023

มอํ จอื้ แนวคิดบางสว่ นของนกั คดิ นกั ปรัชญา นักการเมอื งในสมัยชุนชิว-จ้าน-กว๋อ ท่มี นี ามวา่ \"มอ่ จ้ือ\" ใครดกี วา่ กัน โครบา้ วิจารณข์ งจอ้ื อปุ สรรคทข่ี ดั ขวางความรกั อันไพศาล โรคขี้ขโมย อธษิ ฐานต่อพระเจา้ ทาดตี อ้ งให้คนรู้ ไม่มภี ูติผี ไยตอ้ งศึกษาพิธีเซ่นไหว้ เลน่ ดนตรีเพราะอยากฟงั ดนตรี บัณฑติ หยเู ก่งกว่าทารกหรือไม่ คณุ ธรรมล้าคา่ ทส่ี ุด ปาบ 6 ประการ อย่าทิ้งคุณธรรมเป็นอันขาด รูก้ บั ทา ตอ้ งเป็นเอกภาพกัน อยากเปน็ คนดี แตไ่ มย่ อมใหค้ นอนื่ ชว่ ยเหลอื เลี้ยงนักรบดีกวา่ เลย้ี งผหู้ ญิง ศษิ ย์ที่เห็นแก่ลาภยศสรรเสรญิ งานที่ไดก้ าไรหลายร้อยเท่าตัว ใช้งานไม่เหมาะสม ไหวเ้ จา้ ขอพร ขายคุณธรรม หลกั การสอน ทานายอนาคต งานทกุ อยา่ งต้องมหี ลักเกณฑ์

เทคนคิ ในการสรรหาคนดี คนเก่ง เหตุผลในการมอบอานาจให้คนดี ขอ้ ดีของการเลือกใชค้ นดี ใครดีกวาํ กนั ......อ๋หู มําจือถามมอํ จือ้ วาํ \"แม๎วาํ ทาํ นจะรกั บา๎ นเมืองหนกั หนา แตํบ๎านเมืองกไ็ มเํ หน็ ได๎ประโยชนจ์ ากทาํ น แม๎วาํ ข๎าพเจา๎ จะไมํ รักบา๎ นเมือง แตบํ า๎ นเมืองก็ไมํเคยไดร๎ บั ผลรา๎ ยอะไรจาก ข๎าพเจา๎ ตาํ งไมํมผี ลเหมือนกนั แล๎วทาไมทาํ นจะต๎องนกึ อยูํ เร่อื ยวํา ความคิดของทาํ นเปน็ ความคิดทถี่ กู ต๎อง ความคดิ ของ ข๎าพเจา๎ เป็นความคิดท่ผี ิด?\" ......มอํ จอ้ื ตอบวาํ \"สมมตวิ าํ เวลานี้ มคี น ๆ หนึง่ มาวางเพลงิ ที่น่ี แลว๎ กม็ ีคนอกี คนหนง่ึ รีบห้ิวนา้ เตรยี มจะมาชวํ ยดับไฟ ขณะเดียวกันก็มคี นอีกคนหนง่ึ ถือเช้ือเพลงิ เตรยี มจะมาโหมไฟ ให๎แรงขึน้ การต้งั ทาํ ของคนสองคนน้ตี ํางไมมํ ผี ลอะไรตํอเพลิง ที่กาลังลุกไหม๎ แตใํ นความร๎สู ึกของทาํ น ทาํ นคิดวาํ คนสองคน นี้ ใครดีกวํากัน?\" ......อูห๋ มําจอื ตอบวํา \"ข๎าพเจ๎าคดิ วําคนทหี่ ิว้ นา้ เตรียมจะชํวย ดบั ไฟนน้ั มเี จตนาท่ีถูกต๎อง สํวนคนทถ่ี ือเชอื้ เพลิงเตรียม กระพือไฟให๎ลุกแรงน้ันมีเจตนาท่ไี มถํ ูกตอ๎ ง\" ......มอํ จือ้ กลําววํา \"เหตุผลเดยี วกัน ขา๎ พเจ๎าก็รูส๎ ึกวาํ เจตนา ของขา๎ พเจ๎านัน้ ถกู ต๎อง และเหน็ วําเจตนาของทาํ นนั้นไมํ ถูกต๎อง\" โรคบา๎ ......อู๋หมําจอื กลําวกบั มํอจอ้ื วาํ \"ทาํ นพิทักษค์ วามถูกต๎องชอบ ธรรม กไ็ มเํ หน็ วาํ คนอนื่ เขาจะเคารพนบั ถืออะไรทําน ผีสาง เทวดากไ็ มเํ หน็ ดลบันดาลความสขุ ความเจริญอะไรใหท๎ ําน แตํ ทาํ นก็ยังจะทาอกี ชาํ งเป็นโรคบา๎ แทๆ๎ \" ......มอํ จอ้ื กลาํ ววํา \"สมมติวําทํานมคี นรับใชอ๎ ยูสํ องคน คน หนงึ่ เห็นทํานจึงจะทางาน ไมํเห็นทํานกไ็ มํทางาน สวํ นอกี คน หน่งึ เห็นทาํ นเข๎าก็ทางาน ไมเํ หน็ ทาํ นเขาก็ยงั ทางาน คนรบั ใชส๎ องคนนี้ ทํานชอบคนไหน?\" ......อหู๋ มําจอื ตอบวาํ \"ขา๎ พเจ๎ายอํ มชอบคนทเี่ หน็ ข๎าพเจา๎ ก็ ทางาน ไมเํ ห็นข๎าพเจา๎ เขากย็ งั ทางาน\" ......มํอจอ้ื กลาํ ววํา \"ถา๎ เชนํ นน้ั ทาํ นกช็ อบคนบ๎าเหมอื นกนั นะ

ซี\" วิจารณ์ขงจื้อ ......เยํกงจ่ือเกา มหาอามาตย์แหํงแคว๎นฉํูถามขงจ้อื ถึง นโยบายทางการเมืองวาํ \"นกั การปกครองทส่ี ามารถ ควรจะมี นโยบายทางการเมืองเชํนไร?\" ......ขงจอื้ ตอบวาํ \"นักการปกครองท่ีสามารถ จะตอ๎ งทาใหผ๎ ทู๎ ี่ หาํ งไกลเขา๎ มาชิดใกล๎ ขนึ้ ตํอ ทาใหล๎ กู นอ๎ งเกาํ ปรบั ปรงุ เปล่ียนแปลงตนเองเสยี ใหมํ\" ......