การจัดทำบํญชีก๊าซเรือนกระจกภาคปศุสัตว์

การจัดทำบัญชีก๊าซเรือนกระจก ภาคปศุสัตว์ ข้อมูลและแนวทางการ รวบรวมข้อมูลที่จำเป็น รศ.ดร.ภัทรา เพ่งธรรมกีรติ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

การประชมุ สมั มนา เร่ือง “การเปลี่ยนแปลงสภาพ ภาคปศสุ ัตว์และกฏหมายสง่ิ การจัดทาํ บญั ชกี า๊ ซเรอื ขอ้ มลู และแนวทางการร https://royalsociety.org.nz/what-we-do/our-expert-advice/all-expert-advice-papers/climate-change-mitig รศ.ดร.ภทั รา เพ คณะสงิ่ แวดลอ้ ม มหาวทิ 13-15 กมุ ภาพนั ธ์ 2562 ณ โรงแรม เด

พภูมิอากาศและการจัดทําบัญชกี า๊ ซเรอื นกระจก งแวดลอ้ มด้านการปศุสตั ว์” อนกระจกภาคปศุสตั ว์ รวบรวมขอ้ มลู ที่จําเป็น gation-options-for-new-zealand/sectoral-mitigation-options/agriculture/ พ่งธรรมกรี ติ ทยาลยั เกษตรศาสตร์ ดอะ ไซมีส โฮเทล็ พัทยา จงั หวัดชลบรุ ี

การจัดทาํ บญั ชกี ๊าซเรือนกร • การรายงานปรมิ าณการปล่อยก๊าซเ • ประกอบด้วยการประเมินในภาคส่ว อตุ สาหกรรมและการใชผ้ ลิตภณั ฑ์ (AFOLU) และภาคของเสีย • วธิ กี ารประเมนิ อ้างอิงตามแนวทางก ไดแ้ ก่ IPCC 1996 GPG 2000 G • การประเมินอาศยั หลกั การ TACCC รองรับ ขอ้ มลู มคี วามถกู ต้อง แม่นย รายงาน และทวนสอบได้ (ระบบ M

ระจกแหง่ ชาติ คืออะไร ?? เรอื นกระจกของแต่ละประเทศภาคีสมาชิก วนหลัก ไดแ้ ก่ ภาคพลังงาน ภาคกระบวนการ (IPPU) ภาคเกษตร ปา่ ไม้ และการใช้ประโยชน์ทดี่ นิ อ่ืน การจดั การบัญชกี ๊าซเรือนกระจกแหง่ ชาตขิ อง IPCC GPG 2003 IPCC 2006 และ IPCC 2013 C คอื การบรหิ ารจัดการอยา่ งเปน็ ระบบ มอี งคก์ รที่ถาวร ยาํ ตอ่ เนื่อง ทนั สมัย และโปรง่ ใส มกี ระบวนการตรวจวัด MRV)

การจัดทาํ บญั ชกี า๊ ซเรือนกร 2006 IP AFOLU = Agriculture, Forestry and Othe Source: Eggleston (IPCC, 2016)

ระจกแหง่ ชาติ คืออะไร ?? PCC guideline er Landuse

?? ทาํ ไมเราจงึ ตอ้ งจดั ทาํ บัญ • ประเทศไทยเปน็ ภาคีสมาชกิ อนุสญั ญาสหประชาชาต ด้วยการเปลีย่ นแปลงสภาพภมู ิอากาศ (UNFCCC) • พันธกรณี : การจัดทําบัญชีก๊าซเรอื นกระจก เพือ่ ประกอบรายงานแห่งชาตวิ า่ ดว้ ยการเปลย่ี นแปล สภาพภมู ิอากาศ (NC) และรายงานความกา้ วหน ราย 2 ปี (BUR) • ทาํ ใหท้ ราบสถานการณ์การปล่อยกา๊ ซเรอื นกระจกขอ ประเทศ และวางแผนการลดการปล่อยกา๊ ซเรอื น กระจก รวมถงึ การกาํ หนดแผนการปรับตัวต่อการ เปลี่ยนแปลงสภาพภูมอิ ากาศทเ่ี หมาะสม

