Fire/Summer: a period of swelling, flowering, expanding with heat. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ Earth can be seen as a transitional period between the other phases or seasons or when relating to transformative seasonal periods it can be seen as Late Summer. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ This period is associated with stability, leveling and dampness. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
Metal/Autumn: a period of harvesting, collecting and dryness. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ Water/Winter: a period of retreat, stillness, contracting and coolness. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
According to wuxing theory, the structure of the cosmos mirrors the five phases. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ Each phase has a complex series of associations with different aspects of nature, as can be seen in the following table. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ In the ancient Chinese form of geomancy, known as Feng Shui, practitioners all based their art and system on the five phases (wuxing). ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
All of these phases are represented within the trigrams. Associated with these phases are colors, seasons and shapes; all of which are interacting with each other. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ Based on a particular directional energy flow from one phase to the next, the interaction can be expansive, destructive, or exhaustive. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ A proper knowledge of each aspect of energy flow will enable the Feng Shui practitioner to apply certain cures or rearrangement of energy in a way they believe to be beneficial for the receiver of the Feng Shui Treatment.
Dynastic transitions According to the Warring States period political philosopher Zou Yan (c. 305–240 BCE), each of the five elements possesses a personified \"virtue\" (de 德), which indicates the foreordained destiny (yun 運) of a dynasty; accordingly, the cyclic succession of the elements also indicates dynastic transitions. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
Zou Yan claims that the Mandate of Heaven sanctions the legitimacy of a dynasty by sending self-manifesting auspicious signs in the ritual color (yellow, blue, white, red, and black) that matches the element of the new dynasty (Earth, Wood, Metal, Fire, and Water). ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ From the Qin dynasty onward, most Chinese dynasties invoked the theory of the Five Elements to legitimize their reign. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
Chinese medicine The interdependence of zang-fu networks in the body was said to be a circle of five things, and so mapped by the Chinese doctors onto the five phases.
