คู่มือ การน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต

ืสบสานปรชั ญาของพอ สานตอ สกู ารพฒั นา จนเปนนธวิครวถรีามมชีเพีวิยรต มีสติ ทยี่ ง่ั ยนืพอประมาณ ความรอกบราู คครววนาามอมรอมบ นําหลมีเหตุผล มภี ูมิคมุ กนั ักปรัชคอญบรูคาวาขมรอะมงัดเรศะวรังษฐกิจพอเพียซงื่อไสปัตยสสุจูกรคิตาุณรอปดทฏิบัติ สำนักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย

ัจดพิม พโดย : ํอาพล ุบดดาสาร ขอ ูมลทางบรรณานุกรมของสํานักหอส ุมดแหงชา ิตชอื่ หชอื่นหงั นสังือสือ: :กาปรรนัชญอ้ ามกนาร�ำ ศหึกลษักาเปพร่อื ัชพญฒั นาาขมอนงุษเยศแรนษวฐพกทุ ธจิ ปพรอชั ญเพายี งไปสกู่ ารปฏบิ ตั จิ นเปน็ วิถีชีวิติพมพค ัร้ง ีท่ 1: 2560 PพิมRพOค ั้รTงEที่X1.T--S.กCุรงเOทMพฯ : แดเน็กซ ิอนเตอ รคอ รปอเร ัช่น, 2560. 134.หนา. ิพมพค ้ัรงท่ี 1: 2560 พิมพคร้ัง ่ีท 1.-- ก ุรงเทพฯ : แดเน็กซ ิอนเตอรคอ รปอเรชั่น, 2560. 134.ห นา. ขอ ูมลทางบรรณานุกรมของสํานักหอส ุมดแหงชา ิต ISBN :ชื่9อ7ห8-ัน6ง1สื6อ-:429ป- ัร7ช69ญ-า2การศึกษาเ ื่พอพัฒนามนุษยแนวพุทธป ัรชญาจัดพจัดมิ พพิม์โพดโ ยดย::สอ�ำาํ นพลักนบโดุ ยดบาสาายรและแผน สำ�นกั งานปลัดกระทรวงมหาดไทย I9บS9ริB/ษั1Nท6:4แ9ดห7เ8มู ็น-ก62ซ1ถ6 ิอ-น4นนเ2แต9จ-อง7ร ัว6ค9ฒอ-รน2ะปอแเรขว่ัชงนทุงจําส ักองด หอง เขตหลักส่ี ก ุรงเทพมหานคร 10210 โE-ทร.mai0l:2-P5r7สo5งT-ว1eนx7tลิ9sข1-@สิ3hทo์ิธtแตาฟmกมaiซlพ..รc0ะoร2-าm5ช7 ับ5-ญ1ญั7 ิต9ก1-า3ร ิพกมด พ16 สงวนลิขสิท ์ิธตามพระราช ับญญั ิตการ ิพม พขขออ้ มมลู ลู ททางาบงรบรณรราณนกุ ารนมขกุ อรงมสขํานอกังหสอ�ำ สนมกั ุดหแหองสชมาตดุ ิ แหง่ ชาติ Website: www.ProTexts.com ัจด ิพม พโดย : ํอาพล ุบดดาสารพพมิ มิ พพคค์รง้ั รทง้ั ี่ ท1.่ี-๑- ก.-ร-งุ เกทรพงุ ฯเท: พแดฯเน:็กแซอดนิ เนเตก็ อซรคอ์ อนิ รเปตออเรรชค์ ่นั อ, ร25ป์ 6อ0เ.ร61ช43น่ั.4ห.,หน๒นา้ า๔..๖๐. ๖๔. หนา้ . IISSBBNN: 9:x7๙x8x๗-6-๘x16x--๙x4-๗2x9๔x-x7-6-๔x9๕x-2x๘--x๕๗๒-๑ สงสวงนวลนขิ สลทิ ขิ ธส์ิตทิามธพต์ิ ราะมราพชรบะัญรญาัตชกิ บาญัรพญิมพตั กิ ารพมิ พ์ พมิ พพิมค์ พรคง้ั รทง้ั ่ีท๑่ี 1:: พ25ฤ6ษ0ภาคม ๒๕๖๐ จ�ำ นวนพมิ พ์ : ๗,๐๐๐ เลม่ พมิ พิมท์ พ่ี ท:่ี :PROPRTOEXTTEXS.TCSO.CMOM บรษิบรทั ิษทัแดแเดนเนก็ ก็ ซซ์  อนิ เเตตออรรคค์อรอป รอป์ เรอชเ่นัรชจน่ัาํ กัดจ�ำ กดั ๙๙9/9๑/๖16๔4 หมมู ู่2๒ถนถนนแนจแง วจัฒง้ วนฒัะ แนขะวงแทขงุ วสองทงหงุ่ อสงอเงขหตหอ้ ลงักเสขี่ ตกรหงุ ลเทกั พสม่ี หการนงุ คเทร พ10ม2ห10านคร ๑๐๒๑๐ โทรโ.ท๐ร.๒02-๕-5๗75๕-1-๑79๗1๙-3๑แ-๓ฟก แซ.ฟ0ก็ 2ซ-5.์ 7๐5-๒17-๕91๗-3๕ก-๑ด ๗16๙๑-๓ กด ๑๖ EmEa-mil a:ilP: rPoroTTeexxttss@@hhootmtmaila.cilo.cmom WeWbesbitseite::wwwwww.P.ProroTeTxetsx.tcso.mcom พิมพ ีท่ :

คำ�นำ� รัฐบาลให้ความสำ�คัญกับการน้อมนำ�หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมาเปน็ แนวทางในการพฒั นาประเทศ และได้มอบหมายให้กระทรวงมหาดไทยน้อมนำ�หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ไปเผยแพร่สร้างความเข้าใจทุกพื้นที่ทั่วทั้งประเทศจนนำ�ไปสู่การน้อมนำ�ไปปฏิบัติ จนเป็นวิถีชีวิตดังน้ันเพ่ือให้การดำ�เนินงานของกระทรวงมหาดไทยบรรลุตามเป้าหมาย ของรัฐบาลรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยได้มีคำ�สั่งแต่งตั้งคณะกรรมการบริหาร ศนู ยอ์ �ำ นวยการขจดั ความยากจนและพฒั นาชนบทตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง กระทรวงมหาดไทย (ศจพ.มท.) เพื่อเป็นกลไกในการขับเคลื่อนแนวทางการดำ�เนินชีวิต ภายใตห้ ลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง และไดเ้ หน็ ชอบแนวทางการขบั เคลอ่ื น ๔ ขน้ั ตอน คอื ๑) การคน้ หาและเตรยี มครฝู กึ ๒) การฝกึ สอนหรอื ถา่ ยทอดความรู้ ๓) การน�ำ ไปปฏบิ ตั ิ จนเป็นวิถีชีวิต และ ๔) หมู่บ้าน/ชุมชนประกาศตนเองเป็นหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง ในขน้ั ตอนการด�ำ เนนิ การทส่ี �ำ คญั คอื การเผยแพรห่ ลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง จากครฝู กึ ระดบั อ�ำ เภอและระดบั ต�ำ บลไปสปู่ ระชาชนทว่ั ประเทศ ดงั นน้ั เพอ่ื ใหก้ ารปฏบิ ตั งิ าน ของครฝู กึ เปน็ ไปในแนวทางเดยี วกนั กระทรวงมหาดไทยไดม้ อบหมายใหก้ รมการพฒั นาชมุ ชน รับผิดชอบฝึกอบรมครูฝึก พร้อมทั้งจัดทำ�คู่มือสำ�หรับใช้เป็นแนวทางปฏิบัติร่วมกัน จึงขอให้ผู้ที่เกี่ยวข้องในทุกระดับ ทั้งในส่วนกลาง จังหวัด และอำ�เภอ ได้ให้ความสำ�คัญ และดำ�เนินการตามแนวทางที่กำ�หนดในคู่มือนี้ เพื่อให้การขับเคลื่อนเป็นไปอย่าง มปี ระสทิ ธภิ าพ สามารถสร้างการรบั รู้ จนน�ำ ไปสกู่ ารปฏิบัตจิ นเปน็ วิถชี ีวิตในระดบั บคุ คล ครวั เรอื น และหมบู่ า้ น/ชมุ ชน เพือ่ นอ้ มร�ำ ลกึ ถงึ พระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชท่ีได้พระราชทานหลักปรัชญาน้ีแก่พสกนิกรชาวไทย และการพัฒนาที่ม่ันคงและยงั่ ยนื ของประเทศได้ในที่สดุ (นายกฤษฎา บุญราช) ปลัดกระทรวงมหาดไทย

สารบัญ บทที่ 1 ทําไมต้องปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 1 บทท่ี 2 ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งและหลกั การทรงงานคืออะไร ๕ บทที่ 3 การประยกุ ตใ์ ชป้ รัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 1๓ บทที่ 4 ตัวอย่างความสาํ เร็จในการนอ้ มนาํ หลักปรัชญา ๑๗ ของเศรษฐกิจพอเพยี งไปประยกุ ต์ใช้ บทที่ 5 กระบวนการขับเคล่ือนการนอ้ มนาํ หลกั ปรชั ญา ๓1 ของเศรษฐกิจพอเพยี งไปสูก่ ารปฏบิ ัติจนเปน็ วถิ ชี วี ิต ภาคผนวก 1. กลไกขับเคลอื่ นการนอ้ มนําหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ๔๒ ไปสกู่ ารปฏบิ ัตจิ นเป็นวถิ ีชวี ิต 2. หลกั สูตรการฝึกอบรมครูฝกึ และแนวทางการถ่ายทอด ๔๙ หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปสปู่ ระชาชน 3. แบบประเมนิ ตนเองของครวั เรือน และหมบู่ า้ น/ชุมชน ๕๒ 4. แบบรายงานผลการดําเนินงานของจงั หวัดและอําเภอ ๕๗ บรรณานกุ รม ๕๙ คณะผู้จดั ทาํ ๖๐

ท�ำ ไมต้อททงปํําาไไรมมชัตตออ้้ญงงปปารรขชชัั อญญบบงาาเขขททศออททรงง่ี่ี เเษ11ศศรรฐษษกฐฐจิกกิจิจพพพอออเเเพพพีียยยี งงง บทที่ ๑ รรตััฐฐ่อบบสาาภลลาโโนปปดดิตรรยยัชัชิบพพญญัญลลาาญขขเเออออัตงงกกิแเเศศหปปรร่ษษงรรชฐฐะะกกายยจจิิตุุททพพิ ใธธออน์์เเพพจจกียยีัันนางงรททมมนคีคีรร้อวว์์โโมาาออมมนชชสสําาาํําาปคครนนัญัญัชาาตตญยยออ่่ ากกปปขรรรรอะะััฐฐเเงมมททเศศศนนไไรตตททษรรยยฐีีแแกไไลลดดิจะะ้้แแพคคนนถถอไไลลเททพงงยยียนนอองโโยยมยยา่่าางงบบเมมปาาาา็นยยกก แต่นอวสทภาางนกิตาิบรัญขับญเัตคิแล่ืหอ่นงชกาาตริดใํานเกนาินรงนา้อนมอนยํา่าปงรเัชปญ็นารูขปอธงรเรศมรษเฐพกื่อิจนพําอพเพาียปงรมะาเเทป็ศน แไไแปปมนสส้ววูู่่่คคาทรววาาาายงมมกไมมดาัั่่้นนตร่คคอขหงงับัวมมเขคัั่่งงอลคคง่ือัั่่งงปนรแแะกลลชาะะารยยชดัั่่งงนํายยจเืืนนะนเิพนซซึึ่่งง่ิงมปปาขัันญญึ้นอจหหายาาก่าจจงาา๓เกก,ป๔กก็น๗าารรร๖ูปพพบััธฒฒารนนทราา/มคปปนรรเ/พะะปเเื่อทที ในศศนําไไปททพี พยยาทท.ปศีี่่ผผ.ร่่าา๒ะนน๕เมมท๑าาศ๐11 ปใใเเแปปนนมร็็นนปป้วะ่ีีา๒๒เพพรท๓๓า..,,ศยศศ๖๖ไ..ร๖๖ดา๒๒๖๖้ตย๕๕่อบบไห๕๕ดาาัวทท๘๘้ขข//ั้นคคอททนนงกํําาป//ลใใปปรหหาีีะ้้ปปใใงชนนรราปปมะะชีีาเเนพพททเจ..ปศศศศะ็ไไเน..พทท๒๒ปิ่มยย๕๕รขขข๓๓ะึ้นยย๐๐เจัับบทาฐฐแแกศาาลลรนน๓ะะาะะ,เเ๔ยพพ๗กกิ่่ิไมมดาา๖ขข้รรปึ้ึ้นนบพพเเาปปาััฒฒนท็็นนนนก/ค๑๑าาลนปป๘๘า/รร๕๕งปะะต,,ี๘๘เเใอททน๕๕นศศป๘๘บจจี พาาบบน.กกาาศกกทท(.Uาา//๒คคpรร๕นนเเpปป๑//e็็ปปนน๐rีี MปรidะdเlทeศInรcาoยmไดe้ขCั้นoกunลtาryง) มตา้ังเแปต็น่ปีปพร.ะศเ. ท๒ศ๕ร๕า๓ยไอดย้ป่าางไนรกก็ลตาามงตผลอจนาบกนกา(รUพpัฒpนeาr Mดังidกdลl่าeวกInลcับoพmบeวC่าoปuัญnหtrาyค)วตา้ังมแเตห่ปลีื่อพม.ลศ้ํา. ท๒า๕ง๕ด้า๓นอรายย่าไงดไร้รกะ็ตหาวม่าผงคลนจราวกยกกาัรบพคัฒนจนนา กดัลงกับลเพ่าิ่วมกสลูงขับ้ึนพบโดวย่าปปรัญะหชาาคกรวกามลุ่มเหทลี่รื่อวมยทลํ้า่ีสทุดารง้อดย้าลนะร๑าย๐ไดม้รีสะัดหสว่ว่านงรคานยไรดว้รย้อกยับลคะน๓จ๕น กกกขขแลลลลออััับบบะงง รรสมมเพาา่ิงีีสส่ิยยแมััดดวไไสสสดดดูง่่วว้้ขรรลนนวว้ึน้อรรมมาามโยยปปดไไไีี ยดดดพพป้้้เเรพพ..่รอศศีียยะย..งงชห๒๒รราร้้ออก๕๕อยยร๕๕เลลกส๘๘ะะล่ือุ่ม๑๑มขขท๔๔โณณท่ีร..๓๓วะะรยมททขขทอีี่่กกออ่ีสยลลงงุด่ารรุุ่่มมงราาปปรยย้อวรรไไยดดดะะล้้รรเชชะรววาา็มวม๑กกแ๐นนรรลรรออะม้้ออกกตีสยยจจ่อัดลลาาเสกกะะน่นนวื่อ๔๔นี้ี้ททง๐๐รรรพาััพพททยื้นยย่่ีีไมมาาทดีีรรกกี่้ปราารร้อ่ยยาธธยไไไรรมดดลรร้้้ลตตะมมํ่่ํดาาชช๓สสลาา๕ุุตตดดงิิ แอยลา่ะงสต่ิงอ่ แเนว่ือดงลโ้อดยมเฉไลด่ีย้รป่อรยะหมราอณเปสีลื่อะมโ๑ทลร้ามนอไยร่่าทงรรัพวยดาเรก็วรดแินลเะสต่ือ่อมเโนทื่อรมง รพะื้นบทบี่ปน่าิเวไศมช้ลาดยลฝง่ัง อถยูก่าทงําตล่อาเนยือ่ ทงโรดัพยยเฉาลกี่ยรปทราะงมทาณะเปลีลละด๑ลงลจ้าานกไกรา่ ทรทรัพําปยารกะรมดงินทเ่ีผสิด่ือกมฎโทหรมมายระแบลบะนกิเาวรศจชับาสยัตฝว่ัง์ ถนูกา้ํ เทกําินลศาักยยภทารพัพทยี่ทาํากลราทยาวงัฎทจะักเรลกลาดรลฟงื้นจตาัวกขกอางรธทรํารปมรชะามตงิ ทป่ีผริดิมากณฎขหยมะามยูลแฝลอะยกเฉาลรจี่ยับต่อสคัตนว์ เนมมเมพพีีํา้าปป่ิ่ิมมเตกรรสสริิ ินมมููงงฐศขขาาาัก้ึึ้ณณนนนยจจขขภาาใยยกกนาะะพห๑๑มมทล..ููลล๐๐่ีทาฝฝ๔๔ํายออลพกกยยา้ื นยิิโโเเกกลลทวิิกกดดัฎ่ี ขรรขขจอััมม้ึ้ึนนักง//ปปรปคคกีีลลรนนาะะะ//รววเฟ๒๒ทัันนื้น๖๖ศตใใ..๑๑นนัวคปป๙๙ขุ ณีีอพพลลภง้้าาธ..าศศนนรพ..รตตน๒๒มัันน้ํ า๕๕ชทาปป๕๕ตี่ อรร๓๓ิ ิิมมยปเเู่าาใรปปนณณิม็็นนเามมกณ๑๑ลลณขพพ..๑๑ฑยิิษษ๑๑ะ์ ดททมี มกกาาูลีงงแิิโโฝลลออนอกกาายวกกรรเโฉััมมาานลศศ//้ มี่ยคคเเกกลตนนิินน่อด//คววคคลัันนน่่าาง มแลาะตมรคี ฐวาานมเสในย่ี หงใลนากยารพข้ืนาทดแ่ีขคอลงนปนร้ําะสเะทอศาดคเุพณอ่ื ภกาาพรอนปุ้ําโทภี่อคยบู่ใรนโิ ภเกคณในฑอ์ดนีมาคีแตนวโน้มลดลง และมีความเส่ียงในการขาดแคลนนํ้าสะอาดเพื่อการอปุ โภคบริโภคในอนาคต 1 ประมวลจากแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติฉบับท่ี ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) 1 ประมวลจากแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติฉบับท่ี ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔)

2 บทท่ี ๑ ท�ำ ไมต้องปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง สัดส่วนประชากรแบง่ ตามรายได้ สัดสว่ นรายได้ของประชากร ๔๐% ๑๐% ประชากรกลุ่มทร่ี วยทส่ี ดุ ๑๔% ๓๕% ประชากรกลุม่ ทร่ี วยทส่ี ดุ ประชากรกลุ่มทมี่ ีฐานะปานกลาง ประชากรกลุ่มท่มี ีฐานะปานกลาง ๕๐% ประชากรกลุม่ ท่รี ายไดต้ ่าํ สดุ ๕๑% ประชากรกลุ่มทมี่ รี ายไดต้ ํา่ สดุ หากทุกภาคส่วนไม่ร่วมมือกันแก้ไขปัญหาดังกล่าวประเทศไทยจะสูญเสีย ความสามารถในการแข่งขัน รายได้เฉล่ียของประชาชนจะไม่สามารถยกระดับให้ดีขึ้นได้ คุณภาพชีวิตของประชากรโดยเฉล่ียจะตํ่าลง ปัญหาความเหล่ือมล้ําจะยิ่งทวีความรุนแรง รวมถึงทรัพยากรธรรมชาติจะยิ่งร่อยหรอเส่ือมโทรมในที่สุดประเทศไทยจะไม่สามารถ พัฒนาได้อย่างย่ังยืนในระยะยาว ด้วยเหตุน้ีการพัฒนาประเทศจึงต้องมีการน้อมนํา ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้อย่างจริงจัง2 โดยต้องมีความรู้ความเข้าใจ อย่างถ่องแท้ ความพอดีและพอประมาณบนพ้ืนฐานของเหตุและผลของแต่ละบุคคล ซ่ึงแตกต่างกันไปตามสถานะ ต้องรู้เท่าทันและมีคุณธรรมกํากับการกระทําอยู่เสมอ ไม่ทําให้ ตัวเองได้ดีแต่ผู้อ่ืนหรือสังคมเดือดร้อน หรือส่ิงแวดล้อมได้รับผลกระทบ การจะพัฒนา ได้อย่างย่ังยืนนั้นต้องมาจากรากฐานของความคิด ซ่ึงปัจจัยความสําเร็จท่ีสําคัญ ของการพฒั นาทยี่ ่งั ยืนท้ังในระดับบุคคล ชุมชน และประเทศชาติ คือ การปลูกฝังทัศนคติ และพฤติกรรมท่ีเริ่มตั้งแต่ระดับบุคคล ทั้งในเร่ืองการบริโภค การผลิต การดําเนินธุรกิจ การพัฒนาการเกษตรและอุตสาหกรรมท่ีคํานึงถึงความยั่งยืน กล่าวได้ว่า ปรัชญาของ 2 คาํ กล่าวปาฐกถาของพลเอก ประยทุ ธ์ จนั ทร์โอชา นายกรัฐมนตรีในพธิ เี ปดิ การประชุม G๗๗๗๗

