ท้าวสุรนารี

ทา้ วสุรนารี

1 ทา้ วสรุ นารี ทา้ วสรุ นารเี ป็ นทรี่ จู ้ กั ดใี นนาม “ยา่ โม” วรี สตรไี ทยทไี่ ดแ้ สดงวรี กรรมในการปกป้องเมอื งนครราชสมี า ใหร้ อดพน้ จากการยดึ ครองของเจา้ อนุวงศแ์ หง่ เวยี งจันทร์ ดว้ ยในปี พทุ ธศกั ราช ๒๓๖๙ เจา้ อนวุ งศแ์ หง่ เวยี งจันทรเ์ ป็ นกบฏตอ่ กรงุ เทพมหานคร ยกกองทพัเขา้ มายดึ เมอื งนครราชสมี า “ทา่ นผหู ้ ญงิ โม” รวบรวมกาลังหญงิ ชายเขา้ ตอ่ สู ้ ในทสี่ ดุ กองทพั เวยี งจันทรก์ ็แตกพนิ าศ เจา้ อนุวงศต์ อ้ งถอยทัพกลับ

2 ทา้ วสรุ นารี มนี ามเดมิ วา่ “โม” เกดิ เมอ่ื ปี พ.ศ.๒๓๑๔ ในแผน่ ดนิ สมเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราชเป็ นธดิ าของนายกมิ และนางบญุ มา เป็ นตระกลู ผดู ้ ขี องเมอื งนครราชสมี า เมอื่ ไดว้ ยั อนั สมควรจะออกเรอื นไดแ้ ลว้ บดิ ามารดาก็จดั การตกแตง่ ใหเ้ ป็ นภรรยาของ “พระยาสรุ ยิเดชวเิ ศษฤทธทิ ศทศิ วชิ ยั ” ปลัดเมอื งนครราชสมี า หรอื เรยี กกนั สนั้ ๆวา่ “พระยาปลดั ” ทาใหไ้ ดเ้ ลอ่ื นบรรดาศกั ดต์ิ ามสามเี ป็ น “คณุ หญงิ โม”

3 ตกเขา้ ปี พ.ศ.๒๓๖๙ ในแผน่ ดนิ พระบาทสมเด็จพระน่ังเกลา้ เจา้ อยหู่ วั รชั กาลที่ ๓ เจา้ อนุวงศ์แหง่ เวยี งจันทรค์ ดิ ประกาศเอกราชไมข่ นึ้ กบั ไทย และไดเ้ ขา้ ตเี มอื งนครราชสมี า หวั เมอื งสาคญั ทางตะวนั ออกของไทยดว้ ย ขณะนัน้ เจา้ เมอื งและพระยาปลัดไดน้ าทหารไปราชการระงบั ขอ้ พพิ าททเี่ กดิ ขนึ้ ระหวา่ ง พระยาไกรสงคราม กบั หลวงยกกระบตั ร นอ้ งชาย เหลอื ทหารรกั ษาเมอื งเพยี งเล็กนอ้ ย ทาใหเ้ จา้ อนวุ งศย์ ดึ เมอื งนครราชสมี าไดอ้ ยา่ งงา่ ยดาย

4 แลว้ เจา้ อนุวงศ์ กก็ วาดตอ้ นชาวเมอื งนครราชสมี ากลบั เมอื งเวยี งจันทร์ ซงึ่ สว่ นใหญเ่ ป็ น ผหู ้ ญงิเด็ก และคนชรา โดยให“้ เพย้ี รามพชิ ยั ” เป็ นหัวหนา้ ควบคมุ เชลยศกึ คณุ หญงิ โม กเ็ ป็ นผหู ้ นงึ่ ทถี่ กู กวาดตอ้ นมาเป็ นเชลยศกึ คณุ หญงิ โมปลอบประโลมชาวบา้ นไมใ่ หต้ น่ืกลวั แลว้ ออกอบุ ายใหช้ าวบา้ นออ่ นนอ้ มตอ่ ทหารผคู ้ วบคมุ พรอ้ มทงั้ จดั สรุ าอาหารเลย้ี งดจู นเป็ นท่ีพอใจของทหารเวยี งจันทร์

