สิทธิเเละเสรีภาพ E-book

ความหมาย สิทธิ คือ ประโยชนห์ รืออานาจของบุคคลท่ีกฎหมายรับรองและคุม้ ครองมิใหม้ ีการละเมิด รวมท้งั บงั คบั การ ใหเ้ ป็นไปตามสิทธิในกรณีท่ีมีการละเมิดดว้ ย เช่น สิทธิในครอบครัว สิทธิความเป็ นอยสู่ ่วนตวั สิทธิใน เกียรติยศ ชื่อเสียง สิทธิในการเลือกอาชีพ ถิ่นท่ีอยู่ การเดินทาง สิทธิในทรัพยส์ ิน เป็นตน้ พจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2525 อธิบายความหมาย “สิทธิ” ไวว้ า่ “ความสาเร็จ หรืออานาจที่ จะกระทาการใด ๆ ไดอ้ ยา่ งอิสระ โดยไดร้ ับการรับรองจากกฎหมาย”[1] เสรีภาพ เป็นคาท่ีถูกใชเ้ คียงคู่กบั คาวา่ “สิทธิ” เสมอวา่ “สิทธิเสรีภาพ” จนเขา้ ใจวา่ มีความหมายอยา่ งเดียวกนั แทจ้ ริงแลว้ คาวา่ “เสรีภาพ” หมายถึง อานาจตดั สินใจดว้ ยตนเองของมนุษยท์ ่ีจะเลือกดาเนินพฤติกรรมของ ตนเอง โดยไม่มีบุคคลอื่นใดอา้ งหรือใชอ้ านาจแทรกแซงเกี่ยวขอ้ งกบั การตดั สินใจน้นั และเป็นการตดั สินใจ ดว้ ยตนเองท่ีจะกระทาหรือไมก่ ระทาการสิ่งหน่ึงส่ิงใดอนั ไม่เป็นการฝ่ าฝื นต่อกฎหมาย แตก่ ารที่ มนุษย์ ดารงชีวิตอยใู่ นสังคมแลว้ แต่ละคนจะตดั สินใจกระทาการหรือไมก่ ระทาการสิ่งใดนอกเหนือ นอกจากตอ้ ง ปฏิบตั ิตามกฎหมายแลว้ ยอ่ มตอ้ งคานึงถึงกฎเกณฑต์ ่าง ๆ ของสังคม ขนบธรรมเนียม และวฒั นธรรม ดงั เช่น ศิลาจารึกหลกั ท่ี 1 สมยั พอ่ ขนุ รามคาแหงมหาราช บ่งบอกถึงเรื่องเสรีภาพในการประกอบอาชีพไวอ้ ยา่ ง น่าสนใจวา่ “เจา้ เมืองบ่เอาจกอบในไพร่ลูทา่ ง เพื่อนจูงววั ไปคา้ ข่ีมา้ ไปขาย ใครจกั ใคร่คา้ ชา้ ง คา้ ใครจกั ใคร่ คา้ มา้ คา้ ใครจะใคร่คา้ เงือนคา้ ทอง คา้ …”[2] สิทธิและเสรีภาพ จึงเป็นปัจจยั สาคญั อยา่ งหน่ึงในการบง่ ช้ีวา่ สงั คมหรือบา้ นเมืองใด มีความสงบสุขมีสนั ติ มี ความเป็ นประชาธิปไตยหรื อไม่ สิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รสยาม พุทธศกั ราช 2475 ไดน้ าเร่ืองการคุม้ ครองสิทธิและเสรีภาพของ ประชาชนมาบญั ญตั ิไวเ้ ป็นคร้ังแรก วา่ “บุคคลยอ่ มมีเสรีภาพบริบูรณ์ในการถือศาสนาหรือลทั ธิใด ๆ และมี เสรีภาพในการปฏิบตั ิพิธีกรรมตามความเช่ือถือของตน เม่ือไมเ่ ป็นปฏิปักษต์ ่อหนา้ ท่ีของพลเมืองและไมเ่ ป็น การขดั ต่อความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมของประชาชน”[3] และ “ภายในบงั คบั แห่งกฎหมาย บุคคลยอ่ มมี เสรีภาพบริบูรณ์ในร่างกาย เคหสถาน ทรัพยส์ ิน การพูด การเขียน การโฆษณา การศึกษาอบรม การประชุม โดยเปิ ดเผย การต้งั สมาคม การอาชีพ”[4] แมว้ า่ จะวางหลกั ไวอ้ ยา่ งกวา้ ง ๆ เพื่อเป็นแนวทางปฏิบตั ิ แต่ในเมื่อ ไม่มีกฎหมายมารองรับ ในบางเรื่องจึงมีการละเมิดจนเกิดผลเสียต่อการปกครองบา้ นเมือง เช่น การต้งั

