Chapter 3

CHAPTER 3 HATHAICHANOK BUAJAROEN Ph.D. (Nursing) NPRU | FACULTY OF NURSING

แผนบรหิ ารการสอนประจำบทที่ ๓ หวั ขอ% เนอื้ หาประจำบท ๑. คุณลกั ษณะของวชิ าชีพการพยาบาล ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล ๒. จรยิ ธรรม จรรยาบรรณและความรบั ผิดชอบของพยาบาลตอ@ วชิ าชีพ วตั ถุประสงค:เชงิ พฤตกิ รรม เพอ่ื ใหFผFเู รยี นสามารถ ๑. อธิบายคุณลกั ษณะของวชิ าชีพการพยาบาล ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล ไดFอยา@ งถกู ตFอง ๒. อภิปรายจรยิ ธรรม จรรยาบรรณและความรับผิดชอบของพยาบาลตอ@ วชิ าชีพไดF วิธกี ารสอนและกจิ กรรมการเรียนการสอนประจำบท ๑. วธิ กี ารสอนท่ใี ชพ2 ัฒนาการเรยี นร2ูดา2 นคณุ ธรรมและจรยิ ธรรม ๑.๑. สอดแทรกประเด็นการวิเคราะหPจริยธรรม เกี่ยวกับ คุณลักษณะของวิชาชีพการ พยาบาล ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล และจริยธรรม จรรยาบรรณและความรับผิดชอบของ พยาบาลตอ@ วิชาชีพในสถานการณกP ารพยาบาลตามเน้ือหาท่เี กีย่ วขFอง ๑.๒. มอบหมายงานเดี่ยวงานกลุ@มและจัดทำรายงานพรFอมวิเคราะหPประเด็นคุณธรรม จรยิ ธรรมที่เกยี่ วขอF ง ๑.๓. จัดกิจกรรมการเรียนรูFจากการแสดงบทบาท สมมุติพรFอมยกตัวอย@างกรณีศึกษา ดFานคุณธรรม จริยธรรมในคุณลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล และจริยธรรม จรรยาบรรณและความรบั ผิดชอบของพยาบาลต@อวิชาชีพ ๒. วธิ กี ารสอนท่ใี ชพ2 ฒั นาความรดู2 า2 นความร2ู ๒.๑. การบรรยายร@วมกับการอภิปรายโดย มอบหมายใหFมีการสืบคFนวารสาร หรือ งานวิจัยที่เกี่ยวขFองกับคุณลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล และ จริยธรรม จรรยาบรรณและความรับผิดชอบของพยาบาลต@อวิชาชีพพรFอมทั้งนำเสนอหนFาชั้นเรียน พรอF มสรุปสง@ เปนW แผนภาพความคิด ๒.๒. มอบหมายใหFดูวิดิทัศนPเกี่ยวกับ “พยาบาลสีขาว” พรFอมวิเคราะหPสถานการณPและ ประเด็นทเี่ กีย่ วขFอง

๒.๓. การอภิปรายกล@ุม โดยมีการมอบหมายใหFแบ@งกลุ@มทำกิจกรรมผ@านใบงานเตรียม เอกสาร ในการประกอบการอภปิ ราย เพื่อใหFสมาชิกในกลุม@ ไดFเรียนรFรู ว@ มกนั ๒.๔. วิเคราะหPกรณีศึกษาเกี่ยวกับประเด็นทางจริยธรรมที่เกี่ยวขFองกับคุณลักษณะของ วิชาชีพการพยาบาล ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล และจริยธรรม จรรยาบรรณและความ รบั ผิดชอบของพยาบาลตอ@ วิชาชีพและทำตามใบงาน ๒.๕. มอบหมายใหFสืบคFนความรูFเกี่ยวกับคุณลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล ลักษณะ ของวิชาชีพการพยาบาล และจริยธรรม จรรยาบรรณและความรับผิดชอบของพยาบาลต@อวิชาชีพจาก แหลง@ ขFอมลู ต@างมาประกอบการจดั ทำเปWนชิน้ งาน ๓. วิธีการสอนทใี่ ช2พฒั นาความรู2ดา2 นทักษะทางปญG ญา ๓.๑. บรรยายร@วมกบั การอภปิ รายในหอF งเรียน ๓.๒. วิเคราะหPการสอนที่เนFนใหFผูFเรียนไดFฝ]กทักษะการคิดและการแกFไขป^ญหา คุณลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล และจริยธรรม จรรยาบรรณ และความรับผิดชอบของพยาบาลต@อวิชาชีพโดยใชFวิธีการที่หลากหลาย เช@น การอภิปรายกลุ@ม การศึกษากรณีศึกษา การประชุมปรึกษาป^ญหากับผูFนำทางการพยาบาลและหน@วยงานที่เกี่ยวขFองมา สอนในช้นั เรยี น ๓.๓. การสะทFอนคดิ ๓.๔. การทบทวนความรูทF ุกหัวขอF โดยใชFแบบทดสอบย@อย ๔. วิธีการสอนที่ใช2พัฒนาความรู2ด2านทักษะความสัมพันธJระหวLางบุคคลและความ รับผิดชอบ ๔.๑. กลยุทธPการสอนที่เนFนการปฏิสัมพันธPระหว@าง ผูFเรียนกับผูFเรียน ผูFเรียนกับผูFสอน ผเFู รียนกบั ผใูF ชบF รกิ ารและผูFร@วมทีมสุขภาพ ๔.๒. จัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่มีการทำงานเปWนทีมเพื่อส@งเสริมการแสดงบทบาท ของการ เปนW ผFูนำและผFตู าม ๔.๓. ส@งเสริมใหFทำงานเปWนกลุ@มและการแสดงออกของภาวะผูFนำในการแกFไขประเด็น ปญ^ หาสถานการณPจำลองทางการพยาบาล ๕. วิธีการสอนที่ใช2พัฒนาความรู2ด2านทักษะการวิเคราะหJเชิงตัวเลขการสื่อสารและการใช2 เทคโนโลยสี ารสนเทศ ๕.๑. การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เนFนใหF ผูFเรียนไดFฝ]กทักษะการสื่อสารระหว@าง บุคคลทั้งการพูด การฟ^ง และการเขียนในกลุ@มผูFเรียน ระหว@างผูFเรียนและผูFสอน และบุคคลที่เกี่ยวขFอง ในสถานการณชP มุ ชน

๕.๒. การจัดประสบการณPการเรียนรูFที่ส@งเสริมใหFผูFเรียนไดFเลือกและใชFเทคโนโลยี สารสนเทศและการส่ือสารทห่ี ลากหลายรปู แบบและวิธกี าร ๕.๓. การจัดประสบการณPการเรียนรูFที่ส@งเสริมใหF ผูFเรียนไดFใชFความสามารถในการเลือก สารสนเทศและฝ]กทักษะในการนำเสนอขFอมูลสารสนเทศดFวยวิธีการที่หลากหลาย ผูFฟ^งและเนื้อหาที่ นำเสนอ สอื่ การเรยี นการสอน ๑. เอกสาร หนงั สอื และตำราที่เกีย่ วขอF งเช@น ๑.๑ หทัยชนก บัวเจริญ, จริยาวัตร คมพยัคฆP, วนิดา ดุรงคPฤทธิชัย, และ รัชดา พ@วงประสงคP. (๒๕๕๓). การพยาบาลในระบบสุขภาพ. สมุทรปราการ : มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิม พระเกียรติ. ๑.๒ หทัยชนก บัวเจริญ. (๒๕๖๐). มโนมติทางการพยาบาลและแนวคิดทฤษฎี การพยาบาล. นครปฐม : มหาวทิ ยาลัยราชภฏั นครปฐม. ๒. เว็บไซตตP @าง ๆ ที่เกย่ี วขอF งเชน@ ๒.๑ กระทรวงสาธารณสขุ URI : www.moph.go.th ๒.๒ สภาการพยาบาล URI : www.tnmc.or.th/ ๒.๓ ฐานขอF มูลของ CINAHL ของคณะพยาบาลศาสตรP URI : https://nurse.npru.ac.th ๒.๔ ฐานขFอมูลของสำนกั วิทยบรกิ ารและเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฏ นครปฐม SpringerLink (E-journal) (E-book) CRnetBase ๒.๕ องคPการอนามัยโลก URI : https://www.who.int/health- topics/nursing#tab=tab_1 ๒.๖ สมาคมพยาบาลแห@งประเทศไทย URI : www.thainurse.org/ ๓. แบบฝก] หดั ทาF ยบทเรยี น ๔. สื่อการสอนออนไลนPไดFแก@ YouTube Learning Management System : LMS ๕. วิดีโอเกย่ี วกบั จริยธรรม อยูท@ เี่ รา สำนักงานตรวจเงินแผ@นดนิ https://youtu.be/gDiToXRwnuU คุณยายเงินลFาน สำนักงานตรวจเงินแผ@นดนิ https://youtu.be/dHXuIqnvooo ตFนแบบชีวิตพอเพยี ง สำนกั งานตรวจเงนิ แผ@นดนิ

https://youtu.be/lryCwotnXbA การวดั ผลและประเมินผล ๑. ประเมินเนื้อหาวิเคราะหPแนวโนFมดFานกฎหมาย จริยธรรม จรรยาบรรณ วัฒนธรรมและ สิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวขFองกับคุณลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล และจริยธรรม จรรยาบรรณและความรับผิดชอบของพยาบาลต@อวิชาชีพในสถานการณPตามเนื้อหาที่ เกี่ยวขFองการตรงเวลา ต@อการเขาF ชัน้ เรยี น การส@งงานตามกำหนดเวลาท่ีมอบหมาย ๒. ประเมินผลการสะทFอนคิดในวิดีโอ ๕ นาที คะแนนเก็บจากการสอนดFวยวิธี Active team base learning จากหัวขFอคุณลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาล และจริยธรรม จรรยาบรรณและความรับผิดชอบของพยาบาลต@อวิชาชีพประเมินโดย อาจารยP นักศึกษา และ ตนเอง และแบบประเมินทักษะการพูดการเขียนและการประเมินจากการถามในชั้น เรยี น การนำเสนอในช้นั เรียน ๓. ประเมินการทำงานร@วมกันของสมาชกิ ในการทำงานกล@ุม ๔. ประเมนิ การนำเสนอ รายงาน และสรุปผล การแลกเปล่ยี นเรียนรูF ๕. สังเกตพฤติกรรมการ ทำงานเปWนกลุ@ม การทดสอบทักษะการฟ^งจากแบบทดสอบที่ สอดคลFองกับวตั ถปุ ระสงคกP ารเรยี นรูF ๖. การทดสอบการวเิ คราะหPขอF มูลโดยใชFขอF สอบยอ@ ยทFายชั่วโมง

บทที่ ๓ คณุ ลกั ษณะของวิชาชพี การพยาบาล วิชาชีพการพยาบาลมีภาพลักษณPของความเปWนมืออาชีพในการทำงานตามหลักการประกอบวิชาชีพการ พยาบาลและการผดุงครรภPชั้น ๑ ดังนั้นการบ@งบอกลักษณะของวิชาชีพการพยาบาลและการบ@งบอกคุณลักษณะ ของพยาบาลวิชาชีพเปWนการแสดงสิทธิของวิชาชีพการพยาบาลไดFเปWนอย@างดี อีกทั้งการประกอบวิชาชีพการ พยาบาลและการผดุงครรภPชั้น ๑ เปWนการประกอบอาชีพตามกฎหมายและขFอบังคับสภาการพยาบาลว@าดFวย ขFอจำกัดและเงื่อนไขในการประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภPเปWนตัวกำหนด อีกทั้งการดำรงไวFซ่ึง คุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณในการประกอบวิชาชีพการพยาบาลตFองมีการเรียนรูFหลักเกณฑPการพิจารณา ตัดสินใจในสถานการณPทางการพยาบาลบนพื้นฐานความรูF ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาลและแสดงออกซึ่ง คณุ ลกั ษณะของพยาบาลวิชาชพี ทด่ี ี ลกั ษณะของวิชาชพี การพยาบาล คณุ ลักษณะของพยาบาลวชิ าชพี ๑. ความหมายการพยาบาล วชิ าชพี การพยาบาล ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาลเกิดจากสภาการพยาบาลไดFกำหนดความหมายของการพยาบาลที่ สะทFอนไวFตามมาตรา ๔ แห@ง พระราชบัญญัติวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP พ.ศ. ๒๕๒๘ และแกFไข เพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๔๐ กำหนด ความหมาย และขอบเขตของการพยาบาลและการผดุงครรภPไวF (สภาการพยาบาล. ๒๕๔๐.หนFา ๒) โดยมี รายละเอยี ดดงั น้ี \"การพยาบาล\" หมายความว@า การกระทำต@อมนุษยPเกี่ยวกับการดูแลและการช@วยเหลือ เมื่อเจ็บป@วย การฟŸนž ฟูสภาพ การปFองกันโรค และการส@งเสริมสุขภาพ รวมทั้งการช@วยเหลือ แพทยP กระทำการรักษาโรค ทงั้ น้ี โดยอาศยั หลักวทิ ยาศาสตรแP ละศิลปะการพยาบาล \"การประกอบวิชาชีพการพยาบาล\" หมายความว@า การปฏิบัติหนFาท่ีการพยาบาลต@อ บุคคล ครอบครัว และชมุ ชน โดยกระทำการต@อไปนี้ ๑. การสอน การแนะนำการใหคF ำปรึกษาและการแกปF ัญหาเกยี่ วกบั สุขภาพอนามยั ๒. การกระทำต@อร@างกายและจิตใจของบุคคล รวมทั้งการจัดสภาพแวดลFอมเพื่อการแกFปัญหา ความเจบ็ ปว@ ย การบรรเทาอาการของโรค การลกุ ลามของโรค และการฟŸžนฟสู ภาพ ๓. การกระทำตามวิธที ก่ี ำหนดไวใF นการรักษาโรคเบ้ืองตนF การใหภF มู ิคุมF กันโรค ๔. ช@วยเหลือแพทยPกระทำการรักษาโรคทั้งนี้โดยอาศัยหลักวิทยาศาสตรPและศิลปะการพยาบาล ในการประเมินสขุ ภาพการวนิ ิจฉัยปญ^ หา การวางแผน การปฏิบัติ และการประเมินผล

\"ผู2ประกอบวิชาชีพพยาบาล\" หมายความว@า บุคคลซึ่งไดFขึ้นทะเบียนและรับใบอนุญาต เป็นผูF ประกอบวิชาชพี การพยาบาลจากสภาการพยาบาล \"การผดุงครรภJ\" หมายความว@า การกระทำเกี@ยวกับการดูแลและการช@วยเหลือหญิงมีครรภP หญิง หลังคลอด และทารกแรกเกิด รวมถึงการตรวจ การทำคลอด การส@งเสริมสุขภาพและปองกันความผิดปกติใน ระยะตั้งครรภP ระยะคลอด และระยะหลังคลอด รวมทั้งการช@วยเหลือ แพทยPกระทำการรักษาโรค ท้ังนี้โดย อาศัยหลกั วิทยาศาสตรแP ละศิลปะการผดุงครรภP \" การประกอบวิชาชีพการผดุงครรภJ\" หมายความว@า การปฏิบัติหนFาที่การผดุงครรภP ต@อหญิงมี ครรภP หญิงหลงั คลอด ทารกแรกเกิดและครอบครัว โดยการกระทำดังต@อไปนี้ ๑. การสอน การแนะนำ การใหFคำปรกึ ษาและการแกปF ัญหาเก่ียวกับสุขภาพอนามัย ๒. การกระทำต@อ ร@างกายและจิตใจของหญิงมีครรภP หญิงหลังคลอดและทารกแรกเกิด เพื่อ ปอF งกนั ความผดิ ปกติใน ระยะต้ังครรภP ระยะคลอด และระยังหลังคลอด ๓. การตรวจ การทำคลอด และการวางแผน ครอบครัว ๔. ช@วยเหลือแพทยPกระทำการรักษาโรคทั้งนี้โดยอาศัยหลักวิทยาศาสตรPและศิลปะ การ ผดุงครรภPในการประเมินสภาพ การวินิจฉัยปัญหา การวางแผน การปฏิบัติ และการ ประเมนิ ผล \"ผู2ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภJ\" หมายความว@า บุคคลซึ่งไดFขึ้นทะเบียนและรับ ใบอนุญาต เป็นผปูF ระกอบวชิ าชีพการผดงุ ครรภPจากสภาการพยาบาล โดยท่ัวไปในการพิจารณาความเป็นวิชาชีพนั้นจะมีองคPประกอบสำคัญในการพิจารณา คือเปWน ลักษณะของการใชFความรูFและสติป^ญญาในการปฏิบัติการ เปWนการบริการแก@สังคมและมีความเป็นเอกสิทธิ์ สำหรับวิชาชีพพยาบาลนั้นมีประวัติอันยาวนานมีการพัฒนามาเปWนลำดับ สามารถสรุปลักษณะเฉพาะของ วิชาชีพพยาบาลไวF ดงั นี้ ๑. เป็นการบริการแก@สังคม ช@วยเหลือ และสนับสนุนใหFมนุษยPดำรงรักษาสุขภาพอนามัยที่ดี และความเปWนอยู@ที่ดีในสังคม ซึ่งตFองอาศัยทั้งหลักศิลปะและวิทยาศาสตรPในการปฏิบัติงาน และความ รบั ผิดชอบต@อตนเองและวชิ าชพี ๒.เปWนการปฏิบัติการพยาบาลโดยตรงต@อบุคคล มีความเขFาใจในบริบทของบุคคลที่มีพื้นฐาน ความแตกต@าง และใชFกระบวนการพยาบาลเปWนเครื่องมือในการปฏิบัติการพยาบาลเพื่อประเมินความแตกต@าง ระหวา@ งบุคคล ๓. เปWนการปฏิบัติการพยาบาลที่สรFางการมีส@วนร@วมระหว@างบุคคล ครอบครัว และชุมชน เพื่อใหFไดFรับรูF เขFาใจความรูFดFานสุขภาพ เขFาใจวิถีชีวิตของบุคคล ครอบครัว และชุมชน โดยตFองใชFพื้น ฐานความรูFศาสตรPต@าง ๆ ในการปฏิบัติการพยาบาลเพื่อแสดงออกถึงความเขFาใจบุคคลและตัดสินใจใหFการ ปฏบิ ตั กิ ารพยาบาลดวF ยความมคี ณุ ธรรม จริยธรรมและจรรยาบรรณวชิ าชีพการพยาบาล

