หน่วยที่ 2

การบญั ชเี บ้อื งตน้ รหัสวชิ า 20201-1002 สาขาวชิ าการบญั ชี วทิ ยาลยั เทคนิคสมทุ รสงคราม

สมการบญั ชแี ละงบการเงนิ จดั ทาโดย ครโู สพศิ ม์ ประยูรหงษ์ สาขาวชิ าการบญั ชี

สนิ ทรัพย์ (Assets) หมายถึง ทรัพยากรที่อยู่ในการควบคุมของกิจการ ซึ่งเป็นผล ของเหตุการณใ์ นอดตี และกิจการคาดวา่ จะได้รับประโยชน์เชิงเศรษฐกิจจากทรัพยากรน้ันใน อนาคต” ซึ่งทรัพยากรทางเศรษฐกิจในท่ีน้ีก็คือ ส่ิงของท่ีเป็นท่ีต้องการของบุคคลท่ัวไป อาจ เปน็ สังหาริมทรัพยห์ รอื อสังหาริมทรพั ย์ แบง่ ออกเป็นดังนี้ คอื -สนิ ทรพั ย์มตี ัวตน (Tangible assets) -สนิ ทรพั ยไ์ ม่มีตัวตน (Intangible Asset) 2.1.1 สินทรัพยห์ มนุ เวียน (Current Assets) สินทรัพย์หมุนเวียน หมายถึง สินทรัพย์ท่ีมีสภาพคล่องสามารถเปล่ียนเป็นเงินสด หรือขายได้ภายใน 1 ปีของการดาเนินงานทางธุรกิจ เช่น เงินสดมีสภาพคล่องอยู่ในตัวเอง มากทส่ี ดุ เงินฝากธนาคาร ลูกหนี้ สินค้า วัสดสุ านกั งาน เป็นต้น

2.1.2 สินทรัพย์ไมห่ มุนเวยี น (Non–Current Assets) หมายถึง สินทรพั ย์ที่มไี ว้ใชใ้ น กจิ การเปน็ สนิ ทรพั ยท์ มี่ ีอายกุ ารใช้งานนาน ราคาแพง ไม่สามารถเปล่ียนเป็นเงินสดได้ภายใน 1 ปีของการดาเนินงาน มาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ที่ 1 (ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2552) เรื่อง การนาเสนองบการเงิน ระบุว่าสินทรัพย์ต้องจัดประเภทเป็นสินทรัพย์ไม่หมุนเวียนเมื่อเป็นไปตามเง่ือนไขข้อใดข้อ หนงึ่ ดงั นี้ 1. สินทรัพยน์ นั้ เป็นเงนิ สดหรอื รายการเทียบเท่าเงินสด 2. เป็นสินทรัพย์ทีก่ จิ การถือไวเ้ พื่อการคา้ หรอื ถอื ไว้ในระยะยาว 3. เป็นสนิ ทรัพย์ท่ีกิจการคาดว่าจะได้รับประโยชน์เชิงเศรษฐกิจจากสินทรัพย์ เหลา่ น้นั เกินรอบระยะเวลาการดาเนินงานตามปกติ

เน่ืองจากกิจการได้สินทรัพย์ไม่หมุนเวียนมาด้วยจุดประสงค์ที่แตกต่างกันดังน้ัน สินทรพั ย์ไมห่ มนุ เวยี นจึงประกอบดว้ ยบญั ชีต่าง ๆ ดงั น้ี 1. เงินลงทุนระยะยาว หมายถึง การลงทุนซ้ือหุ้นหรือพันธบัตรของกิจการอ่ืน เพ่อื หาดอกผลจากการลงทุนนั้นให้ยาวนานเกนิ กวา่ 1 ปี 2. ท่ดี ิน อาคาร และอปุ กรณ์ หมายถึง สนิ ทรพั ย์ท่ีมลี ักษณะคงทนถาวร 3. สินทรัพย์ไม่มีตัวตน หมายถึง สินทรัพย์ท่ีไม่สามารถสัมผัสได้ ไม่อาจ มองเหน็ ได้ 3.1 สิทธิบตั ร (Patents) 3.2 ลิขสิทธ์ิ (Copyrights) 3.3 สัมปทาน (Franchises) 3.4 ค่าความนิยม (Goodwill) 3.5 เครอ่ื งหมายการคา้ (Trademarks) 3.6 สิทธกิ ารเชา่ (Leasehold) 4. สินทรัพย์ไมห่ มุนเวียนอื่น

