steroid

ฉลาด เลือก ฉลาด ซือ้ ผดิ

สเตียรอยด์เป็นชื่อคุ้นหูอยู่ว่าเป็น ยารกั ษาโรคในทางการแพทย์ ซง่ึ สรรพคณุ เหมือนเป็นยาวิเศษ รักษาโรคหรือภาวะ ต่างๆ ได้อย่างหลากหลาย แต่ที่น่ากลัว ก็คือ มีการน�ำสเตียรอยด์มาปลอมปนใน ผลิตภัณฑ์ยาหรือเครื่องส�ำอางเพ่ืออวด อ้างสรรพคุณผลิตภัณฑ์นั้นๆ ซ่ึงการมี สเตยี รอยดอ์ ยใู่ นรา่ งกายนานวนั เขา้ มแี ตส่ ง่ ผลรา้ ย เราจงึ ควรรเู้ ทา่ ทนั ดกั จบั สเตยี รอยด์ ใหอ้ ยหู่ มดั กอ่ นจะเขา้ ถงึ ตวั เรา

ขเวองทสมเตนียรตอรย์ด์ ยาสเตียรอยด์มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ โรคหอบหืด โรคภูมิแพ้ หรือผู้ป่วยท่ี ลดอาการปวดต่างๆ หรือแม้แต่ช่วย ต้องการผ่าตัดเปล่ียนถ่ายอวัยวะ เป็นต้น ให้ความผ่อนคลายร่างกาย ลดความ โดยยาสเตียรอยด์ที่มักได้ยินชื่อก็คือ อ่อนเพลียได้อย่างรวดเร็ว และอ่ืนๆ อีก เดกซาเมทาโซน และเพรดนิโซโลน ครอบจักรวาล ยาสเตียรอยด์เป็นสาร แตร่ ไู้ หมวา่ ...หมอจะใชส้ เตยี รอยดก์ ต็ อ่ สังเคราะห์เลียนแบบสเตียรอยด์ธรรมชาติ เม่ือเป็นทางเลือกสุดท้ายเท่าน้ัน หรือใน ซ่ึงจัดเป็นกลุ่มฮอร์โมนชนิดหนึ่งท่ีอยู่ใน กรณีที่ไม่สามารถรักษาได้ด้วยยาชนิดอื่น ร่างกายของเรา เพ่ือท�ำหน้าที่ควบคุม เพราะสเตียรอยด์ถือเป็นยาที่มีฤทธ์ิแรงให้ ระบบต่างๆ ในร่างกายให้ท�ำงานเป็นปกติ ทง้ั คุณและโทษ อย่เู สมอ โทษก็คือ...สเตียรอยด์ส่งผลต่อระบบ ทางการแพทย์สารสเตียรอยด์จึงมี ต่างๆ ในร่างกาย ถ้าใช้เกินพอดีหรือใน ประโยชนม์ ากตอ่ การรักษาโรค โดยเฉพาะ ทางทผี่ ดิ การรกั ษาแบบเฉพาะทาง เชน่ โรคขอ้ อกั เสบ

ยาอะไรบา้ ง ยากนิ และฉีด ในการรักษาโรคหรือภาวะบาง ทมี่ สี เตียรอยด์ อย่างก็จ�ำเป็นต้องใช้ยากินหรือยา ฉีดเท่านั้น เช่น อาการแพ้บางชนิด ยาทาภายนอก ได้แก่ โรคหืดชนิดรุนแรง โรคภูมิคุ้มกันไว • ยาทา ใช้ส�ำหรับรักษาอาการ เกิน หรือผู้ต้องรับการผ่าตัดเปล่ียน ผน่ื คัน ลมพษิ ผิวหนงั อกั เสบ อวัยวะ เปน็ ต้น • ยาหยอดตา ยาปา้ ยตา ยาหยอด แต่หากเป็นการรับยาในปริมาณ หู ใชส้ ำ� หรบั รกั ษาอาการภูมแิ พ้หรอื น้อยช่วงระยะส้ันๆ มักไม่ท�ำให้เกิด อักเสบทต่ี าและหู อาการไม่พงึ ประสงคร์ นุ แรงใดๆ แต่ • ยาพ่นจมูก ใช้ส�ำหรับรักษาโรค ถ้ากินหรือฉีดสเตียรอยด์ต่อเน่ือง ภูมิแพ้ท่ีมีอาการทางจมูก หรือ เป็นเวลานาน จะก่อให้เกิดผลเสียที่ ริดสดี วงจมกู รนุ แรงตอ่ รา่ งกาย • ยาพ่นคอ ใชส้ ำ� หรบั รกั ษาโรคหดื หรอื อาการหอบ ยาสเตียรอยด์กลุ่มนี้เป็นยาทา ภายนอกที่ออกฤทธ์ิเฉพาะท่ี จึงมัก ไมก่ อ่ ใหเ้ กดิ ผลเสยี จากยาหรอื อาการ ไม่พึงประสงค์ท่รี นุ แรง ยาเหลา่ น้จี งึ สามารถขายตามร้านขายยาทั่วไป ภายใต้ค�ำแนะน�ำการใช้ยาอย่าง ถูกต้องของเภสัชกร

