การงานอาชีพ ม.3 หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 การประดิษฐ์บรรจุภัณฑ์จากวัสดุธรรมชาติ

หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 การงานอาชีพ ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 3 กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ การประดษิ ฐ์บรรจุภณั ฑ์จากวสั ดุธรรมชาติ คุณครูกญั ญาณี แสนตรี

5หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี การประดษิ ฐ์บรรจุภณั ฑ์จากวัสดุธรรมชาติ ตัวชี้วัด • อภิปรายข้นั ตอนการทางานที่มีประสิทธิภาพ (ง 1.1 ม.3/1) • ใชท้ กั ษะในการทางานร่วมกนั อยา่ งมีคุณธรรม (ง 1.1 ม.3/2) • อภิปรายการทางานโดยใชท้ กั ษะการจดั การ เพื่อการประหยดั พลงั งาน ทรัพยากร และส่ิงแวดลอ้ ม (ง 1.1 ม.3/3)

หากต้องการสร้างบรรจุภัณฑ์เพื่อใส่ขนม แล้วนาไปจาหน่ายในตลาด ที่อยู่ใกล้บ้าน จะเริ่มต้นสร้างบรรจุภณั ฑ์อย่างไร

ความสาคญั ของบรรจุภณั ฑ์ รักษาคุณภาพ ปกป้องไม่ใหเ้ กิดความเสียหายจากการบรรจุ การขนส่ง และการปนเป้ื อน เกิดความสะดวกสบายในการขนส่งและการจดั เกบ็ ผลิตภณั ฑ์ ส่งเสริมดา้ นการตลาดใหก้ บั ผลิตภณั ฑใ์ หไ้ ดร้ ับความสนใจจากผบู้ ริโภคมากข้ึน เป็นแรงจูงใจในการเลือกซ้ือสินคา้ เนื่องจากถูกออกแบบใหม้ ีความสวยงามและโดดเด่น ช่วยใหผ้ บู้ ริโภคมองเห็นคุณค่าของผลิตภณั ฑ์ ผลิตภณั ฑถ์ ึงมือผบู้ ริโภคอยา่ งปลอดภยั ในสภาพดี

ประเภทของบรรจุภณั ฑ์ กระดาษ พลาสตกิ โลหะ แก้ว ไม้ นิยมใชก้ นั มาก แบ่งเป็ นพลาสติกคงรู ป รักษาคุณภาพของ ใชใ้ นอุตสาหกรรมต่าง ๆ ทาเป็นบรรจุภณั ฑไ์ ด้ เพราะมีตน้ ทุนต่า (ขวด ถว้ ย ลงั ) ผลิตภณั ฑไ์ ดน้ าน พบใน มีความสวยงาม ขาว ใส หลากหลาย มีความคงทน นามาใชผ้ ลิตบรรจุภณั ฑ์ เปลี่ยนเป็นรูปทรงต่าง ๆ ได้ ไดห้ ลายชนิด ยอ่ ยสลาย และพลาสติกอ่อนตวั ผลิตภณั ฑท์ ี่ตอ้ งผา่ น มากมาย แต่เปราะบาง แขง็ แรง นิยมใชบ้ รรจุ ไดเ้ องตามธรรมชาติ (ฟิ ลม์ ถุง ซอง) กระบวนการฆ่าเช้ือ ผลิตภณั ฑท์ ่ีมีขนาดใหญ่ และแตกหกั ง่าย ไม่สามารถยอ่ ยสลายเองได้ ดว้ ยความร้อน และมีน้าหนกั มาก

หลกั การเลือกบรรจุภณั ฑ์ เลือกใหม้ ีรูปแบบและลกั ษณะ เลือกใหเ้ หมาะสมกบั อายุ ที่เหมาะสมกบั ผลิตภณั ฑ์ และการเกบ็ รักษาของผลิตภณั ฑ์ เลือกใหเ้ หมาะสมกบั ประเภท เลือกโดยคานึงถึงวธิ ีการบรรจุ ของผลิตภณั ฑ์ เช่น ของแหง้ ของสด การขนส่ง การจดั เกบ็ และการจาหน่าย เลือกใหเ้ หมาะสมกบั คุณสมบตั ิ เลือกใหเ้ หมาะสมกบั ราคา ของผลิตภณั ฑ์ เช่น สินคา้ มีความช้ืนสูง ผลิตภณั ฑต์ อ้ งช่วยรักษาสิ่งแวดลอ้ ม