In order to explain the integrity and complexity of the human body, Chinese medical scientists and physicians use the Five Elements theory to classify the human body's endogenous influences on organs, physiological activities, pathological reactions, and environmental or exogenous influences. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ This diagnostic capacity is extensively used in traditional five phase acupuncture today, as opposed to the modern eight principles based Traditional Chinese medicine. Furthermore in combination the two systems are the study of postnatal and prenatal influencing on genetics, psychology and sociology. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
Movement Wood Fire Earth Metal Water Planet Jupiter Mars Saturn Venus Mercury Mental idealism, passion, agreeableness, intuition, erudition, Quality spon- intensity honesty rationality, resourceful taneity, mind ness, wit curiosity Emotion anger, hate, anxiety, joy grief, fear, bravery passion kindness resolve Zang (yin liver heart/ spleen/pancreas lung kidney organs) pericardium Fu (yang gall small stomach large urinary organs) bladder intestine/ intestine bladder San Jiao Sensory eyes tongue mouth nose ears Organ Body Part tendons pulse muscles skin bones Body Fluid tears sweat saliva mucus urine Finger index middle thumb ring finger pinky finger finger finger Sense sight taste touch smell hearing Taste sour bitter sweet pungent, salty umami Smell rancid scorched fragrant rotten putrid Life early pre-puberty adolescence/ adulthood old age, conception childhood intermediate Covering scaly feathered naked human furred shelled
Hour 3–9 9–15 change 15–21 21–3 Year Spring Summer Summer Final Fall Winter Equinox Solstice Equinox Solstice 360° 45–135° 135–225° Change 225–315° 315–45° ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
Music The Yuèlìng chapter (月令篇) of the Lǐjì (禮記) and the Huáinánzǐ (淮南子) make the following correlations: Movement Wood Fire Earth Metal Water Color Qing (Grue) Red Yellow White Black Arctic Direction east south center west north Basic Pentatonic Scale pitch 角 徵 宮 商羽 Basic Pentatonic Scale pitch pinyin jué zhǐ gōng shāng yǔ solfege mi or E sol or G do or C re or D la or A ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
In this use, the Chinese word 青 (qīng) is an ambiguous color inclusive of both green and blue as its shades. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ This concept is common in many languages but largely alien to modern English, where it is only sometimes encountered as \"grue\". ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
See the article on \"blue–green distinction in language\" for further details. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ It is said that this is the color of a dragon's scales when seen through the mist. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
In most modern music, various five note or seven note scales (e.g., the major scale) are defined by selecting five or seven frequencies from the set of twelve semi-tones in the Equal tempered tuning. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ The Chinese \"lǜ\" tuning is closest to the ancient Greek tuning of Pythagoras. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
