หทัยกาญจน์_เรื่องเล่า แปนจอก

“แปนจอก”

เร่ืองเล่าคนชายขอบ หทยั กาญจน์ ยางศรี นักวชิ าการสาธารณสุขปฏิบัติการ

1 ……เวลาบา่ ยของวนั พฤหสั บดใี นชว่ งฤดฝู นที่อากาศ ภายนอกอาคารคอ่ ยข้างร้อนอบอ้าว ที่ห้องทางาน กลมุ่ งานควบคมุ โรคติดตอ่ ชนั้ สาม ซงึ่ เป็นชนั้ สงู ท่ีสดุ ของตกึ สานกั งานสาธารณสขุ จงั หวดั บงึ กาฬ บรรยากาศภายในห้องทางานเตม็ ไปด้วยความเงยี บ สมั ผสั ถึงไอเย็นภายในห้องท่ีแตกตา่ งจากภายนอก โดยสนิ ้ เชิง……

2 เพ่ือนร่วมงานท่นี ง่ั อย่ทู ่ีโต๊ะทางานถดั ไป ทกุ คนมีความม่งุ มนั่ ตงั้ ใจในการทางาน ไมม่ ีเสยี งพดู คยุ ใด ๆ ขณะที่ตวั ฉนั เองกาลงั จดจ่ออย่กู บั การเรียบเรียงถ้อยคา ภาษาวชิ าการเพอ่ื พิมพ์เป็นเอกสาร

ในทนั ใดนนั้ ทา่ มกลางความ 3 เงียบ ฉนั ได้ยินเสียงฝีเท้าและ ประตหู น้าห้องถกู เปิดออก เสยี งเดนิ ม่งุ หน้ามายงั โต๊ะ ทางานของฉนั เขาเป็นเพ่ือน ร่วมงานตา่ งกลมุ่ งานท่ีทางาน อยชู่ นั้ สอง เดนิ เข้ามาในห้อง ด้ วยอาการรีบร้ อนแล้ วเข้ ามา ยืนปะชิดหน้าโต๊ะของฉนั “เจ้านายเรียกให้ไปพบดว่ น ตอนนี”้ ทา่ ทีและนา้ เสียงของเพ่ือน ร่วมงาน ฟังดจู ริงจงั เคร่งเครียด “ขอบคณุ มากจ้า” ฉนั ตอบกลบั พร้อมสง่ ยิม้ แม้จะมี ความกงั วลเลก็ น้อย โดยเพ่ือน ร่วมงานไม่มีการพดู โต้ตอบกลบั ใดๆ และเดินออกจากห้องไป ในทนั ที

4 ฉนั รู้สกึ ถงึ สถานการณ์ท่ีตงึ เครียดอยา่ งกะทนั หนั รีบวางมือจากงานทก่ี าลงั ทาลกุ ขนึ ้ จากเก้าอีอ้ ยา่ งรวดเร็ว มือเอือ้ มไปคว้าสมดุ โน้ตและปากกาท่ีวางอย่บู นชนั้ เอกสาร ด้านข้างโต๊ะ ขณะที่ในความคดิ เกิดคาถามกบั ตวั เองวา่ อะไรคอื เรื่องดว่ นท่ีเจ้านายเรียกพบ ….น่ีเป็นครัง้ แรกที่ถกู เรียกพบในลกั ษณะดว่ นแบบนี ้ ฉนั รีบเดนิ ลงบนั ไดชนั้ สามอย่างรวดเร็วไปยงั ชนั้ สอง เดนิ ตรงไปท่ีห้องทางานของ นายแพทย์สาธารณสขุ จงั หวดั

5 “ทา่ นนายแพทย์รออยดู่ ้านในเชิญค่ะ” เสียงเลขานกุ ารหน้าห้องกลา่ วต้อนรับ พร้อมเคาะปะตขู อ อนญุ าตให้เข้าไปด้านใน “ขอบคณุ คะ่ ” ฉนั ขอบคณุ พร้อมเดินเข้าไปในห้อง “เชิญนง่ั ก่อน ผมมีเรื่องดว่ นจะคยุ ด้วย” นายแพทย์เอย่ เม่ือ เห็นฉนั เข้าไปถงึ “ขอบคณุ คะ่ ” ฉนั นง่ั ลงบนเก้าอีท้ ่ีอย่ดู ้านหน้าโต๊ะ ทางานนายแพทย์สาธารณสขุ จงั หวดั

