Chapter1_CHN 64

แนวคิด หลกั การ ระบบสขุ ภาพชมุ ชน ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.หทยั ชนก บัวเจริญ

วัตถุประสงค์เชงิ พฤติกรรม ๑. อธิบายความหมาย แนวคิด ทฤษฎรี ะบบ สุขภาพชมุ ชนได้อยา่ ง ถูกต้อง ๒. อธิบายปัจจัยกำหนดที่มี ๔. อธบิ ายแนวคิด ทฤษฎี ๕. เปรียบเทยี บ ผลต่อระบบสขุ ภาพชุมชนได้ การพยาบาลชุมชน บทบาทหน้าท่ี ความ วิวฒั นาการการพยาบาล แตกต่างระหวา่ งการ ๓. อธบิ ายระบบชดุ ข้อมลู การ ชุมชนในประเทศ ลกั ษณะ พยาบาลในคลินกิ และ ดูแลสขุ ภาพชมุ ชนกับการ และขอบเขตหน้าทแี่ ละ พยาบาลชมุ ชนและ เสริมสร้างความเขม้ แขง็ ของชุมชน บทบาทของพยาบาลชมุ ชน มาตรฐานการ และภาคีเครือข่ายสขุ ภาพได้ พยาบาลชุมชน ถูกตอ้ ง

Welcome to Passion : Community Health Nursing https://www.youtube.com/watch?v=f7_qzNnjIwA

จากวดิ ีโอ : จงเขา้ กลุ่มของตนเอง พรอ้ มอภิปรายวา่ ๑. ชมุ ชนคืออะไร ๒. สุขภาพของชมุ ชนคอื อะไร ๓. ปจั จยั ใดบ้างทีส่ ่งผลกระทบต่อสขุ ภาพ ๔. ชดุ ข้อมูลใดบา้ งที่เกยี่ วขอ้ งกบั การทำงานในชุมชน ๕. บทบาทหนา้ ทีข่ องพยาบาลชุมชนควรทำอยา่ งไร

Welcome to Passion : Community Health Nursing https://www.youtube.com/watch?v=auQl53DG9UI

จากวิดีโอ : จงตอบคำถามใน Chat ในชอ่ งซูม ดงั น้ี ๑. ทกุ คนเห็นอะไรบา้ งจากวดิ โี อ ๒. ชมุ ชนคอื อะไร ๓. สขุ ภาพของชมุ ชนคอื อะไร ๔. ปัจจยั ใดบ้างท่สี ่งผลกระทบตอ่ สขุ ภาพ ๕. ชดุ ข้อมูลใดบ้างท่เี ก่ยี วขอ้ งกับการทำงานในชมุ ชน ๖. แนวคดิ ทฤษฎใี ดบ้างท่ีตอ้ งใชใ้ นการทำงานชมุ ชน ๗. บทบาทหน้าท่ขี องพยาบาลชมุ ชนควรทำอยา่ งไร



มองชุมชนเป็ นเร,ืองของ มองชุมชนเป็ นเหมือนกัน องค์กรทางการอย่างเดยี ว หมดไม่มีความแตกต่าง Thinking of มองชุมชนว่าไม่มีศักยภาพ community อะไร มองชุมชน แยกเป็ นส่วนๆ ไม่เช,ือมโยง

Perspective of community เหน็ ศักยภาพชุมชน (community competence) เหน็ สัมพนั ธภาพคน (People’s Interaction) เหน็ องค์ประกอบชัดเจน (Wheels of assessment) คนและส@งิ แวดล้อม



What are you thinking of

If they are staying in this environment what they are ….







หน่วยงานนอกพ. ืนท1ี องคก์ ร/หน่วยงานของรฐั และเอกชนท7งั ในและนอก • คน้ หา รบั รู้ เรียนรู้ พ7 ืนที< สถานการณ์ • สสส./สปสช./สกว./ สช./พม./ สสจ. • ปรึกษาหารือ • วางแผนออกแบบ • สถาบนั การศึกษา • อ<ืนๆ • เสนอปัญหา การทาํ งานตาม • กาํ หนดนโยบาย ภารกิจและเสริมพลงั • สนับสนุนงบประมาณ • หาทางแกไ้ ขปัญหา • สรา้ งกลไก และวชิ าการ เพLือพฒั นา กลม่ ุ ผนู้ ํา แกนนํา อปท. • สรา้ งแผนพฒั นา โครงสรา้ งทางกายภาพ • เสริมศกั ยภาพ และพฒั นาศกั ยภาพ องคก์ รชมุ ชนท-ีเป็ น พฒั นาผูน้ ํา ภาคประชาชน หน่วยงานราชการ ในพ. ืนที1 กาํ นนั ผใู้ หญ่บา้ น กลม่ ุ ปฏิบตั ิการ • หน่วยบรกิ ารสุขภาพ ปฐมภมู ิ • จดั การปัญหา • สะทอ้ นปัญหา • พฒั นาชุมชน • รบั เรืLองรอ้ งทุกข์ • ร่วมแสดงความคิดเห็น • การศึกษา • เรียนรหู้ าทางแกไ้ ขปัญหา • หาทางแกไ้ ข • อ<ืนๆ • สรา้ งความเขา้ ใจ • สรา้ งปฏิบตั ิการ