เมือ่ วันที่ 1 มนี าคม 2558 นายพจนไ์ ดส้ ารวจตนเองพบวา่ มีทรัพย์สนิ สว่ นตัวดงั น้ี เงนิ สด 100,000 บาท รถยนต์ 172,000 บาท อปุ กรณ์สานกั งาน 200,000 บาท รวมท้งั สนิ้ 472,000 บาท หมายเหตุ 1.ทรัพย์สินดงั กล่าวน้ใี นทางบญั ชีเรียกวา่ “สนิ ทรัพย์ (Asset)” 2.จะเห็นได้วา่ นายพจนม์ สี นิ ทรพั ย์สว่ นตัวทัง้ ส้นิ จานวน 472,000 บาท

ตอ่ ไปน้ีเปน็ รายการสนิ ทรพั ย์ของรา้ นเสรบี รกิ าร ซ่งึ มนี ายเสรเี ป็นเจา้ ของ

เม่อื วันท่ี 1 พฤษภาคม 2558 รา้ นนาวินบรกิ ารมสี นิ ทรัพยต์ า่ งๆ ดงั น้ี

นายหัวหนิ ได้สารวจขอ้ มลู ของกจิ การ มดี งั นี้ เงนิ สด 30,000 บาท เงินฝากธนาคาร 25,000 บาท วัสดุสานักงาน 12,000 บาท อาคาร 600,000 บาท รถยนต์ 750,000 บาท นายหวั หนิ มีสินทรัพย์ท้งั ส้นิ เทา่ ไร

แมบ่ ทการบัญชี (Accounting Framework) ได้กาหนดความหมายของคาว่าหน้ีสิน ไว้ ดงั นี้ หนี้สิน (Liabilities) หมายถึง ภาระผูกพันในปัจจุบันของกิจการ โดย ภาระ ผกู พนั ดงั กลา่ วเป็นผลของเหตกุ ารณ์ในอดีต ภาระผูกพัน หมายถึง หน้าท่ีหรือความรับผิดชอบที่ต้องปฏิบัติตามที่ตกลงไว้ ภาระผูกพันอาจมผี ลบังคับตามกฎหมาย 2.2.1 หนสี้ ินหมนุ เวยี น (Current Liabilities) ศพั ท์บญั ชีได้ให้ความหมายไวว้ ่า “หนสี้ ินซ่ึงมีระยะเวลาการชาระคืนภายใน 12 เดือน นบั จากวันที่ในงบแสดงฐานะทางการเงิน”

2.2.2 หน้ีสินไมห่ มุนเวยี น (Non–Current Liabilities) หรือหนี้สินระยะยาว (Long–Term Liabilities) หมายถึง ภาระผูกพันท่ีกิจการ มีต่อบุคคลภายนอกท่ตี ้องชาระคนื ใหเ้ สร็จส้ินเกินกวา่ 1 ปี มาตรฐานการบญั ชี ฉบับท่ี 1 (ปรบั ปรุง พ.ศ. 2552) เร่ือง การนาเสนองบการเงิน ระบุว่าหน้ีสินตอ้ งจดั ประเภทเปน็ หนี้สนิ ไม่หมนุ เวียนเมื่อเปน็ ไปตามเง่อื นไขขอ้ ใดข้อหน่ึง ต่อไปนี้ 1. หนีส้ นิ นั้นไม่สามารถชาระใหห้ มดไปภายใน 12 เดอื น 2. กจิ การคาดวา่ จะชาระหนี้คืนให้เจ้าหนี้เกนิ รอบระยะเวลาการดาเนนิ งานปกติ 2.1 เงนิ กู้จานอง หมายถึง เงินกูร้ ะยะยาว ซ่งึ กจิ การใชส้ ินทรัพยจ์ านองเป็นหลกั ประกันเงนิ กู้ 2.2 เงินกู้ หมายถึง เงนิ ก้รู ะยะยาว ซ่งึ กิจการก้มู าโดยมผี ูค้ ้าประกนั 2.3 หุ้นกู้ หมายถึง ตราสารที่แสดงการเป็นหนี้ ซ่ึงกิจการออกให้แก่ผู้ถือหุ้นกู้ท่ีนาเงินมาให้ กจิ การกูย้ ืมในระยะยาว 2.4 หน้สี นิ ไมห่ มนุ เวยี นอน่ื

