๆ เปน ตน เหตุผลความจำเปนในการอนุรกั ษสืบสานวฒั นธรรม วัฒนธรรมเปนเครื่องวัด เคร่ืองกำหนดความเจริญ หรือความเส่ือมของสังคม ในทำนองเดียวกัน วัฒนธรรมยังกำหนดชีวิตความเปนอยูของประชาชนในสังคม ดังน้ัน วัฒนธรรมจงึ มอี ทิ ธพิ ลตอความเปน อยูแ ละความเจริญกาวหนา ของชาติมาก ความสำคญั ของวฒั นธรรม มอี ยหู ลายประการคอื 1. วฒั นธรรมชว ยแกป ญ หาและสนองความตอ งการตา งๆของมนษุ ย มนษุ ยพ น จากอนั ตราย สามารถเอาชนะธรรมชาตไิ ด เพราะมนษุ ยส รา งวฒั นธรรมขน้ึ มา ชวย 2. วัฒนธรรมชวยเหนี่ยวร้ังสมาชิกในสังคมใหมีความเปนหน่ึงอันเดียวกัน และ สงั คมทมี่ วี ฒั นธรรมเดยี วกนั ยอ มจะมคี วามรสู กึ ผกู พนั เปน พวกเดยี วกนั 3. วฒั นธรรมเปน เครอ่ื งแสดงเอกลกั ษณข องชาติ ชาตทิ ม่ี วี ฒั นธรรมสงู ยอ มไดร บั การยกยอ ง และเปน หลกั ประกนั ความมน่ั คงของชาติ 4. วฒั นธรรมเปน เครอื่ งกำหนดพฤตกิ รรมของคนในสงั คม ชว ยใหผ คู นอยรู ว มกนั อยางสันติสุข 5. วัฒนธรรมชวยใหประเทศชาติมีความรุงเรืองถาวร โดยเฉพาะอยางย่ิง หาก ชาตนิ นั้ มวี ฒั นธรรมทด่ี ี มที ศั นคตใิ นการดำเนนิ ชวี ติ ทเี่ หมาะสม ยดึ มน่ั ในหลกั ขยนั ประหยดั อดทน ความมรี ะเยยี บวนิ ยั ทดี่ งี าม สงั คมนน้ั จะมคี วามเจรญิ รงุ เรอื ง 6. วฒั นธรรมประเพณี เปน สงิ่ ทน่ี า สนใจ มผี ลตอ อตุ สาหกรรมการทอ งเทยี่ วมาก ปจ จบุ นั อตุ สาหกรรมนเี้ ปน จดุ ดงึ ดดู นกั ทอ งเทย่ี ว สง ผลใหภ าวะเศรษฐกจิ ดขี น้ึ 84 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

เรอื่ งท่ี 3 แนวทางการอนุรักษ และการสบื สานวฒั นธรรม ประเพณี แนวทางการอนรุ กั ษแ ละสบื สานวฒั นธรรม ประเพณี 1. การอนรุ กั ษว ฒั นธรรมและประเพณี ควรเรม่ิ ตน จากการปลกู จติ สำนกึ ใหเ ยาวชน และประชาชน ทุกคนตระหนักถึงคุณคาและความสำคัญของวัฒนธรรมที่ถือ เปน หนา ที่ ของทกุ คนทช่ี ว ยกนั อนรุ กั ษ โดยการศกึ ษาวฒั นธรรมใหเ ขา ใจ จะได ชว ยกนั รว มมอื รกั ษา 2. รวมกันเผยแพรวัฒนธรรมและประเพณี โดยการศึกษาเรียนรูและสืบทอด วฒั นธรรมประเพณขี องชาตติ นเอง ตวั อยา งคอื การเรยี นรดู นตรี การเลน ดนตรี การศกึ ษาเพลง ฟง เพลง และรอ งเพลงประจำชาติ ประจำทอ งถนิ่ เปน ตน 3. เรม่ิ ตน จากครอบครวั โดยรว มมอื กนั ในครอบครวั ชมุ ชน สงั คม จดั ตงั้ ชมรม สมาคม สถาบนั เพอื่ จดั กจิ กรรมอนรุ กั ษส บื ทอดวฒั นธรรม ประเพณใี นทอ งถนิ่ และชาติ 4. ส่ือตางๆ ในสังคมเห็นความสำคัญท่ีจะศึกษาและถายทอดวัฒนธรรมเปน ประจำสมำ่ เสมอ 5. ทุกคนตองรวมมือกันหวงแหนรักษาวัฒนธรรมอันดีงามใหคงอยู มิให แปรเปลยี่ น เชน ประเพณสี งกรานต ตอ งรว มมอื กนั ทำกจิ กรรมอนั ดงี าม คอื