6 ฉนั ใช้เวลาพดู คยุ กบั นายแพทย์สาธารณสขุ จงั หวดั เป็นเวลาประมาณ 10 นาที แล้วเดนิ กลบั ขนึ ้ มาที่ห้องทางาน ชนั้ สาม เพ่อื ทบทวนส่งิ ท่ีนายแพทย์สง่ั การให้ฉันและหวั หน้า งานของฉนั เป็นตวั แทนนายแพทย์สาธารณสขุ จงั หวดั เข้าร่วม การประชมุ เฝา้ ระวงั ควบคมุ โรคอหิวาต์แอฟริกาในสกุ รท่ี กาลงั ระบาด โดยการประชมุ นีจ้ ดั ขนึ ้ ท่ีเมืองทา่ พระบาท แขวงบอลคิ าไซ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ซงึ่ เป็นเจ้าภาพของการประชมุ พร้อมให้มีการนาเสนอ สถานการณ์ในพืน้ ที่ ฉนั โทรศพั ท์ไปบอกให้หวั หน้าได้ทราบ หวั หน้าออกพืน้ ที่และ ไมก่ ลบั เข้ามาท่ีสานกั งาน จึงบอกให้ฉนั ไปเจอกนั ที่ ด่านปากคาดในวนั พรุ่งนี ้เพื่อเดนิ ทางข้ามฝั่งแม่นา้ ในเวลา 07.00 น. และมอบหมายให้ฉนั เตรียมรายละเอียดให้พร้อม

7 คนื นนั้ ก่อนเอนตวั ลงนอน “น่ีเป็นครัง้ แรกของการทางานระหวา่ งประเทศของฉนั สนิ ะ” ฉนั บน่ พรึมพราในใจ มือทงั้ สองข้าง เร่ิมสน่ั หวั ใจเต้นแรง พร้อมเอนตวั ลงนอนด้วยความเหนื่อยล้ามาทงั้ วนั

8 …… กร๊ีง ๆ กร๊ิง ๆ กร๊ิง ๆ …… เสยี งนาฬิกาปลกุ ในตอนเช้ามืดเป็นเวลา 05.00 น. ฉนั รู้สกึ ตวั ตน่ื บรรยากาศในตอนเช้าเยน็ สบาย ผ้าหม่ อ่นุ ๆ ที่คลมุ กายอย่นู นั้ ถกู ดงึ ออกและพบั เก็บไว้ ปลายเตยี งนอน ฉนั นงั่ ลงที่ปลายเตียงนอนอกี ครัง้ ด้วย หวั ใจท่ีเต้นแรง เมื่อรู้ว่าวนั นีม้ ีภารกิจที่สาคญั รออยู่ ฉนั รีบทาธรุ ะสว่ นตวั พร้อมออกเดนิ ทางโดยขบั รถยนต์ สว่ นตวั ม่งุ หน้าไปยงั ดา่ นปากคาดที่เป็นจดุ ผ่อนปรนข้าม ไปมาระหวา่ งประเทศไทยและสาธารณรัฐประชาธิปไตย ประชาชนลาว ซง่ึ อย่หู า่ งจากบ้านพกั ราว 72 กิโลเมตร

9 ชว่ งเช้าตรู่บนถนนคอ่ นข้าง โลง่ นานๆทีจะมีรถคนั อื่นขบั สวนทางมา พระอาทิตย์เริ่มโผล่ พ้นขอบฟา้ แดดสาดแสงสอ่ งราไร สะท้อนกบั กระจกด้านหน้ารถยนต์ เป็นบรรยากาศท่ีรู้สกึ ผอ่ นคลาย อบอ่นุ ในหวั ใจยิ่งนกั