บทท่ี ๑ ทำ�ไมตอ้ งปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 3 เเศศรรษษฐฐกกิิจจพพออเเพพีียยงงมมีีคคววาามมเเปป็็นนสสาากกลล เเปปรรีียยบบเเสสมมืืออนนววััคคซซีีนนทที่่ีชช่่ววยยสสรร้้าางงภภููมมิิคคุุ้้มมกกัันนจจาากก ““โโรรคค”” ทที่ี่เเกกิิดดจจาากกคคววาามมปปรระะมมาาทท คคววาามมไไมม่่แแนน่่นนออนน แแลละะคคววาามมเเสส่ืื่ออมมโโททรรมมออัันนเเนนื่ื่อองงมมาาจจาากกผผลลกกรระะททบบ ททาางงดด้าา้ นนเเศศรรษษฐฐกกจิิจ สสังังคคมม สสภภาาพพแแววดดลลอ้้อมม “เศรษฐกิจพอเพียง” เเปป็็นนปปรรััชชญญาาทที่ี่พพรระะบบาาททสสมมเเดด็็จจพพรระะปปรรมมิินนททรรมมหหาาภภููมมิิพพลล ออดดุุลลยยเเดดชช ททรรงงมมีีพพรระะรราาชชดดํําารรััสสชช้ี้ีแแนนะะแแนนววททาางงกกาารรดดํําาเเนนิินนชชีีววิิตตแแกก่่ผผสสกกนนิิกกรรชชาาววไไททยย มมาานนับบั ตตง้ั้ังแแตต่่ พพ..ศศ.. 22551177 เเพพ่ื่ืออใใชช้้เเปป็็นนแแนนววททาางงกกาารรดดํําารรงงชชีีววิิตตโโดดยยยยึึดดหหลลัักกคคววาามมพพออเเหหมมาาะะพพออดดีี คคววาามมมมเีีเหหตตุผผุ ลล แแลละะคคววาามมไไมมป่ป่ รระะมมาาทท ซซ่ึง่งึ พพรระะบบาาททสสมมเเดด็จ็จพพรระะปปรรมมินินททรรมมหหาาภภูมมู พิพิ ลลออดดลุุลยยเเดดชช ททรรงงถถืืออปปฏฏิิบบััตติิดด้้ววยยพพรระะอองงคค์์เเอองงมมาาออยย่่าางงตต่่ออเเนนื่่ือองงยยาาววนนาานน แแลละะไไดด้้ททรรงงเเตตืืออนนลล่่ววงงหหนน้้าา ใใหห้้มมีีคคววาามมรระะมมััดดรระะววัังงใในนกกาารรพพััฒฒนนาาปปรระะเเททศศใใหห้้มมีีคคววาามมสสมมดดุุลลททั้้ังงดด้้าานนเเศศรรษษฐฐกกิิจจแแลละะสสัังงคคมม ภปปภฐฐาามมยยพพใใตตรระะ้้กกรรรราาะะชชแแดดสสาําํ รรโโัสสัลลววกกา่่าาาดดภภว้ว้ ิิยยววััเเฒฒศศรรนนษษ์์ ฐฐดดกก้้ววิจิจยยพพกกออาาเเรรพพพพียยี ัังงฒฒคคนนววาาาาออมมยยวว่าา่่่าา33งง ““เเปป็็นนลลํําาดดัับบขขั้ั้นน”” โโดดยยไไดด้้ททรรงงมมีี แหตโแคเคแตหโแคเคมมรรบบตตแวตแ ตคลตจ ววััววววรรงงื่อือ่เพพพาอน้ืาาาล้ิอึธโโก่่บบขขงมููาางงหหมพพมตตรรมมงระน่ษคีคาากมม้้ออพพเะหทรระลปะขขตมมนนอ้ืนื้นวห่าอรสสผลผบออ�ำาาำ�รปรนาึ้้ึรนนีีาเเฐกฐกยกลัตดศํําารมมิิะกกดดมชทบราาวแแสิินนาามคคับหวทีพีพิิมดดเ“ด“เ“ด“มนนชพพริสี่มปรรตตรรตมมยััแญญิบาตาี....ิขขกออด“นเเลา้้้..ลล.วร.วาัาาด่อนเ่่กกีรีลใใจจ....ูริโม�นำ้ก้ึก้ึนนก.วกกกทะงไไไ์ชชนชแาาณ.ททยยิดิดอะดะะ่ืปปป.หเมย๑นินิาาาามม้นัรกวก้้ขขดดพสบัเขขี่่ี.์ไไออ.คครรีรรค๙เเยใมาบ่.ก.าาาพออน้มมื.ลลหหรข.ชึน้้นึแแพพยยททท”รวั็เมมณัดห4พ1พพ41พฐววื่งงกิน้ัพมอ่่้้้บบขมมลลพ่่าามมออขาััฒฒ่ี่ีาจจราาปปารฑรรเร9ร9่าาอืคใกกออน้้มบบัรฒววกมเะมเั่นนั่กกะะภธธะะรริตะะหนนปม่ิหหวงเจจงมมฎม่่ราาพพททันนัคคกนูะะขบบมกกรรพ้้อดปจจบาาาาะะอหหจจัดลลิดงงอาอชอชรรววํําาาาิคงว้ปปรรรรรพมนนรพพขบระะพพปรงรรววโโกาามมาาชมชะยมมกกออนะ้เรรึลมกกคคระเเคููดดืืรันชชออคคออจบกดดพีพีชปปมรระะฎฎ๒หอวลรระแแรรบบอถถคานนคครานมม่ถถัาาาเเําาํ๕ออาเุ็็ัะะนนงงดาางผรบทททลลิวทคญึึววงงโโกกชวรร้้คคกกาา๑สกกททคคุเเชชลาลคคสง22รรริทศศศะะแสััสน่่ออสสมมร๗าาขพนินิมมมออั่่ัแแมยงงะววสยืนืออตนนา้เเ55เเรรกนนืืออีีัอผคค้ออมนนนาาเลลเพพานนำงั้น�่ออบบถ่ดั้้ันนอด22ค44ิดดด..ลททพถถนนัััดสนนว้ว้น้ั้ันเ..จ่ือ่ือื่่ือูอะะ็จกวนช..ยัจจพร้้ววรร5น5้ื้้0า0าพพนรนูกกำ�งหหรเเงงไไตจ็จใใดํําาจยยเเละฐปปเแรรขะะาา11ใใึึรรกกรรหหมมป้้เเองึึงวาาวววไลนนรรปปึะะ็็าา้นนววนคคมมจ7จ7็าานนดดง้้ยวับบ้ิิงธธจจททโโรร่่าายย็็นนะะ่อ่อ้ไไีีกกออััดดรระะาาปปปปคคํําาตตตตยยาาชชกกเเรรโโรรรรววสสปป้้อ้อ้ออรรคคททลาลาะะาากกรรททะะงงงง็็นนรรสสมมุุาาผผเเ็็ทททท้า้าไไททงง่ี่ีปปววนววนเเกแคอขทคหโก“ววมมงงลลสกสกคํํํําาาาศศาบวนนัันุรร้มน็่ีอเเร่าั่าัเแแงง.่่เเสสตตรสสดดาารืืปออ.าืะะอบยไไนชาสสเเพพ๔กก.งจแแรรออมรราาําาํททน้้ววฉฉกนนถ็ดหหานพึกูตกะีีรบ่บ่รยยททมมรมิิมเเ่อืกุ้มยุม้ยธ้ลลาทยยาลลวเาัวเั้ย้ัยอนนะะอรรปมมนังลลจัณณัมสคค่ี่ีเเคคชชรรา่นีน่เเมมิิมปรัับดดะะหหใ็็ไไจจน็หอวตปีอทืํํววาาาาอววนูตตูพีมมา้ี้ีฑฑพพครรรพาเงมมไมา่ไดดปปัาานรีกกจจา่าตสโจชอัววัคมอไ่ะ่ะสสงดดอะูดมมรราติติะะมมอเืัับบะะดัดะ.ว.กเเมบิรรปมมนเกะํํถาาะะอ.อ.้้ๆนสสแแเเขขทรรเเ้นิทำโขข..�จจสา็นทปปงึคคััใดดนะะ้๒ัชชงงตมมออออนนศรำสห�้ั้ัรรนนแมมมไไไไรรรัั๕แญญค็็นนนนขไบบัหหงงสวมโปดดโ่่ลิญิญนน้มอเเมทขขะะาาบรอื๔มมันคึเเรรส้ข่มมนคคะา้้ีพงหสสยยยนอวนอวเเบขข๐เใใ�สสำอร่ิิ่มมหหอจถกงออเพพรรฉนหหอัังงคาืืออพราานน้นัน้ัยงััาํํดดาาจ้างดด็ไาาล็็บบววภเญ้ีัรราดดา่กนม้ตม้ตมอเพคคสสพะแแววมิบบจ้้ววรตนนรรไูมมททเ่าเไััพีพีววรพตตาๆๆิทิทูงูงแแััะียญญยยปกสามรษรษสพิีรััพทเขเขะเ้้่ีน่ีนเเงรลลโออดิก่ก่ถถียยยเปลล�ิิ่ำดบบหหอออตาาอบกะ�ำลหนนนึ้ึน้ขคะะเมเาาููาากกูน็ห็็กกะเโกชพพููยมยมับรรอาญ่ัน้ึกรรตตอออี้ี้าคลลตตเกกรนไินทู่ณู่ณาตาดททสนสสโโิกยีียมวาราๆๆรยยอูหยยัันม้้ออคคะะั็็วือสุเเงไ.ลมมรรงงาจ่ยี่ี่าเเ่่ราา.เเ์์น้พัป..งงกสสเตรร.กกพพมมแแทรรกก่ยู้้าา..จลละาตตอหตตร.า..าาวัมมเา่งงีงง.เลลเับบัษษตะืืรม””ําํางร.าา่่รมออดดาากมเมพพแกกแออาเ.้้้ษวดวดลตตอทาโโตตา.มมช็ตปจมีีตตตเเ.ปป้ื้ืาานนเจกกาา็กายีเ่งับับ”ัวัวรรศศรข่เหหีห็่นจจจนเเศรรคท็็ฐฐเเเเ็วศศตต้้อ้กกออรรๆอปอปมะลลจรจเกตวตาาำ�สาาษษส่อ่อไษิินนางงาระัะักกงง็็นนนน่่ๆด�มำาาสสแะื..ไไมะฐอฐฐไไไไ..คววกก้เเ่งปงปลวส..ลตตทกปปมมว.คคสสกก””ญัิิชชน.้มมจยว้ิ..า่่งัรรัันน...่่ดด..ืๆๆืืืิออิออจจาา..ี.้.์์..ูู กกาารรตตรระะหหนนัักกออยย่่าางงจจรริิงงจจัังงถถึึงงคคววาามมหหมมาายยขขอองงปปรรััชชญญาาขขอองงเเศศรรษษฐฐกกิิจจพพออเเพพีียยงง ไไดด้เเ้ รริม่่ิมขขึน้้นึ ภภาายยหหลลงัังววิิกกฤฤตติิเเศศรรษษฐฐกกิิจจ พพ..ศศ.. 22554400 ซซึ่่ึงงพพรระะบบาาททสสมมเเดด็็จจพพรระะปปรรมมิินนททรรมมหหาาภภููมมิิพพลล 33 จจาากกปปรรชััชญญาาขขอองงเเศศรรษษฐฐกกจิิจพพออเเพพยีียงงสสกูู่่กาารรปปฏฏิบิบตััต.ิิ.....กกวว่าา่ 11 ททศศววรรรรษษ ((สสําาํ นนักกั งงาานนคคณณะะกกรรรรมมกกาารรพพฒัฒั นนาากกาารร เเศศรรษษฐฐกกจิิจแแลละะสสงัังคคมมแแหห่งง่ ชชาาตต,ิิ, 22555555,, หหนน้า้า 66 -- 77))

4 บทท่ี ๑ ท�ำ ไมต้องปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง อดุลยเดชทรงยํ้าให้เห็นความสําคัญ ที่มีเศรษฐกิจแบบ “พอมีพอกิน” พัฒนาคน คคนอนอหหกกใใอตตกกเเปปกตไพพคแกมหหนนอ็อ็็พพ็้้ดอ้อ้มมมออาานา็พ็ตีมอรรคอ“้้สสหยย่เเยยมุลาาพอ๔อออจจงง่ปวียียีอควรร.เราาอน.ู่ททู่่ยยืรพด่ใใยาเเรเ.วาาบบาจจธหถถูตพัพะพพมมนะตหหคคุ่่เีีเถถนลาัีเมยภรเเรา้้ามอสส้อะะยี้ดอาามสสวยียียววา้้า้า้างคพพาททยาเงาาางชมมรรกโชมมพนพพเพาางงณิก““““.ดคเเไลกุุกดด.ถออไ็ถถ..มมีีขข.พยีีทือือม้มมมอออเเ..วดา..�ำ”าภ้ ชปป....ไศศปปงร็ม็ม่ดววไูท่รนน..้””าามรน๒าา““พพสแปัรรรรจก่่นุนจาาทเส่รรเเงใใ๕้ขอตะะกกออแแนษษาเปสสออดุจี้กนนำ้ย�ะะบออ๔วย่กพพเเตตรืุุ้้โมมาา่เเ็หฐฐอะอททงคคพีา่ํ้็มมยมาต๑ะพพ4พ4พพจพจเเเออคค่่มกกพออมงพชชะเง่ดมขขววใอศศนาาาาทีียยใรรรราีรนนิิจจไมปปหอาาเเาาืููไ่ตตอม็็มธธนมมกกศพรยํะณณาบะะะะมงงพพ.าสสมมรร้มจจเ.นนััมบททตััคโววปีคีคยววีโ่ีรรรร.ยกหค่วว่อลตตะะออคนนีีคตต้วงาอาาววจจววเาาเาาี่่ีถถนรนภนนวกท็มมนาวเเอ้อ้ออรรี้ี้กกอาางชชชชาาาาัชคทููกกพพะะาอเมสาามมสสพงงาารคคมมางงค็็หหมดดดด�มมนำญยตตสวมมมมยีียากกณณจาาอาาไไคคคมมอา่วอาํําาาํํมม่าถเวออออโงงกกาีีดดาาะจดงรริดขขเล่ืรรรรดิิดนาา้ัาานเเไมมกกััขรรพตตชช็จมมะ22้้ร””ปปไไพัสสัสัสัภ“มตยยออาีกเพรรมกอมมี––ัยยัออยอภภ55กกนฉอ้กเเขขอ็นน็ คคสนิพ็ออรงงีนนงนแแขั่่งพพสสงงลง้อม็็มออาา44ะเเคออววํอใาเงงนหหหไไอใลล่อือื่สสุุดดิศยนัฒัฒมปนีคีคองงเพพาามมรรคันันไห้ี11พงมมมงงมะะคพพรรรโโพรเยมมัับบววก้่่เเรพัหนนญนนยพพีใใใตตาม่วษหหููู่ไอืือไาาารหห็ชเววรรไนนบบงรอยินา้ไี้ไีดดาาบ่่กงงมะนนมมเูู่ฐ็นน็ดดะะ่่าามมูมศหปโโค้้ทรราาอ็ที้้ปยททฟ่ชกโโรรบบปปออรเเตไไจจ่ใ่ใยนนรรรวมมาาลลดฏสสนีุ่มษ่าามมมชชรริเจ่อู้มกกะาาารราาาปบเเิเภภีีกกกกาากกเมฐงงงมรรเ่เ่่่หกบีพโโททเะะฟาามนต็ักกศศเเกกิินนลลนนฐฐพ็็ศออืืออาา็ไไขขีไสสจจยติอืวสอสสจิ า็็รรภาาพพณดภภรมดดม้ออ้ธธนนรนนขุม็ม็่ย”ําําววราเมมษษนนูมร้ ิิพบบยยีีษอ้้อออเเนนััออตตแแเเิพษดดฐฐขขดดแแยยยยียาาััลลววเเเเฐลเเกกาอืือออฉฉพพมมยย็็จจออูู่่่่งาาะะตตกจิิจงงไไนนลลมงงพพาาอื่่อืคคลลีีมมยยสแตเขร่่ชชิจววสสสิมิมมมคคา––มมมืมืาววตรรออิ่่่ฟฟวีวีงงง่่แาใาางงิิพพกาาาาจพปพ่ะะคกาาเเีีงคคกติติเชมมุุ่่หหมมสสบขรรกกฐแตตรารนรปปมมรรทท่ววอ้จะไไคีีคม็ะะาาเเาอาาผกรรสะะบ้้าาสหหฟฟรรออววจํํ าารปะคคนเเเคคงวว่าาน่ววชชมม�ขขสำมมาร้้นนรรชมมืือออองงขนนาากกเนมมาดชยี้นน“โโดา็มม็มับนินิ ั่ั่นนมม่“อวยยไไาามรฐฐลละะดิเเดนอืงินมมเเบพเรรททย22มมงคคเเยยสำ�าาานว้สสภภจไไศทออไไ้าชาารพพเกแนนรรยสารร่่ิิดดขขอะ55รยีียปมมไไนนรนสั งงกกีมวิซษกรมมกกมรรคคมออววปปดดขรม44ห่่หหเ้้อออิ็็ตออำ้�ชรรรฐหสสั้ไหห็็่ี่่ววาายอนพพงงา้วว้ งไยยีรรเเืพ22อขกษษัยยาคททาางย่่ิิงงบเเปยยคาาไรบบููหหนิจภออศศพวมมกกมมูู่่เเาาพาเอ”ภภกกํําางซซพปปตมูสีีริรรรรก่เยยเเก่่ออมมไออ๒ั็็หเเกํมาูมาํู้้ะฒิพัพพวมอาาษษด็็ฤนนบบฐสส๕ั่ั่นนดดะะไไบ็นอิพพิเกกลิืนอ้ากนปปตีีฐฐพสสยย๔ีียยรรไไาคคเาอเเน็็นไไลลส็รรอกกท”าิ้้๒าาท””ยีดดุุคขขงงบบดดดงงเคาตตออยสงงงจิจิสาุลขขเเา้้เีี วเจจยยบบม้้ออูขรพพพ่ดดปปยทแแพพางปออาเไะะ็เมเงงเีียยนนลลุุตตีด็น่ัวเฒขออออฏฏดงงมศพพมมแสจ็นนยย้เนแแ่่ววช็มเเมคคเเิิรสบบลาั่่ันนนออพพพพ่ั่่นเเาาผผคคทัษ่มนะเดดนนัั ตตเเคคพพเขายีีย่่นนนนี่ีีลอืถยยพพคฐอชชงงิิออ็คตตออมงงืนมูกดดอองงงงกีียยไไื่่ื..นนนนนนน่ืื่ิินนนนดดิจ..งง..้้้ีี้ ซแครใมแไทบ2แมบไทคใรแ2มมหหาาลลวว่ึงลลงุุ่่ง))รรั้ั้งง่่ขยยฟฟเเ้้าากกะะใใิปิปโโะะนนมมนนนภภไไกกััุุ่่มมบรรบปป้น้นดดเเบแแาาคคััชชออเเสสัั ญญหห้้ออรรฟฟลลธญญคค้ืื้ออถถททลลรยยหหะะืืออรรออาาาากรกักั่่ออ่่าานนััววขขยยาาาาบบมากกงงงงเเออขขออททรเเเััรรททนนาาแแนททงงกกออนรรรรืืออเเลล่ัั่คคววยี ภศภศี่ี่ยยงงทท้อแแนนะะถถรรมสสรรววาา่ีวว่ีมลลใเเใออึึษษงงปเเััคคงงปป่า่าชชะะนชชบบฐฐคครกก33คค้้็็ออนนิิงง““ํากกะคคมมาานนววปยยตต))ออเิิจจรรรราาพไไิิเเนน่่าารััปปนนพพววททมมเเััววณงงักกชเเศศรรดดออสสปปยยคคญษษสสัันนีทชชเเาาัับบน็ไไน็ุุ้้พพมมถถมมตตญญดด์์า่ดี แแททคคเเีียยาาขรรััคคพ้้พีงออรราาพ่ี่พีงง่่าาบบอาคคกกยย่ื่ืขขอมอมเเมึง่่ึงงััชชนีีนขขหห่่เเออุุ่่งงาาแแเขปปเเ่่ออนนเเชชศรรงงงหมหมงนนอ็็งงนนืืยยุุออเรเมมื่่ืง่อ่งอง้้คคนนผผศศกกษั่ั่หหงงตตไชชเเนนใใลลรรทาายยหหฐนนหหาานนษษใใิิรรตตยืืกนกนกลล””นน้้มมสสภภใฐฐิแแจมมืืออชชหีีกกรรดดกกเเััณณพลลีีกกุุมมจจ้้าาาานนค้ ้วว้ ิิจจรระะงงอาาาาชชฑฑงยย่ื่ื ออพพงรรงสสรรกกอเนนกกาา์์ววหหพงงปปออััยกกงงาานนมมจจใัใัตตียคคลลเเู่สรราานนกกาาพพองอถถสสรรมมููืบกกลลกกกกมีีบบรรกกยุุยปปโโไพพุุ่่มมาาาป้้าาดดรรงงโโรร11รรเเืืชชใงงภภตตพพรรยยิิโโรรชรร))ผผภภคคมมั้ั้่่ววงงรรื่่ืออาา้จลลปปบบมมออคคววยยททะกกกกรรรรแมแมยยจจไไํํชาาาาดด็็ใใััิิโโรรชชูู่่ึึบกงกงบ่ภภวรรหหตตงง้้ มมญญิิจจนนแแแแยรรคค้้เเลลาากกพพลลแปป่่ววพพาาใใออเเรรนนมมะะกขขปปีีรรยยื้ื้นนรรดดชชคคใใร้รไอองง็็มมนนจจฐฐจจขรร่่ววููปปพพงงตตเเกกาานนวััยววยพพเเออออ่่าานนาาเเศศิกใใกกรรงง่ืื่ออาากกหหรรขขฤรราาืืออหหสสผผๆัๆับบ้้เเออษษตรรนนกกรราาลลคคงงธธิตตทฐฐ้้าาออิริรดดิิตตคคววํําาาางงกกายยกกเเาากกมมคคววรรงิิ จจ่่าพาพาามมคคาางงววาาเงงรรพพศื่ื่ออรราามมรรตตววพพกกรมมััคคออาากกกก้้เเออรรออษมมมมมม้้เเษษาาาาะะงงเเพพถถฐตตพพขข่ั่ันนรรกกจจาานนกคคีีตตาายยาาคคีียยาาไไิััดดยยยยจวว้้รราาาางงงงงง้้ ซงึ่ ขนบธรรมเนียมประเพณที ี่ดงี ามของไทยให้คงอย่สู บื ไป