สรงนำ้ พระ รดน้ำขอพรผสู งู อายุ ไมค วรสาดน้ำใสก นั แบบไมส ภุ าพเรยี บรอ ย และรุนแรง 6. การรวมมือรักษา และถายทอดภูมิปญญา ใหไปสูสังคมและรุนบุตรหลาน ภมู ปิ ญ ญา หมายถงึ ความรู ความสามารถ ความคดิ ความเชอ่ื ทก่ี ลมุ คนเรยี นรู จากประสบการณ สงั่ สมไวใ นการดำรงชพี มกี รพฒั นา เปลยี่ นแปลง สบื ทอด กนั มา มกี ารแลกเปลยี่ นเรยี นรกู บั กลมุ คนอน่ื ทมี่ กี ารตดิ ตอ สมั พนั ธก นั แลว นำมา ปรับใชใหเปนประโยชนสำหรับตนเอง ตัวอยางภูมิปญญา การปลูกพืชพันธุ พน้ื เมอื ง การทำน้ำปลา การปน ปนู เปน ตน 7. แนวทางการอนุรักษและสืบสานวัฒนธรรมของชุมชนและของประเทศตางๆ ในทวปี เอเชยี มหี นว ยงานทงั้ ภาครฐั และเอกชนทท่ี ำหนา ทส่ี ง เสรมิ สนบั สนนุ การ แลกเปลี่ยนวัฒนธรรมระหวางชุมชนและประเทศตางๆ ตัวอยางคือ เรามีการ หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 85

แลกเปลี่ยนวัฒนธรรมแสดง การละเลนของประเทศตางๆ ท่ีหอประชุม วฒั นธรรม แหง ชาติ โดยเฉพาะอยางย่ิงปจจุบันวัฒนธรรมประเพณีของเอเชียเปนที่ดึงดูดนักทองเท่ียว จากทว่ั โลกทน่ี ยิ มศกึ ษาทอ งเทยี่ ว เพราะมเี รอ่ื งราวทางวฒั นธรรมทนี่ า สนใจ นา ศกึ ษาเรยี นรู นกั ทอ งเทย่ี วสนใจวฒั นธรรมประเพณตี า งๆในประเทศเอเชยี ทนี่ า สนใจแตกตา งกนั ไป ตวั อยา ง เชน นาฏศลิ ปไ ทย อนิ เดยี ญป่ี นุ อนิ โดนเี ซยี และทกุ ประเทศตา งอนรุ กั ษส บื สานวฒั นธรรม ของตนเอง โดยมหี ลกั สตู รสอนในโรงเรยี น สถาบนั ตา งๆ เพอ่ื ใหว ฒั นธรรมคงอยู ซงึ่ สง ผลตอ เอกลกั ษณข องชาตติ นเอง เปน ความภาคภมู ใิ จ และทส่ี ำคญั คอื ทำใหอ ตุ สาหกรรมการทอ งเทยี่ ว เจรญิ เตบิ โต มเี งนิ ตราไหลเขา สปู ระเทศไดเ ปน อยา งดี 86 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

เรอื่ งที่ 4 คานิยมที่พึงประสงค คานิยมท่ีดีงามของชาติตางๆในเอเชีย คา นยิ มทค่ี วรสง เสรมิ พฒั นาใหเ กดิ ขน้ึ ใน ประเทศตา งๆในเอเชยี คอื 1. ความสภุ าพออ นโยน เปน นสิ ยั ทด่ี ขี องประชาชนในทวปี เอเชยี 2. ความสามารถในการสรางสรรควัฒนธรรมดานศิลปะสาขาตางๆ ซ่ึงมีความ สวยงาม มสี นุ ทรยี ค งความเปน วฒั นธรรมเอเชยี ไวอ ยา งโดดเดน 3. ความสะอาด ความเปนระเบียบเรียบรอยของบานเมืองเพื่อใหเปนแหลง ทอ งเทยี่ ว ทมี่ คี ณุ คา 4. ความซอื่ สตั ย ความขยนั ในการประกอบอาชพี และตรงตอ เวลา คานิยมสำคัญที่กลาวมานี้ ลวนเปนพ้ืนฐานใหความเปนชาติมั่นคงและคงเอกลักษณ วฒั นธรรมประเพณที สี่ ง ผลใหเ อเชยี ยงั คงเปน แรงดงึ ดดู ใจทม่ี เี สนห ใ นการเรยี นรศู ลิ ปวฒั นธรรม ประเพณี และอตุ สาหกรรมการทอ งเทยี่ วสบื ตอ ไปนานเทา นาน คานิยมในสังคมไทย คา นยิ ม คอื สง่ิ ทก่ี ลมุ สงั คมหนง่ึ ๆเหน็ วา เปน สง่ิ ทน่ี า นยิ ม นา กระทำ นา ยกยอ ง เปน สง่ิ ทถี่ กู ตอ ง ดงี าม เหมาะสมทจ่ี ะยดึ ถอื พงึ ปฎบิ ตั ริ ว มกนั ในสงั คม คานิยมเปนสวนหน่ึงของวัฒนธรรม เนื่องจากมีการเรียนรูปลูกฝงและถายทอดจาก สมาชิกรุนหน่ึงไปสูอีกรุนหน่ึง สังคมแตละสังคมจึงมีคานิยมตางกันไป คานิยมชวยใหการ ดำเนินชีวิตในสังคมมีความสอดคลองสัมพันธกัน และทำใหการดำเนินชีวิตของสมาชิก มีเปาหมาย ชวยสรางความเปนปกแผนใหแกสังคม อยางไรก็ดี คานิยมเปนส่ิงที่มีการเ ปลยี่ นแปลงได ในปจ จบุ นั นส้ี งั คมไทยมคี า นยิ มใหมๆ เกดิ ขนึ้ มาก เชน คา นยิ มในการอนรุ กั ษ ทรพั ยากรธรรมชาติ คา นยิ มในการนำเทคโนโลยใี หมๆ มาใชใ นชวี ติ ประจำวนั เปน ตน คา นยิ มทค่ี วรปลกู ฝง ในสงั คมไทย ไดแ ก 1) การรกั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ  2) ความเอ้ือเฟอเผื่อแผ 3) ความกตญั กู ดเวที 4) ความซอ่ื สตั ย สจุ รติ 5) การเคารพผูอาวุโส 6) การนิยมใชของไทย 7) การประหยดั หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 87

กจิ กรรมท่ี 9 1. ใหผ เู รยี นแบง กลมุ กนั 5-6 คน คน ควา วฒั นธรรม ประเพณที อ งถน่ิ ในประเทศ ไทยแตล ะภาค พรอ มแนวทางการอนรุ กั ษว ฒั นธรรม ประเพณนี นั้ ๆ แลว นำมา แลกเปล่ยี นเรียนรูด ว ยการนำเสนอแลว ใหผูเ รยี นชว ยกันใหขอ คดิ เหน็ เพ่ิมเตมิ ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. 2. ใหผ เู รยี นแบง กลมุ กนั 5-6 คนคน ควา วฒั นธรรม ประเพณที สี่ ำคญั ของประเทศ ตา งๆ ในเอเชยี พรอ มทงั้ แนวทางอนรุ กั ษว ฒั นธรรมประเพณขี องประเทศนนั้ ๆ แลว นำมาแลกเปลยี่ นเรยี นรดู ว ยการนำเสนอ แลว ใหผ เู รยี นชว ยกนั ใหข อ คดิ เหน็ เพมิ่ เตมิ ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. 3. ใหผูเรียนอภิปรายปญหาคานิยมของประเทศและชุมชน พรอมทั้งใหขอเสนอ แนะ วธิ กี ารสรา งเสรมิ คา นยิ ม ความซอื่ สตั ย ความสามคั คใี หเ กดิ ขน้ึ ในชมุ ชน และสังคมไดอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. 88 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

บทท่ี 3 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย X สาระสำคัญ ประเทศไทยมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยเปนประมุข มีรัฐธรรมนูญซ่ึงเปนกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศที่ประชาชนชาวไทยควรมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับความเปนมา หลักการ เจตนารมณ โตรงสรางและสาระสำคัญของ รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย ตลอดจนการศึกษาจุดเดนของรัฐธรรมนูญในสวนที่ เกี่ยวกับสิทธิ เสรีภาพ และหนาที่ของประชาชน เพื่อการปฎิบัติตนไดอยางถูกตองตามท่ี รัฐธรรมนูญกำหนด X ผลการเรียนรูที่คาดหวัง 1. อธบิ ายความเปน มา หลกั การและเจตนารมณข องรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั ร ไทยได 2. มคี วามรู ความเขา ใจ โครงสรา งและบอกสาระสำคญั ของรฐั ธรรมนญู แหง ราช อาณาจกั รไทย 3. อธบิ ายจดุ เดนของรฐั ธรรมนูญท่เี กย่ี วกับสิทธิเสรภี าพหนา ท่ีของประชาชนได X ขอบขายเน้ือหา เรอ่ื งท่ี 1 ความเปน มา หลกั การ และเจตนารมณข องรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั ร ไทย เรอื่ งท่ี 2 โครงสรางและสาระสำคัญของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย เรอื่ งท่ี 3 จดุ เดน ของรฐั ธรรมนญู ทเี่ กยี่ วกบั สทิ ธิ เสรภี าพและหนา ทขี่ องประชาชน X สื่อการเรียนรู 1. คอมพวิ เตอร อนิ เทอรเ นต็ 2. รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2550 3. บทความตา งๆ 4. หนังสือพิมพ หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 89

เรอ่ื งท่ี 1 ความเปน มา หลกั การและเจตนารมณ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย 1.1 ความเปน มาของรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย รฐั ธรรมนญู (Constitution) หมายถงึ กฎหมายสงู สดุ ในการจดั การปกครองรฐั ถา แปล ตามความคำ จะหมายถงึ การปกครองรฐั อยา งถกู ตอ งเปน ธรรม (รฐั + ธรรม + มนญู ) ในความหมายอยา งแคบ “รฐั ธรรมนญู ” ตอ งมลี กั ษณะเปน ลายลกั ษณอ กั ษร และไมใ ช ส่ิงเดียวกับกฎหมายรัฐธรรมนูญ (Constitutional Low) “เพราะกฎหมายรัฐธรรมนูญ” มี ความหมายกวา งกวา และจะเปน รปู แบบลายลกั ษณอ กั ษรหรอื จารตี ประเพณกี ไ็ ด สหรัฐอเมริกาและฝร่ังเศสเปนประเทศแรกๆ ที่รางรัฐธรรมนูญขึ้นมาในภาษาของ ประเทศทงั้ สอง คำวา รฐั ธรรมนญู ตา งใชค ำวา (Constitution ซงึ่ แปลวา การสถาปนา หรอื การ จดั ตง้ั ซง่ึ หมายถงึ การสถาปนาหรอื การจดั ตงั้ รฐั นน่ั เอง โดยทงั้ สองประเทศมรี ฐั ธรรมนญู ทเ่ี ปน ลายลกั ษณอ กั ษร แตป ระเทศองั กฤษไมม รี ฐั ธรรมนญู ทเ่ี ปน ลายลกั ษณอ กั ษร มแี ตจ ารตี ประเพณี หรือ “ธรรมเนียมทางการปกครอง” ท่ีกระจายอยูตามกฎหมาย คำพิพากษาตางๆ รวมทั้ง ธรรมเนยี มปฎบิ ตั ทิ สี่ บื ทอดกนั มา จนกลายเปน จารตี ประเพณี ซง่ึ ถอื เปน กฎหมายรฐั ธรรมนญู ทสี่ บื ทอดมาจากประวตั ศิ าสตรข องชาตนิ นั่ เอง (ทมี่ า http://www.sale2thai.com/constiution.htm 13 # <เมอ่ื วนั ท่ี 11 กมภาพนั ธ 2552>) หลวงประดิษฐมนูธรรม (ดร.