digest007

เทศกาลสงกรานต์ ท่ า ม ก ล า ง แ ส ง แ ด ด ร้ อ น แ ร ง ในเดอื นเมษายนเช่นน้ี หลายคนคงกําลัง ตั้งตารอคอยวันเวลาแห่งความสุขใน \"เทศกาลสงกรานต์\"เพราะนอกจากเรา จะได้สาดน้ําคลายร้อนในวันหยุดยาว กันแล้ว เทศกาลนี้ยังเป็นวันนัดพบของ คนในครอบครัวที่อยู่ต่างถ่ินให้กลับมา อยู่พร้อมหน้ากัน อีกท้ังเป็นเทศกาลท่ี ถือได้ว่าเป็นวันขึ้นปีใหม่ไทย ซ่ึงคนไทย ทุกคนล้วนได้สืบสานประเพณีสงกรานต์ โดยการปฏิบัติกันเป็นประจําทุกปีอยู่ แลว้ เนื้อหาต่อไปน้ีผู้เขียนจึงจะขอ นําเสนอความรู้เกี่ยวกับ วันสงกรานต์ ใ ห้ เ พ่ื อ น ๆ ไ ด้ ท ร า บ ว่ า มี ป ร ะ วั ติ และมคี วามสําคญั อย่างไรบ้างประวตั วิ ันสงกรานต์ ในสมัยโบราณกาล มีเศรษฐีคนหน่ึง ไม่มีบุตร มีบ้านเรือนใกล้บ้านนักเลงสุรา ซ่ึงแม้ว่าจะเปน็ นักเลงแต่กม็ ีบตุ รทมี่ ผี ิวสวยดง่ั ทอง วนั หน่ึงนกั เลงสรุ าเมามายและตะโกนดา่ ทอเศรษฐี

ด้วยคําหยาบคายเรื่องไม่มีบุตร เศรษฐีโกรธและเกิดความละอาย จึงทําพิธีบวงสรวงต่อ ต่าง ๆ แก่พระเวสสุกรรม ซึ่งพระเวสสุกรรม ได้เสกโรงแก้วชื่อภควดี เพ่ือให้เป็นท่ีชุมนุมของพระอาทิตย์และพระจันทร์เพ่ือขอบุตร วันเวลาผ่านไปสามปีก็ยังไม่มีบุตร จนกระทั่งวันสงกรานต์ เทวดาและเทวดาได้นําเถาไม้ช่ือฉมูนาดลงล้างในสระอโนดาตเจ็ดครั้ง แล้วแจกสังเวยกันทุกองค์ราศเี มษ เศรษฐไี ด้พาคนรบั ใช้ไปทีต่ น้ ไทรซง่ึ เป็นที่อยู่ของนก แล้วเศรษฐีนาํ ข้าวสารลา้ งนํ้าเจ็ดคร้งั เมือ่ ครบกาํ หนด ๓๖๕ วัน สมมุติให้ว่าเป็น ๑ ปีวันสงกรานต์ เทพธิดาท้ังเจ็ดองค์จึงผลัดเวรกันมาหุงเพ่ือบูชาพระไทร บรรเลงด้วยดนตรีอันไพเราะ แล้วต้ังจิตอธิษฐานขอบุตร พระไทรเห็นใจจึง เชิญพระเศียรท้าวกบิลพรหม ออกแห่รอบเขาพระสุเมรุทุกปี แล้วจึงกลับไปยังเทวโลก ดังท่ีได้มีเข้าเฝา้ พระอนิ ทรเ์ พ่อื ใหป้ ระทานบุตรแกเ่ ศรษฐี แล้วภรรยาเศรษฐีไดต้ ั้งครรภ์ และคลอดบุตรมีชื่อ การจารึกไวใ้ นศลิ าวัดเชตุพน (ทิพยว์ าร,ี ม.ป.ป. : หน้า ๓๒ – ๓๖).ว่า “ธรรมบาลกุมาร” ปลูกปราสาทเจ็ดช้ันให้อยู่ใต้ต้นไทรริมแม่นํ้า เมื่อโตข้ึนได้เรียนรู้ภาษาต่างๆ มากมายแม้แต่ภาษานก ด้วยอายุเพียงเจ็ดปีได้เป็นอาจารย์สอนวิชามงคลต่าง ๆ แก่มนุษย์ นางสงกรานต์ คือ เทพธิดาทั้งเจ็ดองค์ของท้าวกบิลพรหม จะผลัดเวรกันมาเชิญท้ังหลาย ความทราบถึงหูท้าวกบิลพรหมหรือท้าวมหาสงกรานต์ จึงมาพนันถามปัญหา ๓ ข้อ พระเศรียรท้าวกบิลพรหมแห่รอบเขาพระสุเมรุในแต่ละปี แล้วแต่ว่าปีใดในวันมหาสงกรานต์จะหากธรรมบาลกุมารตอบไม่ได้จะต้องตัดศีรษะบูชาตน