๔. มีความเปน็ อสิ ระควบคมุ นโยบายและกจิ กรรมการปฏิบัติของตนไดF ๕. มอี งคPความรFขู องวชิ าชพี ตนเอง มีการพัฒนาอย@างตอ@ เนือ่ ง โดยการวิจยั อย@างเป็นระบบ ๖. ผูFประกอบวิชาชีพยึดถือปฏิบัติการบริการดFวยจิตวิญญาณดFวยความเอื้ออาทร รบั ผดิ ชอบต@อตนเอง ต@องาน และต@อวิชาชพี มีการควบคุมลักษณะของการปฏบิ ัติอย@ูเสมอ ๗. มีจรรยาบรรณวิชาชีพเป็นแนวทางการพิจารณาตัดสินใจและการปฏิบัติของผFปู ระกอบ วชิ าชพี ๘. มีองคPกรวิชาชีพที่ส@งเสริม สนับสนุน และพัฒนามาตรฐานวิชาชีพและการประกอบ วิชาชพี จากการทบทวนทำใหFทราบว@า ลักษณะของวิชาชีพการพยาบาลตามที่สภาการพยาบาลไดF กำหนดการปฏิบัติหนFาที่ของพยาบาล และการผดุงครรภPดังที่กล@าวมาขFางตFนเปWนไปตามสิทธิท่ีกฎหมายกำหนด โดยเนFนการบริการเฉพาะบุคคล ครอบครวั และชุมชนโดยตรง แต@ยงั ไมค@ รอบคลุมการบริการในมิติอ่ืนโดยเฉพาะ อย@างยิ่งการบริหารจัดการ และการควบคุมคุณภาพการบริการ ขอบเขตการใหFบริการของพยาบาลขององคPกร อนามัยโลก (WHO, ๑๙๙๖, pp ๘.) จึงไดFกำหนดไวดF งั นี้ ๑. การจดั การกบั ภสาวะสขุ ภาพและความเจ็บป¦วยทั้งสุขภาพกายและจติ ใจ โดยการประเมินเฝาระวัง การประสานงานดแู ลรว@ มกบั บคุ คล ครอบครัว และชุมชน และร@วมกับเจFาหนFาท่ีทีมสุขภาพอื่น ๒. เฝาระวังและตดิ ตามเพอื่ ควบคมุ คุณภาพของการบริการสุขภาพ ๓. จัดระบบและมีทักษะในการบริหารจัดการในระบบบริการสุขภาพโดยเฉพาะการมีส@วนร@วมในการ จัดระบบบริการสุขภาพและสามารถบริหารจัดการระบบบริการพยาบาลใหFตอบสนองตามความตFองการของ ประชาชนและตามลำดับความสำคัญของปญ^ หาในชุมชนไดอF ย@างครอบคลุมและมีคณุ ภาพ ๔. การช@วยเหลือและการดูแลสุขภาพและเป§ดโอกาสใหFประชาชนมีส@วนวร@วมในการดูแลสุขภาพและ ปญ^ หาสุขภาพ ๕. การสอนเกี่ยวกับสุขภาพเปWนบทบาทที่สำคัญของพยาบาลเพื่อใหFประชาชนเกิดการพึ่งพาตนเอง ในการดแู ลสุขภาพของตนเองไดFอย@างสอดคลอF งกบั วัฒนธรรม ๖. การจัดการกับความเปลี่ยนแปลงในสถานการณPต@าง ๆ ดFวยความเขFาใจป^ญหาและผลกระทบต@าง ๆ ท่เี กิดขึ้น ๗. ส@งเสริมและสนับสนุนใหFใชFวิธีการพื้นบFานหรือวิธีการต@าง ๆ ในการส@งเสริมสุขภาพ การปองกัน โรค และการฟŸžนฟูสภาพอย@างเหมาะสม

๒. ลักษณะของพยาบาลวิชาชีพ เกิดสภาการพยาบาลทบทวนขอบเขตการประกอบวิชาชีพและไดFมี ประกาศสภาการพยาบาลเรื่องสมรรถนะหลักของผูFสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรี ปริญญาโท ปริญญาเอก สาขาพยาบาลศาสตรP (สภาการพยาบาล. ๒๕๖๑ หนFา ๑) และประกาศสภาการพยาบาลเรื่องขอบเขตวิชาชีพ พยาบาลสมรรถนะพยาบาลผูFปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูง. ๒๕๕๒ เกี่ยวกับสมรรถนะของผูFปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูง (ราชกิจานุเบกษา. ๒๕๕๒,หนFา ๒๘-๒๙) เพื่อสะทFอนลักษณะของพยาบาลวิชาชีพใหFมีความชัดเจนไดF ๒ ระดับใน นิยามของคำว@า ๒.๑ สมรรถนะหลักของการประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP และ ๒.๒ สมรรถนะ หลกั ของของผปูF ฏบิ ตั กิ ารการพยาบาลขน้ั สูง โดยมรี ายละเอียด ดงั น้ี ๒.๑ สมรรถนะหลักของการประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภJ การกำหนดสมรรถนะ ของพยาบาลในการประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP สภาการพยาบาลเป็นผูFกำหนดสมรรถนะ หลักของพยาบาล ซ่ึงมีการพัฒนาของสมรรถนะของพยาบาลวิชาชีพตามระดับการศึกษาและลักษณะ ความสามารถในการปฏิบัติการพยาบาลจนแบ@งไดFเป็น พยาบาลวิชาชีพ (Register Nurse: RN) และผูF ปฏิบัตกิ ารการพยาบาลขั้นสูง (Advanced Nurse Practitioner: APN) โดยระบวุ า@ พยาบาลวิชาชีพ (Register Nurse: RN) หมายถึง ผFูที่สำเร็จการศึกษาในระดับปริญญาตรี ทางการ พยาบาล และมีความสามารถในการปฏิบัติหนFาที่การพยาบาลต@อบุคคล ครอบครัว และชุมชน โดยกระทำ ตามกระบวนการพยาบาล การสอน แนะนำ ใหFคำปรึกษาดFานสุขภาพ การดูแลดFานร@างกายและจิตใจ บริหาร จัดการสิ่งแวดลFอมใหFส@งเสริมการหายจากโรค ใหFการปฐมพยาบาลและรักษาพยาบาลเบื้องตFน และช@วยเหลือ แพทยตP ามบทบาทหนFาท่ตี ามกฎหมาย องคJประกอบสมรรถนะของพยาบาลวิชาชีพที่สำเร็จการศึกษาในระดับปริญญาตรี หมายถึง ความรูFความสามารถและเจตคติของพยาบาลวิชาชีพที่สำเร็จการศึกษาในระดับปริญญาตรีที่จะทำใหFสามารถ ปฏิบัติการพยาบาลไดFตามขอบเขตของวิชาชีพอย@างปลอดภัย มีความรับผิดชอบ พัฒนาตนเองอย@างต@อเนื่อง มี ความสามารถทำงานร@วมกับผูFอื่น เรียนรูFและพัฒนาความสามารถในการปฏิบัติการพยาบาลของตนเองอย@าง ตอ@ เน่ือง ปฏบิ ัตกิ ารพยาบาลดFวยคณุ ธรรมและจริยธรรม โดยมีรายละเอยี ดดงั น้ี ๑. สมรรถนะด2านที่ ๑ สมรรถนะด2านจริยธรรม จรรยาบรรณ และกฎหมาย มีความรูF ความ เขาF ใจ ทฤษฎีและหลกั คณุ ธรรม จรยิ ธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ ศาสนาและวัฒนธรรมสิทธิมนุษยชน สิทธิผFูบริโภค สิทธิเด็ก สิทธิผูFป¦วย หลักกฎหมายและพระราชบัญญัติท่ีเก่ียวขFองของวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP รวมพืน้ ฐานคุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชีพ โดยมคี ณุ ลกั ษณะของพยาบาลวิชาชพี ดังนี้ ๑.๑. ตระหนักคุณค@าของความเปWนมนุษยP เคารพตนเองและผูFอื่น ไม@ตัดสินผFูอื่นดFวย ลกั ษณะภายนอก ใหFการพยาบาลดFวยความเคารพในคณุ คา@ และศกั ดิPศรีของความเป็นมนุษยP ๑.๒. ตระหนักในขFอจำกัดของสมรรถนะตนเอง ไม@เสี่ยงในการปฏิบัติงานท่ีอาจเกิดผลเสีย ต@อผูFใชFบริการ และปรกึ ษาผูFรอFู ย@างเหมาะสมเพอื่ ความปลอดภยั ของผูใF ชFบริการ

๑.๓. แสดงออกถงึ ความรบั ผดิ ชอบต@อผลทเี่ กดิ ขึน้ จากปฏบิ ตั กิ ารพยาบาลของตน ๑.๔. สง@ เสริมใหFผูใF ชบF รกิ ารไดFรับรแFู ละเขFาใจในสทิ ธิของตน ๑.๕. ปกปองผูFที่อยู@ในภาวะเสี่ยงต@อการถูกละเมิดสิทธิหรือไดFรับการปฏิบัติท่ีผิดหลัก คุณธรรม จริยธรรม อย@างเหมาะสม ๑.๖.วิเคราะหPประเด็นจริยธรรมและกฎหมายที่เกี่ยวขFองในการปฏิบัติการพยาบาล ตัดสินใจเชิงจริยธรรมและดำเนินการไดFอย@างเหมาะสมในสถานการณPที่มีความขัดแยFงทางจริยธรรมและ/ หรือ กฎหมายท่ีไม@ซับซอF น ๑.๗. ปฏิบัติการพยาบาลบนพื้นฐานกฎหมายที่เกี่ยวขFองโดยคำนึงถึงคุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชีพโดยไมก@ อ@ ใหFเกดิ อันตราย และเกิดความปลอดภัย ๒. สมรรถนะด2านที่ ๒ สมรรถนะด2านการปฏิบัติการพยาบาลและการผดุงครรภJ เปWนการนำ ใชFกระบวนการพยาบาลเพื่อเปWนเครื่องมือและกลไกในการปฏิบัติการพยาบาลในการประเมินสภาพป^ญหา วินิจฉัย การพยาบาล วางแผนการพยาบาล ปฏิบัติการพยาบาล และประเมินผลการพยาบาลโดยใชFศาสตรPทางการ พยาบาลและหลักฐานเชิงประจักษPในการพยาบาล ๔ มิติคือ การรักษาโรคเบื้องตFน การปองกันโรค การสรFางเสริม สุขภาพ การฟžนŸ ฟสู ภาพในประชากรทกุ กลุม@ เปาหมาย โดยมคี ุณลกั ษณะของพยาบาลวิชาชีพดังน้ี ๒.๑ พยาบาลวิชาชีพใชFกระบวนการพยาบาลเปWนเครื่องมือในการใหFบริการทุก กล@มุ เปาหมายของการใหบF รกิ าร โดยมีสาระสำคญั คือ ๒.๑.๑ ประเมินภาวะสุขภาพของกลุ@มเปาหมายโดยวิเคราะหPบริบทของกลุ@มเปาหมาย จากขFอมูลจากบุคคล ขFอมูลจากเอกสารรายงานเพื่อใหFปฏิบัติการพยาบาลไดFอย@างต@อเนื่องและครอบคลุม ๒.๑.๒ ประเมินป^จจัยเสี่ยงและป^จจัยที่ส@งเสริมสุขภาพ ป^จจัยดFานบุคคล ป^จจัยดFาน สง่ิ แวดลอF ม ปจ^ จยั ทางดาF นกายภาพ และปจ^ จัยดFานสงั คมวฒั นธรรม ๒.๑.๓ วิเคราะหPขFอมูลและวินิจฉัยการพยาบาลโดยใชFกระบวนการคิดวิเคราะหP บน พ้นื ฐานของขFอมูล และหลักการวินจิ ฉยั การพยาบาลไดอF ยา@ งครบถวF น ๒.๑.๔ วางแผนการพยาบาลท่ีสอดคลFองกับขFอวินิจฉัยการพยาบาล โ ด ย ใ ชF ขF อ มู ล ความรูFเชิงประจักษPกำหนดเปาหมายผลลัพธPที่ชัดเจน ผูFใชFบริการ/ครอบครัว/ผูFดูแลมีส@วน ร@วมในการวางแผนการ พยาบาลอย@างเหมาะสม แผนการพยาบาลเปWนแผนที@มีความเปWนไปไดF มีความ เฉพาะเจาะจงกับ ผFูใชFบริการ เหมาะสมกับบรบิ ททางสงั คมวฒั นธรรม ของผใูF ชFบรกิ าร ๒.๑.๕ ปฏิบัติการพยาบาลท่ีสอดคลFองกับขFอวินิจฉัยการพยาบาลและแผนการ พยาบาลเพื่อใหFบรรลุเปาหมายการพยาบาล โดยใชFศาสตรPทางการพยาบาลและศาสตรPท่ีเก่ียวขFองและ หลักฐานเชิงประจักษP ใชFเทคนิควิธีการปฏิบัติการพยาบาลท่ีถูกตFองตามหลักวิชาการ มีความเหมาะสมกับ ผูFใชFบริการและครอบครัว ใชFหลักการส@งเสริมการดูแลตนเอง หลักความปลอดภัย ใชFภูมิป^ญญาทFองถิ่นอย@าง

เหมาะสม ๒.๑.๖ ประเมินผลการปฏิบัติการพยาบาลอย@างต@อเนื่อง สอดคลFองกับเปาหมาย/ ผลลัพธPทางการพยาบาล ในระยะเวลาที่เหมาะสม ตั้งแต@ผูFใชFบริการอยู@ในความดูแลจนกระทั่งการปฏิบัติการ พยาบาลบรรลุ วตั ถุประสงคP หรือผูFใชFบรกิ ารสามารถดูแลตนเองไดF ๒.๑.๗ บันทึกทางการพยาบาลไดFอย@างถูกตFอง ครบถFวนเป็นป^จจุบันตามกระบวนการ พยาบาล ๒.๒ ความรูFความสามารถในการสรFางเสริมสุขภาพและการปFองกันโรคมีความรFูในหลักการ กลยุทธP และกลวิธีในการสรFางเสริมสุขภาพ การสรFางเสริมพลังอำนาจการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม และสามารถ ดำเนินการสรFางเสริมสุขภาพ การปองกันโรคและความเจ็บป@วยในผใFู ชFบริการทุกวัย ทั้ง สุขภาพดี อยู@ในภาวะเสี่ยง และเจ็บป¦วย เพื่อใหFสามารถดูแลและพึ่งตนเองไดF ทั้งในระดับบุคคล ครอบครัว กลุ@มคน และชุมชน โดยมี สาระสำคญั คือ ๒.๒.๑ ประเมินการเจริญเติบโตและพัฒนาการของบุคคลแต@ละวัย และครอบครัว โดยใชFกลวิธีที่เหมาะสม รวมทั้งการประเมินปัจจัยเสี่ยงต@อภาวะสุขภาพ วินิจฉัยภาวะสุขภาพ การเจริญเติบโตและ พัฒนาการ ของบุคคลแต@ละวัย ภาวะเส่ียงต@อโรคและความเจ็บป¦วยที่เปWนป^ญหาของประเทศ และวางแผนการ สราF งเสริมสขุ ภาพบุคคลและครอบครวั ไดFอยา@ งเหมาะสม ๒.๒.๒ ใชFหลักการสรFางเสริมสุขภาพ หลักการทางการสอนสุขศึกษา หลักการ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการเสริมสรFางพลังอำนาจ ในการเสริมสรFางพฤติกรรมสุขภาพที่สำคัญ เช@นพฤติกรรมการ ออกกำลังกาย รบั ประทานอาหาร การจัดการกบั ความเครียด เป็นตFน ๒.๒.๓ ใหFภมู ิคมFุ กนั โรค ตามแนวทางทก่ี ระทรวงสาธารณสุขกำหนด ๒.๒.๔ ใหFคำแนะนำการเล้ียงดูส@งเสรมิ การเจริญเตบิ โตและพฒั นาการของเดก็ ปกติ ๒.๒.๕ ประเมิน วินิจฉัย ครอบครัว กลุ@มคน ชุมชน โดยใชFเทคนิควิธีท่ีเหมาะสม และใชF กลวิธีการดำเนินการ ในชุมชน ในการสรFางความเขFมแข็งและสรFางความร@วมมือของชุมชนเพื่อดำเนินการลดป^จจัย เส่ียงต@อ สขุ ภาพและสรFางกิจกรรมสรFางเสรมิ สขุ ภาพไดF ๒.๒.๖ วิเคราะหPความรจFู ากภูมิปัญญาทFองถิ่นเพื่อนำมาใชFในการปองกันโรคและการ สง@ เสริมสุขภาพไดF ๒.๒.๗ จัดทำโครงการสรFางเสริมสุขภาพ การปองกันโรคและความเจ็บป¦วย แก@ ครอบครวั กลุม@ คน ชมุ ชน ๒.๓ ความรูFความสามารถในการดูแลผูFเจ็บป@วยอย@างต@อเนอื่ ง มีความรูFในการตอบสนอง ของบุคคลและครอบครัวต@อการเจ็บป¦วยท้ังทางดFานกาย จิต สังคมสามารถใชFหลักการบำบัดทางการพยาบาล ใน การดูแลผูFใชFบริการที่เจ็บป¦วยเฉียบพลัน ฉุกเฉิน วิกฤตและเรื้อรังที่ไม@ซับซFอนอย@างต@อเนื่อง ตั้งแต@รับไวFในการ