หลกั การออกแบบบรรจุภณั ฑ์ โครงสร้างของบรรจุภณั ฑ์ ❖ การออกแบบต้องเหมาะสมกับผลิตภัณฑ์และการ นาไปใช้ ❖ ถนอมผลิตภณั ฑ์ เพ่ือป้องกนั ความเสียหายต่าง ๆ ได้ เป็นอยา่ งดี ❖ ง่ายต่อการทาความเขา้ ใจและการจาแนกประเภทของ ผลิตภณั ฑ์ ❖ บรรจุภณั ฑม์ ีขนาดเหมาะสม สามารถรองรับน้าหนกั ของผลิตภณั ฑไ์ ด้ ❖ สะดวกต่อการใชง้ าน การบรรจุ การขนส่ง การจดั เก็บ และการจาหน่าย ❖ ผลิตจากวสั ดุที่ไม่ทาลายสิ่งแวดลอ้ ม มีความแข็งแรง ทนทาน และตน้ ทุนการผลิตไม่สูง

หลกั การออกแบบบรรจุภณั ฑ์ การออกแบบกราฟิ ก ❖ ใชส้ ีที่ส่ือความหมายไดอ้ ย่างชดั เจน มีความเหมาะสม กบั ผลิตภณั ฑ์ ❖ ภาพท่ีใชต้ อ้ งส่ือลกั ษณะและรูปแบบของผลิตภัณฑ์ได้ อยา่ งชดั เจน ❖ ใช้ตวั อกั ษรท่ีอ่านง่าย มีขนาดเหมาะสม ไม่เล็ก หรือ ใหญ่เกินไป ❖ บ่งบอกตัวตนของผลิตภัณฑ์ชนิ ดน้ัน ๆ ได้ เช่น ผลิตภณั ฑด์ ูแลเสน้ ผม ❖ แจง้ ขอ้ มูลเก่ียวกบั ผลิตภณั ฑใ์ ห้ชดั เจน เช่น รายละเอียด ของผลิตภณั ฑ์ ❖ ออกแบบอยา่ งสวยงาม โดดเด่น โดยยึดหลกั ความพอดี ไม่มาก หรือนอ้ ยเกินไป

จุดมุ่งหมายของการออกแบบบรรจุภณั ฑ์ สร้างความโดดเด่น เน้นความแตกต่าง ให้ความรู้สึกร่วมทดี่ ี ตอ้ งออกแบบใหโ้ ดดเด่นและสะดุดตา ตอ้ งมีคุณสมบตั ิและลกั ษณะโดดเด่น ตอ้ งรู้สึกดีต่อการออกแบบบรรจุภณั ฑ์ เนื่องจากผลิตภณั ฑบ์ างชนิด แตกต่างจากผลิตภณั ฑป์ ระเภทเดียวกนั โดยรวมท้งั หมด เพื่อสร้างแรงจูงใจ มีการแขง่ ขนั ทางการตลาดสูง เพ่ือใหส้ งั เกตเห็นและสร้างแรงจูงใจ ในการซ้ือผลิตภณั ฑ์

ข้นั ตอนการสร้างบรรจุภณั ฑ์ 1. กาหนดกล่มุ เป้าหมาย 4. ออกแบบรูปทรง ศึกษาความตอ้ งการของตลาดและผบู้ ริโภค มีความสวยงาม โดดเด่น รูปทรงมีเอกลกั ษณ์เฉพาะ เพือ่ จะไดอ้ อกแบบตรงตามความตอ้ งการ เพอ่ื ใหผ้ บู้ ริโภคสามารถจดจาไดง้ ่าย 2. กาหนดช่ือตราสินค้า 5. สี ตวั อกั ษร ภาพ ควรกาหนดชื่อตราสินคา้ ก่อนลงมือออกแบบ สีสนั สดใส ตวั อกั ษรมีขนาดเหมาะสมและหลากหลาย และตอ้ งสื่อความหมายไดอ้ ยา่ งชดั เจน ภาพตอ้ งสื่อความหมายของผลิตภณั ฑไ์ ดช้ ดั เจน 3. เลือกวสั ดุ อปุ กรณ์ 6. กราฟิ กดไี ซน์ ใชว้ สั ดุ อุปกรณ์ที่เป็นมิตรต่อส่ิงแวดลอ้ ม ยอ่ ยสลาย ออกแบบอยา่ งสร้างสรรค์ มีความทนั สมยั ไดเ้ อง มีคุณสมบตั ิเหมาะสมกบั ผลิตภณั ฑ์ ส่ือความหมายไดช้ ดั เจน และมีความโดดเด่น