หากตอบได้ตนจะตัดศีรษะบูชาธรรมกบาล ตรงกับวันของเทพธิดาองค์ใดจะมีช่ือเรียกตามวัน โดยวันอาทิตย์ มีช่ือว่า ทุงษเทวี วันจันทร์กุมาร ปญั หาทัง้ ๓ ขอ้ มีดังนี้ มีช่ือว่าโคราคเทวี วันอังคาร มีชื่อว่า รากษสเทวี วันพุธ มีช่ือว่า มัณฑาเทวี วันพฤหัสบดี มีชื่อว่า กริ ิณเี ทวี วนั ศุกร์ มีชอ่ื วา่ กิมทิ าเทวี และวันเสาร์ มีชอื่ วา่ มโหทรเทวี ๑. เวลาเชา้ ราศีอย่ทู ่ไี หน ๒. เวลาเทยี่ ง ราศีอยทู่ ่ไี หน นางสงกรานต์ทัง้ เจ็ดจะมาในเวลาต่างกัน และประทบั บนพาหนะในอากัปกิริยาแตกต่าง ๓. เวลาคาํ่ ราศีอยู่ทไ่ี หน กันดังนี้ (ธนากติ , ๒๕๓๙ : หนา้ ๑๘๖-๑๘๗). ธรรมบาลกุมารขอผลัดเวลาเจ็ดวัน จวบจนถึงวันท่ีหก ธรรมบาลกุมารยังคิดหาคําตอบไม่ได้ จึงหนีออกจากปราสาทไปซ่อนตวั ใตต้ น้ ตาลทม่ี นี กอนิ ทรีสองผวั เมียทาํ รงั อาศยั อยู่ แล้วได้ยิน ถา้ นางสงกรานต์ ยนื มาบนหลงั พาหนะ แสดงวา่ มาในตอนเชา้นางอนิ ทรีถามสามีเร่อื งตนและทา้ วกบลิ พรหม และไดค้ าํ เฉลยปญั หาจากสามอี ินทรวี ่า ถา้ นางสงกรานต์ ขมี่ าบนหลงั พาหนะ แสดงว่า มาในตอนบา่ ยเลยเท่ียงวันไปแลว้ ๑. เวลาเชา้ ราศคี นอยูท่ ี่หน้า คนทง้ั หลายจงึ เอานํา้ ลา้ งหนา้ ถ้านางสงกรานต์ นอนมาบนหลังพาหนะ แสดงว่า มาในตอนกลางคนื ยังไม่ถึงเทย่ี งคนื ๒. เวลาเทย่ี ง ราศีอย่ทู อ่ี ก คนทง้ั หลายจึงเอาแป้งและของหอมประพรมหนา้ อก ถ้านางสงกรานต์ นอนหลับตามาบนหลังพาหนะ แสดงว่า มาในตอนกลางคืนเลยหลัง ๓. เวลาค่าํ ราศอี ย่ทู ่ีเทา้ คนทัง้ หลายจงึ เอานาํ้ ลา้ งเท้า เที่ยงคืนไปแล้ว เมื่อธรรมบาลกุมารได้ยินการสนทนาของนกอินทรีสองผัวเมียก็ดีใจนัก จึงกลับไปตอบ มีขอ้ สงั เกตว่า นางสงกรานต์มาเวลาไหน วนั มหาสงกรานตก์ ็จะเร่มิ ในเวลานั้นปัญหาท้าวกบิลพรหมได้ ท้าวกบิลพรหมแพ้พนัน จึงเรียกเทพธิดาทั้งเจ็ดองค์มาพร้อมกัน วันมหาสงกรานต์ในปี ๒๕๕๗ ตรงกับ วันจันทร์ที่ ๑๔ เมษายน เวลา ๐๘.๐๐แล้วบอกว่าการตัดศีรษะของตนบูชาธรรมบาลกุมารน้ัน ถ้าจะเอาศีรษะไว้บนแผ่นดินไฟจะไหม้ นาฬกิ า ๑๑ นาที ๒๔ วินาที จนั ทรคติ ตรงกบั วนั จันทร์ ข้นึ ๑๕ ค่าํ เดือน ๕ ปมี ะเมียถ้าท้ิงบนอากาศฝนจะแลง้ และถ้าท้ิงลงมหาสมุทรนํ้าจะเหือดแห้ง แล้วส่ังให้เทพธิดาองค์ใหญ่เอา นางสงกรานต์ คือ นางโคราคเทวี ทรงพาหุรัดทัดดอกปีบ อาภรณ์ด้วยแก้วมุกดาหาร ภักษาหารพานมารับศีรษะแห่รอบเขาพระสุเมรุ ๖๐ นาที แล้วนําไปไว้บนเขาไกรลาสด้วยเคร่ืองบูชา นํา้ มนั หัตถ์ขวาทรงขรรค์ หตั ถ์ซา้ ยทรงไม้เทา้ เสดจ็ ยนื เหนือหลังพยัคฆ์ (เสือ) เป็นพาหนะ พิธีสงกรานต์ ถือเป็นการเฉลิมฉลองวันขึ้นปีใหม่วันขึ้นปีใหม่ ตามประเพณีของไทยน้ี เริ่มต้นแต่เช้าตรู่ ด้วยการทําบุญตักบาตรแก่พระสงฆ์ ปล่อยนกปล่อยปลา ถือเป็นการสร้างบุญ