5 เมอ่ื มาถงึ ทงุ่ สารดิ ทหารเวยี งจนั ทรส์ งั่ ใหพ้ กั แรม คณุ หญงิ โมสงั่ ใหห้ ญงิ สาวชาวบา้ นหลอกลอ่ ให ้ทหารดมื่ สรุ าจนเมามาย เมอื่ ทหารเมามายกนั พอสมควรแลว้ คณุ หญงิ โมก็สงั่ ใหช้ าวบา้ นเขา้ โจมตีทหารทคี่ วบคมุ พรอ้ มกบั แยง่ อาวธุ และเผาเกวยี นบรรทกุ กระสนุ ดนิ ดา ขณะนัน้ “นางสาวเหลอื ” ซงึ่ ทาหนา้ ทปี่ รนนบิ ตั เิ พยี้ รามพชิ ยั กล็ กุ ขนึ้ ควา้ ดาบจะฆา่ เพย้ี รามพชิ ยัแตก่ ลบั ถกู แยง่ ดาบกลบั คนื ไปได ้ จงึ วงิ่ หนอี อกมาจากทพี่ ัก เพย้ี รามพชิ ยั กว็ ง่ิ ตามออกมา พอดเี กวยี นบรรทกุ กระสนุ ดนิ ดาระเบดิ ขนึ้ พรอ้ มๆกนั ทัง้ สองถกู ระเบดิ เขา้ อยา่ งจงั เสยี ชวี ติ ทัง้ คู่

6 “นางสาวเหลอื ” ผนู ้ ี้ เป็ นบตุ รสาวของหลวงเจรญิ มรี ปู รา่ งหนา้ ตางดงามกวา่ ใครๆ คณุ หญงิ โมจงึมอบหมายใหท้ าหนา้ ทป่ี รนนบิ ตั เิ พย้ี รามพชิ ยั นับเป็ นสตรที กี่ ลา้ หาญและเสยี สละ สมควรไดร้ ับการยกยอ่ งอยา่ งยง่ิ เหตกุ ารณ์ครงั้ นท้ี าใหท้ หารเวยี งจันทรล์ ม้ ตายเป็ นจานวนมาก ทหารทเ่ี หลอื ก็กระจดั กระจายไปคนละทศิ ละทาง คณุ หญงิ โมจงึ รวบรวมชาวบา้ นแลว้ ตงั้ คา่ ยอยทู่ ท่ี งุ่ สารดิ จนกระทัง่ กองทหารของพระยาปลัดผเู ้ ป็ นสามตี ามมาทนั

7 เจา้ อนุวงศท์ ราบขา่ วก็ยกกองทพั มาปราบ แตพ่ า่ ยแพก้ องกาลังของคณุ หญงิ โม ชยั ชนะของคณุ หญงิ โมทาใหช้ าวบา้ นมาสมทบกนั มากขนึ้ เจา้ อนุวงศห์ วนั่ พระทัยเกรงวา่ ชาวเมอื งจะยกทัพมายดึเมอื งนครราชสมี ากลบั คนื จงึ เผาเมอื งนครราชสมี า แลว้ ยกทพั กลบั เวยี งจนั ทร์ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลา้ เจา้ อยหู่ วั โปรดเกลา้ ฯ ให ้ กรมพระราชวงั บวรมหาศกั ดพิ ลเสพย์ พรอ้ มเจา้ เมอื งและปลดั เมอื งนครราชสมี า ตดิ ตามทพั ของเจา้ อนุวงศไ์ ป ในทส่ี ดุ ก็จบั ตวั เจา้ อนุวงศไ์ ด ้ และยดึ เมอื งเวยี งจันทรเ์ ป็ นประเทศราชไดอ้ กี ดว้ ย

8 ในปี พ.ศ.๒๓๗๒ พระบาทสมเด็จพระน่ังเกลา้ เจา้ อยหู่ วั มพี ระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯแตง่ ตัง้ คณุ หญงิ โม ใหด้ ารงฐานันดรศกั ดเ์ิ ป็ น “ทา้ วสรุ นาร”ี พรอ้ มพระราชทานเครอ่ื งยศทองคาเป็ นบาเหน็จความชอบ ซงึ่ ขณะนัน้ คณุ หญงิ โมมอี ายุ ๕๘ ปี ทา้ วสรุ นารไี มม่ บี ตุ รและธดิ า ทา่ นถงึ แกอ่ นจิ กรรมเมอ่ื ปี พ.ศ.๒๓๙๑ รวมอายไุ ด ้ ๘๑ ปี อฐั ขิ องทา่ นบรรจไุ วใ้ นเจดยี ์ ณ วดั ศาลาลอย จ.นครราชสมี า

9 วรี กรรมของคณุ หญงิ โม ไดป้ รากฏเป็ นอนุสาวรยี ท์ า้ วสรุ นารี ซงึ่ อยใู่ นทา่ ยนื มอื ซา้ ยทา้ วสะเอวมอื ขวากมุ ดาบ อยบู่ นแทน่ ซงึ่ ภายในบรรจอุ ฐั ขิ องทา่ น ปัจจบุ นั อนุสาวรยี ท์ า้ วสรุ นารี ประดษิ ฐานอยดู่ า้ นหนา้ ของประตชู มุ พล จงั หวัดนครราชสมี า