ญชกี า๊ ซเรอื นกระจกแหง่ ชาติ ติว่า ลง น้า อง ร

การเกษตรมีความเกยี่ วขอ้ งกบั ก แหล่งปลอ่ ยและกักเกบ็ กา๊ ซเรอื นกระจกหลัก และ กระบวนการในระบบนิเวศที่มีการจัดการ

ก๊าซเรอื นกระจกอย่างไร ??? การจัดกลมุ่ กิจกรรมในภาค AFOLU ตาม IPCC ปี 2006 Source: IPCC (2006)

การประเมนิ การปลอ่ ย/กกั เกบ็ ก๊า AFOLU General Equations ปริมาณการปลอ่ ย = ข้อมลู กิจก กา๊ ซเรือนกระจก จาํ นวนตวั สัตว์ การปลอ่ ยก๊าซเรือน พน้ื ทีเ่ กษตรท่ถี กู กระจก ปรมิ าณปุ๋ยเคมี การกักเก็บกา๊ ซเรือน ไนโตรเจน กระจก ปรมิ าณปุ๋ยอนิ ทร พืน้ ท่เี ก็บเกี่ยวข้า

าซเรือนกระจกมีวิธกี ารอย่างไร กรรม X คา่ การปลอ่ ย กเผา กา๊ ซเรอื นกระจก รยี ์ คา่ การปลอ่ ยก๊าซเรอื นกระจก าว สาํ หรบั การหมักในระบบย่อย อาหารสตั ว์ การจดั การมูลสตั ว์ การเผาเศษวสั ดุการเกษตร ดิน เกษตร การปลกู ขา้ ว

การประเมินการปลอ่ ย/กกั เก็บกา๊ การประเมิน การปร ระดับเทียร์ 1 ระดบั ขอ้ มูลกจิ กรรมและค่า ค่าการปล่อย การปลอ่ ยแนะนําใช้ค่า คา่ การปล่อย อ้างองิ ตามในคู่มอื ของประเทศ IPCC ปี 2006 specific em factor)

าซเรอื นกระจกมวี ธิ ีการอย่างไร พิจารณาเลอื กระดบั เทียรด์ ว้ ย decision tree ระเมิน การประเมิน บเทยี ร์ 2 ระดับเทียร์ 3 ยทใี่ ช้เลือก ข้อมูลกิจกรรมและคา่ การ ยเฉพาะ ปล่อยตามทกุ ๆพื้นท่ี ศ (country เพาะปลูกหรอื ตวั สตั ว์ หรอื mission ใชแ้ บบจาํ ลองในการ ประเมิน



การเลอื กระดับการประเมิน อา้ งองิ ตามคู่มือ IPCC ปี 2006 (decision tree)

??? ข้อมลู ใดท่ตี ้องใช้ในการจดั 3A ป ุศ ัสต ์ว 3A1 การหมกั ในระบบย่อยอาหารของสัตว์ (Livestock) (Enteric Fermentation) 3C แห ่ลงป ่ลอยรวม ่ตางๆบน ืผนดินและแห ่ลงป ่ลอย ๊กาซเ ืรอนกระจกอ่ืน 3A2 การจดั การมลู สัตว์ (Manure Management ่ีทไม่ใ ่ช ๊กาซคาร์บอนไดออกไซด์บน ืผนดิน 3C1b การเผาชวี มวล (พื้นทเี่ พาะปลกู ) (Biomass Burn (Aggregate Sources and Non-CO2 Emission Sources on Land) (Croplands)) 3C2 การใส่ปนู (Liming) 3C3 3C4 การใสย่ ูเรยี (Urea Fertilization) 3C5 การปลอ่ ยกา๊ ซไนตรัสออกไซดท์ างตรงจากดนิ เกษ (Direct N2O emission from managed soi ปริมาณมูลสัตว์จากการเลย้ี งปลอ่ ยทุง่ แ การปลอ่ ยก๊าซไนตรสั ออกไซด์ทางออ้ มจากดินเกษ (Indirect N2O emission from managed so 3C6 การปลอ่ ยกา๊ ซไนตรสั ออกไซด์ทางออ้ มจากการจัดการ (Indirect N2O emission from manure manage 3C7 การปลูกขา้ ว (Rice Cultivation) IPCC (2006) Agriculture