หลังจากได๎ยินคาสนทนาเหลาํ น้ีแลว๎ มอํ จ้ือก็วจิ ารณ์วํา \"เยกํ งจอ่ื เกาตั้งคาถามไมเํ หมาะสม ขงจ้อื ก็ตอบไมํถูก ทาไมเยํ กงจื้อเกาจะไมทํ ราบเลําวาํ ผู๎ท่ีสันทัดในการปกครองจะต๎องทา ใหผ๎ ๎ทู ่หี ํางไกลหันกลบั มาชดิ ใกล๎ ขึน้ ตํอ และทาใหล๎ ูกน๎อง เกําๆ ปรบั ปรุงเปลีย่ นแปลงตนเองเสียใหมํ ในเมื่อรูแ๎ ล๎ว ยงั จะ ถามขงจ้อื ทาไมอีกเลาํ ? สํวนขงจื้อเลาํ กไ็ มํนาความร๎ทู คี่ นอ่ืน ยงั ไมํร๎ูไปบอกใหเ๎ ขารู๎ แตดํ นั ตอบในสิ่งทคี่ นอ่ืนเขาร๎ูอยแํู ล๎ว แล๎วมันมปี ระโยชน์อนั ใดเลาํ เพราะฉะนน้ั ข๎าพเจ๎าจึงเห็นวาํ เยํ กงจือ่ เกาตั้งคาถามได๎ไมํเหมาะสม สํวนขงจ้อื ก็ตอบไมํถูก\" อุปสรรคที่ขดั ขวางความรกั อนั ไพศาล ......อู๋หมาํ จอื กลําวกับมงํ จ้อื วาํ \"ข๎าพเจ๎าไมเํ หมอื นทําน ข๎าพเจา๎ ไมสํ ามารถมคี วามรักอนั ไพศาล ข๎าพเจา๎ รกั ชาวโจ วมากกวาํ ชาวแยํ รกั ชาวหลูมํ ากกวําชาวโจว รักคนบ๎าน เดยี วกนั มากกวําชาวหลํู รักคนในบา๎ นมากกวาํ คนนอกบา๎ น รัก พอํ แมมํ ากกวาํ ญาตพิ ีน่ ๎อง รักตวั เองมากกวํารกั พอํ แมํ เพราะวาํ คนทีย่ ่ิงใกลช๎ ิดขา๎ พเจ๎า ข๎าพเจ๎าก็ยิ่งเอาใจใสํอยาํ งลกึ ซงึ้ การ ทีม่ นษุ ยร์ กั คนท่ีใกลช๎ ดิ กับตนเองน้ัน มนั เป็นเรื่องธรรมดา ......\"ถ๎าหากข๎าพเจ๎าถกู ทุบตี ข๎าพเจา๎ ยอํ มรูส๎ ึกเจ็บปวด แตํถา๎ คนอ่ืนถูกทบุ ตขี า๎ พเจ๎ายอํ มไมํรส๎ู กึ เจบ็ ปวด ในเม่อื เป็นเชนํ น้ี แลว๎ ทาไมข๎าพเจา๎ จะไมปํ กปอ้ งตรงที่รูส๎ ึกเจ็บปวดแตกํ ลบั จะ ไปปกป้องไอ๎ตรงท่ีไมํรสู๎ กึ เจบ็ ปวดเลาํ ? ......\"ดว๎ ยเหตุน้ี ขา๎ พเจา๎ จึงต๎องฆําคนอื่นเพ่อื ผลประโยชน์ของ ตวั เอง ไมํมีทางฆําตวั เองเพ่ือผลประโยชน์ของผ๎ูอื่นโดย เดด็ ขาด\" ......มอํ จ้ือกลําววาํ \"ความคดิ แบบนขี้ องทําน ทํานเตรยี มจะ เก็บมันไวใ๎ นใจคนเดียว หรอื คิดจะเผยแพรไํ ปสํูผูอ๎ ืน่ ?\" ......อหู๋ มาํ จือตอบวํา \"ทาไมข๎าพเจ๎าจะต๎องอาพรางซอํ นแร๎นค วามคดิ อํานของตนเอง ขา๎ พเจา๎ จะเผยแพรํใหส๎ าธารณชน รับทราบ\"

......มอํ จอ้ื กลําววํา \"ถา๎ เชํนนัน้ สมมตวิ ํา มคี นๆ หนึ่งเกดิ เช่อื ถอื หลกั เหตผุ ลของทาํ น คนๆ นนั้ กจ็ ะฆาํ ทาํ นเพ่อื ผลประโยชนข์ องตัวเขาเอง และถา๎ เกิดมคี นสกั สิบคนเช่ือถอื หลักเหตุผลของทาํ น คนทัง้ สิบน้ีก็จะฆําทําน และถ๎าคนทั้ง โลกตํางเชื่อถอื หลกั เหตุผลของทําน คนทงั้ โลกกจ็ ะฆําทําน เพื่อผลประโยชนข์ องตนเอง ถูกไหม?\" ......\"ในดา๎ นตรงกันขา๎ ม ถา๎ หากมีคนๆ หนง่ึ ไมสํ นับสนนุ ทฤษฎี ของทําน คนๆ นัน้ กจ็ ะฆําทาํ น เพราะเห็นวาํ ทาํ นใช๎คาพูดทไี่ มํ เปน็ สิรมิ งคลนม้ี อมเมาชาวบา๎ น ถ๎าหากมคี นสกั สบิ คน ไมเํ ช่ือ ทฤษฎขี องทําน คนทง้ั สบิ นีก้ จ็ ะฆาํ ทําน ถา๎ หากคนทั้งโลกตาํ ง ไมเํ ชอ่ื ทฤษฎขี องทาํ น ทุกคนพากันเหน็ วาํ คาพูดของทาํ นเป็น คาพูดอัปมงคลฝูงชนที่บ๎าคลั่งก็จะรุมกันฆําทาํ น\" ......\"คนทเ่ี ชื่อทาํ น กค็ ิดจะฆาํ ทาํ น คนท่ไี มํเช่อื ทําน กค็ ดิ จะ ฆาํ ทํานเชํนกนั ถ๎าหากทาํ นปา่ วประกาศทศั นคติของทาํ น ออกไป ก็เทาํ กับเปน็ การหาภัยมาสูํตัว\" ......\"ทาํ นพดู ออกไปแล๎วมีประโยชนอ์ ะไรหรอื เปลาํ ถ๎าหากไมํ มแี ตํยังดนั ทุรงั จะพูด มเิ ทํากับเมือ่ ยปากเปลาํ ๆ ดอกหรอื \" โรคขขี้ โมย ......มอํ จอื้ กลําวกบั ทาํ นออ๋ งหลูํหยางเหวินวํา \"เวลาน้ี ทีน่ ่ีมี คนๆ หนึ่ง เขามีอาหารอดุ มสมบรู ณท์ ้ังหมเู หด็ เปด็ ไกํ เหลา๎ ยา ปลาปิ้งมมี ากมายเป็นภูเขาเลากา พํอครัวของเขาไดป๎ รุง อาหารเลศิ รสให๎เขาทานทกุ วัน เขากนิ ท้งิ กนิ ขว๎าง แตคํ รั้นเหน็ ขนมปงั แขง็ ๆ ของชาวบ๎านเขา๎ ก็กลับจอ๎ งมองดว๎ ยความสนใจ ขโมยขนมปงั แขง็ ๆ นัน้ มากินเสีย ไมํทราบวําเป็นเพราะอาหาร ดๆี ของคนๆ น้ัน มนี ๎อยเกินไปหรือเปน็ เพราะเขามีนสิ ยั ขี้ขโมย กันแน?ํ \" ......ทํานอ๋องตอบวํา \"เขาคงจะมนี สิ ัยขี้ขโมยมากกวํา\" ......