ดูแลจนกระท่ังผูFใชFบริการและครอบครัวสามารถดูแลตนเองไดF หรือ จนถึงวาระสุดทFายของชีวิต หรือสามารถ ส@งต@อไดFอย@างเหมาะสม และเขFาใจบทบาทของตนเองในการจัดการภาวะเจ็บป¦วยเฉียบพลัน ฉุกเฉิน วิกฤต และเรื้อรัง โดยมีสาระสำคัญคือ ประเมินภาวะสุขภาพ วางแผนการปฏิบัติการพยาบาลในการดูแลกิจวัตร ประจำวัน การสรFางการมีส@วนร@วมในการวางแผนจำหน@ายร@วมกับครอบครัว วินิจฉัยการพยาบาลโดยการส@งต@อ ขFอมูลใหFสถานบริการในชุมชน ปฏิบัติการพยาบาลดูแลผูFป¦วยระยะสุดทFายสิทธิ์ในการเลือกยุติชีวิตดFวยตนเอง ปฏิบัติการพยาบาลโดยการนำใชFองคPความรูFทุนทางสังคมในการดูแลสุขภาพไดFอย@างครอบคลุมทั้งทางดFานร@างกาย ดFานจิตใจ ดFานจติ สังคม และดาF นจิตวญิ ญาณ ๒.๔ ปฏิบัติการพยาบาลโดยยึดผูFป¦วยและครอบครัวเปWนศูนยPกลางในการดูแลหญิง ตั้งครรภP หญิงคลอด หญิงหลังคลอด การวางแผนครอบครัว การส@งเสริมการเลี้ยงลูกดFวยมาแม@ในช@วง ๖ เดือนแรก โดยมีสาระสำคัญคือ ใชFกระบวนการพยาบาลในการดูแลผูFหญิงและครอบครัว ในระยะตั้งครรภP ระยะคลอด หลังคลอด และทารกแรกเกิด ทั้งในภาวะปกติ ภาวะเสี่ยง และภาวะแทรกซFอน ใหFเหมาะสมกับภาวะสุขภาพ ตามบริบทของผูFใชFบริการและครอบครัว โดยประยุกตPภูมิปัญญาทFองถิ่นมาใชFไดFอย@างเหมาะสม รับฝากครรภP คัด กรองภาวะเส่ียง ภาวะแทรกซFอน และส@งต@อไดFอย@างเหมาะสม ทำคลอดปกติไดF รFวู ิธีการตัดและซ@อมแซมฝีเย็บ ส@งเสริมการเล้ียงลูกดFวยนมแม@ไดFอย@างมีประสิทธิภาพ ช@วยเหลือแพทยPในการทำสูติศาสตรPหัตถการ ใหFบริการ วางแผนครอบครัวตามขอบเขตวิชาชีพ สอนแนะนำใหFคำปรึกษาเรื่องการมีเพศสัมพันธPที่ปลอดภัย เตรียมความ พรFอมในการมีครอบครัว การเตรียมตัวเปWนบิดามารดา การเตรียมตัวเพื่อการคลอดและการปฏิบัติตนและเสริม สัมพันธภาพระหวา@ งบดิ า มารดา ทารก และครอบครัว ๒.๕ หัตถการและ ทักษะ/เทคนิคการปฏิบัติการพยาบาลทว่ั ไป เพื่อใหFการพยาบาลแก@ ผFูใชFบริการทุกกล@ุมวัย ทุกภาวะสุขภาพเพื่อปฐมพยาบาลเบื้องตFน บรรเทาอาการ และแกFไขปัญหาสุขภาพ โดยมี สาระสำคัญคือ การทำหัตถการภายใตFที่สภาการพยาบาลกำหนด ไดFแก@ ทำแผล ตกแต@งบาดแผล เย็บแผลใน บริเวณที่ไม@อันตราย ตัดไหม ผ@าฝีในตำแหน@งซึ่งไม@เปWนอันตรายต@ออวัยวะสำคัญของร@างกาย ถอดเล็บและจี้หูด หรือจ้ีตาปลา การผ@าตัดเอาสิ่งแปลกปลอมท่ีอยู@ในตำแหน@งซึ่งไม@เปWนอันตรายต@ออวัยวะสำคัญของร@างกายและ สามารถฉีดยาระงบั ความรFสู กึ ทางผิวหนัง และการลาF งตา ๓. สมรรถนะด2านที่ ๓ สมรรถนะด2านคุณลักษณะเชิงวิชาชีพ พยาบาลวิชาชีพควรรักษา ภาพลักษณPของวิชาชีพดFวยการเปWนแบบอย@างที่ดีดFานสุขภาพ มีจรรยาบรรณของวิชาชีพ แสวงหาองคPความรูFที่ ทันสมัยอย@างต@อเนื่อง ทีทัศนคติในเชิงบวกต@อวิชาชีพ สามารถใหFคำแนะนำบนพื้นฐานของคPความรูFทาง วทิ ยาศาสตรเP ปWนเหตเุ ปนW ผลดวF ยหลกั การคิดวเคราะหP โดยมคี ุณลักษณะของพยาบาลวิชาชพี ดงั น้ี ๓.๑ ภาพพจนPทางวิชาชีพ เปWนผูFมีความรูFทางวิชาการ มีความรูFความสามารถทางดFาน การดูแลสุขภาพ มีความรับผิดชอบต@อหนFาที่ ต@อการทำงาน มีวินัย มีความซื่อสัตยP มีคุณธรรม จริยธรรม และ จรรยาบรรณวิชาชีพต@อตนเอง ต@อเพื่อนร@วมงาน ต@อวิชาชีพ ต@อสหสาขาวิชาชีพ และต@อสังคม การปฏิบัติการ

พยาบาลตFองมีหลักการลดป^จจัยที่มีอิทธิพลต@อสุขภาพโดยเนFนการสรFางการมีส@วนร@วมและการสนับสนุนใหFบุคคล ครอบครวั และชุมชนพึ่งตนเอง ๓.๒ พัฒนาตนเองอย@างต@อเนื่อง โดยมีทักษะการวิเคราะหP และประเมินตนเอง รับฟ^ง คำวิพากษP เพื่อพัฒนาตนเอง แสวงหาโอกาสการพัฒนาตนเองในรูปแบบท่ีหลากหลายอย@างต@อเนื่อง ใฝ¦รูF ศึกษาหา ความรFูในการปฏิบัติการพยาบาล ความรูFทเ่ี กี่ยวขFอง และนำความรูFมาประยุกตPใชF ในการพฒั นางานทรี่ บั ผดิ ชอบ ๓.๓ มแี นวคดิ เชิงบวกต@อวชิ าชีพ ปฏิบตั ิหนFาทด่ี วF ยความภาคภมู ใิ จ ดFวยความศรัทธาใน วิชาชีพ ดFวยความเอาใจใส@และใหFความร@วมมือต@องานในหนFาที่ ต@อกิจกรรมของหน@วยงาน และต@อกิจกรรมของ องคPกรวิชาชีพการพยาบาล ๔. สมรรถนะด2านท่ี ๔ สมรรถนะด2านภาวะผู2นำ การจัดการ และการพัฒนาคุณภาพ มี ทักษะของการบริหารจัดการตามหลักการบริหารจัดการทั่วไป การพัฒนาภาวะผูFนำ การทำงานเปWนทีม การ บรหิ ารจัดการดาF นสุขภาพบนฐานเศรษฐศาสตรสP าธารณสขุ โดยมีคุณลักษณะของพยาบาลวิชาชีพดงั น้ี ๔.๑ แสดงภาวะผูFนำทางดFานวิชาการ การอภิปรายวิเคราะหP วิพากษP วิจารณPดFวยขFอมูล และความเปWนเหตุเปWนผล แสดงภาวะผูFนำทางดFานการจัดการบุคลากรใหFเกิดแรงจูงใจในการปฏิบัติงานและลดขFอ ขัดแยFงจากการทำงาน แสดงภาวะผูFนำดFานการจัดการงบประมาณใหFเกิดประโยชนPสูงสุดต@อผูFรับบริการและ หน@วยงาน และแสดงภาวะผFนู ำการเปลีย่ นแปลงในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของพยาบาลวชิ าชีพในองคกP ร ๔.๒ การบริหารจัดการและการพฒั นาคณุ ภาพการพยาบาล โดยพยาบาลมีความรูF และ สามารถบริหารจัดการงานที่รับผิดชอบไดFอย@างมีประสิทธิภาพ กำหนดเปาหมายงานที่ไดFรับมอบหมาย จัดลำดับ ความสำคัญ และวางแผนการปฏิบัติงานไดF อย@างเหมาะสมกับสถานการณP และทรัพยากร เพื่อใหFบรรลุเปFาหมาย ประเมินผลลัพธPการปฏิบัติงานของตน และหาแนวทางในการพัฒนางานใหFมีผลลัพธPที่ดีขึ้น มีความรูF มีเจตคติท่ีดี มี ความสามารถในการท ากิจกรรมพัฒนาคุณภาพ และมีส@วนร@วมในการดำ เนินงานประกันคุณภาพการพยาบาล และของหน@วยงาน และสามารถแกFไขปัญหาและอุปสรรคในการปฏิบัติงานโดยใชFขFอมูล ความรFู และวิธีการท่ี เหมาะสม ๔.๓ การทำงานเปWนทีม พยาบาลตFองมีความรูFในหลกั การทำงานเป็นทีม และ การสราF ง ทีมงาน ปฏิบัติงานในฐานะสมาชิกทีมการพยาบาล / ทีมสหวิชาชีพ และองคPกรอ่ืน ๆ ที่เกี่ยวขFองโดยการใหFขFอมูล ความรFู ขFอคิดเห็นที่เปWนประโยชนP และการใหFความร@วมมือในการปฏิบัติงาน เพื่อใหFบรรลุเปFาหมายร@วมกัน ปฏิบัติงานในฐานะหัวหนFาทีมการพยาบาล/หัวหนFาเวร/หัวหนFาโครงการไดFอย@าง มีประสิทธิภาพ โดยการ วิเคราะหPงาน มอบหมายงานปฏิบัติกิจกรรมของหัวหนFาทีม/หัวหนFาเวร /หัวหนFาโครงการในการประชุม ปรึกษา การติดตามการปฏิบัติงานของ สมาชิกทีม การประเมินผลการปฏิบัติงาน และใหFขFอช้ีแนะเพื่อปองกัน ป^ญหาในการปฏิบตั งิ านรว@ มรบั ผิดชอบการท างานของทมี และผลลพั ธPทเี่ กดิ ขน้ึ ๔.๔ การใชFทรัพยากรในการปฏิบัติงานใหFเกิดประโยชนPสูงสุด พยาบาลจัดหามีทักษะ

การจัดเตรียมวัสดุอุปกรณPที่จำเป็นในการปฏิบัติงานใหFเพียงพอพรFอมใชF ทักษะการเลือกใชFวัสดุอุปกรณPใหFตรงตาม วัตถุประสงคPและหลักวิชาการตามความจำเปWนและอย@างคFุมค@า รวมทัง้ ปองกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น และ ประยุกตPใชFวิธีการปฏิบัติการพยาบาลท@ีท่คี ำนงึ ถึงตFนทุนและการเพิ่มมูลค@าในการปฏิบตั กิ ารพยาบาล ๕. สมรรถนะด2านท่ี ๕ สมรรถนะด2านวิชาการและการวิจัย ตระหนักในความสำคัญของการ ทำวิจัยและการพัฒนาความรูF มีความรFูพื้นฐานในกระบวนการทำวิจัย และการจัดการความรูF การพิจารณาการ ใชFประโยชนPจากความรูFเชิงประจักษPในการปฏิบัติงาน การ เผยแพร@ความรFู กับทีมสุขภาพและสาธารณะ โดยมี คณุ ลกั ษณะของพยาบาลวชิ าชพี ดังน้ี ๕.๑ ตระหนักรูFในสิ่งที่ตนไม@รูFและมีคำถามที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติงานที่นำไปสู@การ แสวงหาความรูF ๕.๒ สืบคFนความรูFดFวยวิธีการท่ีเหมาะสม สรุปประเด็นความรูFจาก ตำรา บทความ วิชาการและงานวจิ ัยทไ่ี ม@ซบั ซอF นและสามารถประยกุ ตPใชFในการปฏบิ ตั ิงานไดF ๕.๓ สรุปประเด็นความรูFจากประสบการณPของตนเองไดF และสามารถถ@ายทอด ความรFูใหFผูFอ่ืนเขาF ใจไดF ๕.๔ แลกเปล่ียนเรียนรูFความรูใF นการปฏิบัติงาน กับผูFร@วมงาน ผูFเกี่ยวขFอง ในการ พัฒนางานและแกไF ขปัญหาในการปฏิบตั ิงาน ๕.๕ ใหFความร@วมมือในการดำเนินการวิจัยท่ีเปWนประโยชนPต@อผูFใชFบริการ หน@วยงาน และสังคม โดยไม@ละเมดิ สิทธิของผูถF กู วจิ ยั และคำนงึ ถงึ จรรยาบรรณนกั วจิ ัย ๕.๖ ประยุกตPใชFกระบวนการวิจัยในการแสวงหาความรูFเพื่อพัฒนาการปฏิบัติการ พยาบาล ๖. สมรรถนะด2านท่ี ๖ สมรรถนะด2านการส่ือสารและสัมพันธภาพ โดยการพัฒนาทักษะการ สื่อสารเชิงบวกบนฐานขFอมูลเชิงประจักษPเพื่อใหFผูFป¦วยและครอบครัวไดFนำไปประกอบการตัดสินใจ โดยมี คุณลกั ษณะของพยาบาลวชิ าชพี ดงั น้ี ๖.๑ การสื่อสารดFวยความเขFาใจอย@างมีคุณภา โดยส@งสารที่เขFาใจง@าย ประมวลขFอมูล ก@อนการสื่อสาร คำนึงถึงการใชFภาษาที่ง@าย ไม@ใชFศัพทPเทคนิค เลือกใชFภาษาที่เหมาะสมกับกลุ@มเปาหมาย หา เครอ่ื งมือส่อื สารทสี่ ง@ สารไดFเหมาะสมและเขFาใจบริบทของผูปF ว¦ ย ครอบครวั และชุมชน ๖.๒ การมีปฏิสัมพันธPกับผูFอื่น พยาบาลวิชาชีพตFองสรFางสัมพันธภาพกับบุคคล ครอบครัว และชุมชนโดยการแสดงออกดFวยการสื่อสารทางกายและทางคำพูดที่เหมาะสม การแสดงพฤติกรรม กิริยาท@าทาง การแสดงความคิดเห็นควรคำนึงมารายาททางสังคม การไม@ละเมิดสิทธิส@วนบุคคลหรือกFาวล@วงสิทธิ ของผูFป¦วย ทั้งนี้การแสดงออกซึ่งความช@วยเหลือตFองไม@แสวงหาผลประโยชนPหรือเอื้อในกรณีที่มีผลประโยชนPทับ ซFอนระหวา@ งตนเองบุคคลอน่ื เพ่อื นร@วมวิชาชพี

