เปิดประตูสุขภาพชายแดนตะวันตก

1. แม่น้ำเมยสายยาวซึ่งเปรียบ เหมือนเส้นแบ่งเขตแดนระหว่าง ประเทศไทยและสาธารณรัฐแห่ง สหภาพเมียนมาร์ซึ่งต่อไป ผมจะขอ เรียกว่า พม่า ตามช่ือด้ังเดิมที่คน พม่าเรียกตนเอง ว่า บาร์ม่า แม่น้า สายเส้นน้ีมีเรือข้ามฟากหลากหลาย รูปแบบท่ีช่วยให้ผู้คนที่อาศัยอยู่สอง ริมฝ่ังแม่น้าได้เดินทางข้ามพรมแดน ไปมาระหว่างอ้าเภอแม่สายประเทศ ไทยกับเมืองท่าข้ีเหล็กเมืองชายแดน แหง่ รัฐฉานตะวนั ออก

2. สะพานมติ รภาพ ได้ก่อสร้างขึ้นเม่ือ 50 ปีก่อน ก็ยังคงเป็นเส้นทางหลักสาหรับการ ขนส่งสินค้าและการเดินทางของผู้คนแต่สาหรับเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลหรือ สาธารณสุขจังหวัดของไทยท่ีอยู่ติดชายแดนไทย-พม่าแล้วกลับไม่ง่าย เหมือนกับชาวบ้านหรือแทบจะไม่มีทางเป็นไปได้เลยในการเดินทางข้าม แดนไปพูดคุยหารือเรื่อง การป้องกันโรคท่ีเกิดจากการเคลื่อนย้ายของผู้คน กับทางหนว่ ยงานสาธารณสุขของพม่าอย่างเป็นทางการ

3. กลางปี 2562 ผมได้รับการ ประสานงานจาก หัวหน้ากลุ่มงาน ยุทธศาสตร์ ส้านักงานสาธารณสุข จังหวัดเชียงราย ว่าขอให้ช่วย ป ร ะ ส า น กั บ ท า ง ห น่ ว ย ง า น สาธารณสุขจังหวัดท่าขี้เหล็กและ เ ชียงตุงเ พ่ือให้ทางนายแพทย์ สาธารณสุขจังหวัด (สสจ.) เชียงราย และคณะได้เดินทางไปร่วมประชุม ห า รื อ ว า ง แ ผ น ค ว า ม ร่ ว ม มื อ ด้ า น สาธารณสุข และจะได้เป็นโอกาท้า ค ว า ม รู้ จั ก ร ะ ห ว่ า ง เ จ้ า ห น้ า ท่ี สาธารณสุขเชียงรายกับเมืองท่า ขีเ้ หล็กและเมอื งเชยี งตงุ

4. ช่ ว ย ติ ด ต่ อ ใ ห้ ด้ ว ย น ะ ค ะ ” หัวหน้าต้อย คือหัวหน้ากลุ่มงาน ยทุ ธศาสตร์บอกกับผม ผมจึงขอให้ทาหนังสือราชการเป็นภาษาอังกฤษให้ท่าน สสจ. ลงนาม โดยผมจะรับไปประสานต่อผู้เก่ียวข้องของพม่าให้ซึ่งกลไก ในการประสานงานทางฝ่ายพม่า เมื่อได้หนังสือฉบับนี้แล้ว จาเปน็ ต้องไดร้ ับการอนุมัติจากรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข พม่า ผ่านกองการต่างประเทศหรือท่ีเจ้าหน้าท่ีของพม่า เรียกส้ันๆ ว่า IRD (International Relation Division) ส่งหนังสืออนุมัติ (Approval letter) ใหก้ ับหน่วยงานทอ้ งถิ่น

5. ไม่นานผมได้รับอีเมล์จาก สสจ.เชียงราย พร้อมหนังสือราชการ ตามที่ผมแนะนาไปและไม่รีรอรีบส่งให้กับท่านผู้อานวยการสาธารณสุขรัฐ ฉานตะวันออก ซ่ึงดูแลกากับจังหวัดท่าข้ีเหล็กและจังหวัดเชียงตุง ผ่านทาง Messenger เครื่องมือส่ือสารอันทรงประสิทธิภาพระหว่างผมกับ เจ้าหน้าที่สาธารณสุขของพม่า จริงๆ แล้วผมรู้จักกับท่านผู้อานวยการ สาธารณสุขรัฐฉานตะวันออกมานานหลายปี ทาให้ผมคุ้นเคยกับท่านแต่ก็ ไมล่ มื ที่จะสง่ ใหก้ ับทา่ นผู้อานวยการโรงพยาบาลท่าขี้เหล็ก (หรือชื่อตาแหน่ง อย่างเป็นทางการคือ Medical Superintendent หรือ District Medical Officer ซ่ึงในพม่าเอง นอกจากผู้ท่ีทาหน้าที่เป็นผู้อานวยการโรงพยาบาล ยังทาหน้าท่ีสาธารณสุขจังหวัดโดยตาแหน่งอีกด้วย) ผู้ที่เป็นกัลยาณมิตร เชน่ เดยี วกัน

