การจัดการกลิ่นเหม็นในฟาร์มปศุสัตว์

เอกสารประกอบการนิเทศงาน 66 การจัดการกลิ่นเหม็นใน ฟาร์มปศุสัตว์ สพ.ญ. ณัฎฐามณี พรมใบเงิ น น า ย สั ต ว แ พ ท ย์ ชำ น า ญ ก า ร

การจดั การกลิ่นเหมน็ สพ.ญ. ณฎั ฐามณี พ นายสตั วแพทยช์ าน กลุ่มมาตรฐานส่ิงแวดลอ้ ม สานกั พฒั นาระบบและรับรองมาตรฐา

นในฟาร์มปศุสตั ว์ พรมใบเงิน นาญการ มดา้ นการปศุสตั ว์ านสินคา้ ปศุสตั ว์ กรมปศุสตั ว์

2% แห 1% 10% 36% 32% 15% ท่ีมา: กรมควบคุมมลพิษ

หล่งท่ีมาของปัญหามลพษิ ทไ่ี ด้รับการ ร้องเรียน ของกรมควบคุมมลพษิ ใน ต.ค 2563 – ม.ี ค. 2564 กลิ่นเหมน็ เสียงดงั /รบกวน ฝ่ นุ ละออง/เขม่าควนั นา้ เสีย ขยะมูลฝอยและส่ิงปฏกิ ูล ของเสียอนั ตราย ความส่ันสะเทือน

10% 9% แห 3% 31 39 2% % % 2% ท่ีมา: กรมควบคุมมลพษิ

หล่งทม่ี าของปัญหามลพษิ ทไ่ี ด้รับการ ร้องเรียน ของกรมควบคุมมลพษิ ใน ต.ค 2563 – ม.ี ค. 2564 โรงงานอตุ สาหกรรม สถานประกอบการ บ่อขยะ/ทงิ้ ขยะ เผาขยะ อาคาร/ทพ่ี กั อาศยั การเลยี้ งสัตว์ การก่อสร้างอาคาร/ถนน อ่ืนๆ ไม่สามารถระบุได้

สรุปเรื่องร้องเรี เร่ืองร้องเรีย/ชนิดสัตว์ สุกร ไก่เนื้อ ไ นา้ เสีย 25 - กลน่ิ 10 15 ท้งั 2 ด้าน 71

รยน ปี งบประมาณ 2565 ไก่ไข่ เป็ ด นกระทา ไก่ โรงฆ่า โค พืน้ เมือง สัตว์ (เนื้อ+นม) - 1 --- 1 6 2 1 1- 3 2 - - -4 - 4

แหล่งกาเ โรงเรือนเลยี้ งสัตว์ • กล่ินจากมูลและปัสสาวะ • กลิ่นจากการหมกั หมมของมูลและปัสสาวะ สว้ มน อาหารท่ีบูดเน่า • โรงเรือนที่ระบายอากาศไม่ดี ก่อใหเ้ กิดกล่ินเหมน็ • ดา้ นหลงั พดั ลมโรงเรือน สามารถพากล่ินไปไดไ้ ก กิโลเมตร • เกิดจากการยอ่ ยสลายแบบไม่ใชอ้ อกซิเจนของส่ิง และวสั ดุรองพ้ืนคอก

เนิดกลนิ่ น้า รางระบายน้า นสะสมรุนแรง กลหลาย งขบั ถ่าย 5

โรงเรือนเล้ียงสตั ว์

6

มาตรฐานฟา ▸ แอมโมเ ▸ คาร์บอน

าร์มสตั วป์ ี ก เนีย ไม่เกิน 20 ppm นไดออกไซด์ ไม่เกิน 3,000 ppm 7

ขอ้ มูลของกรมควบคุมมลพษิ ▸ ไก่เนื้อ ความเขม้ กลิ่นภายในโรงเรือนปิ ด ม ▸ ไก่ไข่ ความเขม้ กล่ินภายในโรงเรือนปิ ด มีค เม่ือความช้ืนสูงค่าความเขม้ กลิ่นจะมีค่าสูงกวา่ ณ ความช ความเขม้ กล่ินท่ีเกิดข้ึนและการระบายออกจากโรงเรือนท้งั หมดยงั ค ก่อใหเ้ กิดความราคาญ

