การงานอาชีพ ม.4 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 การเพาะปลูกพืช

การเพาะปลกู พืช การงานอาชพี และเทคโนโลยี ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 4 หนว่ ยการเรยี นรูท้ ่ี 1 กลมุ่ สาระการเรยี นรกู้ ารงานอาชพี หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 2 หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 3 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 Slide PowerPoint_ส่อื ประกอบการสอน คณุ ครูกญั ญาณี แสนตรี กลุ่มสาระการเรยี นรูก้ ารงานอาชีพ

4หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ การเพาะปลกู พืช สาระการเรยี นรู้แกนกลาง • ความคิดสรางสรรคมี 4 ลักษณะ ประกอบดวย ความคิดริเร่ิม ความคลองในการคิด ความยดื หยนุ ในการคดิ และความคิดละเอียดลออ • ทกั ษะการจัดการ เปนการจัดการระบบงานและระบบคน เพ่อื ใหการทํางานสาํ เร็จตามเปาหมายอยางมีประสิทธภิ าพ เชน การปลกู พืช ขยายพันธุพชื หรือเลี้ยงสัตว • คุณธรรมและลกั ษณะนสิ ัยในการทํางานเปนการสรางคณุ งามความดี และควรฝกใหผเู รียนมีคุณภาพท่ีสําคญั ๆ เชน ขยัน อดทน รบั ผิดชอบ ซอ่ื สัตย • การใชพลงั งาน ทรพั ยากรอยางคมุ คาและยัง่ ยืน เปนคณุ ธรรมในการทาํ งาน

การเพาะปลกู พชื ปัจจยั ท่เี ก่ียวขอ้ ง ปจั จัยที่มอี ิทธพิ ลต่อการ เครื่องมอื และอุปกรณ์ ประโยชนข์ องการ กบั การปลูกพืช เจริญเตบิ โตของพชื ในการปลกู พืช เตรียมพนั ธ์ุพชื การเตรียมดนิ ปลกู พืช ตัวอย่าง ตัวอย่าง ตัวอยา่ ง การขยายพนั ธพ์ุ ชื การปลกู กะเพรา การปลกู เข็ม ดว้ ยวิธกี ารปกั ชา

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการปลูกพืช 4 ทาเลตง้ั ของดิน 1 ความลาดเอยี ง หรือระดบั ความสงู ต่าของพื้นท่ี ควรเปน็ พน้ื ท่ีท่ตี ั้งอยู่ใกลต้ ลาดและชมุ ชน แปลงปลูกพชื ควรมีความลาดเอียงเลก็ นอ้ ย เพื่อความสะดวกในการขนสง่ ผลผลติ เพอ่ื สะดวกในการระบายนํา้ 5 2 ขนาดของพนื้ ที่ แหล่งนา้ เลอื กใชเ้ ครอื่ งมือและเครอ่ื งทุ่นแรงท่มี ขี นาดเหมาะสม กับพื้นที่ เพ่อื ความสะดวกและคุม้ คา่ ต่อการลงทุน แหลง่ น้าผิวดิน เกิดจากน้ําฝนที่ไหลมารวมตัวกนั 3 คุณสมบัตขิ องดนิ ซึ่งจะมธี าตอุ าหารที่จาํ เปน็ ต่อพชื แหลง่ น้าใต้ดิน หรอื นา้ บาดาล สังเกตและประเมินคณุ ภาพของดิน เพอ่ื หาความอดุ มสมบูรณ์ ปรมิ าณ เกิดจากนํา้ ฝนท่ตี กลงมาแล้วซมึ ลง ธาตอุ าหารพืชของดนิ กอ่ นที่จะลงมอื ปลูกพชื ในดินชนั้ ตา่ ง ๆ น้าจากอ่างเก็บน้า เหมอื ง ฝาย เข่ือน มคี วามสําคัญต่อการปลูกพืชในฤดูแลง้