๗. สมรรถนะดา2 นท่ี ๗ สมรรถนะดา2 นเทคโนโลยแี ละสารสนเทศ เปนW ความสามารถท่ีแสดงถงึ ทักษะพื้นฐานดFานคอมพิวเตอรP การคิดวิเคราะหPขFอมูลทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ การใชFโปรแกรมคอมพิวเตอรP พื้นฐานในการประมวลขFอมูล วิเคราะหPขFอมูล สังเคราะหPขFอมูล การนำเสนอขFอมูล และการสรุปขFอมูลเพื่อใหF สามารถสื่อสารกับบุคคล ครอบครัว ชุมชน เพื่อนร@วมงาน เพื่อนร@วมวิชาชีพ และสหสาขาวิชาชีพ ตลอดจนการ เสริมทักษะในการสืบคFนขFอมูล ความรูFดFานสุขภาพและการพยาบาลความรูFเรื่อง องคPประกอบของเทคโนโลยี สารสนเทศ ระบบสารสนเทศดFานสุขภาพและการพยาบาลระบบการจำแนกขFอมูล ทางการพยาบาล และการนำ สารสนเทศมาใชFในการบริหาร การปฏิบัติการพยาบาล การศึกษา และการวิจัย โดยมีคุณลักษณะของพยาบาล วิชาชีพดังน้ี ๗.๑ มีความรูFพื้นฐานเกี่ยวกับคอมพิวเตอรP โปรแกรมการใชFงานพื้นฐานการทำงาน องคPประกอบของเทคโนโลยีสารสนเทศและระบบสารสนเทศดFานสุขภาพและการพยาบาล และระบบการ จำแนกขFอมูลทางการพยาบาล ๗.๒ ใชFโปรแกรมคอมพิวเตอรPพื้นฐานที่จำเป็นในการปฏิบัติงาน โปรแกรมวิเคราะหP พน้ื ฐานโปรแกรมนำเสนองาน การประมวล จดั เก็บ และนำเสนอ ขFอมลู ขา@ วสาร ๗.๓ ใชFเครือข@ายสื่อสารทางอิเล็กทรอนิกสP ในการสืบคFนขFอมูลข@าวสารดFานสุขภาพและ การพยาบาล และความรูFที่เกี่ยวขFอง รวมท้งั ติดต@อส่ือสาร แลกเปล่ียนเรียนรFู ระหว@างบุคคลากรในทีมสุขภาพ และ บุคคลทว่ั ไป ๗.๔ มีส@วนร@วมในการจัดเก็บขFอมูลเพื่อจัดทำฐานขFอมูลทางการพยาบาล และพัฒนา ระบบสารสนเทศของหนว@ ยงานในการนำไปใชFการบรหิ ารจัดการไดFจรงิ ๘. สมรรถนะด2านท่ี ๘ สมรรถนะด2านสังคม ควรมีความรูFรอบตัว เขFาใจการปรับเปลี่ยนและ การเปลี่ยนแปลง โดยมคี ณุ ลักษณะของพยาบาลวิชาชีพดงั นี้ ๘.๑ ติดตามการเปลี่ยนแปลงทางสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองอย@างสม่ำเสมอจาก แหลง@ ขFอมูลทห่ี ลากหลาย เพือ่ ใหไF ดFขFอมลู ทเ่ี ที่ยงตรง ๘.๒ วิเคราะหPและประเมินขFอมูลข@าวสารการเปลี่ยนแปลงทางสังคม เศรษฐกิจ และ การเมืองเพอ่ื การนำไปใชFประโยชนทP เี่ ก่ียวขอF ง ๘.๓ มีส@วนร@วมในการกำหนดนโยบายดFานสุขภาพของหน@วยงาน ทFองถิ่น ประเทศ และองคPกรวชิ าชีพ ๘.๔ ปรับตัวใหFสอดคลFองกับบริบททางสังคม วัฒนธรรม ยึดหลักปฏิบัติตามปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียง ๘.๕ ดำรงค@านิยมและส@งเสริมวัฒนธรรมของชาติ ภูมิป^ญญาทFองถิ่นและวิถีชีวิตของ ชุมชน มีวจิ ารณญาณในการเลอื กรบั วฒั นธรรมท่ีหลากหลาย

จากสมรรถนะดังกล@าว สภาการพยาบาลยังไดFกำหนดคุณลักษณะของวิชาชีพการพยาบาลและลักษณะ ของพยาบาลวิชาชีพเพิ่มเติม โดยศาสตราจารยPเกียรติคุณ ดร. วิจิตร ศรีสุพรรณ นายกสภาการพยาบาล (ใน สมัยนั้น) ไดFประกาศขFอบังคับสภาการพยาบาลว@าดFวยขFอจำกัดและเง่อื นไขในการประกอบวิชาชีพการพยาบาล และการผดุงครรภP พ.ศ. ๒๕๕๐ เมื่อวันที่ ๗ มิถุนายน ๒๕๕๐ (ราชกิจานุเบกษา, ๒๕๕๐, หนFา ๕๐ ) ซึ่งมีผลต@อ ขอบเขตในการประกอบวิชาชีพผFูทจ่ี บการศึกษาระดับปรญิ ญาตรที างการพยาบาลทเี่ กย่ี วขอF งดงั นี้ ขFอ ๔. ในขFอบงั คบั น้ี “การเจ็บปLวยฉุกเฉิน” หมายความว@า การเจ็บป¦วยท่ีเกิดขน้ึ อย@างกะทันหัน จำเปWนตFองดำเนินการ ช@วยเหลือและการดูแลรักษาทันที และใหFความหมายรวมถึงการปฐมพยาบาล การปฏิบัติและการเคลื่อนยFายผูFป¦วย ฉุกเฉินและวิกฤติ โดยเร่ิมตั้งแต@จุดเกิดเหตุ หรือจุดแรกพบผFปู @วย จนกระทั่งผูFป¦วยไดFรับการรักษาที่ถูกวิธี จาก แพทยP “การเจ็บปLวยวิกฤต” หมายความว@า การเจ็บป¦วยที่มีความรุนแรงถึงขั้นท่ีอาจทำใหFผูFป¦วยถึงแก@ชีวิต หรือพกิ ารไดF ข2อ ๗ ผูFประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่ง ผูFประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภPชั้นหนึ่ง จะใหFยาผูFป¦วยไดFเฉพาะที่ แพทยPซึ่งเปWนผูFบำบัดโรคไดFระบุไวFในแผนการรักษาพยาบาลหรือเมื่อเปWนการปฐม พยาบาล ยกตวั อย@างเช@น หากแพทยPมีการมอบหมายใหFพยาบาลวิชาชีพใหFยาหรือสารละลายทางช@องรอบเยื่อบุไขสันหลังหรือช@อง ไขสันหลัง ในระหว@างก@อนผ@าตัดนั้น พยาบาลวิชาชีพหFามปฏิบัติตามคำสั่งการรักษาของแพทยPเนื่องจากขัดต@อ เง่ือนไขการประกอบวชิ าชพี หากแพทยPส@งใหFสารละลายทางหลอดเลือดดำในผูFป¦วยที่มีภาวะเสียน้ำจากการถ@ายอุจจาระตามคำสั่งการ รักษาของแพทยP พยาบาลควรตรวจสอบแลFวเปWนสารละลายทางหลอดเลือดดำท่ีสภาการพยาบาลประกาศ กำหนด พยาบาลวชิ าชพี สามารถดำเนินการใหสF ารละลายทางหลอดเลอื ดดำไดF ข2อ ๘ ผูFประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่ง ผูFประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP ช้นั หนึ่ง การกระทำพยาบาลโดยการทำหตั ถการตามขอบเขตหนาF ท่ี ยกตวั อยา@ งเช@น หากพยาบาลหFองอุบัติเหตุฉุกเฉิน พบผูFป¦วยประสบอุบัติเหตุมีแผลฉีกขาดที่ใบหนFาถึงกลFามในชั้นใน เล็บมีเลือดออก ใตFเทFามีหูด มีแผลถลอกตามตัว พยาบาลควรทำหัตถการตามขอบเขตหนFาท่ีโดยปฐมพยาบาล เบื้องตFนเพื่อหยุดเลือดที่ใบหนFา แลFวรายงานแพทยPเพื่อทำการตรวจบาดแผลและแพทยPเย็บแผล พยาบาลทำแผล และตบแต@งบาดแผลถลอกตามร@างกายพรFอมถอดเล็บ ส@วนหูดใตFเทFาสามารถทำไดFเมื่อผูFป¦วยพFนภาวะวิกฤตหรือ ภายหลงั ไดF โดยพยาบาลสามารถทำหตั ถการจี้หดู ไดF หากพยาบาลหFองแผนกผูFป¦วยนอก พบผูFป¦วยเด็กเอาเม็ดนFอยหน@าใส@รูจมูก พยาบาลควรปฐมพยาบาล

เบื้องตFนใหFนอนราบ เร@งรายงานแพทยPใหFดำเนินการดูดเม็ดนFอยหน@าออกจากรูจมูก พยาบาลไม@สามารถทำ หัตถการไดเF นอื่ งจากเปWนอตั รายต@อการหายใจ หากพยาบาลหFองอุบัติเหตุฉุกเฉิน พบผูFป¦วยทำงานโรงงานเศษเหล็กกระเด็นเขFาตา มีเลือดออกที่ตาขาว พยาบาลควรประเมินความรุนแรงของบาดแผลพรFอมเร@งรายงานแพทยPใหFดำเนินการตรวจสอบและสามารถทำ การลาF งตาไดFเมื่อแพทยPทำการตรวจสอบแลFวมีคำสงั่ ใหลF Fางตาและนำเศษเหลก็ ออก ข2อ ๙ ผูFประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่ง ผูFประกอบวิชาชีพการผดุงครรภPชั้นหนึ่ง ผูFประกอบ วิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภPชั้นหนึ่ง กระทำการพยาบาลโดยการทำหัตถการตามที่สภาการพยาบาล กำหนด ยกตวั อย@างเชน@ หากพยาบาลหFองวางแผนครอบครัว พบมารดาหลังคลอดแจFงความประสงคPตFองการวางแผน ครอบครัว ตFองการขFอมูล การใส@ห@วงคุม การฝ^งยาคุมกำเนิด พยาบาลที่ผ@านการอบรมเฉพาะทาง ๔ เดือน เรื่องการใส@และถอดห@วง จะตFองเปWนผูFดำเนินการใส@ห@วงอนามัยใหFพรFอมใหFคำแนะนำผลดีผลเสียของการใส@ ห@วงคุมกำเนิดหากมารดาหลังคลอดประสงคPฝ^งยาคุมกำเนิดแต@พยาบาลไม@ไดFผ@านการอบรมตFองรายงาน แพทยPเพ่ือดำเนินการ หากพยาบาลแผนกผูFป¦วยนอกดFานศัลยกรรม พบผูFป¦วยรายหนึ่งมีกFอนไขมันที่บนเปลือกตาขวาขนาด ๑ เซนติเมตร และมีตาปลาที่ใตFฝ¦าเทFาขวา พยาบาลสามารถทำหัตถการไดFเฉพาะการผ@าตัดตาปลาตามขอบเขตหนFาที่ สภาการพยาบาลกำหนด ส@วนการเลาะกอF นใตFผิวหนงั บริเวณตามีความอนั ตรายจึงไม@สามารถทำไดF หากพยาบาลแผนกผูFป¦วยนอดดFานสูติกรรม พบผูFป¦วยรายหนึ่งประสงคPขอตรวจมะเร็งปากมดลูกดFวย วิธี VIA (Visual Inspection Using Acetic Acid) และแพทยPมีคำสั่งการรักษาใหFจีป้ ากมดลูกดFวยความเย็น (Cryotherapy) พยาบาลที่สามารถทำหัตถการไดF ตFองเปWนพยาบาลที่ผ@านการอบรมเฉพาะทางในหลักสูตรสภาการ พยาบาลกำหนดเทา@ นน้ั หมวด ๓ การประกอบวชิ าชีพการผดงุ ครรภJ ข2อ ๑๙ ผูFประกอบวิชาชีพการพยาบาลชั้นหนึ่ง ผูFประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP ชั้นหนึ่งจะทำการผดุงครรภPไดFเฉพาะรายท่ีมีครรภPปกติ และคลอดอย@างปกติ ตลอดจนการพยาบาลมารดาและ ทารก ยกตัวอยา@ งเช@น พยาบาลหFองคลอดจะทำคลอด ตรวจช@องคลอดพบว@า ทารกคลอดเอาส@วนเทFาออกมาก@อน พยาบาลตFอง รายงานใหFแพทยPมาทำคลอดดFวยตนเอง ในระหว@างรอคลอดพยาบาลหFองคลอดไม@ควรทำคลอดดFวยการใชFคีมสูง หรือใหFยาเร@งรัดการหดตัวของมดลูก หรือใชFเครื่องดูดสุญญากาศ เมื่อแพทยPมาทำคลอดแลFวพยาบาลหFองคลอด ควรตรวจสอบรกและภาวะตกเลือด หากมารดามีภาวะตกเลือดหลังคลอดใหFรายงานแพทยPหรือส@งต@อเพื่อรับการ รกั ษาทันที

ข2อ ๒๐ ผูFประกอบวิชาชีพการผดุงครรภP ผูปF ระกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภPช้ันหนึ่งและ ช้ันสอง จะตFองใชFยาทำลายและปองกันการติดเชื้อสำหรับหยอดตา หรือปFายตาทารกเมื่อคลอดแลFวทันที ยกตัวอย@างเช@น ภายหลังทารกคลอดในหFองคลอดแลFว พยาบาลหFองคลอดประเมินทารกแรกคลอด พรFอมสามารถทำ ความสะอาดตาและเช็ดไขจากตัวของทารก จากนั้นทำหัตถการใหFยาปายตาหรือยาปองกันการติดเชื้อที่ตาแก@ ทารกทนั ที ข2อ ๒๑ ผปFู ระกอบวิชาชีพการผดุงครรภP ผูปF ระกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภPชั้นหนึ่งและ ชั้นสอง จะตFองบันทึกการรับฝากครรภPและการทำคลอดทุกรายในสมุดบันทึกการผดุงครรภPตามแบบของสภา การพยาบาล และตอF งรักษาสมุดน้ันไวFเปน็ หลักฐาน ยกตัวอยา@ งเช@น พยาบาลหFองฝากครรภP พยาบาลหFองคลอด พยาบาลหลังคลอดตFองทำการจดบันทึกประวัติการคลอด ประวัติของมารดา ประวัติของทารกลงในสมุดบันทึกรับฝากครรภPทุกครั้งเพื่อใหFแพทยPผูFทำการรักษาไดFเห็น แผนการฝากครรภP การทำคลอด และการดูแลหลงั คลอดไดสF อดคลFองกบั สภาพรา@ งกายของมารดาและทารก ๒.๒ สมรรถนะของผู2ปฏิบัตกิ ารการพยาบาลขั้นสูง (Advanced Nurse Practitioner : APN) ผูFปฏิบัติการการพยาบาลขั้นสูง (Advanced Nurse Practitioner : APN) หมายถึง พยาบาล วิชาชีพที่สำเร็จการศึกษาระดับพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สามารถปฏิบัติการพยาบาลดูแลผูFป¦วยเฉพาะโรคที่มี ป^ญหาซับซFอนในลักษณะของผูFจัดการรายกรณี ออกแบบระบบบริการพยาบาลที่สามารถประสานงานร@วมกับ เครือข@ายและสหสาขาวิชาชีพในการรักษาพยาบาลอย@างมีประสิทธิภาพ มีความสามารถในการคิดวิเคราะหPและ นำองคPความรูFรวมถึงหลักฐานเชิงประจักษPมาประกอบการพิจารณาหาวิธีการดูแลแบบใหม@ หรือนำมาพัฒนา นวัตกรรมทางการพยาบาลเพื่อส@งเสริมการหายจากโรคและปลอดภัย ทั้งนี้ผูFปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูงตFองมีทักษะ การเปWนพี่เลี้ยงในการปฏิบัติการพยาบาล มีทักษะการบริหารจัดการอย@างมีประสิทธิภาพ มีการประเมินผลการ ปฏิบัติการพยาบาลภายหลังจากการดำเนินการเพื่อมาปรับปรุงพัฒนาการปฏิบัติการพยาบาลใหFเหมาะสมกับ ผูFป¦วยรายกรณี จากความหมายของผปFู ฏิบัติการการพยาบาลข้ันสูงตามประกาศของสภาการพยาบาลเรื่อง ขอบเขต และสมรรถนะของผูFปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูงสาขาต@าง ๆ เมื่อวันที่ ๑ กันยายน ๒๕๕๑ โดยนายก สภาการพยาบาล ศาสตราจารยPเกียรติคุณ ดร. วิจิตร ศรีสุพรรณ เพื่ออนุวัติตามความในมาตรา ๗ (๒) แห@ง พระราชบัญญัติวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP พ.ศ. ๒๕๒๘ และที่แกFไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติการ พยาบาลและการผดุงครรภP (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๔๐ กำหนดวัตถุประสงคPใหFสภาการพยาบาลส@งเสริม

