ວິຊາ ຖານຂໍ້ມູນເພື່ອການຈັດການຂໍ້ມູນຂ່າວສານ

ฐานขอ้ มลู เพื่อการจดั การสารสนเทศ วราภรณ์ ขยายผล วท.ม. (เทคโนโลยีสารสนเทศ) คณะมนษุ ยศาสตรแ์ ละสงั คมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี 2560

คำนำ ตำรำเล่มนี้ผู้เขียนได้รวบรวม และเรียบเรียงจำกตำรำ หนังสือ วำรสำร งำนวิจัยที่เก่ียวข้อง และเอกสำรอืน่ ๆ เกี่ยวกบั ฐำนข้อมลู และจำกประสบกำรณ์ของผูเ้ ขยี น เพื่อใช้เป็นเอกสำรทำงวิชำกำร ประกอบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำฐำนข้อมลู เพ่ือกำรจัดกำรสำรสนเทศ รหสั วชิ ำ IS50305 ทเ่ี ป็นรำย วิชำเอกบังคับสำหรับนักศึกษำสำขำวิชำสำรสนเทศศำสตร์ คณะมนุษยศำสตร์และสังคมศำสตร์ มหำวิทยำลัยรำชภัฏอุดรธำนี ซ่ึงเอกสำรเล่มน้ีจะช่วยให้นักศึกษำมีควำมรู้ควำมเข้ำใจเก่ียวกับเน้ือหำ ในรำยวิชำมำกย่งิ ขึน้ ผู้เขียนไดแ้ บ่งเนื้อหำกำรเรียนกำรสอนในรำยวชิ ำไว้ 6 บทตำมท่ีได้กำหนดไว้ในหลักสตู รดังนี้ ควำมรู้เบ้ืองต้นเกี่ยวกับฐำนข้อมูล เทคโนโลยีฐำนข้อมูล กำรออกแบบฐำนข้อมูล ภำษำมำตรฐำน สำหรบั กำรนิยำมและกำรใชข้ ้อมูล กำรจัดกำรควำมปลอดภัยของฐำนข้อมูล และกรณีศึกษำกำรจัดทำ ฐำนขอ้ มูลทีร่ วบรวมจำกประสบกำรณข์ องผเู้ ขยี น ผู้เขียนขอขอบพระคุณคณำจำรย์สำขำวิชำสำรสนเทศศำสตร์ทุกท่ำนท่ีให้คำปรึกษำ และ นักวชิ ำกำรเจ้ำของผลงำนท่ผี ้เู ขยี นได้ศึกษำค้นคว้ำข้อมูลเอกสำร ตำรำ วำรสำร และแนวควำมคดิ จำก เจ้ำของผลงำนต่ำงๆ ดังท่ีปรำกฏในเอกสำรอ้ำงอิง ผู้เขียนหวังว่ำตำรำเล่มน้ีจะอำนวยประโยชน์ตำม จดุ ประสงคท์ ตี่ ั้งไว้ วรำภรณ์ ขยำยผล มีนำคม 2560

สารบัญ หน้า คานา ................................................................................................................................. ก สารบญั ............................................................................................................................. ค สารบัญภาพ ...................................................................................................................... จ สารบญั ตาราง ..................................................................................................................... ฌ บทท่ี 1 ความรเู้ บ้ืองต้นเกี่ยวกบั ฐานขอ้ มูล .......................................................................... 1 แนวคิดเกยี่ วกบั ข้อมลู ............................................................................................... 1 ระบบแฟม้ ขอ้ มลู ....................................................................................................... 4 ระบบฐานขอ้ มลู ........................................................................................................ 6 สถาปตั ยกรรมของฐานข้อมูล .................................................................................... 12 แบบจาลองข้อมลู (Data Model) ............................................................................ 14 แบบจาลองฐานข้อมลู (Database Model) ............................................................. 15 สรปุ .......................................................................................................................... 19 บทท่ี 2 เทคโนโลยฐี านขอ้ มูล ............................................................................................ 21 ฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ (Relational Database) ....................................................... 21 ฐานขอ้ มลู เชงิ วตั ถุ (Object Oriented Database) ................................................. 35 ฐานข้อมูลไม่สัมพนั ธ์ (Non-Relational Database) ............................................... 38 สรุป .......................................................................................................................... 40 บทที่ 3 การออกแบบฐานข้อมลู ........................................................................................ 43 ข้ันตอนการออกแบบฐานข้อมูล (Database Design) .............................................. 43 การออกแบบฐานข้อมลู ในระดบั แนวคดิ ................................................................... 44 การออกแบบฐานขอ้ มลู ในระดบั ตรรกะ .................................................................... 50 การออกแบบฐานข้อมลู ในระดับกายภาพ ................................................................. 68 สรปุ .......................................................................................................................... 77 บทที่ 4 ภาษามาตรฐานสาหรบั การนยิ ามและการใชข้ ้อมูล 79 บทนาเกย่ี วกบั ภาษา SQL ………................................................................................ 79 กลมุ่ คาสง่ั ภาษานิยามข้อมูล (Data Definition Language : DDL) ......................... 82 กลุ่มคาสัง่ ภาษาจัดการข้อมูล (Data Manipulation Language : DML) ................ 89

ง สารบญั (ตอ่ ) หนา้ กลุ่มคาสงั่ ภาษาควบคุมข้อมูล (Data Control Language : DCL) .......................... 97 สรปุ .......................................................................................................................... 101 บทที่ 5 การจดั การความปลอดภยั ของฐานข้อมูล .............................................................. 103 การสร้างความเสียหาย ............................................................................................. 103 ความปลอดภยั ในองค์ประกอบทเ่ี กย่ี วขอ้ งกับระบบจัดการฐานขอ้ มูล ...................... 104 การสรา้ งระบบรกั ษาความปลอดภัยของฐานข้อมูล .................................................. 105 ความปลอดภยั ในฐานข้อมลู MySQL ……………………………….................................... 108 สรุป .......................................................................................................................... 112 บทที่ 6 การจัดทาฐานข้อมูล ............................................................................................. 113 กรณีศึกษา การจัดทาฐานข้อมูลภูมปิ ญั ญาท้องถ่ิน 113 การออกแบบเชิงแนวคดิ ………………………………………………….....…………………………. 115 การออกแบบโดยวิธกี ารทาใหเ้ ป็นบรรทัดฐาน (Normal Form) …………….....……….. 122 การใชภ้ าษา SQL ในฐานข้อมลู .....……………………………………………………….....…… 131 บรรณานกุ รม .................................................................................................................. 141

สารบญั ภาพ หน้า ภาพที่ 1.1 แสดงโครงสร้างแฟ้มข้อมูลตามลาดบั ความสมั พันธ์ ........................................................ 3 1.2 สถาปตั ยกรรมของฐานข้อมูล 3 ระดับ ........................................................................... 13 1.3 แบบจาลองฐานข้อมลู ลาดบั ช้ันของ Store .................................................................... 16 1.4 แบบจาลองฐานข้อมูลเครอื ข่ายการขายสนิ ค้า ................................................................ 17 1.5 แสดงแบบจาลองฐานขอ้ มลู เชงิ สมั พันธ์ .......................................................................... 17 1.6 แสดงแบบจาลองฐานข้อมูลเชงิ วัตถุ ............................................................................... 18 2.1 ตวั อยา่ งรปู แบบของรีเลชั่น ............................................................................................. 22 2.2 คยี น์ อกระหว่างรเี ลช่ัน student กับรเี ลชัน่ advisor ..................................................... 23 2.3 รเี ลชน่ั ทม่ี กี ารเชือ่ มโยงความสมั พนั ธ์กนั ......................................................................... 25 2.4 ผลลัพธข์ องการดาเนินการ Selection ........................................................................... 27 2.5 ผลลัพธ์ของการดาเนินการ Projection ......................................................................... 28 2.6a แสดงรเี ลชัน่ ทนี่ ามายเู นียนกนั ...................................................................................... 28 2.6b ผลลพั ธข์ องการยเู นียน ................................................................................................. 29 2.7a การนารเี ลช่นั มา Intersection กัน .............................................................................. 29 2.7b ผลลัพธ์ของการดาเนินการ Intersection .................................................................... 30 2.8 ผลลพั ธ์ของการดาเนนิ การ Difference ......................................................................... 30 2.9a นารีเลชนั่ student มา Cartesian Product กบั advisor .......................................... 31 2.9b ผลลัพธ์ของการดาเนนิ การ Cartesian Product ......................................................... 31 2.10 ผลลพั ธข์ องการดาเนินการ Equi Join ......................................................................... 32 2.11 ผลลัพธข์ องการดาเนินการ Natural Join ................................................................... 33 2.12 ผลลพั ธข์ องการดาเนนิ การ Outer Join ...................................................................... 34 2.13 ผลลัพธ์ของการดาเนินการหาร .................................................................................... 35 2.14 การจัดเกบ็ ขอ้ มูลแบบเชิงวัตถุ ...................................................................................... 36 2.15 ตะกร้าสินคา้ เป็นตวั อย่างของ Key Value Stores ...................................................... 39 2.16 ตัวอยา่ งฐานข้อมูลแบบกราฟิก...................................................................................... 40 3.1 ตวั อยา่ งของเอนทิต้ปี กติ (regular entity) ประกอบดว้ ยเอนทติ ้ีอาจารยแ์ ละนกั ศึกษา . 45 3.2 ตัวอยา่ งของเอนทติ ้ีอ่อนแอ (weak entity) คือเอนทิตกี้ ารยมื หนังสอื ........................... 45 3.3 การใช้สญั ลกั ษณแ์ ทนแอตตริบวิ ตร์ หสั นกั ศกึ ษา คานาหน้าชอื่ ชอ่ื นามสกุล ................. 45 3.4 แอตตรบิ ิวต์มัลติแวลู วฒุ กิ ารศึกษา ................................................................................ 46

ฉ สารบัญภาพ (ตอ่ ) ภาพที่ หนา้ 3.5 ดิไรฟ์แอตตรบิ ิวต์ อายุ .................................................................................................... 47 3.6 ความสมั พนั ธร์ ะหว่างเอนทติ อ้ี าจารย์กับรายวชิ า โดยอาจารย์สอนรายวชิ าน่นั เอง ........ 47 3.7 ดกี รคี วามสมั พนั ธภ์ ายใน 1 เอนทติ ี้ (unary relationship) ......................................... 48 3.8 ดกี รีความสมั พนั ธร์ ะหว่าง 3 เอนทิต้ี (ternary relationship) ...................................... 48 3.9 ความสัมพันธแ์ บบหนึง่ ต่อหน่ึง ....................................................................................... 49 3.10 ความสมั พันธ์แบบหน่ึงต่อหลาย ................................................................................... 49 3.11 ความสมั พันธแ์ บบหลายต่อหลาย ................................................................................. 49 3.12 การกาจดั คอมโพสติ แอตตรบิ ิวต์ ................................................................................... 51 3.13 (a) แอตตริบวิ ตท์ เี่ ป็นมัลตแิ วลู วุฒกิ ารศกึ ษา ............................................................... 51 3.13 (b) กาหนดเป็นเอนทิตี้ใหม่ .......................................................................................... 52 3.13 (c) เอนทิตเี้ ดิมทกี่ าจัดมัลตแิ วลแู อตตริบวิ ตไ์ ปแล้ว ...................................................... 52 3.14 การแปลงเอนทติ เี้ ปน็ รเี ลชนั ......................................................................................... 53 3.15 การแปลงแผนภาพอีอาร์งานอาจารย์ท่ปี รึกษา (ความสัมพันธ์แบบหน่ึงต่อหลาย) ....... 53 3.16 การแปลงแผนภาพอีอารง์ านยืมคืนหนงั สือ (ความสัมพนั ธแ์ บบหลายต่อหลาย) .......... 54 3.17 การแปลงแผนภาพอีอาร์งานกาหนดประธานชมรม(ความสมั พันธ์แบบหนง่ึ ต่อหนง่ึ ) ... 55 3.18 แผนภาพฟังก์ชันการขนึ้ ตอ่ กันแบบทั้งหมด .................................................................. 57 3.19 แผนภาพฟังก์ชันการขึน้ ต่อกนั แบบบางสว่ น ................................................................ 57 3.20 แผนภาพฟังกช์ ันการขนึ้ ตอ่ กันแบบทรานซิทีฟ ............................................................. 58 3.21a การปรบั รเี ลชันให้มคี ุณสมบตั ิ 1NF ............................................................................ 59 3.21b รีเลชันทมี่ คี ุณสมบตั ิ 1NF ........................................................................................... 60 3.22 การปรบั รเี ลชันใหม้ ีคุณสมบัติ 2NF .............................................................................. 61 3.23a การปรับรีเลชนั ใหม้ คี ุณสมบตั ิ 3NF ............................................................................ 63 3.23b การปรับรีเลชนั ให้มีคุณสมบัติ 3NF แตกออกเปน็ รเี ลชนั ใหม่ .................................... 63 3.24 รีเลชนั ท่ีไมม่ ีคุณสมบตั ิ BCNF ...................................................................................... 64 3.25 รเี ลชนั ที่มีคุณสมบัติ BCNF .......................................................................................... 65 3.26 รเี ลชันยอ่ ยที่มีคุณสมบัติ 4NF ...................................................................................... 66 3.27 นารีเลชันย่อยมาตรวจสอบคณุ สมบัติ 5NF .................................................................. 68 3.28 การใช้โปรแกรม phpMyAdmin กาหนดคยี ห์ ลกั ให้กับตาราง ..................................... 70 3.29 การใชโ้ ปรแกรม phpMyAdmin กาหนดคยี ์หลกั ให้กับตารางที่สร้างไว้แลว้ ............... 71 3.30a การใช้โปรแกรม phpMyAdmin กาหนดกฎควบคุมความถูกตอ้ งในการอ้างอิง ........ 72 3.30b การใชโ้ ปรแกรม phpMyAdmin กาหนดกฎควบคุมความถูกต้องในการอ้างองิ (ต่อ). 73 3.31 โครงสรา้ งตาราง village ทเ่ี กบ็ ข้อมลู หมูบ่ ้าน .............................................................. 73 3.32 การสรา้ งฐานข้อมูลใน MySQL ………………………......................................................... 75

ช สารบัญภาพ (ตอ่ ) ภาพที่ หน้า 3.33 การสรา้ งตารางในฐานข้อมลู MySQL ………………………............................................... 76 4.1 การใชง้ านภาษา SQL แบบฝังอยู่ในโปรแกรมภาษาอื่น .......................................... 81 4.2 การใช้งานภาษา SQL แบบโต้ตอบทนั ท.ี ................................................................. 82 4.3 การเชื่อมโยงข้อมูลระหวา่ งตาราง studenttab-advisor กับ advisortab..................... 85 4.4 โครงสร้างตาราง studenttab-advisor และวิว studenttab-advisor-is001 .............. 100 4.5 โครงสร้างตาราง studenttab-advisor และววิ studenttab-advisor-is002 .............. 100 5.1 หน้าจอแรกของโปรแกรม phpMyAdmin เมอื่ ล็อกอนิ เข้ามาแล้ว.................................. 108 5.2 หน้าจอกาหนดสทิ ธิใหผ้ ู้ใช้จากการคลิกเมนู “สิทธิ” ...................................................... 109 5.3 หนา้ จอการสร้างและกาหนดสิทธผิ ้ใู ชง้ าน ...................................................................... 109 5.4 หนา้ จอการสร้างและกาหนดสทิ ธิผ้ใู ชง้ าน (ตอ่ ) ............................................................. 110 5.5 หนา้ จอแก้ไขสิทธิผใู้ ชง้ านเฉพาะฐานข้อมูล .................................................................... 110 5.6 หน้าจอแสดงสทิ ธิของผ้ใู ช้ตามท่ีกาหนด ......................................................................... 111 5.7 หนา้ จอแสดงสิทธิในการสรา้ งตาราง ............................................................................... 111 5.8 การสร้างววิ ด้วยโปรแกรม phpMyAdmin .................................................................... 111 5.9 หน้าจอสาหรบั ปอ้ นชุดคาส่งั ภาษา SQL ………................................................................ 112 5.10 ช่อื ววิ ทสี่ รา้ งในฐานข้อมูล ............................................................................................. 112 6.1 แสดงเอนทิตี้ภูมิปัญญาท้ัง 4 ดา้ น .................................................................................. 116 6.2 แสดงเอนทิต้ีปราชญช์ าวบา้ น ......................................................................................... 116 6.3 แอตตรบิ วิ ต์ของเอนทิต้ีภูมปิ ัญญาดา้ นเกษตรกรรม ........................................................ 117 6.4 แอตตรบิ ิวต์ของเอนทิต้ีภูมปิ ญั ญาดา้ นอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ................................ 117 6.5 แอตตรบิ ิวตข์ องเอนทติ ภี้ ูมปิ ัญญาดา้ นการแพทยแ์ ผนไทย ............................................. 118 6.6 แอตตริบวิ ตข์ องเอนทิตภ้ี ูมปิ ัญญาดา้ นปรัชญา ศาสนา และประเพณี ............................ 118 6.7 แอตตรบิ วิ ต์ของเอนทติ ้ี ปราชญ์ ..................................................................................... 119 6.8 ความสมั พนั ธ์ทเี่ กดิ ระหว่างเอนทติ ภี้ ูมิปญั ญาทั้ง 4 ดา้ นกบั เอนทิต้ีปราชญ์ .................... 119 6.9 โครงสร้างตารางของระบบฐานขอ้ มลู ภูมปิ ญั ญาท้องถ่นิ จากข้ันตอน 1.4.1 .................... 120 6.10 โครงสร้างตารางของระบบฐานขอ้ มลู ภมู ิปญั ญาท้องถิ่นจากขั้นตอน 1.4.2 .................. 121 6.11 โครงสรา้ งตารางเกษตรกรรมท่ียงั ไมม่ ีคุณสมบัติเป็นบรรทัดฐาน .................................. 123 6.12 แผนภาพการขน้ึ ต่อกันแบบฟงั กช์ ันตารางเกษตรกรรม ................................................ 123 6.13 โครงสรา้ งตารางอุตสาหกรรมและหัตถกรรมทย่ี งั ไมม่ ีคุณสมบัตเิ ปน็ บรรทัดฐาน ......... 125 6.14 แผนภาพการขึ้นต่อกันแบบฟังก์ชันตารางอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ........................ 126 6.15 โครงสรา้ งตารางการแพทย์แผนไทยที่ยงั ไมม่ ีคุณสมบัติเปน็ บรรทัดฐาน ....................... 127 6.16 แผนภาพการขนึ้ ตอ่ กันแบบฟงั ก์ชันตารางการแพทย์แผนไทย ..................................... 127 6.17 โครงสรา้ งตารางปรัชญา ศาสนา และประเพณีท่ียังไม่มีคณุ สมบัติเปน็ บรรทัดฐาน ...... 129

ซ สารบญั ภาพ (ตอ่ ) ภาพท่ี หนา้ 6.18 แผนภาพการขึน้ ตอ่ กนั แบบฟงั ก์ชนั ตารางปรัชญา ศาสนา และประเพณี .................... 129 6.19 โครงสร้างตารางปราชญ์ทย่ี งั ไม่มีคุณสมบัตเิ ป็นบรรทดั ฐาน ......................................... 130 6.20 แผนภาพการขึ้นต่อกันแบบฟังกช์ นั ตารางปราชญ์ ....................................................... 130 6.21 โครงสร้างตารางของระบบทีม่ ีคุณสมบตั เิ ปน็ บรรทัดฐานระดับท่ี 3 (3NF) ................... 131

สารบัญตาราง ตารางท่ี หนา้ 1.1 แสดงตารางข้อมูลรายวิชา ................................................................................................... 4 2.1 เปรยี บเทยี บแบบจาลองฐานข้อมูลเชิงสมั พนั ธก์ บั ฐานข้อมูลเชงิ วัตถุ ……………………............ 37 6.1 โครงสรา้ งตารางระบบภมู ิปัญญาท้องถน่ิ 3 จังหวัด (อดุ รธานี หนองบวั ลาภู และ หนองคาย) .......................................................................................................................... 132