ปัจจัยทีม่ อี ทิ ธพิ ลต่อการเจริญเติบโตของพชื 1 ดิน ส่วนประกอบของดิน อากาศ อนิ ทรียวัตถุ - เป็นกลุ่มแก๊สที่อยูใ่ นช่องว่างระหว่างเม็ดดนิ ประกอบด้วย - เกดิ จากการสลายตัวของเศษพชื ซากสัตว์ แก๊สไนโตรเจน ออกซิเจน และคาร์บอนไดออกไซด์ - เป็นแหลง่ กาเนดิ ธาตุอาหารพืชและแหลง่ อาหาร - เป็นแหลง่ แกส๊ ออกซเิ จนสาหรับรากพชื และจุลินทรีย์ในดนิ ของจุลินทรยี ์ในดนิ น้า แร่ธาตุ - ของเหลวที่อย่ตู ามช่องวา่ งระหว่างเมด็ ดนิ หรืออนุภาคดิน - เกดิ จากการยอ่ ยสลายตัวของหินและแร่ธาตตุ ่าง ๆ - เป็นสว่ นละลายธาตอุ าหารตา่ ง ๆ ในดนิ และช่วยดดู ลาเลียง - เปน็ แหลง่ กาเนิดธาตุอาหารพืชและจลุ ินทรยี ใ์ นดิน ธาตุอาหารพชื จากรากสู่ลาต้นและใบ

ปัจจยั ท่ีมอี ทิ ธพิ ลต่อการเจริญเติบโตของพชื (ตอ่ ) 1 ดิน (ต่อ) ประเภทของดิน ดินทราย เสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางของอนภุ าคดิน ดนิ เหนียว ดินรว่ น ต้ังแต่ 0.05-2.0 มม. เสน้ ผ่านศูนยก์ ลางของอนุภาคดนิ เส้นผ่านศนู ย์กลางของอนุภาคดนิ เล็กกวา่ 0.002 มม. ต้ังแต่ 0.002-0.005 มม. เปน็ ดนิ ท่มี เี นื้อหยาบ ไม่เกาะตัวกนั เปน็ ดินที่เกาะตวั กันอยา่ งหนาแนน่ เปน็ ดินที่มชี อ่ งวา่ งระหว่างเม็ดดินมาก มชี ่องวา่ งในดนิ มากจึงระบายน้ําไดด้ ี จึงมปี ระสทิ ธิภาพในการอุ้มน้าํ ดีทส่ี ุด น้ําและอากาศผา่ นได้ง่าย การปรบั ปรุงดนิ ให้เหมาะสมกบั การเจรญิ เติบโตของพืช ดนิ ดา่ ง ดนิ กรด - ใส่ป๋ยุ อินทรีย์ เพื่อลดปฏกิ ริ ิยาทางเคมขี องดนิ และเพิม่ ความอดุ มสมบรู ณ์ - ใสป่ นู ขาว หรอื ปนู มารล์ หรอื ขีเ้ ถา้ แกลบ เพ่อื ปรับสภาพให้กรดเจือจาง - ทดนา้ํ เข้าแปลงปลูกพืช แล้วกกั น้าํ ไว้ จะช่วยลดความเจือจางของดา่ ง - ใช้อินทรียวัตถุ เพราะสามารถดูดซบั นํ้าและธาตอุ าหารไดด้ ี - ไถพลกิ หน้าดิน เพ่ือลดปฏกิ ริ ยิ าทางเคมขี องดิน - ใสป่ ุ๋ยหมัก เพอ่ื เพ่มิ แหลง่ อาหารของจลุ นิ ทรีย์ในดิน - ใสป่ ยุ๋ ท่ีมีฤทธ์ิตกค้างเป็นกรด - ลดการใชป้ ุย๋ เคมี - ใสส่ ารเคมี เช่น ธาตกุ าํ มะถัน จะสามารถลดความดา่ งของดนิ - ใชน้ า้ํ ชะล้างกรดในดนิ โดยกักนาํ้ ไวแ้ ละระบายออก

ปจั จยั ที่มอี ทิ ธพิ ลตอ่ การเจรญิ เติบโตของพชื (ต่อ) ดนิ กรด ดนิ ด่าง

ปจั จัยที่มอี ิทธพิ ลตอ่ การเจริญเติบโตของพืช (ต่อ) พืชทต่ี ้องการน้าในปริมาณปานกลาง 2 นา้ เงาะ มะขาม พืชท่ีต้องการน้าในปริมาณมาก พชื ท่มี ีระบบรากพเิ ศษ ขา้ ว แหว้ น้าเป็นสง่ิ จาํ เป็นตอ่ การ ดาํ รงชวี ติ และการเจรญิ เตบิ โต กลว้ ยไม้พนั ธตุ์ ่าง ๆ พชื ที่ตอ้ งการน้าในปรมิ าณนอ้ ย ของพชื เชน่ ช่วยละลายแรธ่ าตุอาหาร ในดนิ ชว่ ยในการสงั เคราะห์แสงของพชื โดยทัว่ ไปพชื แตล่ ะประเภท จะมีความตอ้ งการนํ้าทตี่ า่ งกนั สามารถแบง่ พชื ได้ ดงั นี้ มันสาปะหลัง กระบองเพชร