การศึกษา การบริหาร การวิจัย และความกFาวหนFาในวิชาชีพการพยาบาล การผดุงครรภP หรือการพยาบาล และ การผดุงครรภP นั้น จึงมีการสรุปขอบเขตและสมรรถนะของผFูปฏิบัติการพยาบาลข้ันสูง (สภาการพยาบาล, ๒๕๕๑, หนFา ๒๙ ) ดังนี้ สมรรถนะที่ ๑ มีความสามารถในการพัฒนา จัดการ และกับระบบการดูแลกลุ@มเปาหมาย หรือ กลุ@มเฉพาะโรค (Case Management) ยกตัวอย@างเช@น ผปFู ฏิบัติการพยาบาลข้ันสูงประจำคลินิกดูแลแผลเบาหวาน ที่เทFา ออกแบบระบบการนัดหมายภายหลังพบแพทยP โดยเปWนผูFจัดการเรื่องการประสานงานพบนักโภชนาการ การประสานงานพบช@างตัดรองเทFาสำหรับผูFป¦วยเบาหวาน ประสานงานกับการส@งต@อที่สถานบริการใกลFบFาน พัฒนาระบบการนัดหมายแบบสนทนาทางวิดีโอสอบถามอาการและใหFคำปรึกษาหากเกิดภาวะแทรกซFอน สมรรถนะที่ ๒ มีความสามารถในการดูแลกลุ@มเปาหมายหรือกลุ@มเฉพาะโรคที่มีป^ญหาสุขภาพ ซับซFอน (Direct care) ยกตัวอย@างเช@น ผปFู ฏิบัติการพยาบาลข้ันสูงประจำคลินิกสมาธิสั้น ทำการประเมินภาวะการ เจริญเติบโตของเด็กที่มีภาวะสมาธิสั้น ใหFคำปรึกษาผูFปกครองในการดูแลกิจวัตรประจำวัน มีการสืบคFนหลักฐาน เชิงประจักษPในต@างประเทศเกี่ยวกับวิธีการปรับตัวการอยู@รวมกับบุคคลอื่นในสังคมและปองกันป^ญหาดFานภาวะ ซึมเศรFาของครอบครัว สมรรถนะท่ี ๓ มคี วามสามารถในการประสานงาน (Collaboration) ยกตวั อยา@ งเชน@ ผFปู ฏบิ ัติการ พยาบาลข้ันสูงประจำคลินิกผูFสูงอายุ วางแผนและออกแบบระบบประสานงานใหFผูFสูงอายุที่ไม@มีญาติ โดย ประสานงานองคPการบริหารส@วนตำบลในการจัดหาคนดูแลที่พักอาศัยใหFปลอดภัย ประสานงานโรงพยาบาล ส@งเสริมสุขภาพประจำตำบลในการกำหนดใหFอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู@บFานเยี่ยมบFานเพื่อใหFการดูแล สุขภาพและใหFมาพบแพทยPตามนัด สมรรถนะที่ ๔ มีความสามารถในการเสริมสรFางพลังอำนาจ (Empowering) การสอน (educating) การฝึก (Coaching) การเป็นพ่ีเล้ียงในการปฏิบัติ (Mentoring) ยกตัวอย@างเช@น ผFูปฏิบัติการพยาบาล ข้ันสูงดFานการพยาบาลชุมชนจัดทำโปรแกรมแกนนำอาสาสมัครยุวชนดูแลโรคความดันโลหิตสูงผูFสูงอายุในชุมชน มีการฝ]กอบรมเชิงปฏิบัติการใหFแก@แกนนำอาสาสมัครยุวชน ใหFอาสาสมัครสาธารณสุขชุมชนเปWนพี่เลี้ยงและ ติดตามในการคัดกรองภาวะความดันโลหิตสูงของผFูสูงอายุในชุมชนร@วมกัน สมรรถนะที่ ๕ มีความสามารถในการใหFคำปรึกษาทางคลินิกในการดูแลผูFป¦วยหรือ กลุ@มเปาหมายที่ ตนเองเชี่ยวชาญ (Consulting) ยกตัวอย@างเช@น ผFูปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูงประจำคลินิก สุขภาพจิต ทำการจัดคลินิกชีวิตชีวามีความสุขแบบออนไลนP โดยใหFบริการแก@กลุ@มเด็กวัยรุ@นที่มีภาวะซึมเศรFา เพ่ือใหFเขFาถึงการบริการ ใหFคำปรึกษา และร@วมกิจกรรมคลายเครียดแบบออนไลนP สมรรถนะที่ ๖ มีความสามารถในการเป็นผูFนำในการเปลี่ยนแปลง (Change agent) ยกตัวอย@าง เช@น ผFปู ฏิบัติการพยาบาลข้ันสูงประจำหน@วยควบคุมการติดเชื้อของโรงพยาบาล มีการรณรงคPและประกาศ นโยบายตามหลักปลอดภัย มีการประเมินระดับความเสี่ยงของการติดเชื้อในแต@ละหอผูFป¦วยในโรงพยาบาล มีการ

ประกวดหอผูFป¦วยตFนแบบของการควบคุมการติดเชื้ออย@างมีประสิทธิภาพ จากนั้นรวบรวมและสรุปผลการ ดำเนินการเสนอใหFผูFอำนวยการโรงพยาบาลนำไปประกาศเปWนเจตนPจำนงคPในเชิงนโยบายโรงพยาบาลการปลอด เช้ือพนักงานปลอดภัย และจัดทำเปWนแนวปฏิบัติการพยาบาลดFานการปองกันการติดเชื้อใหFทุกหน@วยงานปฏิบัติ สมรรถนะท่ี ๗ มีความสามารถในการใหFเหตุผลทางจริยธรรมและและการตัดสินใจเชิง จริยธรรม (Ethical reasoning and ethical decision making) ยกตัวอย@างเช@น ผปูF ฏิบัติการพยาบาลขั้นสูง ประจำแผนกสูติกรรม พบหญิงตั้งครรภPอายุ ๔๕ ป« อายุครรภP ๑๒ สัปดาหPตรวจพบโครโมโซมทารกในครรภP ผิดปกติ สามารถยุติการตั้งครรภPไดF ผปFู ฏิบัติการพยาบาลข้ันสูงตFองใหFเหตุผลขFอดี ขFอเสียและใหFหญิงตั้งครรภPเปWน ผFูพิจารณาตัดสินใจดFวยตนเอง สมรรถนะที่ ๘ มีความสามารถในการใชFหลักฐานเชิงประจักษP (Evidenced based practice) ยกตัวอย@างเช@น ผปูF ฏิบัติการพยาบาลขั้นสูงประจำคลินิกดูแลแผลเบาหวานทำการสืบคFนวารสารงานวิจัยใน ประเทศและต@างประเทศจำนวน ๑๐๐ ฉบับเพื่อทำการวิเคราะหPและหาขFอสรุปแนวปฏิบัติการส@งเสริมการหาย ของแผลเบาหวานท่ีเทFาสำหรับผFูสูงอายุที่มีน้ำตาลสะสมในเลือดสูงกว@าปกติ สมรรถนะท่ี ๙ มีความสามารถในการจัดการและประเมินผลลัพธP (Outcome management and evaluation) ยกตัวอย@างเช@น ผูFปฏิบัติการพยาบาลข้ันสูงตFองบริหารจัดการขFอมูลและวิเคราะหPผลการดำเนิน โครงการที่จัดทำขึ้นตามกลุ@มเปาหมายของตนเองเพื่อใหFสามารถระบุตัวชี้วัดผลลัพธPจากการปฏิบัติการพยาบาลใหF สามารถนำมาวางแผนบริหารจัดการกำลังคน บริหารจัดการงบประมาณ และบริหารจัดการทรัพยากร ปัจจบุ นั สภาการพยาบาลกำหนดสาขาของการเปน็ ผFูปฏิบตั ทิ างการพยาบาลขนั้ สงู ๙ สาขาคอื ๑. สาขาการพยาบาลอายุรศาสตร-P ศัลยศาสตรP ๒. สาขาการพยาบาลจติ เวชและสุขภาพจติ ๓. สาขาการพยาบาลแมแ@ ละเด็ก ๔. สขาการพยาบาลเด็ก ๕. สาขาการพยาบาลผูสF ูงอายุ ๖. สาขาการผดุงครรภP ๗. สาขาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน ๘. สาขาการพยาบาลผปูF @วยติดเช้ือและการควบคมุ การตดิ เชื้อ ๙. สาขาการพยาบาลดาF นการใหFยาระงบั ความรูFสึก จากการกำหนดขอบเขตและสมรรถนะในการประกอบวิชาชีพการพยาบาลขFางตFนจะเห็นไดFว@า ขFอกำหนดต@างเป็นกลไกในการผลักดันใหFวิชาชีพการพยาบาลมีองคPความรแูF ละศาสตรPเป็นของตนเอง โดยสภา การพยาบาล เป็นตัวแทนหลักของผูFประกอบวิชาชีพการพยาบาลในการพิจารณาความครอบคลุมความเปWน วิชาชีพและแสดงเอกลักษณPของพยาบาลใหFปรากฏและเปWนไปตามขอบเขตท่ีกฎหมายกำหนด ดังนั้น การ

กำหนดขอบเขตของวิชาชีพและสมรรถนะของพยาบาลจงึ ตFองมีการปรับใหFสอดรับกับระบบสุขภาพ ระบบการ บริการทเ่ี ปลย่ี นแปลงไป ดังเช@น เมื่อระบบสุขภาพมีการเปลี่ยนนิยามของคำว@า “สุขภาพ” เปWนกลไกของการขับเคลื่อนบน ฐานความรูFและการมีส@วนร@วมจากหน@วยงานภาครัฐ ภาควิชาชีพ และภาคประชาชน ทำใหFระบบการบริการ เปลี่ยนเปWนการสรFางเสริมสุขภาพมากกว@าการซ@อมหรือรักษาพยาบาล และเห็นว@า ระบบบริการสุขภาพระดับ ปฐมภูมิเปWนคำตอบที่ทำใหFประชาชนสามารถเขFาถึงการบริการไดFมากข้ึน ระบบการพยาบาลจึงเปWนส@วนหน่ึง ของระบบการบริการจึงตFองมการปรับเปล่ียนเช@นกัน ในฐานะที่พยาบาลเป็นวิชาชีพที่มีอัตรากำลังจำนวนมาก ท่ีสุดในระบบสุขภาพ และเป็นผFูที่ ใกลFชิดกับประชาชนมากกว@าวิชาชีพอื่น ๆ สภาการพยาบาลจึงเห็นว@า ทำ อย@างไรใหFมีการเสริมสมรรถนะของพยาบาลวิชาชีพใหFมีความรูF ความสามารถการปฏิบัติใหFเป็นท่ียอมรับ และสอดรับกับระบบสุขภาพท่ีเปล่ียนแปลงไป จึงกำหนดระดับของสมรรถนะของการใหFบริการโดยอาศัย ฐานความรFูทางการศึกษาระดับท่ีสูงข้ึนมาพัฒนากลวิธีในการผลักดันใหFพยาบาลวิชาชีพขับเคลื่อนตนเองเขFาสู@ มาตรฐานแห@งคณุ ภาพใหFสอดรับกัน ตัวอย@างเช@น พยาบาลวิชาชีพอยู@ในระบบบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิจึงตFองเร@งสรFางความสามารถใน การปฏิบัติการรักษาโรคเบื้องตFน ตามแนวคิดของระบบบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ ดังนั้นระบบและกลไกการ ทำใหFพยาบาลทำงานบริการที่ระดับปฐมภูมิไดFคือ สภาการพยาบาลประกาศขFอบังคับสภาการพยาบาลว@าดFวย ขFอจำกัดและเงื่อนไขในการประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP พ.ศ. ๒๕๕๐ เมื่อ วันที่ ๗ มิถุนายน ๒๕๕๐ (สภาการพยาบาล, ๒๕๕๐, หนาF ๕๒) โดยมีการปรบั ปรุงขFอบงั คบั ของการปฏบิ ตั ิการพยาบาลใหFมคี วาม ชัดเจนว@า ผูFประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภPช้ัน ๑ จะตFองปฏิบัติการรักษาโรคเบื้องตFนไดFตFอง ผ@านการฝ]กอบรมเฉพาะทางการพยาบาล การปฏิบัติการรักษาโรคเบื้องตFน ผ@านการขึ้นทะเบียนเปWนผูFประกอบ วิชาชพี ตามทกี่ ฎหมายกำหนด ทั้งน้ีขอบเขตหนFาทกี่ ารปฏบิ ัตกิ ารรักษาโรคเบ้อื งตFนและใหFภมู ิคุFมกนั โรคคอื ๑. ตรวจวินิจฉัยโรคที่ง@าย ไม@ซับซFอน และใหFการบำบัดโรคและการจ@ายยารักษาโรคเบื้องตFน ตามท่กี ฎหมายกำหนดและตามทส่ี ภาการพยาบาลกำหนด ๒. หากทำการบำบัดโรคแลFวพบว@า มีอาการรุนแรงเพิ่มขึ้น มีภาวะแทรกซFอนตFองเร@งส@งต@อเพื่อ ไปทำการรักษาต@อในสถานบรกิ ารทีม่ ีความพรFอมท้ังอุปกรณP เวชภัณฑP ๓. หากจำเปWนตFองใหFภูมิคุFมกันโรคตFองปฏิบัติตามแนวทางการใหFภูมิคุFมกันโรคตามที่กระทรวง สาธารณสุขกำหนด ๔. การบำบัดโรคทุกครั้งตFองมีระบบการบันทึกประวัติของผูFป¦วย อาการสำคัญ ประวัติในอดีต อาการเจ็บป¦วยป^จจุบัน บันทกึ การใหกF ารบำบัดโรคตามความเปWนจรงิ

ทั้งนี้สภาการพยาบาลยังไดFมีการจัดสอบความรูเF พื่อรับวุฒิบัตรแสดงความรูFความชำนาญเฉพาะทางการ พยาบาลและการผดุงครรภPเพื่อใหFพยาบาลมีสมรรถนะของการประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภPที่ สูงขึ้นตามการเปลี่ยนแปลงของระบบการบริการและระบบสุขภาพช@วยใหFพยาบาลสามารถอยู@ในระบบอย@างมี คุณภาพ และมีระบบของตนเองอย@างชัดเจนโดยยังคงยึดในคุณลักษณะของวิชาชีพและลักษณะของพยาบาล วชิ าชีพไดFอย@างชดั เจน จรยิ ธรรม จรรยาบรรณและความรับผดิ ชอบของพยาบาลตอL วิชาชีพ ความหมายของจริยธรรมคือ ธรรมที่เปWนขFอประพฤติปฏิบัติ ศีลธรรม กฎศีลธรรม (พจนานุกรรม ฉบับ ราชบัณฑติ ยสถาน, ๒๕๕๔, หนาF ๑) หลักการพื้นฐานของพยาบาลวิชีพที่ตFองมีหลักเกณฑPการประพฤติปฏิบัติอย@างมีคุณธรรม ซึ่งมาตรฐาน ทางจริยธรรมและประมวลจริยธรรมตามพระราชบัญญัติมาตรฐานทางจริยธรรม พ.ศ. ๒๕๖๒ (ราชกิจจานุเษกษา, ๒๕๖๒, ๒) ไดFกล@าวไวFว@า หมวด ๑ มาตรฐานทางจริยธรรมและประมวลจริยธรรม มาตรา ๕ มาตรฐานทาง จรยิ ธรรม คือ หลักเกณฑกP ารประพฤตปิ ฏิบตั อิ ย@างมีคณุ ธรรมของเจาF หนาF ทขี่ องรฐั ซ่งึ จะตอF งประกอบดวF ย ๑. ยึดมั่นในสถาบันหลักของประเทศอันไดFแก@ ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริยP และการปกครอง ระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษตั รยิ PทรงเปนW ประมขุ ๒. ซ่ือสัตยPสุจรติ มีจติ สำนกึ ท่ดี ี และรบั ผิดชอบต@อหนFาท่ี ๓. กลาF ตัดสินใจและกระทำในส่ิงท่ถี ูกตFองชอบธรรม ๔. คดิ ถึงประโยชนPสว@ นรวมมากกว@าประโยชนPสว@ นตวั และมจี ิตสาธารณะ ๕. มง@ุ ผลสมั ฤทธ์ขิ องงาน ๖. ปฏบิ ัติหนาF ทอ่ี ยา@ งเปWนธรรมและไม@เลอื กปฏิบตั ิ ๗. ดำรงตนเปWนแบบอย@างที่ดีและรักษาภาพลักษณPของทางราชการ มาตรฐานทางจริยธรรมตาม วรรคหนึ่งใหFใชFเปWนหลักสำคัญในการจัดทำประมวลจริยธรรม ของหน@วยงานของรัฐที่จะกำหนดเปWนหลักเกณฑPใน การปฏิบัติตนของเจFาหนFาที่ของรัฐเกี่ยวกับสภาพคุณงามความดีที่เจFาหนFาที่ตFองยึดถือสำหรับการปฏิบัติงาน การ ตัดสินความถกู ผิด การปฏิบัติท่ีควรกระทำ หรอื ไมค@ วรกระทำตลอดจนการดำรงตนในการกระทำความดีและละเวFน ความชวั่ การรักษาจริยธรรมแหLงวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภJ พ.ศ. ๒๕๕๐ ตามขFอบังคับสภาการ พยาบาลว@าดFวย การรักษาจริยธรรมแห@งวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP พ.ศ. ๒๕๕๐ (ราชกิจจานุเบกษา, ๒๕๕๐, หนFา ๕๗) กล@าวว@า การประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภPควรมีหลักการในการปฏบิ ัตติ นตาม หมวด ๒ การประกอบวชิ าชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP โดยมีรายละเอียดดงั น้ี ส@วนที่ ๑ การปฏิบัติต@อผูFป¦วยหรือผูFใชFบริการ มีสาระสำคัญคือ เนFนใหFผูFประกอบวิชาชีพปฏิบัติการ