ส่วนของเจ้าของ (Owner’s Equity) หมายถึง ส่วนได้เสียคงเหลือในสินทรัพย์ของ กิจการหลังจากหักหนส้ี นิ ท้งั ส้นิ 2.3.1 ส่วนของเจา้ ของมีลกั ษณะสาคญั ดงั นี้ 1.มูลค่าของส่วนของเจ้าของ คานวณหาได้จากการนามูลค่าสินทรัพย์รวมหักด้วย หน้สี นิ รวมของกจิ การ 2.ส่วนของเจ้าของจะเพิม่ ข้ึนเม่ือมกี ารเพ่มิ ทุน/หรือเมื่อมีผลกาไร และจะลดลงเม่ือ มีการลดทนุ /หรือเมื่อมีผลขาดทนุ จากการดาเนนิ งาน 2.3.2 สว่ นของเจา้ ของกิจการแบ่งออกเปน็ 3 ประเภท คอื 1. กจิ การเจา้ ของคนเดยี ว ส่วนของเจา้ ของ คอื ทนุ – ......... 2. กจิ การห้างหุน้ ส่วน สว่ นของผ้เู ปน็ หุน้ สว่ น คอื ทุน–นาย ก ทุน–นาย ข 3. กจิ การบรษิ ทั จากัด สว่ นของผู้ถือหุ้น คอื ทนุ หุ้นสามญั หรอื ทุนหนุ้ บรุ มิ สิทธ์ิ

สมการบญั ชี หมายถึง การแสดงความสัมพันธ์ระหว่างสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วน ของเจ้าของหรอื ทุน โดยแสดงความสมดลุ กนั อยเู่ สมอ เขยี นในรูปสมการได้ดังน้ี สมการบัญชี หรือ หรือ

ในกรณีต้องการคานวณหาสินทรัพย์ หน้ีสิน หรือส่วนของเจ้าของตัวใดตัวหน่ึงให้ ย้ายข้างตามหลกั คณิตศาสตร์ เช่น ถ้าต้องการคานวณหาสว่ นของเจา้ ของหรือทนุ ถา้ ต้องการคานวณหาหน้ีสนิ

เมอ่ื วันที่ 1 มกราคม 2561 กิจการมหี น้ีสนิ ทั้งสน้ิ 55,000 บาท และมีส่วนของ เจ้าของ (ทนุ ) จานวน 230,000 บาท ใหค้ านวณหาสนิ ทรพั ย์โดยใชส้ มการบัญชี

งบแสดงฐานะทางการเงิน (Statement Of Financial Position) หมายถึง งบที่แสดงฐานะทางการเงินของกิจการ ณ วันใดวันหน่ึง ว่ามี สินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจ้าของหรือทุนเท่าไร การทางบแสดงฐานะการเงินต้องอาศัยหลักสมการ บัญชี เพ่อื แสดงความสมดลุ กนั ทัง้ 2 ด้าน การจัดทางบแสดงฐานะการเงนิ การจัดทางบแสดงฐานะการเงินแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบ คือ แบบบัญชี (Accounting Form) และแบบรายงาน (Report Form) ดังน้ี