ปัจจัยท่มี ีอทิ ธพิ ลตอ่ การเจรญิ เตบิ โตของพชื (ตอ่ ) 3 อณุ หภมู ิ พชื เมอื งหนาว เปน็ พชื ที่ต้องการอุณหภมู ิในการ ท้อ มันฝรัง่ แอปเปลิ มังคดุ ส้ม เจริญเติบโต 15 - 20 องศาเซลเซียส พืชเมืองรอ้ น เป็นพืชทีต่ ้องการอุณหภมู ิในการ เจริญเตบิ โต 20 - 40 องศาเซลเซยี ส ข้าวโพด

ปัจจยั ท่มี ีอทิ ธพิ ลตอ่ การเจริญเตบิ โตของพืช (ตอ่ ) 4 แสงสว่าง แสงมอี ทิ ธพิ ลต่อการสรา้ งผลผลติ พืช แสงเป็นปจั จัยในการงอกของเมล็ด เมล็ดพืชบางชนิดตอ้ งการแสงในการงอก พชื วันสนั้ พืชวันยาว พชื ที่ไม่มีปฏิกริ ิยาต่อชว่ งแสง เช่น ยาสบู ผกั กาดหอม แตเ่ มล็ดพชื สว่ นใหญ่ ไม่ต้องการแสงในการงอก ต้องการแสง 10-14 ชว่ั โมงตอ่ วัน ต้องการแสง 14-16 ชั่วโมงต่อวัน แสงไม่มีผลต่อการออกดอก แสงจงึ จะมีความสาคญั หลังจากการงอกแล้ว เชน่ ครสิ ตม์ าส เบญจมาศ เชน่ พดุ ซ้อน ผกั กาดหอม เชน่ มะเขือเทศ กระเจี๊ยบ

ปัจจยั ทมี่ ีอทิ ธิพลตอ่ การเจริญเตบิ โตของพืช (ต่อ) ความเขม้ ของแสง 4 แสงสว่าง (ตอ่ ) คุณภาพของแสง แสงสีแดง ช่วยใหเ้ มล็ดพืชงอกไดเ้ ร็วขนึ้ รวมถึงการเจริญเตบิ โต ของต้นกล้าและการผลติ ดอก แสงสนี า้ เงนิ พชื ในร่ม พชื กลางแจ้ง ช่วยกระต้นุ การสร้าง เปน็ พชื ท่ตี ้องการความเขม้ ของแสงตํ่า เป็นพืชที่ตอ้ งการความเขม้ ของแสงสงู เมื่อปลูก คลอโรฟิลล์ในพชื เมือ่ ปลูกในทร่ี ่มพชื จะเจรญิ เตบิ โตได้ดี กลางแจง้ จะทําใหก้ ระบวนการสังเคราะห์แสงของ เช่น สาวน้อยประแปง้ เฟิน พืชทาํ ได้ดี เชน่ ย่ีโถ ดาวกระจาย

ปจั จยั ที่มีอทิ ธิพลตอ่ การเจรญิ เติบโตของพชื (ตอ่ ) 5 อากาศและธาตอุ าหาร เม่ือลมพดั โมเลกลุ ของ แก๊สออกซิเจน O2 ออกซิเจน ชว่ ยในการหายใจของพชื คาร์บอนไดออกไซด์ และโมเลกลุ ของนา้ จะเคลื่อนทเี่ ข้าและออกทางปากใบพชื CO2 คาร์บอนไดออกไซด์ ช่วยในการสังเคราะหแ์ สง ทาให้เกดิ การหายใจ การคายน้า หรือการปรุงอาหารของพืช และการสังเคราะห์แสงของพชื ธาตุอาหารหลัก ธาตอุ าหารรอง ธาตุอาหารเสริม NPK Ca Mg S B Fe Mn Mo Zn Cu Cl

เครอ่ื งมือและอุปกรณ์ในการปลกู พืช เครือ่ งมอื ทใี่ ชด้ แู ลบารุงรกั ษาพืช 1 ประเภทของเครอื่ งมือและอปุ กรณท์ ใี่ ช้ในการปลูกพืช เครือ่ งมือทใ่ี ชใ้ นเตรียมดิน พรวนดนิ พลัว่ ชอ้ นปลกู สอ้ มปลูก เลอ่ื ยตดั ก่ิงไม้ บัวรดนา้ เครอ่ื งพน่ สารเคมี เครือ่ งมอื ที่ใชเ้ กบ็ เกยี่ ว เครอ่ื งมอื บริการพิเศษ เคียว ตะกร้อ จอบ เครือ่ งตัดหญา้ เครอ่ื งสขี ้าว