มอํ จ้ือกลาํ วตํอไปวาํ \"ถ๎าเชนํ นั้น ข๎าพเจ๎าใครถํ ามทํานวาํ ในประเทศของทาํ นมีทน่ี ารกร๎างอยมํู ากมาย จะบกุ เบกิ อยาํ งไร กไ็ มํหวาดไมไํ หว แลว๎ ยงั มีเมอื งรา๎ งอกี หลายเมือง จะอยูํ อยํางไรก็อยไูํ มหํ มด แตคํ รนั้ เหน็ ท่ีดนิ ของแควน๎ ซงํ กบั แควน๎ เจง้ิ เข๎า ทํานก็คดิ จะครอบครองทาํ เดียว พฤตกิ รรมของทาํ น แตกตาํ งจากคนๆ น้ันหรอื ไม?ํ \" ......ทํานอ๋องหลตูํ อบวาํ \"ข๎าพเจ๎าเหมือนคนๆ นั้นไมํมีผิด ตําง มีนสิ ยั ข้ขี โมย เหมือนๆ กัน\" อธษิ ฐานตํอประเจา๎ ......ซ่วิ ซุนเซาํ กบั เมง่ิ ปอ๋ ฉาํ ง ตํางเป็นมหาอามาตย์บริหารการ ปกครองในแคว๎นหลํดู ๎วยกัน คนท้ังสองตํางระแวงแคลงใจซ่งึ กนั และกนั ไมํยอมเช่อื ใจกนั ดงั นน้ั จงึ เดนิ ทางมาอธิษฐานกับ

พระเจ๎าในศาลเจ๎า ......\"พระผ๎ูเปน็ เจ๎า โปรดดลบนั ดาลใหเ๎ ราคืนดกี ันด๎วยเถิด\" ......มอํ จอ้ื ทราบเขา๎ ก็วจิ ารณ์ \"การกระทาเชํนนี้ ชาํ งโงเํ งําเสยี เหลอื เกนิ ไปศาลเจ๎าอธิษฐานวํา ...พระผูเ๎ ปน็ เจ๎า โปรดดล บันดาลใหเ๎ ราคนื ดกี นั ด๎วยเถิด...ไรส๎ าระสน้ิ ดี\" ทาดตี ๎องใหค๎ นร๎ู ......กงเมงิ่ จื่อกลาํ วกับมํอจอื้ วํา \"ถา๎ หากกาลงั ทาความดีจรงิ ๆ ใครเลาํ จะไมรํ ?ู๎ ทาไมตอ๎ งโฆษณาตวั เองด๎วย เหมอื นกับ ผ๎ูวิเศษท่มี เี วทย์มนต์ขลังมากๆ แมจ๎ ะธดุ งค์อยํูในปา่ ลึก ผ๎คู นก็ ยังแหํกนั ไปหา เอาข๎าวของปัจจยั ไปถวาย เรียกวาํ มวี ัตถปุ จั จยั เหลือกนิ เหลอื ใชท๎ เี ดยี วแหละ หรือจะเปรียบกบั สาวงามชาวปา่ กไ็ ด๎ แม๎เธอจะอาศยั อยใํู นป่าในดอย ไมํเคยออกสังคม แตกํ ็มี ชายหนุํมจานวนมากมาขอแตํงงานกบั เธอ ถา๎ หากผ๎ูหญงิ คนนี้ เที่ยวโฆษณาหาคไํู ปทัว่ พวกผช๎ู ายกลบั ไมํอยากไดเ๎ ธอเสยี อกี เวลานีท้ าํ นเทยี่ วโฆษณาทฤษฎขี องตนเอง มิใชเํ ป็นการ เหน่ือยเปลําดอกหรือ?\" ......มํอจื้อตอบวํา \"โลกในทกุ วนั นส้ี บั สนวํนุ วายมาก จรงิ อยํู คนที่อยากไดผ๎ หู๎ ญิงสวยๆ ไปเป็นเมยี นั้นมีอยํมู าก ผู๎หญิงสวยๆ ไมํจาเป็นตอ๎ งออกไปขา๎ งนอก กม็ ีคนจานวนมากมาสขูํ อถึง บา๎ น แตคํ นที่แสวงหาความดีนน้ั มนี ๎อยเหลือเกนิ ถา๎ หากไมํ โฆษณาตัวเอง พยายามอบรมบํมสอนคน ผูค๎ นกไ็ มํร๎จู ักเรา\" ......\"สมมติวํามีหมอดอู ยูํ 2 คน ก็เกํงดว๎ ยกนั ท้งั คูนํ ัน่ แหละ แตํ คนหนงึ่ ออกไปขา๎ งนอกเที่ยวดโู ชคชะตาราศใี ห๎ชาวบ๎าน สวํ น อกี คนหน่ึงเฝา่ อยํูแตใํ นบ๎าน ข๎าพเจา๎ ขอถามทาํ นวํา เซง็ ลข้ี อง ใครจะดีกวํากนั ?\" ......กงเม่ิงจ่อื ตอบวาํ \"เซ็งล้ีของคนทอ่ี อกไปดูหมดข๎างนอก ยอํ มดกี วาํ \" ......มอํ จือ้ กลําววํา \"ภารกจิ การพทิ กั ษ์ความถกู ต๎องชอบธรรม ก็เหมอื นกบั หมอดสู องคนนนั้ น่ันแหละ ต๎องออกไปขา๎ งนอก เทยี่ วพดู เที่ยวโนม๎ นา๎ วจูงใจคนจงึ จะได๎ผลดี เพราะฉะน้ัน ทาไมขา๎ พเจ๎าจงึ จะไมํออกไปขา๎ งนอกเทยี่ วพดู เทีย่ วโฆษณา ทฤษฎีของขา๎ พเจา๎ ตํอชาวบา๎ นเลํา?\" ไมํมภี ูตผิ ี ไยต๎องศกึ ษาพิธีเซํนไหว๎ ......กงเมงิ่ จ่ือกลาํ ววํา \"ผีสางเทวดา ไมํมดี อก\" ......และพูดอีกวาํ \"บัณฑติ พงึ ศกึ ษาพธิ ีเซนํ ไหว๎\" ......มํอจ้ือจึงย๎อนวาํ \"ในเม่ือทาํ นไมเํ ชอื่ วํามผี ีสางเทวดา แลว๎ ไยตอ๎ งศกึ ษาพิธีเซนํ ไหวเ๎ ลํา? การกระทาเชํนนี้ ไมํผดิ อะไรกับ การร๎วู าํ ไมมํ แี ขก แตํยังจะศึกษามารยาทในการต๎อนรบั แขก ไมํ