บทที่ 1 ความรู้เบ้อื งตน้ เกีย่ วกบั ฐานขอ้ มลู ความรู้เบื้องต้นเก่ียวกับฐานข้อมูลท่ีจะกล่าวในบทนี้ประกอบด้วยเน้ือหาเกี่ยวกับความหมาย ของข้อมูลและสารสนเทศ ชนิดของข้อมูล หน่วยในการจัดเก็บข้อมูล ความหมายและข้อจากัดของ ระบบแฟ้มข้อมูล ระบบฐานข้อมูลมีรายละเอียดเก่ียวกับความหมาย ประเภท ลักษณะ องค์ประกอบ ข้อดี และข้อจากัดของระบบฐานข้อมูล ระบบจัดการฐานข้อมูล สถาปัตยกรรมของฐานข้อมูล แบบจาลองขอ้ มลู และแบบจาลองฐานขอ้ มูล แนวคิดเกี่ยวกับขอ้ มลู ข้อมลู และสารสนเทศเปน็ ส่งิ ที่ตอ้ งจดั เกบ็ ไวใ้ นฐานข้อมูล เบ้ืองตน้ จึงต้องทาความเขา้ ใจเพื่อ เป็นฐานในการศึกษาฐานขอ้ มูลตอ่ ไป ซงึ่ มรี ายละเอียดดงั นี้ 1. ความหมายของข้อมลู และสารสนเทศ ข้อมูล (Data) หมายถึง ข้อเท็จจริงที่สามารถเก็บบันทึกและมีความหมายสาหรับองค์กร หรือข้อมูลดิบที่ยังไม่ผ่านการประมวลผล ยังไม่มีความหมายในการนาไปใช้งาน เช่น ข้อมูลที่รวบรวม จากแบบสอบถาม ชื่อ ท่อี ยู่ อายุ เพศ เป็นตน้ (สจุ ติ รา อดุลยเ์ กษม, 2553: 36) ข้อมูล ได้แก่ ข้อมูลท้ังหมดของระบบงานท่ีนามาเก็บไว้ในฐานข้อมูลตามโครงสร้างที่ได้ กาหนดไว้ โดยขอ้ มลู จะตอ้ งมคี วามสมั พนั ธ์กัน (พนดิ า พานิชกลุ และณฐั พงษ์ วารีประเสรฐิ , 2552: 7) ข้อมูล หมายถึง ข้อเท็จจริง วัตถุ หรือเหตุการณ์ที่เกิดข้ึน ท่ียังไม่ได้ผ่านการประมวลผล (โอภาส เอย่ี มสิรวิ งศ์, 2551: 14-15) ข้อมูล เป็นข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นประจาวันของกิจกรรมหรือเหตุการณ์ ข้อมูลอาจอยู่ใน รูปแบบของค่าทางตวั เลข ขอ้ ความ รปู ภาพ เสยี ง โดยขอ้ เท็จจรงิ นี้จะยังไม่สามารถก่อประโยชน์ในแง่ เปน็ ขอ้ สรปุ เชิงความรู้หรือขอ้ มูลเชิงสถิติ (ธีรวฒั น์ ประกอบผล และเอกพันธุ์ คาปญั โญ, 2552: 6) จากความหมายของข้อมูลตามทัศนะของนักวิชาการซึ่งกล่าวสอดคล้องกัน โดยสรุปได้ว่า ข้อมูล หมายถึง ข้อเท็จจริงหรือเหตุการณ์ที่เกิดข้ึนที่มีความสัมพันธ์กัน และเป็นข้อมูลท่ีองค์กรสนใจ จัดเก็บไว้ในฐานข้อมูล โดยข้อมูลดังกล่าวยังไม่ผ่านการประมวลผลท่ีสามารถนาไปใช้ในเชิงสรุปเป็น สถติ หิ รือความรู้ สารสนเทศ (Information) คือ ข้อมูลท่ีได้ผ่านการประมวลผลหรือจัดระบบแล้ว เพื่อให้มี ความหมาย สามารถนาไปใช้ในงานตามทีต่ ้องการได้ เชน่ จากข้อมลู ทีร่ วบรวมไดจ้ ากแบบสอบถามน้ัน นามาสรปุ เปน็ รายงาน กราฟ เป็นต้น (สุจติ รา อดุลย์เกษม, 2553: 36) สารสนเทศ หมายถึง ข้อมูลที่ผ่านการประมวลผลแล้ว และสามารถนาไปใช้ให้เกิด ประโยชน์ตามแต่ละบคุ คลทต่ี ้องการได้ (โอภาส เอ่ยี มสริ วิ งศ,์ 2551: 14-15)

2 สารสนเทศ เป็นข้อมูลที่ผ่านการประมวลผลจนมคี วามหมายและประโยชน์ต่อการนาไปใช้ งาน (ธรี วัฒน์ ประกอบผล และเอกพนั ธ์ุ คาปญั โญ, 2552: 6) สารสนเทศ หมายถงึ ผลลัพธท์ ี่เกดิ จากการประมวลผลของข้อมลู ดบิ ท่ีถูกจัดเกบ็ ไว้อย่างเป็น ระบบ ผลลัพธ์เหล่าน้ีสามารถนาไปประกอบการทางานหรือสนับสนุนการตัดสินใจของผู้บริหารได้ (ฝ่ายผลิตหนงั สือตาราวิชาการคอมพวิ เตอร์, 2551: 15) สารสนเทศ คือผลลัพธ์ที่ได้จากการประมวลข้อมูลท่ีเกี่ยวข้องด้วยการคานวณ การจัด ระเบียบและจัดเรียงข้อมูลให้อยู่ในรูปแบบท่ีผู้ใช้สามารถเข้าใจได้ง่าย และมีความหมาย ก่อให้เกิด ประโยชน์กับผู้ใช้ หรือเหมาะสมสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของการใช้งาน (วิชุดา ไชยศิวามงคล และ ลาปาง แมน่ มาตย์, 2557: 132) สามารถกล่าวโดยสรุปได้ว่า สารสนเทศ หมายถึง ข้อมูลดิบที่ผ่านการประมวลผล โดย สามารถนาสารสนเทศดังกลา่ วไปใชใ้ นเชงิ สรปุ เปน็ สถติ ิหรือความรู้ ตามความต้องการขององค์กรได้ 2. ชนิดของข้อมลู ชนิดของข้อมูลสามารถแบ่งเป็นรูปแบบต่างๆ ดังนี้ (โอภาส เอี่ยมสิริวงศ์, 2551: 22; ครรชิต มาลัยวงศ,์ 2556: 10-13 ) 2.1 ข้อมลู แบบรูปแบบ (Formatted data) เปน็ ข้อมลู ที่รวมอักขระเป็นรปู แบบท่ีแน่นอน อาจอยู่ในรูปของรหัส ซ่ึงต้องตีความหมายอีกครั้งเม่ือต้องการอ่านข้อมูล เช่น รหัส IS แทนสาขาวิชา สารสนเทศศาสตร์ รหัส GE แทนหมวดศึกษาทั่วไป หรือ รหัสวิชา IS50305 แทนรายวิชาฐานข้อมูล เพือ่ การจัดการสารสนเทศ 2.2 ข้อมูลแบบข้อความ (Text) เป็นข้อมูลท่ีเป็นอักขระในแบบข้อความ ซ่ึงอาจหมายถึง ตัวอักษร ตัวเลข สมการ ซึ่งนามารวมกันโดยไม่มีรูปแบบที่แน่นอนในแต่ละระเบียน เช่น ช่ือและ นามสกุล ที่อยู่ของนักศึกษา เป็นต้น ซึ่งไม่ต้องนาข้อมูลมาตีความหมายอีก โดยความหมายน้ันจะอยู่ ในขอ้ ความอยู่แล้ว 2.3 ข้อมูลแบบภาพลักษณ์ (Images) เป็นข้อมูลที่เป็นภาพ ซ่ึงอาจเป็นภาพกราฟท่ีถูก สร้างข้ึนจากข้อมูลแบบรูปแบบรูปภาพหรือภาพวาด คอมพิวเตอร์สามารถเก็บภาพและจัดส่งภาพ เหลา่ นไ้ี ปยังคอมพิวเตอรอ์ ื่นได้ เหมือนกับการส่งข้อความ โดยคอมพวิ เตอรจ์ ะทาการแปลงภาพเหล่าน้ี ซ่ึงจะทาให้คอมพิวเตอร์สามารถท่ีจะปรับขยายภาพและเคล่ือนย้ายภาพเหล่าน้ันได้เหมือนกับข้อมูล แบบข้อความ 2.4 ข้อมลู แบบเสยี ง (Audio) เป็นขอ้ มลู ทเี่ ป็นเสียง ลกั ษณะของการจดั เก็บกจ็ ะเหมือนกับ การจัดเก็บข้อมูลแบบภาพ คือ คอมพิวเตอร์จะทาการแปลงเสียงเหล่าน้ีใหค้ อมพิวเตอร์สามารถนาไป เกบ็ ได้ ตวั อย่างได้แก่ การตรวจคลืน่ หัวใจ จะเกบ็ เสยี งเตน้ ของหัวใจ เปน็ ต้น ขอ้ มูลแบบภาพและเสียง (video) เป็นข้อมูลที่เป็นเสียงและรูปภาพ ที่ถูกจัดเก็บไว้ด้วยกัน เป็นการผสมผสานรูปภาพและเสียง เข้าด้วยกัน ลักษณะของการจัดเก็บข้อมูล คอมพิวเตอร์จะทาการแปลงเสียงและรูปภาพนี้ เช่นเดยี วกบั ข้อมลู แบบเสยี งและขอ้ มลู แบบภาพลักษณะซึง่ จะนามารวมเก็บไว้ในแฟ้มข้อมูลเดียวกัน

3 3. หน่วยในการจัดเกบ็ ขอ้ มูล โครงสร้างแฟ้ มข้อมูล ป ระกอบด้ว ยหน่ว ย ของข้อมูล ท่ีเล็ กที่สุ ดไปยั งห น่วย ท่ีใ ห ญ่ ข้ึน ตามลาดับคือ บิต (Bit) ไบต์ (Byte) เขตข้อมูล (Field) ระเบียน (Record) และแฟ้มข้อมูล (File) (โอภาส เอ่ยี มสิริวงษ์, 2551: 20-21; ครรชติ มาลัยวงศ์, 2556: 23-24) ดงั แสดงดังภาพท่ี 1.1 ภาพที่ 1.1 แสดงโครงสรา้ งแฟม้ ข้อมูลตามลาดับความสัมพันธ์ 3.1 บิต (Bit) หมายถึง หน่วยเก็บข้อมูลท่ีเล็กที่สุดในเครื่องคอมพิวเตอร์ ท่ีเป็นสัญญาณ ดิจติ ัล ซึ่งประกอบด้วยสัญญาณไฟฟ้า 2 สถานะ ได้แก่ 0 กบั 1 หรือ เปิดกับปิด หรอื จริงกับเทจ็ การ แทนค่าบิตทม่ี สี ัญญาณไฟฟ้า ใหม้ ีค่าเปน็ 1 และสญั ญาณทไี่ มม่ ีไฟฟ้า มคี ่าเปน็ 0 จานวนคา่ เพยี ง 1 คา่ นี้ เรยี กวา่ 1 บิต 3.2 ไบต์ (Byte) หมายถึง การนาค่าบิตจานวน 8 บิต มาเรียงต่อกันตามมาตรฐาน รหัส ASCII จะแทนค่าตัวอักขระได้ 1 ตัวอักษร เช่น 01000001 แทนตัวอักษร “A” เป็นต้น ส่วน มาตรฐาน Unicode จะใช้บิตจานวน 16 บิต 3.3 เขตข้อมูล (Field) หรือเรียกอีกอย่างหน่ึงว่า แอตทริบิวต์ หมายถึง อักขระที่สัมพันธ์ กันจานวนตั้งแต่ 1 อักขระเป็นต้นไป มารวมกันแล้วเกิดความหมาย เพื่อแสดงลักษณะอย่างใดอย่าง หน่ึง จากตารางที่ 1.1 ประกอบด้วยข้อมูล 3 เขตข้อมูล คือ Course_id, Course_name และ Coures_credit โดยเขตข้อมูล Course_id มีค่าข้อมูลเป็น IS40304 ซ่ึงจะบ่งบอกถึงรหัสรายวิชา เป็นต้น

4 เขตข้อมลู ตารางที่ 1.1 แสดงตารางขอ้ มลู รายวิชา Course_id Course_name Course_credit IS40304 การจัดการสารสนเทศท้องถ่ิน 3 2 IS50305 ฐานข้อมูลเพอ่ื การจดั การสารสนเทศ 3 IS20101 เทคโนโลยีเพ่อื การจัดการสารสนเทศ ระเบียน แฟม้ ข้อมลู 3.4 ระเบียน (Record) หมายถึง กลุ่มของเขตข้อมูล ตั้งแต่ 1 เขตข้อมูลข้ึนไป มี ความสัมพันธ์ประกอบข้ึนมาจากข้อมูลพ้ืนฐานต่างประเภทกันรวมข้ึนมาเป็น 1 ระเบียน ระเบียน ประกอบด้วยเขตข้อมูลต่างประเภทกันอยู่รวมกันเป็นชุด เช่น จากตารางท่ี 1.1 จะ ประกอบด้วยเขตข้อมูล Course_id, Course_name และ Coures_credit ข้อมูลของระเบียนที่ 2 คือ IS50305 ฐานข้อมลู เพอ่ื การจัดการสารสนเทศ และ 2 เป็นตน้ 3.5 แฟ้มข้อมูล (File) หมายถึง ตารางสาหรับการจัดเก็บข้อมูลหรือชุดของข้อมูลที่มีความ เกี่ยวข้องกัน จัดอยู่รวมกันอย่างมีระเบียบในรูปแบบแถวและสดมภ์ เช่น แฟ้มรายชื่อสมาชิกผู้บริจาค โลหิต แฟม้ บุคลากร แฟ้มผ้ปู ่วย แฟม้ ยา แฟม้ หอผ้ปู ว่ ย และแฟ้มขอ้ มลู รายวิชา เป็นต้น ระบบแฟม้ ขอ้ มลู เนอื่ งจากแนวคิดของระบบฐานข้อมูลที่เริ่มตน้ จากข้อจากดั หรอื ปญั หาของระบบแฟม้ ข้อมลู จงึ เป็นเหตุผลหนึ่งทีท่ าให้ต้องศึกษาเก่ียวกบั ระบบแฟม้ ข้อมูล ถึงแมว้ า่ ปจั จุบนั จะไม่นิยมใช้ระบบ แฟม้ ข้อมลู ในการจดั เก็บข้อมูลแลว้ กต็ าม ซ่ึงรายละเอียดของระบบแฟ้มข้อมลู มดี ังน้ี 1. ความหมายของระบบแฟ้มขอ้ มูล ระบบแฟม้ ขอ้ มูล หรอื ทีม่ ักเรียกวา่ ไฟล์ (File) คอื ระบบการจดั เกบ็ ขอ้ มลู ลงในคอมพวิ เตอร์ และจัดเก็บข้อมูลแต่ละเรอ่ื งแยกเป็นแต่ละไฟลข์ องแต่ละฝ่ายงานภายในองค์กร ซ่ึงอาจมีบางฝ่ายงาน จัดเก็บข้อมูลตัวเดียวกัน จึงทาให้องค์กรประกอบไปด้วยไฟล์ข้อมูลท่ีซ้าซ้อนและจานวนมาก เม่ือ ต้องการค้นหาข้อมูลท่ีต้องอ้างอิงกับข้อมูลส่วนอื่นจะทาได้ยาก (พนิดา พานิชกุล และณัฐพงษ์ วารีประเสรฐิ , 2552: 4) ความหมายของระบบแฟ้มข้อมูลสามารถกล่าวได้ว่า เป็นระบบการจัดเก็บข้อมูลเร่ือง เดียวกันลงในระบบคอมพิวเตอร์ และเม่ือต้องการเรียกใช้งานแฟ้มข้อมูลจะต้องมีโปรแกรมที่ทาข้ึน เพ่ือใชง้ านหรือจัดการกับแฟ้มข้อมลู โดยเฉพาะ แฟม้ ข้อมลู แต่ละแฟ้มแบ่งเป็นเรคอร์ดจานวนมาก แต่ ละเรคอร์ดประกอบด้วยฟิลด์จานวนหนง่ึ แต่ละฟลิ ดป์ ระกอบด้วยกล่มุ ของอักขระ และตัวเลข ที่เรยี ก

5 รวมกันว่าไบต์ แต่ละไบต์ประกอบด้วยบิต (1 และ 0) ซึ่งเป็นหน่วยข้อมูลท่ีเล็กที่สุดของระบบ คอมพวิ เตอร์ (โอภาส เอี่ยมสริ วิ งษ,์ 2551: 24-29; ครรชิต มาลัยวงศ,์ 2556: 23-27) 2. ข้อจากดั ของระบบแฟ้มข้อมลู ระบบแฟ้มข้อมูลมีข้อจากัดในการใช้งานหลายประการ จึงจาเป็นต้องศึกษาและทาความ เข้าใจการทางานของระบบแฟ้มข้อมูลเพ่ือจะได้ศึกษาปัญหา และหลีกเลี่ยงปัญหาเหล่านั้นในการ ออกแบบระบบฐานข้อมลู ตอ่ ไป ขอ้ จากัดของระบบแฟ้มข้อมูลมรี ายละเอยี ดดงั นี้ (สจุ ิตรา อดลุ ย์เกษม, 2553: 4-9; พนิดา พานิชกุล และณัฐพงษ์ วารีประเสริฐ, 2552: 5-6; บุญสืบ โพธิ์ศรี, สุระชัย พิมพ์ สาลี และไพบูลย์ พวงวงศต์ ระกลู , 2547: 4-5) 2.1 การประมวลผลกบั ระบบแฟ้มข้อมลู มีความยุ่งยาก ซง่ึ การดาเนินงานกบั แฟ้มข้อมูลใน ระบบคอมพิวเตอร์น้ันจาเป็นจะต้องเขียนคาส่ังต่างๆ ในโปรแกรมเพื่อสร้างแฟ้มข้อมูล เรียกใช้ ระเบียนข้อมูล และปรับปรุงข้อมูลในแฟ้มข้อมูลให้เป็นปัจจุบัน รูปแบบของคาส่ังเหล่าน้ีถูกกาหนดไว้ ในภาษาคอมพิวเตอร์ต่างๆ แล้ว ส่วนโปรแกรมก็ต้องพัฒนาขึ้นให้สอดคล้องกับข้อกาหนดของภาษา และต้องระบุรายละเอียดของแฟ้มข้อมูล วิธีการจัดแฟ้มข้อมูล และรายละเอียดของระเบียนท่ีอยู่ใน แฟ้มข้อมูลเอาไว้ในโปรแกรมอย่างครบถ้วน หากกาหนดรายละเอียดผิดไปหรือกาหนดไม่ครบก็จะทา ใหโ้ ปรแกรมทางานผิดพลาดได้ 2.2 ความไม่เป็นอิสระของข้อมูล ในระบบแฟ้มข้อมูล ถ้าต้องการเปล่ียนแปลงหรือแก้ไข โครงสร้างแฟ้มข้อมูลท่ีถูกสร้างและใช้งานไปแล้วนั้นจะมีผลกระทบต่อโปรแกรมด้วย เช่นกรณีที่ ต้องการเปล่ียนขนาดของฟิลด์ช่ือนักศีกษาจากเดิมที่เก็บตัวอักษรขนาด 20 ตัวอักษร เป็น 40 ตัวอักษร จะทาได้ยากและมีความซับซ้อน โดยจะต้องแก้ไขโปรแกรมที่เคยใช้งานของแฟ้มข้อมูลนั้น ด้วย ลกั ษณะแบบนีเ้ รยี กว่าข้อมลู และโปรแกรมไม่เปน็ อสิ ระต่อกัน 2.3 ข้อมูลมีความซ้าซ้อน ในกรณีที่มีข้อมูลชุดเดียวกันจัดเก็บไว้ในหลายแฟ้มข้อมูล ทาให้ เกิดความซ้าซ้อนของข้อมูล และเกิดความล่าช้าเมื่อต้องการเพิ่มหรือปรับปรุงข้อมูล กล่าวคือถ้าเก็บ ข้อมูลซ้าซ้อนกันไว้หลายแห่ง เมื่อมีการเพิ่มหรือปรับปรุงข้อมูลไม่ครบทุกแห่ง ทาให้ข้อมูลเกิดความ ขดั แยง้ กนั ข้อมลู ชดุ เดียวกนั ไมม่ กี ารเชอ่ื มโยงเขา้ ดว้ ยกัน และเปลอื งเน้ือทีก่ ารจัดเกบ็ ข้อมูล 2.4 ข้อมูลมีการเก็บแยกจากกัน ระบบแฟ้มข้อมูลมีการเก็บรวบรวมข้อมูลไว้ในแฟ้มข้อมลู ต่างๆ เป็นจานวนมาก เม่ือต้องการประมวลผลข้อมูลตามความต้องการของผู้ใช้ ระบบอาจต้อง เรียกใช้ข้อมูลจากหลายแฟ้มข้อมูล ซ่ึงเป็นการทางานท่ีมีความซับซ้อน ยุ่งยาก เสียเวลา และมี ค่าใช้จ่ายมาก เช่น ออกรายงานใบยืนยันการลงทะเบยี นของนักศึกษา ซึ่งนักเขียนโปรแกรมตอ้ งเขียน โปรแกรมในการเปิดแฟ้มข้อมูลท่ีเก่ียวข้อง ได้แก่ แฟ้มข้อมูลนักศึกษา แฟ้มข้อมูลอาจารย์ผู้สอน แฟ้มข้อมูลรายวิชา แฟ้มข้อมลู รายการคา่ ลงทะเบยี นเรียน และแฟ้มข้อมลู ตารางเรยี น เปน็ ตน้