มีคา่ ความเขม้ กล่ิน อยรู่ ะหวา่ ง 87 - 820 OU คา่ ความเขม้ กล่ิน อยรู่ ะหวา่ ง 55 – 309 OU ช้ืนประมาณ 50% ถึง 5- 10 เท่า และเม่ือพิจารณา 8 คงมีปัญหากล่ินเนื่องจากมีคา่ สูงกวา่ 30 OU ซ่ึง เป็นระดบั ที่

แหล่งกาเ ▸ สถานทร่ี วบรวมมูลสัตว์ / ลานตากมูล / โรง • การตากมูลหรือปล่อยใหม้ ูลที่ตากมีความช้ืน • ขาดการเอาใจใส่ในการเกบ็ มูลที่แหง้ แลว้ • โรงเกบ็ มูลไม่สามารถป้องกนั ความช้ืนไดด้ ีพ

เนิดกลนิ่ งเกบ็ มูล นหรือโดนฝนจะทาใหเ้ กิดกล่ินเหมน็ รุนแรง พอ 9

แหล่งกาเน ▸ ระบบรวบรวมและบาบดั นา้ เสีย • รางระบายน้าเสียและบ่อพกั น้าเสียมีการสะสมของ ของเสีย • การดูแลรักษาระบบบาบดั น้าเสียที่ไม่ดี มีการอุดตนั หรือรับน้าเสียเกินค่าการออกแบบ

นิดกลน่ิ ง 10

ความเขม้ ขน้ ของสารในมูลสุกรสด Pfost, 1999

ดและมูลสุกรหลงั เกบ็ ไว้ 24 ชวั่ โมง 11

ผลกระทบขอ ▸ ผลกระทบโดยตรง อวยั วะที่สมั ผสั ▸ เกิดปัญหาทางสุขภ ▸ ทาใหส้ ตั วเ์ จบ็ ป่ วย ▸ เกิดความขดั แยง้ แล เร่ืองร้องเรียน

องกลน่ิ เหมน็ งกบั ระบบทางเดินหายใจ ระคายเคืองตาม ภาพจิต การรอดชีวติ และการเจริญเติบโตลดลง ละขอ้ พพิ าทระหวา่ งชุมชนรอบขา้ ง จนนาไปสู่ 12



13

การจัดการก

กลน่ิ เหมน็ 14

การจดั การว การจดั การวสั ดุรองพืน้ คอก ▸ วสั ดุรองพ้นื คอก ควรหนาประมาณ 10-15 เซนติเม ไม่เป็นฝ่ นุ และไม่ข้ึนรา เช่น แกลบ ทราย ฟางสบั ▸ หากส่วนประกอบน้าหนกั แหง้ ของวสั ดุรองพ้ืนคอ การแพร่กระจายของก๊าซแอมโมเนียลดลง

วสั ดุรองพืน้ คอก มตร และควรเป็นวสั ดุท่ีแหง้ ง่ายไม่อดั แน่น บ ข้ีเลื่อย เปลือกถวั่ เป็นตน้ อกหรือมูลสตั วอ์ ยทู่ ่ี 60% หรือสูงกวา่ น้ี จะทาให้ 15

การจดั การ ป้องกนั การหกหรือรั่วไหลของนา้ ▪ ควรมีการใชพ้ ดั ลมระบายอากาศ ▪ ควรมีการจดั การระบบการใหน้ ้าดื่มที่ดีโดยใ หลงั จากจับสัตว์ปี กออกจากโรงเรือน ▪ นาวสั ดุรองพ้นื ไปผ่งึ ใหแ้ หง้ เพ่อื นาไปใชเ้ ป ▪ นาไปผลิตกระแสไฟฟ้าโดยใชว้ ธิ ีหมกั แบบ

รวสั ดรุ องพืน้ คอก ใชก้ ระบวนการใหน้ ้าอตั โนมตั ิแบบหวั หยด ป็นป๋ ุย บไร้อากาศไดก้ ๊าซชีวภาพหรือทาการยอ่ ยสลาย 16