กุศลให้ตัวเองและอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับไปแล้ว หลังจากทําบุญแล้วจะมีการก่อทราย  และการขนทรายเข้าวัด ถือเป็นกุศลอย่างมากเพราะมีความเช่ือว่าจะเป็นนิมิตโชคลาภให้มีความสุขความเจริญ เงินทองไหลมาเทมาดุจทรายที่ขนเข้าวัด ส่วนการปล่อยนกปล่อยปลาถือเป็นการล้างบาปและสะเดาะเคราะห์ให้เร่ืองร้ายหมดสิ้นไปมีแต่ความสุขความเจริญ(วันสงกรานต์ ๒๕๕๗ ประเพณีวนั สงกรานต์ ประวตั ิความเปน็ มาวนั สงกรานต์, ๒๕๕๗). เทศกาลสงกรานต์ ตรงกับวันท่ี ๑๓-๑๕ เมษายน และการฉลองประจําปีจะจัดให้มีขึ้นท่ัวราชอาณาจักร คําว่า\" สงกรานต์\" หมายถึง \"เคล่ือนย้าย\" หรือ เปล่ียนท่ี เพราะว่า เป็นวันที่พระอาทติ ย์เปล่ยี นตาํ แหน่งในการจักรราศี นอกจากน้ี ยังเรียกว่า \"เทศกาลนํ้า\" อีกด้วย เพราะว่าประชาชนเชื่อว่าน้ําจะพัดพาเอาสิ่งที่เป็นอัปมงคลออกไป และประชาชนจะแสดงความเคารพต่อผู้สูงอายุและในทางกลับกันผู้สูงอายุก็จะอวยพรให้ผู้น้อยประสบโชคดีและเจริญรุ่งเรือง ในตอนบา่ ยหลงั จากพธิ สี รงนาํ้ พระพุทธรูปและพระสงฆแ์ ลว้ ผ้รู ว่ มฉลองต่างสาดนํ้าใส่กันอย่างสนุกสนานการฉลองสงกรานต์ท่ีมีการกล่าวขานกันมากที่สุดเป็นของจังหวัดทางภาคเหนือ เช่น เชียงใหม่เป็นต้น ซึ่งฉลองระหว่างวันที่ ๑๓-๑๕ เมษายน ของทุกปี แต่ปัจจุบันน้ีทุกจังหวัดได้มีการจัดเทศกาลสงกรานต์ที่เป็นเอกลักษณ์วัฒนธรรมท้องถ่ินในภูมิภาคของตน โดยแสดงออกถึงความสวยงามตระการตา ความสุขสนุกสนานรื่นเริง พร้อมท้ังสามารถดึงดูดนักท่องเท่ียวต่างถิ่นให้อยากไปร่วมงานด้วยเอกสารอา้ งอิงธนากิต. (๒๕๓๙). ประเพณี พิธีมงคล และวันสาํ คญั ของไทย. กรงุ เทพฯ : ชมรมเด็ก.ทิพยว์ ารี. (ม.ป.ป). ตํานานสยาม. กรุงเทพฯ : C.A.D publishing.นางสงกรานต์ปี ๒๕๕๗ คําทาํ นายสงกรานต์ ๒๕๕๗. (๒๕๕๗). [ออนไลน]์ . วนั ที่คน้ ขอ้ มลู ๑๒ มนี าคม ๒๕๕๗. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก http://www.variety.horoworld.comวันสงกรานต์ ๒๕๕๗ ประเพณวี ันสงกรานต์ ประวัติความเป็นมาวันสงกรานต.์ (๒๕๕๗). [ออนไลน์]. วนั ที่คน้ ข้อมูล ๑๒ มีนาคม ๒๕๕๗. เข้าถงึ ได้จาก http://www.dmc.tv/pages/scoop จินตนา เอ่ียมคง กลุ่มงานห้องสมุด สํานักวิชาการ