6 ระบบฐานขอ้ มลู ปจั จบุ นั นิยมจัดเกบ็ ข้อมูลไว้ในระบบฐานข้อมลู หรอื สามารถเรยี กไดว้ า่ นามาใชจ้ ดั เก็บข้อมูล แทนระบบแฟ้มข้อมลู และเพ่ือใหม้ ีประสิทธภิ าพในการใช้งานระบบฐานข้อมลู หรอื เลือกใช้งานอย่าง เหมาะสม เนื้อหาต่อไปนี้จึงได้กลา่ วรายละเอียดเบ้ืองต้นของระบบฐานข้อมูลดงั นี้ 1. ความหมายของฐานข้อมูล ฐานข้อมูล คือ แหล่งหรือศูนย์รวมข้อมูลที่มีความสัมพันธ์กัน ประกอบด้วย End User Data (Raw Facts) เช่น ช่ือนักศึกษา คะแนนสอบ เป็นต้น และ Meta Data (Data About Data) เชน่ ชนดิ ข้อมลู ฟอร์แมตขอ้ มลู (สจุ ิตรา อดุลยเ์ กษม, 2553: 10) ฐานข้อมูล คือ กลุ่มของข้อมูลที่มีความสัมพันธ์กันและถูกนามารวมกันโดยมีโครงสร้าง เดียวกัน ถูกควบคุมดูแล และจัดการโดยซอฟต์แวร์จัดการฐานข้อมูล เพื่อตอนสนองความต้องการ สารสนเทศขององค์กรและเพื่อการใช้งานร่วมกันของผู้ใช้ เรียกองค์ประกอบทั้งหมดท่ีทางานร่วมกัน เหลา่ นว้ี ่า “ระบบฐานขอ้ มลู ” (พนิดา พานชิ กุล และณัฐพงษ์ วารปี ระเสริฐ, 2552: 6) ฐานข้อมูล คือ ศูนย์รวมของข้อมูลต่าง ๆ ท่ีมีความสัมพันธ์กัน (Relationship) โดยจะมี กระบวนการจัดหมวดหมู่ข้อมูลอย่างมีระเบียบแบบแผน ก่อให้เกิดฐานข้อมูลท่ีเป็นแหล่งรวมของ ขอ้ มลู จากแผนกตา่ ง ๆ ซ่งึ ถกู จัดเก็บไวอ้ ยา่ งมรี ะบบภายในฐานข้อมูลชดุ เดียว โดยผใู้ ช้งานแตล่ ะแผนก สามารถเข้าถึงขอ้ มูลสว่ นกลางนี้เพ่อื นาไปประมวลผลรว่ มกันได้ (โอภาส เอยี่ มสิริวงศ์, 2551: 35) ฐานข้อมูล คือ ที่สาหรับจัดเก็บข้อมูลรวมท้ังความสัมพันธ์ของข้อมูลเหล่าน้ันด้วย (มณโี ชติ สมานไทย, 2546: 16) ฐานข้อมูล คือ กลุ่มของข้อมูลที่มีความสัมพันธ์กันและถูกนามารวมกันไว้ในท่ีเดียวกัน (เจ.อ็อปเปล, 2549: 21) สามารถกล่าวโดยสรุปได้ว่า ฐานข้อมูล คือ กลุ่มและโครงสร้างของข้อมูลท่ีสัมพันธ์กัน ซึ่ง นามาจัดเกบ็ ไว้ในทีเ่ ดียวกัน 2. ประเภทของระบบฐานขอ้ มลู ฐานข้อมูลถูกนามาใช้งานในหลายประเภท โดยสามารแบ่งฐานข้อมูลออกเป็น 2 ประเภท ตามลกั ษณะการใชข้ อ้ มูลดงั น้ี (ครรชติ มาลยั วงศ,์ 2556: 35-36; มณโี ชติ สมานไทย, 2546: 17-19) 2.1 การประมวลผลธุรกรรมออนไลน์ (Online Transaction Processing : OLTP) ลักษณะงานที่ทากับฐานข้อมูลประเภทน้ีจะเป็นการเพิ่มข้อมูล การเปล่ียนแปลงข้อมูลให้เป็นปัจจุบัน เสมอ และการลบข้อมูลท่ีไม่ต้องการออกจากฐานข้อมูล เช่น ธุรกรรมต่างๆ ท่ีเกิดขึ้นในธนาคาร การ บันทึกข้อมูลการขายสินค้าในร้านสะดวกซ้ือ และการบันทึกข้อมูลการลงทะเบียนเรียนของนักศึกษา เป็นต้น 2.2 การประมวลผลเชิงวิเคราะห์ออนไลน์ (Online Analytical Processing : OLAP) ลักษณะงานจะเน้นไปที่การค้นคืนข้อมูลจากฐานข้อมูลเพื่อนามาวิเคราะห์อย่างละเอียดตามความ ต้องการในการใช้ข้อมูล ส่วนใหญ่ผู้ใช้จะเป็นผู้บริหาร นักวิจัยตลาด หรือนักสถิติ ลักษณะงานของ

7 OLAP จะไม่เน้นการเปลี่ยนแปลงข้อมูลในฐานข้อมูล ตัวอย่างเช่น Data Warehouse ซ่ึงเป็น ฐานข้อมูลท่ีเก็บข้อมูลท่ีสรุปแล้วจาก OLTP หรือจากแหล่งข้อมูลอ่ืนๆ เพื่อนามาใช้ในการวิเคราะห์ หรอื เรียกดูข้อมูลตามเง่อื นไขทร่ี ะบุ 3. ลกั ษณะของระบบฐานข้อมูล ระบบฐานข้อมลู มีลักษณะท่ีสาคญั ดังน้ี (สจุ ติ รา อดุลยเ์ กษม, 2553: 11-12) 3.1 ข้อมูลท่ีจัดเก็บในฐานข้อมูลจะคงอยู่ตลอดไป ท้ังน้ีเพราะข้อมูลต่างๆจะถูกบันทึกใน หน่วยความจาสารอง ซึ่งทาให้ข้อมูลมีความคงทนถาวรไม่เกิดการสูญหายแม้ปิดเครื่องคอมพิวเตอร์ ยกเวน้ เกดิ ความเสยี หายกับหนว่ ยความจาสารอง 3.2 ข้อมูลในฐานขอ้ มลู มกี ารใชง้ านร่วมกัน โดยผใู้ ชห้ ลายคนสามารถใช้ข้อมลู ในฐานข้อมูล ร่วมกัน และผู้ใช้ไม่จาเป็นต้องเก็บข้อมูลท่ีเกี่ยวข้องกับการทางานไว้ท่ีตนเอง ซึ่งช่วยลดความซ้าซ้อน ของขอ้ มลู เชน่ ขอ้ มูลอาจารยผ์ สู้ อน ซึง่ มฝี ่ายงานท่ีเรยี กใช้งานหลายฝ่าย เช่น ฝา่ ยงานบัญชี ฝ่ายงาน บุคคล ฝา่ ยงานการเรียนการสอน เปน็ ตน้ 3.3 ข้อมูลต่างๆ ในฐานข้อมูลท้ังหมดจะต้องมีความสัมพันธ์กัน เช่น ฐานข้อมูลเกี่ยวกับ ระบบหอ้ งสมดุ ซง่ึ มีขอ้ มูลหนังสอื ขอ้ มูลสมาชิก ซงึ่ ขอ้ มลู ข้างตน้ จะต้องสัมพนั ธ์กัน เพ่อื จะทาใหท้ ราบ วา่ มขี ้อมูลการยืมคนื หนงั สือของสมาชกิ เปน็ ตน้ 4. องคป์ ระกอบของระบบฐานข้อมูล องค์ประกอบของระบบฐานข้อมูล ประกอบด้วยการทางานร่วมกันของฮาร์ดแวร์ ซอฟต์แวร์ ข้อมูล โพซีเยอร์ และผู้ใช้งาน ดังมีรายละเอียดขององค์ประกอบดังนี้ (พนิดา พานิชกุล และณัฐพงษ์ วารีประเสริฐ, 2552: 7; โอภาส เอ่ียมสิริวงศ์, 2551: 39-42; สมลักษณ์ ละอองศรี, 2556: 60-62) 4.1 ฮาร์แวร์ หมายถึง เครื่องคอมพิวเตอรแ์ ละอุปกรณต์ ่อพวงต่างๆ ท่สี นบั สนุนการทางาน ของระบบฐานขอ้ มลู เช่น หนว่ ยความจาสารอง ทใี่ ชใ้ นการจัดเก็บขอ้ มูลของฐานข้อมูล เปน็ ต้น 4.2 ซอฟต์แวร์ หมายถึง โปรแกรมต่าง ๆ ที่ใช้ในระบบฐานข้อมูล ได้แก่ โปรแกรม ระบบปฏิบัตกิ าร (Operating Systems) มหี น้าทคี่ วบคมุ การทางานของเคร่อื งคอมพิวเตอร์ โปรแกรม จัดการฐานข้อมูล (Database Management System) ซ่ึงทาหน้าท่ีเป็นตัวกลางในการโต้ตอบ ระหว่างผู้ใช้กับฐานข้อมูลไม่ว่าจะเป็นการเพ่ิม แก้ไข ลบ และเรียกดูข้อมูลจากฐานข้อมูล และ โปรแกรมประยุกต์ต่างๆ (Application Programs) ที่พัฒนาขึ้นมาเพ่ือใช้งานในเรอ่ื งใดเรอื่ งหนึ่ง เช่น โปรแกรมระบบลงทะเบียนนกั ศึกษา และโปรแกรมระบบหอ้ งสมดุ เป็นตน้ 4.3 ข้อมูล หมายถึง เน้ือข้อมูลและความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลที่จัดเก็บอยู่ในฐานข้อมูล ซ่งึ ข้อมูลดังกล่าวจะตอ้ งได้รับการออกแบบอยา่ งมรี ะเบียบแบบแผนจากนักออกแบบฐานข้อมูล

8 4.4 ผู้ใช้งาน หมายถึง กลุ่มบุคคลที่เก่ียวข้องกับการใช้งานฐานข้อมูล สามารถจาแนกออก ได้ 2 กล่มุ ไดแ้ ก่ 4.4.1 กลุ่มผูใ้ ช้ฐานขอ้ มูลทว่ั ไป เชน่ ผู้บรหิ าร ผจู้ ัดการ และเจ้าหน้าที่ 4.4.2 กลุ่มผู้พัฒนาฐานข้อมูล มีหน้าท่ีออกแบบ พัฒนา และดูแลบารุงฐานข้อมูล ร่วมไปถึงเขียนโปรแกรมในการเข้าใช้งานฐานข้อมูล เช่น นักเขียนโปรแกรม นักวิเคราะห์ระบบ และ ผู้บริหารฐานข้อมูล (Database Administrator : DBA) ซ่ึงเป็นกลุ่มบุคคลท่ีมีบทบาทสาคัญต่อการ จัดการฐานขอ้ มูล 4.5 โพซีเยอร์ หมายถึง ข้ันตอนระเบียบการเข้าใช้ฐานข้อมูล และชุดคาสั่งท่ีกลุ่มผู้พัฒนา ฐานข้อมูลกาหนดข้นึ เพ่อื บรหิ ารจัดการฐานข้อมูล เช่น ข้ันตอนการใช้คาส่ังเพ่ือการคดั ลอกหรือสารอง ขอ้ มูลในฐานข้อมลู หรอื การลอ็ กอินเขา้ สรู่ ะบบจดั การฐานข้อมูล เปน็ ตน้ 5. ขอ้ ดแี ละข้อจากัดของระบบฐานข้อมลู ระบบฐานข้อมลู มีขอ้ ดแี ละขอ้ จากัดอยู่หลายประการ ดังมีรายละเอยี ดตอ่ ไปน้ี 5.1 ข้อดีของระบบฐานข้อมูลมีหลายประการด้วยกัน ซ่ึงสามารถตอบสนองความต้องการ ในการใช้งาน และแก้ไขข้อจากัดต่างๆ ของระบบไฟล์ข้อมูล สรุปที่สาคัญดังนี้ (พนิดา พานิชกุล และณัฐพงษ์ วารีประเสริฐ, 2552: 19-20; โอภาส เอ่ียมสิริวงศ์, 2551: 48-52; มณีโชติ สมานไทย, 2546: 10-13) 5.1.1 ลดความซ้าซ้อนของข้อมูล (Minimal Redundancy) เน่ืองจากการใช้งาน ระบบฐานข้อมูลต้องมีการออกแบบฐานข้อมูลให้มีความซ้าซ้อนของข้อมูลท่ีจัดเก็บน้อยท่ีสุด สาเหตุที่ ต้องลดความซ้าซ้อน เน่ืองจากความยากในการปรับปรุงข้อมูล กล่าวคือถ้าเก็บข้อมูลซ้าซ้อนกันหลาย แห่ง เมือ่ มีการปรับปรุงข้อมลู แล้วปรบั ปรุงข้อมลู ไม่ครบทาให้ข้อมูลเกิดความขัดแย้งของข้อมูลตามมา และยงั เปลอื งเนือ้ ท่จี ดั เก็บข้อมลู ด้วย เนื่องจากข้อมูลชดุ เดยี วกันจัดเกบ็ ซ้ากันหลายแห่งนน่ั เอง 5.1.2 รักษาความถูกต้องของข้อมูล เนื่องจากระบบจัดการฐานข้อมูลสามารถ ตรวจสอบกฎบงั คับความถูกต้องของข้อมูลให้ได้ โดยนากฎเหลา่ นัน้ มาไว้ทฐ่ี านข้อมูล ซ่ึงถือเป็นหน้าท่ี ของระบบจัดการฐานข้อมูล (Database Management System : DBMS) ท่ีจะจัดการเร่ืองความ ถูกต้องของข้อมูลให้แทน และยังช่วยลดค่าใช้จ่ายในการบารุงรักษาและพัฒนาโปรแกรมด้วย เนื่องจากระบบจัดการฐานข้อมูลสามารถรองรับการใช้งานของผู้ใช้หลายคนพร้อมกัน ดังน้ันความคง สภาพและความถูกต้องของข้อมูลจึงมีความสาคัญมากและต้องควบคุมให้ดี เนื่องจากผู้ใช้อาจ เปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อมูลได้ ซึ่งจะทาให้เกิดความผิดพลาดส่งผลกระทบต่อการใช้ข้อมูลของผู้ใช้อ่ืน ท้งั หมดได้ 5.1.3 ข้อมูลมีความเป็นอิสระจากโปรแกรมท่ีเรียกใช้งาน (Data Independence) โดยนักเขียนโปรแกรมสามารถแก้ไขโครงสร้างของข้อมูลได้ เช่น การแก้ไขชนิดข้อมูลของฟิลด์ และ การเพิ่มฟิลด์ในตาราง เป็นต้น โดยไม่กระทบต่อโปรแกรมท่ีเรียกใช้ข้อมูลท่ีไม่เกี่ยวกับฟิลด์ที่เพิ่มเข้า

9 ไปใหม่ ทาใหไ้ มจ่ าเป็นตอ้ งแก้ไขโปรแกรมดังกล่าว เนื่องจากระบบฐานข้อมลู มรี ะบบจัดการฐานข้อมูล (DBMS) ทาหน้าที่แปลงรูปให้เป็นไปตามรูปแบบที่ผู้ใช้ต้องการ และมีการใช้ภาษาสอบถามในการ ติดต่อกับข้อมูลภายในฐานข้อมูลแทนคาสั่งของภาษาคอมพิวเตอร์ในยุคท่ี 3 ทาให้ผู้ใช้เรียกใช้ข้อมูล จากฐานขอ้ มลู โดยไม่จาเปน็ ต้องทราบรูปแบบการจดั เกบ็ ข้อมลู ประเภทหรอื ขนาดของข้อมลู น้นั ๆ 5.1.4 ข้อมลู มคี วามปลอดภัยสูง ระบบฐานข้อมลู สามารถจัดการด้านความปลอดภัย ของขอ้ มลู ไดห้ ลายแนวทาง ดงั น้ี 5.1.4.1 มีรหัสผู้ใช้ (User) และรหัสผ่าน (Password) ในการเข้าใช้งาน ฐานข้อมูลสาหรับผู้ใช้แต่ละคน ระบบฐานข้อมูลมีระบบการสอบถามรหัสผู้ใช้ และรหัสผ่านของผู้เข้า มาใช้งานเพื่อใหท้ างานในสว่ นท่ีเกี่ยวข้องเท่านน้ั โดยปอ้ งกันไมใ่ ห้ผทู้ ่ีไม่ไดร้ ับอนญุ าตเข้ามาเรียกดูหรือ แก้ไขขอ้ มลู ในสว่ นทต่ี อ้ งการปกป้องไว้ 5.1.4.2 ระบบฐานข้อมูลสามารถสร้างและจัดการตารางข้อมูลทั้งหมดใน ฐานข้อมูล โดยจะอนุญาตให้ผู้ใช้สามารถเรียกดู เพิ่มเติม ลบและแก้ไขข้อมูลได้ในตารางท่ีได้รับ อนญุ าตเท่าน้นั 5.1.4.3 ระบบฐานข้อมูลสามารถเพ่ิมผใู้ ช้ ระงับการใช้งานของผู้ใช้ กาหนด สิทธิการมองเห็น และการใช้งานของผู้ใช้ต่างๆ ตามระดับสิทธิหรืออานาจการใช้งานข้อมูลใน ฐานข้อมูล 5.1.4.3 ระบบฐานข้อมูล ผู้บริหารฐานข้อมูลสามารถใช้วิว (view) เพื่อ ประโยชน์ในการรักษาความปลอดภัยของข้อมูลได้เป็นอย่างดี โดยวิวท่ีสร้างจะเสมือนเป็นตารางของ ผใู้ ชจ้ รงิ ๆ และข้อมลู ทีป่ รากฏในวิวจะเปน็ ข้อมลู ท่ีเก่ียวข้องกับงานของผู้ใช้เทา่ นน้ั ซึง่ จะไม่กระทบกับ ขอ้ มูลจรงิ ในฐานขอ้ มูล 5.1.4.4 ระบบฐานข้อมูลจะไม่ยอมให้โปรแกรมใดๆ เข้าถึงข้อมูลในระดับ กายภาพ โดยไม่ผ่านระบบการจัดการฐานข้อมูล และถ้าระบบเกิดความเสียหายขึ้น ระบบจัดการ ฐานข้อมูลต้องรับรองได้ว่าข้อมูลท่ียืนยันการทางานสาเร็จ (commit) แล้วจะไม่สูญหาย และถ้ากลุ่ม งานที่ยังทางานไม่สาเร็จ (rollback) น้ันระบบจัดการฐานข้อมูลรับรองได้วา่ ข้อมูลเดิมก่อนการทางาน ของกลุ่มงานยังไมส่ ญู หาย 5.1.4.5 มกี ารเขา้ รหัสและถอดรหสั (encryption/decryption) เพ่ือปกปิด ข้อมูลแกผ่ ูท้ ีไ่ มเ่ ก่ยี วข้อง เช่น มีการนารหัสผ่านมาเข้ารหัส เป็นต้น 5.1.5 ใช้ข้อมูลร่วมกัน ระบบฐานข้อมูลถูกออกแบบมาเพื่อแบ่งปันการใช้งาน ทรัพยากรร่วมกัน เนื่องจากข้อมูลจัดเก็บไว้ที่ศูนย์กลางเพียงแห่งเดียว ผู้ใช้งานไม่ว่าจะอยู่หน่วยงาน ไหนขององค์กรก็สามารถเข้าถึงข้อมูลท่ีเป็นส่วนของตนเอง รวมทั้งสามารถเชื่อมโยงข้อมูลส่วนงาน ของตนเองกับขอ้ มูลของหนว่ ยงานอนื่ ทเ่ี ก่ียวข้องได้

10 5.1.6 การบริหารจัดการฐานข้อมูลทาได้ง่าย เน่ืองจากมีการจัดเก็บข้อมูลไว้ ศูนย์กลางเพียงแห่งเดียว ทาให้การจัดการข้อมูลทาได้ง่ายข้ึน โดยมีผู้บริหารฐานข้อมูล (Database Administrator : DBA) เปน็ ผ้ทู าหน้าท่ีดูแลระบบฐานข้อมลู 5.1.7 รองรับการทางานของผู้ใช้หลายคน ระบบฐานข้อมูลสามารถควบคุมลาดับ การทางานให้เป็นไปอย่างถูกต้อง เช่น ขณะที่ผู้ใช้คนหน่ึงกาลังปรับปรุงข้อมูลส่วนหน่ึงยังไม่สาเร็จ ระบบฐานขอ้ มลู จะไมอ่ นญุ าตให้ผ้ใู ช้คนอน่ื เขา้ มาแก้ไขข้อมูลนัน้ ได้ เป็นตน้ 5.2 ข้อจากัดของระบบฐานข้อมูล มีดังนี้ (พนิดา พานิชกุล และณัฐพงษ์ วารีประเสริฐ, 2552: 20; โอภาส เอ่ยี มสิรวิ งศ์, 2551: 52-54) 5.2.1 ความซับซ้อนท่ีเพ่ิมข้ึน จากข้อดีหลายๆ ด้านของระบบฐานข้อมูลที่เหนือ ระบบไฟล์ จึงทาให้ระบบฐานข้อมูลมีความซับซ้อน ความยุ่งยากมากขึ้น ดังนั้นผู้ใช้งานฐานข้อมูล จาเปน็ ต้องทาความเขา้ ใจ เรยี นรู้ขัน้ ตอนการปฏบิ ัติ การใชช้ ุดคาส่ังในการบริหารจัดการฐานข้อมลู 5.2.2 ใช้ตน้ ทนุ คอ่ ยข้างสูง โดยเฉพาะระบบขนาดใหญ่ หน่วยงานจะมตี น้ ทนุ ท่ีสูงข้ึน ในการจัดหาอปุ กรณ์ฮาร์ดแวร์ และซอฟต์แวร์ ร่วมทัง้ คา่ ใช้จ่ายในการโอนย้ายขอ้ มลู จากระบบเก่าไปสู่ ระบบฐานข้อมูล ซึ่งต้องใช้เวลาและค่าใช้จ่ายมาก ไม่ว่าจะเป็นค่าใช้จ่ายในการจ้างทีมงานในการ ดาเนินการ และการฝึกอบรมการใชง้ านของทมี งานที่ต้องปฏิบัตงิ านกับระบบใหม่ เปน็ ต้น 5.2.3 ผลกระทบต่อความเสียหายมีสูง เน่ืองจากเป็นระบบที่ทางานแบบศูนย์กลาง หากเกิดความเสียหายต่ออุปกรณ์ในระบบ ย่อมส่งผลเสียหายต่อระบบงานที่ต้องหยุดทางานทันที ทา ให้ผู้ใช้งานไม่สามารถเข้าถึงฐานข้อมูลในขณะน้ันได้ จนกว่าจะมีการกู้คืนหรือซ่อมแซมระบบให้ สามารถทางานได้ดังเดมิ 6. ระบบจดั การฐานข้อมูล (Database Management System) ระบบจัดการฐานข้อมูลมีรายละเอียดทส่ี าคญั ดงั นี้ 6.1 ความหมาย ระบบจัดการฐานข้อมูล (DBMS) เป็นซอฟต์แวร์ที่ช่วยจัดการฐานข้อมูลของระบบ โดยมีเป้าหมายสาคัญคือ เพื่อให้การเก็บข้อมูลลงฐานข้อมูลและการดึงข้อมูลออกจากฐานข้อมูล เป็นไปได้ด้วยความสะดวกสบายและมีประสิทธภิ าพ โดยให้ความมัน่ ใจกับผใู้ ช้ว่าข้อมูลของระบบจะมี ความคงสภาพและมีความตอ้ งกนั (สุจิตรา อดลุ ย์เกษม, 2553: 15) ระบบจัดการฐานข้อมูล เป็นโปรแกรมท่ีทาหน้าที่เปน็ ตัวกลางในการติดตอ่ กันระหว่าง ฐานข้อมูลกับผู้ใช้กลุ่มต่าง ๆ เพ่ือการสร้างและบารุงรักษาฐานข้อมูล อีกทั้งยังเป็นตัวกลางในการ ดาเนนิ การตา่ ง ๆ กับขอ้ มูลในฐานขอ้ มลู ดว้ ย (พนิดา พานิชกลุ และณฐั พงษ์ วารีประเสริฐ, 2552: 10) ระบบจัดการฐานข้อมูล คือ โปรแกรมที่ผู้ขายระบบฐานข้อมูลเป็นผู้พัฒนาขึ้นมา ทางาน ซอฟต์แวร์ระบบเหล่าน้ี เช่น ไมโครซอฟต์แอคเซส (Microsoft Access) ออราเคิล (Oracle) ไมโครซอฟต์เอสคิวแอลเซิร์ฟเวอร์ (Microsoft SQLSever) และมายเอสคิวแอล (MySQL) เป็นต้น (เจ.ออ็ ปเปล, 2549: 22-23)