อทิ ธิพลของสีทมี่ ตี ่อบรรจุภณั ฑ์ ขนาด นา้ หนัก ความแขง็ แรง สีอ่อน สีร้อน สีร้อน ทาใหบ้ รรจุภณั ฑ์ ทาใหบ้ รรจุภณั ฑ์ ทาใหเ้ กิดความรู้สึก และผลิตภณั ฑ์ และผลิตภณั ฑ์ วา่ บรรจุภณั ฑช์ นิดน้นั ดูมีขนาดใหญข่ ้ึน ดูมีน้าหนกั นอ้ ย มีความแขง็ แรงมาก สีเข้ม สีเยน็ สีเยน็ ทาใหบ้ รรจุ ทาใหบ้ รรจุภณั ฑ์ ทาใหเ้ กิดความรู้สึก ภณั ฑ์ และผลิตภณั ฑ์ วา่ บรรจุภณั ฑช์ นิดน้นั และผลิตภณั ฑ์ ดูมีน้าหนกั มาก มีความบอบบางมาก ดูมีขนาดเลก็ ลง

อทิ ธิพลของสีทม่ี ตี ่อความรู้สึกของมนุษย์ตามหลกั จติ วทิ ยา Warm Colors Cool Colors สบาย มีพลงั สงบ เป็นธรรมชาติ สนุกสนาน ร่าเริง มีความคิดสร้างสรรค์ หรูหรา สง่างาม ลึกลบั น่าประทบั ใจ บริสุทธ์ิ ใหม่ สดใส ความเรียบง่าย อบอุ่น มิตรภาพ ความสนุกสนาน ร้อนแรง ต่ืนเตน้ ทา้ ทาย อ่อนหวาน นุ่มนวล สวา่ ง อิสระ เสรี สงบ เยอื กเยน็ มน่ั คง เดด็ เดี่ยว ความสมดุล ความร่วมมือ ความเป็นกลาง เขม้ แขง็ ลึกลบั



การประดษิ ฐ์บรรจุภณั ฑ์จากวสั ดุธรรมชาติ วสั ดุ ระบุชนิดของวสั ดุที่นามาข้ึนรูปเป็นบรรจุภณั ฑ์ ขนาด แยกภาชนะที่ทาจากวสั ดุเดียวกนั จะช่วยใหท้ ราบขนาด ความคงรูป แบ่งเป็นภาชนะคงรูป ออ่ นตวั และก่ึงคงรูป ตาแหน่ง แบ่งเป็นบรรจุภณั ฑข์ ้นั แรก ข้นั ที่ 2 และเพ่ือการขนส่ง การใช้งาน เพือ่ การขนส่งและเพื่อผบู้ ริโภค รูปร่าง เพ่อื ใหม้ องเห็นภาพพจน์ของภาชนะ

ประเภทของบรรจุภณั ฑ์จากวสั ดุธรรมชาติ เกดิ ขนึ้ เองตามธรรมชาติ มนุษย์เป็ นผู้สร้างขนึ้ ส่ิงที่ธรรมชาติสร้างข้ึน เพอ่ื รักษาผลผลิตทางธรรมชาติ ใชค้ วามคิดสร้างสรรคใ์ นการสร้างและนาวสั ดุ ใหม้ ีความสมดุล ธรรมชาติมาใชเ้ ป็นวตั ถุดิบหลกั ถูกออกแบบอยา่ งสวยงาม รูปร่าง รูปทรงจะเป็น รูปร่าง รูปทรงเป็นไปตามลกั ษณะทางธรรมชาติ ไปตามความคิดของผอู้ อกแบบ เช่น ตะกร้า กล่องไม้ เหมาะสมกบั ผลผลิตแต่ละชนิด เช่น เปลือกของผลไม้ ถุงกระดาษ เปลือกไข่

วสั ดุธรรมชาตทิ น่ี ามาประดษิ ฐ์เป็ นบรรจุภณั ฑ์ ใบตอง ไม้ไผ่ ใบมะพร้าว ไม้เบญจพรรณ ใบบัวหลวง เยื่อไม้และกระดาษ