ปรีดี พนมยงค) ไดอธิบายวา “กฎหมายธรรมนูญการ ปกครองแผนดิน เปนกฎหมายท่ีบัญญัติถึงระเบียบแหงอำนาจสูงสุดในแผนดินท้ังหลาย และวิธีการดำเนินการท่ัวไปแหงอำนาจสูงสุดในประเทศ” ศาสตราจารยห ยดุ แสงอทุ ยั ทา นอธบิ ายวา หมายถงึ “กฎหมายทก่ี ำหนดระเบยี บแหง อำนาจสูงสุดในรัฐและความสัมพันธระหวางอำนาจเหลานี้ตอกันและกัน” (ท่ีมา http://e-learning.mfu.ac.th/mflu/1604101/chapter1/Lesson1.htm#13 <เมื่อวันท่ี 11 กมุ ภาพนั ธ 2552>) ประเทศไทยเร่ิมใชรัฐธรรมนูญเปนกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ เม่ือเกิด การปฏิวัติโดยคณะราษฎร เพื่อเปลี่ยนแปลงการปกครองประเทศจากระบอบสมบูรณาญา สิทธิราชยมาเปนระบอบประชาธิปไตย โดยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนพระประมุขที่ทรง อยใู ตร ฐั ธรรมนญู เมอื่ วนั ที่ 24 มถิ นุ ายน 2475 ในรชั สมยั พระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา เจา อยหู วั รชั กาลที่ 7 แหง ราชวงศจ กั รี 90 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพี่ ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

หลงั การเปลยี่ นแปลงการปกครองพระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา เจา อยหู วั ทรงพระราชทาน รัฐธรรมนูญใหแกปวงชนชาวไทยตามที่คณะราษฎรไดนำข้ึนทูลเกลาฯ ถวาย ใหทรงลงพระ ปรมาภไิ ธย นอกจากนพี้ ระองคก ท็ รงมพี ะระราชประสงคม าแตเ ดมิ แลว วา จะพระราชทาน รัฐธรรมนูญใหเปนกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศแกประชาชนอยูแลว จึง เปนการสอดคลองกับแผนการของคณะราษฎร ประกอบกับพระองคทรงเห็นแกความสงบ เรียบรอยของบานเมือง และความสุขของประชาชนเปนสำคัญ ย่ิงกวาการดำรงไวซึ่งพระราช อำนาจของพระองค รฐั ธรรมนญู ทคี่ ณะราษฎรไดน ำขน้ึ ทลู เกลา ฯถวาย เพอ่ื ทรงลงพระปรมาภไิ ธยมี 2 ฉบบั คอื พระราชบญั ญตั ธิ รรมนญู การปกครองแผน ดนิ สยามชวั่ คราว พ.ศ. 2475 และรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รสยาม พ.ศ. 2475 กองกำลงั ของคณะราษฎร ถา ย ณ บรเิ วณหนา วงั ปารสุ กวนั ตอ มาเมอ่ื เกดิ ความขดั แยง ระหวา งพระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา เจา อยหู วั กบั คณะราษฎร จนกระท่ังพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวไดตัดสินพระทัยสละราชสมบัติ เมื่อวันท่ี 2 มนี าคม พ.ศ. 2477 โดยทรงมพี ระราชหตั ถเลขาสละราชสมบตั ิ ความละเอยี ดดงั น้ี หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน 91