11 ระบบจัดการฐานข้อมูล (Database Management System) หรือมักเรียกย่อ ๆ ว่า DBMS คือ ซอฟต์แวร์ท่ีใช้เป็นเครื่องมือของผู้ใช้เพ่ือโต้ตอบกับฐานข้อมูล ซ่ึง DBMS จะประกอบไป ด้วยฟังก์ชันหน้าที่ต่าง ๆ ในการจัดการกับข้อมูล รวมทั้งภาษาท่ีใช้ทางานกับข้อมูล ซึ่งมักใช้ภาษา SQL ในการโต้ตอบระหว่างกันกับผู้ใช้ด้วยการสร้าง การเรียกดู และการบารุงรักษาฐานข้อมูล นอกจากน้ี DBMS ยังมีหน้าท่ีในการรักษาความมั่นคง และความปลอดภัยของข้อมูล ด้วยการป้องกัน ไม่ให้ผู้ไม่มีสิทธ์ิการใชง้ านเข้ามาละเมิดข้อมูลในฐานข้อมูลที่เป็นศูนย์กลางได้ รวมถึงการสารองข้อมลู และการกคู้ ืนขอ้ มูล ในกรณีข้อมูลเกิดความเสยี หาย เปน็ ตน้ (โอภาส เอ่ยี มสิริวงศ์, 2551: 37) ซอฟต์แวร์ระบบจัดการฐานข้อมูล (Database Management System : DBMS) คือ โปรแกรมท่ที าหนา้ ที่เปน็ ตวั กลางระหว่างฐานข้อมูลกับโปรแกรมที่มาใช้งานฐานข้อมลู และผูใ้ ชง้ านใน การติดต่อไปยังฐานข้อมูลเพ่ือทางานท่ีผู้ใช้งานส่ังมาให้สาเร็จ ไม่ว่าจะเป็นการเก็บข้อมูลเพ่ิมลงไปใน ฐานขอ้ มูล การค้นหาขอ้ มูลท่ตี อ้ งการ หรอื การลบขอ้ มูลท่ีไม่ต้องการออกจากฐานขอ้ มลู 6.2 หน้าที่ของระบบการจดั การฐานขอ้ มูล หน้าท่ีท่ีสาคัญของระบบจัดการฐานข้อมูลมีดังน้ี (มณีโชติ สมานไทย, 2546: 23-27; สมลกั ษณ์ ละอองศรี, 2556: 69-70) 6.2.1 จัดเก็บข้อมูลตามความสัมพันธ์ท่ีกาหนด ก่อนการจัดเก็บข้อมูลลงในฐานข้อมูล จะต้องผ่านการออกแบบฐานข้อมูล เพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลทั้งหมด ซึ่งเป็นการลดความ ซ้าซอ้ นของขอ้ มลู ทจี่ ัดเกบ็ แลว้ นาความสมั พันธท์ ่ไี ด้ไปสร้างฐานข้อมลู 6.2.2 จัดการข้อมูลได้ตามท่ีผู้ใช้ต้องการ การจัดการข้อมูลเป็นการเรียกดูข้อมูล การ เพิ่มข้อมูลใหม่ การแก้ไขข้อมูล และการลบข้อมูลท่ีไม่ต้องการออกจากฐานข้อมูล ซึ่งการทางานดังท่ี กล่าวมาจะต้องทาผ่านระบบจัดการฐานข้อมูล และสั่งให้ระบบจัดการฐานข้อมูลทางานด้วยคาสั่ง ภาษา SQL และนอกจากภาษา SQL แล้ว ระบบจัดการฐานข้อมูลจะต้องมีเครื่องมือช่วยให้ผู้ใช้ท่ีไมร่ ู้ คาส่งั ภาษา SQL สามารถทางานได้ด้วยเช่นกนั 6.2.3 ควบคุมการฟ้ืนสภาพข้อมูลอัตโนมัติ (Recovery Control) ในกรณีท่ีระบบ จัดการฐานข้อมลู เกดิ ความเสยี หายไม่สามารถทางานได้ ระบบจดั การฐานข้อมลู เองจะต้องรบั รองได้ว่า ข้อมูลท่ียืนยันการทางานสาเร็จ (Commit) แล้วนั้นจะไม่สูญหายจากระบบฐานข้อมูล และถ้ากรณีที่ ข้อมูลบางกลุ่มทางานยังไม่สาเร็จ (Rollback) ระบบจัดการฐานข้อมูลจะต้องรับรองได้ว่าข้อมูลเดิม ก่อนการทางานของกลุม่ งานดังกลา่ วจะไม่สญู หายจากระบบฐานข้อมูล 6.2.4 ควบคุมให้ผู้ใช้สามารถทางานพร้อมกันได้หลายคน (Concurrency Control) นัน้ คือรองรบั การทางานพร้อมกันของผู้ใชห้ ลายคน โดยระบบจัดการฐานข้อมลู มีการควบคมุ จัดลาดับ การทางานได้อย่างเป็นระบบ เช่น เม่ือผู้ใช้คนหนึ่งกาลังแก้ไขข้อมูลบางอย่างท่ียังทาไม่สาเร็จ ระบบ จดั การฐานข้อมูลจะต้องไม่อนุญาตให้ผใู้ ช้คนอื่นเข้ามาปรบั ปรงุ ขอ้ มูลสว่ นน้นั ได้ 6.2.5 ดูแลความถูกต้องของข้อมูล (Data integrity) ความสามารถท่ีสาคัญของระบบ จดั การฐานขอ้ มูลคือ มกี ารควบคมุ ดูแลความถูกต้องของข้อมูล เน่ืองจากมีการเขา้ ใช้งานพร้อมกันของ ผู้ใช้หลายคน ผู้ใช้คนหนึ่งอาจแก้ไขข้อมูลและอาจส่งผลกระทบกับผู้ใช้อีกคนได้ ดังนั้นการดูแลความ ถูกต้องของข้อมลู จงึ เป็นเร่อื งสาคญั ของระบบจัดการฐานข้อมลู ท่ีตอ้ งสามารถจดั การได้

12 สถาปัตยกรรมของฐานข้อมูล สถาปัตยกรรมของฐานข้อมูล หมายถึง มุมมองแนวความคิดที่อธิบายเกี่ยวกับรูปแบบและ โครงสร้างของข้อมูลในระบบฐานข้อมูล โดยระบบจะซ่อนรายละเอียดเกี่ยวกับการจัดเก็บและการ จัดการต่างๆ เก่ียวกับข้อมูลในฐานข้อมูล ผู้ใช้สามารถมองเห็นข้อมูลในมุมมองแตกต่างกันไปตาม วัตถุประสงค์ของการใช้งาน และไม่จาเป็นต้องทราบรายละเอียดเก่ียวกับลักษณะการจัดเก็บข้อมูลท่ี แท้จริงว่าเป็นอย่างไร ระบบฐานข้อมูลจะทาการซ่อนรายละเอียดเก่ียวกับการจัดเก็บ การบริหาร จัดการต่างๆ ไว้ และได้จัดแบ่งระดับของข้อมูลออกเป็นระดับชั้น (สมลักษณ์ ละอองศรี, 2556: 87- 88; สุจริตรา อดุลย์เกษม, 2553: 19-26; บุญสืบ โพธ์ิศรี, สุระชัย พิมพ์สาลี และไพบูลย์ พวงวงศ์ ตระกูล, 2547: 12-17) 1. ลกั ษณะของระดับชนั้ ขอ้ มูล ระดับช้ันของข้อมูลถูกพัฒนาขึ้นโดยสถาบัน ANSI-SPARC (ย่อมาจาก American National Standard Institute Standards Planning and Requirement Committee) ใ น ช่ ว ง ทศวรรษที่ 1970 ได้แบง่ ลกั ษณะของระดับช้นั ขอ้ มูลออกเปน็ 3 ระดบั ดงั น้ี 1.1 ระดับภายนอก (External Level) เป็นมุมมองข้อมูลของผู้ใช้แต่ละคนตามความ ต้องการในการใช้ข้อมูลจากฐานข้อมูล ซ่ึงไม่ใช่โครงสร้างของข้อมูลท่ีแท้จริง เป็นเพียงบางส่วนของ ข้อมลู ท่ีจัดเกบ็ ในฐานข้อมลู หรือเปน็ ข้อมลู ท่ีได้มาจากหลายฐานข้อมลู 1.2 ระดับแนวคิด (Conceptual Level) หรือมุมมองระดับการออกแบบฐานข้อมูล ซึ่ง เป็นมุมมองข้อมลู ของโปรแกรมเมอร์หรือผู้บริหารฐานข้อมลู ท่ีเน้นมองความสัมพันธ์ของข้อมูลทั้งหมด ในระบบฐานข้อมูลว่ามีความสัมพันธ์กันอย่างไร กฎเกณฑ์ต่างๆ ท่ีเก่ียวข้องกับข้อมูล ซึ่งจะแสดง ออกมาในรปู ของแบบจาลองข้อมูล (Data Model) เชน่ แบบจาลองขอ้ มลู เชิงสัมพนั ธ์ (E-R Diagram) เป็นตน้ 1.3 ระดับภายใน (Internal Level) หรือระดับกายภาพ (Physical) เปน็ มุมมองในระดับท่ี กล่าวถึงรูปแบบและโครงสร้างทางกายภาพในการจัดเก็บข้อมูลจริงๆ ท่ีเหมาะสม ณ ตาแหน่งในดิสก์ ตลอดจนการเลือกวิธีการจัดระเบียนแฟ้มข้อมูลที่เหมาะสมกับการทางานของแต่ละระบบ ซ่ึงจะมีผล ต่อประสทิ ธิภาพในการเขา้ ถึงข้อมลู ในระบบฐานขอ้ มูล ดังภาพท่ี 1.2

ระดบั ภายนอก ระดับภายนอก ระดบั ภายนอก 13 ระดับภายนอก External level ระดบั แนวคดิ Conceptual level ระดับภายใน Internal level ภาพที่ 1.2 สถาปัตยกรรมของฐานข้อมูล 3 ระดับ 2. ประโยชนข์ องการแบ่งระดบั ชัน้ ขอ้ มูล ประโยชน์ท่ีสาคัญของการแบง่ ระดับชั้นขอ้ มูลของฐานขอ้ มลู คอื ความเป็นอสิ ระของข้อมูล กล่าวคือ ข้อมูลท่ีจัดเก็บในฐานข้อมูลเป็นอิสระจากโปรแกรมท่ีเรียกใช้งาน ทาให้สามารถแก้ไข โครงสร้างทางกายภาพของข้อมูลได้โดยไม่กระทบต่อโปรแกรมที่เรียกใช้งานฐานข้อมูล กล่าวคือ เมื่อ ผู้ดูแลฐานข้อมูลทาการเปลี่ยนแปลงข้อมูลในระดับใดระดับหน่ึงแล้ว จะไม่ส่งผลกระทบต่อข้อมูลใน ระดับอน่ื ในการแบง่ ระดบั ช้ันข้อมลู ของฐานข้อมลู ออกเป็น 3 ระดบั มีวตั ถุประสงค์ดังน้ี 2.1 ผู้ใช้ไม่ต้องกังวลในรายละเอียดการเก็บข้อมูล รวมท้ังรายละเอียดของข้อมูลส่วนอื่นท่ี ตนเองไม่ได้ใช้งาน เช่น ไม่ต้องรับรู้ถึงข้อมูลท่ีใช้งานถูกเก็บอยู่ในไฟล์ใด และฐานข้อมูลทาการจัดเก็บ ข้อมูลไว้อย่างไรในไฟล์ เปน็ ต้น 2.2 ความเป็นอิสระของข้อมูล คือผู้ดูแลฐานข้อมูลสามารถเปลี่ยนแปลงโครงสร้างไฟล์ ของฐานข้อมูลในระดับช้ันแนวคิดหรือระดับภายในได้โดยไม่ส่งผลกระทบต่อการทางานของผู้ใช้งาน หรือโปรแกรมประยุกต์ที่กาลังใช้งานระบบฐานข้อมูลอยู่น้ัน ซ่ึงผู้ใช้จะมองเห็นโครงสร้างข้อมูลระดับ ภายนอกเหมอื นเดิมและสามารถใช้งานได้ตามปกติ ความเปน็ อสิ ระของข้อมูลแบง่ ออกเป็น 2 ลกั ษณะ คือ 2.2.1 ความเป็นอิสระของข้อมูลเชิงตรรกะ (logical data independence) จะ เกิดข้ึนเม่ือมีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างข้อมูลใดๆ ในระดับแนวคิด จะไม่ส่งผลกระทบต่อโครงสร้าง ข้อมูลในระดับภายนอกท่ีผู้ใช้ใช้งานอยู่ ซึ่งผู้ใช้สามารถเรียกดูข้อมูลได้ดังเดิม เช่น การเพ่ิมตารางเข้า ไปในฐานข้อมูล การเปล่ียนขนาด หรือเพ่ิมฟิลด์ในตารางฐานข้อมูลในระดับแนวคิด เป็นต้น ซ่ึงจะไม่ ส่งผลกระทบหรือไมต่ อ้ งมกี ารแก้ไขโปรแกรมประยกุ ต์ทเ่ี รียกใช้งานตารางนั้น 2.2.2 ความเป็นอิสระของข้อมูลเชิงกายภาย (Physical data independence) เกิดขึ้นเมื่อทาการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างข้อมูลใดๆ ในระดับภายใน จะไม่ส่งผลกระทบต่อโครงสร้าง ข้อมูลในระบบแนวคิด และระดับภายนอก เช่น การจัดโครงสร้างอุปกรณ์จัดเก็บข้อมูลใหม่ การย้าย ข้อมูลจากท่ีจัดเก็บข้อมูลหน่ึงไปยังที่จัดเก็บอีกตัวหนึ่ง (storage) เป็นต้น ซ่ึงการกระทาดังกล่าวไม่

14 ส่งผลกระทบต่อโครงสร้างข้อมูลระดับแนวคิด และระดับภายนอก ผู้ใช้สามารถใช้งานฐานข้อมูลได้ ดังเดมิ และโปรแกรมประยุกต์ท่ีเขียนในระดับภายนอกก็ไม่จาเปน็ ต้องแกไ้ ขโปรแกรมใหมแ่ ต่อย่างใด 3. การแปลงข้อมูล (Mapping) จากสถาปัตยกรรมของฐานข้อมูล 3 ระดับ ทาให้เม่ือมีการเรียกใช้ข้อมูลใดๆ ในฐานข้อมลู จะตอ้ งมกี ารแปลงข้อมลู จากระดับสูงไปยังระดับท่ีตา่ กว่า เพอื่ นาผลลัพธม์ าแสดงต่อผู้ใช้ ซึ่งจะต้องทา การแปลงข้อมูล 2 ข้ันตอน คือ การแปลงข้อมูลจากระดับภายนอกกับระดับแนวคิด ( External/Conceptual Mapping) แ ล ะ แ ป ล ง ข้ อ มู ล จ า ก ร ะ ดั บ แ น ว คิ ด กั บ ร ะ ดั บ ภ า ย ใน (Conceptual/Internal Mapping) ซึ่งระบบจัดการฐานข้อมูล เป็นผู้ทาหน้าที่รับคาสั่งต่างๆ ไป กระทากบั ฐานข้อมูล เพ่อื กาหนดความสอดคลอ้ งกนั ระหวา่ งมมุ มองของแตล่ ะระดับ แบบจาลองขอ้ มูล (Data Model) การนาเสนอแนวความคิดเพ่ือให้บุคคลอื่นสามารเข้าใจได้ง่ายน้นั มีวิธีทีน่ ยิ มใช้คอื การเลือกใช้ แบบจาลอง เช่น แบบจาลองอาคารหรือโรงงานที่สถาปนิกใช้นาเสนอลูกค้า เป็นต้น ส่วนในการ นาเสนอรายละเอียดของโครงสร้างข้อมูลที่เก่ียวกับฐานข้อมูล จาเป็นจะต้องนาเสนอในรูปแบบของ แบบจาลองเพื่อให้บุคคลท่ีเกี่ยวข้องในการออกแบบฐานข้อมูล เช่น นักออกแบบฐานข้อมูล (Designer) และนักพัฒนาระบบสารสนเทศ (Programmer) เป็นต้น มองเห็นข้อมูลชุดเดียวกันใน มุมมองเหมือนกัน เพื่อให้การออกแบบและสร้างฐานข้อมูล สอดคล้องและตรงตามความต้องการของ ผู้ใช้มากที่สุด แบบจาลองข้อมูลจึงเป็นเครื่องมือที่สาคัญในการออกแบบและสร้างฐานข้อมูล ซึ่งมี รายละเอยี ดดงั น้ี 1. ความหมายของแบบจาลองข้อมูล แบบจาลองข้อมูล คือ เคร่ืองมือที่ใช้นาเสนอเกี่ยวกับโครงสรา้ งและความสัมพันธ์ระหว่าง ข้อมูลในเชิงตรรกะที่สอดคล้องตรงกันภายในฐานข้อมูล นอกจากน้ียังนาเสนอในรูปแบบท่ีเข้าใจง่าย และเกิดความเข้าใจตรงกันระหว่างผู้ออกแบบฐานข้อมูลกับผู้พัฒนาระบบสารสนเทศ เพื่อเพิ่ม ประสิทธิภาพในการออกแบบและสร้างฐานข้อมูล (สุจิตรา อดุลย์เกษม, 2553: 50; โอภาส เอ่ียมสิริ วงศ,์ 2551: 78; สมลักษณ์ ละอองศรี, 2556: 95) 2. ประเภทของแบบจาลองข้อมลู แบบจาลองข้อมูลแบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ แบบจาลองข้อมูลเชิงแนวคิด และ แบบจาลองเพ่อื การนาไปใช้ ซึ่งมรี ายละเอยี ดดังน้ี (โอภาส เอ่ียมสริ วิ งศ์, 2551: 78-79) 2.1 แบบจาลองข้อมูลเชิงแนวคิด (Conceptual Data Models) เป็นแบบจาลองสาหรับ แสดงลักษณะโดยรวมของข้อมูลท้ังหมดในระบบท่ีนาเสนอในลักษณะแผนภาพ ซึ่งประกอบด้วย เอนทิตี้ (entity) ต่างๆ และความสัมพันธ์ระหว่างเอนทิต้ีน้ันๆ ในระบบที่ไม่ได้ขึ้นกับประเภทของ