ปรัชญปารขัชอญงเศาขรษองฐเกศจิ รพษอฐเกพิจียพงอแเลบพะทียหงทลแั่ีกล2กะาหรลทกั รกงางราทนรคงงือาอนะคไรืออะบไรทที่ ๒ พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ พระราชทาน พระบรมราชานุญาต ใหส้ าํ นกั งานคณะกรรมการ พฒั นาการเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติ นําบทความทีอ่ ธิบาย “ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง” ไปเผยแพร่ เพอ่ื เปน็ หลกั คดิ และแนวทาง ปฏบิ ตั ิแกเ่ จ้าหนา้ ทีข่ องรฐั นกั ทฤษฎี นักธรุ กจิ ตลอดจนประชาชนท่วั ไป “เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาท่ีช้ีถึงแนวทาง การดํารงอยู่และปฏิบัติตน ของประชาชนในทุกระดับ ต้ังแต่ระดับครอบครัว ระดับชุมชน จนถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนา และบริหารประเทศให้ดําเนินไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจเพ่ือก้าวทัน ต่อโลกยุคโลกาภิวัตน์ ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจําเป็น ท่ีจะต้องมีระบบภูมิคุ้มกันในตัวที่ดี พอสมควรต่อการมีผลกระทบใด ๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ท้ังน้ี จะต้องอาศัย ความรอบรู้ ความรอบคอบ และความระมัดระวังอย่างย่ิงในการนําวิชาการต่าง ๆ มาใช้ในการวางแผน และการดําเนินการทุกข้ันตอน และขณะเดียวกัน จะต้องเสริมสร้างพ้ืนฐานจิตใจ ของคนในชาติ โดยเฉพาะเจ้าหน้าท่ีของรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดับ ให้มีสํานึก ในคุณธรรม ความซ่อื สัตย์สุจรติ และใหม้ คี วามรอบรู้ที่เหมาะสม ดําเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มีสติ ปัญญา และความรอบคอบเพื่อให้สมดุลและพร้อมต่อการรองรับ การเปล่ียนแปลง อย่างรวดเร็วและกว้างขวาง ท้ังด้านวัตถุ สังคม ส่ิงแวดล้อม และวัฒนธรรม จากโลกภายนอกได้เป็นอยา่ งด”ี 4 4 จากปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฏิบตั .ิ ..กว่า 1 ทศวรรษ (สํานกั งานคณะกรรมการพัฒนาการ เศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ, 2555, หน้า 9)

6 บทท่ี ๒ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งและหลักการทรงงานคอื อะไร ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง ปปรระะเเททศศชชาาตติิ ปปรระะชชาาชชนน สสมมดดลุลุ ยย่ั่ังงยยนืืน พพรรอ้อ้ มมรรบัับตตออ่่ กกาารรเเปปลลียยี่่ นนแแปปลลงง ภภูมมู คิิคุมุ้้มกกันันใในนดดา้้านนววตตัั ถถุุ // สสงงัั คคมม //สสงิิ่ง่ แแววดดลล้ออ้ มม // ววฒััฒนนธธรรรรมม นนาํําสสูู่่ ททาางงสสาายยกกลลาางง พพออปปรระะมมาาณณ คคววาามมพพออเเพพยีียงง มมเีเี หหตตุผผุ ลล ใใมมนนภีภีตตููัววัมมททคิิคี่ี่ดดุ้้มมุ ีีกกนััน รรออรรบบะะคครรมมูู้้ววรรััดดาาออรรมมบบะะรรววคคูู้้ งังั ออบบ บบนน ซซ่ออืื่ คคสสววััตตาาคคยยมมณุุณ์ส์สเเพพจจุุ ธธยยีี รรรรตรตริิ รรมมมมออีีสสดดตตททิิ นน ้้ ปปรรััชชญญาาขขอองงเเศศรรษษฐฐกกิิจจพพออเเพพีียยงงเเปป็็นนทท้ัั้งงหหลลัักกคคิิดดแแลละะแแนนววททาางงกกาารรปปฏฏิิบบััตติิตตนน ใในนกกาารรดดํําาเเนนิินนชชีีววิิตต โโดดยยเเนน้้นนกกาารรปปฏฏิิบบััตติิตตนนบบนนททาางงสสาายยกกลลาางง เเพพื่่ืออใใหห้้สสาามมาารรถถพพึึ่่งงตตนนเเอองงไไดด้้ มมแแลลีี ๓๓ะะรรปปออดดรระะพพกกน้น้ าาจจรราา55กกววคคกกิิืืออฤฤตตติติ ่่าางง ๆๆ ททีอ่อี่ าาจจเเกกิิดดขข้ึ้นนึ โโดดยยคคุณณุ ลลกัักษษณณะะททส่ีสี่ าํําคคััญญขขอองงคคววาามมพพออเเพพีียยงง”” 11.. คคววาามมพพออปปรระะมมาาณณ หหมมาายยถถึึงง คคววาามมพพออดดีีตต่่ออคคววาามมจจํําาเเปป็็นนแแลละะเเหหมมาาะะสสมม กกัับบฐฐาานนะะตตนนเเอองง ไไมม่่นน้้ออยยเเกกิินนไไปป ไไมม่่มมาากกเเกกิินนไไปป ไไมม่่เเบบีียยดดเเบบีียยนนตตนนเเอองงแแลละะผผูู้้ออื่่ืนน ซซึึ่่งงเเมม่่ืืออพพิิจจาารรณณาาจจาากกสสภภาาพพสสัังงคคมมแแลละะววััฒฒนนธธรรรรมมไไททยย จจะะพพบบวว่่าาคคววาามมพพออปปรระะมมาาณณนน้ั้ันน นนับบั เเปป็็นนแแนนววปปฏฏบบิิ ตัตั ิททิ ม่ี่มี มีมี าายยาาววนนาานนแแลล้้วว สสัังงเเกกตตไไดด้้จจาากกกกาารรดดํําาเเนนิินนชชีีววิิตตขขอองงคคนนไไททยย ““พพออออยยูู่่ พพออกกนินิ ”” ““พพง่ึึง่ ตตนนเเอองง”” ““ปปรระะหหยยัดดั เเรรยีียบบงง่า่ายย แแลละะไไดด้้ปปรระะโโยยชชนน์์สสููงงสสุุดด”” โโดดยยมมุุ่่งงเเนน้้นนใใหห้้มมีีกกาารร ใใชช้้ททรรััพพยยาากกรรททีี่่ตตนนเเอองงมมีีออยยูู่่หหรรืืออทท่ี่ีชชุุมมชชนนทท้้อองงถถ่ิ่ินนขขอองงตตนนมมีีออยยูู่่ออยย่่าางงมมีีปปรระะสสิิททธธิิภภาาพพสสููงงสสุุดด 55 ปปรระะมมววลลจจาากกปปรรััชชญญาาขขอองงเเศศรรษษฐฐกกิิจจพพออเเพพีียยงงแแลละะกกาารรปปรระะยยุุกกตต์์ใใชช้้ ((สสําาํ นนัักกงงาานนคคณณะะกกรรรรมมกกาารร พพััฒฒนนาากกาารรเเศศรรษษฐฐกกิิจจแแลละะสสัังงคคมมแแหห่่งงชชาาตติิ,, ๒๒๕๕๖๖๐๐)),,เเศศรรษษฐฐกกิิจจพพออเเพพีียยงง รร่่ววมมเเรรีียยนนรรูู้้ สสาานนขข่่าายย ขขยยาายยผผลล ((สสําํานนัักกงงาานนกกอองงททุุนนสสนนัับบสสนนุุนนกกาารรววิิจจััยย,, 22554499,, หหนน้้าา 1100--1111)),, แแลละะรร่่ววมมเเรรีียยนนรรูู้้ปปรรััชชญญาาขขอองงเเศศรรษษฐฐกกิิจจ พพออเเพพยีียงงแแลละะเเกกษษตตรรททฤฤษษฎฎีใใี หหมม่เ่เพพ่ืออ่ื กกาารรพพฒัฒั นนาาทท่ียีย่ ังังยยืนืน ((สสํําานนักักงงาานน กกศศนน..,, หหนนาา้้ 33--44))

บทท่ี ๒ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงและหลักการทรงงานคอื อะไร 7 ก่อนที่จะแสวงหาแหล่งทุน วัตถุดิบ หรือส่ิงของจากภายนอก มีการวางแผนการใช้ ให้เหมาะสมกับสภาวะเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม เป็นการใช้อย่างรู้คุณค่า ดแู ลรกั ษาส่ิงทม่ี ีและพัฒนาต่อยอดใหด้ ยี ิ่งขน้ึ 2. ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเก่ียวกับระดับของความพอเพียง และการดําเนินการอย่างพอเพียงนั้นต้องเป็นไปอย่างมีเหตุผลตามหลักวิชาการ หลกั กฎหมาย หลักคณุ ธรรม และวัฒนธรรมทด่ี งี ามโดยคาํ นึงถงึ ปจั จัยทีเ่ กีย่ วขอ้ ง ตลอดจน คาํ นงึ ถึงผลทีค่ าดว่าจะเกิดขึน้ จากการกระทํานั้น ๆ อย่างรอบคอบ ถ้วนถี่ “รู้จุดอ่อน จุดแข็ง โอกาส อุปสรรค” และคาดการณผ์ ลทจ่ี ะเกิดขึ้นอย่างรอบคอบ “รู้เขา รเู้ รา รู้จักเลือกนําสงิ่ ที่ดี และเหมาะสมมาประยุกต์ใช้” ทั้งน้ี ความมีเหตุผลในปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มีความหมายที่สะท้อน ถึงความเข้าใจผลที่อาจเกิดข้ึนจากการกระทํา ณ สถานการณ์ใด สถานการณ์หน่ึง โดยความมีเหตุผลจะเกิดขึ้นได้ต้องอาศัยการส่ังสมความรู้ และประสบการณ์มาอย่างต่อเนื่อง มีการศึกษาข้อมูลอย่างเป็นระบบและรู้วิธีประมวล ปัจจัยท่ีซับซ้อนมาประยุกต์ใช้ในการตัดสินใจ เพื่อให้ความคิดและการกระทําอยู่ในกรอบ ที่ถูกต้องตามหลักเหตุผล ดังน้ัน ความมีเหตุผลในหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เนน้ การตดั สนิ ใจและการปฏิบัตบิ นพนื้ ฐานของความร้แู ละประสบการณ์ 3. การมีภูมิคุ้มกันที่ดีในตัวเอง หมายถึง การไม่ประมาทในการดําเนินชีวิต มีการเตรียมตัวให้พร้อมรับผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงด้านเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรมจากทั้งในประเทศ และต่างประเทศ เพ่ือให้สามารถบริหาร ความเส่ียง ปรับตัว และรับมือได้อย่างทันท่วงที โดยคํานึงถึงความเป็นไปได้ ของสถานการณ์ต่าง ๆ ท่ีคาดว่าจะเกิดข้ึนในอนาคตทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ทั้งน้ี การมีภูมิคุ้มกันในตัวท่ีดี อาจเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือเกิดจากความไม่ประมาท ซ่ึงต้องดําเนินไปพร้อม ๆ กับความมีเหตุผล และความพอประมาณ หลีกเลี่ยงความต้องการ ที่เกินพอดีของแต่ละบุคคล เป็นการสร้างวินัยในตัวเองให้เกิดขึ้นในระดับบุคคล เพื่อปกป้องตัวเองจากกระแสบริโภคนิยม หรือความเปลี่ยนแปลงที่เกิดข้ึนจากกระแส โลกาภิวัตน์ต่าง ๆ เป็นกลไกการรองรับผลกระทบจากสถานการณ์ต่าง ๆ โดยดําเนินการ อยา่ งเป็นข้นั เป็นตอน เริ่มจากการ “แกไ้ ขปัญหาทีจ่ ดุ เล็ก” หรอื คดิ Macro ทาํ Micro ในการดําเนินชีวิตให้อยู่ในระดับพอเพียงน้ัน ต้องอาศัยท้ังเงื่อนไขความรู้ และคณุ ธรรมเป็นพ้นื ฐาน ดงั นี้  ความรู้ คือ ความรู้เกี่ยวกับวิชาการต่าง ๆ อย่างรอบด้าน ซ่ึงจะช่วย พัฒนาทักษะการประกอบอาชีพและการดําเนินชีวิตได้อย่างมีคุณภาพ โดยจําเป็นต้องมี

8 บทที่ ๒ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลกั การทรงงานคืออะไร ค ว า ม ร อ บ ค อ บ ใ น ก า ร นํ า ค ว า ม รู้ เ ห ล่ า นั้ น ม า พิ จ า ร ณ า ใ ห้ เ ช่ื อ ม โ ย ง สั ม พั น ธ์ กั น เพ่ือการวางแผน และความระมัดระวังในการนําไปประยุกต์ใช้ให้เกิดผลในทางปฏิบัติ ทุกข้ันตอน โดยนําหลักวิชาและความรู้เทคโนโลยีท่ีเหมาะสมมาใช้ ทั้งในข้ันการวางแผน และปฏิบัติอย่างรอบรู้ รอบคอบ ระมัดระวัง กล่าวคือ นําวิชาการต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง มาศกึ ษาอยา่ งรอบดา้ น และมคี วามรอบคอบที่จะนําความรู้เหล่าน้ันมาพิจารณาให้เช่ือมโยง กันเพือ่ ประกอบการวางแผน ตลอดจนมคี วามระมดั ระวงั ในขั้นของการปฏิบตั ิ  คุณธรรม คือ ความซื่อสัตย์ สุจริต มีความอดทน มีความเพียร และใช้สติปัญญา ในการดําเนินชีวิต ซึ่งถือเป็นพ้ืนฐานในการเสริมสร้างความเข้มแข็ง ของบคุ คล สงั คม และประเทศชาติ เมื่อมีการน้อมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต์ใช้ทั้งในระดับบุคคล ครอบครัว ชุมชน/หมู่บ้าน องค์กร และสังคมไทย จะนําไปสู่การพัฒนาท่ีสมดุลพร้อมรับ การเปล่ียนแปลงท่ีอาจเกิดขึ้น และมีความย่ังยืน ท้ังในด้านเศรษฐกิจ สังคม ส่ิงแวดล้อม และวฒั นธรรม หลกั การทรงงาน ในการดําเนินการขับเคล่ือนการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิตต้องมีการประยุกต์ใช้ศาสตร์พระราชา ซ่ึงพระบาทสมเด็จ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ได้ทรงใช้เป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาความ เดือดร้อนให้แก่พสกนิกรในทุกพื้นท่ีได้อย่างสอดคล้อง กับภูมิสังคม ด้วยการ “เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา” และยึดหลักการทรงงาน 23 ประการ ดังน้ัน จึงควรน้อมนํามาเป็น แบบอย่างในการพัฒนาตนเอง พัฒนาชุมชน/หมู่บ้าน และพัฒนาสังคมโดยรวมต่อไป ซึง่ หลักการทรงงาน 23 ประการ ประกอบดว้ ย

บทท่ี ๒ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลักการทรงงานคืออะไร 9 หลกั การทรงงาน 23 ประการ6 1. ศกึ ษาขอ้ มลู อยา่ งเป็นระบบ การที่จะพระราชทานโครงการใดโครงการหนึ่ง จะทรงศึกษาข้อมูลรายละเอียด อย่างเป็นระบบ ท้ังจากข้อมูลเบื้องต้น จากเอกสาร แผนท่ี สอบถามจากเจ้าหน้าท่ี นักวิชาการ และราษฎรในพื้นท่ีให้ได้รายละเอียดที่ถูกต้อง เพ่ือที่จะพระราชทาน ความช่วยเหลอื ได้อยา่ งถูกตอ้ งและรวดเร็วตามความตอ้ งการของประชาชน 2. ระเบดิ จากขา้ งใน หมายความว่า ต้องสร้างความเข้มแข็งให้คนในชุมชนท่ีเราเข้าไปพัฒนา ให้มีสภาพพร้อม ท่ีจะรับการพัฒนาเสียก่อน มิใช่การนําเอาความเจริญหรือบุคคล จากสงั คมภายนอกเข้าไปหาชมุ ชนหมู่บ้านทีย่ ังไมท่ นั ได้มีโอกาสเตรียมตวั หรือต้งั ตัว 3. แกป้ ญั หาทจ่ี ดุ เลก็ ทรงมองปัญหาในภาพรวม (Macro) ก่อนเสมอ แต่การแก้ปัญหาจะเร่ิมจาก จุดเล็ก ๆ (Micro) คือ การแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าท่ีคนมักจะมองข้าม “...ถ้าปวดหัว คิดอะไรไม่ออก…ตอ้ งแกไ้ ขการปวดหวั นี้กอ่ นเพ่ือใหอ้ ย่ใู นสภาพท่คี ดิ ได้...” 4. ทาํ ตามลาํ ดบั ขนั้ ทรงเร่ิมต้นจากสิ่งท่ีจําเป็นท่ีสุดของประชาชนก่อน ได้แก่ สาธารณสุข ต่อไปจึงเป็นเร่ืองสาธารณูปโภคข้ันพื้นฐาน และส่ิงจําเป็นสําหรับประกอบอาชีพ การพัฒนาประเทศต้องสร้างพ้ืนฐาน คือ ความพอมี พอกิน พอใช้ ของประชาชน สว่ นใหญก่ ่อน จงึ ค่อยสรา้ ง ค่อยเสริมความเจรญิ และเศรษฐกิจขน้ั สงู โดยลําดับต่อไป 5. ภูมสิ งั คม การพฒั นาใด ๆ ตอ้ งคํานงึ ถงึ (1) ภมู ปิ ระเทศของบรเิ วณนัน้ (ดนิ , น้ํา, ป่า, เขา ฯลฯ) (2) สังคมวทิ ยา (นิสยั ใจคอของผคู้ น ตลอดจนวฒั นธรรมประเพณีของท้องถ่ิน) 6. องค์รวม ทรงมีวิธีคิดอย่างองค์รวม (Holistic) หรือมองอย่างครบวงจรทรงมอง เหตกุ ารณ์ท่เี กดิ ขน้ึ และแนวทางแก้ไขอย่างเชอ่ื มโยง 7. ไมต่ ดิ ตํารา การพัฒนาตามแนวพระราชดําริมีลักษณะของการพัฒนาท่ีอนุโลมและรอมชอม 6 หลกั การทรงงานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช บรมนาถบพติ ร (สาํ นกั พระราชวงั )

10 บทท่ี ๒ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลกั การทรงงานคอื อะไร หลกั การทรงงาน 23 ประการ6 กับสภาพธรรมชาติและสิง่ แวดลอ้ ม และสภาพของสงั คมจิตวิทยาแห่งชมุ ชน 8. ประหยดั เรยี บงา่ ย ไดป้ ระโยชนส์ งู สดุ ท ร ง ใ ช้ ห ลั ก ใ น ก า ร แ ก้ ไ ข ปั ญ ห า ด้ ว ย ค ว า ม เ รี ย บ ง่ า ย แ ล ะ ป ร ะ ห ยั ด ราษฎรสามารถทําได้เอง หาได้ในท้องถ่ิน และประยุกต์ใช้ส่ิงท่ีมีอยู่ในภูมิภาคน้ัน ๆ มาแก้ไขปัญหา โดยไม่ต้องลงทุนสูง หรือใช้เทคโนโลยีท่ีไม่ยุ่งยากนัก “ให้ปลูกป่า โดยไม่ตอ้ งปลกู ปา่ โดยปลอ่ ยให้ขึน้ เองตามธรรมชาติ จะได้ประหยัดงบประมาณ” 9. ทาํ ใหง้ า่ ย (Simplicity) ทรงคิดค้น ดัดแปลง ปรับปรุง และแก้ไขงานการพัฒนาประเทศ ตามแนวพระราชดําริโดยง่าย ไม่ยุ่งยากซับซ้อน ทรงโปรดท่ีจะทําสิ่งยาก ให้กลายเปน็ ง่าย ทาํ สง่ิ ท่ีสลับซบั ซอ้ นให้เข้าใจง่าย 10. การมีสว่ นรว่ ม ทรงเป็นนักประชาธิปไตย เปิดโอกาสให้สาธารณชน ประชาชน หรอื เจ้าหนา้ ทีท่ กุ ระดับไดม้ าร่วมกันแสดงความคิดเหน็ เกี่ยวกับเรือ่ งที่ต้องคํานึงถึง ความคิดเห็นของประชาชน หรือความต้องการของสาธารณชน “...ต้องหัดทําใจ ให้กว้างขวางหนักแน่น รู้จักรับฟังความคิดเห็น แม้กระท่ังความวิพากษ์วิจารณ์ จากผู้อ่ืนอย่างฉลาด เพราะการรู้จักรับฟังอย่างฉลาดนั้นแท้จริง คือ การระดม สติปัญญาและประสบการณ์อันหลากหลายมาอํานวยการปฏิบัติบริหารงาน ใหป้ ระสบความสาํ เร็จทส่ี มบรู ณ์น่นั เอง...” 11. ประโยชนส์ ว่ นรวม “...ใครต่อใครก็มาบอกว่า ขอให้คิดถึงประโยชน์ส่วนรวม อาจมานึกในใจ ว่าให้ ๆ อยู่เร่ือย แล้วส่วนตัวจะได้อะไร ขอให้คิดว่า คนท่ีให้เพ่ือส่วนรวมน้ัน มิได้ให้แต่ส่วนรวมอย่างเดียว เป็นการให้ เพ่ือตัวเองสามารถที่มีส่วนรวม ที่จะอาศัยได้...” พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงระลึกถึง ประโยชนข์ องสว่ นรวมเป็นสําคญั เสมอ 12. บรกิ ารท่จี ดุ เดียว ทรงให้ “ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเน่ืองมาจากพระราชดําริ” เป็นต้นแบบ ในการบริหารรวมที่จุดเดียวเพื่อประโยชน์ต่อประชาชนท่ีจะมาใช้บริการ จะประหยัดเวลาและค่าใช้จ่าย โดยมีหน่วยงานราชการต่าง ๆ มาร่วมดําเนินการ และให้บริการประชาชน ณ ท่ีแห่งเดียว “...เป็นสองด้าน ก็หมายถึงว่า ที่สําคัญ