มีปลาให๎จบั แตยํ งั จะถักแห ทํานวํานาํ ขันหรอื ไม?ํ \" เลํนดนตรเี พราะอยากฟังดนตรี ......มํอจ้อื ถามบัณฑติ หยคู นหน่งึ วํา \"ทํานเลนํ ดนตรที าไม?\" ......บัณฑิตหยูตอบวาํ \"ข๎าพเจา๎ เลํนดนตรีเพราะอยากฟงั ดนตรี\" ......มํอจ้ือกลาํ ววาํ \"ทาํ นไมไํ ด๎ตอบคาถามของขา๎ พเจ๎านี่นา\" ......\"ถ๎าหากขา๎ พเจ๎าถามวาํ ทาํ นสรา๎ งบา๎ นทาไม\" ......\"ทาํ นตอบวํา หนา๎ หนาวจะไดห๎ ลบลมหนาว หนา๎ ร๎อยจะได๎ หลบลมร๎อน อีกทั้งเป็นการแบงํ ก้ันโลกสํวนตวั ออกจากโลก ภายนอก ชาญหญงิ จะได๎มเี สน๎ แบํงท่แี ตกตํางกนั \" ......\"อยาํ งน้ีจึงจะเรียกได๎วําทาํ นไดน๎ าเอาเหตุผลทวี่ าํ ทาไมจึง สร๎างบา๎ นมาตอบแกํขา๎ พเจา๎ ......\"เวลานีข้ ๎าพเจ๎าถามทํานวําทาไมจึงเลนํ ดนตรี\" ......\"ทํานกลบั บอกวาํ เพราะอยากฟงั ดนตรี\" ......\"การตอบคาถามแบบน้ีกเ็ หมือนกับการทขี่ า๎ พเจา๎ ถามทาํ น วาํ ทาไมจึงสร๎างบา๎ น แตทํ าํ นกลบั ตอบวํา สร๎างบา๎ นเพราะ อยากได๎บา๎ น ซ่ึงเทาํ กบั ไมํมีคาตอบใชหํ รอื ไม?ํ \" บณั ฑติ หยูเกํงกวาํ ทารกหรือไมํ ......กงเมิ่งจือ่ กลาํ ววาํ \"ประเพณีทีก่ าหนดใหไ๎ วท๎ ุกข์ 3 ปี กาหนดขึ้นเพ่อื ให๎คนเราร๎จู กั คดิ ถงึ พํอแมํเหมือนเด็กทารก\" ......มํอจ้ือกลาํ ววาํ \"เดก็ ทารกไรเ๎ ดียงสา พวกเขาจึงตดิ พอํ แมํ ยามใดทีไ่ มํไดร๎ บั ความรกั ความเอาใจใสํจากพํอแมํ ก็จะร๎องไห๎ จา๎ ทั้งนี้เพราะเหตอุ นั ใดเลํา? กเ็ พราะวําทารกนั้นโงบํ รสิ ทุ ธิ์ น่นั เอง\" ......\"เวลานี้ พวกบัณฑติ หยูกลับกาหนดใหไ๎ วท๎ กุ ข์ 3 ปี เพ่ือ เรยี กรอ๎ งให๎ผู๎คนคดิ ถึงพํอแมหํ รอื ติดพํอตดิ แมเํ หมอื นตอนทีย่ ัง เป็นเดก็ ทารก ข๎าพเจ๎าใครถํ ามวํา สติปัญญาของบัณฑิตหยู ดีกวาํ เดก็ ทารกหรอื ไม?ํ \" คุณธรรมลา้ คําทส่ี ดุ ......มํอจอ้ื กลําววํา \"สรรพส่ิงในโลกนี้ ไมมํ ีอะไรสาคัญเกินกวาํ คุณธรรม\" ......\"ถา๎ หากมคี นบอกเราวํา ..ขา๎ เอาหมวกและรองเทา๎ ให๎เจ๎า แล๎วเจา๎ ก็จงมอบแขนและขาให๎ข๎า เอาไหม?\" ......\"ข๎าพเจ๎าคดิ วาํ คงจะไมํมใี ครเอา เพราะอะไร ก็เพราะวํา หมวกกบั รองเท๎าไมสํ าคญั เทาํ กบั มอื และเท๎า\" ......\"หรือถ๎ามใี ครพูดวาํ ข๎าจะมอบแผนํ ดนิ ให๎เจ๎า แตํเจ๎าตอ๎ ง

มอบชีวติ ให๎ข๎าเจา๎ จะเอาไหม\" .....\"ขา๎ พเจา๎ คิดวาํ กค็ งไมํมใี ครเอาเหมอื นกนั เพราะอะไรหรือ ก็เพราะวาํ แผํนดินไมสํ าคญั เทาํ กบั ชีวิตของตัวเองนะซี\" ......\"แตวํ ํา มนุษย์กลบั ยอมตาย เพอ่ื ส่งิ หนึ่ง สิง่ น้ันคือ คณุ ธรรม เพราะฉะนั้น ขา๎ พเจา๎ จงึ กล๎าพูดได๎เต็มปากวาํ คณุ ธรรมสาคัญกวาํ ชีวิต ในโลกนีไ้ มมํ ีส่งิ ใดลา้ คาํ เกนิ กวํา คุณธรรมอีกแล๎ว\" ปาบ 6 ประการ ......มอํ จื้อกลําววาํ \"ควรละทง้ิ อารมณ์ร๎าย 6 ชนิด คือ รกั โลภ โกรธ หลง ดีใจ เสียใจ ยามวาํ ง ควรใชค๎ วามคิดอยํางลกึ ซงึ้ ยามพูด ควรสอนให๎ผูค๎ นรกั ความถกู ตอ๎ งชอบธรรม ยามกระทา ควรทางานท่ีเปน็ ประโยชน์ตอํ มนุษยชาติ ถา๎ หากทาได๎เชนํ นี้ ......\"ถา๎ หากมคี นบอกเราวํา ..ข๎าเอาหมวกและรองเทา๎ ให๎เจา๎ แลว๎ เจ๎ากจ็ งมอบแขนและขาให๎ข๎า เอาไหม?\" ......\"ขา๎ พเจ๎าคดิ วําคงจะไมมํ ีใครเอา เพราะอะไร กเ็ พราะวาํ หมวกกบั รองเท๎าไมสํ าคญั เทํากับมอื และเทา๎ \" ......\"หรอื ถา๎ มีใครพดู วาํ ขา๎ จะมอบแผนํ ดินใหเ๎ จา๎ แตํเจ๎าตอ๎ ง มอบชวี ิตใหข๎ ๎าเจ๎าจะเอาไหม\" .....\"ข๎าพเจ๎าคดิ วํากค็ งไมํมีใครเอาเหมอื นกัน เพราะอะไรหรือ กเ็ พราะวาํ แผนํ ดินไมสํ าคัญเทํากบั ชวี ติ ของตวั เองนะซี\" ......\"แตวํ ํา มนษุ ยก์ ลับยอมตาย เพ่ือส่ิงหนง่ึ สิง่ นัน้ คือ คณุ ธรรม เพราะฉะนนั้ ขา๎ พเจา๎ จงึ กล๎าพดู ไดเ๎ ต็มปากวํา คุณธรรมสาคัญกวําชีวิต ในโลกนไี้ มํมีสงิ่ ใดลา้ คาํ เกินกวํา คุณธรรมอกี แลว๎ \" อยาํ ทิ้งคณุ ธรรมเปน็ อันขาด ......