เครอ่ื งมอื และอุปกรณใ์ นการปลกู พืช (ต่อ) 2 หลักการใช้และเก็บรักษาเคร่อื งมอื และอุปกรณใ์ นการปลูกพชื 1 ศกึ ษาวธิ กี ารใชเ้ ครื่องมอื จาก 2 เคร่อื งมือท่เี ป็นโลหะ ควรชโลมด้วย น้ามนั กันสนิมหลงั การใช้งานทกุ คร้ัง คู่มือการใช้งานก่อนนาไปใช้ 3 ขณะใช้เคร่ืองมอื ควรแตง่ กาย 4 เครื่องมือทกุ ชนดิ ควรเกบ็ ไว้ อย่างรัดกุมและเหมาะสม ในโรงเรอื นใหม้ ิดชิด

VDO

ประโยชนข์ องการเตรยี มพันธ์พุ ชื ประโยชนข์ องการเตรียมพันธพ์ุ ชื จากส่วนต่าง ๆ ของพืช ประโยชน์ของการเตรยี มพนั ธ์ุพชื จากเมลด็ พนั ธพ์ุ ืชท่ไี ดจ้ ะมีลกั ษณะเหมือนพอ่ แม่พันธ์ุ ทกุ ประการ ทาใหไ้ ม่เกดิ การกลายพันธ์ุ ทาได้งา่ ย สะดวก รวดเร็ว ซ่งึ ต้นพืชทไ่ี ด้ จะมีจานวนมาก และมอี ายุเทา่ ๆ กนั สามารถรวมลกั ษณะทดี่ ไี วใ้ นตน้ เดยี วกัน ทาใหไ้ ด้พชื ชนิดใหมท่ ่ีให้ผลผลิตดี จะทาใหต้ ้นพชื มีรากแก้วแขง็ แรง เพราะรากจะหยง่ั ลกึ ลงในดนิ ทาให้ได้ผลผลติ ทเ่ี ร็วกวา่ การเตรยี ม และเจริญเติบโตอยา่ งรวดเรว็ พนั ธพ์ุ ชื จากเมล็ด ทาให้ไดพ้ ืชพนั ธุ์ใหม่ท่ีใหผ้ ลผลิตดกี วา่ พันธ์เุ ดมิ การปลูกพชื วิธนี น้ี ยิ มใช้เพอื่ การทดลอง ค้นคว้า และปรบั ปรงุ พนั ธพ์ุ ืช

การเตรยี มดนิ ปลูกพืช การเตรียมดนิ เพาะเมลด็ หรือเพาะกล้าในภาชนะ 1 ส่วน ปยุ๋ คอก 111 สสสวว่่ว่ นนน ปุย๋ หมัก 1 ส่วน ทรายหยาบ 1 สว่ น ปุย๋ หมัก ปุ๋ยคอก 1 ส่วน ปยุ๋ หมกั หรอื 3 สว่ น ดินรว่ น ทรายหยาบ 3 ส่วน ปยุ๋ อินทรยี ์ 3 ส่วน ดนิ รว่ น ดินร่วน สูตรที่ 3 สูตรที่ 1 สูตรที่ 2 การเตรยี มดนิ เพาะเมลด็ ในแปลงเพาะ 1. กาจัดวชั พชื และวสั ดุอน่ื ๆ 2. ขดุ ดนิ ใหล้ ึกประมาณ 20-30 ซม. 3. นาปยุ๋ คอก หรือปยุ๋ อนิ ทรยี ์ 4. แปลงเพาะควรมีหลงั คา ออกจากบริเวณแปลงเพาะ พลิกดินชั้นล่างขน้ึ มาและตากทง้ิ ไว้ 2-3 วนั ทรายหยาบผสมใหเ้ ข้ากนั แลว้ เพื่อป้องกันแสงแดด ลม และฝน เกลย่ี หน้าดนิ ใหเ้ รียบ