สร้างการ ีม ระบบบรกิ าร ุชมชนเข้มแ ็ขง•เศรษฐกิจ ส่วนร่วม สขุ ภาพระดบั •สิ*งแวดลอ้ ม •สมาชิกในชมุ ชน ปฐมภมู ิ การพึ&งตนเองดา้ น •องคก์ ร/หน่วยงาน การดแู ลสุขภาพ •กลม่ ุ ต่างๆ ระบบการ ระบบการ จดั การเพืAอ ดแู ลตนเอง ของชุมชน สร้างการ ีม ส่วนร่วม ยกระดบั และ •สงั คมวฒั นธรรม คณุ ภาพ ช่วยเหลือ •สุขภาพ ุชมชนเข้มแ ็ขง ชีวิต กนั

• กลมุ่ เป้าหมายไดร้ บั • ทุกฝ่ ายทาํ งานรว่ มกนั อยา่ ง การช่วยเหลือดแู ล เป็ นรูปธรรม องคก์ รภาคประชาชน รบั รู้ เรยี นรู้ จดั การ • ปัญหาเดือดรอ้ น และองคก์ ร/หน่วยงาน ไดร้ บั การแกไ้ ข ในพ7ืนที: • วิธีการทาํ งานแบบ ใหม่ถูกนาํ มาใชแ้ ละ องคก์ ร/หน่วยงาน ปฏิบตั ไิ ดจ้ รงิ นอกพ7ืนท:ี • กลมุ่ ปฏิบตั กิ ารมี • อืNนๆ การตอ่ ยอดงานและ • เกิดกตกิ า ขอ้ ตกลง • คนของชุมชนไดร้ บั การ กิจกรรม นโยบายพQ ืนทีN เสรมิ ศกั ยภาพ และเพNิมทกั ษะ

กล่มุ ดแู ลสขุ ภาพโดยตรง กล่มุ สนับสนุน 1) ระบบการจดั การโรคเรอ0ื รงั 1) ระบบเศรษฐกจิ ชมุ ชนและครวั เรอื น 2) ระบบการดแู ลผพู้ กิ าร/ดอ้ ยโอกาส/จติ เวช/ 2) ระบบอาสาสมคั ร ผตู้ ดิ เชอ0ื และผตู้ อ้ งการความชว่ ยเหลอื 3) ระบบสวสั ดกิ าร 4) ระบบการสอMื สาร 3) ระบบการดแู ลผสู้ งู อายุ 5) ระบบการดแู ลความปลอดภยั ในชวี ติ และ 4) ระบบบรกิ ารสขุ ภาพขนั0 พน0ื ฐาน 5) ระบบการสง่ เสรมิ การเรยี นรเู้ พอMื เดก็ และ ทรพั ยส์ นิ และการชว่ ยเหลอื กรณฉี ุกเฉนิ 6) ระบบการจดั การสงิM แวดลอ้ ม เยาวชน 7) ระบบผนู้ ํา 8) ระบบการจดั การขอ้ มลู 6) ระบบการสง่ เสรมิ พฒั นาเดก็ ก่อนวยั เรยี น 9) ระบบอนุรกั ษศ์ ลิ ปวฒั นธรรม 7) ระบบการดแู ลตามวถิ พี น0ื บา้ น 10) ระบบเกษตรอนิ ทรยี ์

• กล่มุ สหกรณ์ กล่มุ ดูแล/ • กล่มุ กองทุน ช่วยเหลือกนั กล่มุ อาชีพ กล่มุ ผู้ป่ วยเรื/อรัง อปพร. • เครือข่าย อสม. อาสาก้ชู ีพ• ชมรมผู้สูงอายุ เคเแรคทผหือรกู้ราํ ืขอล้งูาใ่่ขางรานยเน่เารปตแยเีย็ ชนลาํแนื>บอะลรผมละู้ ู้นํา • เครือข่าย แกนนําเยาวชน/ กล่มุ อสม. เกษตรกร อย.น้อย • เครือข่ายผู้นํา ปราชญ์ชาวบ้าน แกนนําผู้สูงอายุ พระ วดั ผู้นําประชาคม • เครือข่าย พระ วดั หมู่บ้าน/ตาํ บล • เครือข่าย ปราชญ์