มํอจอ้ื กลาํ วกับลกู ศษิ ยว์ าํ \"ยามใดทพี่ วกเจ๎าไมํอาจพทิ กั ษ์ ความเปน็ ธรรมก็ไมํควรบดิ เบอื นความเปน็ ธรรมใหส๎ อดคลอ๎ ง กับพวกเจา๎ อยําทิ้งคณุ ธรรมเด็ดขาด เรอื่ งน้ีกค็ ลา๎ ยกบั ชํางไม๎ ที่ทาเฟอร์นิเจอรไ์ มํสาเรจ็ พวกเขาก็ไมเํ คยทงิ้ เครอื่ งไม๎ เครอ่ื งมือของตน\" รก๎ู ับทา ต๎องเปน็ เอกภาพกนั ......มํอจื้อกลําววาํ \"สมมติวาํ เวลานี้มีคนตาบอดคนหนง่ึ อยูทํ ่นี ี่ และพูดวาํ ปนู เปน็ สีขาวถาํ นหนิ เปน็ สดี า คนตาดๆี กค็ งไมกํ ลา๎ วาํ เขาพูดไมํถูก\" ......\"แตวํ ํา ถา๎ เอาของสีขาวกบั ของสีดามาปนรวมๆ กัน แลว๎ เรียกคนตาบอดคนน้นั มาแยกแยะวาํ อะไรเป็นสีขาว อะไรเปน็ สี

ดา คิดวําเขาคงจะแยกไมํออกแนํนอน เพราะฉะนนั้ คนตาบอด จงึ เปน็ คนทีไ่ มํร๎อู ะไรขาว อะไรดา ในทนี่ ไ้ี มไํ ด๎ หมายความวํา คนตาบอดไมรํ ๎ูจักสรรพนามของสตี าํ งๆ แตหํ มายความวําพวก เขาไมํมปี ญั ญาแยกแยะสีตํางๆ ได๎จรงิ ๆ ......\"บณั ฑติ ในยุคปัจจุบนั น้ีก็เชนํ กนั พูดเกํง พูดดี โดยเฉพาะ ในเร่อื งของคุณธรรม แมแ๎ ตพํ ระเจ๎าหวม่ี หาราช พระเจา๎ ซงั ทงั มหาราช กย็ งั ส๎ูไมํได๎ แตถํ ๎าเอาเรื่องทด่ี ูคล๎ายกับ ถูกต๎องชอบ ธรรมกบั เรอื่ งทีถ่ ูกตอ๎ งตามทานองคลองธรรมมาปนเปกัน แล๎ว ใหบ๎ ัณฑิตในยุคน้ีตัดสินแยกแยะ พวกเขาจะจนปัญญา แยกแยะไมถํ กู ทนั ที\" ......\"เพราะฉะนัน้ ขา๎ พเจ๎าจงึ กล๎าพูดวาํ บณั ฑติ ในยคุ นไ้ี มรํ ู๎ ดอกวําอะไรคอื คณุ ธรรม ซึ่งไมํได๎หมายความวําพวกเขาพดู เรื่องคุณธรรมไมเํ ป็น แตหํ มายความวําในความเป็นจรงิ นน้ั พวกเขาไมไํ ด๎ทาตํางหาก\" อยากเป็นคนดี แตํไมํยอมให๎คนอน่ื ชวํ ยเหลือ ......มํอจ้อื กลําววํา \"บณั ฑิตสมยั น้ี ตํางนึกอยากจะประสบ ความสาเรจ็ ในด๎านคุณธรรม แตถํ ๎าบงั เอญิ ถกู คนรอบกาย วิพากษว์ ิจารณด์ ว๎ ยความปรารถนาดี อยากเห็นเขาแกไ๎ ข ปรับปรงุ ความประพฤตใิ หด๎ ีข้นึ เขากลับโกรธเป็นฟนื เป็นไฟ คนแบบนี้ กเ็ หมือนกับคนท่ีอยากสรา๎ งบ๎านของตัวเองให๎สาเรจ็ แตเํ มื่อชาวบ๎านมาชํวยเขาสร๎างบา๎ น เขากลับไมพํ อใจ ชาํ งไมํ มีเหตุผลเอาเสยี เลย\" เลย้ี งนกั รบดกี วําเลี้ยงผห๎ู ญงิ ......มํอจ้อื กลาํ วกบั กงเหลยี งหวนจอื วาํ \"แคว๎นเวยํ เปน็ แควน๎ เล็กฟ แคว๎นหนึง่ อีกทัง้ ตง้ั อยํูกึง่ กลางระหวาํ งแควน๎ ใหญํสอง แควน๎ จะเปรียบไปกเ็ หมอื นกบั คนจนๆ คนหนึ่งที่อาศัยอยูํ ทํามกลางหมูคํ นรวย คนจนถ๎าขนื ไปเอาอยาํ งคนรวย พถิ พี ิถัน ในเรือ่ งการกนิ การอยูํ แตํงตวั สวยๆ กินทง้ิ กินขวา๎ ง มหี วัง ล๎มละลายทนั ที\" ......\"เวลานี้ ในพระราชวังของพระองค์ มีรถหรๆู นบั รอ๎ ยคัน ม๎า ทก่ี นิ ถ่ัวกนิ ข๎าวอยํางดีกม็ อี ีกหลายร๎อยตวั นางในที่แตํงตวั ด๎วย ผา๎ ดวํ นแพรพรรณชัน้ ดมี ีอยํูอีกนบั ร๎อยนาง ถ๎าหากรจู๎ ักประหยดั เงนิ ประหยัดทองทใ่ี ชไ๎ ปกับการเลํนรถ เล้ียงมา๎ บารุงบาเรอ อสิ ตรี แลว๎ นาเงนิ กอ๎ นนั้นมาเลี้ยงนักรบละก๎อ พระองค์จะมี นกั รบเกํงๆ ดีๆ ไมํต่ากวาํ พันคนขน้ึ ไป\" ......\"หากทาไดเ๎ ชนํ นี้ ยามประเทศประสบวกิ ฤต หรอื ตกอยูใํ น ภาวะคับขนั พระองค์กไ็ มตํ ๎องปวดขมองกบั ปญั หาขาดแคลน นกั รบ พระองคส์ ามารถปญั ชานักรบสกั ส่ี-ห๎าร๎อยคนไปป้องกัน แนวหนา๎ สัง่ นักรบอีกสอง-สามรอ๎ ยคน ไประวงั แนวหลงั นักรบ เหลาํ นี้ เม่ือเทยี บกบั นางสนมหลายรอ๎ ยคน ทปี่ ระดบั อยทํู ัง้