Martial arts T'ai chi ch'uan uses the five elements to designate different directions, positions or footwork patterns. Either forward, backward, left, right and centre, or three steps forward (attack) and two steps back (retreat). ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ The Five Steps (五步 wǔ bù): Jìn bù (進步, in simplified characters 进步) – forward step Tùi bù (退步) – backward step Zǔo gù (左顧, in simplified characters 左顾) – left step Yòu pàn (右盼) – right step Zhōng dìng (中定) – central position, balance, equilibrium
Xingyiquan uses the five elements metaphorically to represent five different states of combat. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ Movement Fist Chinese Pinyin Description Metal Splitting 劈 Pī To split like an axe chopping up and over Water Drilling 鑽 / 钻 Zuān Drilling forward horizontally like a geyser Wood Crushing 崩 Bēng To collapse, as a building collapsing in on itself Fire Pounding 炮 Pào Exploding outward like a cannon while blocking Earth Crossing 橫 / 横 Héng Crossing across the line of attack while turning over ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
Wuxing heqidao, Gogyo Aikido (五行合气道) is an art form with its roots in Confucian, Taoists and Buddhist theory. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ This art is centralised around applied peace and health studies and not that of defense or material application. The unification of mind, body and environment is emphasized using the anatomy and physiological theory of yin, yang and five-element Traditional Chinese medicine. Its movements, exercises and teachings cultivate, direct and harmonize the Qi. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
หยนิ หยาง คืออะไร อินหยาง Yin and Yang หรือ ในภาษาไทยเรียกวา่ หยนิ หยาง คือ สัญลกั ษณ์ที่ใชแ้ ทนพลงั ของจกั รวาล โดยท้งั สองคาน้ีกจ็ ะมีพลงั ที่ต่างกนั ออกไป ดงั น้ี พลงั ดา้ นหยนิ คือ ส่วนที่เป็นสีดา จะแสดงความหมายถึงดวงจนั ทร์ ท่ีมีแสงนวลอ่อนโยน หรือจะหมายถึงพลงั ของเพศหญิง ท่ีมีความเยอื กเยน็ สงบ เป็นพลงั ที่เตม็ เป่ี ยมไปดว้ ยความเตม็ ใจ อีกท้งั ยงั สามารถรับการกระทาของอีกฝ่ ายไดด้ ี พลงั ดา้ นหยาง คือ ส่วนท่ีเป็นสีขาว จะแสดงความหมายถึงพระอาทิตย์ หรือจะหมายถึงพลงั ของเพศชาย มีความกระตือรือร้น การเคลื่อนไหว การเจริญเติบโต และความเจริญรุ่งเรือง ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
โดยท้งั สองส่ิงน้ี เมื่อนามารวมกนั จะเป็นพลงั ท่ีทาใหจ้ กั รวาลเกิดความสมดุล แต่ท้งั สองสิ่งน้ีกไ็ ม่มีวนั ท่ีจะเหมือนกนั ได้ แต่กย็ งั จาเป็นที่จะตอ้ งพ่งึ พาอาศยั ซ่ึงกนั และกนั โดยจะมีพลงั ใดพลงั หน่ึงท่ีจะแสดงออกมามากกวา่ ไม่ได้ อยา่ งพลงั หยนิ จะมีมากกวา่ พลงั หยาง หรือพลงั หยางจะมีมากกว่าพลงั หยนิ กไ็ ม่ได้ เพราะจะทาใหจ้ กั รวาลน้นั เกิดความไม่สมดุล ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ซ่ึงในปัจจุบนั กม็ ีการพฒั นาเรื่องของหยนิ หยางน้ีสู่แพทยแ์ ผนจีนเป็นที่เรียบร้อยแลว้
หยนิ หยาง ความเช่ือ–ฮวงจุ้ย หยนิ หยาง คืออะไร ? เคร่ืองหมายแทน \"ความสมดุล\" ดา้ นความเชื่อ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ หยนิ หยางน้นั เป็นความเชื่อของลทั ธิเต๋า ท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั เร่ืองของสัญลกั ษณ์ท่ีใชแ้ สดงเร่ืองของความสมดุลของจกั รวาล โดยปรากฏการณ์ธรรมชาติ ซ่ึงกจ็ ะเป็นความเชื่อท่ีวา่ ความแตกต่างน้นั จะตอ้ งอยคู่ ู่กนั เสมอ เช่น เม่ือมีร้อนกต็ อ้ งมีเยน็ เมื่อมีผหู้ ญิงกต็ อ้ งมีผชู้ าย เมื่อมีความสุขกต็ อ้ งมีความทุกข์ เป็นตน้ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