สมาคมคณะราษฎร ที่มีกิจกรรมในทางการเมืองประหน่ึงเป็นพรรคการเมืองที่มุง่ เนน้ ส่งผสู้ มคั รรับเลือกต้งั จนกระทงั่ นาไปสู่ความขดั แยง้ ทางการเมืองระหวา่ งคณะราษฎรกบั ขนุ นางช้นั สูง เป็ นตน้ นบั แต่น้นั มา ในการจดั ทารัฐธรรมนูญแตล่ ะฉบบั ผทู้ ี่เกี่ยวขอ้ งจะคานึงถึงการคุม้ ครองสิทธิและเสรีภาพของ ประชาชนเป็นประการสาคญั เสมอ เพราะมองวา่ สิทธิและเสรีภาพเป็นเกียรติยศและศกั ด์ิศรีของความเป็ น มนุษย์ และประเทศท่ีปกครองในระบอบประชาธิปไตย หากละเลยหรือไมค่ ุม้ ครองเรื่องเหล่าน้ียอ่ มส่ง ผล ตอ่ เกียรติภูมิของประเทศชาติอีกดว้ ย ดงั จะเห็นไดจ้ ากในการจดั ทารัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2540 สภาร่างรัฐธรรมนูญไดก้ าหนดกรอบการจดั ทาไวว้ า่ “...มีสาระสาคญั เป็นการส่งเสริม คุม้ ครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน ใหป้ ระชาชนมีส่วนร่วมในการปกครองและตรวจสอบการใช้ อานาจรัฐเพิม่ ข้ึน...”[5] และในการจดั ทารัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พุทธศกั ราช 2550 สภาร่าง รัฐธรรมนูญกไ็ ดย้ ดึ กรอบดงั กล่าว และไดข้ ยายขอบเขตการคุม้ ครองสิทธิเสรีภาพใหก้ วา้ งขวางข้ึน พร้อมท้งั ไดก้ าหนดออกมาเป็ นส่วน ๆ เพื่อความเขา้ ใจของประชาชนผไู้ ดร้ ับการคุม้ ครองโดยรัฐธรรมนูญ การคุม้ ครองสิทธิและเสรีภาพตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2550 ไดแ้ สดงใหเ้ ห็นถึงความกา้ วหนา้ ในการคุม้ ครองสิทธิ และเสรีภาพของปวงชนชาวไทย โดยแบง่ ออกเป็น 12 ส่วน แต่ละส่วนมีเจตนารมณ์สรุปไดด้ งั น้ี 1. การใชอ้ านาจโดยองคก์ รของรัฐ มีเจตนารมณ์เพื่อคุม้ ครองศกั ด์ิศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิและเสรีภาพของ ชนชาวไทยจากการใชอ้ านาจใด ๆ โดยองคก์ รของรัฐทุกองคก์ ร 2. ความเสมอภาค มีเจตนารมณ์เพอ่ื กาหนดหลกั ความเสมอภาค และการไมเ่ ลือกปฏิบตั ิแก่บุคคลที่มีความ แตกต่างกนั วา่ ยอ่ มเสมอกนั ในกฎหมายและไดร้ ับความคุม้ ครองตามกฎหมายเทา่ เทียมกนั 3. สิทธิและเสรีภาพส่วนบุคคล มีเจตนารมณ์เพ่ือประกนั สิทธิและเสรีภาพในชีวติ และร่างกายในเคหสถาน การเลือกท่ีอยูอ่ าศยั การเดินทาง เกียรติยศช่ือเสียง ความเป็ นส่วนตวั การส่ือสารของบุคคล