10 กริ๊งๆๆๆ...เสยี งโทรศพั ท์ดงั ขนึ ้ ทาให้ฉนั สะด้งุ ตกใจ ต่นื จากภวงั ค์ความคดิ และกดรับสายปลายทาง “สวสั ดคี ะ่ หวั หน้า” ฉนั รับสาย “ถงึ ไหนแล้ว ใกล้ถงึ หรือยงั เด๋ยี วไม่ทนั ลงเรือพร้อม ทีมอื่นๆนะ” เสียงท้มุ ๆ จากปลายสายของหวั หน้า นา้ เสียง แสดงถงึ ความกงั วล “ใกล้ถึงแล้วคะ่ อีก 10 กิโลเมตรคะ่ ” ฉนั วางสาย ทนั ที เท้าข้างขวาท่ีเหยียบคนั เร่งได้ค่อยๆเพ่ิมความเร็วของ รถยนต์ขนึ ้ จนได้ยินเสยี งลมท่ีปะทะรถยนต์จากด้านนอก

11 ฉนั เดินทางมาถงึ ท่ีนดั หมายในเวลาไม่ นาน รถยนต์จอดสนิท ฉนั เดนิ เร่งฝีเท้ามงุ่ หน้าตรงไปยงั ท่าลงเรือที่ด่านทา่ ข้ามเรือ จดุ ผอ่ นปรนซงึ่ อยเู่ ยือ้ งๆ กบั ท่าข้ามเรือ ระหวา่ งประเทศฝ่ังสาธารณรัฐ ประชาธิปไตยประชาชนลาว

12 “เราไปไมท่ นั เรือที่เดนิ ทางไปร่วมประชมุ ” เสยี งพดู แผว่ ๆ รู้สกึ ถงึ ความผิดหวงั ของหวั หน้า “จริงหรอคะ” ฉนั ตอบกลบั ด้วยความรู้สกึ ผิด “จริง แตเ่ ราจะเดินทางไปกบั เรือเที่ยวที่สอง ซง่ึ ต้องรอ เรือขาเข้าเท่ียวที่ออกไปแล้วกลบั มา วนั นีม้ ีเรือแค่ลาเดียว” หวั หน้าพดู

13 ฉนั และหวั หน้ารอเรือสกั พกั ใหญ่ เรือลาเดิมแล่นมาเทียบ ทา่ นา้ คนขบั เรือเรียกให้ไปขนึ ้ เรือ ฉนั จงึ เดนิ ตามหวั หน้าที่เดิน นาหน้าไปก่อน ทางเดินที่ต้องเดนิ ลงไปท่านา้ ท่ีจอดเรือเป็น ทางเดนิ ลาดชนั ขอบตลง่ิ ไม่ใชท่ างเดินบนั ไดไม้หรือบนั ไดปนู ต้องเดนิ อยา่ งระมดั ระวงั ฉนั ก้าวเท้าเดินลงไปในเรือ หยิบเสอื ้ ชชู ีพมาสวมและรีบนง่ั ลงอยา่ งรวดเร็วด้วยอาการกลวั เลก็ น้อย ฉนั ข้ามฝั่งด้วยเรือหางยาวขนาดเลก็ ท่ีรับผ้โู ดยสารไม่ เกิน 10 คน ฉนั รู้สกึ ถึงความไมป่ ลอดภยั และรู้สกึ กลวั จงึ จบั ขอบเรือเอาไว้ เรือได้แลน่ แหวกนา้ เป็นทางยาวออกจากน่านนา้ ฝั่งไทยม่งุ หน้าไปท่ีท่าเรือเมืองทา่ พระบาท แขวงบอลิคาไซ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

14 ฉนั พร้อมด้วยหวั หน้าเดนิ ทางถงึ ท่าเรือฝ่ังลาวอย่าง ปลอดภยั มีเจ้าหน้าท่ีจากทีมผ้จู ดั ประชมุ ให้การต้อนรับ เป็นอย่างดี ซงึ่ นา่ จะเป็นวฒั นธรรมด้วยการยืนเรียงแถว ยาวทางด้านซ้าย ขวา เว้นชว่ งวา่ งตรงการเป็นทางเดิน ฉนั เดนิ ตามเจ้าหน้าที่คนหนงึ่ ท่ที กุ คนเรียกวา่ หวั หน้า ห้องการเมืองทา่ พระบาท เดนิ ไปเร่ือยๆ และได้ยิน เสยี งคาว่ายินดตี ้อนรับเป็นระยะ จนถึงประตทู างขนึ ้ รถยนต์ของหน่วยงานที่เปิดแอร์เยน็ ฉ่าจอดรอ เพื่อท่ีจะไปสง่ เข้าร่วมประชมุ ฉนั รู้สกึ หวั ใจเต้นแรงอยา่ งบอกไมถ่ กู