1.แบบบญั ชี (Accounting Form) จะใชแ้ บบฟอรม์ คลา้ ยกับบัญชีแยกประเภทมีลักษณะคล้าย ตวั “T” แบ่งออกเปน็ 2 ดา้ น ทางด้านซา้ ยมอื จะแสดงรายการของสินทรัพย์ ส่วนทางด้านขวามือจะ แสดงรายการของหน้สี นิ และสว่ นของเจ้าของ ซึ่งรูปแบบนี้จะเป็นรูปแบบท่ีไม่เป็นทางการในการใช้ดู ข้อมลู ภายในกิจการแต่เพอ่ื ความสะดวกในการแสดงความสัมพนั ธ์ของสมการบญั ชี หรือการวิเคราะห์ รายการค้าใหง้ า่ ยต่อความเขา้ ใจจงึ ต้องนามาศึกษาในหนว่ ยการเรยี นน้ี ขั้นตอนการจดั ทางบแสดงฐานะการเงนิ แบบบญั ชี มีดงั นี้ ขัน้ ที่  เขยี นหัวงบแสดงฐานะการเงนิ 3 บรรทดั บรรทัดที่ 1 เขยี นชอื่ กจิ การ บรรทัดท่ี 2 เขียนคาว่า “งบแสดงฐานะการเงิน” บรรทัดท่ี 3 เขียนวัน เดือน ปี ท่ีจดั ทางบแสดงฐานะการเงนิ ข้นั ที่  ทางดา้ นซา้ ยมอื ใหเ้ ขียนรายละเอยี ดของสนิ ทรัพย์ แสดงรายการต่างๆ ของสินทรัพย์ ทก่ี จิ การมอี ยู่ ขน้ั ท่ี  ทางดา้ นขวามอื ให้เขียนรายละเอียดของหนส้ี นิ และส่วนของเจ้าของทก่ี ิจการมีอยู่ ขัน้ ที่  รวมยอดทง้ั 2 ดา้ นใหเ้ ทา่ กนั และอยใู่ นระดบั เดยี วกัน



2.แบบรายงาน (Report Form) จะใช้แบบฟอร์มของประกาศกรมพัฒนาธุรกิจการค้า เรื่องกาหนด รายการย่อท่ีตอ้ งมใี นงบการเงนิ ซึง่ เป็นรูปแบบที่ต้องนาเสนออยา่ งเป็นทางการ ขั้นตอนการจัดทางบแสดงฐานะการเงนิ แบบรายงานมีดังนี้ ขัน้ ท่ี เขยี นหัวงบแสดงฐานะการเงิน 3 บรรทดั บรรทดั ท่ี 1 เขยี นชอื่ กิจการ บรรทดั ที่ 2 เขยี นคาว่า “งบแสดงฐานะการเงนิ ” บรรทัดที่ 3 เขียนวัน เดอื น ปี ทจ่ี ัดทางบแสดงฐานะการเงิน ขัน้ ที่ เขียนคาว่า “สินทรัพย์” ไว้ตรงกลางกระดาษตอนบน เขียนหัวข้อสินทรัพย์หมุนเวียนและ สินทรัพย์ไม่หมนุ เวยี นพร้อมรายละเอียดต่างๆ ของสนิ ทรัพย์ท่กี ิจการมีอยู่ แล้วรวมยอดทัง้ หมดของสินทรัพย์ ขนั้ ที่ เขียนคาว่า “หนี้สินและส่วนของเจ้าของ” ไว้ตรงกลางกระดาษต่อจากสินทรัพย์ให้แสดง รายการท่ีเป็นหนีส้ ินหมนุ เวยี นและหน้สี ินไม่หมนุ เวียนกอ่ นและตามด้วยรายการทเี่ ปน็ ส่วนของเจ้าของ แล้วรวม ยอดทั้งหมดของหน้ีสนิ และสว่ นของเจ้าของซ่ึงจะมยี อดเทา่ กบั สินทรพั ย์



ตอ่ ไปนี้เปน็ รายการสินทรัพย์ หนี้สินของร้านปรุงแต่งบริการซึ่งนายปรุงเป็นเจ้าของ ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2564 มีเงินสด 20,000 บาท เงินฝากธนาคาร 50,000 บาท ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์ 260,000 บาท รถยนต์ 300,000 บาท และเจ้าหนก้ี ารค้า 80,000 บาท ให้ทา 1.แทนคา่ ในสมการบัญชี 2.งบแสดงฐานะการเงิน 1.แทนค่าในสมการบญั ชี (A) 630,000 = (L + OE) 80,000 + 550,000 บาท 630,000 = 630,000 2.งบแสดงฐานะการเงิน ณ วันที่ 31 ธนั วาคม 2558 สนิ ทรัพย์ = หนส้ี นิ + สว่ นของเจา้ ของ ส่วนของเจา้ ของ = 20,000 + 50,000 + 260,000 + 300,000 - 80,000 = 630,000 - 80,000 = 550,000 บาท