ตัวอย่าง: การประดษิ ฐ์บรรจุภณั ฑ์จากวสั ดธุ รรมชาติ : ถุงจากกระดาษสา วสั ดุ อปุ กรณ์ทใ่ี ช้ ไมบ้ รรทดั คตั เตอร์ เชือกสี กรรไกร กระดาษแขง็ สาหรับทากน้ ถุง กาวลาเทก็ ซ์ ดินสอ กระดาษสา ท่ีเจาะรูกระดาษ

ตวั อย่าง : การประดษิ ฐ์บรรจุภณั ฑ์จากวสั ดธุ รรมชาติ : ถุงจากกระดาษสา นากระดาษสามาวดั ขนาดตามแนวต้งั ใชก้ รรไกรตดั กระดาษสาตามรอยดินสอ นากระดาษสาที่ตดั ไดต้ ามขนาดที่ตอ้ งการ 3 × 8 × 12 นิ้ว และแนวนอนขนาด ตามแนวต้งั ขนาด 3 × 8 × 12 นิ้ว มาทากาวลาเทก็ ซ์ เพือ่ ติดกระดาษ 3 × 17 × 10 นิ้ว หรือขนาดตามตอ้ งการ ใหเ้ ป็นลกั ษณะของถงุ กระดาษ หรือแนวนอนขนาด 3 × 17 × 10 นิ้ว นากระดาษสาท่ีติดกาวลาเทก็ ซ์เรียบร้อย ตดั กระดาษแขง็ สาหรับเสริมดา้ นขา้ งภายใน พบั กระดาษกน้ ถงุ ใหเ้ ป็นแนวเดียวกบั ปาก แลว้ มาพบั ดา้ นขา้ งเขา้ ดา้ นในท้งั 2 ดา้ น ถุงกระดาษ เพื่อความแขง็ แรงและรับน้าหนกั ได้ ถุงและทากาวลาเทก็ ซ์ยดึ ติดกน้ ถงุ ให้ เรียบร้อย ดี

ตวั อย่าง : การประดษิ ฐ์บรรจุภณั ฑ์จากวสั ดธุ รรมชาติ : ถุงจากกระดาษสา นาถุงกระดาษที่ยดึ ติดดว้ ยกาวแหง้ เรียบร้อย นากระดาษแขง็ ที่ตดั ใหไ้ ดข้ นาดเท่ากบั ฐาน เจาะกระดาษปากถงุ ตามตาแหน่ง แลว้ มาพบั ใหไ้ ดร้ ูปทรงท่ีสวยงาม กน้ ถงุ และนามาใส่รองฐานกน้ ถงุ กระดาษ ที่กาหนดไว้ เพ่อื ร้อยเชือก นาเชือกสีที่สวยงามมาร้อย นากระดาษสีมาตดั เป็นรูป หรือขอ้ ความ จะไดถ้ งุ กระดาษหูหิ้วแสนสวย และผกู มดั ปมใหแ้ น่น ต่าง ๆ ตกแต่ง เพื่อความสวยงาม ช่วยลดภาวะโลกร้อน

หากต้องการสร้างบรรจุภณั ฑ์เพ่ือใส่ขนม แล้วนาไปจาหน่ายในตลาด ที่อยู่ใกล้บ้าน จะเริ่มต้นสร้างบรรจุภณั ฑ์อย่างไร กาหนดกลุ่มเป้าหมาย รู้ความตอ้ งการของตลาดและความ ตอ้ งการของผบู้ ริโภค กาหนดช่ือตราสินคา้ และออกแบบบรรจุภณั ฑใ์ หม้ ีความ โดดเด่น สะดุดตา ส่ือความหมายชดั เจน ตรงประเดน็ ออกแบบบรรจุภณั ฑใ์ หม้ ีรูปทรงท่ีเป็นเอกลกั ษณ์เฉพาะ มีความสวยงาม ทนั สมยั โดดเด่น และเหมาะสมกบั ผลิตภณั ฑ์ เลือกใชว้ สั ดุ อุปกรณ์ท่ีเป็นมิตรต่อสิ่งแวดลอ้ ม ยอ่ ยสลาย ไดเ้ อง และมีความเหมาะสมกบั ผลิตภณั ฑ์ ลงมือปฏิบตั ิการสร้างบรรจุภณั ฑต์ ามที่ไดอ้ อกแบบไว้

หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 การงานอาชีพ ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 3 กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ การประดษิ ฐ์บรรจุภณั ฑ์จากวสั ดุธรรมชาติ คุณครูกญั ญาณี แสนตรี