15 เมื่อถึงสถานท่ปี ระชมุ ห้องการเมืองทา่ พระบาท มเี จ้าหน้าที่ คอยต้อนรับ เดินนาทางขนึ ้ บนั ไดด้านหน้าอาคารไปถึงห้อง ประชมุ ใหญ่ชนั้ สอง ฉนั และหวั หน้าถกู เชิญให้นง่ั ด้านหน้า กบั เจ้าเมือง และหวั หน้าห้องการอ่ืนๆ ของสาธารณรัฐ ประชาธิปไตยประชาชนลาว บรรยากาศในห้องประชมุ แลดู คกึ คกั ผ้เู ข้าร่วมประชมุ ราว 70 คน ฉนั รู้สกึ ผ่อนคลายขนึ ้ เมื่อได้รู้จกั กบั เจ้าหน้าท่ีหลายๆ คนของฝั่งไทยและฝ่ังลาว ท่ีมาเข้าร่วมประชมุ ในครัง้ นี ้

16 การประชมุ ดาเนินการไปตามลาดบั ขนึ ้ ตอน แนะนาเจ้าหน้าที่ทงั้ สองฝ่ายคอื ฝ่ายไทยและฝ่ายลาว ฉนั ถกู แนะนาตวั ในท่ีประชมุ หนง่ึ ในตวั แทนเจ้าหน้าท่ี สาธารณสขุ จากฝ่ังไทย เป็นการประชมุ ท่ีได้เก็บเก่ียว ความรู้จากท่ีประชมุ และการนาเสนอสถานการณ์ โรคอหิวาต์แอฟริกาในสกุ รที่กาลงั ระบาดพร้อม แลกเปล่ียนเรียนรู้ ฉนั ได้นาเสนอสถานการณ์ที่ไทยเชน่ กนั การประชมุ จบลงด้วยดี ความตน่ื เต้นท่ีเกิดขนึ ้ ก่อนหน้านีห้ ายไปตอนไหนไม่รู้เลย

17 หลงั เสร็จสนิ ้ การประชมุ ในเวลาเท่ียง เป็นขนบธรรมเนียมที่ฝ่ังลาว จะมีการเลยี ้ งอาหารมือ้ เท่ียง ซง่ึ ฉนั เองก็เร่ิมรู้สกึ หิว เป็นการรับประทานอาหาร เท่ียงร่วมกนั ทงั้ สองฝ่ายไทย และฝ่ ายลาว ฉนั เริ่มสงั เกตเห็นได้ว่ามือ้ เท่ียงนีค้ งเป็นมือ้ เที่ยงท่ีสาคญั และไม่ธรรมดา แตท่ ี่นี่นอกจากจะรับประทาน อาหารแล้วยงั มีกิจกรรมเช่ือม สมั พนั ธ์ไมตรีสองฝ่ังโขง มีการ ร้องเพลงคาราโอเกะ มี เคร่ืองด่ืมทยี่ อดนิยม ดื่มได้ ตลอดทงั้ วนั ไมเ่ หมือนท่ี เมืองไทยท่ีมีเวลาจาหน่าย เป็นช่วงเวลา