บทท่ี ๒ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลกั การทรงงานคอื อะไร 11 หลกั การทรงงาน 23 ประการ6 ปลายทาง คือ ประชาชนจะได้รับประโยชน์ และต้นทางของเจ้าหน้าที่จะให้ ประโยชน์” 13. ใชธ้ รรมชาตชิ ว่ ยธรรมชาติ ก า ร เ ข้ า ใ จ ถึ ง ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ ต้ อ ง ก า ร ใ ห้ ป ร ะ ช า ช น ใ ก ล้ ชิ ด กั บ ธ ร ร ม ช า ติ ทรงมองอย่างละเอียด ถึงปัญหาของธรรมชาติ หากเราต้องการแก้ไขธรรมชาติ จะต้องใช้ธรรมชาติเข้าช่วยเหลือ เช่น การแก้ไขปัญหาป่าเส่ือมโทรม โดยพระราชทาน พระราชดําริ การปลูกป่าโดยไม่ต้องปลูก (ต้นไม้) ปล่อยให้ธรรมชาติช่วยในการฟื้นฟู ธรรมชาติ 14. ใชอ้ ธรรมปราบอธรรม ทรงนําความจริงในเร่ืองความเป็นไปแห่งธรรมชาติ และกฎเกณฑ์ ของธรรมชาติมาเป็นหลักการและแนวปฏิบัติที่สําคัญในการแก้ปัญหาและ ปรับปรุงเปล่ียนแปลงสภาวะที่ไม่ปกติ เช่น การนําน้ําดีขับไล่นํ้าเสีย การใช้ ผกั ตบชวาบําบัดน้ําเสยี โดยดดู ซึมส่ิงสกปรกปนเปอื้ นในนา้ํ 15. ปลกู ปา่ ในใจคน “...เจ้าหน้าท่ีป่าไม้ควรจะปลูกต้นไม้ลงในใจคนเสียก่อน แล้วคนเหล่านั้น ก็จะพากันปลูกต้นไม้ ลงบนแผ่นดิน และรักษาต้นไม้ด้วยตนเอง...” การที่จะ ฟ้ืนฟทู รัพยากรธรรมชาตใิ ห้กลบั คนื มาจะต้องปลูกจติ สํานึกใหค้ นรักป่าเสยี กอ่ น 16. ขาดทนุ คอื กาํ ไร “...ขาดทุนคือกําไร Our loss is our gain… การเสียคือการได้ ประเทศ ก็จะก้าวหน้าและการที่คนจะอยู่ดีมีสุขนั้น เป็นการนับที่เป็นมูลค่าเงินไม่ได้...” หลักการ คือ “การให้”และ “การเสียสละ” เป็นการกระทําอันมีผลเป็นกําไร คือ ความอยู่ดีมีสุขของราษฎร “...ถ้าเราทําอะไรท่ีเราเสีย แต่ในที่สุดท่ีเราเสียน้ัน เป็นการไดท้ างออ้ ม ตรงกบั งานของรัฐบาลโดยตรง เงินของรัฐบาลหรืออีกนัยหนึ่ง คอื เงินของประชาชน ถ้าอยากใหป้ ระชาชนอยดู่ ีกินดีก็ตอ้ งลงทนุ ...” 17. การพง่ึ ตนเอง การพัฒนาตามแนวพระราชดําริเพื่อแก้ไขปัญหาในเบื้องต้นด้วยการ แก้ไขปัญหาเฉพาะหนา้ เพื่อใหเ้ ขาแขง็ แรงพอทจี่ ะดํารงชวี ติ ไดต้ ่อไป แลว้ ขน้ั ตอ่ ไป ก็คือ การพัฒนาให้เขาสามารถอยู่ในสังคมได้ตามสภาพแวดล้อม และสามารถ “พึง่ ตนเองได”้ ในทีส่ ดุ

12 บทที่ ๒ ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงและหลักการทรงงานคืออะไร หลกั การทรงงาน 23 ประการ6 18. พออยูพ่ อกนิ สําหรับประชาชนที่ตกอยู่ในวงจรแห่งความทุกข์เข็ญนั้นได้พระราชทาน ความช่วยเหลือให้เขาได้สามารถอยู่ในข้ัน “พออยู่พอกิน” เสียก่อนแล้วจึงค่อย ขยับขยายให้มีขีดสมรรถนะท่ีก้าวหน้าต่อไป “...ถ้าโครงการดี ในไม่ช้าประชาชน จะได้กําไร จะได้ผล ราษฎรจะอยูด่ ีกินดีขึน้ จะไดป้ ระโยชนต์ อ่ ไป...” 19. เศรษฐกจิ พอเพยี ง เป็นแนวทางการดําเนินชีวิตเพื่อสร้างความเข้มแข็งหรือภูมิคุ้มกันทุกด้าน ซ่ึงจะสามารถทําให้อยู่ได้อย่างสมดุลในโลกแห่งการเปลี่ยนแปลง ปรัชญานี้ สามารถประยกุ ตใ์ ชไ้ ดท้ งั้ ในระดับบคุ คล ชมุ ชน องค์กร และทุกภาคสว่ น 20. ความซอื่ สตั ย์ สจุ รติ จริงใจตอ่ กนั “...ผู้ท่ีมีความสุจริตและบริสุทธ์ิใจ แม้จะมีความรู้น้อยก็ย่อมทําประโยชน์ ให้แกส่ ว่ นรวมได้มากกวา่ ผทู้ มี่ ีความร้มู าก แตไ่ ม่มีความสจุ ริต ไม่มีความบรสิ ุทธิใ์ จ...” 21. ทาํ งานอยา่ งมคี วามสุข พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงพระเกษมสําราญ และทรงมีความสุขทุกคราที่จะช่วยเหลือประชาชน “...ทํางานกับฉัน ฉันไม่มี อะไรจะให้นอกจากการมีความสุขร่วมกัน ในการทําประโยชน์ให้กับผู้อน่ื ...” 22. ความเพยี ร : พระมหาชนก พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงริเริ่มทําโครงการต่าง ๆ ในระยะแรกท่ีไม่มีความพร้อมมากนัก และทรงใช้พระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ท้ังส้ิน แต่พระองค์ก็มิได้ท้อพระราชหฤทัย มุ่งม่ันพัฒนาบ้านเมืองให้บังเกิดความร่มเย็น เป็นสุข 23. รู้ – รกั – สามคั คี รู้ : การที่เราจะลงมือทําสิ่งใดนั้น จะต้องรู้เสียก่อน รู้ถึงปัจจัยท้ังหมด รู้ถึงปัญหา และรถู้ ึงวิธีแกป้ ัญหา รัก : เมื่อเรารู้ครบด้วยกระบวนความแล้วจะต้องเห็นคุณค่า เกิดศรัทธา เกิดความรกั ที่จะเข้าไปลงมือปฏบิ ตั แิ ก้ปญั หานัน้ ๆ สามัคคี : เมื่อถึงขั้นลงมือปฏิบัติต้องคํานึงเสมอว่าเราทําคนเดียวไม่ได้ ต้องร่วมมือร่วมใจกัน สามัคคีกันเป็นหมู่คณะ จึงจะเกิดพลังในการ แก้ปญั หาให้ลุล่วงดว้ ยดี

การประยกกุ ารตป์ใรชะป้ยกุรตัชใ์ ญช้ปารขชั บอญทงาทเขศ่ี อ3รงเษศฐรษกฐิจกพิจพออเเพพยียี งง บทที่ ๓ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นทั้งวิธีการประกอบอาชีพและวิถีการดํารงชีวิต ที่นําไปสู่ชีวิตที่มีความทุกข์น้อยลง หรืออีกนัยหนึ่ง คือ ชีวิตท่ีมีความสุขเพ่ิมข้ึน โดยมีจุดเน้นอยู่ที่การมีภูมิคุ้มกันท่ีดีเพ่ือให้ไม่ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลง ที่ไมอ่ าจคาดเดาล่วงหน้าได้ หรือหากได้รับผลกระทบก็สามารถฟื้นตัวได้ในเวลารวดเร็ว พอสมควร การจะมีภูมิคุ้มกันท่ีดีได้น้ันต้องมาจากการพ่ึงตนเองเป็นส่วนใหญ่ หมายถึง ใช้ทรัพยากรที่มีอยู่เองหรือหาได้ง่ายในท้องถิ่นให้มากที่สุด ถ้าสามารถพึ่งตนเอง ได้มากเท่าไหร่ ภูมิคุ้มกันก็จะมีสูงมากข้ึน ไม่ว่าการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจะมีความรุนแรง มากเพียงใดก็สามารถจัดการได้ แต่การจะพึ่งตนเองได้น้ันจําเป็นต้องเป็น ผู้ท่ีมีความพอประมาณ คือ ทําทุกอย่างเท่าที่จะสามารถทําได้เอง ไม่ทําเกินกําลัง ความสามารถหรือโลภมาก แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องไม่ยืดยาด หรือเฉื่อยเนือย ดงั น้ัน ความพอประมาณจงึ เปน็ วิธีการทส่ี ําคญั ทจี่ ะหนนุ ช่วยความสามารถ ในการพ่ึงตนเอง ให้มีความชัดเจนย่ิงขึ้นและสัมฤทธ์ิผลได้จริง และเม่ือมีความพอประมาณแล้ว ก็ไม่มีความจําเป็นต้องไปเอารัดเอาเปรียบผู้อ่ืน สามารถดําเนินการทุกอย่าง ได้อยา่ งซ่อื สัตย์สุจริต มคี วามเพยี ร มีความอดทน ตลอดจนมีความเมตตากรุณาต่อผู้อื่น นน้ั ก็คือ ความมีเหตุมีผลตามความหมาย ของเศรษฐกจิ พอเพียง7 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชได้มีพระราชดํารัส เกีย่ วกบั แนวทางการดําเนินชีวิตด้วยความพอเพียง ซ่ึงประกอบด้วย การรู้จักประมาณตน มสี ติ มีความรู้ตัว รอบคอบ รู้จักผิดชอบช่ัวดี มีความละอายช่ัวกลัวบาป ขยันหม่ันเพียร ซือ่ สตั ย์สจุ รติ ไมเ่ หน็ แก่ตวั ไมเ่ อารดั เอาเปรยี บผู้อืน่ “ ท ุก ค น ต ้อ ง ห มั ่น ใ ช้ป ัญ ญ า พ ิจ า ร ณ า ก า ร ก ร ะ ทํา ข อ ง ต น ใ ห ้ร อ บ ค อ บ อยู่เสมอ ระมัดระวังทาํ การทุกอยา่ งดว้ ยเหตผุ ล ด้วยความมีสติ และดว้ ยความรู้ตัว”8 7 เศรษฐกจิ พอเพียง ร่วมเรยี นรู้ สานขา่ ย ขยายผล (สาํ นักงานกองทนุ สนับสนนุ การวจิ ยั , 2549) 8 พระบรมราโชวาทพระราชทานแก่บัณฑติ ของจฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม 2516, ตามรอยพระราชดาํ ริสู่ “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” (สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจ และสงั คมแหง่ ชาต,ิ หน้า 25)

ความไม่เห็นแก่ตัว ไม่เอารัดเอาเปรียบผู้อ่ืน ความไม่มักง่าย หยาบคาย กับอีกอย่าง ทห14ุกนอึ่งยทา่ ี่สงําดค้วัญยตเปนเ็นอพง.ิเ..ศ”ษ10คือ ความขยันหมั่บนทเทพี่ ีย๓รกาพรปยราะยยุกาตมใ์ ชฝป้ ึกรัชหญัดาปขอรงะเศกรอษฐบกกิจาพรองเพายี นง “...การรู้จักประมาณตน ได้แก่ การรู้จักและยอมรับว่าตนเองมีภูมิปัญญา และความสามารถในด้านไหน เพียงใด และควรจะทํางานด้านไหนอย่างไร...จะทําให้ ค น เ ร า รู้ จั ก ใ ช้ ค ว า ม รู้ ค ว า ม ส า ม า ร ถ ท่ี มี อ ยู่ ไ ด้ อ ย่ า ง ถู ก ต้ อ ง เ ห ม า ะ ส ม กั บ ง า น … ส่วนการรู้จักประมาณสถานการณ์นั้น ได้แก่ การรู้จักพิจารณาสถานการณ์ต่าง ๆ ทีเ่ กดิ ข้นึ ใหท้ ราบชดั ถึงความเป็นมาและที่เป็นอยู่ รวมทั้งที่คาดว่าจะเป็นไปในอนาคต... การรู้จักประมาณตนและรู้จักประมาณสถานการณ์ จึงเป็นอุปการะอย่างสําคัญที่จะ เกื้อกูลใหบ้ ุคคลดําเนนิ ชวี ิตและกจิ การงานไปได้อย่างราบร่นื และก้าวหน้า...”9 “คุณสมบัติที่จําเป็นสําหรับทุกคนน้ันท่ีสําคัญ ได้แก่ ความรู้จักผิดชอบช่ัวดี ความละอายช่ัวกลัวบาป ความซื่อสัตย์สุจริต ทั้งในความคิดและการกระทํา ความไม่เห็นแก่ตัว ไม่เอารัดเอาเปรียบผู้อื่น ความไม่มักง่าย หยาบคาย กับอีกอย่าง หนึ่งที่สําคัญเป็นพิเศษ คือ ความขยันหมั่นเพียร พยายามฝึกหัดประกอบการงาน ทุกอย่างด้วยตนเอง...”10 “...การรู้จักประมาณตน ได้แก่ การรู้จักและยอมรับว่าตนเองมีภูมิปัญญา 9แลพะรคะบวรามมรสาโาชมวาาทรพถรใะนรดาช้าทนาไนหแกน่บัณเพฑียิตงขใอดงจุฬแาลละงคกรวณร์มจหะาทวิทํายงาาลนัยดเ้ามื่นอวไันหทน่ี 1อ8ย่ากรงกไรฎ.า.ค.จมะ2ท5ํา1ใ6ห,้ ตคานมรเอรยาพรรู้จะรักาชใดชํา้คริสวู่ า“ปมรรัชู้คญวาขาอมงเสศราษมฐากิจรพถอทเพี่มียีอง”ย(ู่ไสดําน้อักยง่าานงคถณูกะตก้รอรงมเกหารมพาัฒะนสากมากรัเบศงรษาฐนก…ิจ 2เ1แเสกทศ0กล5่ารเ่ีวะอ้ืกษ2รนสกิดฐ0รพังกกคูลู้ขจ,ริจามะใึน้ัตกแหแรบาลใปหรรบ้มหะ่งมรู้จรสุคช้ทระองัักาคารคยมตโปลามพชิ,าบแดรวหรณหาะะชนาํ ทง่รตเ้ามัดชนาพนา3ถาชรนิต1ณดึงแะิ,ชคํา)รลหสรีวาวะนิชสติถาาู้่ทรแมา“ู้จา3ลปนเนัก1ปะรแก)ปัช็นกกาญ่รบมจิ ระาัณกาณขมแาฑอ์นรลาิตงงณขะั้เนศาอทสนรงไี่เษมถไปดฐปหา้็นแกาไนิจวอกดกิทพย่้อยาอกู่ยารเรา่าพลวณรงัยียมรศร์งทาจ”ู้รจีนบึ้ังงัก(คทสเรพปรําน่ื่ีคินน็ินจแาทักาอดลรงรุวปะวาิโณน่ากกรคจฒ้าาาณะวรสเเหะมะถปกน่ืออา็นรว้ายนรันไ.ม่าป.กท.กง”ใี่าา2สน9รร2ําอพณคนัฒม์ัญติถานุ่นคาาทางกตี่จยา.นๆะ.ร. “คุณสมบัติที่จําเป็นสําหรับทุกคนนั้นท่ีสําคัญ ได้แก่ ความรู้จักผิดชอบชั่วดี ความละอายช่ัวกลัวบาป ความซื่อสัตย์สุจริต ทั้งในความคิดและการกระทํา ความไม่เห็นแก่ตัว ไม่เอารัดเอาเปรียบผู้อ่ืน ความไม่มักง่าย หยาบคาย กับอีกอย่าง หนึ่งที่สําคัญเป็นพิเศษ คือ ความขยันหมั่นเพียร พยายามฝึกหัดประกอบการงาน ทุกอยา่ งดว้ ยตนเอง...”10 9 พระบรมราโชวาทพระราชทานแก่บัณฑิตของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อวันที่ 18 กรกฎาคม 2516, ตามรอยพระราชดําริสู่ “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” (สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจ และสงั คมแห่งชาติ, หนา้ 31) 10 พระบรมราโชวาทพระราชทานแก่บัณฑิตของมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เม่ือวันท่ี 22 มิถุนายน 2520, ตามรอยพระราชดําริสู่ “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” (สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการ เศรษฐกจิ และสงั คมแห่งชาติ, หนา้ 31)

แนวทางการประยกุ ตใ ชป รัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งในการดําเนนิ ชีวติ บทท่ี ๓ การประยกุ ต์ใชป้ รัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ความพอประมาณ รกู ิน  กินแตพอเพยี ง ไมซ้อื /ทําอาหารมากเกนิ ความจาํ เปน/เหลอื ท้งิ ความรู ความมเี หตุผล  กนิ อาหารทม่ี ปี ระโยชนต อ สุขภาพตามวัย การมีภมู คิ ุมกัน รูอ ยู  ดําเนินชวี ิตอยางมีสติ ลด ละ เลิกอบายมุข ไมด่ืมของมนึ เมา ไมม ่วั สุม  ศกึ ษาปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งใหเ ขาใจอยางถอ งแท การใชความรู  ศึกษาหาความรเู พ่มิ เตมิ อยเู สมอ การมีคณุ ธรรม รใู ช ยาเสพตดิ ไมเ ท่ียวกลางคืน  เขารวมกจิ กรรมการแลกเปลยี่ นเรยี นรู  การผลิตเพอ่ื บรโิ ภคในครวั เรอื น เชน ปลกู ผกั สวนครวั หรือเล้ยี งสัตว  ศกึ ษาบทเรียนจากประสบการณของผูอื่น  ถอดบทเรียนชวี ิตตนเอง ไวบรโิ ภคเองตามความเหมาะสม มีการวางแผนในการดาํ เนนิ ชวี ิต พดู คุยแลกเปลยี่ นความ คิดเห็นกันในครวั เรือน  ใชเ ส้ือผา ใหคุมคา คมุ ราคา ไมมีมากเกนิ ไป  ใชข องใชในบา น เชน สบู แชมพู ยาสฟี น ผงซักฟอก ฯลฯ คณุ ธรรม อยา งประหยดั คมุ คา หรอื อาจทําเองไวใ ชใ นบา น  ปฏิบัตศิ าสนกจิ ตามหลกั ศาสนาท่ีนบั ถอื  มีการคัดแยกขยะ และการผลติ ปยุ ชีวภาพ/น้ําหมกั ไวใชเอง  ปฏิบัตติ นตามหลกั ธรรมคาํ สอนของศาสนาท่ีตนนบั ถอื  ไมเปด เครอ่ื งใชไ ฟฟา ท้งิ ไว ปดดวงไฟท่ไี มจาํ เปน  มจี ิตใจเออ้ื เฟอ เผอื่ แผแ กเพ่อื นมนุษย  สรางบานใหพอเหมาะกับจาํ นวนคนและฐานะ  สงเสริมใหค นในครอบครวั ปฏบิ ตั ธิ รรม  ใชย านพาหนะ เชน รถยนต รถจักรยานยนต ตามความจําเปน  มีสว นรว มในการพฒั นาชุมชน  วางแผนการใชจายอยา งมีเหตุผล  ขวนขวาย ใฝหาความรู และพัฒนาตนเองอยา งสม่ําเสมอ 15  ตัดสนิ ใจอยางมีเหตผุ ล ศึกษาขอมูลใหร อบคอบ รอบดา น และพิจารณาความเส่ียงท่ีอาจเกดิ ข้นึ  ประกอบสมั มาชีพดว ยความสุจรติ มีความขยันขันแขง็ ประหยดั อดออม มีการจดบญั ชคี รวั เรอื น ตัดทอนคา ใชจ า ยท่ีไมจ ําเปน เพอ่ื ใหสามารถพง่ึ ตนเองได  รูรกั สามัคคี มีน้าํ ใจ รจู ักแบงปน ชวยเหลือเกอ้ื กูล  ปฏบิ ตั ติ นตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย ไมซ อื้ สิทธ์ิ ขายเสียง