15 ระบบจัดการฐานข้อมูล ดังนั้นจึงสามารถนาไปแปลงใช้งานกับระบบจัดการฐานข้อมูลท่ีสอดคล้องได้ พร้อมทั้งยังนาเสนอให้ผู้ออกแบบฐานข้อมูลและนักพัฒนาระบบสารสนเทศได้เข้าใจถึงความสัมพันธ์ ของข้อมูลต่างๆ ในระบบที่ตรงกัน ตัวอย่างแบบจาลองเชิงแนวคิด เช่น แผนภาพแสดงความสัมพันธ์ ระหว่างข้อมลู (Entity-Relationship Model) เปน็ ตน้ 2.2 แบบจาลองเพื่อการนาไปใช้ (Implementation Data Models) แบบจาลองประเภท น้ีใช้อธิบายถึงโครงสร้างข้อมูลของฐานข้อมูลที่อ้างอิงตามระบบจัดการฐานข้อมูลท่ีเลือกใช้ ซ่ึง รายละเอียดของแบบจาลองประเภทนี้จะอธิบายในหัวข้อแบบจาลองฐานข้อมูลต่อไป แบบจาลองฐานข้อมลู (Database Model) ปัจจุบันระบบสารสนเทศได้นาเทคโนโลยีฐานข้อมูลมาใช้ในการจัดการฐานข้อมูลและ คลงั ข้อมลู เพ่ือใหเ้ กดิ ประโยชนส์ งู สุดในการจัดเก็บและเรยี กดขู ้อมลู ซ่ึงเทคโนโลยฐี านขอ้ มูลแตล่ ะชนิด มีวิธีการเข้าถึงฐานข้อมูลท่ีแตกต่างกัน ดังน้ันการเลือกใช้ระบบจัดการฐานข้อมูล จึงจาเป็นต้องเลือก ให้สอดคล้องกับแบบจาลองข้อมูลท่ีได้ออกแบบไว้ ส่วนแบบจาลองท่ีนาเสนอรายละเอียดโครงสร้าง ข้อมูลของฐานข้อมูลน้ันจะเรียกว่า แบบจาลองของฐานข้อมูล ซ่ึงมีรายละเอียดดังนี้ (โอภาส เอ่ียมสิริ วงศ์, 2551: 81; พนิดา พานิชกุล และณัฐพงษ์ วารีประเสริฐ, 2552: 12-17; มณีโชติ สมานไทย, 2546: 31-37) 1. ความหมายของแบบจาลองฐานขอ้ มูล แบบจาลองฐานข้อมูล หมายถึง แบบจาลองที่ใช้อธิบายรายละเอียดโครงสร้างข้อมูลหรือ คลังข้อมูล และการจัดการฐานข้อมูลท่ีมีด้วยกันหลายรูปแบบ ท้ังน้ีแต่ละรูปแบบมีคุณสมบัติและ โครงสรา้ งที่แตกตา่ งกัน แบบจาลองฐานข้อมลู ที่มักจะถูกกลา่ วถึงมีด้วยกัน 4 ประเภทคือ แบบจาลอง ฐานข้อมลู าดับชัน้ แบบจาลองฐานข้อมลู เครือข่าย แบบจาลองฐานข้อมูลเชิงสมั พันธ์ และแบบจาลอง ฐานขอ้ มลู เชงิ วตั ถุ ซงึ่ รายละเอียดของแตล่ ะแบบจาลองฐานขอ้ มลู จะกลา่ วในหวั ขอ้ ถัดไป 2. ประเภทของแบบจาลองฐานขอ้ มลู แบบจาลองฐานข้อมูลสามารถแบ่งออกเปน็ 4 ประเภท ดงั น้ี 2.1 แบบจาลองฐานข้อมูลลาดบั ชนั้ (Hierarchical Database Model) แบบจาลองประเภทน้ีมีการจัดไฟล์ข้อมูลเป็นโครงสรา้ งแบบบนลงลา่ ง (Top-Down) มีลกั ษณะเป็นแผนภูมิต้นไม้กลับหัวทแี่ ตกออกเปน็ กิ่งก้านสาขา มลี กั ษณะคลา้ ยกบั ไดเรกทอรีและไฟล์ ในเครือ่ งคอมพวิ เตอรท์ ั่วไป ดงั ภาพท่ี 1.3

16 Parent/root Child Child ภาพที่ 1.3 แบบจาลองฐานข้อมลู ลาดบั ชัน้ ของ Store ที่มา (CreatelyBlog, 2008: 3) โดยมีความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลเป็นแบบพ่อกับลูก (Parent/Child Relation) หรือเรียกว่า ความสัมพันธ์แบบหนึ่งต่อหลาย (one-to-many) โดยรายการข้อมูล (record) ที่อยู่ บนสุดของโครงสร้างจะเรียกว่า พ่อ (parent record) หรือ รูต (root) ส่วนรายการข้อมูลที่อยู่ใน ระดับถัดลงมาเรียกว่า ลูก (child record) ซ่ึงรายการที่เป็นพ่อสามารถมีรายการลูกได้หลายรายการ แตร่ ายการลูกจะไม่สามารถมรี ายการพ่อได้มากกว่าหนงึ่ รายการได้ สาหรบั การใช้งานขอ้ มูลผใู้ ชจ้ ะต้องรู้โครงสร้างการเกบ็ ข้อมูล กลา่ วคือโครงสร้าง ต้นไม้มีข้อมูลอะไร มีก่ีลาดับช้ัน และแต่ละลาดับชั้นเก็บข้อมูลอะไรบ้าง ส่วนการเข้าถึงหรือเรียกใช้ ขอ้ มูลจะต้องเริ่มต้นที่รายการพ่อหรือรูตก่อนเสมอจนกระทั่งพบรายการขอ้ มลู ทต่ี ้องการ หากต้องการ คน้ หาขอ้ มลู ทีอ่ ยู่ในระดับลา่ งสุด จาเป็นต้องค้นหาท้งั แฟ้มทาใหใ้ ชเ้ วลามากข้นึ ในการทางาน 2.2 แบบจาลองฐานขอ้ มลู เครือขา่ ย (Network Database Model) แบบจาลองชนิดนี้มีโครงสร้างข้อมูลเช่นเดียวกับแบบจาลองฐานข้อมูลลาดับช้ัน คือมี ลาดับช้ันจากบนลงล่าง รองรับความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลแบบหนึ่งต่อหลาย (one-to-many) และ ความสัมพันธ์ท่ีมีความซับซ้อนข้ึน กล่าวคือรายการท่ีเป็นพ่อในแบบจาลองชนิดนี้เรียกว่า รายการท่ี เป็นเจ้าของ (Owner Record) สามารถมีรายการลูกหรือรายการสมาชิก (Member Record) ได้ หลายรายการ และรายการลกู ก็สามารถมีรายการพ่อไดห้ ลายรายการเช่นกัน ซึ่งความสมั พนั ธ์ระหว่าง ข้อมลู แบบนี้เรยี กว่า ความสมั พนั ธ์แบบหลายต่อหลาย (many-to-many) หรอื ความสัมพนั ธ์แบบเซต (set) ซ่ึงทาให้มีความยืดหยุ่นสูงกว่าแบบจาลองฐานข้อมูลลาดับชั้นในการค้นหาหรือเรียกใช้ข้อมูลดงั ภาพที่ 1.4

17 ภาพที่ 1.4 แบบจาลองฐานข้อมูลเครือข่ายการขายสนิ ค้า ท่มี า (My Reading Room, 2016: 2) การเรียกใช้ข้อมูลสามารถเข้าถึงได้ทุกรายการสมาชิก โดยอ้างถึงข้อมูลที่เป็นรายการ เจ้าของเพียงรายการเดียว ในทางตรงการข้ามสามารถเขา้ ถึงข้อมูลแต่ละรายการท่ีเป็นรายการเจ้าของ ได้โดยอา้ งจากรายการขอ้ มลู ทเ่ี ปน็ สมาชกิ ได้เช่นกัน ข้อเสียของแบบจาลองฐานข้อมูลชนิดนคี้ ือ การออกแบบฐานข้อมูลทาได้ค่อนข้างยาก เน่ืองจากต้องพิจารณากาหนดความสัมพันธ์ของข้อมูลในฐานข้อมูลทั้งหมดเป็นความสัมพันธแ์ บบเซต ซ่ึงทาให้การเปล่ียนแปลงโครงสร้างของข้อมูลเป็นเร่ืองยาก ร่วมถึงการนาไปใช้ การพัฒนาโปรแกรม และการจัดการที่ทาได้ยากและซบั ซ้อนเช่นกนั 2.3 แบบจาลองฐานข้อมลู เชิงสมั พันธ์ (Relational Database Model) แบบจาลองฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์นี้นาเสนอมุมมองความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลใน ลักษณะตาราง 2 มิติ หรือเรียกว่า รีเลชัน (relation) ท่ีประกอบด้วยชุดของท้ังแถวและคอลัมน์ ภายในตารางจะเก็บขอ้ มลู ที่สามารถเชือ่ มโยงความสัมพันธก์ ับตารางอน่ื ๆ ภายในฐานข้อมูลได้ รเี ลชั่น : student std_lname adv_id รเี ลชนั่ : advisor is001 std_id std_fname ตรงอาชาแก้ว is001 adv_id adv_fname adv_lname เหล่าประเสรฐิ is002 2105 ชลมาศ จนั นาวนั is003 is001 นาวา วงษ์พรม 2106 วริ นิ ญา เตยี นพลกรัง 2101 สุรีมาศ is002 วราภรณ์ ขยายผล 2103 ดนยั is003 ราชวิทย์ ทิพยเ์ สนา ภาพท่ี 1.5 แสดงแบบจาลองฐานขอ้ มลู เชิงสัมพันธ์

18 ปัจจุบนั โปรแกรมระบบจัดการฐานขอ้ มูล (DBMS) ส่วนใหญ่พฒั นาข้ึนมาเพื่อสนบั สนุน การทางานของแบบจาลองฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ พรอ้ มทั้งได้พัฒนาชดุ คาสั่งภาษา SQL เพื่อใช้ในการ เรียกดู และการจัดการข้อมูล ส่วนการออกแบบฐานข้อมูลก็สามารถทาได้ง่าย เนื่องจากแบบจาลอง ดังกล่าวนาเสนอข้อมูลในรูปแบบตาราง 2 มิติที่เป็นมุมมองที่เข้าใจง่ายและชัดเจนของข้อมูลท่ีจดั เก็บ ในฐานข้อมูล 2.4 แบบจาลองฐานขอ้ มลู เชงิ วตั ถุ (Object-Oriented Database Model) แบบจาลองฐานข้อมูลเชิงวัตถุได้นาเสนอมุมมองเก่ียวกับข้อมูล ความสัมพันธ์ของ ข้อมลู และชุดคาส่ังทใ่ี ช้จดั การข้อมูลเข้าไว้ดว้ ยกนั ที่เรยี กว่า วตั ถุ (object) ซึ่งจะต่างจากแบบจาลอง ฐานข้อมูลลาดับชั้น เครอื ขา่ ย และเชิงสัมพนั ธ์ ทีล่ ว้ นจดั เก็บเฉพาะขอ้ มูล และความสัมพนั ธข์ องข้อมูล ไวใ้ นฐานขอ้ มูล ส่วนชุดคาส่งั ที่ใช้จดั การข้อมลู จะจัดเก็บไว้ในซอฟต์แวร์ระบบจดั การฐานข้อมลู แยกไว้ ตา่ งหาก แบบจาลองฐานข้อมลู ชนิดน้ีรองรับการจัดการข้อมลู ชนิดที่มีความซบั ซ้อนได้เป็นอย่าง ดี เช่น กราฟิก วิดีโอ และไฟล์เสียง เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีคุณสมบัติของการนากลับมาใช้ใหม่ แต่ยัง เป็นแบบจาลองที่ต้องพึ่งพาผู้เช่ียวชาญโดยเฉพาะ ซึ่งผู้เชี่ยวชาญส่วนใหญ่จะคุ้ยเคยกับเทคโนโลยี ฐานข้อมูลเชิงสมั พันธ์มากกวา่ ซึ่งในปัจจุบันผ้พู ัฒนาซอฟต์แวรร์ ะบบจัดการฐานข้อมูล (DBMS) ยังได้ พัฒนาขีดความสามารถโดยการรวมเทคโนโลยีฐานข้อมูลเชิงวัตถุกับเชิงสัมพันธ์เข้าด้วยกันท่ีเรียกว่า Object-Relational Database ด้วย ภาพที่ 1.6 แสดงแบบจาลองฐานข้อมูลเชงิ วัตถุ ทม่ี า (CSEBlog100, 2016: 2)

19 สรุป ข้อมูล หมายถึง ข้อเท็จจริงหรือเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นท่ีมีความสัมพันธ์กัน และเป็นข้อมูลที่ องคก์ รสนใจที่จะจัดเก็บไว้ในฐานขอ้ มลู สว่ นสารสนเทศ หมายถงึ ขอ้ มลู ดบิ ทผี่ า่ นการประมวลผล โดย สามารถนาไปใช้ในเชิงสรุปเป็นสถิติหรือความรู้ ตามความต้องการขององค์กรได้ หน่วยในการจัดเก็บ ข้อมูลประกอบด้วย บิต ไบต์ เขตข้อมูล ระเบียบ และแฟ้มข้อมูล สาหรับระบบแฟ้มข้อมูล เป็นระบบ การจดั เกบ็ ขอ้ มลู เรอ่ื งเดยี วกันลงในระบบคอมพิวเตอร์ ระบบแฟม้ ขอ้ มูลมีขอ้ จากดั คือ การประมวลผล กับระบบแฟ้มข้อมูลมีความยุ่งยาก ความไม่เป็นอิสระของข้อมูล ข้อมูลมีความซ้าซ้อน และมีการเก็บ ข้อมูลแยกจากกัน ระบบฐานข้อมูล หมายถึง กลุ่มและโครงสร้างของข้อมูลที่สัมพันธ์กัน ซึ่งนามา จัดเก็บไว้ในท่ีเดียวกัน ประเภทของระบบฐานข้อมูลแบ่งเป็น การประมวลผลธุรกรรมออนไลน์ และ การประมวลผลเชิงวิเคราะห์ออนไลน์ ระบบฐานข้อมูลมีลักษณะที่สาคัญคือ ข้อมูลที่จัดเก็บใน ฐานข้อมูลจะคงอยู่ตลอดไป มีการใช้ข้อมูลร่วมกัน และข้อมูลในฐานข้อมูลจะต้องมีความสัมพันธ์กัน ข้อดีของระบบฐานข้อมูลคือ ลดความซ้าซ้อนของข้อมูล รักษาความถูกต้องของข้อมูล ข้อมูลมีความ เป็นอิสระจากโปรแกรมท่ีเรียกใช้งาน มีความปลอดภัยของข้อมูลสูง ใช้ข้อมูลร่วมกัน การบริหาร จัดการฐานขอ้ มลู ทาได้ง่าย และรองรับการทางานของผู้ใช้หลายคน ส่วนข้อจากดั ของระบบฐานข้อมูล จะเป็นในส่วนของความซับซ้อนท่ีเพิ่มขึ้น ใช้ต้นทุนค่อยข้างสูง และผลกระทบต่อความเสียหายมีสูง ฐานข้อมูลมีระบบจัดการฐานข้อมูลซึ่งเป็นโปรแกรมที่ทาหน้าท่ีเป็นตัวกลางระหว่างฐานข้อมูลกับ โปรแกรมท่ีมาใช้งานฐานข้อมูล และผใู้ ช้งานในการติดต่อไปยงั ฐานข้อมูลเพ่ือทางานทผ่ี ู้ใชง้ านสั่งมาให้ สาเรจ็ แบบจาลองข้อมูล คือเคร่อื งมือท่ีใช้นาเสนอเก่ียวกับโครงสร้างและความสมั พันธ์ระหว่างข้อมูล ในเชิงตรรกะ แบบจาลองข้อมูลแบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ แบบจาลองข้อมูลเชิงแนวคิด และ แบบจาลองเพ่ือการนาไปใช้ ส่วนแบบจาลองฐานข้อมูล หมายถึง แบบจาลองท่ีใช้อธิบายรายละเอียด โครงสร้างข้อมูลหรือคลังข้อมูล แบบจาลองฐานข้อมูลมีด้วยกัน 4 ประเภทคือ แบบจาลองฐานข้อมู ลาดับช้ัน แบบจาลองฐานข้อมูลเครือข่าย แบบจาลองฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ และแบบจาลอง ฐานข้อมูลเชงิ วตั ถุ

บทที่ 2 เทคโนโลยฐี านข้อมูล การจัดเก็บข้อมูลของระบบสารสนเทศที่ยังได้รับความนิยมในปัจจุบันคือ ฐานข้อมูลเชิง สัมพันธ์ (Relational Database) เพราะใช้งานง่าย ไม่ยุ่งยาก ผู้ใช้สามารถทาความเข้าใจในการใช้ งานได้ไมย่ าก และมีซอฟตแ์ วร์ทส่ี ามารถใชง้ านไดร้ ่วมกันอยูม่ ากมาย ซ่ึงในบทนีไ้ ด้อธิบายรายละเอียด เกย่ี วกบั ความหมาย โครงสร้าง กฎเกี่ยวกบั การรักษาความถูกต้องของข้อมลู และวิธกี ารจัดการข้อมูล ของฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ และแนวโน้มการใช้งานฐานข้อมูลเร่ิมเปล่ียนไปในบางระบบงาน เนื่องจาก ข้อมูลข่าวสารมีปริมาณเพ่ิมข้ึนอย่างรวดเร็วจนทาให้เกินขีดความสามารถของฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ และเพ่ือเป็นแนวทางในการเลือกใช้งานฐานข้อมูลอย่างเหมาะสม จึงได้เพิ่มรายละเอียดเบื้องต้น เกยี่ วกบั ฐานขอ้ มลู เชงิ วตั ถุ และฐานข้อมลู ไม่สัมพนั ธ์ ฐานข้อมูลเชิงสัมพนั ธ์ (Relational Database) ฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ถือกาหนดข้ึนในช่วงปีคริสต์ศักราช 1969 และได้รับการยอมรับอย่าง รวดเร็ว เน่ืองจากฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์สามารถทาความเข้าใจได้ง่าย จึงเป็นที่ยอมรับของผู้ใช้ในช่วง นั้นเป็นอย่างดี (Stajano, 1998: 14) ซ่ึงสามารถแบ่งรายละเอียดของฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ได้ 3 ประการดังน้ี 1. โครงสร้างของฐานข้อมูลเชงิ สัมพันธ์ โครงสร้างของฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์มีรูปแบบการจัดเก็บข้อมูลที่ผู้ใช้หรือผู้ออกแบบ ฐานข้อมูลจะมองภาพเป็นตาราง 2 มิติ (Tables) โดยข้อมูลและโครงสร้างข้อมูลมีความอิสระจากตัว โปรแกรม (โอภาส เอ่ียมสิริวงศ์, 2551: 89) ส่วนการจัดเก็บข้อมูลเชิงกายภาพในฐานข้อมูลจะเป็น อย่างไรน้ันผู้ใช้หรือผู้ออกแบบฐานข้อมูลไม่จาเป็นต้องรู้ เพราะระบบจัดการฐานข้อมูล (DBMS) จะ ดูแลรายละเอียดเชิงกายภาพท่ียุ่งยากซับซ้อนให้ทั้งหมด (ทัศนีย์วรรณ ศรีประดิษฐ์, 2556: 137) รายละเอยี ดโครงสร้างของฐานขอ้ มลู เชงิ สมั พันธ์มีดังน้ี 1.1 โครงสรา้ งของรีเลชัน (Relation) ฐานข้อมลู เชงิ สมั พนั ธม์ รี เี ลชนั เป็นหน่วยทใี่ ชจ้ ัดเก็บขอ้ มลู ที่มลี ักษณะเปน็ ตาราง 2 มิติ ที่ประกอบด้วยแถว (Row) และคอลัมน์ (Column) โดยแถวในตารางจะแสดงรายการข้อมูลเรียกว่า ทัปเพิล (Tuple) จานวนของทัปเพิลท้ังหมดที่เก็บอยู่ในรีเลชันจะเรียกว่า คาร์ดินัลลิต้ี (Cardinality) ส่วนคอลัมน์ในตารางคือคุณลักษณะต่างๆ ของข้อมูลในแต่ละแถวเรียกว่า แอตตริบิวต์ (Attribute) จานวนคอลัมนใ์ นรเี ลชันจะเรยี กวา่ ดกี รี (Degree) และเรยี กขอบเขตของค่าท่เี ปน็ ไปได้ของข้อมลู