บอกทมี1 า แนวทางการทาํ งาน การพฒั นา ผลจากงาน บอกบทเรียนแห่งความสําเร็จของงาน สสถร้าางบคนั วกาามรรศ่วึกมษมาือแกลบั ะอองงคค์ก์กรรรอัฐื1นๆ เข้าร่วมกจิ กรรม/งานชุมชน เป็ นเสครมือาชขิ่กายกล่มุ ออกหน้า รับผดิ ชอบงาน ใจอาสา รู้เรื1องทเ1ี ก่ง ร่วมงาน/กจิ กรรม หาคนทาํ งาน ผู้นํา เก่งเร1ืองทท1ี าํ มเี ครือข่ายกบั เกล่มุ /ชุมชนอ1ืน มที มี งาน กาํ หนดบทบาทหน้าที1 ด้วยได้ คนร่ วมงาน ชม่วเี พยเ1ือหนลบือ้ากนนั มกี ารกาํ หนดเป้าหมายงาน กจิ กรรม คนทาํ ผลของงาน มกี องหนุน กล่มุ คดิ คล้ายกนั กล่มุ ช่วยเหลือกนั พงึ1 พากนั

หนใ่นวยพงืน; านทรี1 ัฐ อปท. องค์กรชุมชน (ประชาชน) การพฒั นา ชุมชนเข้มแขง็ องค์กรท้องท1ี ดดั แปลงจากคําบรรยาย คณุ สมพร ใช้บางยาง



อายุ อายขุ ัยเฉลี่ย อตั ราการตาย พฤตกิ รรม พนั ธกุ รรมของ อตั ราการเจ็บป4วยโรคเรื้อรงั สมาชิกในชมุ ชน โรคที่พบบอ) ย สภาพแวดล้อมชมุ ชน: ธรรมชาติ คน สงั คม ด\"านชุมชนเข\"มแข็ง การสร\"างการมีส2วนร2วมในชุมชน การจัดการ ป8ญหาด\"วยศักยภาพของตนเองภายใต\"ทรัพยากรของชุมชน ผู\"นำทาง โครงสร้างชมุ ชน ความคิดและทางป8ญญาในการร2วมดึงศักยภาพของชุมชนในการ จัดการปญ8 หาด\"วยตนเอง โครงสร้ างครอบครัว ดา\" นครอบครวั อบอน,ุ การเสรมิ สร\"างสมั พันธภาพในครอบครวั ด-านจติ ใจ ดัชนคี วามสุขมวลรวม อตั ราการฆ)าตัวตาย ด-านจิตวิญญาณ การชว) ยเหลือเก้ือกูล



วธิ ีการทาํ งานสุขภาพชุมชนตามประเดน็ ปัญหาสุขภาพ • ครอบครวั อบอุน่ ลดลง การหาข้อมลู การปทราํ ใะหช้เาหชน็ นข้อมลู การนําใช้ข้อมลู • เดก็ มคี วามบกพรอ่ ง กเ•จลคบ็ ร่มุ ปู แ่สวกงัยเดนกว้นตยปําระโชราคชเผผบนูู้้ปผาหลฏวักบิานดตั นั จิ /••แรกิงตใชนแี ก้ นผนาําข่ บักรหอ้ สเดิมมอCืรบู่ลูาสียใา้ามนนนราเวใรอหทดป้สปี ารรมะะช.ชามุ ชผนู้ปฏอ••บิ สนยรําตั .า้นขจิงอ้อ้ แรมยกิงลู นอไานปสําอาอเสชกมน่ แคั บรอบแสกบมนร.นกิน้อาํารย ทางการ เรยี นรู้ และมะเรง็ เพมิC ขน>ึ อาหาร ทราบขอ้ มลู ผา่ นชอ่ งทาง สอค./รPอCบUคร/วั อปพร. • ผสู้ งู อายถุ กู ทอดทง>ิ กหาอรกบรวอะธิ กจีกาตาย่อรขทา่ าํ วงาเนวทปี ระชมุ ••รพจพดั ฒั .เวนทาศแี ลกั กยเภปาลหพยCี าแนแกเลนระยีนในชํา้รทู้ นุ • ผสู้ งู อายดุ แู ลเดก็ ตามลาํ พงั ปนเป>ือนFormalinโรงเรียน • เดก็ ถกู ทอดทง>ิ • อตั ราการหยา่ รา้ งสงู • อาสาสมคั ร ทาํ วจิ ยั ชมุ ชน • ครอบครวั เดยCี วเพมCิ มากขน>ึ สาํ รวจทกุ ข์ สขุ ขสอนงับสนุน • ผปู้ ่ วยเบาหวาน มะเรง็ มากขน>ึ ครอบครวั อปท./ ผ•ู้สถนอดับบสทนเรุนยี นการทาํ งาน • อาหารปนเป>ือนสารเคมี องค์กรอ5ืนๆ • สอCื สารในวงกวา้ ง • อตั ราการตายจากอุบตั เิ หตุ •ขอองบปตร.ะเชหาน็ ชขนอ้ มมาลู จกาากรตายผู้นําชุมชน เพมCิ ขน>ึ อุบตั เิ หตุ ผู้สนับสนุน ชุมชนสุขภาวะ : ครอบครัวอบอุ่น ชุมชนเข้มแขง็ ปลอดภยั จากสารพษิ อุบตั เิ หตุ