ซ่ึงความเช่ือเหล่าน้ี น้นั กเ็ ป็นสิ่งท่ีจะสามารถทาใหเ้ กิดความสมดุลไดเ้ ป็นอยา่ งดี โดยจะสังเกตไดว้ า่ วงกลมท่ีอยขู่ า้ งในน้นั จะแทนสัญลกั ษณ์เป็นจกั รวาล ส่วนสีดาและสีขาวท่ีดูเหมือนปลาสองตวั กาลงั แหวกวา่ ยเขา้ หากนั น้นั กค็ ือพลงั งานหยนิ และหยางท่ีจะตอ้ งดาเนินไปในทิศทางเดียวกนั ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ โดยท่ีหากไม่มีพลงั หยนิ กจ็ ะไม่มีพลงั หยาง หากไม่มีพลงั หยางกจ็ ะไม่มีพลงั หยนิ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ดงั น้นั ความเชื่อของลทั ธิเต๋า จึงมีความเช่ือวา่ ท้งั สองสิ่งน้ี จะตอ้ งอยคู่ ู่กนั จกั รวาลจึงจะมีความสมบูรณ์
ในเร่ืองของฮวงจุย้ จะเห็นไดว้ า่ เรื่องของหยนิ หยางน้นั สามารถเขา้ มามีส่วนช่วยไดเ้ ป็นอยา่ งมาก ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ซ่ึงในเร่ืองการอยอู่ าศยั หรือการทางานต่าง ๆ การที่เราไดใ้ ชเ้ ร่ืองของหยนิ หยาง มาประยกุ ตใ์ ชน้ ้นั จะสามารถปรับเปล่ียนส่ิงต่าง ๆ ใหส้ ามารถเปลี่ยนไปในทิศทางที่ดีข้ึนได้ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ยกตวั อยา่ งเช่น เร่ืองของบา้ นเราเองท่ีเราน้นั อาศยั อยปู่ ระจาทุกวนั กบั ครอบครัว หากในบา้ นมีสภาพของความเป็นหยนิ มาก อยา่ งความรกบา้ นไม่สะอาดดูไม่เจริญหูเจริญตา กจ็ ะทาใหพ้ ลงั งานหยางท่ีเป็นเพศชายน้นั เกิดความรู้สึกเบื่อหน่ายไม่อยากอยบู่ า้ นหรือเขา้ บา้ น และจะพาลเกิดเรื่องชูส้ าวเขา้ มา ซ่ึงนี่กค็ ือตวั อยา่ งของความไม่สมดุลระหวา่ งหยนิ และหยาง ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
หรือภายในสานักงานต่าง ๆ หากในสานกั งานที่ทาน้นั มีพลงั หยนิ มากเกินไป กจ็ ะส่งผลใหก้ ารทางานเกิดความอืดอาด ไม่กระตือรือร้น ทาใหก้ ารทางานเป็นไปดว้ ยความล่าชา้ และอาจทาใหง้ านไม่เสร็จทนั เวลา ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ในทางกลบั กนั หากในที่ทางานมีพลงั งานหยางมากเกินไป กจ็ ะส่งผลใหเ้ กิดความใจร้อน ความหงุดหงิด หรือปัญหาอื่น ๆ ซ่ึงกจ็ ะทาใหง้ านที่ทาน้นั เกิดความผดิ พลาด และอาจใชอ้ ารมณ์ในการตดั สินงานมากเกินไปได้ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ดงั น้นั ท้งั หยนิ และหยาง จึงจาเป็นท่ีจะตอ้ งมีความสมดุลกนั เพื่อทาใหเ้ กิดความราบร่ืนนน่ั เอง
หยนิ หยาง กบั แพทย์แผนจนี ในปัจจุบนั “หยนิ หยาง” ไดเ้ ขา้ มาเป็นส่วนหน่ึงของการแพทยแ์ ผนจีน ซ่ึงกช็ ่วยใหก้ ารรักษาแบบแพทยแ์ ผนจีนน้นั เป็นไปในทิศทางที่ดีข้ึนไดด้ ีจริง ๆ โดยจะเนน้ ไปท่ีการรักษาเพ่ือใหเ้ กิดความสมดุลข้ึนในร่างกาย ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ซ่ึงพลงั ดา้ นหยนิ น้นั จะมีลกั ษณะของความเยน็ ซ่ึงกจ็ ะสามารถขบั ลมร้อนออกจากร่างกายได้ ทาใหเ้ กิดความสงบข้ึนในจิตใจ ช่วยลดอาการบวมต่าง ๆ เร่ืองหนา้ แดง หรือใครที่มีไขมนั สะสมบริเวณลาคอหรือใตร้ ักแร้น้นั ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ การใส่สร้อยคอเงินหรื อการใส่ต่างหูที่เป็ นเงินจะช่วยสามารถรักษาอาหารเหล่าน้ ีได้ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