22 และรูปแบบชนิดข้อมูลของแต่ละแอตตริบิวต์ว่า โดเมน (Domain) เพ่ือป้องกันไม่ให้เกิดการป้อน ข้อมูลเกินขอบเขตท่ีกาหนด (พนิดา พานิชกุล และณัฐพงษ์ วารีประเสริฐ, 2552: 37-38) ดังภาพท่ี 2.1 Course ชอื่ รเี ลชนั แอตตรบิ ิวตท์ มี่ ีดีกรเี ทา่ กบั 3 คอลมั น์ Course_id Course_name Course_credit ทปั เพลิ ท่มี ีคาร์ IS40304 การจดั การสารสนเทศท้องถิ่น 3 ดนิ ัลลติ ้เี ทา่ กับ IS50305 ฐานข้อมลู เพือ่ การจดั การสารสนเทศ 2 3 แถว IS20101 เทคโนโลยเี พ่ือการจัดการสารสนเทศ 3 โดเมนคอื ขอ้ มลู ทีเ่ ปน็ ตัวเลข เช่น 2 และ 3 เปน็ ต้น ภาพที่ 2.1 ตวั อย่างรูปแบบของรีเลชัน 1.2 คุณสมบตั ิของรเี ลชัน รายละเอียดของคุณสมบัติของรีเลชันมีดังน้ี (สุจริตรา อดุลย์เกษม, 2553: 53-54; พนดิ า พานิชกุล และณฐั พงษ์ วารีประเสรฐิ , 2552: 39) 1.2.1 รเี ลชันตอ้ งมชี ่ือเพ่ือใช้ในการอา้ งถึง โดยที่ช่ือของรีเลชนั ในระบบฐานข้อมูลต้อง ไมซ่ า้ กัน 1.2.2 แอตตริบวิ ต์ในรเี ลชนั ตอ้ งมชี อื่ และต้องเปน็ ชอ่ื ท่แี ตกต่างกัน 1.2.3 ลาดับก่อนหลงั ของแอตตรบิ วิ ต์ในรเี ลชันไม่มีความสาคญั สามารถสลับตาแหน่ง กนั ได้ 1.2.4 ค่าข้อมูลในทุกแอตตริบิวต์จะต้องมีคุณสมบัติข้อมูลเด่ียว (Atomic) กล่าวคือ ค่าท่ีเก็บจะต้องมีความหมายเพียงความหมายเดียวและไม่สามารถแบ่งย่อยต่อไปได้ กล่าวคือแอตตริ บิวต์ จะต้องมีค่าข้อมูลเพียงค่าเดียว (Single Value) ไม่สามารถมีหลายค่าได้ (Multi-valued) และมี ชนิดข้อมูลเดียวกัน (อรยา ปรีชาพานิช, 2557: 203) เช่น แอตตริบิวต์เงินเดือนพนักงานจะจัดเก็บ ขอ้ มูลชนดิ ตวั เลขเทา่ น้นั เป็นต้น 1.2.5 ค่าข้อมูลที่เก็บในแต่ละทัปเพิลหรือแถวของรีเลชันต้องมีความแตกต่างกัน ไม่มี ทัปเพลิ ทีซ่ า้ กัน ดงั นนั้ ในแต่ละรีเลชันจะต้องมีแอตตรบิ วิ ต์ทท่ี าใหแ้ ตล่ ะทัปเพิลมีข้อมูลไมซ่ ้ากัน เราจะ เรียก แอตตริบิวต์นั้นว่าคีย์หลัก ( Primary Key ) เช่น รีเลชันนักศึกษา มีแอตตริบิวต์รหัสนักศึกษา เป็นคยี ์หลกั ซึง่ จะทาให้ผลลัพธ์ที่ไดเ้ มอื่ ค้นหาชื่อนกั ศกึ ษา ซึ่งปกตนิ กั ศึกษาจะมชี อื่ เหมือนกนั หลายคน จนทาให้ไม่ทราบว่าเป็นคนเดียวกันหรอื คนละคนกับที่เรากาลังค้นหา แต่หากมีรหัสนักศึกษาจะทาให้ ทราบว่าเป็นคนละคนกนั และคนไหนเป็นคนทเ่ี รากาลังค้นหา

23 1.3 ประเภทของรเี ลชัน รีเลชันในฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์สามารถแบ่งได้ 2 ประเภทคือ (บุญสืบ โพธิ์ศรี, สุระชัย พมิ พ์สาลี และไพบลู ย์ พวงวงศต์ ระกูล, 2547: 25) 1.3.1 รเี ลชันหลกั (Base Relation) เป็นรเี ลชันจริงท่ีถูกสร้างขนึ้ มาเพ่ือใช้เก็บข้อมูลที่ ตอ้ งการ เชน่ รีเลชันนกั ศกึ ษา สรา้ งขึ้นมาเพื่อเก็บขอ้ มลู หรือรายละเอียดของนักศึกษา 1.3.2 วิว (View) เป็นรีเลชันที่ถูกสร้างตามความต้องการของผู้ใช้ ไม่มีข้อมูลเก็บอยู่ใน ววิ น้ันจรงิ ๆ (พนิดา พานชิ กลุ และณัฐพงษ์ วารปี ระเสรฐิ , 2552: 42) ววิ เปน็ รเี ลชนั ทนี่ าเอาแอตตรบิ ิวต์ ที่ต้องการจากรีเลชันหลัก ซ่ึงมีข้อมูลเก็บอยู่จริงมาแสดงผล โดยสามารถเลือกนาข้อมูลมาจากรีเลชัน หลกั เพียงรเี ลชันเดยี ว หรือจากหลายรเี ลชนั ทส่ี มั พนั ธ์กันได้ 1.4 คีย์ (Key) คีย์ คือ แอตตริบิวตห์ รือหลายแอตตริบวิ ต์ (Composite Key) ท่ีประกอบกันเพ่ือแยก ความแตกตา่ งของข้อมูลในแต่ละทัปเพลิ และมีคา่ ข้อมูลทเี่ ก็บในแอตตรบิ ิวต์น้ันไม่ซ้ากัน สามารถแบ่ง ได้ 4 ชนิดดังน้ี (บุญสืบ โพธ์ิศรี, สุระชัย พิมพ์สาลี และไพบูลย์ พวงวงศ์ตระกูล, 2547: 23-24; อรยา ปรีชาพานิช, 2557: 203-205; ทัศนีย์วรรณ ศรีประดิษฐ์, 2556: 144-146; โอภาส เอี่ยมสิริวงศ์, 2551: 100-102) 1.4.1 คีย์คแู่ ข่ง (Candidate Key) คอื แอตตรบิ วิ ต์ตวั ใดตวั หนง่ึ หรือหลายตัวรวมกันที่ เล็กท่ีสุด หรือมีจานวนแอตตริบิวต์น้อยที่สุด (Minimal) ที่สามารถแยกความแตกต่างของแต่ละ ทัปเพิลในรีเลชันได้ เช่น จากรีเลชัน student ดังภาพท่ี 2.2 สามารถกาหนดคีย์คู่แข่งได้ 2 ตัวคือ {student_id} และ {student_fname,student_lname} รเี ลชัน : student คียห์ ลัก student_id student_fname student_lname advisor_id คยี ์นอก 58040332105 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ is001 58040332106 วริ ินญา เหล่าประเสรฐิ is001 57040332101 สุรีมาศ จนั นาวนั is002 57040332103 ดนยั เตยี นพลกรัง is003 รีเลชัน : advisor คยี ์รอง advisor_id advisor_fname advisor_lname is001 นาวา วงษ์พรม คียห์ ลัก is002 วราภรณ์ ขยายผล is003 ราชวทิ ย์ ทิพย์เสนา ภาพที่ 2.2 คียน์ อกระหว่างรีเลชัน student กับรเี ลชนั advisor

24 1.4.2 คยี ์หลกั (Primary Key) คือ คียค์ แู่ ข่งทถี่ ูกเลือกมาเพียง 1 ตวั เพ่อื ทาหน้าท่ีเป็น คีย์หลักของรีเลชัน ซึ่งสามารถระบุหรืออ้างถึงทัปเพิลใดทัปเพิลหน่ึงในรีเลชันได้ โดยคุณสมบัติของ แอตตริบิวต์ท่ีเป็นคีย์หลักจะต้องมีค่าข้อมูลที่ไม่ซ้า สามารถจาแนกความแตกต่างของแต่ละทัปเพิลใน รเี ลชันได้ และตอ้ งมคี ่าขอ้ มลู เสมอ (Not Null) เช่น ภาพที่ 2.2 จะเลอื กแอตตริบิวต์ student_id เป็น คยี ห์ ลักของรีเลชัน student เน่อื งจากขนาดของขอ้ มลู สนั้ และใชอ้ า้ งองิ ได้ง่ายกวา่ คยี ์ค่แู ข่งตัวอ่นื 1.4.3 คีย์รอง (Alternate Key) คือ คีย์คู่แข่งตัวอื่นที่ไม่ได้ถูกเลือกเป็นคีย์หลัก ซึ่งคีย์ รองอาจนามาใชเ้ พ่ือเปน็ คยี เ์ สรมิ ในการเรยี กค้นขอ้ มลู จากรีเลชนั เชน่ ดงั ภาพที่ 2.2 student_fname และ student_lname เป็นคยี ์รองของรีเลชนั student 1.4.4 คีย์นอก (Foreign Key) คือ แอตตริบิวต์ตัวใดตัวหนึ่งหรือหลายตัวรวมกันใน รีเลชันหน่ึงท่ไี ปปรากฏเป็นแอตตรบิ ิวต์คียห์ ลักในอีกรีเลชนั หนึ่ง เพือ่ ใชใ้ นการเชื่อมโยงขอ้ มูลทีส่ ัมพันธ์ กันระหว่าง 2 รีเลชัน โดยการต้ังชอื่ ของคยี ์นอก นิยมตั้งชื่อให้เหมือนกับคียห์ ลักของรเี ลชันที่เช่ือมโยง กัน เพ่ือความสะดวกในการเรียกใช้งาน แต่สามารถต้ังช่ือที่แตกต่างกันได้ตามความเหมาะสม เช่น ภาพท่ี 2.2 มีคยี น์ อกท่ีแสดงความสัมพันธห์ รือเชื่อมโยงระหว่างรเี ลชนั นักศึกษา (student) กบั รีเลชัน อาจารยท์ ี่ปรึกษา (advisor) สาหรบั รเี ลชันหนึง่ ๆ อาจจะมหี รอื ไม่มคี ยี ์นอกกไ็ ด้ แตท่ ุกรเี ลชนั จะตอ้ งมี คีย์หลักเสมอ ส่วนคีย์นอกของรีเลชัน student คือ แอตตริบิวต์ advisor_id แต่รีเลชัน advisor ไม่มี แอตตริบวิ ต์ใดเป็นคีย์นอก แตม่ แี อตตรบิ ิวต์ advisor_id เปน็ คียห์ ลักของรเี ลชัน 2. กฎเก่ยี วกับการรักษาความถูกตอ้ งของข้อมลู (Data Integrity Rule) ระบบฐานข้อมูลเชิงสัมพนั ธ์จะมีการอา้ งอิงความสัมพนั ธ์ของแต่ละรีเลชัน โดยใช้คีย์ในการ อ้างอิงหรือใช้เป็นตัวเชื่อมโยงระหว่างรีเลชัน จึงจาเป็นต้องมีกฎท่ีใช้ในการรักษาความถูกต้องของ ข้อมูล เพอ่ื กาหนดให้ข้อมูลของแต่ละเอนทิตี้หรือรเี ลชันมีความถูกต้อง กฎการรักษาความถูกต้องของ คีย์แบ่งออกเป็น 2 กฎดังน้ี (สุจิตรา อดุลย์เกษม, 2553: 58-63; บุญสืบ โพธ์ิศรี, สุระชัย พิมพ์สาลี และไพบลู ย์ พวงวงศ์ตระกลู , 2547: 25-27) 2.1 กฎเกี่ยวกับการรักษาความถูกต้องของเอนทิต้ี (Entity Integrity Rule) เป็นกฎที่ เกย่ี วกบั การรักษาความถูกต้องของคียห์ ลัก โดยแอตตรบิ วิ ตท์ ี่ทาหน้าที่เปน็ คยี ์หลกั ของรีเลชนั ต้องมีค่า ข้อมูลไม่ซ้ากัน (Unique) และไม่มีค่าเป็นนัล (Not Null) การที่รีเลชันต้องมีการรักษาความถูกต้อง ของเอนทิตี้นั้น เพ่ือให้เกิดความมั่นใจว่าข้อมูลแต่ละทัปเพิลสามารถอ้างถึงได้ และเมื่อรีเลชันอื่น ต้องการเชอ่ื มโยงข้อมูลในรีเลชันจะต้องสามารถทาได้ 2.2 กฎท่ีเกยี่ วกบั การเชือ่ มโยงความสัมพันธร์ ะหว่างเอนทติ ี้ (Referential Integrity Rule) หรือกฎความบูรณภาพของการอ้างอิงระหว่างรีเลชัน เน่ืองจากการเชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่าง รเี ลชันจะใช้คยี น์ อกตรวจสอบหรืออา้ งอิงไปยังคียห์ ลักของอีกรเี ลชันที่มีค่าข้อมลู ตรงกัน เพือ่ เรียกดูค่า ข้อมูลในแอตตริบิวต์อ่ืนที่เก่ียวข้อง ดังนั้นเพื่อให้การเชื่อมโยงรีเลชันถูกต้อง จึงต้องกาหนดไว้ว่าคีย์ นอกที่ปรากฏในรีเลชันหน่ึงจะต้องเป็นคีย์หลักของอีกรีเลชันหน่ึง ซ่ึงค่าข้อมูลของคีย์นอกจะต้อง ตรงกนั กับค่าข้อมูลของคีย์หลักในรเี ลชันท่ีอ้างถึงเสมอ เพือ่ ป้องกนั ความผิดพลาดในการเพิ่ม ลบ และ

25 แก้ไขข้อมูลที่สัมพันธ์ระหว่างรีเลชัน เช่น รีเลชัน student มีแอตตริบิวต์ adv_id เป็นคีย์นอกที่ เช่ือมโยงไปยังแอตตริบิวต์ adv_id ที่มีค่าข้อมูลตรงกัน และแอตตริบิวต์ดังกล่าวยังเป็นคีย์หลักของ รเี ลชัน advisor ดังแสดงดงั ภาพที่ 2.3 รเี ลชัน : student คีย์นอก คีย์หลัก std_id std_fname std_lname adv_id รเี ลชัน : advisor 2105 ชลมาศ ตรงอาชาแก้ว is001 2106 วิรินญา เหล่าประเสริฐ is001 adv_id adv_fname adv_lname 2101 สรุ ีมาศ จันนาวัน is002 2103 ดนยั เตยี นพลกรัง is003 is001 นาวา วงษ์พรม is002 วราภรณ์ ขยายผล is003 ราชวทิ ย์ ทพิ ยเ์ สนา คยี ์หลัก ภาพที่ 2.3 รเี ลชันที่มีการเช่ือมโยงความสัมพนั ธ์กนั จากภาพท่ี 2.3 หากมีการแก้ไขหรือลบข้อมูลแอตตริบิวต์ adv_id ของรีเลชัน advisor ที่มี ความสัมพันธ์กับรีเลชัน student จะทาให้ความสัมพันธ์ของข้อมูลสูญหาย ดังนั้นจึงต้องเลือก ดาเนินการอย่างเหมาะสมเพื่อไม่ให้ข้อมูลสูญเสียความสัมพันธ์ไป กรณีที่ต้องการแก้ไขหรือลบข้อมูล ในแอตตริบิวตท์ ีเ่ ป็นคียห์ ลกั ของรีเลชนั จะตอ้ งดาเนนิ การดังน้ี 2.2.1 สามารถแกไ้ ขหรือลบข้อมลู คีย์หลกั ไดก้ ต็ ่อเม่อื ค่าข้อมูลของทปั เพิลนัน้ ไม่ได้ถูก อา้ งองิ โดยคยี ์นอกของรเี ลชันอื่น 2.2.2 ห้ามแก้ไขหรือลบข้อมูลคีย์หลักของรีเลชันท่ีถูกอ้างอิง (นั้นคือ แอตตริบิวต์ adv_id ของรีเลชัน advisor) เนื่องจากจะทาให้ข้อมูลในรีเลชันท่ีอ้างอิงมาไม่สามารถอ้างอิงข้อมูลได้ (นน้ั คอื แอตตริบิวต์ adv_id ของรเี ลชนั student) 2.2.3 สามารถแก้ไขหรือลบข้อมูลคีย์หลักในรีเลชันท่ีถูกอ้างอิงได้ แต่ต้องตามไป แก้ไขหรือลบข้อมูลของคีย์นอกทั้งหมดในรีเลชันที่อ้างอิงมา เพื่อให้มีค่าตรงกันกับข้อมูลที่แก้ไขใหม่ หรือลบ 2.2.4 สามารถแกไ้ ขหรอื ลบขอ้ มูลคยี ์หลกั ในรีเลชันท่ถี ูกอ้างอิงได้ แตต่ ้องแก้ไขข้อมูล คีย์นอกในทัปเพิลของรีเลชันที่อ้างอิงมาให้มีค่าเป็นค่านัล (Null) ซ่ึงจะพบปัญหาในการเขียนคาสั่ง ภาษา SQL ในการเรียกดูข้อมูลจากหลายรีเลชันท่ีเชื่อมโยงกัน เพราะจานวนทัปเพิลท่ีได้อาจไม่ สอดคล้องกับข้อมูลจริงที่เก็บในตาราง และได้ข้อมูลที่ขาดความสมบูรณ์ เช่น จากภาพที่ 2.3 เม่ือ ต้องการทราบข้อมูลของอาจารย์ท่ีปรึกษาของนักศึกษาแต่ละคน ถ้ามีการกาหนดให้คีย์นอก (แอตตริ บวิ ต์ adv_id ของรเี ลชนั student) มีคา่ เป็นคา่ นัลแล้ว จะทาให้ได้ข้อมลู ทข่ี าดความสมบรู ณ์ กล่าวคอื ได้ข้อมูลเฉพาะทัปเพิลท่ีคีย์นอกไม่เป็นค่านัล ส่วนทัปเพิลที่คีย์นอกเป็นค่านัลจะไม่ถูกแสดงให้เห็น

26 เป็นต้น เพราะฉะน้ันจึงต้องใช้ความระมัดระวังในการเขียนคาสั่งภาษา SQL เพ่ือไม่ให้เกิดกรณีดังที่ กล่าวมา 3. วธิ ีจัดการขอ้ มลู ในฐานข้อมูลเชงิ สัมพนั ธ์ ฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์มีภาษาที่ใช้ในการจัดการข้อมูล (Data Manipulation) ในแต่ละ รีเลชัน อยู่ 2 ภาษาคือ พีชคณิตเชิงสัมพันธ์ (Relational Algebra) กับ แคลคูลัสเชิงสัมพันธ์ (Relational Calculus) ซ่ึงท้ัง 2 ภาษาต่างมีหน้าท่ีเดียวกันคือการจัดการข้อมูล ส่วนข้อแตกต่าง ระหว่าง 2 ภาษาคือ แคลคูลัสเชิงสัมพันธ์มีลักษณะของภาษาท่ีเข้าใจง่ายและถูกใช้โดยผู้ใช้งาน ฐานข้อมูล เพื่อกาหนดส่งิ ท่ตี ้องการ ส่วนพชี คณติ เชิงสมั พนั ธ์เป็นภาษาทีร่ ะบบจัดการฐานข้อมูล ใชอ้ ยู่ ภายในระบบฐานข้อมูลเพื่อใหไ้ ด้มาซง่ึ ส่ิงทผี่ ู้ใช้ต้องการ (มณีโชติ สมานไทย, 2546: 52) 3.1 สาหรับพีชคณิตเชิงสัมพันธ์มีลักษณะของรูปแบบภาษาเป็น Procedural Query Language กล่าวคือเป็นภาษาท่ีระบุลาดับก่อนหลังการประมวลผลคาส่ังเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ต้องการ (พนดิ า พานิชกลุ และณัฐพงษ์ วารปี ระเสริฐ, 2552: 48) และมีตัวดาเนนิ การ (Operator) ต่างๆ ทีใ่ ช้ ในการเลือกทัปเพิลจากรีเลชันหรือรวมทัปเพิลจากหลายๆ รเี ลชันทสี่ มั พนั ธก์ นั เขา้ ดว้ ยกนั ผลลพั ธท์ ีไ่ ด้ จะสรา้ งเปน็ รเี ลชันเสมือนจริงหรือววิ นนั้ คอื เปน็ รเี ลชนั ใหม่ท่ีไม่ได้เก็บข้อมลู อยจู่ ริง และยังเป็นรีเลชัน ท่ีสามารถนาไปจัดการด้วยตัวดาเนินการอ่ืนๆ ของพีชคณิตเชิงสัมพันธ์ได้ (ทัศนีย์วรรณ ศรีประดิษฐ์, 2556: 148) การดาเนินการต่างๆ ในพีชคณิตเชิงสัมพันธ์แบ่งออกเป็น 4 กลุ่มดังนี้ (ทัศนีย์วรรณ ศรปี ระดิษฐ์, 2556: 148-160; สุจิตรา อดุลย์เกษม, 2553: 63-70) 3.1.1 การดาเนินการแบบยูนารี (Unary Operation) เป็นการดาเนินการบนรีเลชัน เดียว ซึง่ ประกอบด้วย การดาเนนิ การ Selection กับ Projection ซึ่งมรี ายละเอยี ดดงั นี้ 3.1.1.1 การดาเนินการ Selection (หรอื Restriction) เป็นการดาเนนิ การท่เี รียกดู หรือสืบค้นข้อมูลเฉพาะบางทัปเพิลหรือแถวจากรีเลชันท่ีต้องการ โดยได้ผลลัพธ์เป็นรีเลชันใหม่ ซ่ึง ประกอบด้วยแอตตริบิวต์ท้ังหมดเหมอื นกับรีเลชันต้นแบบ แต่จะแสดงข้อมูลเฉพาะแถวท่ีมีข้อมูลตรง กับเงอ่ื นไขท่รี ะบเุ ท่านั้น หรืออาจกลา่ วไดว้ ่าผลลัพธข์ องตัวดาเนินการน้จี ะแสดงค่าข้อมูลตามแนวนอน ของรีเลชันต้นแบบ เราใช้สัญลักษณ์ σ แทนการดาเนินการ Selection เช่น ต้องการเรียกดูข้อมูล เฉพาะทปั เพลิ ของนักศึกษาชาย สามารถเขยี นเป็นสญั ลกั ษณแ์ ละแสดงผลลพั ธ์ไดด้ ังภาพที่ 2.4 เง่อื นไขท่ใี ชเ้ ลอื กข้อมูล σstudent_sex=‘ชาย’(student) รีเลชัน