หนา๎ วังและทา๎ ยวังแลว๎ พระองคค์ ดิ วาํ อนั ไหนปลอดภัยกวาํ กัน สาหรับกระหมํอมแลว๎ เหน็ วําการเลี้ยงนกั รบยอํ มปลอดภยั กวํา การเลี้ยงผ๎ูหญงิ \" ศิษย์ทีเ่ ห็นแกํลาภยศสรรเสรญิ ......มํอจือ้ แนะนาศษิ ยค์ นหนง่ึ ไปเป็นขุนนางที่แคว๎นเวํย ไมํ นานนกั ศษิ ยค์ นนั้น กก็ ลบั มาเยี่ยมอาจารย์ ......\"มํอจอื้ ถามเขาวาํ เจา๎ กลับมาทาไมอกี \" ......ศิษย์ตอบวาํ \"ทํานอ๋องไมํรกั ษาสจั จะ ทแี รกพระองค์บอก วาํ จะให๎ข๎าวสารแกํศษิ ย์ปีละหนึ่งพนั ถัง แตํคร้ันเอาเขา๎ จริงๆ กลับให๎แคํห๎ารอ๎ ยถังเทาํ นนั้ ศษิ ยจ์ งึ กลบั มา\" ......มํอจอ้ื กลาํ ววาํ \"ถ๎าหากทาํ นอ๋องประทานขา๎ วสารใหเ๎ จ๎าปี ละหนึ่งพันถงั จรงิ ๆ เจา๎ จะผละจากแควน๎ เวํยอีกหรอื ไมํ\" ......ลูกศษิ ย์ตอบวํา \"ศษิ ยค์ งไมํไปไหนอกี แล๎ว\" ......มอํ จอ้ื กลาํ ววาํ \"ถา๎ เชํนนน้ั เจ๎ากม็ ิได๎ผละจากแคว๎นเวํย เพราะทํานอ๋องไร๎สจั จะนะซี แตผํ ละจากแควน๎ เวยํ เพราะเห็นวํา ได๎ลาภ ยศ สรรเสริญนอ๎ ยเกินไป\" งานทไ่ี ดก๎ าไรหลายรอ๎ ยเทําตัว ......มอํ จื้อกลาํ ววํา \"พวกพอํ ค๎าเดินทางไปค๎าขายทว่ั ทง้ั สที่ ศิ ขอเพยี งมกี าไรสกั ร๎อยเทํา แม๎จะตอ๎ งข๎ามน้าข๎ามภเู ขา เสี่ยง ภยั จากโจรผูร๎ ๎าย ลาบากแทบเลอื ดตากระเด็น พวกเขากย็ อม คนมคี วามรใู๎ นสมยั น้ี แคนํ ่งั เฉยๆ คยุ เรอื่ งคณุ ธรรม ไมํตอ๎ ง ลาบากลาบนถํอสงั ขารขา๎ มนา้ ขา๎ มภเู ขาไปไหน ไมตํ อ๎ งเสี่ยง ภยั จากโจรผร๎ู า๎ ย ก็ได๎กาไรตั้งหลายรอ๎ ยเทาํ แล๎ว แตํพวกเขา กลับไมอํ ยากทา จะเหน็ ได๎ชดั วาํ ในเร่อื งการคานวณผลได๎ ผลเสยี น้นั พวกมวี ิชาความรล๎ู ะเอียดละออสู๎พวกพํอคา๎ ไมํได๎\" ใชง๎ านไมํเหมาะสม ......อามาตยค์ นโปรดของทํานหลูํออ๋ งเสยี ชีวติ ไป ชาวหลํคู น หน่ึงได๎เขยี นบทสดดุ ีอามาตย์ผ๎นู ้ี หลอํู ๋องอาํ นแลว๎ ร๎สู กึ พอ พระทยั มาก จงึ แตงํ ตัง้ ให๎ชายคนนนั้ เปน็ ขุนนาง ......มอํ จอ้ื ทราบเรื่องเข๎า จงึ วิพากษ์วจิ ารณว์ ํา \"บทสดดุ เี ปน็ บทความยกยอํ งสรรเสริญคุณงามความดีของผตู๎ าย แตทํ าํ น ออ๋ งกลับชอบอกชอบใจบทสดดุ บี ทนแ้ี ละแตงํ ตัง้ ให๎ผ๎ูแตํงบท สดดุ เี ป็นขนุ นาง เป็นการแตํงตง้ั ทไ่ี มํตรงกับความสามารถ เหมือนกับเอามา๎ ไปไถนาอยํางไรอยํางนน้ั ชํางไมเํ หมาะสมเอา เสียเลย\" ไหวเ๎ จ๎าขอพร ......ในแควน๎ หลํู มพี ิธีกรเซํนไหวค๎ นหนึง่ นาลูกหมไู ปเซนํ ไหว๎ เทพเจา๎ เพอ่ื ขอพรร๎อยอยาํ งจากเทพเจา๎

......มํอจอ้ื ร๎เู รือ่ งเข๎ากพ็ ูดวาํ \"ไมไํ ด๎ดอก ใหข๎ องเขานดิ ๆ หนอํ ยๆ ก็จะใหเ๎ ขาตอบแทนอะไรตอํ มิอะไรตั้งมากมาย ถา๎ ขืน เปน็ แบบน้ี วันหลังใครเขาจะกล๎ารบั ของจากเราอกี พิธีกรเซํน ไหวค๎ นนัน้ เอาลูกหมูไปเซนํ ไหว๎เทพเจ๎า แล๎วออ๎ นวอนขอพรตงั้ ร๎อยอยาํ ง อยํางนเี้ ทพเจา๎ ทไ่ี หนจะกลา๎ รบั ของเซนํ ไหวจ๎ ากเขา อีก มหาราชยุคกอํ น ทาพธิ ีเซนํ ไหวเ๎ ทพเจ๎า กด็ ๎วยความ เล่อื มใสศรทั ธาจากใจจริง ไมํมกี ารวอนขออะไรทั้งสิน้ ใช๎ลกู หมูตัวเดยี ว ก็จะขอพรตั้งร๎อยอยําง ถา๎ ขา๎ พเจา๎ เป็นเทพเจ๎าละ กอ๎ แทนทีจ่ ะสนองความต๎องการของคนรวย ขา๎ พเจ๎าส๎ู คุ๎มครองคนจนๆ ที่ไมมํ ีปญั ญาซื้อของมาเซนํ ไหวย๎ ังจะดกี วํา\" ขายคุณธรรม ......มํอจอ้ื ใช๎ให๎กงซง่ั ก้ัวศิษย์ของตนเดนิ ทางไปพบทํานออ๋ ง เยํ เพ่อื นาเสนอนโยบาย เยอํ อ๋ งฟงั นโยบายของกงซง่ั ก้วั จบ ก็ รสู๎ กึ เลื่อมใสมาก ......เยอํ ๋องบอกกงซัง่ กวั้ วาํ \"ถ๎าหากทาํ นสามารถเชอ้ื เชิญมํอจือ้ มาสอนส่งั ข๎าพเจ๎ายังแคว๎นของขา๎ พเจา๎ ได๎ ข๎าพเจ๎า ยนิ ดีมอบแผนํ ดนิ ห๎าร๎อยลีท้ ยี่ ดึ มาจากแควน๎ อใู๋ หญํเขา\" ......กงซงั่ กัว้ ตอบตกลงทนั ที ......ดังนน้ั เยอํ ๋องจึงจดั รถม๎า 50 คัน ใหก๎ งซง่ั กวั้ นาไป ต๎อนรบั มอํ จื้อยังแควน๎ หลํู ......เม่ือมาถึงแคว๎นหลํู กงซั่งกว้ั ก็เข๎ามารายงานมํอจอ้ื วาํ \"ศิษยไ์ ด๎นาเอาข๎อคิดเห็นของทาํ นอาจารย์ไปปาฐกตํอเยอํ อ๋ ง เยํออ๋ งพอพระทยั มาก ตรัสวํา ถา๎ หากอาจารยย์ ินดเี ดนิ ทางไป สอนสัง่ พระองค์ทแ่ี คว๎นเยํ พระองคก์ ็จะพระราชทานดนิ แดนหา๎ รอ๎ ยลี้ท่ยี ดึ ครองมาจากแควน๎ อ๋แู กํทาํ น\" ......