16 บทท่ี ๓ การประยกุ ต์ใช้ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง เศรษฐกิจพอเพียงมิได้หมายความเพียงแต่บุคคลพึ่งพาตนเองได้ (Self – Sufficiency) แต่สามารถใช้ได้ทั้งกับ บุคคล กลุ่มบุคคล ชุมชน องค์กรทั้งภาครัฐ และภาคเอกชน โดยมลี าํ ดบั ข้ันการดําเนนิ การ ดังน1้ี 1 ระดับที่หนึ่ง เศรษฐกิจพอเพียงแบบพ้ืนฐาน เน้นความพอเพียงในระดับบุคคล แลระคะรดอับคทรี่วั ๑ยดึ ถอื เหศลรักษกฐารกทิจ่ีวพ่า “อตเนพเปีย็นงทแี่พบึ่งบแหพ่งน้ืตนฐ”าคนือ การท่ีสมาชิกในครอบครัวพอมี รรพวว่ใพเหอนนมมกล้นื ก้นกคินัฐกนัลรคากสเุ่อมนวพาาบาหรรรมือ่มมะะคทรามีกดดพรือร่งุี่วาถัับบัไปวอร่าปสพททัจรเนส“พ่วจี่่ีสอสู่คอตมีัยยาอมวงนมคสงงคีาเใิพขี่ดมวเเปนศศาอเอขร็มนรรรงก่ม้วษษตะคทิมนแด้อฐฐรี่พขมกกองับส็งกึ่ืงอิบิจจบภาแาพพครรมาุคหออรพย่วาค่งวัเเใมน้ืรพพนลตรถฐพกีียยแนักาสงึ่ลงงลน”ษตนแแมุ่ ะหาบบนคอชครผบบเืาองือรอลวคกกปองปกบว้า้าไจับารา้ววาดจนะรไคหม้ กัยโท/รนตยชสลีั่สว้าช้อุมีข่ ยคมนชงอคึดือากนง์ือเชคถารกริืกยอรียาอกรนบรสรคะรู้แรด้าลัวงับกเคพคเปวรึง่ าตือลมนข่ียพเ่านอยอแงเไลคพดะวีย้ าแงมกดร้ป้ว่วยัญมกมหาือรา ระหว่างชมุ ชน กลมุ่ องค์กร ภาคเอกชน เพื่อประโยชนข์ องสว่ นรวมรว่ มกนั ตคสแSแuลลราวม้าfะะาfงปคภมicภรรเาieปมูอคัชnบลิคญเอcดรเี่้มุคยาyศกะั รกงนข)ชรดวันอันแนษแัยบง้ัใปนคแกรเตหึดฐทโศลรด่อืลวถล่ก้ชสี่รหกงะยมุ่มอืะิีวษจานามยดทหชติแมฐมพร่ึงีลกลาก้ังกับือาคนอําวรจักิจเ้ปรรดศะ้เบทาอพกรอถพัญบัดรก้าาอม่บ่ีวใษีบัขยนรภหเ๒ชนมคพทั้นฐคง/า้ารํไรชากยี่ีมวยกวัดวรัปกงุม่าาิานจิ ไ่ว้อทเมรชชดษพรอ“ศมยดพุมั้ นัง้ ตกชหอา่กํารชกอนแผเงญเมันษนพนัตเบลเลพาปาเินี่อยะฐสปยพยี ข็นเกบงภักงนคงื่รอแทอาคุาดคอ่ืจิะวรบม่ีพยงมว้งคาโพุ่เบดงใจยึ่งยแมศลนไแะังพกอลชปเนรทหนา้ืนพกะเนษส1้ี่ีรําเ่งพปฐกลี 1ยตไรู่์คฐปาริุ่ดวเนมงยี กวะนรสมขแ”บางเิ ีจย่กู กท้ึนตเมุแคคาพนนลศ่อบรเือบคมุ่้ชนรขอดยุ คลาู้ก้คมบแาเ่ําตคพมรางวแลกชงิใรลรกี าี ยขหชกทุว้ามมาพ็งงีว้สเดร่ีสวพช่ึปภมงิตารเมหอนพรมอว่ลาาา็วเมายยปานชี่พยรอา่คตใิกแฏถา้ีนงยงนดิ ในลมอิ งบคนะยเีคใ์คั กตอนหวู่รริรงาอรจาอมไะทดกึ งบดสดทไ้ั เงค้ดขุปับภ่าร(ใ้ปม็Sบนนัวาฏกeพุทคคกlลิบอfคส่ีราาัมตัดุล–ฐรงีิ พอกนิ สารมะาดรถับสทนี่สอองงควเศามรษต้อฐกงกริจาะพรดอพเับ้ืนพฐียทางนี่แ๓หบรบอื กปเ้าศัจวจรหัยษนส้าฐี่ขอคกงือจิครพยอกอบรคเะพรดัวับยี คพงวึ่งแาตบมนพเบอองกเไพด้าีย้วงไดก้วลยการ รรว่วมมกกนัลเุ่มพรื่อมะมีกดุง่าับไรปทรส่วี่สคู่ มาวมคาิดมเศเขรร่้มวษมแฐขมกภกง็ือาิจาภรคพราสเอย่วอรเใมก้าพนรงชกียัเกนคลงษแุ่มรเาบอืชพผบขา่อืลว่ากปปบย้ารรา้วะคนะไโกวโ/ยยชลาชชมุมคนนชรือข์่วน์ เมอรกมงียาสอืรนว่สรรนระู้แ้ารหลงววกเมค่าเรปงร่วชือลมุมข่ียกช่านันยนแลคกะวลาแุม่ มกอร้ปง่วัคญม์กมหรือา ระหว่างชมุ ชน กลมุ่ องคก์ ร ภาคเอกชน เพ่ือประโยชนข์ องส่วนรวมร่วมกัน ดังนั้น การน้อมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาปฏิบัติจึงเป็นการ สร้างภูมิคุ้มกนั ใหช้ ีวิต ครอบครัว ชุมชน สังคม และประเทศชาติให้สามารถอยู่รอดท่ามกลาง ความเปลี่ยนแปลง ทั้งจากภายนอกและภายในที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว และหากได้ปฏิบัติ ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งอย่างตอ่ เน่อื งจะนําไปสกู่ ารดาํ รงชีวติ อย่างมีความสขุ ในทส่ี ดุ 11 รว่ มเรยี นรปู้ รัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งและเกษตรทฤษฎใี หม่เพื่อการพัฒนาท่ียงั ยืน (สํานักงาน กศน., หน้า 5)

ตัวอย่างควาตมัวสอํายเรา่ ็จงคในวกาขมาอรสงนเำ�ศไอ้เปรรมปบ็จษนใรฐทนําะกทกหยจิ าีุ่กลพ4รตกั นอ์ใป้อเชพรม้ ชัียนญงำ�ไหาปขลปอกัรงะปยเรศุกชั รตญษ์ใฐชาก้ จิ พบอทเทพีย่ี ๔ง พระบาทสมเด็จพระ ปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พ ร ะ ร า ช ท า น ห ลั ก ป รั ช ญ า ข อ ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง เพ่ือท่ีจะให้พสกนิกรชาวไทย ได้เข้าถึงทางสายกลางของชีวิต และเพื่อคงไว้ซึ่งการพัฒนา ที่ยั่งยืน จุดเด่นของปรัชญาน้ี คือ แนวทางท่ีสมดุล เราอาจคิดว่าปรัชญาน้ีเป็นเรื่อง ไกลตัว เป็นเร่ืองเฉพาะเกษตรกร ชาวนา ชาวสวน แต่ยังมีบุคคลหลากหลายอาชีพ หลายเพศ หลายวัย องค์กรท้ังภาครัฐและภาคเอกชนได้น้อมนําหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงไปปฏิบัติอย่างจริงจัง จนประสบความสําเร็จสามารถดํารงตนอยู่ได้ แม้จะได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงในด้านต่าง ๆ จึงได้นําเรื่องราวความสําเร็จ ของความพอเพยี งมาถา่ ยทอดพอสังเขป ดงั นี้ เกษตรกร ปัญหาใหญ่ของเกษตรกร คือ การมีความคิดที่ว่า “ทํามาก ได้มาก” จึงมุ่งเน้น การปลูกพืชเชิงเด่ียว มีการใช้สารเคมีและปุ๋ยปริมาณมากซึ่งล้วนต้องซื้อจากนายทุน ทงั้ ส้นิ ประกอบกบั การประสบปัญหาการขาดน้าํ ในหนา้ แล้ง น้ําทว่ มในหน้าฝน จงึ สง่ ผล ให้เกษตรกรประสบปัญหาหนี้สิน ปัญหาสุขภาพท่ีเกิดจากการใช้สารเคมีปริมาณมาก และภาวะยากจน เกษตรทางเลือก...วถิ ใี หมข่ องคนคลองจนิ ดา12 ตําบลคลองจินดา อําเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม เป็นพ้ืนที่ราบลุ่ม มีดิน น้ํา อุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การปลูกผัก ผลไม้อย่างยิ่ง แต่หลายสิบปีท่ีผ่านมา กลับได้รับผลกระทบจากการใช้สารเคมี โดยมีการใช้ปุ๋ยเคมี และยาฆ่าแมลงสูงถึง 12 เศรษฐกิจพอเพียง ร่วมเรียนรู้ สานข่าย ขยายผล (สาํ นักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, 2549, หน้า 50-54)

18 บทท่ี ๔ ตวั อยา่ งความส�ำ เรจ็ ในการนอ้ มนำ�หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยกุ ต์ใช้ 70 ล้านบาทต่อปี ส่งผลให้สุขภาพของคนในชุมชนถดถอย สภาพแวดล้อมย่ําแย่ แต่ด้วยความตระหนักรู้ในปัญหาท่ีชุมชนประสบอยู่ สมาชิกใน 10 ครัวเรือน จากจาํ นวนท้ังส้ิน 2,000 ครัวเรือน ของชุมชนคลองจินดาทั้งหมด จึงได้รวมตัวกัน ใชห้ ลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี งในการประกอบอาชพี โดยทาํ การเกษตรแบบปลอดสาร มุ่งเน้นการปลูกผักหลากชนิดเพื่อให้เกิดการพึ่งพิงกันตามธรรมชาติ ลดและเลิก การใช้สารเคมี ซึ่งการปรับตัวเข้าสู่การเกษตรแบบปลอดสารนั้นต้องใช้เวลา ดังนั้น สวนของสมาชิกจึงมี 3 รูปแบบ คือ สวนที่ลดการใช้สารเคมี สวนท่ีเลิกใช้ สารเคมี และเม่ือสามารถปรับตัวได้ก็จะนําไปสู่สวนที่ปล่อยให้ธรรมชาติดูแลกันเองโดยท่ี ไมต่ ้องใส่ป๋ยุ ใส่ยาไดใ้ นทส่ี ุด นอกจากนี้ แนวคิดหลักของกลุ่มคือการมุ่งเน้นให้เกิดวิถีการพึ่งพิงกัน ตามธรรมชาติซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น เช่น การปลูกใบพลูกับต้นทองหลาง เมื่อใบทองหลางร่วงลงดินแล้วย่อยสลายจะทําให้ดินอุดมสมบูรณ์ใบพลูงามสะพรั่ง หรือการพ่ึงพากันของต้นมะนาวกับต้นกระถินณรงค์ มะนาวเป็นพืชท่ีไม่ชอบน้ําขัง ขณะท่ีกระถินณรงค์มีคุณสมบัติดูดซับน้ําทําให้เกิดความพอดีและใบกระถินก็เป็นปุ๋ย ใหต้ ้นมะนาวมีลูกใหญ่ หรือการปลูกต้นพริกไว้ใกล้ต้นกล้วยถือเป็นการสร้างสมดุลกัน ของพืช เพราะพริกเป็นพืชท่ีชอบนา้ํ ส่วนต้นกล้วยมีน้าํ มาก ถึงแม้ว่าผักผลไม้ปลอดสารจะเป็นที่ต้องการของตลาดมาก แต่กลุ่มเกษตร คลองจินดาผลิตตามกําลังที่มีเท่านั้นและที่สําคัญ คือ ไม่ต้องมีการรับประกันความปลอดภัย จากหนว่ ยงานใด แต่การนั ตดี ว้ ยความซอื่ สตั ยข์ องผู้ผลิตเท่านนั้ แหล่งขอ้ มูลเพ่ิมเติม ชุติมา นอ้ ยนารถ กลมุ่ เกษตรกรยัง่ ยืนคลองจินดา 91/2 หมู่ 7 ตําบลคลองจนิ ดา อาํ เภอสามพราน จงั หวดั นครปฐม โทร 08 9257 1909 วิถีเกษตรผสมผสาน...น้ําซึมบอ่ ทราย มรี ายไดต้ ลอดทั้งปี นางพิมพ์ โถตันคํา13 จากบ้านนาขาม ตําบลนาม่อง อําเภอกุดบาก จังหวัดสกลนคร เป็นหญิงแกร่งที่ผ่านช่วงชีวิตยากลําบากมาต้ังแต่วัยเด็ก จบการศึกษา 13 ตัวอยา่ งความสาํ เร็จ : เกษตรกรในโครงการอันเนอ่ื งมาจากพระราชดําร,ิ (สาํ นักงาน ก.ป.ร. , 2558, หน้า 130 – 133)

บทที่ ๔ ตัวอยา่ งความสำ�เร็จในการนอ้ มน�ำ หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปประยกุ ตใ์ ช้ 19 เพียงช้ันประถม 4 เร่ิมทํางานช่วยพ่อแม่ตั้งแต่อายุ 10 ปี รับจ้างเก่ียวข้าว ตัดอ้อย หาเงินช่วยครอบครัวเร่ือยมา หลังแต่งงานไม่นานสามีก็เสียชีวิต จึงตัดสินใจกู้เงินธนาคาร เพ่ือการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) เพื่อลงทุนปลูกอ้อยในท่ีดินของตน แต่กลับขาดทุนมีหนี้สินนับแสนบาท นางพิมพ์ โถตันคํา จึงมารับจ้างดายหญ้าในสวน ของปราชญ์ชาวบ้านเครือข่ายอินแปง พ่อเขียน ศรีมุกดา และมีโอกาสได้ยินการบรรยาย เร่ืองเกษตรผสมผสานตามแนวทางทฤษฎีใหม่ให้กับผู้มาดูงาน นางพิมพ์ โถตันคํา จึ ง ล ง มื อ ป ฏิ บั ติ ต า ม แ น ว ท า ง เ ก ษ ต ร ผ ส ม ผ ส า น ด้ ว ย ค ว า ม มุ่ ง มั่ น ตั้ ง ใ จ แ น่ ว แ น่ โดยเร่ิมจากการปลกู พชื สวนครัวทุกชนิดที่กินได้ เช่น ขิง ข่า ตะไคร้ พริก มะเขือ ผักบุ้ง มะละกอ เป็นต้น ผ่านไปเดือนแรกผักบุ้งเร่ิมแตกยอดให้ได้กินและเหลือขายได้เงิน มาเลี้ยงครอบครัว และเม่ือได้รับการสนับสนุนพันธ์ุพืชไร่พืชสวนจากศูนย์ศึกษาการพัฒนา ภูพานฯ เช่น ล้ินจี่ ถ่ัวลิสง ข้าวโพด และพันธุ์ปลา นางพิมพ์ โถตันคํา จึงได้จัดสรรที่ดิน ในรูปแบบเกษตรผสมผสาน ทํานาอินทรีย์ เลี้ยงปลา เล้ียงกบ ปลูกผัก ไม้ผลต่าง ๆ ด้วยหลักท่ีว่า “ปลูกทุกอย่างที่กินและกินทุกอย่างที่ปลูก” โดยเน้นการบํารุงพืช ด้วยป๋ยุ หมัก – นํา้ หมักชวี ภาพ ทีท่ าํ ข้นึ เอง ปัจจุบัน นางพิมพ์ โถตันคํา ได้รับการคัดเลือกให้เป็นแบบอย่างการเรียนรู้ ทางการเกษตรแบบผสมผสาน ตามแนวทางปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง และได้รับเชิญไป เป็น วิท ย า ก ร ใ ห้ศูน ย์ศึกษ า การพัฒนาภูพานฯ เพื่อเผยแพร่แนวทางปฏิบัติ ของปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งให้กับเกษตรกรและผู้ศกึ ษาดูงานจากทอ้ งทต่ี า่ ง ๆ แหลง่ ข้อมูลเพมิ่ เตมิ นางพมิ พ์ โถตันคํา เลขที่ 93 หมู่ 3 บา้ นนาขาม ตาํ บลนาม่อง อาํ เภอกุดบาก จังหวดั สกลนคร วสิ าหกจิ ชุมชน กปิเยาะห์ และ ผ้าคลุมผม...อาชพี บนฐานวฒั นธรรม กปิเยาะห์ และ ผ้าคลุมผม เป็นองค์ประกอบสําคัญในวัฒนธรรมการแต่งกาย ของชาวมุสลิมที่จําเป็นต่อวิถีชีวิตประจําวันของพ่ีน้องมุสลิมทั้งใน 3 จังหวัดชายแดน ภาคใต้ และตา่ งประเทศ อย่างไรก็ตาม ตําบลกะมิยอ อําเภอเมืองปัตตานี จังหวัดปัตตานี ซึ่งเป็นแหล่งผลิตกปิเยาะห์แหล่งใหญ่ที่สุดในจังหวัด มีจํานวนผู้ผลิตกปิเยาะห์มากถึง 78 กลุ่ม แต่เนื่องจากต่างคนต่างผลิต ต่างคนต่างขาย จึงทําให้ผลิตภัณฑ์ไม่ได้มาตรฐาน เท่าทค่ี วร และถูกพอ่ ค้าคนกลางกดราคา

20 บทที่ ๔ ตัวอย่างความสำ�เรจ็ ในการน้อมน�ำ หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยุกต์ใช้ ในปี พ.ศ 2546 ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียน (กศน.) จังหวัดปัตตานี ร่วมกับผู้นํากลุ่มผู้ผลิตกปิเยาะห์ในตําบลกะมิยอ วิเคราะห์ปัญหาร่วมกันพบว่า ปัญหาสําคัญ คือ “ความไม่รู้” กลุ่มผู้ผลิตส่วนใหญ่ไม่รู้ว่าตลาดอยู่ท่ีไหน และตลาด ต้องการอะไร จึงคอยแต่พ่ึงพาพ่อค้าคนกลาง และสาเหตุสําคัญที่หมวกกปิเยาะห์ ถูกกดราคาเน่ืองจากคุณภาพการตัดเย็บไม่ได้มาตรฐาน สมาชิกขาดทักษะด้านฝีมือ และขาดระบบการบริหารจัดการท่ีดี ดังน้ัน จึงเร่ิมแก้ไขปัญหาโดยยึดหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงเป็นแนวทาง เริ่มต้นด้วยการสํารวจข้อมูลการผลิตกปิเยาะห์ในพื้นที่ และพัฒนาการบริหารจัดการในรูปแบบกลุ่มสหกรณ์ออมทรัพย์ ด้วยการจัดตั้ง “กลุ่มผู้ผลิตกปิเยาะห์และเคร่ืองแต่งกายมุสลิมจังหวัดปัตตานี” ในปี พ.ศ. 2547 โดยเงินทุนที่ได้จากการระดมหุ้นจากสมาชิกนํามาใช้เพื่อประโยชน์ใน 2 ส่วน คือ ส่วนหนึ่งเป็นเงินทุนหมุนเวียนในการจัดซ้ือวัสดุในการผลิตมาจําหน่ายให้สมาชิก ในราคาต่ํากว่าท้องตลาด และใช้เป็นทุนสํารองในการรวบรวม กปิเยาะห์ส่งออกไป ประเทศซาอดุ อิ าระเบยี โดยตรงเพ่ือลดปญั หาการถูกกดราคาโดยพ่อค้าคนกลาง ผลจากการรวมกลุ่มเพียงปีแรกกลุ่มผู้ผลิตกปิเยาะห์และเคร่ืองแต่งกายมุสลิม จังหวัดปัตตานีสามารถส่งออกกปิเยาะห์ได้ถึง 223,000 ใบ คิดเป็นมูลค่า ทั้งสิ้น 3,345,000 บาท มีผลกําไรสุทธิ 362,966 บาท โดยผลกําไรส่วนหน่ึง ทางกลุ่มได้นําไปช่วยเหลือผู้ด้อยโอกาสในสังคมตามหลักศาสนาอิสลาม ความสําเร็จ ดังกล่าวเกิดจากชุมชนได้เรียนรู้ปัญหาร่วมกัน นําศักยภาพและความรู้ที่มี ในชุมชนมาพัฒนาไปสู่การรวมกลุ่มเปน็ วสิ าหกจิ ชุมชนที่เข้มแขง็ ในปัจจบุ ัน แหล่งข้อมูลเพ่ิมเติม กล่มุ ผู้ผลิตกปิเยาะห์และเคร่ืองแต่งกายมุสลิม จงั หวดั ปตั ตานี 53/5 หมู่ 2 ตาํ บลกะมิยอ อาํ เภอเมืองปตั ตานี จงั หวดั ปตั ตานี 94000 โทร 08 9976 4886 ธุรกจิ ขนาดกลาง (ภาคเอกชน) ธรุ กจิ สมยั ใหม่ ควบคไู่ ปกบั การสรา้ งคน สรา้ งความมน่ั คงในทอ้ งถ่ิน บริษัท โสมภาสเอ็นจิเนียริ่ง (2005) จํากัด14 อยู่ภายใต้การบริหารงาน โดยนายสมพงษ์ พวงเวียง อดีตนักบวช จบศาสนบัณฑิต มหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณ 14 คมู่ ือตัวอย่างความสาํ เร็จการประยุกต์ใช้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ประเภทธรุ กิจขนาดกลาง (สาํ นักงาน ก.ป.ร.)

บทที่ ๔ ตัวอย่างความสำ�เร็จในการนอ้ มนำ�หลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยกุ ต์ใช้ 21 ราชวิทยาลัย เดิมประกอบอาชีพครู และหันเหชีวิตมาเป็นผู้ประกอบการ แต่ยังไม่ละท้ิง จติ วิญญาณความเป็นครทู ่ีมีความปรารถนาจะใหค้ วามร้แู ละพัฒนาคน บริษัท โสมภาสเอ็นจิเนียร่ิง (2005) จํากัด เร่ิมก่อตั้งข้ึนเมื่อปี พ.ศ. 2539 ซึ่งเป็นปีเริ่มต้นวิกฤติเศรษฐกิจของประเทศไทย เป็นโรงงานผลิตและประกอบช้ินส่วน อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ มีพนักงานมากกว่า 350 คน และรองรับกําลังการผลิตได้วันละ 50,000 ช้ิน เป้าหมายสําคัญของบริษัท คือ เน้นการสร้างงาน สร้างรายได้ สร้างความม่ันคง ในท้องถิ่น และพัฒนาศักยภาพของบุคคลอย่างย่ังยืน โดยน้อมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มาประยุกต์ใช้ในทุกกระบวนการดําเนินงาน โดยมุ่งเน้นการทําธุรกิจที่ตนเองชํานาญ การวางแผนการลงทุนที่เหมาะสม การบริหารสัดส่วนหน้ีสินของบริษัทไม่ให้เกินเงินทุน ก า ร ข ย า ย กิ จ ก า ร อ ย่ า ง พ อ เ พี ย ง จ า ก กํา ไ ร ส ะ ส ม แ ล ะ เ งิน กู้ใ น ป ร ะ เ ท ศ บ า ง ส่ว น การวางแผนการผลิตโดยเน้นที่คุณภาพและการส่งมอบสินค้าให้ตรงเวลา การลด การพ่ึงพาวัตถุดิบจากต่างประเทศโดยนําภูมิปัญญาท้องถิ่นมาประยุกต์ใช้ อาทิ การทํา ปากกาจับชน้ิ งานจากขอนไม้และไม้แปรรูป การทําเข็มดึงลวดทองแดง ซ่ึงทํามาจากไม้ไผ่ ซ่ึงช่วยลดค่าใช้จ่ายในการนําเข้าอุปกรณ์จากต่างประเทศได้จํานวนมาก และมีการควบคุม มิให้มีสารเคมีปนเปื้อนออกสู่สภาพแวดล้อมเพ่ือมิให้มีผลกระทบต่อคน สัตว์ และสิ่งแวดล้อม นอกจากน้ี บริษัทได้ให้ความสําคัญกับการพัฒนาพนักงานอย่างต่อเน่ือง โดยพนักงานสามารถปรับเปลี่ยนหน้าที่การทํางานได้ทุก ส่วนของโรงงาน เพ่ือเป็นการเตรียมพร้อมรับการเปลี่ยนแปลงจากปัจจัยภายนอกท่ีอาจเกิดข้ึน ส่งเสริมให้พนักงานอยู่ดีมีสุขด้วยการส่งเสริมให้วางแผนการใช้จ่ายด้วยการจัดทํา บัญชีครัวเรือน การส่งเสริมอาชีพให้กับพนักงานและคนในชุมชนโดยรอบด้วยการจัด พื้นที่เป็นศูนย์เรียนรู้ อาทิ การเลี้ยงกบในกระชัง การเล้ียงปลาในนาข้าว การเล้ียงวัว การเล้ียงหมู การปลูกพืชเศรษฐกิจ อาทิ แก้วมังกร ข้าวโพดหวาน ฟักทอง ปลูกหม่อนเลี้ยงไหม และการปลูกพืชผักสวนครัว ควบคู่ไปกับการจัดกิจกรรม ลด ละ เลิกอบายมุข โครงการรักษาศีล 5 ทุกวันพระ โครงการเยาวชนต้นกล้า เศรษฐกิจพอเพยี ง การดําเนินงานของบริษัท โสมภาสเอ็นจิเนียริ่ง (2005) จํากัด มิได้มุ่งเน้น ผลกําไรสูงสุด แต่เน้นแนวคิดที่ว่าทุกคนที่อาศัยในชุมชนสามารถร่วมกันพัฒนา ชุมชนของตนเองให้เข้มแข็งขึ้นได้ ด้วยความพอเพียงของทุกฝ่าย ไม่เอารัดเอาเปรียบ ซ่งึ กนั และกัน อันจะก่อใหเ้ กิดประโยชน์สขุ ในสงั คมไดอ้ ยา่ งย่งั ยืน