6. ถ้าย้อนหลังไปในอดีตหนทางการส่งหนังสือไปยัง พม่ามีสองทางคือ แฟกซ์กับการถือหนังสือไปส่งที่ย่างกุ้ง หรือเนปิดอว์ด้วยตนเอง ท้าให้ผมนึกถึงเมื่อ 10 ปีก่อน เ ม่ื อ ต้ อ ง รั บ ภ า ร กิ จ ใ น ฐ า น ะ ผู้ ป ร ะ ส า น ง า น พ า ค ณ ะ เจ้าหน้าท่ีสาธารณสุขจังหวัดชายแดน 30 จังหวัด ท่ั ว ป ร ะ เ ท ศ ไ ป ยั ง เ มื อ ง ล า ห รื อ ม่ อ ง ล า แ ล ะ เ ชี ย ง ตุ ง ผมยังต้องถือหนังสือไปที่เนปิดอว์ด้วยตนเอง หลังจากที่ ส้านักนโยบายและยุทธศาสตร์ (ชื่อในขณะน้ัน) ส้านักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขส่งแฟกซ์ไปนาน นับเดอื นแตไ่ รค้ า้ ตอบ

7. มิตรภาพท่ีดีต่อกันระหว่างผมกับผู้บริหารของ กระทรวงสาธารณสุขของพม่ามาอย่างยาวนาน ทาให้ผม ได้ทาหน้าที่ผู้ประสานงานให้กับเจ้าหน้าท่ีของสานักงาน สาธารณสุขจังหวัดท้ังระนอง กาญจนบุรี และตาก ประกอบกบั ปจั จบุ ัน พมา่ เองมโี ครงการต่างๆ ท่ีเปดิ โอกาส ให้เราได้ทางานร่วมกันมากขึ้นในช่ือว่า Health Security Project ในช่วง 2-3 ปีท่ีผ่านมา พม่าได้ทาหน้าที่เป็น เจ้าภาพ เช้ือเชิญให้เราได้เดินทางข้ามแดนไปร่วมประชุม กันบ่อยคร้ัง หากนับจานวนคร้ังท่ี มีการประชุมร่วมกัน ระหว่างเจา้ หนา้ ที่สาธารณสุขเมืองคู่ขนานของสองประเทศ ต่างวาระตา่ งสถานท่ี มจี านวน ถงึ 13 คร้งั

8. เวลา 9.00 น. เศษ ในวันที่เรานัดหมายการเดินทางเรา ข้ามแดนมายังฝั่งพม่าผ่านด่านตรวจคนเข้าเมือง โดยน้อง ทด่ี า่ นควบคุมโรคติดตอ่ ระหว่างประเทศได้ท้าหน้าท่ีช่วยเหลือ ดา้ นพิธีการตรวจคนเขา้ เมอื งใหก้ บั คณะร่วม 30 ชีวิต พวกเรา ร อ กั น ที่ จุ ด นั ด พ บ บ ริ เ ว ณ ปั้ ม น้ า มั น เ ก่ า ใ ก ล้ ช า ย แ ด น ไ ท ย พร้อมรถมินิบัสอีกสองคันท่ีเป็นพาหนะน้าคณะเราเดินทาง มุ่งหน้าสู่เชียงตุงหรือ ที่คนพม่าเรียกว่า เก็งตุง คนไทย มักเรยี ก ผูค้ นของเมอื งนวี้ ่า ไทใหญ่หรอื ไทเขนิ