•ใหข้ อ้ มลู เพGือ ผปู้ ฏิบตั ิ สรา้ งความตระหนกั ผสู้ นบั สนนุ • วิจยั เด็ก ผสู้ งู อายุ •สรา้ งการ • ประชมุ (คร ู ผปู้ กครอง วยั ร่นุ มีสว่ นรว่ ม(ใหข้ อ้ มลู • ขอ้ มลู จากการ ผสู้ งู อาย ุ นกั เรยี น ชมุ ชน) รว่ มคิด ลงแรงปรบั ใหบ้ รกิ าร โครงสรา้ ง) • ความตอ้ งการ จดั กระบวนการเรยี นรใู้ นกลม่ ุ เด็ก ของพ5ืนท9ี และครอบครวั ผา่ นสืGอศิลปะ เขา้ ค่ายฯ โรงเรยี นพ่อแม่ ผผู้ ลกั ดนั • นโยบายการจําหน่ายอาหาร ออกกาํ ลงั กาย ในโรงเรยี น • เครอื ขา่ ยผปู้ กครอง • ชมุ ชนเสนอแผนสขุ ภาพต่อองคก์ รทอ้ งถิGน • ขยายเครอื ขา่ ยการดแู ลวยั รน่ ุ ในพJืนทีGใกลเ้ คียง • พฒั นาบรกิ ารสขุ ภาพสาํ หรบั ผสู้ งู อาย ุ

• ระบบส8ือสารและขอ้ มูล • ระบบเศรษฐกิจชุมชน • ระบบอาชีพปลอดภยั ผลผลติ • ระบบจดั การส8ิงแวดลอ้ ม • ระบบพฒั นาอาสาสมคั รและ อปท. ทรัพยากร พลงั งานทดแทน ü ผนู้ าํ ใหม่ กลุ่มช่วยเหลือกนั ü กติกา ขอ้ ตกลง นโยบาย • ระบบผนู้ าํ ชุมชน üแผนซ8ึงหลายภาคส่วน หน่วยพงืน9 านทร/ี ัฐใน งานเดย'ี ว งานร่วม ประชาชน มีส่วนร่วม üงานเชื8อมจากหลายฝ่ าย • ระบบสวสั ดิการ/ งานเชื'อม • ระบบอื8นๆ ü เร8ืองเดือดร้อนไดร้ ับการแกไ้ ข ความช่วยเหลือ • ระบบการเรียนรู้เพ8ือเดก็ ü มีเวทีสื8อสาร องค์กรท้องที/ และเยาวชน ü มีขอ้ มูลแสดงสถานการณ์พLืนที8 ü อ8ืนๆ • ระบบสุขภาพชุมชน • ระบบอาหารปลอดภยั ผลลพั ธ์ ü กระบวนการทาํ งาน(เช8ือม) ต่อเนื8อง ü เกิดนกั จดั การชุมชนมากขLึน ü มีกลุ่มช่วยเหลือกนั มีเครือข่าย ü มีคนเก่งเร8ืองต่างๆมากขLึน ü เกิดงานระบบใหม่ๆ ü ภาวะสุขภาพ 4 มิติ ü ประชาชนเช8ือมนั8 องคก์ รในพLืนท8ี ü อื8นๆ

ACTIVITY : GAME



พยาบาลชมุ ชน = นางฟ้าของชาวบา้ น สูงอายุ อยากจน ป่ วย ห่างไกล พกิ าร



มติ ชิ ีวะภาพ มติ คิ วามเป็ นมนุษย์ หลักการ/เคร4ืองมือทางชีวะวทิ ยาการแพทย์ หลักการ/เคร4ืองมือทางสังคมวัฒนธรรม Mโรค การเกดิ โรค Jคน และวถิ กี ารดาํ เนินชีวติ วธิ ีคดิ Mปัจจยั เส4ียง ภาวะคุกคามของ Jเง4อื นไขการดาํ เนินชีวติ ส4งิ แวดล้อมต่อสุขภาพคนในชุมชน เคร4ืองมือ N.เคร4ืองมือทางสังคมวัฒนธรรม 7 ชนิQ ศกึ ษาวถิ ชี ุมชน T.เคร4ืองมือทางระบาดวทิ ยาและการเฝ้าระวังโรค W.เคร4ืองมือการประเมนิ ภาวะสุขภาพรายบุคคล คน+วธิ ีคดิ ของคน 1.Community Profile โครงสร้างชุมชน+ส4งิ แวดล้อม N.กลุ่มคนต่างๆ ได้แก่ คนทกุ ข์ คน 2.Family Profile N.องค์กรชุมชน T.กจิ กรรมชุมชน W.ประวัตชิ ุมชน m.แผนท4ชี ุมชน ยากผู้ป่ วย ผู้ดแู ลผู้ป่ วย ผู้สูงอายุ บริการสุขภาพรายบุคคล n.ความสัมพนั ธ์ของคนในชุมชน ผู้นําชุมชน วัยรุ่น และ ผู้ให้การ ครอบครัว ชุมชน p.แบบแผนการเจบ็ ป่ วยของ รักษาพนืQ บ้าน T.วถิ กี ารดาํ เนินชีวติ W.ประวัตชิ ีวติ ชุมชน m.ภาวะสุขภาพของแต่ละคน q.ท4พี 4งึ ด้านสุขภาพของคนใน n.เครือญาติ ชุมชน

ขอ้ เสนอ: บทบาทชุมชนท4ีเท่าทนั สภาวการณร์ ะบบสขุ ภาพที4เปลี4ยนไป กลุ่มนํา กลุ่มร่วม ผลกั ดนั พยาบาล ุชมชน กําลังคน อปท. กาํ ลงั คนหน่วยบริการฯ กสขุ าภราพดชุมแู ชลน องคป์ ระกอบ ขอ้ มลู กลไก การดชแู ุมลชสนขุ ภาพปฏิบบตั ิทบาท การสAือสาร องคก์ รอื+นๆ กิจกรรมองคก์ รชุมชน สนบั สนุน กระทรวง สธ. / สถานบริการสขุ ภาพ องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถิAน สสส. สปสช. สภาการพยาบาล สถาบนั การศึกษา

•พฤติกรรม •สงั คมวฒั นธรรม วิถีชีวิต •สิ4งแวดลอ้ ม การวางแผนและพฒั นากาํ ลงั คน •บรกิ าร การดแู ล การจดั การกาํ ลงั คน Supporting Systems Nursing บา้ น Life Settings Services/ การวจิ ยั และพฒั นา Interventions รร. ชมุ ชน ท1ที าํ งาน โรงพยาบาล การสง่ เสรมิ สขุ ภาพ สขุ ภาพดี เสยBี ง เจบ็ ป่ วย วกิ ฤต / ผลลพั ธด์ า้ นสขุ ภาพ ป้ องกนั โรค ระยะสดุ ทา้ ย และการเจบ็ ป่ วย n สรา้ งนโยบายสาธารณะ เพ0ือสขุ ภาพ การเสรมิ พลงั อาํ นาจ Health Status n พฒั นาสิ0งแวดลอ้ ม การบาํ บดั อาการ ท0ีเอ@ือต่อสขุ ภาพ และการบรบิ าล n เสรมิ สรา้ งความเขม้ แข็ง ใหช้ มุ ชน การช่วยเหลอื อนBื ๆ n พฒั นาทกั ษะสว่ นบคุ คล n ปรบั บรกิ ารสขุ ภาพ ทารก เด็ก ผูใ้ หญ่ วยั สูงอายุ เทคโนโลยแี ละสารสนเทศ มาตรการทางกฎหมายและนโยบาย Life Span การพฒั นาศกั ยภาพ

https://forms.gle/yTCRqLn5azvkVhAa9