22 บทท่ี ๔ ตัวอยา่ งความสำ�เร็จในการนอ้ มนำ�หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใ์ ช้ แหลง่ ขอ้ มลู เพิ่มเติม บริษทั โสมภาสเอ็นจิเนยี ริง่ (2005) จํากดั บ้านหัวหนอง ตาํ บลดอนหว่าน อาํ เภอเมืองมหาสารคาม จังหวดั มหาสารคาม มุง่ สู่องคก์ รแหง่ ความสขุ ...บรษิ ทั บาธรูม ดีไซน์ จํากดั บริษัท บาธรูม ดีไซน์ จํากัด15 เร่ิมก่อตั้งข้ันเม่ือ 16 ปีที่แล้ว เป็นธุรกิจนําเข้า สินค้าในห้องน้ําจากต่างประเทศ แต่เน่ืองจากการพึ่งพาสินค้าจากต่างประเทศ เพียงอย่างเดียวทําให้เม่ือเกิดวิกฤติต้มยํากุ้ง ธุรกิจจึงประสบความเสียหายอย่างหนัก มีปัญหาหนี้สินจํานวนมาก ในช่วงนั้นเองนายวัชรมงคล เบญจธนะฉัตร์ ประธานกรรรมการ บริษัท บาธรูม ดีไซน์ จาํ กัด ได้มีโอกาสฟังการบรรยายจาก ดร. สุเมธ ตันติเวชกุล เกี่ยวกับการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต์ใช้ ซ่ึงในตอนแรก เข้าใจว่าหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงใช้ได้เฉพาะผู้ท่ีทําการเกษตรเท่านั้น แต่แท้จริงแล้วหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสามารถนํามาประยุกต์ใช้ได้กับ ทุกธุรกจิ ทกุ กิจการ ดว้ ยการพัฒนาอย่างสมดลุ ท้ัง 4 มิติ มิติท่ี 1 คือ ธุรกิจหรือองค์กรต้องเรียนรู้ที่อยู่อย่างสมดุล มีความพอประมาณ คือ รู้เรา รวู้ ่าเราเก่ง หรือถนัดอะไร จะพัฒนาองค์กรอย่างไร ดังนั้น บริษัท บาธรูม ดีไซน์ จํากัด ซึ่งประสบปัญหาจากการนําเข้าสินค้าต่างประเทศ จึงได้มุ่งทําธุรกิจท่ีตน ถนัด โดยเริ่มสร้างแบรนด์ของตนเอง มีการออกแบบและผลิตอ่างอาบน้ําท่ีมุ่งอํานวย ความสะดวกให้กับลูกค้าด้วยการนําไอเทคโนโลยีที่คิดค้นขึ้นเองมาใช้ในการสั่งการระบบ เปิดปิดน้ําในอา่ งอาบนํ้าผา่ นโทรศัพท์มือถือ มีระบบ Recycle นํ้าที่ล้นจากอ่างน้ําวนเพื่อ นํากลับมาใช้ใหม่ และมีการคิดค้นนวัตกรรมเพื่อพัฒนาสินค้าอย่างต่อเนื่อง ทําให้ได้รับ รางวัลมากกว่า 40 รางวัล จากทั้งในและต่างประเทศ และมีสินค้าส่งออกไปขาย มากกวา่ 30 ประเทศทว่ั โลก มติ ทิ ่ี 2 คือ ความมเี หตุมีผล คือ ร้เู ขา ด้วยการให้ความรักกบั คนอืน่ ให้เหมอื นกบั คนในครอบครัว ซ่ึงจะทาํ ให้ธรุ กจิ พฒั นามาตรฐานสนิ ค้าใหด้ ที ่สี ดุ เพ่อื สรา้ งความประทับใจ ให้กับลูกค้า และรักพนักงานทุกคนเหมือนเป็นพี่น้องกัน ดังนั้น จึงมีการเล้ียงอาหาร 15 การบริหารธุรกจิ ตามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง (สํานักงานคณะกรรมการพเิ ศษเพือ่ ประสานงาน โครงการอันเน่อื งมาจากพระราชดําริ, 2555)

บทท่ี ๔ ตัวอย่างความส�ำ เร็จในการน้อมน�ำ หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยุกตใ์ ช้ 23 กลางวันฟรีให้กับพนักงานประมาณ 500 คนเป็นประจําทุกวัน เพื่อช่วยลดรายใช้จ่าย ในชีวติ ประจาํ วนั จดั พ้นื ท่ีบรเิ วณหลงั โรงงานให้พนักงานสลบั กันใช้เวลาหลังเลิกงานทํานา ปลูกผักไฮโดรโปนิกส์ เล้ียงปลา เล้ียงกบ เพื่อจําหน่ายภายในโรงงานเป็นรายได้เสริม ให้ทุนการศึกษากับบุตรของพนักงานทุกคนจนเรียนจบปริญญาตรี และจัดกิจกรรมสังคม สงเคราะหท์ กุ วนั พุธใหพ้ นกั งานสลับกนั ไปชว่ ยงานสังคมสงเคราะหท์ ส่ี ถานเล้ียงเดก็ กาํ พร้า สถานเล้ียงดูคนชรา แล้วให้กลับมาเล่าสู่กันฟังว่าความสุขจากการให้นั้นมีความสุขยิ่งกว่า การได้รบั นายวัชรมงคล เบญจธนะฉัตร์ เน้นยํ้าว่า ส่ิงท่ีเรียนรู้จากหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียง คือ การสร้างความสมดุลระหว่างความสุขกับความสําเร็จ และระหว่างความรู้กับคุณธรรม สิ่งที่สําคัญ คือ องค์กรต้องมีคนเก่งและคนดี จึงจะสมดุล ดังนั้น จึงได้กําหนดให้การเข้าร่วมกิจกรรมช่วยเหลือสังคม การมีน้ําใจ และการแบง่ ปัน เปน็ หนง่ึ ในตัวชีว้ ัดในการประเมินขึ้นเงนิ เดอื นของพนักงาน มิติท่ี 3 องค์กรต้องมีเป้าหมายไม่ใช่เพียงแค่เงินหรือผลกําไรสูงสุด แต่ต้องมุ่งสร้างความสุขจากการแบง่ ปันเพอ่ื ใหค้ นรอบข้างมคี วามสุข มิติที่ 4 การแบ่งปันประโยชน์อย่างสมดุลกับผู้ท่ีเก่ียวข้อง คือ พนักงาน ลูกค้า ชมุ ชน สังคม และสงิ่ แวดลอ้ ม กล่าวได้ว่าเป้าหมายสูงสุด บริษัท บาธรูม ดีไซน์ จํากัด คือ การเป็น องค์กรแห่งความสุข ทมี่ ีความสขุ จากการแบ่งปนั ประโยชน์กลับคืนสูช่ ุมชนและสงั คม แหลง่ ข้อมลู เพิ่มเตมิ นายวชั รมงคล เบญจธนะฉัตร์ บรษิ ทั บาธรูม ดีไซน์ จํากดั อาชพี อน่ื ๆ (ผชู้ ว่ ยผใู้ หญบ่ ้าน) ความรู้เรมิ่ ตน้ จากการจดบนั ทกึ …จดเพราะดี ไม่ใชห่ นา้ ที่ทต่ี อ้ งทาํ คนส่วนมากมักละเลยการจดบันทึกในชีวิตประจําวัน เช่น บัญชีครัวเรือน บัญชีค้าขาย ปฏิทินการเกษตร โดยอ้างว่า “ไม่มีเวลา” หรือ “จดแล้วท้อ เมื่อเห็นรายรับ น้อยกวา่ รายจา่ ย” แตน่ ายประวทิ ย์ แขนงาม16 จากบ้านยอด ตาํ บลบ้านยอด อําเภอสองแคว จังหวัดน่าน กลับเห็นความสําคัญของการจดบันทึกดังกล่าว ทําให้สังเกตเห็น 16 ความรจู้ ากการปฏิบตั ขิ องครภู มู ิปญั ญาแหง่ ลุม่ น้าํ ยาว จ.น่าน (สถาบันสง่ เสริมและพัฒนากิจกรรมปดิ ทอง หลงั พระ สบื สานแนวพระราชดําร,ิ 2559, หน้า 40 – 45)

24 บทที่ ๔ ตวั อยา่ งความสำ�เรจ็ ในการนอ้ มนำ�หลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยกุ ตใ์ ช้ ความไม่สมดุลของรายได้กับต้นทุนจากการปลูกข้าวโพดเล้ียงสัตว์ โดยพบว่าตนเอง ปลูกข้าวโพดเล้ียงสัตว์ 11 ไร่ มีต้นทุนสูงถึง 18,000 – 20,000 บาท/ไร่ แต่ขายได้ เพียง 50,000 บาท/ไร่ ยังไม่ได้รวมค่าแรงตนเองแต่อย่างใด ข้อมูลดังกล่าวทําให้นาย ประวิทย์ แขนงาม ตัดสินใจปรับเปล่ียนไปสู่การเกษตรแบบผสมผสาน โดยปลูกมะนาว มะแขวน่ ขา้ ว มะม่วงหิมพานต์ เงาะ และพืชผกั สวนครวั ด้วยความอยากเรียนรู้ นายประวิทย์ แขนงาม จึงได้เร่ิมจดบันทึกทุกคร้ัง ที่มีการประชุมประชาคมร่วมกันระหว่างโครงการปิดทองหลังพระฯ กับชาวบ้าน เพราะมองว่าสาระจากการพูดคุยกนั ในวงประชุม คอื โอกาสทท่ี าํ ให้รู้ว่า “ปิดทองมีโครงการอะไร จะไปทําฝายตรงไหน ต้องการแรงงานชาวบ้านกี่คน” กล่าวได้ว่าเป็นการพัฒนา จากการจดบันทึกเพ่ือประโยชน์ของตนเองมาเป็นการจดบันทึกเพ่ือรักษาผลประโยชน์ ของหม่บู ้าน และได้รบั เลอื กให้เปน็ ผชู้ ว่ ยผูใ้ หญบ่ า้ นยอด ในปี พ.ศ. 2557 เทคนิคท่ีนายประวิทย์ แขนงาม ใช้ในการจดบันทึก คือ 1) อย่ามอง การจดบันทึกเป็นหน้าที่ แต่เป็นสิ่งท่ีทํายามว่าง 2) ใช้การทยอยจด แทนการจดแบบ รวดเดยี ว เพอ่ื ป้องกนั ความเบื่อหนา่ ยและการหลงลืม 3) ไม่จําเป็นต้องจดลงแบบฟอร์ม ที่ราชการแจกให้ เพราะสาระของการจดอยู่ที่การเข้าใจในข้อมูลท่ีจด เช่น จดบนสมุด กระดาษ หรือบางรายก็จดที่ข้างฝาบ้าน 4) หากเป็นการจดเรื่องนัดหมาย ควรจดในปฏิทิน แต่ถ้าจดรายรบั รายจา่ ยควรจดบนสมดุ หากเกษตรกรรู้ความแตกต่างระหว่างต้นทุนกับรายรับก็จะสามารถ ใ ช้เ ป็น ข้อ มูล ใ น ก า ร พัฒ น า ก า ร เ ก ษ ต ร ใ ห้มีป ร ะ สิท ธิภ า พ ม า ก ขึ้น เ ช่น หากสัดส่วนระหว่างต้นทุนกับรายได้มีน้อยก็ควรหาพืชทางเลือกอื่น แต่หากเป็น ในทางตรงข้าม สัดส่วนมีมากก็จะช่วยให้เกษตรกรมีแรงกายแรงใจที่จะทํา กจิ กรรมนั้นใหด้ ตี อ่ ไป แหลง่ ข้อมูลเพิม่ เตมิ นายประวทิ ย์ แขนงาม เลขท่ี 45 หมู่ 2 บา้ นยอด ตาํ บลบ้านยอด อาํ เภอสองแคว จังหวดั น่าน

บทท่ี ๔ ตัวอย่างความสำ�เร็จในการน้อมน�ำ หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งไปประยุกตใ์ ช้ 25 องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน เทศบาลตําบลอุโมงค์17...การพัฒนาท่ีมุ่งสร้างชุมชนเข้มแข็งด้วยหลักการ พ่งึ ตนเอง ตําบลอโุ มงค์ อาํ เภอเมืองลําพูน จงั หวัดลาํ พนู มีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบลุ่ม ตามแนวชายฝั่งตะวันตกแม่น้ํากวง มีสภาพดินเป็นดินร่วนซุยเหมาะแก่การประกอบอาชีพ เกษตรกรรม มีจุดเด่นท่ีคนในชุมชนมีการรวมตัวกันเพื่อช่วยเหลือซึ่งกันและกัน อย่างเข้มแข็ง ให้ความสําคัญกับการอนุรักษ์สืบสานวัฒนธรรมท้องถิ่น การส่งเสริม ภูมิปัญญาท้องถ่ินและปราชญ์ชาวบ้าน โดยมีการน้อมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ในกจิ กรรมการดําเนินงานทส่ี าํ คญั ดังน้ี 1. การจัดสวัสดิการชุมชน เป็นการออมในลักษณะการให้สัจจะ ต่อตนเอง ต่อชุมชน ด้วยการออมเพียงวันละ 1 บาท ภายใต้ “กลุ่มออมทรัพย์ สวัสดิการประชาชนตําบลอุโมงค์” โดยมีการนําเงินออมมาจัดสวัสดิการให้กับสมาชิก ครอบคลุมตั้งแต่การเกิด แก่ เจ็บ และตาย ใน 8 ลักษณะ คือ การเกิด ทุนการศึกษา การบวช เกณฑ์ทหาร การทําบุญตามประเพณี บํานาญผู้สูงอายุ การเจ็บป่วย และการเสยี ชวี ิต ภายใต้หลักการทีว่ ่า “ให้อยา่ งมีคุณค่า รบั อยา่ งมศี ักดิ์ศร”ี 2. การจัดการสิ่งแวดล้อม โดยเน้นการจัดการขยะที่ถูกวิถีเพื่อดูแลสุขภาพ ของคนในชุมชน โดยแกนนําชุมชนร่วมกับเทศบาลตําบลอุโมงค์ใช้สื่อท่ีมีในชุมชน คือ วิทยุชุมชนให้ความรู้เก่ียวกับปัญหาขยะที่มีในชุมชน จนชุมชนเกิดความรู้ความเข้าใจ และให้ความร่วมมือในการคัดแยกขยะในครัวเรือน โดยมีการจัดตั้งกลุ่มธนาคารขยะ เพื่อให้คนในชุมชนมีรายได้จากการขายขยะที่คัดแยก การอนุรักษ์พันธุ์ปลา การประดิษฐ์เตาประหยัดพลังงาน และการทาํ โครงการหมบู่ ้านสเี ขยี ว 3. การจัดการศึกษา โดยให้ความสําคัญกับการพัฒนาเด็กก่อนวัยเรียน และการพัฒนาศักยภาพครูผู้สอนให้มีคุณภาพอย่างต่อเน่ือง โดยมุ่งให้มีการเรียนรู้ การดําเนินชีวิตตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถ่ิน โดยเน้นให้ผู้ปกครองและชุมชนมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง ๆ ซึ่งก่อให้เกิดความผูกพัน ระหว่างศูนย์พฒั นาเด็กเลก็ ผปู้ กครอง และชมุ ชน 4. การพัฒนาอาชีพ เพื่อสร้างรายได้เสริมให้แก่คนในตําบลอุโมงค์ เน่ืองจากผลผลิตลําไยเป็นผลผลิตหลักในพื้นที่ ในช่วงฤดูกาลเก็บเกี่ยวจะมีผลผลิต ออกมากจนล้นตลาด ดังนั้น แม่บ้านในพ้ืนที่จึงรวมตัวกันจัดตั้งเป็นกลุ่มแม่บ้านเกษตรกร 17 บทเรียนการขับเคลื่อนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน (มูลนิธิสถาบนั วจิ ัยและพัฒนาประเทศตามปรัชญา ของเศรษฐกจิ พอเพียง, 2558, หนา้ 1-1)

26 บทท่ี ๔ ตัวอยา่ งความส�ำ เรจ็ ในการน้อมนำ�หลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปประยุกต์ใช้ บ้านไร่ และจดทะเบียนจัดต้ังเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชนลําไยอบแห้งเน้ือสีทองบ้านไร่ เพอ่ื ดาํ เนนิ กิจกรรมแปรรปู ลําไยสดเป็นลาํ ไยอบแห้งเน้ือสที อง นอกจากนี้ ยังมกี ารส่งเสริม ให้มีการปลูกพืชไร้ดิน (Hydroponics) โดยเปลี่ยนจากดินมาใช้เปลือกมะพร้าว และปุ๋ยอินทรีย์ควบคู่กันเพื่อลดการใช้สารเคมีให้น้อยที่สุดและการปลูกพืชผักผลไม้ ปลอดสารพิษเพ่ือให้คนในชุมชนมีสุขภาพร่างกายท่ีแข็งแรงขึ้นจากการบริโภค พืชผลทางการเกษตรที่ปลอดสารพิษ และมีรายได้เพ่ิมขึ้นจากการจําหน่ายผลผลิต ทร่ี ักษาสขุ ภาพ แนวทางการพัฒนาของเทศบาลตําบลอุโมงค์เริ่มต้นจากจุดเล็ก ๆ และส่งเสริมให้กระจายไปเต็มพื้นที่ด้วยหลักการพ่ึงตนเอง และการช่วยเหลือเก้ือกูล ซึ่งกันและกัน โดยยึดแนวทางการพัฒนาแบบองค์รวมด้วยการน้อมนําปรัชญา ข อ ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง ม า ป ร ะ ยุ ก ต์ ใ ช้ ร่ ว ม กั บ ห ลั ก ธ ร ร ม คํา ส อ น ต า ม วิ ถี พุ ท ธ เพ่ือสร้างการเปล่ียนแปลงของคนในตําบลในทกุ มิติ แหลง่ ขอ้ มลู เพิม่ เตมิ เทศบาลตาํ บลอโุ มงค์ อําเภอเมอื งลาํ พนู จงั หวดั ลาํ พนู องค์การบริหารสว่ นตําบลหนองสาหรา่ ย18...ชมุ ชนสุขภาพดดี ้วยวถิ พี อเพียง ตําบลหนองสาหร่าย อําเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี มีพื้นท่ีเป็นที่ราบ คิดเป็นร้อยละ 70 ของพื้นที่โดยประมาณ มีคลองชลประทานสําหรับทําการเกษตร ส่วนอีกร้อยละ 30 ของพื้นท่ีเป็นเขตพื้นที่ แล้งซํ้าซากไม่มีน้ําเพียงพอสําหรับการเกษตร เกษตรกรต้องอาศัยน้ําบาดาลและการทําฝนเทียมเพ่ือให้ได้น้ํามาทําการเกษตร อาชพี หลักของคนในตําบล คอื อาชพี เกษตรกรรม และมกี ารเลี้ยงสัตว์เปน็ อาชีพเสริม ในช่วงหลายปีท่ีผ่านมาชุมชนเริ่มปรับเปลี่ยนวิถีการดาํ เนินชีวิตโดยน้อมนํา แนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ โดยเริ่มจาก 1) การลดรายจ่าย ในครัวเรือนและลดต้นทุนการผลิตด้วยการใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยชีวภาพซึ่งได้จากมูลวัว ในพ้ืนที่มาใช้แทนปุ๋ยเคมี โดยมีการต้ังกลุ่มโรงงานอาหารดิน เพ่ือใช้มูลวัวมาเป็นวัตถุดิบ ในการทําปุ๋ย การลดรายจ่ายค่าแรงงานด้วยการลงแขกในการทํานา การปลูกผักสวนครัว ปลอดสารพิษ การตั้งกลุ่มโรงสีข้าวชุมชน 2) การเพ่ิมรายได้ด้วยการประกอบอาชีพเสริม เช่น สบู่โปรตีนไหม การเพาะเห็ด การสานตะกร้า 3) การประหยัด ด้วยการส่งเสริม 18 บทเรยี นการขับเคลอ่ื นหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งโดยองค์กรปกครองส่วนทอ้ งถนิ่ (มูลนธิ ิสถาบนั วิจัยและพัฒนาประเทศตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง, 2558, หน้า 22-1)