พยาบาลตามมาตรฐานวิชาชีพ ไม@จูงใจเพื่อผลประโยชนPของตนเอง ไม@เรียกรFองผลประโยชนPเปWนค@าตอบแทน ใหFบริการดFวยความสุภาพ ไม@หลอกลวง คำนึงถึงความปลอดภัย ตFองไม@สั่งใชFหรือสนับสนุนการใชFยาตำราลับ ตFอง ไม@ออกใบรับรองอันเปWนเท็จโดยเจตนา ตFองไม@เป§ดเผยความลับของผูFป¦วย หากเมื่อเกิดสถานการณPที่ไดFรับการรFอง ขอและอย@ใู นสถานการณทP ่ชี ว@ ยเหลอื ไดF ตFองดำเนินการชว@ ยเหลอื ทันที ส@วนที่ ๒ การปฏิบัติต@อผูFร@วมวิชาชีพ มีสาระสำคัญคือ เนFนใหFผูFประกอบวิชาชีพปฏิบัติต@อกันโดยการ ใหเF กียรติ ใหคF วามสำคญั ตอ@ งานท่ปี ฏิบตั ิของผFูรว@ มวชิ าชีพดFวยความเสมอภาค ยุติธรรม โปร@งใส@ ตรวจสอบไดF ส@วนที่ ๓ การปฏิบัติต@อผูFร@วมงาน มีสาระสำคัญคือ เนFนใหFผูFประกอบวิชาชีพ ยกย@องใหFใหFเกียรติ เคารพในศักดิ์ศรีซึ่งกันและกัน ไม@ทับถมใหFรFานหรือกลั่นแกลFงกันต@อผูFร@วมงาน ส@งเสริมและสนับสนุนการประกอบ วิชาชพี ของผFูร@วมงาน ส@วนที่ ๔ การศึกษาวิจัยละทดลองต@อมนุษยP มีสาระสำคัญคือ เนFนใหFผูFประกอบวิชาชีพ การทดลอง ต@อมนุษยPตFองไดFรับการยินยอมจากผูFถูกทดลอง ตFองปฏิบัติต@อผูFทถูกทดลองเช@นเดียวกับการปฏิบัติต@อผูFป¦วย ตFอง รับผิดชอบต@ออันตรายหรือผลเสียหายเนื่องจากการทดลอง งานวิจัยตFองผ@านคณะกรรมการดFานจริยธรรมที่ เกี่ยวขFอง และปฏิบัติตามแนวทางจริยธรรมของการศึกษาวิจัยและการทดลองในมนุษยP และจรรยาบรรณของ นักวจิ ัย จากขFอบังคับสภาการพยาบาลว@าดFวย การรักษาจริยธรรมแห@งวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP พ.ศ. ๒๕๕๐ สะทFอนใหFเห็นว@า จริยธรรมของวิชาชีพพยาบาลตFองมีการกำหนดขอบเขตในการปฏิบัติการพยาบาลต@อผูF ร@วมวิชาชีพ ต@อเพื่อนร@วมงานและที่สำคัญคือ ต@อผูFป¦วยหรือผูFใชFบริการ ซึ่งพยาบาลสามารถใชFทักษะการคิด วิเคราะหP การหาเหตุผล การปฏิบัติในหลักการสิ่งที่ควรทำไม@ควรทำ การแสดงเอกสิทธิ์ของวิชาชีพจากการปฏิบัติ ตนในการปฏิบัติการพยาบาลใหFเกิดประโยชนP ไม@ก@อใหFเกิดอันตราย มีความรับผิดชอบต@อการกระทำของตนเอง มี ความซื่อสัตยP รบั ผดิ ชอบ ตวั อยLาง การวเิ คราะหJจรยิ ธรรมของพยาบาลวชิ าชพี พยาบาลวิชาชีพรายหนึ่งปฏิบัติหนFาที่บนหอผูFป¦วยโดยมีหนFาที่เปWนพยาบาลสมาชิกทีมในการทำ หัตถการฉีดยา ทำแผลใหFผูFป¦วยทั้งหอผูFป¦วย แพทยPไดFมาตรวจเยี่ยมคนไขFประจำวันและมีคำสั่งการรักษาแบบวัน เดียวลงบันทึกในแฟมประวัติผูFป¦วย พยาบาลหัวหนFาทีมไดFรับคำสั่งการรักษาจากแพทยPแต@ไม@ไดFบอกกล@าวพยาบาล สมาชิกทีมในการใหFยาตามคำสั่งการรักษาแบบวันเดียวเพราะตFองการแกลFงใหFทำงานไม@เรียบรFอย ทำใหFผูFป¦วยเกิด อาการผิดปกติและไดFรับภารวะแทรกซFอนจนตFองยFายไปทำการรักษาที่หอผูFป¦วยหนักและเสียชีวิตในเวลาต@อมา หากท@านในฐานะหัวหนFาหอผFปู ว¦ ย ท@านคดิ ว@าพยาบาลหัวหนาF ทีม พยาบาลสมาชกิ ทีมมีจริยธรรมหรอื ไมอ@ ย@างไร ผลการวิเคราะหP ประเด็นจริยธรรมของพยาบาลหัวหนFาทีม : พยาบาลหัวหนFาทีมรับคำสั่งการรักษา แบบวันเดียวแต@ไม@ไดFบอกกล@าวพยาบาลสมาชิกทีมในการใหFยาตามคำสั่งการรักษาแบบวันเดียวเพราะตFองการ แกลงF ใหFทำงานไม@เรยี บรFอย แสดงวา@ พยาบาลหวั หนFาทมี

๑) ขาดจริยธรรมการปฏิบัติงานต@อผูFร@วมวิชาชีพ ตรงตามขFอที่ ๒๐ ผูFประกอบวิชาชีพ ตFองไม@ ทับถมใหFรFานหรือกลั่นแกลFงกัน เนื่องจากมีเจตนาและจงใจกลั่นแกลFงเพื่อใหFทำงานไม@เรียบรFอย ขาดหลักการเอื้อ อาทรต@อผFรู ว@ มวชิ าชพี ๒) ขาดจริยธรรมการปฏิบัติงานต@อผูFป¦วยหรือผูFใชFบริการขFอ ๑๒ ผูFประกอบวิชาชีพ ตFองไม@ ประกอบวิชาชีพโดยไม@คำนึงถึงความปลอดภัยและความสิ้นเปลืองของผูFป¦วยหรือผูFใชFบริการ เนื่องจากขาดความ รับผิดชอบในการปฏิบัติหนFาที่ในฐานะหัวหนFาทีมในการสั่งการทำงาน การกำกับติดตามงาน จนทำใหFผูFป¦วยเกิด อาการผดิ ปกตแิ ละไดรF ับภารวะแทรกซFอนจนตอF งยFายไปทำการรักษาท่ีหอผูปF ว¦ ยหนักและเสยี ชวี ติ ในเวลาตอ@ มา ๓) ขาดจริยธรรมการปฏิบัติงานต@อผูFร@วมงาน ขFอ ๒๔ ผูFประกอบวิชาชีพ พึงส@งเสริมและ สนับสนุนการประกอบวิชาชีพของผูFร@วมงาน เนื่องจากพยาบาลหัวหนFาทีมไดFรับคำสั่งการรักษาจากแพทยPแต@ไม@ไดF บอกกล@าวพยาบาลสมาชิกทีมในการใหFยาตามคำสั่งการรักษาแบบวันเดียวส@งผลใหFผูFป¦วยไม@รับการรักษาที่ทันถ@วงที่ ทำใหกF ารทำงานของแพทยPไมค@ รบตามคำสัง่ การรกั ษา จากสถานการณPทางจริยธรรมที่ยกตัวอย@างจะเห็นว@า การปฏิบัติการพยาบาลมีความละเอียดอ@อนและ ส@งผลกระทบต@อระบบการทำงานและการปฏิบัติการพยาบาลที่ปลอดภัยใหFแก@ผูFป¦วยหรือผูFใชFบริการและมีอันตราย ต@อชีวิตไดF ดังนั้นความรับผิดชอบต@อชีวิตและการกระทำอันไม@ก@อใหFเกิดประโยชนPจึงเปWนพื้นฐานตามหลักจริยธรรม ของวิชาชีพการพยาบาล จรรยาบรรณและความรับผดิ ชอบตLอวชิ าชพี จรรยาบรรณ หมายถึง ประมวลความประพฤติที่ผูFประกอบอาชีพการงานแต@ละอย@างกำหนดขึ้นเพ่ือ รักษาและส@งเสริมเกียรติคุณชื่อเสียงและฐานะของสมาชิกอาจเขียนเปWนลายลักษณPอักษรหรือไม@ก็ไดF (พจนานุกรรม ฉบับราชบัณฑติ ยสถาน, ๒๕๕๔, หนาF ๑) จรรยาบรรณ หมายถึง หลักประพฤติอันเหมาะสมตามแนวทางจริยธรรม คุณธรรม หรือ อุดมการณPซึ่ง เปWนหลกั สากลที่วญิ ¬ชู นทัว่ ไปเห็นวา@ ดงี าม (กระทรวงสาธารณสขุ , ๒๕๖๐, หนFา ๔) แนวปฏิบัติตามจรรยาบรรณของกระทรวงสาธารณสุขจึงเปWนเครื่องมือในการควบคุมความประพฤติโดย ธรรมชาติของคนมีความโลภ ความโกรธ และความหลง จากผลการเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติของโลกที่ประชากร ลดลง เศรษฐกิจไม@คล@องตัวเกิดภาวะหนี้ สภาพแวดลFอมและสังคมเปลี่ยนแปลง ส@งผลกระทบใหFเกิดการ เปลี่ยนแปลงวิถีความเชื่อและวัฒนธรรมโดยทุกคนคำนึงถึงความเร@งรีบ คำนึงถึงสิทธิโดยไม@ตระหนักถึงหนFาที่ ศีลธรรมถดถอย ดังนั้นจึงจำเปWนตFองมีแนวทางใหFบุคลากรยึดถือและปฏิบัติตามอย@างถูกตFองเหมาะสม แสดงถึงการ มีคุณธรรมและจริยธรรมของบุคลากร เพื่อใหFบุคลากรไดFรับการยอมรับ ศรัทธา และความเชื่อมั่นจากผูFที่ไดFพบเห็น เพือ่ ผดุงเกยี รตศิ กั ด์ิแห@งสถาบัน ความมีมาตรฐาน มคี ณุ ภาพ และเปWนแนวทางในการปฏบิ ตั ิหนFาท่ใี หมF ปี ระสทิ ธภิ าพ สงู สดุ (กระทรวงสาธารณสขุ , ๒๕๖๐, หนาF ๓) ซึ่งไดกF ำหนดไวF ๙ แนวปฏบิ ตั ิ ดงั นี้

๑. ดำรงตนตามหลักปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี ง หลักการคือ โดยยึดหลักความพอประมาณ ความมีเหตุผล ภูมิคุFมกัน มีเงื่อนไขความรอบรูF เกี่ยวกับวิชาการที่เกี่ยวขFองอย@างรอบดFาน มีเงื่อนไขคุณธรรมตระหนักในคุณธรรม มีความซื่อสัตยPสุจริต มีความ อดทน มีความเพียร และใชสF ติป^ญญาในการดำเนินชวี ติ (กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนFา ๘) แนวปฏิบัติคือ ใชFจ@ายอย@างประหยัด พอดี มีเงินออม เปWนผูFมีความสามารถในการบริหารจัด การเงินไม@ใหFกระทบต@อการดำรงชีวิตและการปฏิบัติงาน ดำรงตนดFวยความพอเพียงไม@เบียดเบียนตนเองหรือผูFอ่ืน พัฒนาตนเองใหFคิดแบบมีเหตุผล รูFจักตน รูFจักประมาณ รFูจักบุคคล และรูFจักชุมชน คิดรอบดFาน (กระทรวง สาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนFา ๙) ตัวอย@าง พยาบาลวิชาชีพจบใหม@ แบ@งเงินจากเงินเดือนเปWนเงินออม เงินเพื่อสถานการณPฉุกเฉิน เงินส@งเงินกูFเรียน เงินส@งใหFครอบครัว เงินเพื่อการพักผ@อน หมั่นทำบัญชีครัวเรือน หลีกเลี่ยงการเปWนหนี้สินที่ไม@ จำเปWน มีเหตุผลในการปฏิบัติงานและแกFไขป^ญหาในการปฏิบัติการพยาบาลดFวยความมีสติและข@มใจไม@ใหFตนเอง กระทำส่งิ ทไ่ี มค@ วร ๒. ตรงตอ@ เวลา ใชเF วลาใหคF ุมF ค@า/มปี ระสิทธภิ าพ หลักการคือ ความตรงเวลานการดำเนินการทุกกิจกรรม ทุกเรื่อง ตั้งแต@กิจวัตรประจำวันของ ตนเอง ความตรงต@อเวลาในการทำภารกิจที่เกี่ยวจFองกับผูFอื่น การเขFาทำงาน การเลิกงานตรงเวลา การเขFาประชุม และเลิกประชุมตรงเวลา (กระทรวงสาธารณสขุ , ๒๕๖๐, หนFา ๑๐) แนวปฏิบัติคือ ตรงต@อเวลาโดยการเริ่มงานก@อนหรือตรงเวลา ทำงานเสร็จทันเวลาและใชFเวลา ปฏิบัติงานไหFเต็มประสิทธิภาพ ไดFผลงานมาเมื่อเทียบกับเวลาที่ใชFไป ไม@ใชFเวลาราชการหรือเวลางานไปทำอย@างอ่ืน ที่มิใช@เพื่อราชการ และไม@ใชFเวลาราชการเพื่อประโยชนPส@วนตัว ไม@ละทิ้ง ทอดทิ้งงานหรือทำใหFเกิดความล@าชFา พึง สำนึกว@าการเบียดบังเวลาราชการหรือการใชFเวลาราชการเพื่อประโยชนPส@วนตนเปWนการทุจริตชนิดหนึ่ง (กระทรวง สาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนาF ๑๐) ตัวอย@าง หัวหนFาหอผูFป¦วยอายุรกรรมเปWนตFนแบบที่ดีของการตรงเวลา นัดหมายประชุมกับ เจFาหนFาที่หอผูFป¦วยมาก@อนเวลากำหนดเพื่อไม@ใหFเจFาหนFาที่ที่เขFาร@วมประชุมไม@เสียเวลาที่ตFองรอ มาทำงานก@อนเวลา เขFางานประมาณ ๑ ชั่วโมง ไม@เคยกลับก@อนเวลาเลิกงาน มีตารางนัดหมายของตนเองที่ชัดเจนและบริหารจัดการ ตารางนัดหมายของตนเองใหสF ามารถทำงานไดอF ย@างมีประสทิ ธภิ าพในเวลาทีจ่ ำกดั ๓. ยดึ ถือประโยชนสP ว@ นรวม ปฏิเสธผลประโยชนทP ับซFอน หลักการคือ ขอใหFถือประโยชนPแก@ส@วนรวม ต@อสาธารณะหรือประโยชนPอันเกิดแก@การจัดทำ บริการสาธารณะ หรือการจัดใหFมีสิ่งสาธารณูปโภคหรือประโยชนPอื่นใดที่เกิดจากการดำเนินการหรือการกระทำที่มี ลักษณะเปWนการส@งเสริมสนับสนุนใหFประชาชนมีส@วนรวม และจัดการผลประโยชนPส@วนตัวไม@ใหFมีผลกระทบต@อการ