มอํ จอ้ื ได๎ยินดงั น้ี ก็กลาํ ววํา \"เจ๎าคดิ วาํ เยอํ ๋องมเี จตนาอยําง ถา๎ หากเยอํ ๋องยนิ ดีรับฟังความคดิ เหน็ ของข๎า ยินดีปฏิบตั ิตาม หลักธรรมของขา๎ ขา๎ ก็จะเดนิ ทางไปแควน๎ เยํ ยินดปี ฏิบตั ิตอํ พระองค์ดจุ ดงั ขนุ นางคนอ่นื ๆ กนิ อาหารในสวํ นของคนเพยี งคน เดยี ว สวมใสํเส้อื ผ๎าเทําทค่ี นๆ หน่งึ พึงตอ๎ งการก็พอแล๎ว ทาไม จึงตอ๎ งใช๎ลาภยศสรรเสริญมาหลอกลํอข๎า ถา๎ หากเยํออ๋ งไมํ เชอ่ื คาสอนของข๎า ไมํใชน๎ โยบายทขี่ า๎ เสนอขึ้น แตํข๎ากลับถอํ สังขารเดนิ ทางไปไกลแสนไกลไปยงั แควน๎ เยํ มิเทาํ กบั เปน็ การ เดนิ เรํขาย \"คณุ ธรรม\" ดอกหรอื ถา๎ คิดจะขายคุณธรรมละกอ๎ ขายท่ีนก้ี ็ได๎ ไมํจาเป็นตอ๎ งว่งิ โรํไปขายถึงแควน๎ เยดํ อก\" หลกั การสอน ......มํอจอ้ื อยากใหเ๎ วยํ เยเํ ดนิ ทางไปแสดงธรรมยังแควน๎ ตํางๆ ......เวยํ เยํถามวาํ \"ถ๎าหากศิษยเ์ ดินทางถงึ แควน๎ ตาํ งๆ ไดพ๎ บ กบั พระราชาในแควน๎ เหลาํ น้นั แลว๎ ศิษยค์ วรพูดอะไรกบั พวก เขาเป็นเร่ืองแรก\"

......มํอจอ้ื ตอบวาํ \"เมอ่ื เดินทางไปถงึ แคว๎นหน่ึงแคว๎นใด ควร จะพนิ ิจพิเคราะหใ์ หด๎ ีเสยี กอํ น ต๎องดสู วิ ําแควน๎ ของเขากาลงั ประสบกับปัญหาเรํงดํวนอะไรบ๎าง แลว๎ จึงนาปัญหาเรงํ ดํวนน้ัน มาพดู ......\"ถ๎าหากแคว๎นน้นั ประสบกับปญั หาการเมอื งการปกครอง การเมืองภายในป่ันป่วนวุํนวาย สงั คมขาดระเบียบ พระราชาโงํ เงาไร๎ความสามารถ ก็เสนอให๎พวกเขาเคารพยกยอํ งคนดีคน เกํงเฟน้ หาคนดี คนเกํงมาชํวยงาน ......\"ถ๎าหากแควน๎ น้ันยากจน เศรษฐกจิ ซบเซา ก็เสนอให๎พวก เขาประหยดั มธั ยสั ถ์ อยาํ ใช๎จาํ ยฟ่มุ เฟือยเกินไป งานศพอยาํ จัดหรหู ราเกินไป\" ......\"ถา๎ หากประชาชนในแควน๎ นน้ั สารวยมาก ชอบร๎องราทา เพลงเสพสุรายาเมาก็สอนใหพ๎ วกเขาอยาํ งลุมํ หลงในรปู รส กลิ่น เสียง อยาํ เช่อื พรหมลิขิต\" ......ถ๎าหากประชาชนในแคว๎นนน้ั มกั มากในกาม หยาบคายไร๎ มารยาท ไมเํ คารพนับถือศาสนา กส็ อนใหพ๎ วกเขารจ๎ู กั เคารพ นับถือเทพยดาฟา้ ดนิ เชอ่ื เรื่องผสี างเทวดา\" ......\"ถา๎ หากประชาชนในแควน๎ น้ันชอบทาสงครามรกุ รานผอ๎ู นื่ ก็สอนใหพ๎ วกเขามีเมตตาจติ แผํรักใหไ๎ พศาล ไมํโจมตรี กุ ราน ซึง่ กันและกัน สอนใหพ๎ วกเขาคัดค๎านสงคราม\" ......\"เพราะฉะนน้ั จึงไมมํ กี ฎเกณฑ์ตายตวั เจ๎าต๎องวิเคราะห์ เสียกํอนวํา พวกเขากาลงั เผชิญกับปญั หาเรงํ ดํวนอะไรบ๎าง จากนั้นจงึ เสนอวธิ ีแกป๎ ัญหานั้นๆ อยําถูกจดุ จงึ จะประสบ ความสาเร็จ\" ทานายอนาคต ......เผงิ ชิงเซินกลําวกบั มํอจ้อื วํา \"เร่อื งในอดตี เปน็ เร่อื งท่รี ๎ูได๎ แตเํ รื่องในอนาคตเปน็ เร่ืองทไี่ มมํ ีทางทราบลํวงหนา๎ \" ......มํอจอ้ื กลาํ ววาํ \"สมมตวิ ําตอนนพ้ี ํอแมํของทาํ นประสบภยั อยไํู กลออกไปร๎อยล้ี ถ๎าทาํ นสามารถไปถึงทีเ่ กิดเหตไุ ด๎ภายใน วนั นั้น ทํานกส็ ามารถชํวยพวกเขาไดท๎ นั การณ์ แตํถ๎าไมํ สามารถไปให๎ถึงทเี่ กิดเหตภุ ายในวนั นัน้ พวกเขาก็จะตอ๎ งตาย\" ......\"และถา๎ ตอนนี้ทน่ี มี่ ีรถมา๎ 2 คัน คนั หนง่ึ แข็งแรงมากทงั้ รถ ท้ังม๎า สวํ นอกี คันหนง่ึ รถก็โทรม ม๎ากแ็ กํ อยากทราบวาํ ทํานจะ เลือกใชร๎ ถม๎าคันไหน\" ......เผิงชิงเซินตอบวํา \"ก็ต๎องเลอื กคันทแี่ ข็งแรงทง้ั รถท้ังม๎า นะสิ จะไดเ๎ ดนิ ทางถึงท่ีเกิดเหตเุ รว็ ข้ึน\" ......มํอจ้ือกลําววํา \"ถ๎าง้นั ทํานกท็ านายอนาคตไดแ๎ ล๎วสิ\" งานทุกอยาํ งตอ๎ งมีหลกั เกณฑ์ ......การทางานทกุ อยาํ งในโลกน้ี ล๎วนตอ๎ งมหี ลักเกณฑ์ ไมมํ ี