สเตแฝียงรตอวั ยไดด้ ์ หากเราใช้ยาสเตียรอยด์ตามค�ำแนะน�ำของแพทย์ก็จะปลอดภัย แต่ ปัจจุบันมีการแอบน�ำสเตียรอยด์ไปใช้ผลิตยา เคร่ืองส�ำอาง ผลิตภัณฑ์บ�ำรุง สุขภาพ ฯลฯ โดยที่ผบู้ รโิ ภคอย่างเราๆ ไม่มีทางรู้ ถ้าไม่สังเกตหรอื มคี วามรู้ วา่ “น่าจะมสี เตียรอยด”์ ปจั จบุ นั มผี ปู้ ว่ ยเขา้ โรงพยาบาลเพราะเจบ็ ปว่ ยจากผลกระทบตอ่ สเตยี รอยด์ เป็นจ�ำนวนมาก และส่วนใหญ่จะได้รับสเตียรอยด์อย่างไม่รู้ตัว ซ่ึงเป็นสิ่งท่ี เราควรระมัดระวังในการทานยาและเลอื กซื้อผลติ ภัณฑต์ า่ งๆ

ภัยรา้ ย ทีเ่ กดิ จาก การ ‘ตดิ ’ สเตยี รอยด์ มีภาวะทางจติ เปน็ สิว ต้อกระจก หนา้ กลม หน้าแดง ผวิ มีรอยแตก เหมือนพระจนั ทร์ มหี นอกท่ีคอ ความดันโลหติ สงู ปวดหลงั ตวั เต้ยี อ้วนกลม จากกระดูกบาง ประจ�ำเดือนมาไม่ปกติ เป็นผื่นงา่ ย กระดูกผุ ติดเชอื้ งา่ ย ผวิ บาง แผลหายช้า กลา้ มเน้อื ลบี ออ่ นแรง