9. ผมได้พบกับผู้อ้านวยการโรงพยาบาลท่าข้ีเหล็กในชุดเสื้อเชิ้ต คอจีนสีครีมแขนยาวและมีเสื้อสีขาวอยู่ด้านในอีกชั้นหนึ่ง นุ่งโสร่ง หรือลองยี ใส่รองเท้าแตะหรือพะนะ ตามแบบฉบับของคนพม่า พร้อมเจ้าหน้าท่ีของโรงพยาบาลอีก 4 ท่าน เราทักทายกันตาม ประสาคนคุ้นเคย เม่ือคณะเราพร้อมเพรียงกันต่างแยกย้ายข้ึนรถ เพือ่ เดินทางไปยงั จุดหมาย ขณะทผ่ี มเตรยี มกา้ วเท้าจะขน้ึ รถมินิบัสที่ ทางส้านักงานสาธารณสุขจังหวัดเช่าไว้ ผู้อ้านวยการโรงพยาบาลท่า ข้ีเหล็กได้ให้เจ้าหน้าท่ีของโรงพยาบาลเดินมาเรียกผมให้ไปน่ังรถ ส่วนตัวของท่าน ซึ่งมองไปเป็นรถยนต์ย่ีห้อโตโยต้าคราวน์สีขาวใน สภาพใหม่ ผมลังเลชั่วครู่เพราะคร้ังก่อนท่ีผมพาคณะ เจ้าหน้าที่ สสจ. ผมก็น่ังรถมินิบัส จะรู้สึกว่าสบายกว่ารถเล็กเพราะรถใหญ่ไม่ โคลงเคลงบนเส้นทางท่ีเต็มไปด้วยลูกรังและหลุมบ่อ แต่ในที่สุดผมก็ ตัดสินใจไปน่ังรถยนต์ของ ผอ.รพ.ท่าขี้เหล็ก ด้วยในใจคิดว่าน่าจะ เปน็ โอกาสที่จะไดค้ ุยสนทนา

10. ระหว่างการเดินทางในระยะเวลาเกือบ 4 ชั่วโมง ท่านเช้ือเชิญให้ผมน่ังด้านหน้าคู่กับ คนขับรถ ส่วนท่านนั่งด้านหลัง กับเจ้าหน้าท่ี อีกคนหนึ่ง เราเร่ิมเดินทาง น้าหน้ารถมินิบัสอีก 2 คัน คุยกันสัพเพเหระไปกันตลอดทางพร้อม กับทานเมล็ดทานตะวันท่ีท่าน ผอ. นิยมชมชอบ เป็นพิเศษเพือ่ ฆ่าเวลา

11. สาหรบั เรื่องราวที่สนทนานน้ั หากผมจะนามาเขียนเรื่องเล่า น่าจะได้เป็นเล่ม เราใช้เวลาหยุดพักทานอาหารกลางวันท่ี ร้านอาหารข้างทางและเดินทางต่อยาวไปยังเชียงตุง เราถึงเชียงตุง ราวสโ่ี มงเย็น เขา้ โรงแรมที่พกั ตระเตรียมเนื้อหาการประชุม

12. ในวันร่งุ ขน้ึ ผอ.สาธารณสขุ รัฐฉาน เดินทางมาที่โรงแรมท่ีจดั ประชุมผมทักทายจับมือตามธรรมเนียม ผมแนะน้าให้รู้จักกับ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดเชียงรายพร้อมกับเป็นประธานใน การประชุมร่วมกัน เราใช้เวลาในการประชุมทั้งวัน เพ่ือหารือ แผนปฏิบัติการความร่วมมือด้านสาธารณสุขระหว่างกัน พร้อมให้ ผู้รับผิดชอบงานแต่ละด้านได้พูดคุยกันวงเล็กๆ เราจบการประชุม ด้วยอัธยาศัยอันดี ท่าน สสจ เชียงรายได้เชิญให้ทางคณะท่าน ผอ. สาธารณสุขรัฐฉานตะวันออก เดินทางไปจังหวัดเชียงรายในอีก 3 เดือนข้างหน้า ผมเชื่อมั่นว่าหลังจากวันนี้แล้วความร่วมมือของ ประเทศ ในระดับท้องถ่ินจะมีความเข้มข้นและใกล้ชิดกันมากขึ้น และสิ่งที่ผมนึกไม่ถึงคือกว่าสิบปีท่ีผ่านมาสิ่งที่เรียกว่ามิตรภาพจะ ถูกแผ่ขยายไปสู่ระดับท้องถิ่นและหวังว่าผู้คนที่เดินทางเคลื่อนย้าย ข้ า ม แ ด น จ ะ ไ ด้ รั บ บ ริ ก า ร ส า ธ า ร ณ สุ ข อ ย่ า ง มี ป ร ะ สิ ท ธิ ภ า พ จากมติ รภาพน.้ี ......