ตวั อยา่ ง การปลูกกะเพรา วธิ กี ารเตรยี มดนิ กะเพรา 1. กาจดั วชั พชื และวสั ดอุ ่นื ๆ ออกจาก 2. ใชจ้ อบขุดพลกิ หน้าดนิ ชัน้ ล่าง 3. ใสป่ ุ๋ยคอก หรือปุ๋ยหมกั ปริมาณ บรเิ วณแปลงปลกู จากนน้ั ใช้ไม้ปกั ขึ้นมาชั้นบน และปล่อยดินตาก 4-6 ปป๊ี ต่อพน้ื ท่ี 4 ตารางเมตร เปน็ พชื ผักสวนครัวทีน่ ิยมนํามา เพอื่ กาหนดขนาดของแปลงปลูก แดดให้แห้ง 2-3 วนั บริโภคเพราะราคาถูก ปลกู งา่ ย และเจรญิ เติบโตเรว็ มคี วามสงู วธิ กี ารปลกู ประมาณ 1 - 3 นิว้ ลําตน้ แขง็ ใบเรยี วยาว ออกดอกเป็นช่อ ต้ังขึ้น นยิ มนําไปประกอบอาหาร 1. หว่านเมลด็ ลงไปในแปลงปลูก จากน้ัน 2. เมอื่ ต้นกลา้ อายุ 5-7 วนั ให้ใส่ 3. เม่ือต้นกล้ามอี ายุ 25-30 วนั ใช้ดนิ กลบเมลด็ และรดน้าตามทันที ปยุ๋ คอก หรอื ปยุ๋ หมัก และรดนา้ ทุกวัน หรอื ต้นกลา้ โตเต็มทแี่ ลว้ จึงนามาประกอบอาหารได้

ตัวอย่าง การปลูกเขม็ วธิ กี ารเตรยี มดิน เขม็ 1 สว่ น 1. เตรยี มดนิ ที่ใช้ปลูก มีส่วนผสม ดังน้ี 2. นาเอาส่วนผสมทัง้ 4 ส่วนมาผสม 1 สว่ น - ดนิ รว่ น 1 สว่ น ให้เขา้ กนั จากนน้ั จงึ จะนาไปใช้งานได้ เป็นไมพ้ ุ่ม สูงประมาณ 1-3 เมตร 1 ส่วน - อินทรียวัตถุ 1 ส่วน ลําต้นมีขนาดเลก็ ดอกเปน็ ชอ่ อยู่ 1 สว่ น - ปยุ๋ คอก 1 สว่ น ปลายยอด มีหลายสี นยิ มปลกู เป็น วธิ กี ารปลกู - ทรายหยาบ 1 ส่วน ไมด้ อกประดับและไมด้ อกกระถาง 1. นาดนิ ทเี่ ตรยี มไว้ใส่ในกระถาง 2. เม่ือตน้ กลา้ อายุ 5-7 วัน จึงเรมิ่ ให้ปยุ๋ 3. เมื่อต้นกลา้ มอี ายุ 30-35 วนั ขนาด 8-12 นิ้ว จากนัน้ นาเมล็ด ใส่ลงในกระถางและรดนา้ ทุกวัน สตู รเสมอ 15-15-15 หรือ 16-16-16 จึงยา้ ยลงปลูกในกระถางใหม่ และรดนา้ ทกุ 3-4 วนั หรอื ในแปลงตามต้องการ

ตัวอย่าง การขยายพนั ธพ์ุ ชื ด้วยวธิ ีการปักชา วิธีการปกั ชา 1. ตัดก่ิงยาวประมาณ 3-6 น้ิว โดยตัดใต้ข้อให้ เฉียง 45 องศา เพ่ือเพ่ิมพ้ืนท่ีการแตกรากมากข้ึน การปกั ชา 2. นาก่ิงไปแช่นา้ และเก็บไว้ในที่ที่มีสภาพแวดล้อม เหมาะสม การปกั ชาํ เปน็ การนําสว่ นต่าง ๆ ของพชื เชน่ กง่ิ ราก มาตดั และเก็บ 3. หลังจากก่ิงปักชาออกรากแข็งแรงแล้ว ให้นาไป ไว้ทท่ี ี่มสี ภาพแวดลอ้ มเหมาะสม ปลูกในภาชนะ หรือแปลงปลูก เมื่อพืชออกรากหรอื แตกยอด เปน็ พชื ต้นใหม่แล้ว จึงนําไปปักชาํ ในแปลงปลูก

การเพาะปลกู พืช การงานอาชพี และเทคโนโลยี ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 4 หนว่ ยการเรยี นรูท้ ่ี 1 กลมุ่ สาระการเรยี นรกู้ ารงานอาชพี หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 2 หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 3 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 Slide PowerPoint_ส่อื ประกอบการสอน คณุ ครูกญั ญาณี แสนตรี กลุ่มสาระการเรยี นรูก้ ารงานอาชีพ