ภัยรา้ ยทเี่ กดิ จากการ ‘ติด’ สเตยี รอยด์ระยะแรกไม่สามารถสงั เกตเหน็ อาการผิดปกติ แตเ่ มอื่ ทานไปนานๆ ส่ิงทจ่ี ะเกดิ ขึน้ คือ 1. ภูมิคมุ้ กนั ลดลง ท�ำใหต้ ิดเช้ือง่าย เป็น 7. ต้อหิน หากใช้ยาหยอดตาที่ผสม แผลที่ผิวหนังตามร่างกาย แขน ขา น้ิวมือ สเตียรอยด์ หรือเป็นต้อกระจก จะท�ำให้ และแผลหายช้า บางรายลุกลามไปท่ัว ติดเช้ือท่ีตาได้ง่ายอาจถึงข้ันตาบอด ร่างกายจนเกิดการติดเช้ือในกระแสเลือด 8. ผิวหนังบาง หากใช้ยาสเตยี รอยดช์ นิด ท�ำให้เสียชวี ิต ทาภายนอกตดิ ตอ่ กนั นานๆ โดยผวิ หนงั จะ 2. เยื่อบุกระเพาะอาหารบาง จนอาจ มลี กั ษณะเปน็ มนั อกั เสบมผี น่ื แดง เกดิ รอย ท�ำให้กระเพาะอาหารทะลุหรือเลือดออก แตกสีม่วงแดงตามผิวหนังท่ีหน้าท้องและ ในกระเพาะอาหาร โดยไมม่ อี าการปวดทอ้ ง ตน้ ขา บางรายอาจเปน็ สวิ เห่อขนึ้ ทงั้ ตวั มาก่อน 9. คชุ ชง่ิ ซนิ โดรม (Cushing Syndrome) 3. ผู้ป่วยเบาหวานไม่สามารถควบคุม ซึ่งเป็นลกั ษณะเฉพาะของการใชส้ เตียรอย ระดับน้�ำตาลให้อยู่ในช่วงปกติได้ โดย ด์ในปริมาณที่มาก อาการท่ีสังเกตได้คือ ระดบั น�้ำตาลจะสูงขนึ้ ใบหน้ากลมคล้ายพระจันทร์ ไขมันพอก 4. ผู้ป่วยความดันโลหิตสูงไม่สามารถ ตน้ คอ ดา้ นหลังเป็นหนอก ผิวหนงั บาง มี ควบคมุ ระดบั ความดนั โลหติ ใหอ้ ยใู่ นชว่ ง รอยแตกสีม่วงแดงตามผิวหนังท่ีหน้าท้อง ปกตไิ ด้ โดยความดนั โลหติ จะสงู ขนึ้ แตไ่ มม่ ี และต้นขา อาการเตอื น นบั เป็นภยั เงยี บ 10. ร่างกายหยุดใช้สารสเตียรอยด์ 5. กระดกู พรนุ และแตกหกั งา่ ย ซง่ึ เสย่ี งตอ่ ธรรมชาติที่เคยสร้างเอง เม่ือได้รับสาร ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคไขกระดูก ผู้ที่อยู่ในวัย สเตยี รอยดเ์ ปน็ เวลานาน ดงั นน้ั ถา้ ผใู้ ชห้ ยดุ ทอง ไม่ควรใช้สเตียรอยด์ติดต่อกันเป็น ยานี้อย่างกะทันหันจะท�ำให้ร่างกายขาด เวลานาน สเตียรอยด์ฉับพลัน อาจเกิดภาวะช็อก 6. ออ่ นเพลยี กลา้ มเนอื้ แขนขาไรเ้ รย่ี วแรง หมดสติ และเสยี ชีวติ ได้ หัวใจเต้นผดิ จังหวะ

CเHบ้ือEงCตK้น! ดักจบั สเตียรอยด์ ลกั ษณะยาหรอื อาหารเสรมิ ที่มีสเตียรอยด์ • มักมาในรูปแบบของยาสมุนไพรหรือยาแผนโบราณ ทั้งในรูปแบบยา ลกู กลอน ยาผง ยาผงบรรจแุ คปซูล ยาชุด เช่น ยาชุดลดความอว้ น ยาชดุ เจรญิ อาหาร หรือยาชดุ สรรพคุณวเิ ศษต่างๆ ฯลฯ • สรรพคุณวิเศษอวดอ้างเกินจริง เหมือนยาครอบจักรวาล เช่น ลดไข้ ฉบั พลัน แกป้ วดเมอ่ื ยเนือ้ ตวั และขอ้ กระดกู ได้ชะงกั แก้โรคภูมแิ พ้ ฯลฯ • มักอ้างว่ารักษาอาการที่การแพทย์แผนปัจจุบันรักษาไม่หายขาด เช่น โรคเบาหวาน มะเรง็ อัมพาต ฯลฯ • หลังทานหรือใช้ผลิตภัณฑ์ตัวนั้น ผู้ใช้มักรู้สึกพึงพอใจกับผลของยาท่ี ออกฤทธิ์เร็ว รู้สึกเหมือนอาการดีขึ้น และติดใจใช้ยาชนิดน้ันๆ ต่อเน่ือง ทง้ั ท่ีความจริงแล้วไม่ได้รกั ษาอาการของโรคโดยตรง และเม่อื ใช้ยาชนิดนน้ั ตอ่ เนอื่ งเปน็ เวลานานจะเรมิ่ มอี าการตดิ สเตยี รอยดท์ แี่ สดงออกมาภายนอก เช่น แผลหายชา้ อ่อนเพลีย ผวิ หนงั บาง ฯลฯ • การขายผลติ ภณั ฑ์มกั บอกต่อกัน • ไมม่ แี หลง่ ทอ่ี ยขู่ องสนิ คา้ ทชี่ ดั เจน เชน่ สงั่ สนิ คา้ ผา่ นการสง่ ทางไปรษณยี ์ • ไมม่ เี ลขทะเบยี นยาหรอื ใช้เลขทะเบียนยาปลอม