ดทําบัญชกี ๊าซเรอื นกระจกแห่งชาติ จาํ นวนสตั ว์ t) จํานวนสตั ว์ อตั ราการขับถ่ายไนโตรเจนจากมูลสัตวแ์ ละ ning สัดส่วนไนโตรเจนจากมูลสัตวใ์ นระบบการจดั การตา่ งๆ พ้นื ท่เี พาะปลูกท่ีถกู เผา ปรมิ าณมวลชวี ภาพทเ่ี ป็นเชอื้ เพลิง ต่อพ้ืนท่ี สมั ประสทิ ธ์ิการเผา ปรมิ าณปนู ทใ่ี สใ่ นพื้นทีเ่ พาะปลูก ปรมิ าณป๋ยุ ยเู รียทีใ่ ส่ในพน้ื ทเ่ี พาะปลกู ษตร ปริมาณป๋ยุ ไนโตรเจน (ปุ๋ยเคมี) และปรมิ าณไนโตรเจนจากการใส่มูล ils) สัตวท์ ใ่ี ชใ้ นพ้นื ทีเ่ พาะปลกู (พ้นื ท่ีปลูกขา้ วและพื้นทป่ี ลกู พืชอืน่ ) และปรมิ าณไนโตรเจนจากเศษวัสดุการเกษตรในพนื้ ทเ่ี พาะปลกู ษตร ปริมาณไนโตรเจนจากการตกสะสมของไนโตรเจนในบรรยากาศจาก oils) ดินและปรมิ าณไนโตรเจนจากการชะละลายและการบา่ หนา้ ดิน (ตาม 3A2) รมลู สตั ว์ ปรมิ าณไนโตรเจนจากมลู สัตวท์ ี่ปรับคา่ การสญู เสยี ในรูป ement) แอมโมเนยี และออกไซดข์ องไนโตรเจน (Nvolatilization-MMS) พืน้ ท่เี ก็บเกย่ี วขา้ วและระยะเวลาปลกู ขา้ ว

??? แนวทางการได้มาซึ่งขอ้ มลู ในก ตัวอย่าง ข้อมลู กิจกรรม หนว่ ยงานจัดเกบ็ และการวิเ 3A ปศสุ ัตว์ (Livestock) 3A1 การหมกั ในระบบย่อยอาหารของสัตว์ (Enteric Fermentatio 3A2 การจดั การมลู สัตว์ (Manure Management) ขอ้ มูลกิจกรรม รายละเ จํานวนสตั ว์ โคเนอื้ โคนม ก - อัตราการขบั ถ่ายไนโตรเจนจากมลู สัตว์ สัตวป์ กี (ไกแ่ ละ - สดั สว่ นไนโตรเจนจากมูลสัตว์ในระบบการจัดการ ต่างๆ จํานวนสัตว์ การวิเคราะห์ชอ่ งว่าง ??? - อตั ราการขบั ถา่ ยไนโตรเจน ??? จากมลู สตั ว์ - สัดสว่ นไนโตรเจนจากมลู สัตว์ ในระบบการจดั การต่างๆ

การจัดทําบัญชีก๊าซเรือนกระจกแหง่ ชาติ เคราะห์ชอ่ งว่าง on) หน่วยงาน เอยี ดข้อมูลท่ตี อ้ งการ • กรมปศสุ ัตว์ กระบอื สกุ ร แพะ แกะ และ ะเปด็ ) ขอ้ เสนอแนะ ????