ซ่ึงกถ็ ือวา่ การที่พลงั งานหยนิ หยาง เขา้ มาเป็นส่วนหน่ึงของการแพทยแ์ ผนจีนน้ี สามารถช้ีใหเ้ ราเห็นถึงเร่ืองความสมดุลของจกั รวาลไดด้ ีเป็นอยา่ งมาก วา่ ถึงแมท้ ้งั สองส่ิงท่ีเราคิดวา่ ไม่วา่ อยา่ งไรกไ็ ม่ควรที่จะอยคู่ ู่กนั กจ็ าเป็นที่จะตอ้ งอยคู่ ู่กนั อยดู่ ี ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ อยา่ งเรื่องท่ีผคู้ นมกั จะต้งั มาเป็นประเดน็ ในเรื่องของหยนิ หยางมากที่สุด กค็ งไม่พน้ เร่ืองความรัก ท่ีหลาย ๆ คน เช่ือวา่ เป็นเพราะพลงั หยนิ หยางที่ทาใหไ้ ดค้ ู่กนั ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ในความเชื่อส่วนน้ีกไ็ ม่ผดิ แต่สิ่งที่จะทาใหถ้ ูกตอ้ งมากกวา่ คือเร่ืองของการปรับตวั และความเขา้ ใจ จึงจะสามารถทาใหพ้ ลงั ท้งั สองมีความสมดุลไดน้ นั่ เอง
ทฤษฎยี นิ -หยาง ยนิ – หยาง เป็นดา้ นของสรรพสิ่งที่ตรงขา้ มกนั จะต่อตา้ นกนั ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ขณะเดียวกนั กค็ วบคุมและเป็นเอกภาพแก่กนั เก่ียวเน่ืองสัมพนั ธซ์ ่ึงกนั และกนั ตลอดเวลา สรรพส่ิงท่ีปรากฏอยใู่ นจกั รวาลน้ีประกอบดว้ ยยนิ -หยางท้งั สิ้น ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ยนิ -หยาง เหล่าน้ี มีการเปลี่ยนแปลงเกี่ยวเนื่องกนั ตลอดเวลา และการเปลี่ยนแปลงน้ีเอง ท่ีเป็นตวั กาหนดปรากฏการณ์ธรรมชาติท้งั ปวง รวมท้งั การเจริญเติบโตและการเปลี่ยนแปลงของชีวติ มนุษย์ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
ลกั ษณะของยนิ -หยาง หยางมีแนวโนม้ ที่จะแผอ่ อก ไหลข้ึนเบ้ืองบน และ เป็นความเคลื่อนไหว ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ส่วนยนิ มีแนวโนม้ ที่จะหดเขา้ ภายใน ไหลลงเบ้ืองล่าง และ เป็นความหยดุ น่ิง ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ หากปริมาณหรือคุณภาพของตวั ใดตวั หน่ึง เหลื่อมล้าเกินไป สภาวะสมดุลกจ็ ะแปรเปลี่ยนไป ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
ตารางที่ 1 แสดงความหมายของยนิ -หยาง ในลกั ษณะท่ีเป็นคู่ตรงกนั ขา้ ม ยนิ กลางคืน ฤดูใบไม้ หญิง เยน็ หนกั มืด ลงต่า ดา้ นใน สงบนิ่ง 阴 晚上 ร่วง หนาว 女性 寒凉 重 阴暗 下降 向内 静止 หยาง กลางวนั 春夏 ชาย ร้อน เบา สวา่ ง ข้ึนสูง ดา้ นนอก เคล่ือนไหว 阳 白天 ฤดูใบไม้ 男性 温热 轻 明亮 上升 向外 运动 ผลิ ร้อน 秋冬 ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
กฎของยนิ -หยาง แบ่งออกไดเ้ ป็น 4 ขอ้ คือ 1. ยนิ -หยางตรงขา้ มกนั （阴阳对立） 2. ยนิ -หยางอาศยั ซ่ึงกนั และกนั （阴阳互根） 3. ยนิ หยางมีการเปลี่ยนแปลงข้ึนและลง （阴阳消长） 4. ยนิ หยางมีการแปรเปลี่ยนซ่ึงกนั และกนั （阴阳转化） ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
1. ยนิ -หยางตรงข้ามกนั （阴阳对立） คนโบราณ คิดแบบเขา้ ใจง่าย ๆ วา่ ดา้ นท่ีหนั เขา้ หาดวงอาทิตย์ เป็น “พลงั หยาง” ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ดา้ นที่หนั หลงั ใหก้ บั ดวงอาทิตย์ เป็น “พลงั ยนิ ” ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ แมว้ า่ สิ่งของ 2 สิ่งจะอยตู่ รงขา้ มกนั แต่ต่างกม็ ีหนา้ ที่อิสระต่อกนั ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
สิ่งท่ีตรงขา้ มกนั 2 สิ่ง จะก่อใหเ้ กิด หรือแปรเปล่ียนทาใหเ้ กิดส่ิงใหม่ ๆ ได้ เช่น การเคล่ือนไหวของดวงจนั ทร์กบั ดวงอาทิตย์ ทาใหเ้ กิดฤดูกาลต่าง ๆ ผชู้ ายกบั ผหู้ ญิง ทาใหเ้ กิดการดารงเผา่ พนั ธุไ์ ด้ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ยนิ -หยาง ต่างทาหนา้ ที่ตรงขา้ มกนั คือ อินเก่ียวกบั โครงสร้างร่างกาย หยางเกี่ยวกบั การทาหนา้ ท่ี ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ยนิ -หยางควบคุมซ่ึงกนั และกนั ใหอ้ ยใู่ นสภาวะสมดุล ร่างกายจึงเป็นปกติ แต่ถา้ เสียสมดุล จะทาหเ้ กิดโรคตามมา ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