ลผักลษติณทภะณั มี่เคีสฑร์เ่ือเสงตรสิมยี �ำคอรวาอางมยหงรดาือม์ • มกั มาในสรรพคุณอวดอ้าง ท่ีช่วยให้หน้าเด้ง หน้าขาว หนา้ เด็ก หรือรกั ษาสวิ ชะงดั • มักเป็นสินคา้ ขายตรง ขาย ผ่านทางออนไลน์ และขายใน ตลาดต่างจังหวัด • ไมม่ ีปา้ ย อย. • ฉลากมขี อ้ มลู ไมค่ รบถว้ น “ชอ่ื -ชนดิ -สว่ นประกอบสำ� คญั -ชอื่ ทตี่ งั้ ผผู้ ลติ - วันเดอื นปีที่ผลติ -ปริมาณสุทธ”ิ • ใช้แล้วไดผ้ ลชะงดั หนา้ ขาวใสทันตา และโดยเฉพาะเรือ่ งการรกั ษาสวิ ภยั ร้ายจากสเตยี รอยด์ ในเครื่องสำ� อาง ภายหลงั ใชผ้ ลติ ภณั ฑไ์ ป 2-4 สปั ดาห์ ฤทธข์ิ อง สเตียรอยด์จะท�ำให้เกิดผดผ่ืน สิวผดข้ึนเป็นปื้น เมด็ แดง กระจายทว่ั หนา้ หรอื กระจกุ อยบู่ รเิ วณใด บรเิ วณหนงึ่ และบรเิ วณจดุ ทท่ี าครมี จะเกดิ สวิ อดุ ตนั หลังหยดุ ใชผ้ ลติ ภัณฑ์ตัวนัน้ ผวิ ดเู หย่ี วเร็ว เพราะ สเตียรอยด์เข้าไปท�ำลายการสร้างคอลลาเจนช้ัน ผิวและหน้าจะแดงอยู่ตลอดเวลา สีผิวดูจางลง หรอื อาจเปน็ ดา่ งขาว

ทดสอบ สเตยี รอยด์แฝง ดว้ ยตวั เอง ชุดตรวจสอบสเตียรอยดเ์ บื้องต้น เราสามารถทดสอบผลิตภัณฑ์ยาหรืออาหารเสริมที่ทานอยู่ว่ามีส่วนผสมของ สเตียรอยด์หรือไม่ด้วยชุดตรวจสอบสเตียรอยด์เบ้ืองต้นของกรมวิทยาศาสตร์ การแพทย์ (Steroid Test Kit) หรืออาจน�ำตัวอย่างที่สงสัยส่งตรวจท่ีส�ำนักงาน สาธารณสขุ จงั หวดั , ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตรก์ ารแพทยใ์ นเขตพน้ื ที่ หรอื โรงพยาบาลชมุ ชน ชดุ ตรวจสอบสารปรอทในเครอ่ื งส�ำอาง เราสามารถทดสอบครีมบ�ำรุงผิวหรือเคร่ืองส�ำอางว่ามีสารพิษอย่างสเตียรอยด์ ปรอท ไฮโดควิโนน ท่ีนิยมน�ำมาใช้ผสมในครีมหน้าขาวหรือไม่ด้วยชุด Mercury Test Kit ท่ีพฒั นาโดยทมี วิจัย คณะวทิ ยาศาสตร์ มหาวิทยาลยั มหดิ ล ผงซกั ฟอก อีกหน่ึงทางเลือกเบื้องต้น เราสามารถทดสอบครีมทาหน้าที่ใช้อยู่ได้โดยการใช้ ผงซกั ฟอกมาละลายนำ้� แบบเขม้ ขน้ แลว้ หยดครมี ทใ่ี ชล้ งไป สงั เกตการเปลยี่ นแปลง ถา้ ครมี เปลยี่ นจากสขี าวเปน็ นำ�้ ตาลไหม้ หรอื เปลยี่ นสไี ปจนผดิ สงั เกต สนั นษิ ฐานวา่ อาจมสี ่วนผสมของสารอันตราย เช่น ไฮโดควโิ นน ปรอท สเตยี รอยด์ ซ่งึ นิยมน�ำมา ใชผ้ สมในครีมหนา้ ขาว เป็นตน้