18 ในขณะที่ฉนั รับประทานอาหารใกล้อ่ิมนนั้ ก็มีเสียงเรียกจาก ด้านข้าง “น้องสาว สาบายดี สขุ ภาพแข็งแฮง ขอตาจอกแน่ แปนเด้อ” “คะ่ สาบายด”ี ตาจอกฉนั ตอบรับ พร้อมยกแก้วที่มีนา้ สี เหลืองทองด้านบนมีฟองเลก็ น้อย ชนแก้วและดื่มไปเลก็ น้อยไม่ ถงึ ครึ่งแก้ว “น้องสาวแปนจอกได๋ ตาแล้วต้องแปน” เสยี งหญิงสาว คนลาว ตาคม ผมยาว ผิวขาว ริมฝีปากชมพเู ข้ม ใสผ่ ้าถงุ ชดุ ประจาชาตขิ องลาว เธอดสู วยสงา่ และดเู ป็นมิตร เธอมองดทู ี่ ฉนั เหมือนจะรู้วา่ ฉนั ไมเ่ ข้าใจ ในส่ิงท่ีเธอพดู “แปนจอกแบบนีไ้ ด”๋ เธอพดู พร้อมกบั ยกแก้วเบยี ร์ขนึ ้ ด่ืมจนหมดแก้ว พร้อมเขยา่ แก้ว ก้อนนา้ แขง็ ท่ีอย่ใู นแก้วสน่ั กระทบแก้วด้านในดงั ก้องแก๊งๆ “เป็นธรรมเนียมท่ีนี่ ตาแล้วต้องแปนได”๋ เธอพดู พร้อม กบั มองมาที่ฉนั ฉนั จงึ ยกแก้วขนึ ้ ด่มื จนหมดแก้ว “โดย” เธอพดู พร้อมกบั สง่ ยิม้ และเดินไปหยิบเคร่ืองดมื่ อีกครัง้ ก่อนกลบั ไปนงั่ ที่เดมิ

19 หลงั จากนนั้ ฉนั ก็ได้รู้จกั กบั หลายๆคน ที่มารับประทานอาหารเที่ยงด้วยกนั มีการพดู คยุ ถามไถ่พร้อมกบั คาวา่ แปนจอก ทกุ คนตา่ งสนกุ สนานกบั การรับประทาน อาหาร ดนตรีบรรเลง เสยี งนกั ร้อง เสียงพดู คยุ จนเวลาลว่ งเลยมาจวนพลบคล่า

20 ทีมผ้เู ข้าร่วมประชมุ จากฝ่ังไทย รวมถึงฉนั และหวั หน้า จงึ ได้เดินทางกลบั ประเทศไทย การเดนิ ทางกลบั ผา่ นทางเรือ เชน่ เดิมที่เดินทางมา ฉนั นงั่ บนเรือทอดสายตาไปไกลตามลา แมน่ า้ โขง พระอาทิตย์ใกล้ตกดนิ แสงแดดกระทบบนผิวนา้ ระยิบระยบั สายลมเย็นพลดั ผา่ นสมั ผสั ผิวกาย ความเร็ว ของเรือทาให้นา้ ข้างเรือกระเดน็ มากระทบที่ใบหน้า ฉนั รู้สกึ สมั ผสั ถงึ กล่นิ ของธรรมชาติ ทาให้หวนคดิ ถงึ เร่ืองราวของวนั นี ้

21 นี่ไมใ่ ชแ่ ค่การประชมุ ที่จะต้องเครียดกบั งาน วชิ าการ แตเ่ ป็นการประชมุ ที่ได้ทงั้ ความรู้ ความสมั พนั ธ์ มิตรภาพ วฒั นธรรมระหวา่ ง ประเทศ สมั ผสั ถึงหวั ใจท่ีมีความสขุ ทกุ อยา่ งไมไ่ ด้เป็นอย่างท่ีคิดไว้เลย ฉนั คดิ ถึงคาพดู ท่ีรุ่นพ่ีคนหน่ึงในวงการ สาธารณสขุ ได้กลา่ วไว้ว่า รู้อะไรไม่สู้ รู้จกั กนั คาวา่ ”แปนจอก”ยงั ก้องอย่ใู นหตู ลอดเวลา

คำศัพท์ ควำมหมำยทนี่ ่ำรู้ *แปน หมายถงึ หมดเกลีย้ ง *แปนจอก หมายถงึ หมดแก้ว *ตา หมายถงึ ชน *ตาจอก หมายถงึ ชนแก้ว *ได๋ หมายถงึ เป็ นเสียงต่อท้ายประโยค *โดย ไม่ได้มีความหมาย *สาบายดี หมายถงึ ขอบคุณ หมายถงึ สวสั ดี