2. ยนิ -หยางอาศัยซ่ึงกนั และกนั （阴阳互根） สรรพสิ่งในโลกน้ีแมว้ า่ มี 2 ส่ิงท่ีตรงขา้ มกนั แต่กต็ อ้ งอาศยั ซ่ึงกนั และกนั เพ่อื ความอยรู่ อด และเพ่อื ประโยชนร์ ะหวา่ งกนั ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ยนิ พ่ึงพาหยาง หยางพ่งึ พายนิ ต่างฝ่ ายจะคงอยไู่ ดก้ ต็ ่อเม่ือฝ่ ายตรงขา้ มยงั คงอยู่ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ยนิ -หยาง แยกจากกนั ไม่ได้ เช่น มีฟ้าจึงจะมีดิน ไม่มีฟ้ากไ็ ม่มีดิน มีรูปร่างจึงจะมีเงา เงากจ็ ะอาศยั ตามรูปร่าง ไม่มีรูปร่างกจ็ ะไม่เกิดเงา ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
3. ยนิ หยางมกี ารเปลย่ี นแปลงขนึ้ และลง （阴阳消长） สรรพส่ิงท่ีตรงขา้ มกนั 2 อยา่ ง มีการเคลื่อนไหวในลกั ษณะขดั แยง้ กนั ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ฝ่ ายหน่ึงจะมีการเพมิ่ ข้ึน ขณะที่อีกฝ่ ายหน่ึงจะตอ้ งลดลง ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ เช่น การเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล เมื่อเขา้ สู่ฤดูใบไมผ้ ลิ และฤดูร้อน เป็นเวลาท่ียนิ ค่อยๆลดลง หยางค่อยๆเพมิ่ ข้ึน ทาใหอ้ ากาศเยน็ ค่อยๆอุ่นข้ึน คือ ยนิ ลดหยางเพิม่ （阴衰阳盛） และจาก ฤดูร้อน เขา้ สู่ ฤดูใบไมร้ ่วงและฤดูหนาว อากาศจะเปลี่ยนจากร้อนค่อยๆเยน็ ลง เป็นเวลาท่ีหยางค่อยๆลดลง อินค่อยๆเพ่มิ ข้ึน คือ หยางลดยนิ เพิ่ม （阴盛阳衰） ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
4. ยนิ หยางมกี ารแปรเปลย่ี นซ่ึงกนั และกนั （阴阳转化） เมื่อยนิ และหยางมีการเปล่ียนแปลงข้ึนลงถึงระดบั หน่ึง ยนิ ท่ีเพิ่มข้ึนจะสามารถเปล่ียนเป็นหยาง หยางท่ีเพิม่ ข้ึนสามารถเปล่ียนเป็นยนิ ได้ คือ ร้อนจดั เปลี่ยนเป็นหนาว, หนาวจดั เปลี่ยนเป็นร้อน (热极生寒，寒极生热) ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ เช่น ภาวะไขแ้ ละความร้อนสูงในร่างกาย เป็นสาเหตุใหร้ ่างกายใชพ้ ลงั งานมากเกินปกติ จนเกิดอาการตวั เยน็ มีอาการหนา้ ซีดขาว แขนขาเยน็ หายใจขดั อาการดงั กล่าวน้ี เป็นอาการเยน็ เกินไปนนั่ เอง หรื อหยางเปล่ียนเป็ นยนิ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
โครงสร้างร่างกายกบั ยนิ และหยาง (人的组织结构) ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ส่วนต่างๆของร่างกาย จาแนกเป็นยนิ -หยางไดด้ งั น้ี - ร่างกายส่วนบน เป็นหยาง ส่วนล่าง เป็นยนิ - ร่างกายส่วนนอก เป็นหยาง ส่วนใน เป็นยนิ - ดา้ นหลงั ของร่างกาย เป็นหยาง ดา้ นหนา้ เป็นยนิ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
อวยั วะภายใน จาแนกตามการทาหนา้ ที่เป็นอวยั วะตนั ท้งั 5（五脏） ไดแ้ ก่ หวั ใจ ปอด มา้ ม ตบั ไต เป็นยนิ เพราะทาหนา้ ที่เกบ็ สะสมสารจาเป็น (หยดุ น่ิง) ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ และอวยั วะกลวงท้งั 6 （六腑） ไดแ้ ก่ ถุงน้าดี กระเพาะอาหาร ลาไส้ใหญ่ ลาไส้เลก็ กระเพาะปัสสาวะ ซานเจียว เป็นหยาง เพราะทาหนา้ ท่ียอ่ ย ระบาย ขบั ถ่าย (มีการเคล่ือนไหว) ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ โดยที่ในอวยั วะตนั ท้งั 5 กย็ งั จาแนก หวั ใจและปอด เป็นหยาง (อยดู่ า้ นบน ในช่องอก) ส่วนมา้ ม ตบั และไต เป็นยนิ (อยดู่ า้ นล่าง ในช่องทอ้ ง) ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
ระบบเส้นลมปราณ (经络) จาแนกเส้นลมปราณหลกั เป็นยนิ เส้นลมปราณยอ่ ยเป็นหยาง เป็นตน้ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ เลือดและพลงั ลมปราณ (血气) จาแนกเลือดเป็นยนิ พลงั ลมปราณเป็นหยาง เป็นตน้ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