(สำเนาพระราชหัตถเลขาสละราชสมบัติ) ปปร บานโนล แครนลีประเทศอังกฤษ เมื่อพระยาพหลพลพยุหเสนากับพวกไดทำการยึดอำนาจการปกครองโดยใชกำลัง ทหารในวันท่ี 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 แลวไดมีหนังสือมาอัญเชิญขาพเจาใหดำรง อยใู ตต ำแหนง พระมหากษตั รยิ ภ ายใตร ฐั ธรรมนญู ขา พเจา ไดร บั คำเชญิ ดงั นนั้ เพราะเขา ใจวา พระยาพหลฯ และพวกจะสถาปนารัฐธรรมนูญตามแบบอยางประเทศทั้งหลาย ซ่ึงใช การปกครองตามหลักนั้น เพื่อใหประชาราษฎรไดมีสิทธิที่จะออกเสียงในวิธีดำเนินการ ปกครองประเทศและนโยบายตางๆ อันแนผลไดเสียแกประชาชนท่ัวไป ขาพเจามีความ เลื่อมใสในวิธีการเชนนั้นอยูแลว และกำลังดำริจะจัดการเปล่ียนแปลงการปกครองของ ประเทศสยามใหเ ปน ไปตามรปู แบบนน้ั โดยมไิ ดม กี ารกระทบกระเทอื นอนั รา ยแรง เมอื่ มา มีเหตุรุนแรงขึ้นเสียแลว และเม่ือมีผูกอการรุยแรงน้ันอางวามีความประสงคจะสถาปนา รฐั ธรรมนญู ขนึ้ เทา นน้ั กเ็ ปน ไมผ ดิ กบั หลกั การทข่ี า พเจา มคี วามประสงคอ ยเู หมอื นกนั ขาพเจาจึงเห็นสมควรโนมตามความประสงคของผูกอการยึดอำนาจนั้นได เพอ่ื หวงั ความสงบราบคาบในประเทศ ขา พเจา ไดพ ยายามชว ยเหลอื ในการทจี่ ะรกั ษาความ สงบราบคาบเพื่อใหการเปล่ียนแปลงอันสำคัญนั้นเปนไปโดยราบร่ืนที่สุดท่ีจะเปนได แตความพยายามของขาพเจาไรผล โดยเหตุที่ผูกอการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ไดก ระทำใหเ กดิ มคี วามเสรภี าพในบา นเมอื งอยา งบรบิ รู ณข น้ึ ไม และมไิ ดฟ ง ความคดิ เหน็ ของราษฎรโดยแทจ รงิ และจากรฐั ธรรมนญู ทงั้ 2 ฉบบั จะพงึ เหน็ ไดว า อำนาจทจ่ี ะ ดำเนนิ นโยบายตางๆ นั้นจะตกอยูแกคณะผูกอการและผูท่ีสนับสนุนเปนพวกพองเทาน้ัน มไิ ดต กอยแู กผ แู ทนซง่ึ ราษฎรเปน ผเู ลอื ก เชน ในฉบบั ชวั่ คราวแสดงใหเ หน็ วา ถา ผไู ด ไมไดรับความผิดชอบของผูกอการจะไมใหเปนเปนผูแทนราษฎรเลย ฉบับถาวรไดมีการ เปล่ียนแปลงใหดีขึ้นตามคำรองขอของขาพเจาไดยินยอมใหมีสมาชิก 2 ประเภท ก็โดย หวงั วา สมาชกิ ประเภทที่ 2 ซง่ึ ขา พเจา ตง้ั นนั้ จะเลอื กจากบคุ คลทรี่ อบรกู ารงานและชำนาญ ในวธิ กี ารดำเนนิ การปกครองประเทศโดยทว่ั ๆ ไป ไมจ ำกดั วา เปน พวกใดคณะใด เพอ่ื จะได ชวยเหลือนำทางใหแกสมาชิกซ่ึงราษฎรเลือกตั้งข้ึนมา แตคร้ันเม่ือถึงเวลาท่ีจะตั้งสมาชิก ประเภทที่ 2 ขนึ้ ขา พเจา หาไดม โี อกาสแนะนำในการเลอื กเลย และคณะรฐั บาลกเ็ ลอื กเอา แตเ ฉพาะผทู เ่ี ปน พวกของตนเกอื บทงั้ นนั้ มไิ ดค ำนงึ ถงึ ความชำนาญ นอกจากนคี้ ณะผกู อ การ บางสวนไดมีความคิดท่ีจะเปลี่ยนแปลงโครงการเศรษฐกิจของประเทศอยางใหญหลวง จงึ เกดิ แตกรา วกนั ขน้ึ เองในคณะผกู อ การและพวกพอ ง จนตอ งมกี ารปด สภาและงดใช 92 หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมอื ง (สค 21002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน