สินค้าOTOP(2)

สนิ คา้ OTOP ทอ้ งถนิ่ ของหนองบวั ลาภู

จดั ทาโดย นางสาว ฐติ าพร หนั มาก. 4/9 เลขท1ี่ 3

งานนาเสนอเกยี่ วกบั สนิ คา้ OTOPของเเตล่ ะทอ้ งถนิ่ สารบญั วธิ กี ารทอผา้ ไหม

ผา้ ไหม ขนั้ ตอนการทอผา้ ไหม 1)การเตรยี มเสน้ ไหม จะตอ้ งนาเสน้ มาคดั เสน้ ไหมทมี่ ขี นาดเสน้ สม่าเสมอ และมกี ารตกแตง่ ไจ ไหมทเี่ รยี บรอ้ ย คอื เสน้ ไหมจดั เรยี งแบบสานกนั เป็ นตาขา่ ยหรอื เรยี กชอื่ ทางวชิ าการวา่ ไดมอนดค์ รอส มกี ารทาไพประมาณ 4-6 ตาแหน่ง ขนาด นา้ หนักไหมตอ่ ไจโดยประมาณ 80-100 กรมั ทง้ั นีเ้ พอื่ เป็ นการเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพของการปฏบิ ตั งิ านในขนั้ ตอนการลอกกาว ยอ้ มสี และการ

ขนั้ ตอนที่ 2 การลอกกาวเสน้ ไหมทง้ั เสน้ พ่งุ เสน้ ยนื โดยวธิ กี ารใชส้ ารธรรมชาติ การเตรยี มสารลอกกาวธรรมชาติ นากาบตน้ กลว้ ยมาทาการเผาไฟจนกระท่งั เป็ นขเี้ ถา้ นา ขเี้ ถา้ ไปแชน่ า้ ใชไ้ มค้ นใหท้ ่วั ปลอ่ ยทงิ้ ไวใ้ หข้ เี้ ถา้ ตกตะกอนแบ่งชนั้ นา้ และตะกอน ทาการกรองนา้ ใสที่ อย่สู ว่ นบนชน้ั ตะกอนดว้ ยผา้ บาง สารทไี่ ด ้คอื สารลอกกาวธรรมชาติ นาเสน้ ไหมทไี่ ดเ้ ตรยี มไวแ้ ลว้ มา ทาการตม้ ลอกกาวดว้ ยสารลอกกาวธรรมชาตดิ งั กล่าวโดยใชใ้ นสดั สว่ นของสารลอกกาวต่อเสน้ ไหม โดยประมาณ30:1 ในระหว่างการตม้ ลอกกาวจะมกี ารควบคุมอณุ หภมู ใิ หอ้ ยู่ในระดบั 90-95 องศา เซลเซยี ส เป็ นเวลาประมาณ 90 นาที ในระหว่างการตม้ ลาวกาว ใหท้ าการกลบั เสน้ ไหมในหมอ้ ตม้ ลาว อยา่ งสม่าเสมอ เพอื่ ใหก้ ระบวนการลอกกาวเสน้ ไหมสมบรู ณ์นาเสน้ ไหมทที่ าการลอกกาวเสรจ็ เรยี บรอ้ ยออกจากหมอ้ ตม้ นาไปลา้ งนา้ รอ้ นนา้ อุน่ แลว้ บบี นา้ ออกจากเสน้ ไหม นาเสน้ ไหมไปตากผงึ่ แหง้ ทรี่ าวตาก ทงั้ นีใ้ หท้ าการกระตุกเสน้ ไหมเพอื่ ใหม้ กี ารเรยี งเสน้ ไหมในแต่ละไจ อยา่ งเรยี บรอ้ ย น่ัน คอื การลอกกาวเสน้ ไหม เราก็จะไดเ้ สน้ ไหมทพี่ รอ้ มจะยอ้ มสี เพอื่ นาไปทอผา้ ตอ่ ไป

ขน้ั ตอนท3ี่ การเตรยี มฟื มทอผา้ ทาการคน้ เสน้ ดา้ ยลกั ษณะเดยี วกบั การคน้ เสน้ ยนื จากนั้นนาเสน้ ดา้ ย มารอ้ ยเขา้ กบั ฟื ม โดยการรอ้ ยผา่ นชอ่ งฟันหวแี ตล่ ะชอ่ งทกุ ชอ่ งๆละ2เสน้ แลว้ ใชท้ อ่ นไมไ้ ผเ่ ล็กๆสอดเขา้ ในหว่ งเสน้ ดา้ ยทร่ี อ้ ยเขา้ ชอ่ งฟันหวเี พอ่ื ทาการขงึ เสน้ ดา้ ยใหต้ รงึ และจดั เรยี งเสน้ ดา้ ยใหเ้ รยี บรอ้ ย สว่ นดา้ นหนา้ ของฟื มก็จะมี ทอ่ นไมไ้ ผเ่ ชน่ เดยี วกบั ดา้ นหลงั เพอ่ื ทาการขงึ เสน้ ดา้ ยใหต้ รงึ เชน่ เดยี วกบั ดา้ นหลงั ของฟื มทก่ี ล่าวมาแลว้ จากนั้นใหท้ าการเก็บตะกอฟื มแบบ2ตะกอ เรา ก็จะไดช้ ดุ ฟื มทอผา้ ทพี่ รอ้ มสาหรบั การทอผา้

ขนั้ ตอนท4ี่ การยอ้ มเสน้ ไหมยนื เตรยี มนา้ ยอ้ มสเี สน้ ไหม โดยทว่ั ไปผา้ แพรวาในสมยั โบราณเสน้ ยนื จะใชส้ แี ดง ทม่ี าจาก ครง่ั นาครง่ั มาตาใหล้ ะเอยี ด จากนั้นนาไปแชน่ า้ นานประมาณ 1 คนื ทาการกรองนา้ ยอ้ มสี ดว้ ยผา้ บาง ปรมิ าณครง่ั ทใ่ี ชใ้ นการเตรยี มนา้ ยอ้ มประมาณ 5 กโิ ลกรมั ตอ่ นา้ 20 ลติ รตอ่ เสน้ ไหม 1 กโิ ลกรมั นาเสน้ ไหมทเี่ ตรยี มไวม้ าทาการยอ้ ม โดยเรม่ิ จากการการยอ้ มเย็นเพอื่ ใหน้ า้ ยอ้ มสสี ามารถซมึ เขา้ ไปในเสน้ ไหมไดอ้ ยา่ งทว่ั ถงึ และสม่าเสมอ ป้ องกนั การเกดิ สดี า่ งบน เสน้ ไหม เมอ่ื นา้ ยอ้ มไดซ้ มึ เขา้ เสน้ ไหมจนทว่ั แลว้ กใ็ หย้ กหมอ้ ตม้ ยอ้ มขนึ้ ตง้ั บนเตาเพอ่ื เพม่ิ ความรอ้ นจนกระทง่ั อณุ หภูมอิ ย่ทู ร่ี ะดบั 90 องศาเซลเซยี ส ใชเ้ วลาประมาณ 30 นาที หรอื สงั เกตไดจ้ ากการทน่ี ้ายอ้ มจะใส จากน้ัน ใหน้ าเสน้ ไหมทย่ี อ้ มสเี รยี บรอ้ ยแลว้ ไปลา้ งนา้ สะอาด 2-3 ครงั้ แลว้ ทาการบบี น้าใหแ้ หง้ ทาการตากผงึ่ ใหแ้ หง้

ขนั้ ตอนท5ี่ การเตรยี มเสน้ ยนื นาเสน้ ไหมยนื ทที่ าการยอ้ มสดี ว้ ยสแี ดงเขม้ ของครง่ั มาทาการคน้ เครอื หกู หรอื ทเี่ รยี กวา่ การคน้ เสน้ ยนื โดยใชห้ ลกั เฝื อเป็ นอปุ กรณใ์ นการคน้ เสน้ ยนื การเตรยี ม คน้ เสน้ ยนื จะเรมิ่ ตน้ โดยการนาเสน้ ไหมไปสวมเขา้ ในกง เพอื่ ทาการกรอเสน้ ไหมเขา้ อกั จากน้ันก็ทาการคน้ เสน้ ยนื โดยมหี ลกั การนับ คอื รอบละ2เสน้ 2รอบเป็ น4เสน้ เรยี กวา่ 1 ความ 10ความ เทา่ กบั 1 หลบ การนับจานวนความจะใชซ้ ไี่ มม้ าค่นั เพอ่ื ป้ องกนั ความผดิ พลาดทอี่ าจจะเกดิ ขนึ้ ได ้ ดงั นั้น 1 หลบจะมเี สน้ ไหม 40 เสน้ หลบ คอื หนา้ กวา้ ง ในสมยั โบราณนิยมทอผา้ สไบหนา้ กวา้ งจะใช ้ 8 หลบ ตอ่ มามกี ารขยาย หนา้ กวา้ งเพม่ิ เชน่ 22 หลบ 34 หลบ เป็ นตน้ ทงั้ นีข้ นึ้ อยูก่ บั การออกแบบตง้ั แต่ เรม่ิ แรก

ขนั้ ตอนท6ี่ การตอ่ เสน้ ยนื คอื การนาเสน้ ไหมเสน้ ยนื มาผูกต่อกบั เสน้ ดา้ ยในซฟี่ ันหวโี ดยทาการตอ่ ทล่ี ะเสน้ จนหมดจานวนเสน้ ยนื เชน่ หากหนา้ กวา้ งของผา้ เทา่ กบั 22 หลบ ก็จะตอ้ งทาการตอ่ เสน้ ยนื เท่ากบั 1,760 เสน้ เป็ นตน้ เมอื่ ตอ่ เสน้ ไหมเขา้ กบั เสน้ ไหมทอี่ ยู่ในซฟ่ี ันหวเี่ รยี บรอ้ ยแลว้ ก็ใหท้ า การมว้ นเสน้ ยนื ดว้ ยแผ่นไม้ พรอ้ มทงั้ การจดั เรยี งระเบยี บของเสน้ ไหมตามชอ่ งฟันฟื มใหเ้ ป็ น ระเบยี บเรยี บรอ้ ย จากนั้น ก็ทาไปตดิ ตง้ั เขา้ กบั หกู ทอผา้ หรอื กที่ อผา้ เพอื่ การเก็บเขาลายหรอื ตะกอตอ่ ไป กอ่ นทาการทอผา้ จะตอ้ งใชแ้ ปรงจมุ่ นา้ แป้ งทาเคลอื บเสน้ ยนื ทอี่ ยใู่ นกก่ี อ่ น เพอ่ื ทา ใหเ้ สน้ กลม มคี วามแข็งแรง เสน้ ไหมไม่แตกเป็ นขนเนื่องจากกระทบกบั ชอ่ งฟันฟื มเวลาทอผา้

ขนั้ ตอนท7ี่ การเตรยี มเสน้ พงุ่ ทท่ี าการยอ้ มสตี า่ งๆ การเตรยี มน้ายอ้ มสเี สน้ ไหม โดยทว่ั ไปผา้ แพรวาโบราณจะมจี านวนสหี ลากหลายสี ในแตล่ ะลายหลกั ซง่ึ สที น่ี ิยมใชก้ นั มากกจ็ ะเป็ นสเี ขม้ เชน่ สเี หลอื ง สนี ้าเงนิ เขม้ สเี ขยี ว สแี ดง เป็ นตน้ ซง่ึ แตล่ ะสกี จ็ ะไดม้ าจากชนิ้ ส่วนของพชื และสตั ว ์

ขน้ั ตอนท8ี่ การกรอเสน้ พุ่งเขา้ หลอด การกรอเสน้ พุ่งเขา้ หลอด นาเสน้ ไหมทยี่ อ้ มสตี า่ งๆแลว้ มาเขา้ กง แลว้ ทาการกรอเสน้ ไหม เขา้ หลอด เพอื่ เตรยี มเป็ นเสน้ พุง่ เพอ่ื ใชใ้ นการเกาะลาย และใส่กระสวยในการทอขดั

ขน้ั ตอนท9ี่ การเก็บเขาลาย / การเก็บตะกอลายขดั เทคนิคการทอผา้ ไหมแพรวา การทาลายบนผนื ผา้ แพรวา ใชไ้ มเ้ ก็บขดิ มลี กั ษณะแบนกวา้ งประมาณ 7-8 เซนตเิ มตร ยาว1 เมตร ปลายแหลมในการเก็บขดิ ลาย ผา้ แพรวาโบราณในแตล่ ะผนื จะมจี านวนลายหลกั แตผ่ นื ไม่เทา่ กนั อยา่ งผา้ แพรวาทกี่ าลงั ทอผนื นีจ้ ะมหี ลายหลกั อยู่ 10 ลายหลกั ประดว้ ยไมล้ ายหรอื ตะกอกวา่ 1,000 เขา /ตะกอ ซงึ่ การทาลายบนผนื ผา้ แพรวาโบราณจะทาโดยใชไ้ มเ้ ก็บขดิ ลายเก็บลายกอ่ น แลว้ ใชไ้ มย้ ก ลายหรอื ไมเ้ ผา่ สอดเขา้ จนหมดหนา้ ฟื ม โดยใหย้ กไมย้ กลายทสี่ อดเขา้ ไปใหอ้ ยู่ในแนวตง้ั จากนั้นใชน้ ิว้ กอ้ ยในการลว้ งเกาะเสน้ ไหมสตี า่ งๆตามลายทกี่ าหนด ไปจนสุดขอบผา้ แลว้ จงึ เหยยี บไมเ้ หยยี บตะกอฟื มเพอื่ สอดกระสวย แลว้ ใชฟ้ ื มกระทบเสน้ ไหมเพอื่ ใหผ้ นื ผา้ แน่น ไมห้ นึ่งเกาะ 2 เทยี่ ว เพอื่ ใหล้ ายนูนเดน่ ในการทอผา้ แพรวาจะตอ้ งมกี ารเก็บลายไปตลอด การทอ การทอผา้ แพรวาลวดลายผา้ จะอย่ดู า้ นล่างของกที่ อผา้ ซงึ่ จะมคี วามแตกต่าง จากการทอผา้ มดั หมหี่ รอื ผา้ อนื่ ๆ และดา้ นล่างของผนื ผา้ แพรวา จะมที ่อนไมเ้ ล็กๆ แบนๆ ดนั ยดึ รมิ ผา้ ทงั้ 2ดา้ นใหต้ รงและตงึ ตลอดเวลาเรยี กว่าไมค้ นั ผงั โดยมหี นา้ ทยี่ ดึ ผา้ ทที่ อให ้ ขอบผนื ผา้ ตรงและตงึ ตลอดเวลา ทาใหล้ วดลายบนผา้ สวยงามผา้ แพรวาชนิดนี้ เรยี กว่า แพรวาเกาะ ซงึ่ เป็ นแพรวาทมี่ คี วามสวยงามมาก ค่อนขา้ งทายาก และใชเ้ วลาในการทอ

ขนั้ ตอนท1่ี 0 การทอผา้ แพรวาแบบประยุกต ์ ปัจจบุ นั การทอผา้ แพรวาไดม้ กี ารประยุกตเ์ พอื่ ใหเ้ หมาะกบั สภาพการของเศรษฐกจิ และ ความตอ้ งการของตลาด เชน่ ผา้ แพรวาชนิดแพรวาลว่ ง คอื ใชก้ ระสวยพงุ่ ตามลายทไี่ ด ้ เกบ็ ขดิ ลายไว ้ ส่วนใหญแ่ พรวาชนิดนีจ้ ะมสี 2ี สี คอื สพี นื้ สลี วดลายบนผนื ผา้ หรอื หากจะมกี าร เพม่ิ สสี นั ก็จะมกี ารเตมิ ลายเล็กๆหรอื ลายทเ่ี ป็ นลายเกสรเล็กๆเพอื่ เพม่ิ สสี นั ใหม้ คี วามสวยงาม ทง้ั นีเ้ พอื่ เป็ นการประหยดั เวลา ทาไดง้ า่ ย สามารถลดตน้ ทุนการผลติ ไดด้ ว้ ยซงึ่ ผา้ แพรวาชนิด นีเ้ รยี กวา่ แพรวาจก

จบเเลว้ จา้