เช็ค เลขทะเบยี นยา ได้ทีน่ ่ี ผลิตภณั ฑผ์ ิดกฎหมายมักใชเ้ ลขทะเบียนตำ� รับยาปลอม เราสามารถเข้าไปตรวจสอบไดท้ เี่ ว็บไซต์ของ ส�ำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา www.fda.moph.go.th โดยคลกิ เลือก ข้อมลู ผลติ ภณั ฑ์ หรือสอบถามท่ี 02-590-7191 เราสามารถคน้ ขอ้ มูลผลิตภณั ฑ์ท่ีมสี เตยี รอยด์ปลอมปนไดท้ ี่ เว็บไซต์หน้าตา่ งเตอื นภัยสุขภาพ http://tumdee.org/alert

จัดพมิ พแ์ ละเผยแพร่โดย SOOK PUBLISHING เรยี บเรยี งข้อมูลบางส่วนจาก • หนังสืออยา่ ปลอ่ ยใหส้ เตยี รอยด์ลอยนวล โดยแผนงาน สร้างกลไกเฝา้ ระวงั และพัฒนาระบบยา • หนงั สอื คมู่ อื อสม. คมุ้ ครองผบู้ รโิ ภค โดยแผนงานพฒั นา วชิ าการและกลไกคมุ้ ครองผบู้ ริโภคดา้ นสขุ ภาพ • หนังสือ Consumer Dialogue รายงานสถานการณ์ ผบู้ รโิ ภค 2556-2557 โดยแผนงานพฒั นาวชิ าการและกลไก ค้มุ ครองผูบ้ ริโภคดา้ นสุขภาพ • เว็บไซต์เครือข่ายรณรงค์การใช้สเตียรอยด์ให้ปลอดภัย และเหมาะสม http://www.steroidsocial.org • บทความปลอดภยั หรอื ไมเ่ มอื่ ใชส้ เตยี รอยด์ จากเวบ็ ไซต์ คณะเภสชั ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล http://www.phar- macy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/142/ส เตยี รอยด์-steroid-ใชแ้ ลว้ ปลอดภยั หรือไม่/ • บทความอนั ตรายของครมี หนา้ ขาวทผ่ี สมไฮโดรควโิ นน จากเวบ็ ไซตค์ ณะเภสชั ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล http:// www.pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/arti- cle/14/อนั ตรายของ-ครีมหนา้ ขาว-ท่ีผสม-ไฮโดรควิโนน/ • บทความหลอ่ สวยขาวเนยี นฉบั ไว ระวงั สเตยี รอยดท์ ำ� หนา้ พงั จากเวบ็ ไซตเ์ ดลินิวส์ http://www.dailynews.co.th/ article/377765 สามารถสบื คน้ ขอ้ มลู และหนังสอื เพมิ่ เตมิ ได้ทหี่ อ้ งสร้างปัญญา ศูนยเ์ รยี นรสู้ ุขภาวะ สำ� นักงานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา้ งเสริมสุขภาพ (สสส.) หรอื ดาวนโ์ หลดไดท้ แ่ี อปพลเิ คชนั SOOK Library และ resource.thaihealth.or.th โทร. 02-343-1500 กด 3

รูปการ ตดิ สเตอร์รอย มภี าวะทางจิต เปน็ สิว ต้อกระจก หน้ากลม เหมือนพระจนั ทร์ หน้าแดง มีหนอกทคี่ อ ผวิ มรี อยแตก ความดันโลหิตสงู ปวดหลงั ตัวเตี้ย อว้ นกลม จากกระดูกบาง ประจำ� เดือนมาไม่ปกติ เป็นผนื่ งา่ ย กระดกู ผุ ผิวบาง ตดิ เชอื้ ง่าย กลา้ มเนอ้ื ลบี แผลหายช้า ออ่ นแรง