??? ใครมสี ่วนเกี่ยวขอ้ งกับการจดั โครงสร้างการจดั ทาํ บญั ชกี ๊าซเรือนก

ดทําบญั ชกี ๊าซเรอื นกระจกแหง่ ชาติ กระจกของประเทศไทย (สผ., 2558) 11

??? ใครมสี ่วนเกีย่ วขอ้ งกบั การรวบรวม AFOLU General Equations V หน่วยงานประสานกลางการจดั ทํา สาํ นกั งานนโยบายและแผนท บัญชีก๊าชเรอื นกระจก และสง่ิ แวดลอ้ ม QC QA หน่วยงานประสานกลาง ภาค กระทรวงเกษตรแล เกษตร และคณะทาํ งานภายใต้ (สํานักงานเศรษฐกิจ กระทรวง QA หนว่ ยงานรวบรวมขอ้ มลู หนว่ ยงานเจา้ ของขอ้ มลู M ระดับส่วนกลาง 1. กรมปศสุ ัตว์ 2. สาํ นกั งานเศรษฐกิจการเกษตร 3. กรมวิชาการเกษตร 4. กรมพฒั นาทีด่ ิน หนว่ ยงานรวบรวมข้อมูล ปศุสตั ว์อาํ เภอ / สํานักงานเศรษ ระดับภมู ภิ าค/ท้องถ่ิน (สศท.) / สถานพี ัฒนาทดี่ นิ จังหว ท่ีดินเขต 1-12

มข้อมลู สาํ หรับบญั ชกี ๊าซเรือนกระจกแห่งชาติ ทรพั ยากรธรรมชาติ ภาคเกษตร ม (สผ.) R คณะทํางานจัดทําบัญชี ก๊าชเรือนกระจก ภาคเกษตร ละสหกรณ์ R จการเกษตร) คณะทํางานการรวบรวมและ เก็บข้อมลู ภาคเกษตร ร (สศก.) หนว่ ยงานสนบั สนนุ ขอ้ มลู 1. กรมการขา้ ว 2. กรมส่งเสรมิ การเกษตร 3. GISTDA R QC M ษฐกจิ การเกษตรท่ี 1-12 วดั (สพด.) / สาํ นักพฒั นา 12 (สพข.)

(ตวั อยา่ ง) ค่มู อื การจดั เก็บและรวบรวมข้อ โครงสร้างการรายง

อมลู บญั ชีกา๊ ซเรือนกระจกภาคการเกษตร งานขอ้ มลู กิจกรรม

การใช้งานคมู่ อื การตรวจวัด รายงานแล 1. แบบฟอร์มกรอกขอ้ มลู กจิ กรรมหล 2. แบบฟอร์มกรอกข้อมลู กิจกรรมอนื่ หรอื ทบทวนขอ้ มลู ตามระยะเวลาท เลือก ศึกษาวธิ ี แบบฟอร์ม กรอกข้อมลู แบบฟอร์ม 3A ปศุสตั ว์ 3A1 การหมักในระบบยอ่ ยอาหารของสัตว์ (Enteric Fermentation) และ 3A2 การจดั การมลู สัตว์ (Manure Manag แบบฟอรม์ 3A ขอ้ มูลปศสุ ตั ว์ แบบฟอรม์ 3A - (1) สําหรับบันทกึ ข้อมูลประชากรสัตว์ แบบฟอรม์ 3A – (2) สาํ หรบั บนั ทึกขอ้ มลู รายละเอียดตัวสตั ว์และมูลสตั ว์ แบบฟอรม์ 3A – (3) อตั ราการขบั ถา่ ยไนโตรเจนของสัตวแ์ ละสดั สว่ นไนโตรเจนของมลู สตั วต์ ามระ

ละทวนสอบข้อมูลกิจกรรม ภาคเกษตร ลกั ทีต่ ้องรายงานขอ้ มลู ทกุ ปี นและขอ้ มลู ประกอบทอ่ี าจมกี ารรวบรวม ทเ่ี หมาะสม เชน่ ทกุ 5-10 ปี กรอกข้อมลู ตรวจสอบ ความถูกต้อง (Livestock) ความถี่ในการจดั เกบ็ หนว่ ยงานทรี่ ับผดิ ชอบ gement) ทกุ ปี กรมปศุสัตว์ ะบบจัดการมูลสตั ว์ ตามความเหมาะสม เช่น 5-10 ป/ี ครงั้ กรมปศุสตั ว์ ตามความเหมาะสม เช่น 5-10 ปี/คร้ัง กรมปศุสัตว์