ตัดสินใจหรือการปฏิบัติหนFาที่ในตำแหน@งที่มีบุคคลรับผิดชอบอยู@และส@งผลกระทบต@อประโยชนPของส@วนรวม (กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนาF ๑๑) แนวปฏิบัติคือ แยกเรื่องส@วนตัวออกจากหนFาที่โดยถือว@าหนFาที่ที่มีต@อราชการและผลประโยชนP ของประชาชนย@อมสำคัญกว@าเรื่องส@วนตัวเสมอ ไม@รับผลประโยชนP เงิน สิ่งตอบแทน การสนับสนุน ของขวัญหรือ นันทนาการจากภาคเอกชน ไม@นำความสัมพันธPส@วนตัวที่ตนมีต@อบุคคลอื่นมาประกอบดุลพินิจใหFเปWนคุณหรือโทษ แก@บคุ คลน้นั ไมใ@ ช@ตำแหนง@ อำนาจ หรือ หนาF ทโี่ ดยมิชอบ หรอื ยนิ ยอมใหFผอูF ่นื ใชตF ำแหน@ง อำนาจหรอื หนาF ทีต่ นโดย มิชอบ ไม@เรียก รับ หรือยอมจะรับ หรือยอใหFผูFอื่นเรียก รับ หรือยอมจะรับซึ่งของขวัญแทนตนหรือญาติของตนไม@ ว@าจะก@อนหรอื หลงั ดำรงตำแหน@ง (กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนFา ๑๒) ตัวอย@าง พยาบาลประจำตึกผูFป¦วยนอกซึ่งเปWนภรรยาของแพทยPจบใหม@ไดFรับการประสานงานจาก ตัวแทนบริษัทยาเพื่อขอพบแพทยPจบใหม@ (สามี) เพื่อใหFไดFสั่งใชFยาโดยมีผลตอบแทนใหFเปWนบัตรกำนัลไป ต@างประเทศ พยาบาลจึงไดFปฏิเสธและไม@ขอรับบัตรกำนัลรวมถึงการนัดหมายใหFตัวแทนจากบริษัทยาเขFาพบ เนื่องจากเปWนการแสดงออกถึงการแยกเรื่องส@วนตัวออกจากเรื่องงาน ไม@ใชFสัมพันธภาพบุคคลในครอบครัวมา แสวงหาผลประโยชนสP @วนตน และปฏเิ สธผลประโยชนPทบั ซอF นในการทำงาน ๔. รว@ มเปWนหเู ปWนตาไมอ@ ดทนตอ@ การทุจรติ ทกุ รปู แบบ หลักการคือ การต@อตFานการทุจริต คอรัปชั่น รวมทั้งการปองกันไม@ใหFคนไม@ดี มีอำนาจ และก@อ ความเดือนรFอนวุ@นวายในหน@วยงาน ไม@ประพฤติชั่ว ประพฤติไม@ดี ไม@ซื่อตรง คิดโกง ฉFโกง ใชFอุบายหรือเล@หPเหลี่ยม หลอกลวงเพื่อใหFไดFสิ่งที่ตFองการ ซึ่งมี ๓ รูปแบบคือ กายทุจริต วจีทุจริต และมโนทุจริต (กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนFา ๑๓) แนวปฏิบัติคือ พึงสำนึกว@าเปWนหูเปWนตาในการตรวจสอบการทุจริตหรือประพฤติมิชอบเปWนหนFาที่ ที่บุคลากรสาธารณสุขทุกระดับพึงกระทำ การทุจริตทั้งทางตรงและทางอFอมเปWนสิ่งที่ยอมรับไม@ไดF การทุจริตเปWน เรื่องใหญ@เสมอ เปWนหนFาที่ของบุคลากรทุกคนที่ตFองช@วยกัน ปองกันและดำเนนิการตามระเบียบทุกช@องทางที่มีเพื่อ หยุดยั้งการทุจริต พึงสำนึกว@าการปกป§ดหรือเพิกเฉยต@อการทุจริตเปWนสิ่งที่ไม@ควรเกิดขึ้นและอาจส@งผลใหFเกิดความ เสียหายต@อผลประโยชนPของราชการและประชน พึงส@งเสริมความโปร@งใสและสามารถตรวจสอบไดF (กระทรวง สาธารณสขุ , ๒๕๖๐, หนาF ๑๓) ตัวอย@าง หัวหนFางานพัสดุของโรงพยาบาลมีบริษัทเครื่องมืออุปกรณPทางการแพทยPมาเสนอโดยมี ของกำนัลใหFแต@ขอใหFไดFรับการประมูล หัวหนFางานพัสดุส@งใบเสนอราคาใหFผูFอำนวยการโรงพยาบาลลงนามโดยไม@ แจFงใหFทราบถึงของกำนัล ทั้งนี้เลขานุการผูFอำนวยการโรงพยาบาลทราบข@าวจึงรีบนำมาแจFงใหFทราบก@อนการลง นาม ตัวอย@างนี้ถือว@า เลขานุการผูFอำนวยการโรงพยาบาลมีจรรยาบรรณในการปองกันการทุจริต หัวหนFาพัสดุมี ประพฤตดิ Fานกายทจุ ริตและวจีทจุ ริต ๕. เปWนตวั อย@างท่ดี ดี FานสุขภาพใหFกบั ประชาชน

หลกั การคือ การประพฤติ ปฏบิ ัติตน ในการสรFางเสรมิ สุขภาะท่ีดีของตนเอง ใหตF นเองมสี ขุ ภาพกาย แข็งแรง สขุ ภาพจติ ที่เขFมแขง็ (กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนาF ๑๔) แนวปฏิบัติคือ การดูแลตนเองใหFมีสุขภาพที่ดี มีพฤติกรรมที่เหมาะสม มีการออกกำลังกาย มีการ บริโภคอาหารที่ดีต@อสุขภาพ หลีกเลี่ยงป^จจัยที่มีผลต@อสุขภาพมีพฤติกรรมสุขภาพที่สอดคลFองกับหลักศาสนาและ ประเพณที ี่ดงี าม เปนW ตัวอยา@ งในการดแู ลตนเองเมื่อยามเจบ็ ปว¦ ย การใชFยาปฏชิ ีวนะท่ีเหมาะสม การดแู ลตนเองดFวย แพทยPแผนไทยหรือแพทยPทางเลือกอย@างถูกตFอง หัวหนFาหน@วยงานทุกระดับขั้นตFองสนับสนุนใหFผูFใตFบังคับบัญชามี พฤติกรรมสุขภาพท่ดี เี ปWนตวั อยา@ งทด่ี แี กห@ น@วยราชการอืน่ (กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนFา ๑๔) ตวั อยา@ ง หวั หนาF ฝ¦ายการพยาบาลมนี โยบายในการสนับสนนุ ใหหF ัวหนาF หอผูFป¦วย หัวหนFาพยาบาลใน แต@ละสายงานมกี ารออกกำลังกาย ลดนำ้ หนกั ลดพุง ฟง^ ธรรมมะตอนเชาF วนั ศุกรP เพือ่ สรFางวฒั นธรรมองคPกร และ จดั หาสถานท่อี อกกำลังกายในรม@ ตลาดนดั ปลอดสารพิษ อาหารเพอ่ื สขุ ภาพเพื่อเออ้ื ใหเF กิดการเสริมสราF ง พฤติกรรมสขุ ภาพทีด่ ี ๖. เรง@ สรFางสิง่ ใหม@ใส@ใจเรียนรFู หลักการคือ พัฒนาศักยภาพบุคลากรใหFเกิดการเรียนรูFตลอดเวลาเพื่อก@อใหFเกิดสิ่งใหม@แก@การบรากร ประชาชนส@งผลใหFประชาชนสุขภาพดี โดยพัฒนากระบวนการทำงานดFานบริการ ดFานบริหาร สนับสนุนเพ@อใหFเกิด การขับเคลื่อนเศรษฐกิจดFวยนวัตกรรม ป^ญญา เทคโนโลยี และความคิดสรFางสรรคP (กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนาF ๑๕) แนวปฏิบัติคือ การพัฒนาตนเองใหFมีความรูFและทักษะเหมาะสมกับการปฏิบัติหนFาที่ทันยุคสมัย ตอบสนองต@อความคาดหวังและความตFองการของประชาชน พัฒนาตนเองในการถ@ายทอดองคPความรูFสู@ประชาชน มุ@งมันพัฒนางานใหFมีประสิทธิภาพมากขึ้น ใชFความรูF ความสามารถมีความรอบคอบและความระมัดระวังในการ ปฏิบัติหนFาที่ตามคุณภาพมาตรฐานวิชาชีพโดยเคร@งครัด ใหFความสำคัญของการวิจัย การสรFางสรรคPสิ่งใหม@และ พัฒนานวัตกรรมเพ่อื สุขภาพของประชาชน ฝ]กตนเองใหFเปWนคนช@างสงั เกต ต้งั คำถาม คิดวิเคราะหP เพ่ือนำมาพฒั นา งานของตนและพัฒนาทกั ษะทใี่ ชใF นการต@อยอดส@ูงานวิจยั ตา@ ง ๆ (กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนFา ๑๕) ตัวอย@าง พยาบาลหอผูFป¦วยใน ประสบการณPทำงานมา ๑๕ ป« ส@งผลงานนวัตกรรม ผลงานวิจัย ทางการพยาบาลเพื่อนำเสนอและร@วมประกวดผลงานในการประชุมวิชาการของกระทรวงสาธารณสุขทุกป« เปWน วิทยากรระดับภาค ระดับเขต ในการวิพากษPและใหFขFอเสนอแนะแก@พยาบาลวิชาชีพในโรงพยาบาลต@าง ๆ ศึกษา คFนควFาอ@านงานวิจัยอย@างสม่ำเสมอ ทำงานวิจัยในงานประจำ กระตือรือรFนแลกเปลี่ยนเรียนรูFสิ่งใหม@ตลอดเวลา จน ทำใหไF ดFรบั การยกยอ@ งและนับถือในพยาบาลชำนาญการเฉพาะทางการพยาบาล ๗. เขFาถึง พ่งึ ไดFใส@ใจบรกิ าร หลักการคือ ประชาชนสามารถเขFาถึงบริการไดFโดยสะดวก ประชาชนสามารถมอบความไวFวางใจใน การรับบริการดFานสาธารณสุขจากหน@วยบรากรสาธารณสุขทุกระดับ รวมทั้งมีความพึงพอใจต@อการบริการ

บุคลากรผูFใหFบริการมีอัธยาศัยที่ดี มีความรับผิดชอบ ไม@เลือกปฏิบัติ สามารถสรFางความไวFเนื้อเชื่อใขในการรับ บริการแก@ประชาชน (กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนFา ๑๖) แนวปฏิบัติคือ เอื้อเฟžŸอ มีน้ำใจไมตรี มีความเมตตาต@อผูFรับบริการ พัฒนาตนเองดFานทักษะการ สื่อสาร บริการที่เปWนมิตรและการดูแลประชาชนดFวยหัวใจและยึดผูFป¦วยเปWนศูนยPกลาง คำนึงถึงศักดิ์ศรีความเปWน มนุษยP ความเท@าเทียม และสิทธิมนุษยชนของผูFป¦วยและผูFรับบริการ ใหFบริการและอำนวยความสะดวกแก@ ประชาชนโดยปราศจากอคติและไม@เลือกปฏิบัติอย@างไม@เปWนธรรมใหFบริการโดยไม@คำนึงถึงชาติกำเนิด ภาษา เพศ อายุ ความพิการ สภาพทางกาย เศรษฐานะทางสังคม ความเชื่อศาสนา การศึกษา ความคิดเห็นทางการเมือง อัน ไมข@ ัดตอ@ รัฐธรรมนญู (กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนFา ๑๖) ตัวอย@าง พยาบาลหFองอุบัติเหตุฉุกเฉินมักจะประสบป^ญหาการสื่อสารกับผูFรับบริการหรือญาติ เนื่องจากจะมีผูFใชFบริการจำนวนมากและหากมีเหตุการณPที่ตFองช@วยฟžŸนคืนชีพหรือผูFประสบอุบัติเหตุจำนวนมากจะ ส@งผลใหFผูFป¦วยทางดFานอายุรกรรมหรือศัลยกรรมจะตFองรอคอยการรักษาเปWนเวลานาน ดังนั้นพยาบาลหFอง อุบัติเหตุฉุกเฉินจึงจำเปWนตFองหมั่นฝ]กฝนทักษะการสื่อสาร การอธิบายเหตุผล การทำความเขFาใจ และการเตรียม รบั กับความคาดหวงั ของประชาชนในการใหบF รกิ ารที่ดีและเปนW ตามท่ีคาดหวัง ๘. ใชFทรพั ยากรอย@างรคFู ุณค@า รกั ษาสงิ่ แวดลFอม หลักการคือ การเสริมสรFางจิตสำนึกในการรักษาสิ่งแวดลFอม การปรับปรุงสภาพแวดลFอมสถานท่ี ทำงานและการนำเทคโนโลยีที่เหมาะสมมาใหFบริการเพื่อลดผลกระทบต@อสิ่งแวดลFอมที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติงาน (กระทรวงสาธารณสุข, ๒๕๖๐, หนFา ๑๙) แนวปฏิบัติคือ การเลือกใชFงบประมาณ ทรัพยPสิน สิทธิและประโยชนPที่ทางราชการจัดใหFโดยคำนึงถึง หลักประหยัด คุFมค@า และไม@ฟุ¦มเฟžอย พึงตระหนักว@า ทรัพยากรของราชการเปWนของประชาชนจำเปWนตFองใชFอย@าง ระดมัดระวังและเกิดประสิทธิภาพสูงสุด รวมถงึ การเปนW ตัวอยา@ งทีด่ ใี นการรักษาส่ิงแวดลFอมและปฏิบัติตามนโยบาย ประหยัดพลงั งานอย@างเครง@ ครัด (กระทรวงสาธารณสขุ , ๒๕๖๐, หนาF ๑๙) ตัวอย@าง พยาบาลแต@ละคนควรมีการเลือกใชFผลิตภัณฑPที่เปWนมิตรต@อสิ่งแวดลFอมมีกระบอกน้ำเปWน ของตนเอง หลอดกระดาษหรือหลอดส@วนตัว ในการปฏิบัติงานหากมีการใชFกระดาษที่พริ้นแลFวควรนำมากลับมาใชF ดFานหลังเพ่อื ช@วยประหยัดกระดาษ มีการเดนิ ข้ึนบันไดแทนการขึ้นลฟิ ตP ๙. รบั ฟง^ ความเหน็ ตา@ ง สราF งสมั พันธภาพพีน่ อF ง หลักการคือ เนFนวัฒนธรรมการทำงานแบบพี่สอนนFองเพื่อใหFเกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรFู ประสบการณPทำงาน ก@อใหFเกิดนวัตกรรมใหม@ ๆ จากการร@วมคิด ร@วมทำ ร@วมสรFางของบุคลากร ทั้งนี้ตFองเป§ดใจรับ ฟ^งความคิดเห็นของผูFอื่น มีการทำงานดFวยความรักใคร@ กลมเกลียว ความผูกพันฉันทPพี่นFอง เอื้อต@อบรรยากาศการ ทำงานท่มี คี วามปรองดอง (กระทรวงสาธารณสขุ , ๒๕๖๐, หนFา ๒๐)

แนวปฏิบัติคือ พึงตระหนักว@าทุกคนคือเพื่อนร@วมวิชาชีพมีจุดมุ@งหมายในการทำงานเหมือนกันคือ ประชาชนมีสุขภาพและคุณภาพชีวิตที่ดี พึงระลึกว@าความแตกต@างสามารถทำใหFเกิดประโยชนPไดF ทำใหFรอบคอบ ทำใหFมีส@วนร@วม เกิดความคิดและวิธีการใหม@ ๆ ที่เปWนประโยชนPต@องาน เป§ดใจยอมรับความเห็นต@าง ควรธำรงไวFพึง หลีกเลี่ยงการสรFางความขัดแยFง พูดคุยดFวยเหตุผล เอาใจเขามาใส@ใจเรา ละเวFนการใชFกริยาวาจาไม@สุภาพ และใหF เกียรติผูFบังคับบัญชา ผูFใตFบังคับบัญชา และเพื่อนร@วมงานอยู@เสมอ เป§ดโอกาสใหFแสดงความรูFสึก ขFอวิจารณPและ ขFอเสนอแนะเกี่ยวกับการปฏิบัติหนFาที่ราชการและรับฟ^งความคิดเห็นดังกล@าวที่ชอบดFวยเหตุผล (กระทรวง สาธารณสขุ , ๒๕๖๐, หนาF ๒๐) ตัวอย@าง พยาบาลเวรดึก มักจะประสบป^ญหาการตามแพทยPเวรมาใหFการรักษาผูFป¦วยชFาและทำ ใหเF กิดความไมป@ ลอดภยั อาจมเี รอ่ื งรอF งเรยี นตามมา และเม่อื พยาบาลเวรดกึ ใหบF รกิ ารมีพยาบาลบางคนนอนหลับใน เวรไม@ช@วยกันทำงาน แพทยPเวรรายงานหัวหนFาแพทยPประจำหอผูFป¦วย พยาบาลเวรดึกก็รายงานใหFหัวหนFาหอผูFป¦วย ทราบเช@นกัน ทางหัวหนFาแพทยPและหัวหนFาพยาบาลหอผูFป¦วยจึงขอนัดประชุมทีมแพทยP พยาบาล และเจFาหนFาที่ที่ เกี่ยวขFองในระบบบริการ โดยใหFนำเสนอกรณีศึกษาเพื่อใหFเกิดการเรียนรูFบทบาทหนFาที่และการปรับพฤติกรรมการ บริการร@วมกัน กิจกรรมดังกล@สลดขFอขัดแยFงในการตำหนิแพทยPเวร มองที่ผูFป¦วยเปWนศูนยPกลางและลดความขัดแยFง ในการทำงานรว@ มกบั สหสาขาวิชาชีพและธำรงไวFซึง่ เกยี รติยศศกั ด์ิศรขี ององคPกร นอกจากนั้นจรรยาบรรณวิชาชีพสาหรับพยาบาลในต@างประเทศกำหนดจรรยาบรรณวิชาชีพของ พยาบาลเปWนแนวทางการกำกับพฤติกรรมของผูFประกอบวิชาชีพใหFปฏิบัติ โดยสมาคมพยาบาลแห@งสหรัฐอเมริกา (The America Nurses Association A.N.A.) (American Nurses Association, ๒๐๑๕, pp ๑) ไดFกำหนด สาระสำคญั ของจรรยาบรรณวิชาชพี พยาบาลไวFโดยมีรายละเอยี ดดงั นี้ ๑. พยาบาลพึงใหFบริการพยาบาลดFวยความเคารพในศักดิ์ศรี และความแตกต@างระหว@างบุคคลโดยไม@ จำกดั เรื่อง สถานภาพทางสังคม เศรษฐกจิ คุณสมบตั ิเฉพาะกิจหรือสภาพป^ญหาทางดFานสขุ ภาพอนามัยของผูFปว¦ ย ๒. พยาบาลพึงใหFการปกปองคุFมครองแก@ผูFป¦วยระดับบุคคล ครอบครัว กลุ@มคน ชุมชน และประชากร วัยอ่ืน ๓. พยาบาลสง@ เสริม ปกปอง เรยี กรFองสทิ ธิ การดแู ลสขุ ภาพและการใหคF วามปลอดภัยแก@ผFูปว¦ ย ๔. พยาบาลพึงดำรงไวFซึ่งหนFาที่ความรับผิดชอบในการปฏิบัติการพยาบาล ในการตัดสินใจปฏิบัติการ พยาบาลเพอื่ รกั ษาผลประโยชนสP งู สดุ ในการดูแล ๕. พยาบาลพึงปฏิบัติการพยาบาลดั่งหนFาที่ของตนเองในการดูแลผูFอื่นรวมถึงความรับผิดชอบต@อการ สรFางเสริมสุขภาพและความปลอดภัย การดูแลแบบองคPรวมดFวยความน@าเชื่อถือและซื่อสัตยP คงไวFซึ่งมาตรฐาน สมรรถนะการปฏบิ ตั กิ ารพยาบาล ๖. พยาบาลพึงกำหนดการรักษาและปรับปรุงสภาพแวดลFอมการทำงานที่เอื้อต@อการดูแลสุขภาพที่ ปลอดภัยและมีคุณภาพตอ@ บคุ คลและชุมชน