การนบั ถือศาสนา การป้องกนั มิใหร้ ัฐบงั คบั ใชแ้ รงงาน 4. สิทธิในกระบวนการยตุ ิธรรม มีเจตนารมณ์เพื่อคุม้ ครองสิทธิและเสรีภาพของบุคคลเก่ียวกบั ความ รับผดิ ทางอาญามิให้ตอ้ งรับโทษหนกั กวา่ ท่ีบญั ญตั ิไวใ้ นกฎหมายท่ีใชอ้ ยใู่ นขณะที่กระทาความผดิ คุม้ ครองความ เสมอภาค และการเขา้ ถึงไดโ้ ดยง่ายในกระบวนการยตุ ิธรรม การไดร้ ับความช่วยเหลือทางกฎหมายท้งั ทาง แพง่ และทางอาญา

5. สิทธิในทรัพยส์ ิน มีเจตนารมณ์เพื่อประกนั ความมน่ั คงในการถือครองทรัพยส์ ิน ประกนั สิทธิของผถู้ ูก เวนคืนทรัพยส์ ินที่ตอ้ งกาหนดคา่ ทดแทนท่ีเป็นธรรม 6. สิทธิและเสรีภาพในการประกอบอาชีพ มีเจตนารมณ์เพ่ือประกนั เสรีภาพในการประกอบอาชีพ การ แขง่ ขนั ทางธุรกิจท่ีเป็นธรรม ความปลอดภยั สวสั ดิภาพ และการดารงชีพของคนทางาน 7. เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นของบุคคลและสื่อมวลชน มีเจตนารมณ์เพ่อื คุม้ ครองเสรีภาพในการ แสดงความคิดเห็นของบุคลและสื่อมวลชนดว้ ยการพูด การเขียน การพมิ พ์ การโฆษณา การกาหนดมิใหร้ ัฐ จากดั เสรีภาพการแสดงออกของบุคคล เวน้ แตเ่ พื่อความมนั่ คงของรัฐ เพ่ือความสมั พนั ธ์ระหวา่ งประเทศ เพื่อ คุมครองสิทธิ เสรีภาพ เกียรติยศ ชื่อเสียง สิทธิในครอบครัวของบุคคลอ่ืน หรือเพ่ือรักษาความสงบเรียบร้อย หรือศีลธรรมอนั ดีของประชาชน หรือเพื่อป้องกนั ความเสื่อมทรามทางจิตใจหรือสุขภาพของประชาชน อีก ท้งั เพ่ือป้องกนั มิใหร้ ัฐส่งั ปิ ดกิจการหนงั สือพิมพ์ วทิ ยกุ ระจายเสียง และวทิ ยโุ ทรทศั น์ คุม้ ครองและจดั สรร คลื่นความถี่อยา่ งเป็นธรรม ใหป้ ระชาชนมีส่วนร่วม และป้องกนั การควบรวม การครองสิทธิขา้ มส่ือ เพ่อื คุม้ ครองใหป้ ระชาชนไดร้ ับขอ้ มูลขา่ วสารท่ีหลากหลาย จึงป้องกนั มิใหผ้ ูด้ ารงตาแหน่งทางการเมืองเขา้ เป็น เจา้ ของกิจการหรือถือหุน้ ในกิจการหนงั สือพิมพ์ วทิ ยกุ ระจายเสียง วทิ ยโุ ทรทศั น์ หรือโทรคมนาคม รวมถึง การแทรกแซงท้งั ทางตรงและทางออ้ ม 8. สิทธิและเสรีภาพในการศึกษา มีเจตนารมณ์เพ่ือใหบ้ ุคคลมีความเสมอภาคในการไดร้ ับการศึกษา ไม่นอ้ ย กวา่ สิบสองปี ต้งั แต่ช้นั ประถมศึกษาจนถึงช้นั มธั ยมศึกษาตอนปลายหรือเทียบเท่า ซ่ึงรัฐจะตอ้ งจะตอ้ งจดั ให้ อยา่ งทวั่ ถึง มีคุณภาพ และเหมาะสมกบั ผเู้ รียน คุม้ ครองเสรีภาพทางวชิ าการที่ไมข่ ดั ต่อหนา้ ท่ีพลเมืองหรือ ศีลธรรมอนั ดีของประชาชน 9. สิทธิในการไดร้ ับบริการสาธารณสุขและสวสั ดิการจากรัฐ มีเจตนารมณ์เพื่อใหป้ ระชาชนไดร้ ับบริการทาง สาธารณสุขจากรัฐอยา่ งเสมอภาค เพอ่ื คุม้ ครองสิทธิเด็ก เยาวชน สตรี ผพู้ กิ ารหรือทุพพลภาพ การดารงชีพ ของผสู้ ูงอายุ 10. สิทธิในขอ้ มูลข่าวสารและการร้องเรียน มีเจตนารมณ์เพอ่ื คุม้ ครองการเขา้ ถึงขอ้ มูลข่าวสารสาธารณะ การ รับรู้และรับฟังความคิดเห็นของประชาชน การร้องทุกข์ การโตแ้ ยง้ การปฏิบตั ิราชการในทางปกครอง และ เพื่อคุม้ ครองสิทธิของบุคคลในการฟ้องหน่วยงานของรัฐ

11. เสรีภาพในการชุมนุมและการสมาคม มีเจตนารมณ์เพอื่ คุม้ ครองเสรีภาพของประชาชนในการชุมนุมโดย สงบและปราศจากอาวธุ คุม้ ครองประชาชนใหไ้ ดร้ ับความสะดวกในการใชพ้ ้นื ที่สาธารณะ คุม้ ครองการ รวมกลุ่มเป็นสมาคม สหภาพ สหพนั ธ์ สหกรณ์ กลุ่มเกษตรกร องคก์ รเอกชน องคก์ ารพฒั นาเอกชน หรือหมู่ คณะอ่ืน คุม้ ครองการต้งั พรรคการเมืองเพ่อื สืบสานเจตนารมณ์ทางการเมืองตามวถิ ีทางการปกครองระบอบ ประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษตั ริยท์ รงเป็ นประมุข ในระบบรัฐสภา 12. สิทธิชุมชน มีเจตนารมณ์เพอื่ รับรองสิทธิชุมชน ชุมชนทอ้ งถ่ิน และชุมชนทอ้ งถ่ินด้งั เดิม คุม้ ครองบุคคล ในการอนุรักษ์ บารุงรักษาและการไดร้ ับประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ 13. สิทธิพทิ กั ษร์ ัฐธรรมนูญ มีเจตนารมณ์เพ่อื คุม้ ครองการปกครองระบอบประชาธิปไตยอนั มี พระมหากษตั ริยท์ รงเป็นประมุข คุม้ ครองบุคคลในการต่อตา้ นโดยสันติวธิ ีต่อการกระทาเพอ่ื ใหไ้ ดม้ าซ่ึง อานาจในการปกครองดว้ ยวถิ ีทางท่ีมิชอบ ท้งั น้ี หากไดพ้ ิจารณาแลว้ จะเห็นไดว้ า่ สิทธิและเสรีภาพของปวงชนชาวไทยที่ไดร้ ับการคุม้ ครองโดย รัฐธรรมนูญน้นั จาแนกออกได้ 3 ประเภท คือ (1) สิทธิและเสรีภาพส่วนบุคคล (2) สิทธิและเสรีภาพในทาง เศรษฐกิจ และ (3) สิทธิและเสรีภาพในการมีส่วนร่วมทางการเมือง สิทธิและเสรีภาพของประชาชน นอกจากจะไดร้ ับการคุม้ ครองโดยรัฐธรรมนูญแลว้ ในความเป็นประชาคม โลกที่มีความแตกตา่ งกนั ตามอตั ลกั ษณ์ของแต่ประเทศ จึงมีวถิ ีปฏิบตั ิตอ่ ประชาชนของตนแตกต่างกนั และ เพือ่ ใหม้ นุษยไ์ ดร้ ับการคุม้ ครองสิทธิเสรีภาพข้นั พ้นื ฐานเหมือนกนั จึงไดม้ ีขอ้ ตกลงระหวา่ งประเทศหลาย ฉบบั ที่ประเทศภาคีสมาชิกยดึ ถือปฏิบตั ิ เช่น ปฏิญญาสากลวา่ ดว้ ยสิทธิมนุษยชน หากพบวา่ ประเทศภาคี สมาชิกใดละเมิดหรือไมป่ ฏิบตั ิตามขอ้ ตกลง ยอ่ มไดร้ ับการลงโทษ ตอบโต้ หรือนามาตรการทางเศรษฐกิจ มากาหนดดา้ นความสัมพนั ธ์ระหวา่ งประเทศได.้