บทท่ี ๔ ตัวอยา่ งความสำ�เรจ็ ในการน้อมนำ�หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยุกต์ใช้ 27 การออมเพื่อเป็นสวัสดิการชุมชน เช่น กลุ่มชมรมผู้สูงอายุ กลุ่มแกล้งจน กลุ่มสัจจะ ออมทรัพย์ และกองทุนบุญขยะเพ่ือเป็นสวัสดิการสําหรับผู้ด้อยโอกาส 4) การอนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติ โดยมีการใช้พลังงานทดแทน เช่น ก๊าซขี้หมู เพื่อทดแทน นํา้ มันและกา๊ ซธรรมชาติ นอกจากนี้ องค์การบริหารส่วนตําบลหนองสาหร่ายได้ส่งเสริมให้คนในชุมชน รวมกลุ่มกันปลูกข้าวปลอดสารพิษในพ้ืนท่ีสาธารณะประมาณ 40 ไร่ เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ ของคนในชุมชน โดยมุ่งหวังให้คนในชุมชนได้บริโภคข้าวท่ีปลอดสารเคมี หากมีผลผลิต เหลือก็จําหน่าย ประกอบกับในพ้ืนท่ีมีผู้สูงอายุประมาณ 700 – 800 คน จึงส่งเสริม ใหจ้ ดั ต้งั เป็นชมรมสมุนไพรเพอื่ จาํ หน่ายผลผลติ สมุนไพรจากสวนสมุนไพรจาํ นวน 5 แห่ง ในพื้นที่ ไปยังตลาดภายในและภายนอกชุมชน โดยสมุนไพรที่มีช่ือเสียง คือ แก่นตะวัน อีกท้ัง ยังได้ร่วมมือกับโรงเรียนในพื้นท่ีจัดทําหลักสูตรปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ในโรงเรียน เพือ่ ให้เดก็ นักเรยี นไดเ้ รยี นรูก้ จิ กรรมต่าง ๆ อาทิ การเล้ียงปลา การปลูกผัก และการจดั การขยะ แหลง่ ขอ้ มลู เพ่ิมเติม องค์การบริหารส่วนตาํ บลหนองสาหรา่ ย ตาํ บลหนองสาหร่าย อําเภอดอนเจดยี ์ จังหวดั สพุ รรณบุรี หมู่บ้านเศรษฐกจิ พอเพยี งตน้ แบบ หมู่บ้านโป่งศรีนคร...ใช้ทรัพยากรอย่างรู้ค่า นําภูมิปัญญามาเป็นทุน เพ่อื สร้างรายได้ บ้านโป่งศรีนคร หมู่ 11 ตําบลโรงช้าง อําเภอป่าแดด จังหวัดเชียงราย จัดตั้งเม่ือวันที่ 11 พฤศจิกายน 2542 ปัจจุบันมี 109 ครัวเรือน ประชากร 334 คน คนในหมู่บ้านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม (ทํานา) ซึ่งพึ่งพานํ้าฝน เป็นหลัก เ นื ่อ ง จ า ก ต ้อ ง ก า ร แ ข ่ง ข ัน ก ัน ใ ห ้ไ ด ้ผ ล ผ ล ิต ใ น ป ร ิม า ณ ม า ก จึ ง มี ก า ร ใ ช้ ปุ๋ ย เ ค มี และสารเคมีปราบศัตรูพืชในปริมาณมากขึ้นตามไปด้วย ส่งผลให้คนในหมู่บ้าน มีสุขภาพแย่ลง มีหนี้สินเพิ่มสูงขึ้น นอกจากนี้ ยังมีค่านิยมในการกู้เงินสร้างบ้าน เพื่ออวดฐานะ บริโภคสินค้าจากเมือง และก่อให้เกดิ ขยะในปริมาณมากขึน้ จากปัญหาดังกล่าว พัฒนากรจากสํานักงานพัฒนาชุมชนอําเภอป่าแดด จึงได้จัดประชุมประชาคมหมู่บ้านเพื่อแนะนําให้มีการน้อมนําปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียงมาพัฒนาหมู่บ้านโดยมีผู้นําชุมชนเป็นแกนนําสําคัญ นับต้ังแต่ปี พ.ศ. 2549 ในการดําเนินงานมีการวางแผนชุมชน และประสานความร่วมมือกับโรงเรียน วัด

28 บทท่ี ๔ ตัวอยา่ งความส�ำ เรจ็ ในการน้อมนำ�หลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใ์ ช้ กนเมหมนเกหพพาาํําาาานนื่ื่ออรรเเทท่่ ววกกสสออํําายยง่่งณณออกกเเงงสสมมฑฑิิาาจจรรทท์์นนกกิมิม66รรรรคครรััพพาาววรรดดยยชชาามม้้าา์์ มมกกเเนนใใปปเเาานนออ็็นนททรร้อือื้พพทท่ี่ีปปออืื้้ออนนุุนนาารรงงททรระะขขคคทีีทีี่่ยยรรออ์์ กกี่ด่ดีุุ่่กกววงงรรีขีขชชตตมมปปออุุมม์์จจกกงงกกชชาาัั นนหหคคนนกกมมรรปปกกบู่บู่กกออรรลล้า้าาาัังงชช่่าานนรรสสญญววจจ่่ ววคคััดดาานนืืออขขฐฐททาาออกกนน้้งงออาาเเกกงงรรศศาาถถลลรรรริ่ิ่นนดดษษเเรรรรฐฐแแาาีียยกกยยนนลลิิจจจจะะรรพพ่่าาูู้้ ภภยยกกออาาาาเเเเคคพพรรพพใใปปีียย่ิ่ิมมชชงงรรรร้้ททะะาา33รรยยชชััพพไไาาหหดดยยสส่่วว้้าาัักกงงงงกกคคาารร22รรมมออปปใใยยเเรรนนงง่่าาะะื่่ืออพพงงหหนนรรื้้ื นนยยูู้้คคไไททััดดขข่่าา่ี่ี กกเทสขกทเสขกพพลลออววี่ี่ลลมมื่่ื อัอัมุุ่่มสสงงุุ่่ ีีมมคคคคโโกกดดววไไฮฮนนิิาากกมมาามมใใรร้้าามมกกสสนนดดผผรรหหเเววหห้้ตตววชชลลาาลลมมยยยยุุิิมมตตดดาาูู่่คคบบ์โ์โชชแแปปกกดดวว้้าานนลล่งง่หหาาออนนศศะะมมลลกกแแรรสสจจรราาหหลลนีีน่่ววึึงงถถยยะะคคกกญญมมาาเเรรกก่่ออแแพพ้้บบาาออใใรรกกื่ื่ััออนนหหงงงงกกลลสสรรจจ้้เเททุม่มุ่ลลกก่่ววรรัั ดดุุนนุุ่่เเิิมมดดมม้้าาลลกกแแกกใใงงไไย้ีี้ยาาจจมรมรมมลลงงรรขขาาุุ้้่่่่ปปมมขขถถเเออยยููสสลลอองงพพงงไไิิ นนาาววงงื้้ืททนนดด//ััสสแแททุุกกก้้กใใดดผผุุหหนนกกภภบบิิกก่่นน้้ าาลแลแชชาาแแดดคคุุุุ่่กกมมมมรรลลิินนสส่่ชชคคชชตตะะ่่ววุุมมนนัันนกกดดนนนนชชลลใใเเใใออนนนนกกยยุ่ม่มุ นนกก็็ หหลลปปบบพพไไจจุุ่่ ุ๋ยมม๋ยุมดมดเเื้ื้นนาาสสหหูู้้่่แแออบบททกกื้ื้ ออมมกกาา้้าา่ีี่ นนโโกััก่่ผผชชนน้ี้ีดดกกชช้้ีีาาพพยยยยลลีววี ไไัังงจจมมุุ่่มมภภดดกกมมัั กกีีววเโทรแจเรโจทแธธ้้าาแแลลีีกกขขััปปดดึึาลาลนนสสพพุุงงกกุ่กุ่กมมาา้้ เเงงะะ่่ สสมมาาาางง่่สสปปรรเเววคคคค่่นนกกงงศศคค่่แแ็็ววนนรรัั ลลววาาผผลลไไจจรรววนนรรศศขขาารรรรมมุุ่่ มมลลื่ื่ีีมมออมมูู็็นนขขนนททออาางง้้ ไไออใใรรกกงง้้าายยี่ผี่ผขขงงเเคคหหกก่่ววออววมมลล์์กรกร่่ชชผผออมม้้รรหหืืววมมุุ่่่ีอ่ีอมมคคยยูู้้กกนนสสมมมมไไงงมมททดอดอววูอูองงะะวืวืออดดจจผผูู่่ ัับบรราากกขขอองงเเขขิิ้้ตตูู้้ าาััรรชชพพททนนลล้้้้ ออากากาาออใใัั ีีิิพพํุํุบบนนมมศศนนยยยยจจุุ้้ าางงงงงงุ์ุ์

บทที่ ๔ ตวั อยา่ งความส�ำ เร็จในการนอ้ มนำ�หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยกุ ตใ์ ช้ 29 การประกวดหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง “อยู่เย็น เป็นสุข” ปี 2558 ระดับจังหวัด และมีการจัดตั้งเป็นศูนย์เรียนรู้ชุมชน ปี พ.ศ. 2558 โดยได้รับงบประมาณ จากกรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย และงบประมาณตามโครงการพัฒนา คุณภาพชีวิตของจังหวัดเชียงราย ปี พ.ศ. 2559 ในความรับผิดชอบของสํานักงาน พัฒนาชุมชนจังหวัดเชียงราย นอกจากน้ี ยังมีหลายหน่วยงานเข้ามาร่วมส่งเสริม สนับสนุน ได้แก่ ศูนย์เรียนรู้ของ ธกส. สํานักงาน กศน. สํานักงานเกษตร และองค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่น และได้ประกาศจัดต้ังศูนย์เรียนรู้หมู่บ้านปลอดขยะระดับประเทศ โดยนายกรัฐมนตรีได้เป็นประธานเปิดศูนย์เรียนรู้ฯ เม่ือวันท่ี 28 พฤศจิกายน 2559 ซ่งึ ศูนยเ์ รยี นรู้ฯ ดงั กลา่ ว ประกอบดว้ ย 1๕ ฐาน คือ 1. ฐานการเรยี นรกู้ องทุนขยะซง่ึ มกี ิจกรรมการเรยี นรู้เพ่ือสร้างรายได้จากเศษวัสดเุ หลอื ใช้ 2. ฐานการเรยี นรู้กลุ่มอาชพี จักสานไมไ้ ผ่ 3. ฐานการเรียนรูก้ ารทอ่ งเที่ยวบ้านโฮมสเตย์ 4. ฐานการเรียนรู้สถาบันการจัดการเงนิ ทนุ ชุมชน 5. ฐานการเรียนรูก้ ารทําไมก้ วาดดอกหญา้ 6. ฐานการเรยี นรูเ้ คร่ืองมือดกั กุง้ สานยอ 7. ฐานการเรียนรูก้ ารเล้ียงหมู ไก่ และเป็ด 8. ฐานการเรยี นรู้การทําปุย๋ หมักชีวภาพ

30 บทท่ี ๔ ตวั อยา่ งความสำ�เรจ็ ในการน้อมนำ�หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปประยกุ ตใ์ ช้ 9. ฐานการเรียนรกู้ ารตัดเย็บเส้อื ผ้า 10. ฐานการเรียนรธู้ นาคารข้าว 11. ฐานการเรียนรู้การทาํ ไมถ้ ูพนื้ 12. ฐานการเรยี นรูก้ องทนุ แมข่ องแผน่ ดิน 13. ฐานการเรยี นรู้กองทุนสวัสดิการชมุ ชน 14. ฐานการเรียนรกู้ ารเล้ียงปลา และกบ 15. ฐานการเรียนรู้การปลูกผกั ปลอดสารพิษ แหลง่ ขอ้ มูลเพ่มิ เติม หม่บู า้ นโปง่ ศรีนคร หมู่ที่ 11 ตาํ บลโรงช้าง อาํ เภอปา่ แดด จงั หวดั เชียงราย

กระบวนขกกอรางะรเบศขวรับษนเฐคกกลาิจือ่ไรปพขนสับกอกู่ าเเพคารรนลยี ป้อืง่อฏไมบนปิบนทกสตัาํ ู่กาทจิหราี่นลรน๕เกัปป้อปฏน็มริบวนชั ตัถิำ�ญจิชีหานีวลขเติปักอน็ ปงวเรศิถัชรีชษญีวฐิตากิจพบอทเพทยี ่ี ง๕ รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงมหาดไทยมีคําสั่งกระทรวงมหาดไทยที่ 310/2560 ลงวันท่ี 9 มีนาคม 2560 แต่งต้ังคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการขจัดความยากจน และพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทย (ศจพ.มท.) เพ่ือเป็นกลไกในการขับเคล่ือนแนวทางการดํารงชีวิตภายใต้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียงในระดบั พน้ื ที่ โดยมีรัฐมนตรีวา่ การกระทรวงมหาดไทยและรัฐมนตรีช่วยว่าการ กระทรวงมหาดไทยเป็นท่ีปรึกษา ปลัดกระทรวงมหาดไทย เป็นผู้อํานวยการศูนย์ ผบู้ รหิ ารหน่วยงานในสงั กัดกระทรวงมหาดไทย และผู้แทนจากกระทรวงที่เกีย่ วข้องเป็น กรรมการ อธิบดีกรมการพัฒนาชุมชน และท่ีปรึกษาด้านการปกครอง สํานักงาน ปลัดกระทรวงมหาดไทย เป็นกรรมการและเลขานุการร่วม (เอกสารในภาคผนวก ) และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ได้เห็นชอบให้มีการสร้างความเข้าใจเพื่อน้อมนํา หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต ครอบคลุมพื้นท่ี ทุกหมู่บ้าน/ชุมชนท่ัวประเทศ 75,032 หมู่บ้าน 5,700 ชุมชน ประกอบด้วย 4 ขนั้ ตอน คือ ( Way of life ) ๗๕,๐๓๒ ๔ ๖๐ ๕,๗๐๐ ๓ ๖๐ ๒ ๖๐ ๑ ๖๐

32 บทที่ ๕ กระบวนการขับเคล่อื นการนอ้ มน�ำ หลกั ปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี งไปสกู่ ารปฏิบตั จิ นเปน็ วิถีชวี ิต 1. การค้นหาและเตรียมครูฝึกระดับอําเภอ ดําเนินการในช่วงเดือนเมษายน – เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2560 โดยให้อําเภอจัดต้ังทีมครูฝึกระดับตําบลเพ่ือเผยแพร่ สร้างความเข้าใจหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปในพื้นท่ีทุกหมู่บ้าน/ชุมชน โดยพจิ ารณาตามความเหมาะสมของพ้ืนท่ีอําเภอ ซึง่ ในแตล่ ะทีมครฝู กึ ควรประกอบด้วย 1) ข้าราชการ เช่น พฒั นาการอําเภอ ปลัดอําเภอ ท้องถ่ินอําเภอ ข้าราชการครู เกษตร 2) ผู้นําท้องที่ ท้องถิ่น 3) ปราชญ์ชาวบ้าน หรือคนต้นแบบ 4) ผู้นําศาสนา หรือตามท่ี คณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบท ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงระดับอําเภอ (ศจพ.อ.) เห็นสมควร มีหน้าท่ีเป็น ครใู นการถ่ายทอดความรู้ความเขา้ ใจหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและการนําไปสู่ การปฏิบตั ิจนเป็นวิถชี ีวติ แกป่ ระชาชนในหมูบ่ ้าน/ชุมชน 2. การฝึกสอนหรือถ่ายทอดความรู้ ครูฝึกระดับอําเภอและระดับตําบล ร่วมกันถ่ายทอดความรู้ความเข้าใจการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิตแก่ประชาชนในหมู่บ้าน/ชุมชน ให้ครอบคลุมทั้งประเทศ ระหว่างเดือนมิถุนายน ถึง เดือนกันยายน พ.ศ. 2560 ภายใต้การกํากับ ส่งเสริม และสนับสนุนจากคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจน และพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงระดับจังหวัด (ศจพ.จ.) และระดบั อําเภอ (ศจพ.อ.) 3. การนําไปปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต ครูฝึกและคณะกรรมการบริหาร ศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงระดับจังหวัด (ศจพ.จ.) และระดับอําเภอ (ศจพ.อ.) รวมทั้ง หน่วยงานต่าง ๆ ในพ้ืนที่ สนับสนุนและส่งเสริมให้ประชาชน หมู่บ้าน/ชุมชน น้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต หลังจากท่ีได้รับ การถ่ายทอดความร้คู วามเข้าใจจากครูฝึก ตงั้ แต่เดอื นมิถนุ ายน พ.ศ. 2560 เป็นตน้ ไป 4. หมู่บ้าน/ชุมชนประกาศตนเองเป็นหมู่บ้านที่ได้น้อมนําหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงไปปฏิบัติ สําหรับหมู่บ้านและชุมชนที่สามารถดําเนินการ ขับเคล่ือนให้เกิดผลสําเร็จเป็นรูปธรรม ในช่วงเดือนสิงหาคม ถึงเดือนกันยายน พ.ศ. 2560 จะเป็นการประกาศโดยประชาชนเพื่อสร้างความดีถวายเป็น พระราชกุศลแด่ในหลวงรัชกาลที่ 9 ส่วนประชาชนและหมู่บ้าน/ชุมชนอื่นๆ ที่อยู่ระหว่างการต้ังปณิธานและขับเคลื่อนกิจกรรมก็ดําเนินการน้อมนําหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต เมื่อเกิดผลสําเร็จตามเป้าหมาย

บทท่ี ๕ กระบวนการขบั เคล่ือนการน้อมน�ำ หลกั ปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงไปส่กู ารปฏบิ ตั ิจนเปน็ วิถชี วี ิต 33 และมีความพร้อมก็ให้หมู่บ้าน/ชุมชนประกาศตนเองต่อเน่ืองต่อไป โดยคณะกรรมการ บริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงระดับจังหวัด (ศจพ.จ.) และระดับอําเภอ (ศจพ.อ.) เปน็ ผูร้ วบรวมรายงาน การประชุมคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการขจัดความยากจน และพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทย (ศจพ.มท.) ครั้งท่ี 1/2560 เม่ือวันอังคารท่ี 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2560 ได้เห็นชอบและกําหนด รายละเอยี ดการดาํ เนนิ งาน ดงั น้ี 1. การกาํ หนดแนวคิดหลกั (Theme) การดาํ เนนิ งาน เพื่อน้อมรําลึกในพระมหากรุณาธิคุณ โดยการน้อมนาํ และเผยแพร่ หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลักการทรงงานของในหลวงรัชกาลท่ี 9 ไปสู่การปฏบิ ัตเิ พ่ือแก้ปญั หาความทุกขย์ ากของประชาชน และสร้างความอยเู่ ยน็ เป็นสุข ให้ครอบคลุมท่ัวทั้งประเทศ และเกิดความยั่งยืน จึงกําหนดแนวคิด การดําเนินงาน คือ “สืบสานปรัชญาของพ่อ สานตอ่ การพฒั นาทีย่ ง่ั ยนื ” 2. การกาํ หนดโครงสรา้ งการขับเคลือ่ นการดาํ เนนิ งาน เพ่ือสนับสนุนการดําเนินงานของศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจน และพัฒนาชนบทตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทย (ศจพ.มท.) ให้มีประสิทธิภาพ จึงกําหนดโครงสร้างขับเคลอ่ื นการดําเนนิ งาน ดังนี้

34 บทที่ ๕ กระบวนการขับเคลอ่ื นการน้อมนำ�หลักปรชั ญาของ เศรษฐกิจพอเพยี งไปสู่การปฏบิ ัติจนเป็นวถิ ีชวี ิต ๒.1 โครงสร้างคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการ ขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจังหวัด (ศจพ.จ.) ประกอบด้วย ผู้ว่าราชการจังหวัด เป็นผู้อํานวยการศูนย์ รองผู้ว่าราชการจังหวัด ที่ได้รับมอบหมาย เป็นรองผู้อํานวยการ หัวหน้าส่วนราชการประจําจังหวัด นายอาํ เภอ ผู้บรหิ ารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ภาคเอกชน ภาคการศึกษา ภาคประชาชน เป็นกรรมการ หัวหน้าสํานักงานจังหวัดและพัฒนาการจังหวัด เป็นกรรมการ และเลขานุการร่วม (รายละเอียดในภาคผนวก) โดยให้ศูนย์อํานวยการปฏิบัติการ ขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจังหวัด (ศจพ.จ.) มีอาํ นาจหนา้ ที่ ดงั นี้ 1) บริหารจัดการ กําหนดแนวทาง เพื่อสนับสนุนการดําเนินงาน ตามที่ศูนยอ์ าํ นวยการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพยี ง กระทรวงมหาดไทย กําหนด 2) บูรณาการแผนงาน โครงการ กิจกรรม และงบประมาณ ตลอดจน ประสานการดําเนินงานร่วมกับส่วนราชการ หน่วยงานเอกชนและภาคประชาชน เพ่อื ใหเ้ กดิ การขับเคลือ่ นการดําเนินชวี ิตภายใตห้ ลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 3) กาํ กบั เรง่ รัด ดูแล ตรวจสอบติดตามการปฏิบัติงานของหน่วยงานต่าง ๆ และศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพยี งในพื้นท่ี 4) รายงานผลการดําเนินงาน ตลอดจนปัญหา/อุปสรรค ข้อขัดข้อง ให้ศูนย์อํานวยการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพยี ง กระทรวงมหาดไทยทราบทุกระยะ 5) ปฏิบัติงานอื่น ๆ ตามท่ีผู้อํานวยการศูนย์อํานวยการขจัดความยากจน และพัฒนาชนบทตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง กระทรวงมหาดไทย มอบหมาย ๒.2 โครงสร้างคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการ ขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงอําเภอ (ศจพ.อ.) ประกอบด้วย นายอําเภอเป็นผู้อํานวยการศูนย์ หัวหน้าส่วนราชการประจํา อําเภอ ผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและท้องที่ ภาคเอกชน ภาคการศึกษา ภาคประชาชน เป็นกรรมการ พัฒนาการจังหวัด เป็นกรรมการและเลขานุการ (รายละเอียดในภาคผนวก) ให้ศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนา ชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งอําเภอ (ศจพ.อ.) มีอํานาจหน้าท่ี ดังนี้