หน้าทที่ างสรีระวทิ ยาของร่างกายกบั ยนิ และหยาง ยนิ เป็นสารหล่อเล้ียงร่างกาย ซ่ึงเป็นวตั ถุพ้นื ฐานในการทาหนา้ ที่ หยาง เป็นการทาหนา้ ที่ต่างๆของร่างกาย ถา้ ขาดสารหล่อเล้ียงร่างกายกท็ างานไม่ได้ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ยนิ -หยาง มีคุณสมบตั ิตรงขา้ มกนั แต่พ่งึ พาอาศยั กนั มีการเปลี่ยนแปลงข้ึนลง เปล่ียนแปลงซ่ึงกนั และกนั ได้ ถา้ อยรู่ ่วมกนั อยา่ งสมดุลร่างกายกจ็ ะเป็นปกติ แต่ถา้ หากยนิ -หยางไม่สมดุล กเ็ ป็นเหตุใหเ้ กิดโรคภยั ไขเ้ จบ็ ข้ึน ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ หากหยางมีปริมาณมากเกินไป กจ็ ะทาใหย้ นิ อ่อนกาลงั ลง และในทานองกลบั กนั ถา้ ยนิ มากเกินไปกจ็ ะเป็นอุปสรรคขวางก้นั หยาง ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
การเปลยี่ นแปลงทางพยาธิวทิ ยาของร่างกาย ถา้ ยนิ -หยางเสียสมดุล จะเกิดโรค ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ โดยการเกิดโรคและการดาเนินการของโรค ข้ึนกบั ปัจจยั 2 ประการ คือ - ลมปราณตา้ นทานโรค（正气） คือ สมรรถภาพในการตา้ นทานโรค จากภายในร่างกาย ไดแ้ ก่ สารจาเป็นในร่างกาย เป็นยนิ ลมปราณเป็นหยาง - ลมปราณก่อโรค（邪气） คือ อิทธิพลและปัจจยั ต่าง ๆ ท่ีทาใหเ้ กิดโรค จากภายนอกร่างกาย ไดแ้ ก่ ความเยน็ ความช้ืนเป็นยนิ ความร้อน ลม ไฟ เป็นหยาง ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
การเปลยี่ นแปลงของยนิ และหยาง มีดงั นี้ 1. ยนิ -หยาง เพิม่ ข้ึน （阴阳偏盛） คือ ระดบั ของยนิ หรือหยางเพิ่มสูงกวา่ ปกติ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ระดบั ลมปราณก่อโรคหยางเพม่ิ ขนึ้ ทาใหเ้ กิดกลุ่มอาการร้อน (阳胜则热：实热证) เช่น มีไขส้ ูง เหงื่อออก หนา้ แดง ชีพจรเร็ว ขณะเดียวกนั หยางที่เพมิ่ ข้ึน สามารถเผาผลาญของเหลวในร่างกายใหล้ ดลง ทาใหพ้ บอาการคอแหง้ เป็นตน้ เรียกวา่ หยางเพิ่มทาใหย้ นิ ป่ วย (阳胜则阴病) ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
ระดับลมปราณก่อโรคยนิ เพมิ่ ขนึ้ ทาใหเ้ กิดกลุ่มอาการเยน็ ( 阴胜则寒：实寒证 ) เช่น ปวดทอ้ ง ทอ้ งเดิน ลิ้นซีด มีฝ้าขาว ชีพจรลึก ขณะเดียวกนั ยนิ เพ่มิ ข้ึน จะไปทาลายลมปราณหยางในร่างกาย ทาใหม้ ีอาการกลวั หนาว มือเทา้ เยน็ เป็นตน้ เรียกวา่ ยนิ เพมิ่ ทาใหห้ ยางป่ วย (阴胜则阳病) ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
2. ยนิ -หยาง ลดลง (阴阳偏衰) คือ ระดบั ยนิ หรือหยางลดลงต่ากวา่ ปกติ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ระดบั ลมปราณก่อโรคยนิ ลดลง ทาใหเ้ กิดกลุ่มอาการร้อน (阴虚则热：虚寒证 ) เช่น มีไขเ้ ป็นเวลา เหง่ือออกมากตอนกลางคืน ร้อนตามฝ่ ามือฝ่ าเทา้ ปากและลิ้นแหง้ ชีพจรเลก็ เร็ว ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
ระดับลมปราณก่อโรคหยางลดลง ทาใหเ้ กิดกลุ่มอาการเยน็ (阳虚则寒：虚热证) เช่น ใบหนา้ ซีดขาว กลวั หนาว มือเยน็ อ่อนเพลีย เหงื่อออกมากตอนกลางวนั ชีพจรเบา ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
การรักษาโรคเกิดจากสภาพหยางมากไป (ร้อน) กใ็ หย้ าเยน็ ถา้ เกิดจากสภาพยนิ มากไป (เยน็ ) กใ็ หย้ าร้อนหรือยาขบั เยน็ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ แต่ถา้ สภาวะหยางอ่อนลงแลว้ มีผลทาใหย้ นิ ดูมากเกิน การรักษาใชว้ ธิ ีเพมิ่ หยาง และพยงุ ยนิ ใหค้ งสภาพพอดีไว้ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ หรือในทานองกลบั กนั เพือ่ ปรับยนิ -หยางใหส้ ู่สภาวะสมดุล ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
อาหารหรือยาท่ีมีรสเคม็ (咸) ขม (苦) เปร้ียว (酸) ฝาด (涩) จดั เป็นยนิ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ อาหารหรือยาท่ีมีรสเผด็ (辛) หวาน (甘) จืด (淡) จดั เป็นหยาง ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ยาที่มีฤทธ์ิช่วยกระจาย ระบาย (发散) ข้ึนขา้ งบนหรือออกขา้ งนอก (升浮) จดั เป็นหยาง ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ยาที่มีฤทธ์ิช่วยดบั สมาน (收敛) ลงขา้ งล่างหรือเขา้ ขา้ งใน (沉降) จดั เป็นยนิ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ http://cmed.hcu.ac.th/knowledge.php?num=41