หลักเกณฑ์แตอํ ยากประสบความสาเร็จ นนั่ เปน็ เรอื่ งทเ่ี ปน็ ไป ไมํได๎ ไมํวาํ คนผนู๎ น้ั จะเป็นไพรหํ รือผดู๎ ี เป็นนายกหรือกรรมกร ก็ต๎องทางานตามหลกั เกณฑท์ ้ังสนิ้ ......ชํางไม๎จะเลือ่ ยไมเ๎ ป็นรูปสเ่ี หลีย่ มได๎ ก็ต๎องใชไ๎ มฉ๎ ากใช๎ ไมบ๎ รรทัด จะเลอื่ ยไมเ๎ ป็นรปู วงกลม ก็ตอ๎ งใช๎วงเวยี น ไมวํ ํา นายชาํ งคนนนั้ จะเกํงหรือไมํเกํง ตํางต๎องใชเ๎ ครือ่ งไม๎เครื่องมือ เหลําน้ีเปน็ หลักเกณฑ์ เพยี งแตวํ าํ นายชาํ งท่เี กํงกาจน้นั มกั ทางานไดถ๎ กู ต๎องตรงกับขนาดทวี่ ัดได๎ สํวนนายชาํ งทไี่ มเํ กํง แมจ๎ ะวัดขนาดไวแ๎ ล๎ว แตํกลบั ทางานตามใจฉัน ไมํทาตาม หลกั เกณฑท์ ี่ต้งั ไว๎ ......เพราะฉะน้ัน ในการทางานของคนทุกวงการอาชพี จึงต๎อง ปฏิบตั ติ ามหลักเกณฑจ์ ึงจะดี เทคนิคในการสรรหาคนดี คนเกงํ ......ถา๎ เชํนน้นั จะสรรหาคนดี คนเกํง ไดอ๎ ยํางไร? ......สมมตวิ ําเราอยากใหป๎ ระเทศของเรามีนักรบทีย่ งิ ธนแู มํน ขี่ มา๎ เกงํ เพิม่ จานวนมากข้ึน เรากต็ อ๎ งให๎เงนิ เดือนดีๆ ตาแหนงํ สูงๆ แกํคนเหลาํ น้ี อีกท้ังต๎องเคารพพวกเขาใหเ๎ กยี รติยกยํอง พวกเขา พวกแมนํ ธนู ข่มี ๎าเกงํ ก็จะแหํกนั มาหาเรา ......อกี ท้งั คนดคี นเกํงท่พี ดู ถึงน้ี หมายถึงคนทีม่ ีคณุ ธรรมสูงสงํ มวิ ิชาความรู๎สกึ ซ้ึงกว๎างขวาง มวี าทศลิ ป์ดี ปกตคิ นท่มี ี คณุ สมบตั เิ ชํนน้ีก็จดั ไดว๎ าํ เปน็ เพชรนา้ เอกของชาติ เป็นผ๎ชู วํ ย ทด่ี ขี องราชสานกั อยแูํ ล๎ว ถ๎าคิดจะใหค๎ นดีๆ เชนํ นมี้ าชวํ ยงาน ก็ยิ่งต๎องใหเ๎ งนิ เดือนงามๆตาแหนงํ สูงๆ แกพํ วกเขา ตอ๎ งเคารพ นบั ถือพวกเขา ยกยํองใหเ๎ กยี รติพวกเขา หากทาได๎เชํนนี้ คนดี คนเกํงในประเทศนี้ก็จะเพมิ่ จานวนมากข้นึ เหตผุ ลในการมอบอานาจให๎คนดี ......มหาราชยุคโบราณ มกั จะแตงํ ตั้งคนที่มีคณุ ธรรมใหอ๎ ยใูํ น ตาแหนํงสูงทรงเชิดชูคนดี มีความสามารถ แมแ๎ ตํชาวนาหรอื กรรมกร ถ๎าหากมคี วามสามารถกจ็ ะไดร๎ บั การสํงเสริม มยี ศฐาน บรรดาศักดิ์ มเี บ้ียหวัดบานาญกิน ได๎รบั การเลอื กเลื่อนให๎ ขน้ึ มารับตาแหนงํ หนา๎ ทีอ่ ันสาคญั และมอี านาจยิง่ ใหญํ ......ทง้ั นีเ้ น่ืองจากตาแหนํงไมใํ หญํ ประชาชนจะไมเํ คารพ เงนิ เดือนไมสํ งู ประชาชนจะไมํเช่ือถอื มอี านาจไมํมาก ประชาชนจะไมเํ กรงกลัว การมอบสามส่ิงน้ใี ห๎แกํคนเกํง มใิ ชํ เพราะพิศวาสคนเกงํ แตํเพราะอยากเห็นเขาประสบความสาเรจ็ ในการบรหิ ารประเทศ ......เพราะฉะน้ัน จงึ ต๎องจัดวางตาแหนํงตามคุณธรรมแบํง หน๎าทก่ี ารงานตามตาแหนงํ ขุนนาง ให๎รางวลั ตามผลงาน การ แตํงตัง้ ตาแหนงํ และเงนิ เดอื น ลว๎ นขึน้ อยํูกับความดีความชอบ ท่ีทาไว๎ ด๎วยเหตนุ เ้ี อง คนท่ีเป็นขุนนางจงึ ไมสํ ูงศกั ด์ิตลอดกาล

และสามญั ชนกไ็ มํต่าต๎อยตลอดกาลเชนํ กัน ใครดใี ครเกงํ กข็ น้ึ สงู ใครเลวใครไมํเอาไหน กล็ ดต่าลงมา ผดงุ ความถกู ตอ๎ งชอบ ธรรมให๎คงอยูํคูสํ ังคม ไมํใหม๎ ีความอยตุ ธิ รรมเกดิ ขึน้ อยําง เดด็ ขาด ข๎อดีของการเลอื กใชค๎ นดี ......คนดีสามารถเป็นผ๎ูชวํ ยของพระราชาและเปน็ ขุนนางระดับ ตาํ งๆ ได๎สบายมา ขอเพียงมคี นดีอยํูขา๎ งกาย เจ๎านายก็ไมตํ ๎อง ทกุ ข์กายทกุ ขใ์ จ แตํจะประสบความสาเร็จมีชอื่ เสยี งได๎โดยไมํ ลาบากนัก การมคี นดีอยูขํ ๎างกาย เป็นการเชดิ หนา๎ ชตู าเจ๎านาย อีกทัง้ ไมมํ ีคาวําไมสํ มหวงั ......มํอจอ้ื กลาํ ววํา \"ยามราบรื่น พระราชาจะต๎องเลือกคนดไี ว๎ ใช๎งาน ยามไมํราบรนื่ ก็ยง่ิ ต๎องเลอื กหาคนดีไวช๎ วํ ยงาน การ เลือกคนดไี ว๎ใชง๎ านเปน็ รากฐานอนั สาคญั ของการเมอื งการ ปกครอง http://www.geocities.com/sathit_ropple/Moa.htm