27 รีเลชนั : student_human student_id student_fname student_lname student_sex 58040332105 ชลมาศ ตรงอาชาแก้ว หญิง เหล่าประเสรฐิ หญิง 58040332106 วริ ินญา หญิง 57040332101 สุรีมาศ จันนาวนั เตียนพลกรงั ชาย 57040332103 ดนัย ผลลพั ธท์ ่ไี ดค้ ือ รเี ลชัน : student_human student_id student_fname student_lname student_sex 57040332103 ดนยั เตยี นพลกรัง ชาย ภาพที่ 2.4 ผลลัพธ์ของการดาเนนิ การ Selection 3.1.1.2 การดาเนินการ Projection เป็นการดาเนินการที่เรียกดูหรือสืบค้นข้อมูล เฉพาะบางแอตตริบิวต์หรือคอลัมน์จากรีเลชันท่ีต้องการ ผลลัพธ์ที่ได้จะเป็นรีเลชันใหม่ ซึ่ง ประกอบด้วยค่าของข้อมูลทุกทัปเพิลจากรีเลชันต้นแบบ แต่จะแสดงข้อมูลเฉพาะแอตตริบิวต์ท่ี ต้องการเท่าน้ัน หรืออาจกล่าวได้ว่าผลลัพธ์ของตัวดาเนินการนี้จะแสดงค่าข้อมูลตามแนวตั้งของ รเี ลชนั ตน้ แบบ เราใชส้ ญั ลกั ษณ์ π แทนการดาเนนิ การ Projection จากตวั อย่างข้อ 3.1.1.1 ตอ้ งการ เรียกดูข้อมูลเฉพาะแอตตริบิตว์ student_fname และ student_lname สามารถเขียนเป็น สญั ลักษณแ์ ละแสดงผลลัพธไ์ ดด้ ังนี้ π student_fname, student_lname (student) รเี ลชนั ชอ่ื แอตตรบิ วิ ตท์ ่ตี อ้ งการ

28 รีเลชันผลลพั ธแ์ สดงดงั ภาพที่ 2.5 รีเลชนั : student_human student_fname student_lname ชลมาศ ตรงอาชาแก้ว วิรินญา เหล่าประเสรฐิ สรุ มี าศ จันนาวัน ดนัย เตยี นพลกรัง ภาพที่ 2.5 ผลลัพธข์ องการดาเนินการ Projection 3.1.2 การดาเนินการแบบเซต (Set Operation) เป็นการดาเนินการกับรีเลชันต้ังแต่สอง รเี ลชนั ข้ึนไป โดยมีตวั ดาเนินการดงั น้ี 3.1.2.1 Union เป็นการดาเนินการทีร่ วมข้อมลู จากหลายรีเลชันเข้าด้วยกัน โดยไม่ต้อง ระบุเงื่อนไขใดๆ ในการรวมข้อมูลเข้าดว้ ยกัน กล่าวคือเป็นการสร้างรีเลชันใหม่ที่บรรจุทัปเพิลท้ังหมด ของรีเลชันที่ได้เชื่อมความสัมพันธ์กัน โดยจะนาจานวนทัปเพิลท้ังหมดของรีเลชันเหล่านั้นมารวมกัน หากมีข้อมูลในทัปเพิลใดท่ีมีค่าซ้ากันจะแสดงค่าน้ันเพียงคร้ังเดียว และจะต้องมีแอตตริบิวต์ท่ี เหมือนกันและมีชนิดข้อมูลเดียวกันจึงจะนามายูเนียนได้ เราใช้สัญลักษณ์ ∪ แทนการยูเนียน ตัวอย่างเช่น การนารีเลชัน student_human กับ student_sci มายูเนียนกันดังภาพท่ี 2.6a และ 2.6b รเี ลชัน : student_human student_id student_fname student_lname 58040332105 ชลมาศ ตรงอาชาแก้ว 58040332106 วริ นิ ญา เหล่าประเสริฐ 57040332101 สรุ ีมาศ จนั นาวนั 57040332103 ดนยั เตียนพลกรงั ∪ รเี ลชนั : student_sci student_id student_fname student_lname 58040322110 สมชาย เจรญิ การคา้ 58040322101 วาสนา มที รัพย์มาก 57040322155 สมุ าลี สมวงษ์ 57040322130 สุภาพ สีดา ภาพที่ 2.6a แสดงรเี ลชนั ท่ีนามายูเนียนกนั

29 Student_human ∪ student_sci จะไดผ้ ลลัพธด์ งั น้ี student_id student_fname student_lname 58040332105 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ 58040332106 วริ นิ ญา เหล่าประเสริฐ 57040332101 สรุ ีมาศ จันนาวัน 57040332103 ดนัย เตยี นพลกรัง 58040322110 สมชาย เจริญการคา้ 58040322101 วาสนา มีทรพั ย์มาก 57040322155 สมุ าลี สมวงษ์ 57040322130 สุภาพ สดี า ภาพที่ 2.6b ผลลัพธข์ องการยเู นยี น 3.1.2.2 Intersection เป็นการดาเนินการในการสร้างรีเลชันใหม่ที่เลอื กเฉพาะทัปเพิล ท่ีมีค่าข้อมูลเหมือนกันจากหลายรีเลชัน หรือนาเอาเฉพาะค่าข้อมูลท่ีปรากฏอยู่ทุกๆ รีเลชันที่นามา อินเทอร์เซกต์กัน ส่วนเงื่อนไขในการนารีเลชันมาอินเทอร์เซกต์จะเหมือนกับการยูเนียน เราใช้ สัญลกั ษณ์ ∩ แทนการอนิ เทอร์เซกต์ เช่น การนารีเลชัน student_human กบั student_sci มาอิน เทอรเ์ ซกต์จะได้ผลลพั ธด์ ังภาพท่ี 2.7a และ 2.7b รเี ลชนั : student_human student_id student_fname student_lname 58040332105 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ 58040332106 วิรินญา เหล่าประเสริฐ 57040332101 สรุ ีมาศ จันนาวนั 57040332103 ดนยั เตยี นพลกรงั รเี ลชัน : student_sci student_id student_fname student_lname 58040322110 สมชาย เจรญิ การคา้ 58040322101 วาสนา มีทรพั ยม์ าก 57040332101 สรุ ีมาศ จนั นาวัน 57040332103 ดนัย เตยี นพลกรัง 57040322155 สุมาลี สมวงษ์ 57040322130 สุภาพ สีดา ภาพท่ี 2.7a การนารเี ลชนั มา Intersection กัน

30 Student_human ∩ student_sci จะได้ผลลัพธด์ งั น้ี student_id student_fname student_lname 57040332101 สุรีมาศ จนั นาวัน 57040332103 ดนัย เตยี นพลกรัง ภาพที่ 2.7b ผลลพั ธข์ องการดาเนนิ การ Intersection จากภาพที่ 2.7b ทปั เพิลท่ีเปน็ ผลลพั ธ์ของการอินเทอร์เซกต์จะต้องจดั เก็บอย่ใู นทั้ง student_human และ student_sci 3.1.2.3 Difference เป็นการดาเนินการในการสร้างรีเลชันใหม่ท่ีเลือกเฉพาะทัปเพิลท่ี มีอยู่ในรีเลชันหน่ึง แต่ไม่มีอยู่ในอีกรีเลชันหนึ่ง โดยมีเงื่อนไขในการทางานเหมือนการนารีเลชันมา ยูเนียนกัน เราใช้สัญลักษณ์ – แทน เช่น การนารีเลชัน student_human กับ student_sci มา ดาเนนิ การตามแบบของดิฟเฟอรเ์ รน็ ซ์ ดังภาพที่ 2.8 รีเลชนั : student_human student_id student_fname student_lname 58040332105 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ 58040332106 วริ นิ ญา เหลา่ ประเสริฐ 57040332101 สรุ มี าศ จนั นาวนั 57040332103 ดนยั เตยี นพลกรงั รเี ลชนั : student_sci student_id student_fname student_lname 58040322110 สมชาย เจริญการค้า 58040322101 วาสนา มีทรัพยม์ าก 57040332101 สุรีมาศ จันนาวัน 57040322155 สุมาลี สมวงษ์ 57040322130 สุภาพ สีดา Student_human − student_sci จะได้ผลลพั ธ์ดังน้ีแ รีเลชนั : student_human student_id student_fname student_lname 58040332105 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ 58040332106 วริ ินญา เหล่าประเสรฐิ 57040332103 ดนยั เตยี นพลกรัง ภาพที่ 2.8 ผลลพั ธ์ของการดาเนินการ Difference

31 จากภาพท่ี 2.8 ทปั เพลิ ท่ีเป็นผลลัพธ์จะเป็นข้อมูลที่จัดเกบ็ ในรีเลชนั student_human และตอ้ งไม่มีในรีเลชนั student_sci 3.1.2.4 Cartesian Product การดาเนินการน้ีจะสร้างรีเลชันใหม่ ที่ประกอบด้วยทุก ทัปเพิลและทุกแอตตริบิวต์ของรีเลชันที่นามารวมกัน ซึ่งเป็นรีเลชันที่มีขนาดใหญ่มาก โดยจะนา จานวนแอตตริบิวต์ของรเี ลชันมารวมกัน และมจี านวนทปั เพิลเท่ากับจานวนของทัปเพลิ ของรีเลชันมา คูณกัน เราใช้สัญลักษณ์ × แทน Cartesian Product เช่น การนารีเลชัน student กับ advisor มา Cartesian Product ดงั ภาพที่ 2.9a และ 2.9b รีเลชัน : student (4 ทัปเพลิ ) std_id std_fname std_lname รเี ลชนั : advisor (3 ทปั เพลิ ) adv_id adv_fname adv_lname 2105 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ is001 นาวา วงษ์พรม 2106 วริ ินญา เหลา่ ประเสริฐ is002 วราภรณ์ ขยายผล is003 ราชวิทย์ ทพิ ย์เสนา 2101 สุรีมาศ จันนาวัน 2103 ดนยั เตียนพลกรัง ภาพที่ 2.9a นารเี ลชัน student มา Cartesian Product กบั advisor เขยี นแทนดว้ ยสัญลักษณ์ดังนี้ student X advisor จะไดผ้ ลลัพธด์ ังภาพท่ี 2.9b รีเลชัน : student_advisor (4 x 3 = 12 ทปั เพลิ ) std_id std_fname std_lname adv_id adv_fname adv_lname 2105 ชลมาศ ตรงอาชาแก้ว is001 นาวา วงษ์พรม 2105 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ is002 วราภรณ์ ขยายผล 2105 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ is003 ราชวทิ ย์ ทพิ ยเ์ สนา 2106 วิรินญา เหล่าประเสรฐิ is001 นาวา วงษ์พรม 2106 วริ นิ ญา เหล่าประเสริฐ is002 วราภรณ์ ขยายผล 2106 วริ นิ ญา เหล่าประเสรฐิ is003 ราชวทิ ย์ ทิพย์เสนา 2101 สุรีมาศ จนั นาวัน is001 นาวา วงษพ์ รม 2101 สุรมี าศ จันนาวนั is002 วราภรณ์ ขยายผล 2101 สุรมี าศ จันนาวัน is003 ราชวิทย์ ทพิ ย์เสนา 2103 ดนัย เตียนพลกรงั is001 นาวา วงษ์พรม 2103 ดนัย เตยี นพลกรงั is002 วราภรณ์ ขยายผล 2103 ดนัย เตียนพลกรงั is003 ราชวิทย์ ทพิ ย์เสนา ภาพที่ 2.9b ผลลพั ธข์ องการดาเนนิ การ Cartesian Product

32 3.1.3 การดาเนินการแบบจอยน์ (Join Operation) เป็นการรวมทัปเพิลที่เก่ียวข้องกันจาก สองรีเลชันเข้าด้วยกันเป็นทปั เพลิ เดียวตามเง่ือนไขที่กาหนด อาจกลา่ วไดว้ ่าเปน็ การสรา้ งรีเลชันท่ีเกิด จากการจับคู่เฉพาะทัปเพิลที่ตรงกันของสองรีเลชัน เนื่องจากข้อมูลที่ต้องการอาจไม่ได้อยู่ในรีเลชัน เดียวอาจนามาจากหลายๆ รีเลชันรวมกัน โดยท่วั ไปเราเรยี กการรวมข้อมลู ของรเี ลชันเข้าดว้ ยกันแบบ ท่วั ไปว่า เทตา จอยน์ (Theta Join) ใช้สญั ลักษณ์ ⨝ แทน และมีการระบเุ งื่อนไขในการรวมข้อมูลท่ี สามารถเลือกใช้เคร่อื งหมายการเปรียบเทยี บค่าขอ้ มลู ดงั น้ี = ≠ < ≤ > ≥ โดยรเี ลชันใหม่ ทีไ่ ด้จากการรวมข้อมูลจะมจี านวนแอตตริบิวต์ทั้งหมดเท่ากบั จานวนแอตตรบิ วิ ต์จากทง้ั สองรเี ลชัน ตวั ดาเนินการในการรวมหรอื เช่ือมข้อมูลเขา้ ด้วยกนั แบ่งเป็น 3 ประเภทดังน้ี 3.1.3.1 Equi Join เป็นการรวมข้อมูลแบบท่ีมีการระบุเง่ือนไขท่ีใช้เครื่องหมาย = (เท่ากับ) เช่น การรวมข้อมูลจากรีเลชัน student กับ advisor โดยมีเงื่อนไขว่า แอตตริบิวต์ adv_id จากรีเลชัน student มีค่าเท่ากับ แอตตริบิวต์ adv_id จากรีเลชัน advisor สามารถเขียนสัญลักษณ์ ไดด้ งั น้ี Student ⨝adv_id=advi_id advisor รายละเอียดดังภาพท่ี 2.10 รีเลชัน : student std_id std_fname std_lname adv_id รีเลชัน : advisor 2105 ชลมาศ ตรงอาชาแก้ว is001 adv_id adv_fname adv_lname 2106 วิรนิ ญา เหลา่ ประเสริฐ is001 is001 นาวา วงษพ์ รม 2101 สรุ ีมาศ จนั นาวัน is002 is002 วราภรณ์ ขยายผล 2103 ดนัย เตียนพลกรงั is003 is003 ราชวิทย์ ทิพย์เสนา ผลลัพธท์ ่ไี ดค้ ือ std_id std_fname std_lname adv_id adv_id adv_fname adv_lname 2105 is001 is001 2106 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ is001 is001 นาวา วงษพ์ รม 2101 วริ นิ ญา เหล่าประเสรฐิ is002 is002 นาวา วงษ์พรม 2103 สุรมี าศ จนั นาวนั is003 is003 วราภรณ์ ขยายผล ดนยั เตียนพลกรัง ราชวทิ ย์ ทพิ ยเ์ สนา ภาพที่ 2.10 ผลลพั ธข์ องการดาเนนิ การ Equi Join

33 จากภาพที่ 2.10 ผลลัพธ์ทีไ่ ด้จะเปน็ รเี ลชันใหม่ทคี่ ดั ลอกเฉพาะทัปเพลิ ทีม่ ีค่าของ เงอ่ื นไขในการรวมข้อมลู ท่ีตรงกันระหวา่ งรเี ลชันเท่านน้ั และแสดงท้ัง 2 แอตตริบิวต์ (adv_id) ที่ใช้ เป็นเง่ือนไขในการรวมข้อมูล 3.1.3.2 Natural Join เป็นการดาเนินการท่ีเหมือนกับ Equi Join แต่รีเลชันที่เป็น ผลลัพธ์ของ Natural Join จะแสดงแอตตริบิวต์ท่ีใช้เป็นเงื่อนไขในการรวมข้อมูลเพียงแอตตริบิวต์ เดียว จากตัวอย่างการดาเนินการตามข้อ 3.1.3.1 ดังภาพท่ี 2.10 รีเลชันผลลัพธ์จากการรวมข้อมูล แบบ Natural Join จะได้ดังภาพที่ 2.11 std_id std_fname std_lname adv_id adv_fname adv_lname 2105 is001 2106 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ is001 นาวา วงษพ์ รม 2101 วริ ินญา เหลา่ ประเสริฐ is002 นาวา วงษ์พรม 2103 สุรมี าศ จนั นาวัน is003 วราภรณ์ ขยายผล ดนัย เตยี นพลกรงั ราชวิทย์ ทิพย์เสนา ภาพท่ี 2.11 ผลลัพธ์ของการดาเนนิ การ Natural Join ผลลัพธ์ทไี่ ดจ้ ากรวมรีเลชนั ตามภาพท่ี 2.11 จะแสดงแอตตริบิวตท์ ่ีเป็นเงือ่ นไข เพียงครง้ั เดยี วนัน้ คือ แอตตริบวิ ต์ adv_id 3.1.3.3 Outer Join เป็นการดาเนินการท่ีเหมือนกับ Equi Join เช่นเดียวกับ Natural Join นั้นคือรีเลชันท่ีเป็นผลลัพธ์จะแสดงทัปเพิลท่ีมีค่าของเงื่อนไขในการรวมข้อมูลท่ีตรงกันระหว่าง สองรีเลชัน และยังรวมถึงทัปเพิลที่ไม่สามารถจับคู่ได้ตรงกับเง่ือนไขในการรวมข้อมูล โดยการ ดาเนินการแบบ Outer Join สามารถกาหนดรีเลชันท่ีเป็นผลลัพธ์ให้เก็บทุกๆ ทัปเพิลในรีเลชันท่ีอยู่ ด้านซ้ายมือ (Left Outer Join) หรือรีเลชันท่ีอยู่ด้านขวามือไว้เป็นผลลัพธ์ได้ (Right Outer Join) สุดท้ายยังสามารถกาหนดให้เก็บทุกๆ ทัปเพิลทั้งสองรีเลชันที่ไม่สามารถจับคู่ได้ตรงตามเง่ือนไขที่ กาหนด (Full Outer Join) โดยจะบรรจุคา่ นัล (null) ลงไปในแอตตริบวิ ต์ท่ีไมส่ ามารถจับค่ไู ด้ ดังภาพ ที่ 2.12 แสดงการรวมข้อมลู ระหว่างรีเลชนั student (ซ้ายมือ) กับ advisor (ขวามอื ) รีเลชัน : student std_id std_fname std_lname adv_id รเี ลชัน : advisor 2105 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ is001 adv_id adv_fname adv_lname 2106 วริ ินญา เหล่าประเสรฐิ is001 is001 นาวา วงษพ์ รม 2101 สรุ ีมาศ จนั นาวัน is002 is002 วราภรณ์ ขยายผล 2103 ดนัย เตียนพลกรงั is004 is003 ราชวทิ ย์ ทพิ ย์เสนา จะได้

34 std_id std_fname std_lname adv_id adv_fname adv_lname 2105 is001 2106 ชลมาศ ตรงอาชาแก้ว is001 นาวา วงษ์พรม 2101 วิรินญา เหลา่ ประเสริฐ is002 นาวา วงษพ์ รม 2103 สรุ ีมาศ จนั นาวนั is004 วราภรณ์ ขยายผล ดนัย เตยี นพลกรัง Null Null ก) ผลการดาเนินการแบบ Left Outer Join ทุกทัปเพลิ ของรีเลชนั student (ดา้ นซา้ ยมือ) เก็บไว้ std_id std_fname std_lname adv_id adv_fname adv_lname 2105 is001 2106 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ is001 นาวา วงษพ์ รม 2101 วิรนิ ญา เหล่าประเสรฐิ is002 นาวา วงษ์พรม Null สรุ มี าศ จนั นาวัน is003 วราภรณ์ ขยายผล Null Null ราชวทิ ย์ ทิพยเ์ สนา ข) ผลการดาเนินการแบบ Right Outer Join ทุกทัปเพิลของรีเลชนั advisor (ดา้ นขวามือ) เกบ็ ไว้ std_id std_fname std_lname adv_id adv_fname adv_lname 2105 is001 2106 ชลมาศ ตรงอาชาแกว้ is001 นาวา วงษพ์ รม 2101 วิรินญา เหลา่ ประเสริฐ is002 นาวา วงษ์พรม 2103 สุรีมาศ จนั นาวัน is004 วราภรณ์ ขยายผล Null ดนัย เตียนพลกรงั is003 Null Null Null Null ราชวทิ ย์ ทพิ ย์เสนา ค) ผลการดาเนินการแบบ Full Outer Join ภาพท่ี 2.12 ผลลัพธข์ องการดาเนินการ Outer Join 3.1.4 การดาเนินการหาร (Division Operation) เป็นการสร้างรีเลชันใหม่จาก 2 รีเลชันท่ี นามาหารกัน ผลลัพธ์ท่ีเกิดจากการหาร 2 รีเลชันจะได้แอตตริบิวต์ที่มีอยู่ในรีเลชันที่เป็นตัวต้ัง และ เป็นแอตตริบิวต์ท่ีไม่ปรากฏในรีเลชันที่เป็นตัวหาร ผลลัพธ์ทัปเพิลจะต้องเปรียบเทียบค่าข้อมูลใน แอตตริบิวต์อื่น (ท่ีอยู่ในรีเลชันตัวตั้ง คือแอตตริบิวต์ std_id แต่ไม่อยู่ในรีเลชันที่เป็นตัวหาร) ท่ีมีค่า ตรงกนั ของทัง้ 2 รเี ลชนั และนาไปใส่ในรีเลชนั ใหม่

35 รเี ลชัน R adv_id รเี ลชนั S รีเลชนั R ÷ S std_id is001 adv_id std_id is001 2105 is002 หาร is001 2110 2106 is003 is002 2101 is001 2103 is001 2110 is002 is003 2106 2110 2103 ภาพท่ี 2.13 ผลลพั ธ์ของการดาเนนิ การหาร จากภาพที่ 2.13 รีเลชันผลลัพธ์จะแสดงเฉพาะแอตตริบิวต์ std_id เพราะไม่มีในรีเลชันที่ นามาหารคือ S จากน้ันพิจารณาหาทัปเพิลของรีเลชันหลัก R โดยเลือกทัปเพิลท่ีค่าในแอตตริบิวต์ adv_id มคี ่าตรงกนั น้ันคอื ทง้ั is001 และ is002 มีคา่ แอตตรบิ ิวต์ std_id ท่ีตรงกนั คือ 2110 3.2 แคลคูลัสเชิงสัมพันธ์ เป็นภาษาท่ีถูกพัฒนามาเรื่อยๆ จนกระทั่งเป็นภาษา SQL ซ่ึงมี ความง่ายในการใช้งาน เน่ืองจากเป็นภาษาท่ีใกล้เคียงกับภาษาอังกฤษ เช่น คาสั่งในการเรียกดูข้อมูล จากรีเลชัน student สามารถเขียนเปน็ ภาษา SQL ไดด้ งั นี้ SELECT * FROM student ซง่ึ รายละเอียดของภาษา SQL สามารถศกึ ษาได้ในบทที่ 4 ฐานขอ้ มูลเชิงวตั ถุ (Object Oriented Database) เนื่องจากฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์มีขีดจากดั หลายประการเชน่ การระบุความสมั พันธ์ของข้อมูล ระหว่างเอนทิตี้ที่ไม่ชัดเจน การเก็บข้อมูลไม่สามารถส่ือถึงส่ิงท่ีมีอยู่จริง (Connolly & Begg, 2015: 297) การยอมให้มีตารางอยู่ในคอลัมน์ การทาให้รีเลชันอยู่ในรูปแบบบรรทัดฐานจะทาให้มีการแตก เป็นรีเลชันย่อยจานานมาก เมื่อต้องการเข้าถึงข้อมูลจาเป็นต้องเชือ่ มโยงรีเลชนั ที่มีจานวนมากไปด้วย ทาให้เสียเวลาในการเข้าถึงข้อมูลและลดประสิทธิภาพการทางานของระบบฐานข้อมูล (สุจิตรา อดุลย์ เกษม, 2553: 254) ถ้าโครงสร้างข้อมูลซับซ้อนจะไม่เหมาะกับฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ เช่น ไม่รองรับ ข้อมูลที่มีขนาดใหญ่และไม่มีโครงสร้าง เป็นต้น ในช่วงกลางปีคริสต์ศักราช 1980 การเขียนโปรแกรม เชิงวัตถไุ ด้รบั ความนิยมในการใชง้ าน จึงทาใหม้ ีความต้องการในการใชร้ ะบบฐานข้อมลู เชงิ วัตถุมากข้ึน

36 (ปัณวิชย์ เหมาะประสิทธิ์ และสุปราณี วงษ์แสงจันทร์, 2012: 18-24; สุจิตรา อดุลย์เกษม, 2553: 256-267; พงศก์ ร จนั ทราช, 2554: 53-61; Tariq Aziz Rao, Ehsan ul Haq & Dost Muhammad Khan, 2016: 42-45) รายละเอยี ดเบือ้ งตน้ ของฐานข้อมลู เชิงวตั ถุมดี งั นี้ 1. แนวคิด ระบบฐานข้อมูลเชิงวัตถุมีแนวคิดมาจากการเขียนโปรแกรมเชิงวัตถุที่สามารถจัดการ ฐานข้อมูลของระบบงานประยุกต์ที่ข้อมูลมีความซับซ้อนและปริมาณมากข้ึนเรื่อยๆ ที่เกินขีด ความสามารถของฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ ในการเขียนโปรแกรมเชิงวัตถุนั้นมีพื้นฐานมาจากลักษณะ ธรรมชาติของมนุษย์ที่ประกอบไปด้วยวัตถุต่างๆ ที่มีความเก่ียวข้องระหว่างกัน การติดต่อส่ือสารกัน ระหว่างวัตถุจะอาศัยกลไกในการรับและส่งข้อมูล (Message) ระหว่างกัน ฐานข้อมูลเชิงวัตถุมีการ จัดเก็บทั้งข้อมูลและชุดคาส่ังท่ีเป็นความสามารถหรือพฤติกรรมบางอย่างที่สามารถกระทาได้รวมไว้ ด้วยกันเรยี กว่า วัตถุ (object) โดยแตล่ ะวัตถุจะมีคุณลักษณะที่เรียกว่าแอตตริบิวต์ (Attribute) และ มีเมธอด (Method) หรือพฤติกรรมท่ีวัตถุสามารถทาได้ ส่วนการดาเนินการใดๆ หรือแลกเปลี่ยน ข้อมูลระหว่างวตั ถุจะกระทาผ่านเมธอดเสมอ แอตตริบวิ ต์ เมธอด ภาพที่ 2.14 การจัดเก็บข้อมูลแบบเชงิ วัตถุ ท่ีมา (พงศ์กร จนั ทราช, 2554: 59) จากรูปภาพแสดงการจัดเก็บข้อมูลเชิงวัตถุ ที่มีรายละเอียดของพนักงาน 1 คนมาเก็บรวม ไว้กับชุดคาสง่ั หรอื เมธอด ซ่ึงพนักงานแตล่ ะคนอาจจะมชี ุดคาสง่ั ที่แตกต่างกัน สาหรบั รายละเอยี ดของ พนกั งานเรยี กว่า แอตตรบิ ิวต์ เชน่ ชอ่ื นามสกลุ ท่ีอยู่ และเพศ เป็นตน้

37 2. การเปรียบเทียบกับฐานข้อมลู เชิงสัมพนั ธ์ ความแตกตา่ งของแบบจาลองฐานข้อมูลทัง้ สองประเภทได้แสดงไว้ในตาราง 2.1 ดงั นี้ ตารางที่ 2.1 เปรยี บเทยี บแบบจาลองฐานข้อมูลเชงิ สัมพนั ธ์กับฐานข้อมูลเชงิ วตั ถุ (Sabau, 2007: 83- 84; Connolly & Begg, 2015: 978-980) แบบจาลองฐานขอ้ มูล ความแตกต่าง เชิงสัมพันธ์ เชิงวัตถุ เอนทติ ้ี (entity) หรือ วตั ถุ (Object) นอกจากข้อมูลแลว้ วัตถจุ ะเก็บ ตาราง พฤติกรรมหรอื ความสามารถ (behavior) บางอย่างทสี่ ามารถทาได้ แอตตรบิ ิวต์ เพมิ่ เข้ามา แอตตริบิวต์ ไมม่ ีความแตกตา่ ง ความสัมพนั ธ์ Association ความสัมพันธใ์ นฐานข้อมลู เชงิ วตั ถจุ ะ (Relationship) ประกอบด้วยค่าข้อมูลและพฤติกรรม Primary Key Object identifier : - OID Database schema ลาดับชัน้ คลาส (Class ลาดบั ช้นั คลาสจะรวมถงึ การสบื ทอด (โครงรา่ งฐานข้อมลู ) hierarchy) คุณลกั ษณะของวตั ถุ สว่ นโครงรา่ ง ฐานขอ้ มลู น้ันนับรวมคีย์ภายนอกท่ี เชือ่ มโยงระหวา่ งตาราง ไมม่ ี ข่าวสาร - (Message/Interface) ไม่มี การสืบทอดคุณสมบัติ - (Inheritance) ไมม่ ี การหอ่ หุ้ม - (Encapsulation) ไม่มี การมีไดห้ ลายรูปแบบ - (Polymorphism) สว่ นรายละเอียดของข้อดี และข้อจากัดของฐานข้อมลู เชงิ วัตถุมีดังนี้ ข้อดี 1. ข้อมูลท่ีมีความซับซ้อน กล่าวคือไม่มีเอกลักษณ์ ไม่สามารถแยกแยะได้โดย ธรรมชาติ และมีความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลแบบหลายต่อหลาย (many to many) ที่มีอยู่เป็น จานวนมากนั้นการจัดการแบบจาลองและข้อมูลสามารถทาได้ง่าย โดยไม่ต้องยุ่งยากในการพัฒนา โปรแกรมมาจดั การโดยเฉพาะ

38 2. มีคุณลักษณะท่ีสาคัญคือ การสืบทอด (Inheritance) จะช่วยลดการเก็บข้อมูลที่ มีความซ้าซ้อนทาให้ฐานข้อมูลคงสภาพ (Database Integrity) และยังช่วยลดความขัดแยง้ ของข้อมลู (Data Inconsistency) ท่ีอาจเกิดข้นึ ได้ 3. มคี วามอสิ ระท้ังด้านข้อมูลและโครงสร้าง ซง่ึ จะชว่ ยใหง้ ่ายในการขยายฐานข้อมูล การปรับปรุงหรอื เขา้ ถงึ ขอ้ มูลทาได้ง่ายข้นึ ข้อจากดั 1. ยังขาดภาษาในการสืบค้นข้อมลู ที่เป็นมาตรฐาน ซง่ึ ตา่ งจากฐานข้อมลู เชิงสัมพันธ์ ท่ีมีภาษา SQL ในการจัดการหรือสบื ค้นข้อมูลภายในฐานข้อมูล ถึงแม้จะมีภาษาจัดการฐานข้อมลู เชิง วัตถุ (Object Query Language : OQL) โดยกลุ่มบริหารจัดการข้อมูลเชิงวัตถุ (Object Data Management Group : ODMG) เปน็ ผกู้ ากบั ดแู ล แต่ยังไมไ่ ดร้ ับความนยิ มในการใช้งานเทา่ ท่คี วร 2. การบริหารจัดการข้อมูลจะต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญ เนื่องจากเป็นฐานข้อมูลที่มี แนวคิดจากการเขียนโปรแกรมเชิงวัตถุและไม่ได้พัฒนาข้ึนมาจากหลักการทางคณิตศาสตร์ ผู้ดูแล จาเป็นจะต้องมีพ้ืนฐานด้านการเขียนโปรแกรมเชิงวตั ถุมากพอ จงึ จะสามารถบริหารจดั การฐานข้อมูล ประเภทนี้ได้อยา่ งมปี ระสทิ ธิดภาพ 3. เหมาะสมกับบางระบบงานเท่านั้น เช่น งานด้านวิศวกรรม และการวิจัย เป็นต้น ส่วนงานด้านสารสนเทศที่ประมวลผลข้อมูลทั่วๆ ไปยังเหมาะกับฐานข้อมูลเชงิ สัมพันธม์ ากกว่า อีกทั้ง ยังมีการพัฒนาระบบฐานข้อมูลเชิงวัตถุสัมพันธ์ (Object Relational Database System) ท่ีรองรับ คุณลักษณะเด่นของฐานข้อมูลเชิงวัตถุและเชิงสัมพันธ์ จึงทาให้ผู้ใช้งานมีทางเลือกในการใช้งาน ฐานขอ้ มูลทีห่ ลากหลายและเหมาะสมมากข้ึน ฐานขอ้ มลู ไม่สมั พนั ธ์ (Non-Relational Database) เน่ืองจากปัจจุบันมีปริมาณข้อมูลข่าวสารเพิ่มข้ึนอย่างรวดเร็วจนเกินขีดความสามารถของ ฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ และเพื่อให้การบริหารจัดการข้อมูลมีประสิทธิภาพ จึงจาเป็นต้องเลือกรูปแบบ ฐานข้อมูลที่เหมาะสมกับงาน ฐานข้อมูลไม่สัมพันธ์จึงเป็นอีกฐานข้อมูลประหน่ึงที่เหมาะกับระบบ สารสนเทศขนาดใหญ่ มีจานวนการเข้าใช้งานปรมิ าณมาก และต้องการเวลาในการประมวลผลข้อมูล ที่รวดเร็ว (ผุสดี บุญรอด และประกายมาศ ศรีสุขทักษิณ, 2558: 255-264; Tauro, Aravindh S & Shreeharsha A.B, 2012: 1-4; Jomeiri, Shamsi & Kazemi, 2015: 118-124; Loshin, 2013: 83- 90) 1. ความหมายของฐานข้อมูลไมส่ ัมพนั ธ์ ฐานข้อมูลไม่สัมพันธ์มีลักษณะข้อมูลท่ีไม่มีความสัมพันธ์กัน ใช้ภาษาสอบถามแบบไม่มี โครงสร้าง (Not Only SQL:NoSQL) ในการจัดการข้อมูล โดยเน้นการเข้าถึงข้อมูลที่รวดเร็ว ฐานข้อมูลไม่สัมพันธ์ถูกพัฒนาข้ึนมาเพื่อรองรับข้อมูลปริมาณมาก (Big Data) ซึ่งอาจไม่รองรับ คุณสมบัติ ACID น้ันคือ ความเป็นหนึ่งเดียว (Atomicity) ความสอดคล้อง (Consistency) ความเป็น อสิ ระ (Isolation) และความคงทน (Durability) ทเี่ ป็นคณุ สมบตั ิหลกั ของฐานข้อมลู เชิงสมั พันธ์

39 2. ประเภทของฐานข้อมลู ไม่สัมพันธ์ ฐานข้อมูลไม่สัมพันธ์สามารถแบ่งออกเป็น 4 ประเภท ตามลักษณะการจัดเก็บข้อมูลที่ แตกต่างกันดังน้ี 2.1 ฐานข้อมูลแบบคีย์อ้างอิง (Key Value Store Database) เป็นการจัดเก็บข้อมูลอย่าง ง่าย โดยมีลักษณะการเก็บข้อมูลเฉพาะคีย์ (key) และค่าผลลัพธ์ (values) สาหรับการอ้างถึงข้อมูล สามารถอ้างโดยผ่านคีย์ (key) ที่มีลักษณะเฉพาะไม่ซ้ากับข้อมูลตัวอ่ืนๆ ตัวอย่างฐานข้อมูลประเภทนี้ เช่น BeerkeleyDB, Tokyo Tyrant และ Voldemart เปน็ ต้น Key Value 12 34 ภาพที่ 2.15 ตะกรา้ สนิ คา้ เป็นตวั อย่างของ Key Value Stores จากภาพที่ 2.15 แต่ละตะกร้าสนิ ค้าจะมีรายการสินค้าที่ไมเ่ หมอื นกนั การเขา้ ถึงข้อมูลต้อง ผา่ นคยี เ์ ท่านนั้ มกี ารจดั เกบ็ ขอ้ มูลทส่ี ามารถกระทาได้อย่างรวดเร็ว 2.2 ฐานข้อมูลแบบคอลัมน์ (Column Oriented Database) หรือฐานข้อมูลตารางขนาด ใหญ่ (BigTable) รองรับข้อมูลขนาดใหญ่และเข้าถึงข้อมูลได้อย่างรวดเร็ว ฐานข้อมูลชนิดน้ีเก็บข้อมูล กระจายตามเครื่องแม่ข่าย (server) เป็นตารางขนาดใหญ่ที่กูเกิล (Google) พัฒนาข้ึนมาใช้กับระบบ เช่น Google Earth, Google Analytics และ Google Docs เป็นต้น โดยเก็บข้อมูล 3 มิติ คือ แถว คอลัมน์ และเวลา เพอื่ แสดงข้อมูลเฉพาะบางช่วงเวลา 2.3 ฐานข้อมูลแบบเอกสาร (Document Oriented Database) เป็นฐานข้อมูลท่ีเก็บ เอกสารในรูปแบบไม่มีโครงสร้างคล้ายอาร์เรย์แบบหลายมิติท้ังลึกและกว้าง ซึ่งจะเน้นการจัดเก็บ ข้อมูลขนาดใหญ่และมีประสิทธิภาพในการค้นคืนข้อมูล ตัวอย่างฐานข้อมูลเช่น Mongo DB และ Couch DB เป็นต้น 2.4 ฐานข้อมูลแบบกราฟิก (Graph Database) เป็นฐานข้อมูลที่จัดเก็บข้อมูลตามแนวคดิ ทฤษฎีกราฟิกในลักษณะของความสัมพันธ์ระหว่างแต่ละโหนด (node) ซ่ึงเป็นตัวแทนของข้อมูลหรือ เอนทิต้ิ เช่น บุคคล สถานท่ี วัตถุหรือข้อมูลที่เก่ียวข้องกัน เป็นต้น โดยมีเส้นทาง (edges) เช่ือม ความสัมพันธ์ระหว่างเอนทิตี้ รวมทั้งยังมีทิศทางและคุณสมบัติต่างๆ อยู่ด้วย ฐานข้อมูลมีความ

40 คล่องตัวและรวดเร็วในการพัฒนา รองรับข้อมูลขนาดใหญ่ และการขยายเคร่ืองแม่ข่าย ตัวอย่าง ฐานข้อมูล เช่น AllegroGraph, IBM Graph, Neo4j และ Titan เปน็ ตน้ ภาพท่ี 2.16 ตวั อยา่ งฐานข้อมูลแบบกราฟิก ที่มา (CallidusCloud, 2011: 1) จากตัวอย่างเครื่องมือท่ีมีในปัจจุบันสามารถนามาใช้ในการพัฒนาฐานข้อมูลไม่สัมพันธ์เพิ่ม มากขน้ึ ซ่งึ ต้องใช้ภาษาสอบถามแบบไม่มโี ครงสรา้ งเป็นองค์ประกอบทส่ี าคัญของฐานขอ้ มลู ประเภทน้ี รูปแบบคาสั่งในการจัดการข้อมลู ที่ไม่แนน่ อนข้ึนอยู่กบั ประเภทและผูผ้ ลิตฐานข้อมลู เนน้ การทางานที่ รวดเร็ว โดยไม่มีการเช่ืองโยงระหว่างข้อมูล ท่ีสาคัญการเชื่อมต่อฐานข้อมูลจะง่ายกว่าฐานข้อมูลเชิง สัมพันธ์ และเป็นที่น่าสนใจสาหรับองค์กรทางธรุ กิจในปัจจุบันเน่ืองจากมีต้นทุนต่าในการพัฒนา และ นามาใชจ้ ดั การข้อมูลปริมาณมาก (ประกายมาศ ศรสี ขุ ทักษิณ, 2556: 1) องคก์ รใหญ่ๆ เชน่ Google, Twitter และ Facebook เป็นตน้ มีการนาฐานข้อมูลไม่สัมพันธ์มาใช้งานกับระบบเพ่ือรองรบั ปริมาณ ของข้อมูลที่มีแนวโน้มเพมิ่ ขึน้ อกี ในอนาคต สรุป ฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์จะเก็บข้อมูลไว้ในตารางมีรายละเอียดท่ีสาคัญ 3 ส่วนคือ 1) โครงสรา้ ง ของฐานข้อมูลท่ีประกอบด้วย รีเลชันที่ใช้เก็บข้อมูลมีลักษณะเป็นตาราง 2 มิติ แอตตริบิวต์หรือ คุณสมบัติของรีเลชัน คีย์สามารถแบ่งออกได้เป็น คีย์คู่แข่ง คีย์หลัก คีย์รอง และคีย์นอก 2) กฎ เก่ียวกับการรักษาความถูกต้องของข้อมูลสามารถแบ่งเป็นกฎเกี่ยวกับการรักษาความถูกต้องของ เอนทิต้ี (Entity Integrity Rule) และกฎท่ีเกี่ยวกับการเช่ือมโยงความสัมพันธ์ระหว่างเอนทิตี้ (Referential Integrity Rule) และ 3) วิธีการจัดการกับข้อมูล ซึ่งจะมีภาษาเฉพาะในการจัดการ ข้อมูลอยู่ 2 ภาษาคือ ภาษาแรกคือพีชคณิตสัมพันธ์ท่ีถูกใช้งานโดยระบบจัดการฐานข้อมูล มีการ ดาเนนิ การอยู่ 4 กลมุ่ คอื การดาเนินการแบบยนู ารี การดาเนนิ การแบบเซต การดาเนนิ การแบบจอยน์ และการดาเนินการหาร ภาษาที่สองคือแคลคลู สั เชงิ สัมพันธ์หรือภาษา SQL เป็นภาษาทีถ่ กู ใช้งานโดย ผู้ใช้ ซ่ึงทัง้ มลี กั ษณะการใชง้ านทงี่ า่ ย

41 ฐานข้อมูลเชิงวัตถุจะมองทุกส่ิงที่สนใจในระบบท่ีจะพัฒนาฐานข้อมูลเป็นวัตถุ (object) ซ่ึง วตั ถจุ ะเกบ็ ขอ้ มลู หรือแอตตริบวิ ต์ (Attribute) และชุดคาส่งั หรอื เมธอด (Method) ทท่ี างานกับข้อมูล รวมไว้ด้วยกัน เป็นฐานข้อมูลที่รองรับการจัดเก็บข้อมูลประเภทท่ีมีความซับซ้อนสูง การใช้งาน สามารถกระทาผ่านโปรแกรมที่เขียนตามหลักของเชิงวัตถุ แต่ยังขาดภาษาสืบค้นข้อมูลท่ีเป็น มาตรฐาน และมีความยงุ่ ยากและซับซ้อนในการใชง้ าน ฐานขอ้ มูลประเภทน้ีถกู นามาใช้ในระบบงานที่ มีข้อมูลซับซ้อนและต้องการประสิทธิภาพสูง เช่น ข้อมูลภาพ 3 มิติ แอนิเมชัน และข้อมูลเสียง เป็น ตน้ ซึ่งไมส่ ามารถแก้ไขข้อมูลไดโ้ ดยตรงต้องใช้โปรแกรมเสรมิ ในการจดั การข้อมูลเหล่าน้นั ฐานข้อมูลไม่สัมพันธ์จัดเก็บข้อมูลที่มีลักษณะไม่สัมพันธ์กัน ใช้ภาษาสอบถามแบบไม่มี โครงสร้าง (NoSQL) เน้นการเข้าถึงข้อมูลท่ีรวดเร็ว ทั้งน้ีพัฒนาขึ้นเพ่ือรองรับข้อมูลปริมาณมาก (Big Data) ฐานข้อมูลไม่สัมพันธ์แบ่งออกได้ 4 ประเภทคือ ฐานข้อมูลแบบคีย์อ้างอิง ฐานข้อมูลแบบ คอลัมน์ ฐานขอ้ มลู แบบเอกสาร และฐานขอ้ มูลแบบกราฟ