เครื่องประดบั กบั ความเชื่อเร่ืองหยนิ -หยาง เคร่ืองหมายพลงั ดา้ นหยนิ และพลงั ดา้ นหยาง ถูกสร้างข้ึนมาเพ่ือเป็นสัญลกั ษณ์ประจาลทั ธิเต๋า อนั หมายถึง อานาจท่ีมีบทบาทต่อกนั ของจกั รวาลนกั ปราชญ์ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ชาวจีนมีความเช่ือวา่ พลงั ดา้ นหยนิ -พลงั ดา้ นหยาง เป็นตวั แทนของพลงั แห่งจกั รวาล 2 ดา้ น กล่าวกนั วา่ เคร่ืองหมายพลงั ดา้ นหยนิ และพลงั ดา้ นหยางน้ี พฒั นามาจากปรากฎการณ์ทางธรรมชาติของจกั รวาล ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
เงิน เป็นโลหะที่มีลกั ษณะของพลงั ดา้ นหยนิ ซ่ึงเป็นส่วนสีดา ใหค้ วามหมายถึง แสงจนั ทร์ที่มีความอ่อนโยน เป็นตวั แทนของความเตม็ ใจ อาการรับหรือยอมที่จะเป็นฝ่ ายถูกกระทา เป็นพลงั แห่งสตรีเพศ ความเยอื กเยน็ การหยดุ น่ิง การเคล่ือนลงต่า การเกบ็ รักษา การยบั ย้งั ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ มีลกั ษณะของความเยน็ ใหส้ รรพคุณช่วยขจดั ลมร้อนในร่างกาย ลดอาการบวม ช่วยสร้างความสงบใหเ้ กิดข้ึนในจิตใจ ในผปู้ ่ วยที่มีอาการร้อนตามใบหนา้ และหนา้ อก ใบหนา้ แดงบวม คอบวม อกบวม และเจบ็ รวมถึงคนที่มีไขมนั สะสมบริเวณลาคอและใตร้ ักแร้ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ หากสวมสร้อยคอเงิน หรือต่างหูเงิน จะสามารถช่วยบรรเทาและรักษาอาการเหล่าน้ีได้
ทอง เป็นโลหะท่ีมีลกั ษณะของพลงั ดา้ นหยาง ซ่ึงเป็นส่วนสีขาว ใหค้ วามหมายถึง พระอาทิตย์ เป็นสัญลกั ษณ์ของพลงั แห่งบุรุษเพศ การเคลื่อนไหว ความกระตือรือร้น การเคล่ือนข้ึนไปดา้ นบน การเจริญเติบโต ความเจริญรุ่งเรือง ความร้อนแรง ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ มีลกั ษณะของความร้อนทาใหล้ มข้ึนสูง มีจิตใจร่าเริง เคร่ืองประดบั ท่ีทาจากทอง เช่น สร้อยคอ ต่างหู กรอบแวน่ จะช่วยทาใหล้ มสูงข้ึน เหมาะสาหรับบุคคลท่ีมีร่างกายพลงั ดา้ นหยนิ อ่อน หนา้ ซีด เวยี นศีรษะ ตาลาย ร่างกายอ่อนแอ ความดนั โลหิตต่า ชีพจรเบา ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
ความแตกต่าง จงึ เกดิ เป็ นความสมดุล และความพอดี ความแตกต่างกนั อยา่ งชดั เจนในคุณสมบตั ิของพลงั ดา้ นหยนิ ซ่ึงหมายถึงสภาพการคงที่ เปรียบเสมือนดิน และพลงั ดา้ นหยาง ซ่ึงแสดงถึงสภาพการเคล่ือนไหวเปรียบเสมือนน้า เม่ือการคงที่ปะทะการเคลื่อนไหว ดงั เช่นดินปะทะน้า จึงบงั เกิดผลลพั ธซ์ ่ึงเป็นพลงั อนั มหศั จรรยข์ องโลก และเป็นความลบั แห่งจกั รวาล ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ เกดิ เป็ นความสมดุล ความพอดี เปรียบไดจ้ าก หากมีพลงั ดา้ นหยนิ มากเกินไป ทุกส่ิงทุกอยา่ งจะสงบน่ิง เงียบสงบ จนกลายเป็นความเฉื่อยชา แต่หากมีพลงั ดา้ นหยางมากเกินไป ทุกสรรพสิ่งจะกลบั กลายเป็นความกา้ วร้าว ความรุนแรง ซ่ึงทาใหเ้ กิดความโกลาหลข้ึนได้ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
พลงั ดา้ นหยนิ น้นั เปรียบเสมือนกบั เพศหญิง ในทางกลบั กนั พลงั ดา้ นหยาง เปรียบเสมือนกบั เพศชาย ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ซ่ึง พลงั ดา้ นหยางจะไม่สามารถเกิด และเติบโตข้ึนไดโ้ ดยปราศจากพลงั ดา้ นหยนิ และพลงั ดา้ นหยนิ กไ็ ม่อาจใหก้ าเนิดชีวติ ใหม่ไดห้ ากปราศจากซ่ึงพลงั ดา้ นหยาง ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ พลงั ดา้ นหยนิ และพลงั ดา้ นหยาง จึงเป็นสิ่งท่ีถูกสร้างข้ึน เพ่ือใชเ้ ป็นตวั แทนแห่งสจั ธรรมของโลก ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________
Search
