royal

คาํ ราชาศัพท์และคาํ สุภาพ

คาํ ราชาศัพท์ • ความหมายของคําราชาศพั ท์ • คอื คาํ เฉพาะทไี พเราะใชส้ าํ หรบั เพ็ดทลู พระเจา้ แผน่ ดนิ เจา้ นาย พระภกิ ษุ และ สภุ าพชน • คาํ ราชาศพั ท์ ตามรปู ศพั ท์ หมายถึง ถอ้ ยคาํ ทีใชก้ บั พระมหากษตั ริย์ แตใ่ นปัจจบุ นั • คําราชาศพั ท์ หมายถงึ ถอ้ ยคาํ สภุ าพ ไพเราะทใี ชใ้ หเ้ หมาะกบั ฐานะของบคุ คล ในสภาพสงั คมไทย ซึงผทู้ ตี อ้ งใชค้ าํ ราชาศพั ทด์ ว้ ยมี ดงั นี • พระมหากษตั ริย์ • พระบรมวงศานวุ งศ์ • พระภกิ ษุ • ขนุ นางขา้ ราชการ • สภุ าพชน

ลาํ ดบั ชันของคาํ ราชาศัพท์ การจาํ แนกคาํ ราชาศพั ท์ แบ่งออกเป็ นลาํ ดบั ดงั นี 1. พระมหากษตั ริย์ 2. พระบรมวงศานวุ งศ์ 3. พระภกิ ษุ สามเณร 4. ขา้ ราชการชนั สงู และผมู้ ยี ศศักดิ 5. สภุ าพชนทวั ไป

ชนิดของคําราชาศพั ท์ 1. นามราชาศพั ท์ พระบรม, พระราช, พระ, พระบรม ใชก้ บั พระบาทสมเด็จพระเจา้ อย่หู ัวเทา่ นนั เชน่ พระบรมราโชวาท , พระบรมมหาราชวงั , พระราช ใชก้ บั พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั , สมเด็จพระบรมราชนิ นี าถ, พระยพุ ราช, พระ บรมราชกมุ ารี เชน่ พระราชวงั พระราชประวตั ิ พระราชนพิ นธ์ , พระ ใชน้ าํ หนา้ เรยี กอวยั วะ เครอื งใช้ เชน่ พระกรรณ พระทนี งั พระเขนย พระสหายเป็ นตน้

2. สรรพนามราชาศพั ท์ คือ คาํ พดู ทใี ชแ้ ทน ผพู้ ดู ผฟู้ ัง และผทู้ ีถกู กลา่ วถึง คาํ ราชาศพั ท์ ผ้พู ูด ผ้ฟู ัง ผ้ทู กี ล่าวถงึ พระมหากษตั ริย์ ขา้ พระพทุ ธเจา้ ใตฝ้ ่าละอองธุรีพระบาท พระองค์ สมเดจ็ พระบรมราชินินาถ พระราชินี ขา้ พระพทุ ธเจา้ ใตฝ้ ่าละอองธุรีพระบาท พระองค์ พระยพุ ราช พระราชวงศช์ นั สูง ขา้ พระพทุ ธเจา้ ใตฝ้ ่าพระบาท พระองค์ ฝ่ าพระบาท ท่าน พระราชวงศช์ นั รอง เกลา้ กระหม่อม ฝ่ าพระบาท ท่าน ท่าน ท่าน พระราชวงศช์ นั รอง เกลา้ กระหม่อม พระคุณเจา้ ท่าน ขา้ ราชการชนั ผใู้ หญ่ กระผม พระ กระผม

คาํ ราชาศัพท์ ทคี าํ ขนึ ต้นและคาํ ลงท้ายในการกล่าวบังคมทูล พระมหากษตั รยิ  ขอเดชะฝา ละอองธุลีพระบาทปกเกลา ดว ยเกลา ดว ยกระหมอ มขอเดชะ สมเด็จพระบรมราชนิ ีนาถ ปกกระหมอ ม พระราชนิ ี พระยพุ ราช พระบรมราชกมุ ารี ขอพระราชทานกราบบงั คมทลู ดวยเกลา ดว ยกระหมอมขอเดชะ ทราบฝา ละอองพระบาท ควรมิควรแลว แตจ ะทรงพระกรุณา สมเดจ็ เจาฟา โปรดเกลา โปรดกระหมอม พระราชทานกราบทูลทราบฝาพระ ควรมิควรและแตจ ะโปรดเกลา บาท โปรดกระหมอ ม พระบรมวงศช ั้นพระองคเจา ขอประทานกราบทลู ทราบฝา พระบาท ควรมิควรและแตจ ะโปรดเกลา โปรดกระหมอม พระอนวุ งศพ ระเจาบรมวงศ กราบทลู ทราบฝาพระบาท ควรมิควรและแตจะโปรด เธอและพระวรวงศเธอ