(ร่าง) แบบกรอกขอ้ มลู กจิ กรรมและข แบบฟอร์ม 3A - (1) : สําหรบั บนั ทกึ ข้อมูลประชากรสัตว์ โคนม (ตวั ) เมีย โคนม ทง้ั หมด จงั หวดั ผู้ แรกเกดิ ถงึ 1 ปี ถงึ ตั้ง โคกําลงั รีด โคแห้งนม รวม กรุงเทพมหานคร 1 ปี ท้องแรก นม นนทบรุ ี - ปทุมธานี - พระนครศรอี ยธุ ยา - - แบบฟอร์ม 3A - (2) : สาํ หรับบันทึกข้อมลู รายละเอียดตัวสตั วแ์ ละมูลสัตว์ ชนดิ และรายละเอยี ดของสตั ว์ น้ําหนักตัว (กิโลกรมั ) นา้ํ หนกั โตเตม็ วยั (กิโลกรมั ) น้ําหนักทเ่ี พ่มิ ข (กิโลกรัม/ โคนม เมีย ผู้ แรกเกดิ ถงึ 1 ปี โคเน้อื โคพื้นเมอื ง 1 ปี ถงึ ตงั้ ทอ้ งแรก โคพันธแ์ุ ละโคลกู ผสม เมีย เมีย โคกําลังรดี นม โคขนุ โคแห้งนม ผู้ แรกเกิดถงึ 1 ปี 1 ปี ถึงโคสาว (2 ปี) ตัง้ ทอ้ งแรก (2 ป)ี ขึ้นไป ผู้ แรกเกิดถงึ 1 ปี 1 ปี ถึงโคสาว (2 ปี) ตงั้ ท้องแรก (2 ป)ี ข้ึนไป

ขอ้ มลู ประกอบต่างๆในภาคปศุสัตว์ รายงานขอ้ มลู ทุกปี โคเนื้อ (ตัว) โคพืน้ เมอื ง โคพันธ์ุและโคลกู ผสม โคขุน โคเนอ้ื ทัง้ หมด เมีย เมยี รวม ผู้ แรกเกดิ ถงึ ตง้ั ทอ้ งแรก ผู้ แรกเกดิ ถึง ต้งั ทอ้ งแรก โคสาว ข้ึนไป โคสาว ขึน้ ไป - - - - รายงานขอ้ มูลตามความเหมาะสม เช่น ทุก 5 หรือ 10 ปี ข้นึ ต่อวนั รูปแบบการเลีย้ ง (ยนื คอก/ทงุ่ ปรมิ าณนมที่ผลติ ต่อวนั ร้อยละของไขมันใน สัดสว่ นท้อง (%) สดั สว่ นพลังงานทไี่ ดจ้ ากการ สดั สว่ นของพลังงานจากอาหารท่ี /วัน) หญา้ /ทงุ่ หญา้ ขนาดใหญ)่ (%) (กิโลกรมั /วัน) นม (%) ยอ่ ยต่อพลงั งานทั้งหมด (DE) ถกู เปลี่ยนเปน็ ก๊าซมีเทน (Ym) (%) (%) 15

ขอ้ มลู ที่รวบรวมได้นาํ ไปใชก้ ารจดั ทาํ บ

บัญชกี ๊าซเรอื นกระจกแห่งชาติอย่างไร Source: สผ. (2561)

ระดับการประเมนิ ทใี่ ช้ในการจัดทําบัญชกี กิจกรรมการเกษตร 4A การหมกั ในระบบยอ่ ยอาหารของสัตว์ 4B การจดั การมลู สัตว์ 4C การปลกู ขา้ ว 4D ดนิ ทีใ่ ช้ในการเกษตร 4F การเผาเศษวัสดกุ ารเกษตรในทโี่ ล่ง

ก๊าซเรือนกระจกแห่งชาติ ฉบบั ที่ 3 (ไทย) ระดบั การประเมิน ระดับเทยี ร์ 2 (กลมุ่ สัตวเ์ คยี้ วเอ้อื ง) ระดบั เทยี ร์ 1 (สุกร สัตว์ปีก แกะและแพะ) ระดบั เทยี ร์ 2 (กล่มุ สัตว์เคย้ี วเอ้ืองและสุกร) ระดบั เทยี ร์ 1 (สัตวป์ กี แกะและแพะ) ระดับเทยี ร์ 2 ทางตรง: กลอ่ งที่ 4 และ 2 (ระดับเทยี ร์ 1a,1b) ทางอ้อม: กล่องท่ี 3 (ระดับเทียร์ 1a,1b) กลอ่ งท่ี 3: AD = ขอ้ มูลประเทศ, EF = คา่ แนะนํา)