๗. พยาบาลพึงมีแสดงออกถึงการพัฒนามาตรฐานวิชาชีพและนโยบายการดFานสุขภาพและการ พยาบาลดFวยกระบวนการทางวิจัยและการพฒั นาวิชาการ ๘. พยาบาลพึงร@วมมือกับผูFเช่ียวชาญดFานสุขภาพ ภาคีเครือข@ายในการปกปองสิทธิของผูFป¦วย สิทธิ มนษุ ยชน และสง@ เสรมิ สุขภาพเพ่ือลดความเหลอื่ มลำ้ ทางดาF นสุขภาพ ๙. พยาบาลวิชาชีพและองคPกรวิชาชีพควรร@วมกันแสดงค@านิยมองคPกรพยาบาลและรักษาความ ซ่ือสัตยขP องวชิ าชพี ดวF ยหลักยตุ ิธรรมเพอื่ ใหFสอดคลอF งกบั นโยบายดFานสขุ ภาพ สำหรับสมาคมพยาบาลแห@งประเทศไทยไดFกำหนดจรรยาบรรณวิชาชีพของสมาคม พ.ศ.๒๕๒๘ เช@นกัน โดยมุ@งเนFนใหFพยาบาลไดFประพฤติปฏิบัติหนFาที่ความรับผิดชอบโดยกำหนดเปWนจรรยาบรรณ ๔ ดFานคือ ๑) จรรยาบรรณวิชาชีพต@อประชาชน ๒) จรรยาบรรณวิชาชีพต@อประเทศชาติ ๓) จรรยาบรรณวิชาชีพต@อผูFร@วม วิชาชีพ และ ๔) จรรยาบรรณวิชาชีพต@อตนเอง (สมาคมพยาบาลแห@งประเทศไทย, ๒๕๔๖, หนFา ๑-๒) โดยมี รายละเอียดดังนี้ ๑.จรรยาบรรณวิชาชีพการพยาบาลต@อประชาชน มีสาระสำคัญคือ เนFนใหFผูFประกอบวิชาชีพตFองเก็บ รักษาเรื่องส@วนตัวของผูFรับบริการไวFเปWนความลับ ปฏิบัติการพยาบาลดFวยความเห็นคุณค@า ศักดิ์ศรีความเปWน มนุษยP มีความเอื้ออาทรต@อกัน ปฏิบัติการพยาบาลดFวยความเคารพในสิทธิผูFป¦วย ปฏิบัติการพยาบาลโดยใชF กระบวนการพยาบาลในการส@งเสรมิ ใหFมีคุณภาพชีวติ ท่ดี ี ปลอดภัย และสุขอนามยั ทด่ี ี ๒. จรรยาบรรณวิชาชีพการพยาบาลต@อสังคมและประเทศชาติ มีสาระสำคัญคือ เนFนใหFผูFประกอบ วิชาชีพปฏิบัติใหFสอดคลFองกับนโยบายอันยังประโยชนPแก@สาธารณชน รับผิดชอบร@วมกับประชาชนใหFมีความสุข สงบ และยกระดับคุณภาพชีวิต อนุรักษPและส@งเสริมศิลปวัฒนธรรมประจำชาติ สนับสนุนและส@งเสริมความมั่นคง ของชาติ ศาสนา และสถาบันกษตั รยิ P ๓. จรรยาบรรณวิชาชีพการพยาบาลต@อวิชาชีพ มีสาระสำคัญคือ เนFนใหFผูFประกอบวิชาชีพมีความ รับผิดชอบ พัฒนาความรูFและวิธีปฏิบัติใหFไดFมาตรฐานแห@งวิชาชีพ ศรัทธาสนับสนุนและใหFความร@วมมือ ธำรงไวFซึ่ง สิทธอิ นั ชอบธรรมในการประกอบวชิ าชพี การพยาบาล เผยแพร@ช่อื เสยี งและคณุ ค@าแห@งวิชาชีพ ๔. จรรยาบรรณวิชาชีพการพยาบาลต@อผูFร@วมวิชาชีพและผูFประกอบการวิชาชีพอื่น มีสาระสำคัญคือ เนFนใหFผูFประกอบวิชาชีพเปWนผูFที่มีความรูFเท@าทันในศาสตรPความรูFรอบตัว มีปฏิสัมพันธPอันดีต@อเพื่อนร@วมงานและ เครือข@ายสหสาขาวิชาชีพ เขFาใจความตFองการขั้นพื้นฐานของความเปWนมนุษยP ระลึกถึงการปฏิบัติการพยาบาลท่ี ถูกตFองชอบธรรมไม@ปกปองผกูF ระทำผิด ๕. จรรยาบรรณวิชาชีพการพยาบาลต@อตนเอง มีสาระสำคัญคือ เนFนใหFผูFประกอบวิชาชีพปฏิบัติใหF ถูกตFองตามกฎหมาย ดFวยความเต็มใจและเต็มกำลังความสามารถ มีสติรอบรูFเชื่อมั่นและมีวิจารณญาณอันรอบคอบ ยึดมั่นในคุณธรรมและจริยธรรมแห@งวิชาชีพ ใหFเปWนแบบอย@างที่ดี พัฒนาแนวคิดใหFกวFาง และยอมรับการ เปล่ยี นแปลง

ตัวอยLาง การวเิ คราะหจJ รรยาบรรณของพยาบาลวชิ าชพี พยาบาลวิชาชีพรายหนึ่งปฏิบัติหนFาที่บนหอผูFป¦วยโดยมีหนFาที่เปWนพยาบาลสมาชิกทีมในการทำ หัตถการฉีดยา ทำแผลใหFผูFป¦วยทั้งหอผูFป¦วย แพทยPไดFมาตรวจเยี่ยมคนไขFประจำวันและมีคำสั่งการรักษาแบบวัน เดียวลงบันทึกในแฟมประวัติผูFป¦วย พยาบาลหัวหนFาทีมไดFรับคำสั่งการรักษาจากแพทยPแต@ไม@ไดFบอกกล@าวพยาบาล สมาชิกทีมในการใหFยาตามคำสั่งการรักษาแบบวันเดียวเพราะตFองการแกลFงใหFทำงานไม@เรียบรFอย ทำใหFผูFป¦วยเกิด อาการผิดปกติและไดFรับภารวะแทรกซFอนจนตFองยFายไปทำการรักษาที่หอผูFป¦วยหนักและเสียชีวิตในเวลาต@อมา หากท@านในฐานะหวั หนFาหอผปFู ¦วย ท@านคิดว@าพยาบาลหัวหนาF ทีม พยาบาลสมาชกิ ทมี มจี รยิ ธรรมหรอื ไม@อยา@ งไร บทสรุป คุณลักษณะของวิชาชีพการพยาบาลเปWนการสะทFอนอัตลักษณPของการพยาบาลที่เนFนการปฏิบัติการต@อ มนุษยPโดยมีการระบุสมรรถนะของพยาบาลวิชาชีพระดับปริญญาตรีทั้ง ๘ ดFาน และสมรรถนะของผูFปฏิบัติการการ พยาบาลขั้นสูงทั้ง ๙ ดFานส@งผลใหFลักษณะของวิชาชีพการพยาบาลมีความชัดเจนมากขึ้นดFวยการกำหนดขอบเขต และสมรรถนะในการประกอบวิชาชีพการพยาบาลขFางตFนจะเห็นไดFว@า ขFอกำหนดต@างเปWนกลไกในการผลักดันใหF วิชาชีพการพยาบาลมีองคPความรูFและศาสตรPเปWนของตนเอง ส@วนจริยธรรม จรรยาบรรณและความรับผิดชอบของ พยาบาลต@อวิชาชีพเปWนเครื่องมือและกลไกการกำกับพฤติกรรมของพยาบาลวิชาชีพใหFยึดถือและปฏิบัติตามอย@าง ถูกตFองเหมาะสม แสดงถึงการมีคุณธรรมและจริยธรรมของพยาบาลวิชาชีพ เพื่อใหFไดFรับการยอมรับ ศรัทธา และ ความเชื่อมั่นจากผูFป¦วยหรือผูFใชFบริการ และเพื่อผดุงเกียรติศักดิ์แห@งองคPกรพพยาบาลตามมาตรฐานและใหFบริการ พยาบาลดFวยคุณภาพสูงสุด คำถามทา2 ยบท ๑. ขFอใดคือการพฒั นาองคคP วามรFทู างการพยาบาล ๑. การใชFทฤษฎีการพยาบาลนำมารักษาโรค ๒. การจัดการสิง่ แวดลFอมดFวยการปรบั พฤติกรรม ๓. การวจิ ยั เพอ่ื กระตFุนใหเF กิดการมสี ว@ นรว@ มในชมุ ชน ๔. การคFนหาทกั ษะการทำแผลจากงานวิจัยแลวF นำไปดูแลผFูรบั บรกิ าร ๒. การปฏบิ ตั ิการพยาบาลใดตรงกบั ความหมายขององคPความรFทู างการพยาบาล ๑. การทำแทนแพทยP ๒. การสอนใหFคำแนะนำเร่ืองยา ๓. การเฝาF ระวังการเกิดโรคระบาด ๔. การคิดคFนวคั ซนี ปองกันโรคไอพีดี

๓. ลักษณะงานบรกิ ารใดไม@ใชร@ ะบบบริการการพยาบาล ๑. การรักษาโรคทFองเสีย ๒. การใส@ห@วงอนามยั แก@สตรีหลงั คลอด ๓. การแกไF ขปญั หาครอบครวั แตกแยก ๔. การขลบิ ปลายอวัยวะเพศเด็ก ๔. ขFอใดเป็นการจัดระบบบรกิ ารการพยาบาลตามพระราชบญั ญัติสุขภาพแห@งชาติ ๑. กำหนดเกณฑPมาตรฐานในการใหบF ริการ ๒. การใชFเทคโนโลยีขั้นสงู ในการวนิ จิ ฉัยแยกโรค ๓. ประชาชนมีสว@ นรว@ มในการจดั กิจกรรมร@วมกบั พยาบาล ๔. การใชFส่อื หลากหลายช@องทางประชาสัมพันธPการบรกิ าร ๕. ขFอใดแสดงถงึ ความสัมพันธรP ะหว@างการท างานในระบบบริการการพยาบาลกบั ระบบบริการสุขภาพปฐมภมู ิ ๑. ระบบการสง@ ต@อ ๓. การจัดสรรงบประมาณตามโรค ๒. ระบบการประกนั คุณภาพภายใน ๔. การจัดอัตรากำลังแบบสหสาขาวิชาชีพ ๖. ขFอใดไมLใชLสมรรถนะของพยาบาลวชิ าชีพระดบั ปรญิ ญาตรี ๑. การคิดคFนวิธีการสอนสุขศกึ ษาเร่อื งการใสถ@ งุ ยางอนามัย ๒. ทำลูกประคบดFวยสมนุ ไพรลดปวด ๓. การประสานงานหาครูสอนโยคะ ๔. การจีห้ ดู ท่ตี ง่ิ เนอื้ หรอื ไฝตามรา@ งกาย ๗. ใครคอื ผFูประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดงุ ครรภPชัน้ หนึ่ง ๑. ผดงุ ครรภP ๓. อาจารยPพยาบาล ๒. ผชูF ว@ ยพยาบาล ๔. พยาบาลวชิ าชพี ๘.หน@วยงานใดคือองคPกรวชิ าชีพทางการพยาบาล ๑. Nursing Council ๓. Preceptor ๒. Nursing educator ๔. Primary health Care Unit ๙. สภาการพยาบาลมหี นFาท่ี ยกเวน2 ข2อใด ๑. ควบคมุ จริยธรรมในการประกอบวิชาชพี ๒. เป็นตวั แทนเจรจาตอ@ รองกบั สหสาขาวิชาชพี ๓. ควบคุมมาตรฐานการจัดสถาบนั ทางการพยาบาล ๔. ออกกฎหมายขอF บังคบั ประกาศในการควบคุมพฤติกรรมพยาบาล

๑๐. ผปFู ฏิบัตกิ ารพยาบาลขน้ั สูง แตกตLาง จากพยาบาลวชิ าชีพอย@างไร ๑. จดั การความเจบ็ ป@วยเบ้อื งตนF ๒. ท าคลอดและป@ายยาที่ตาทารกไดF ๓. มีกลมุ@ เปาF หมายทต่ี Fองการดูแลชัดเจน ๔. ประเมินผลการดูแลบุคคล ครอบครัวและชมุ ชนรว@ มกับหนว@ ยงานท่ีเกยี่ วขอF ง บรรณานกุ รม กระทรวงสาธารณสุข. (๒๕๖๐). แนวปฏิบัติตามจรรยาบรรณ กระทรวงสาธารณสุข. นนทบุรี : กระทรวง สาธารณสุข. ขFอบังคับสภาการพยาบาลว@าดFวยขFอจำกัดและเง่อื นไขในการประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP พ.ศ. ๒๕๕๐. (๒๕๕๐, ๑๑ กรกฎาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล@ม ๑๒๔, ตอนที่ ๘๓ ง, หนFา ๕๐-๕๕. สบื คนF เมือ่ วนั ที่ ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://www.tnmc.or.th/images/userfiles/files/K001.PDF ขFอบังคับสภาการพยาบาลว@าดFวย การรักษาจริยธรรมแห@งวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภP พ.ศ. ๒๕๕๔. (๒๕๕๐, ๑๑ กรกฎาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล@ม ๑๒๔, ตอนที่ ๘๓ ง, หนFา ๕๖ - ๖๐. สืบคFนเม่ือ วันที่ ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://www.tnmc.or.th/images/userfiles/files/K012.PDF ประกาศสภาการพยาบาลเรื่องขอบเขตวิชาชีพพยาบาลสมรรถนะพยาบาลผูFปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูง. ๒๕๕๒, (๒๕๕๒,๓๐ มกราคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล@ม ๑๒๖, ตอนที่ ๑๖ ง, หนFา ๒๘ -๒๙ สืบค2นเมื่อวันที่ ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://www.tnmc.or.th/images/userfiles/files/H014.pdf พจนานุกรม ฉบบั ราชบัณฑติ สถาน. (๒๕๕๔). จรรยาบรรณ. สืบคFนเมื่อวนั ที่ ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://dictionary.orst.go.th/ พจนานกุ รม ฉบบั ราชบณั ฑิตสถาน. (๒๕๕๔). จริยธรรม. สืบคFนเม่อื วันท่ี ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://dictionary.orst.go.th/

พระราชบัญญตั ิมาตรฐานทางจรยิ ธรรม พ.ศ. ๒๕๖๒. (๒๕๖๒, ๑๖ เมษายน). ราชกิจจานุเบกษา. เล@ม ๑๓๖, ตอนที่ ๕๐ ก, หนFา ๑ - ๑๐. สืบค2นเมื่อวันที่ ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2562/A/050/T_0001.PDF สภาการพยาบาล. (๒๕๔๐). พระราชบัญญัติวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภJ พ.ศ. ๒๕๒๘ และแก2ไข เพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภJ (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๔๐. สืบคนF เม่อื วันที่ ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://www.tnmc.or.th/images/userfiles/files/222222.pdf สภาการพยาบาล. (๒๕๖๑). ประกาศสภาการพยาบาลเรื่องสมรรถนะหลักของผู2สำเร็จการศึกษาระดับ ปริญญาตรี ปริญญาโท ปริญญาเอก สาขาพยาบาลศาสตรJ. สืบคFนเมื่อวันที่ ๑ กรกฎาคม ๒๕๖๑, จาก https://www.tnmc.or.th/images/userfiles/files/112.pdf สมาคมพยาบาลแหง@ ประเทศไทย. (๒๕๔๖). จรรยาบรรณพยาบาล. สืบคFนเม่ือวันที่ ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๖๐, จาก https://nu.kku.ac.th/thai/images/kittImg/file/%E0%B8%88%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0 %B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%93/nuwc/nursin g_2560.pdf American Nurses Association. (๒๐๑๕). Code of ethics with interpretative statements. Silver Spring, MD: Author. Retrieved from https://nursing.rutgers.edu/wp- content/uploads/2019/06/ANA-Code-of-Ethics-for-Nurses.pdf World Heath Organization. (๑๙๙๖). Report of a WHO expert committee. Geneva: World Health Organization.