3. กริยาราชาศัพท์ คํากริยาทีเป็นราชาศพั ท์อย่แู ล้ว ให้ใช้ได้ทนั ที เชน่ ตรัส เสวย ประสตู ิ สวรรคต ถวายบงั คมลา ประชวร ประทบั ใช้คาํ วา่ ทรง นําหน้าคํากริยา เชน่ ทรงวงิ ทรงยนิ ดี ทรงสร้าง ทรงสกี ใช้คาํ วา่ ทรง นําหน้า คํานาม เชน่ ทรงฟตุ บอล ทรงรถ ทรงดนตรี ใช้คําว่า ทรง นําหน้า คาํ ราชาศพั ท์ เชน่ ทรงพระอกั ษร ทรงพระราช นิพนธ์

คาํ ราชาศัพท์เบืองต้น หมวดอวยั วะร่างกาย หมวดอวยั วะรา่ งกาย พระหน ุ คาง พระองั สา บ่าไหล่ ราชาศพั ท์ ความหมาย พระพาหา แขนดา้ นบน พระกร แขนดา้ นล่าง(ตงั แตข่ อ้ ศอก พระเจา้ หวั ศรีษะ จนถึงขอ้ มอื ) พระอทุ ร ทอ้ ง พระเศียร หวั ศรีษะ พระขนอง หลงั พระชาน ุ เขา่ เสน้ พระเจา้ เสน้ ผม (พระมหากษตั ริย)์ พระอนั ตคณุ ลาํ ไส้ พระเขฬะ นาํ ลาย พระเกศา พระเกศ เสน้ ผม พระเสโท เหงอื พระอฐั ิ กระดกู พระนาสิก จมกู พระปาง แกม้ พระมสั ส ุ หนวด พระชิวหา ลนิ

คาํ ราชาศัพท์เบืองต้น หมวดเครืองแต่งกาย หมวดเครืองแตง่ กาย ราชาศพั ท์ ความหมาย ฉลองพระองค์ เสือ พระสนบั เพลา กางเกง พาหรุ ัด กาํ ไลตน้ แขน พระธาํ มรงค์ แหวน พระภษู า ผา้ นงุ่ โตะ๊ ทรงพระอกั ษร โตะ๊ เขยี นหนงั สอื พระทีนงั ทีนงั ผา้ ซับพระพกั ตร์ ผา้ เช็ดหนา้ คนั ฉ่อง กระจก พระสาง หวี ฉลองพระบาท รองเทา้ พระโอสถมว้ น บหุ รี นาํ จณั ฑ์ เหลา้ ลาดพระบาท พรมทางเดิน พระกลต ร่ม

คาํ ราชาศพั ท์ หมวด กริยา ราชาศัพท์ หมวดกริยา ทรงกราบ ความหมาย แตง่ องค์ ประทบั กราบ ทรงยนื แตง่ ตวั เสวย นงั อยู่ กราบทลู เชญิ ประชวน ยืน สวรรคต รบั ประทาน เชญิ ป่ วย ตาย

คาํ ทใี ช้กบั พระสงฆ์ ใชก้ บั พระสงฆ์ คาํ สามญั คาํ ทใี ชก้ บั พระสงฆ์ คาํ สามญั คาํ ทีใชก้ บั พระสงฆ์ กิน ฉนั ขอให้ ขอถวาย นอน จาํ วดั สวดมนต์ ทาํ วตั ร โกนผม ปลงผม ไหว้ นมสั การ อาบนาํ สรงนาํ ไปสว้ ม ไปถาน แจง้ ความผดิ ปลงอาบตั ิ เลยี งพระ ยงั คาส ยา คลิ านเภสชั คนรจู้ กั โยม ถวาย ประเคน รบั เชญิ รบั นมิ นต์ รบั ของใสบ่ าตร บิณทบาต แตง่ ตวั ครองผา้

คาํ สุภาพ คําสภุ าพ คําสามญั ผักทอดยอด ไสเ ดือน ผกั บงุ ปลาไหล รากดิน ขนมตาล ปลายาว คนตอนรับ ขนมทองฟู ผักกระเฉด ปฏคิ ม ลงิ ผักรนู อน ตัง้ ทอ ง วานร ครรภ สากกระเบือ ไมต พี รกิ กลวยบวชชี นารจี ําศลิ ยาจก ขอทาน มักขิกา แมลงวัน