รายงานความกา้ วหนา้ รายสองปขี Source: ONEP (2017)

ของประเทศไทย ฉบบั ท่ี 2 (ไทย)

รายงานความกา้ วหนา้ รายสองปขี Source: ONEP (2017)

ของประเทศไทย ฉบบั ท่ี 2 (ไทย)

การประชมุ สมั มนา เรื่อง “การเปลย่ี นแปลงสภาพ ภาคปศุสตั ว์และกฏหมายส่งิ การประเมนิ การปล่อยกา๊ ซเร การหมกั ในระบบ Source: https://www.slideshare.net/FAOoftheUN/mitigation-of-enteric- methane-emissions-from-ruminant-animals รศ.ดร.ภัทรา เพ คณะส่ิงแวดล้อม มหาวิท 13-15 กุมภาพนั ธ์ 2562 ณ โรงแรม เด

พภูมอิ ากาศและการจัดทําบัญชีก๊าซเรอื นกระจก งแวดลอ้ มด้านการปศสุ ตั ว”์ รอื นกระจกจากภาคปศสุ ตั ว์: บยอ่ ยอาหารสตั ว์ พง่ ธรรมกรี ติ ทยาลยั เกษตรศาสตร์ ดอะ ไซมีส โฮเทล็ พัทยา จังหวดั ชลบรุ ี

การปลอ่ ยกา๊ ซมีเทนจากการห CH CH 4 4 Source: https://civileats.com/2016/12/22/our-best-environment-storie กระบวนการย่อยสลายวสั ดุ อินทรียใ์ นสภาวะไร้ O2 1 = Hydrolysis 2 = Acidogenesis 3 = Acetogenesis 4 = Methanogenesis

หมกั ในระบบย่อย่อาหารสัตว์ Complex organic matter Carbohydrates, proteins, fats 1 Soluble organic molecules Sugars, amino acids, fatty acids 2 es-from-2016/ Volatile fatty acids Acetic acids H2 + CO2 Biogas 21 CH4 + CO2

http://journals plos org/plosone/article?id=10 1371/journal po

ก๊าซมีเทนจากการหมักใน ระบบย่อยอาหารสตั ว์ Source: https://www.slideshare.net/sasujani/liv estock-greenhouse-gas-emission- autosaved ปจั จยั ทม่ี ผี ล • ชนดิ สัตว์ • คุณลักษณะของสตั ว์ Source: Source: Phillipe and Nicks, 2015 one 0094363

Source: FAO (2013) ปัจจยั ทมี่ ีผล • อตั ราการกินอาหาร • คณุ ภาพของอาหาร



ระดับการประเมนิ สาํ หรบั การห การประเมิน การปร ระดับเทียร์ 1 ระดับ ขอ้ มูลกจิ กรรม คอื ขอ้ มูลกิจกรร ประชากรสตั ว์แยกตาม ประชากรสัต ชนิด และค่าการปล่อย ชนิด สายพนั แนะนําใช้ค่าอา้ งอิงตาม และค่าการป ในค่มู ือ IPCC เลอื กค่าการ เฉพาะของป

หมกั ในระบบยอ่ ยอ่ าหารสตั ว์ พิจารณาเลือกระดบั เทียรด์ ้วย decision tree ระเมนิ การประเมิน บเทยี ร์ 2 ระดับเทยี ร์ 3 รม คือ ข้อมูลกจิ กรรมและคา่ ตว์แยกตาม การปลอ่ ยตามพนื้ ที่ นธ์ุ ชว่ งอายุ เล้ียงสัตวท์ ุกพ้นื ที่หรือ ปล่อยท่ใี ช้ ใชแ้ บบจาํ ลอง รปล่อย ประเทศ

Decision