บทท่ี ๕ กระบวนการขบั เคล่ือนการน้อมนำ�หลักปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพียงไปสกู่ ารปฏิบตั จิ นเปน็ วิถชี วี ิต 35 1) ส่งเสรมิ สนับสนุน และบูรณาการการดําเนินงานในพื้นที่เพ่ือให้มีการ ขับเคลื่อนการดําเนินชีวิตภายใต้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ตามแนวทาง ท่ีศูนย์อํานวยการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทย และศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบท ตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งจงั หวดั กําหนด 2) บูรณาการแผนงาน โครงการ กิจกรรม และงบประมาณ ตลอดจนประสานการดําเนินงานร่วมกับส่วนราชการ หน่วยงานเอกชน และภาคประชาชน ใ น พื ้น ที ่เ พื ่อ ใ ห ้เ ก ิด ก า ร ข ับ เ ค ลื ่อ น ก า ร ดํ า เ นิ น ชี วิ ต ภา ย ใ ต้ ห ลั ก ป รั ช ญ า ของเศรษฐกิจพอเพยี ง 3) รายงานผลการดําเนินงาน ตลอดจนปัญหา/อุปสรรค ข้อขัดข้อง ให้ศูนย์อํานวยการปฏิบัติการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงจงั หวัดทราบทุกระยะ 4) ปฏิบัติงานอ่ืน ๆ ตามท่ีผู้อํานวยการศูนย์อํานวยการปฏิบัติการ ขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจังหวัดมอบหมาย ๒.3 โครงสร้างคณะอนุกรรมการขับเคล่ือนการน้อมนําหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต รองปลัดกระทรวงมหาดไทย (นายประยูร รัตนเสนีย์) เป็นประธานอนุกรรมการ ผู้บริหารของกระทรวงมหาดไทย ผู้แทนกรมในสังกัดกระทรวงมหาดไทยที่เกี่ยวข้อง เป็นอนุกรรมการ ผู้อํานวยการ สํานักนโยบายและแผน สํานักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย และผู้ที่อธิบดีกรมการพัฒนา ชมุ ชนมอบหมาย เป็นอนุกรรมการและเลขานุการร่วม โดยให้คณะอนุกรรมการ ขับเคล่ือนการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต มอี ํานาจหนา้ ที่ ดงั นี้ 1) ประสานและบูรณาการหน่วยงานต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้องเพ่ือจัดทํา ข้อเสนอแนวทางการดําเนินงานให้คณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการขจัดความยากจน และพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทย พิจารณา และขับเคลื่อนตามแนวทางท่ีคณะกรรมการบริหาร ศูนย์อํานวยการ ข จั ด ค ว า ม ย า ก จ น แ ล ะ พั ฒ น า ช น บ ท ต า ม ห ลั ก ป รั ช ญ า ข อ ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง กระทรวงมหาดไทย กําหนด 2) อํานวยการ กํากับ เร่งรัด ดูแล ตรวจสอบ ติดตาม และประเมินผล การดําเนินงานของหน่วยงานต่าง ๆ ในสังกัดกระทรวงมหาดไทยที่เกี่ยวข้อง

36 บทที่ ๕ กระบวนการขบั เคลอ่ื นการนอ้ มนำ�หลกั ปรชั ญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี งไปสกู่ ารปฏิบตั จิ นเป็นวถิ ีชวี ิต กับการขจัดความยากจนและพัฒนาชนบท ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ให้มคี วามชดั เจน และเปน็ รูปธรรม สามารถนาํ ไปส่กู ารปฏบิ ตั ิได้จริง 3) รายงานผลการดําเนินงานตลอดจนปัญหาอุปสรรค ข้อขัดข้อง ให้คณะกรรมการบ ริ ห า ร ศู น ย์ อํา น ว ย ก า ร ข จั ด ค ว า ม ย า ก จ น แ ล ะ พั ฒ น า ช น บ ท ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทย ทราบเปน็ ระยะ 4) ประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ผลการดําเนินงานเพื่อขจัดความยากจน และพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 5) ดําเนินการอ่นื ตามท่คี ณะกรรมการบรหิ ารศนู ยอ์ าํ นวยการขจัดความยากจน และพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระทรวงมหาดไทย มอบหมาย ๒.4 โครงสรา้ งในการขับเคลื่อนในพ้ืนที่ ในระดับตําบลให้อยู่ในความรับผิดชอบ ของทีมปฏิบัติการระดับตําบล และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในตําบล ในระดับหมู่บ้าน ให้อยู่ในความรับผิดชอบ ของคณะกรรมการหมู่บ้าน (กม.) หรือคณะกรรมการหมู่บ้าน อพป. โดยการประสานงาน การส่งเสริมและสนับสนุนกิจกรรมจากครูฝึกระดับอําเภอ และครูฝึกระดบั ตาํ บล ข้นั ตอนการดาํ เนินงาน 1. การจัดประชุมมอบนโยบายและชี้แจงแนวทางการขับเคลื่อน ก า ร น้อ ม นํา ห ลัก ป รัชญ า ข อ ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง ไ ป สู่ ก า ร ป ฏิ บั ติ จ น เ ป็ น วิ ถี ชี วิ ต เป็นการประชุมผ่านระบบวีดิทัศน์ทางไกล (Video Conference : VCS) และ DOPA Channel ไปยังจังหวัดและอําเภอท่ัวประเทศ เมื่อวันจันทร์ท่ี 8 พฤษภาคม 2560 โดยมีปลัดกระทรวงมหาดไทยเป็นประธาน พร้อมคณะผู้บริหารระดับกระทรวง/กรม ในการประชุมได้เชิญผู้ว่าราชการจังหวัด ปลัดจังหวัด หัวหน้าสํานักงานจังหวัด พัฒนาการจังหวัด ท้องถิ่นจังหวัด ศึกษาธิการจังหวัด ผู้แทนหน่วยงาน ภาคเอกชน (เช่น ประธานหอการค้าจังหวัด ประธานสภาอุตสาหกรรมจังหวัด ประธานสภาอุตสาหกรรมท่องเที่ยวจังหวัด ประธานชมรมธนาคารจังหวัด) นายก องค์การบริหารส่วนจังหวัดเข้าร่วมประชุมเพื่อรับทราบนโยบาย กระบวนการ และกรอบเวลาการขับเคล่ือนงานพร้อมกันท่ัวประเทศ 2. การจัดประชุมคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการ ขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจังหวัด (ศจพ.จ.) เพื่อสร้างความเข้าใจแนวทาง การขับเคลื่อนการน้อมนําหลักปรัชญา

บทท่ี ๕ กระบวนการขับเคลอ่ื นการน้อมนำ�หลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงไปสูก่ ารปฏิบัตจิ นเปน็ วถิ ชี ีวิต 37 ของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต และร่วมกันกําหนดแผนปฏิบัติ การในการขับเคลื่อนของจังหวัด มอบหมายภารกิจแก่หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ให้ชัดเจน ประสานบูรณาการงาน งบประมาณ ให้สามารถดําเนินการได้แล้วเสร็จ ตามเป้าหมาย ทันกรอบระยะเวลา พร้อมทั้งมอบหมายให้หน่วยงานหรือคณะทํางาน ระดับจังหวัด กํากับ ติดตาม สนับสนุนการทํางานของ ศจพ.อ. เพ่ือรวบรวมรายงาน ให้ ศจพ.จ. และ ศจพ.มท. ทราบทุกระยะ 3. การจัดประชุมคณะกรรมการบริหารศูนย์อํานวยการปฏิบัติการ ขจัดความยากจนและพัฒนาชนบทตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงอําเภอ (ศจพ.อ.) เพ่ือสร้างความเข้าใจแนวทางการขับเคล่ือนการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ไปสู่การปฏิบตั จิ นเปน็ วถิ ีชีวติ พรอ้ มทงั้ แต่งต้ังครูฝึกใน 2 ระดับ คือ 1) การแต่งตั้งครูฝึก ระดับอําเภอ อําเภอละ 5 คน เพื่อเข้าฝึกอบรมเป็นครูฝึกเผยแพร่สร้างความรู้ ความเข้าใจหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชน กรมการพัฒนาชุมชน จํานวน 11 แห่ง ระหว่าง วันท่ี ๒๙ พฤษภาคม - 9 มิถุนายน พ.ศ. 2560 โดยพิจารณาแต่งตั้งจากพัฒนาการอําเภอ ปลัดอําเภอ ท้องถ่ินอําเภอ ครู/ครู กศน. เกษตรอําเภอ/ตําบล หรือปราชญ์ชาวบ้านท่ีน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียงไปประยุกต์ใช้จนเป็นวิถีชีวิต 2) การแต่งตั้งทีมครูฝึกระดับตําบล ในจํานวนที่เหมาะสมกับการขับเคล่ือนในพื้นท่ีได้ทันตามกรอบระยะเวลาท่ีกําหนด โดยแต่งตั้งจากกลุ่มบุคคล ดังน้ี ข้าราชการผู้นําท้องที่ ท้องถิ่น ปราชญ์ชาวบ้านหรือ คนตน้ แบบ และผ้นู าํ ศาสนา ศจพ.อ. ต้องให้ครูฝึกระดับอําเภอที่ผ่านการอบรมจากศูนย์ศึกษา แ ล ะ พัฒ น า ชุม ช น มาถ่ายทอดความรู้ความเข้าใจการน้อมนําหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิตแก่ครูฝึกระดับตําบล และจัดทํา แผนปฏิบัติการให้ครูฝึกระดับอําเภอและระดับตําบลซึ่ง ศจพ.อ. แต่งต้ังลงพื้นท่ีเผยแพร่ สร้างความเข้าใจหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงทุกหมู่บ้าน/ชุมชนของอําเภอ โดยให้มอบหมายภารกิจในการดําเนินงาน ดังนี้  ที่ทําการปกครองอําเภอ รับผิดชอบประสานกํานัน ผู้ใหญ่บ้าน กาํ หนดวนั เวลา สถานที่ และนําประชาชนเขา้ ร่วมเวทปี ระชุม  สํานักงานพัฒนาชุมชนอําเภอ รับผิดชอบในการจัดครูฝึก หลักสูตร เนื้อหา สือ่ และอปุ กรณ์ในการจดั เวทีประชมุ  สํานักงานท้องถิ่นอําเภอรับผิดชอบประสานองค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่นในพ้ืนที่ในการสนับสนุนงบประมาณ ค่าใช้จ่ายท่ีจําเป็นในการจัดเวทีประชุม รวมทั้งสนับสนุนกิจกรรมตามปณิธาน หรือสัญญาประชาคม ที่หมู่บ้าน/ชุมชน

38 บทท่ี ๕ กระบวนการขับเคล่อื นการน้อมนำ�หลกั ปรชั ญาของ เศรษฐกิจพอเพียงไปสกู่ ารปฏิบัตจิ นเป็นวถิ ีชวี ติ เสนอเปน็ กิจกรรมทนี่ ้อมนาํ หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปปฏิบตั ิ นอกจากน้ี ศจพ.อ. ต้องรวบรวมรายงานผลการดําเนินงาน และปัญหาอุปสรรค ให้ ศจพ.จ. ทราบเป็นระยะ หลกั สตู รและสาระสําคญั สําหรบั ครฝู ึกระดบั อําเภอและระดบั ตําบล หลักสูตรซึ่งวิทยากรของศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชน กรมการพัฒนาชุมชน ใชอ้ บรมครูฝึกระดับอําเภอ ซ่ึง ศจพ.อ. ต้องจัดให้ครูฝึกระดับอําเภอได้ถ่ายทอดให้แก่ครูฝึก ระดับตาํ บลก่อนลงพื้นทห่ี ม่บู ้าน/ชมุ ชน ๑ ๑. ๔. ๒. ๕. ๓. หลักสูตรประกอบด้วย 5 หัวขอ้ กจิ กรรมหลกั 1. นโยบายของรัฐบาลท่ีให้ความสําคัญกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เป็นเหตุผล ความจําเป็นท่ีต้องเร่งสร้างความเข้าใจและเผยแพร่หลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงให้ประชาชนได้น้อมนําไปสู่การปฏิบัติท่ัวท้ังประเทศ โดยเฉพาะ ในห้วงเวลาที่พสกนิกรชาวไทยน้อมรําลึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จ พระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดช ด้วยการต้งั ปณิธานสรา้ งความดี ถวายเป็นพระราชกศุ ล ในช่วงเดือนตุลาคม 2560 (วิทยากรของศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชน ทั้ง 11 ศูนย์ จงึ ควรใชส้ ื่อประกอบ เช่น วดี ทิ ัศน์ กระแสพระราชดํารัส คําแถลงการณ์ของนายกรฐั มนตรี การมอบนโยบายของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยตามลําดับ เป็นต้น

บทที่ ๕ กระบวนการขับเคล่อื นการน้อมนำ�หลักปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพียงไปสกู่ ารปฏบิ ตั ิจนเป็นวิถชี วี ิต 39 เพื่อให้ครูฝึกระดับอําเภอ และระดับตําบล ได้เข้าใจและตระหนักในการนําไป ขับเคล่ือนต่อในพ้ืนที)่ 2. ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งและหลกั การทรงงานคอื อะไร มีวตั ถปุ ระสงค์ เพื่อให้วิทยากรและทีมครูฝึกได้ทบทวนและเรียนรู้แก่นปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ให้ตรงกัน รวมทั้งหลักการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ที่จะน้อมนาํ ไปประยุกต์ใช้ในการขับเคลอ่ื นการพฒั นาในพนื้ ท่ี 3. การประยุกต์ใช้ในชีวิตประจําวัน เพื่อให้เรียนรู้และเข้าใจรูปแบบวิถีชีวิต ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ในระดับบุคคล ครัวเรือน ทุกอาชีพ ทุกฐานะ (ไม่ใช่เฉพาะด้านการเกษตร) ซ่ึงทีมครูฝึกจะต้องนําไปเล่าหรือถ่ายทอดให้ประชาชน ในหมู่บา้ น/ชมุ ชน เข้าใจไดง้ ่ายและเห็นว่าสามารถนําไปปฏิบัติให้เป็นวถิ ีชีวิตได้ 4. ตัวอย่างความสําเร็จของการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ไปประยุกต์ใช้ เพื่อให้เห็นเป็นรูปธรรมในทางปฏิบัติ สามารถอธิบายขยายความ จากแก่นของหลักปรัชญาฯ ได้ง่ายข้ึน และครูฝึกสามารถแสวงหาตัวอย่างในพื้นท่ีได้ง่าย เพือ่ เปน็ ตวั อย่างในการนาํ ไปพูดคุยกับประชาชน 5. การเตรียมการขับเคลื่อนฯ เพ่ือให้ทีมครูฝึกได้ร่วมคิด ร่วมวางแผน ด้วยการได้เรียนรู้เป้าหมาย ตัวชี้วัด (Checklist หรือ Guideline) การรายงาน (รายละเอียดในภาคผนวก) ให้ทีมมีความพร้อมในการกลับไปสร้างทีมครูฝึกระดับ ตําบล เพื่อถ่ายทอดไปสู่เวทีระดับหมู่บ้าน/ชุมชน ได้ทันตามกําหนดเวลา โดยอาจทํากิจกรรมการตั้งปณิธานรว่ มกนั ของทมี ครูฝึก หลกั สตู รและสาระสาํ คญั สาํ หรบั ครฝู กึ ถา่ ยทอดสปู่ ระชาชนในหมบู่ า้ น/ชมุ ชน ๑ ๑. ๔. ๒. ๓.

40 บทท่ี ๕ กระบวนการขับเคล่ือนการน้อมนำ�หลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏบิ ัตจิ นเปน็ วิถีชวี ิต หลกั สูตรประกอบดว้ ย 4 หวั ขอ้ กิจกรรมหลัก 1. นโยบายของรัฐบาลท่ีให้ความสําคัญกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เพราะหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นหนทางแก้ปัญหาความทุกข์ยาก และสร้างความสุขให้กับประชาชนด้วยวิถีชีวิตที่พอเพียงและสมดุล เป็นโอกาสสําคัญยิ่ง ทีป่ ระชาชนจะไดน้ ้อมรําลึกในพระมหากรุณาธิคุณพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล อดุลยเดชด้วยการสร้างความดีถวายเป็นพระราชกุศล ในช่วงเดือนตุลาคม 2560 (ในพืน้ ที่อาจไมส่ ะดวกในการใช้เครื่องมือเพื่อฉายวิดิทัศน์ ครูฝึกจําเป็นต้องเล่าเร่ืองราว ใหเ้ ห็นความสาํ คญั ให้เข้าใจโดยงา่ ย เกิดความสนใจและมีความตระหนกั ) 2. ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและหลักการทรงงานคืออะไร มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ทีมครูฝึกได้ถ่ายทอดแก่นปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ซ่ึงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชพระราชทานให้ประชาชน ได้เข้าใจอย่างง่าย พร้อมท้ังหลักการทรงงานเพ่ือแก้ปัญหาความทุกข์ร้อนให้แก่พสกนิกร ชาวไทย ตลอดระยะเวลากว่า 70 ปีที่ทรงครองราชย์ (ครูอาจต้องเรียบเรียงและสรุป ความหมายให้กระชับ เข้าใจและจดจําได้ง่าย เช่น หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ก็คือหลักการใช้ชีวิตที่สมดุล ไม่มากไม่น้อยเกินไป ไม่เบียดเบียนทั้งตนเอง ผู้อื่น และส่ิงแวดล้อม หรือหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมีความสอดคล้องกับ หลักประชาธิปไตย เพราะใหร้ จู้ ักทําหน้าทีห่ รือใช้สิทธิและครอบคลุมถึงความรักสามัคคี ความสงบสขุ ดว้ ยหลกั คณุ ธรรม) 3. การประยุกต์ใช้ในชีวิตประจําวันและตัวอย่างความสําเร็จ เพื่อให้ทีมครูฝึก ได้ถ่ายทอด และสร้างการเรียนรู้ ให้ประชาชนในหมู่บ้าน/ชุมชน เข้าใจรูปแบบวิถีชีวิต ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ในระดับบุคคล ครัวเรือน ที่หลากหลายอาชีพ ทุกวัย ทุกฐานะ (ไม่ใช่เฉพาะด้านการเกษตร) โดยให้นําปราชญ์ชาวบ้านหรือผู้ท่ีปฏิบัติตนเห็น เป็นรูปธรรมมาร่วมพูดคุยในเวที (ควรเลือกตัวอย่างท่ีอยู่ในชุมชนหรือหมู่บ้านใกล้เคียง มคี วามใกลเ้ คียงกบั บริบทของพ้นื ท่ี เพื่อให้สามารถนําไปปฏิบัติได้ง่าย ต้ังคําถามให้เห็นว่า บุคคลนั้นใช้หลักปรัชญาฯ อย่างไร หรือแก้ปัญหาชีวิตของเขาได้ด้วยวิธีการอย่างไร เทียบกับหลักปรัชญาฯ แล้วคือส่วนไหน อย่างไร หรืออาจใช้สื่อจากส่วนกลาง หรือส่ือ ทท่ี มี ครฝู กึ ได้เตรียมไว้ ถ้ามีอุปกรณ์ท่สี ามารถเตรียมการได)้ 4. การน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต เพื่อให้ทีมครูฝึก ชวนคิด ชวนคุย หรือสร้างกิจกรรม ให้ประชาชนมีแรงจูงใจ

บทท่ี ๕ กระบวนการขับเคลอ่ื นการน้อมนำ�หลกั ปรชั ญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี งไปสกู่ ารปฏิบัติจนเป็นวถิ ชี ีวิต 41 ในการอยากตั้งปณิธาน หรือทําสัญญาประชาคมของหมู่บ้าน/ชุมชน ท่ีจะสร้างความดี สืบสานปรัชญาของพ่อ ถวายเปน็ พระราชกุศล ทีมครูฝึกใช้ตัวชี้วัด Checklist หรือ Guideline ในการอธิบายประกอบ เพอ่ื เชิญชวน หรือฝากการบ้าน ให้ประชาชนได้ประเมินตนเอง หรือให้ผู้นํา หมู่บ้าน/ชุมชน ประเมินศกั ยภาพพ้ืนที่ตนเอง เพื่อใช้เป็นข้อมูลสําหรับคัดเลือกกิจกรรมทําความดีร่วมกัน เช่น หมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง หมู่บ้านปลอดยาเสพติด หมู่บ้านปลอดอบายมุข หมู่บ้านคุณธรรม หมู่บ้านปลอดขยะ เป็นต้น แล้วประกาศตนเองเป็นหมู่บ้าน/ชุมชน ที่ไดน้ ้อมนําหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏิบัติ จนเป็นวิถีชีวติ ในดา้ นตา่ ง ๆ ที่คัดเลือกเองตามความเหมาะสมของพ้ืนที่ซ่ึงตรงกับหลักการทรงงาน คือ “การระเบิดจากข้างใน” (ดรู ายละเอียดในแบบประเมนิ และแบบรายงานในภาคผนวก) พอประมาณ มีเหตผุ ล มีภมู ิคุ้มกนั ในตวั ท่ีดี ความรู้ คณุ ธรรม รอบรู้ รอบคอบ ระมัดระวัง ซ่อื สตั ยส์ จุ รติ ขยนั อดทน ความเพียร มีสติ

ปฏบิ ัติจนเป็นวิถชี ีวิต 412 .1 คณภาะคกผนรวกรม๑ กกลาไกรขบับเครลหิ อื่ นากรารศนนอู้ มยนำ�อ์ หลาํ กั นปรวชั ญยากขอางรเศขรษจฐกดั ิจคพอวเพาียมงไปยสาูก่ ากรปจฏนบิ ัตแิจนลเปะน็ พวถิ ฒั ีชีวิตนา ชนบทต๑๑า..๑มกไปคลหตสณไาลกม่กู ะกัขหากปับรลรปรกัเรคมฏปชั ลกรบิญือ่าัชช1ปัตรนนฏ.าญบจิิบบกกขทลัตานรตไจิาขอกาหินเ1มรขปเอ.งหปาั1บนลงน็น็เเรคคกั้อวศเศณปลวศิถรมื่อะรชีนู ัชถิรกนีวนญษรยษกิตชีราาม�ำ์อขฐฐรีวกอหนำ�ากิตงก้อรนเลบศิจมจิรรวนกัพษิหําพยาฐปหอรกกศลจิอรเนูักพาพชัยปเอรอ์พรเียญพําขัชนยงีญยีจวงายากกัดงกขขรารอคะรอทงกะขวเรงจศทวราดัรเงครษมศมะวหฐวายรทากมงดิจษายไรมพาทกฐกอยวหจจเก(นพงาศนแียจิจดมลงพแะพไ.พหมลทฒัทไอะปา.ยน)เสพาดพู่ก(ฒัาศไียรทจนงพยาช.ม(นศทบ.จท)พ.มท.)

ภาคผนวก ๑ กลไกขบั เคล่อื นการนอ้ มน�ำ หลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสู่การปฏบิ ตั ิจนเปน็ วถิ ชี ีวติ 43

44 ภาคผนวก ๑ กลไกขบั เคลอื่ นการนอ้ มน�ำ หลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปสกู่ ารปฏิบตั จิ นเปน็ วิถชี วี ติ