การจดั การกลน่ิ ทเี่ โรงเรือนและคอกเลยี้ ง • มีการระบายอากาศท่ีดีท้งั ภายในโรงเรือนและคอ • เกบ็ กวาดมูลสุกร เศษอาหารท่ีเหลือออกจากคอก • ลา้ งคอกและโรงเรือนอยา่ งนอ้ ย ทุกๆ 2 วนั • เปล่ียนถ่ายน้าในสว้ มน้าพร้อมทาความสะอาด 1 ลานตากและโรงเกบ็ มูลสุกร • พ้นื ลานตากควรเป็นซีเมนตม์ ีความลาดเอียง ระบายน • ใชพ้ ลาสติกคลุมลานตากหรือมีหลงั คา ป้องกนั ฝนแ • มูลตากแหง้ รีบบรรจุถุง นาไปเกบ็ ในโรงเกบ็ ท่ีมีหลงั

เกดิ ขนึ้ ในฟาร์มสุกร อกเล้ียง กอยา่ งนอ้ ยวนั ละ 2 คร้ัง 1 – 2 วนั ต่อคร้ัง น้าไดด้ ี และ ติดต้งั รางระบายน้าเขา้ สู่บ่อบาบดั น้าเสีย และน้าคา้ งที่จะทาใหเ้ กิดกล่ิน งคาคลุม ห่างไกลแหล่งความช้ืน 17

การจดั การกลน่ิ ทเี่ ก ระบบรวบรวมและบาบดั นา้ เสีย • หากรางระบายน้าเสียเป็นแบบเปิ ด ควรมีความลาดชนั และเกบ็ กวาดมูล สุกรในรางระบายน้าวนั ละ 1 คร้ัง • ออกแบบใหร้ างระบายน้าเสียเป็น แบบฝังหรือมีวสั ดุปิ ดหรือคลุม

กดิ ขนึ้ ในฟาร์มสุกร 18

การจดั การกลน่ิ ทเี่ ก พืน้ ทที่ นี่ ามูลสุกรไปใช้ประโยชน์ • นามูลสดที่จะไปเล้ียงไรแดงหรือหมกั ป๋ ุยใน • การหมกั ป๋ ุยมูลสุกร ไม่ควรพลิกกลบั ในช่ว • มูลแหง้ ท่ีนาไปทาป๋ ุย ไม่ควรใชใ้ นบริเวณแ

กดิ ขนึ้ ในฟาร์มสุกร นทนั ที วงเชา้ มืดหรือหวั ค่าเพราะกลิ่นจะฟุ้งกระจายมาก แหล่งชุมชน 19

เทคโนโลยใี นการคว 1. กาแพงกนั ลม (windbreak) ▸ เป็นการสร้างแนวกาแพงป้องกนั การแพร่ ธรรมชาติคือตน้ ไมต้ ่างๆ หรือวสั ดุอ่ืนๆ ▸ แนวกาแพงน้ีสามารถช่วยลดความเขม้ กล อากาศและการเจือจางกลิ่น ▸ ยงั ทาใหเ้ กิดการตกของฝ่นุ ละอองดว้ ย ▸ เป็นการเบี่ยงเบนทิศทางของกล่ิน

วบคุมและบาบดั กลนิ่ รกระจายของกล่ินซ่ึงสามารถใชแ้ นวกาแพง ลิ่นลงได้ โดยทาใหเ้ กิดความปั่นป่ วนของ 20

1. กาแพงกนั ลม (windbreak ▸ ปลูกตน้ ไมท้ รงพมุ่ ชนิดไม่ผลดั ใบ เช่น ▸ เวน้ ระยะใหพ้ อดีท่ีทรงพมุ่ จะแผถ่ ึงกนั ไ กจ็ ะสามารถลดการแพร่กระจายของกล ▸ ห่างไม่นอ้ ยกวา่ 20 เมตร จากโรงเรือนเ

k) น มะขามเทศ กลว้ ย เงาะ มะม่วง หรือกระถิ่น ไดก้ จ็ ะช่วยลดแรงลมที่จะปะทะผา่ นฟาร์ม ล่ินจาก ฟาร์มเล้ียงสตั ว์ ออกไปสู่ภายนอก เล้ียงสุกร 21



1. กาแพงกนั ลม (windbreak) 22



▸ windbreak (กาแพงกนั ลม) จะถูกวางไวห้ ลงั พดั ลมระบายอากาศ ช่วยเพม่ิ การกระจายตวั ของกลิ่น โดยการนาอากาศที่มีกล่ินเหมน็ ข้ึนสูง อากาศโดยมีลมเป็นตวั นาพาไปสู่ สภาวะการผสมที่ดีข้ึน ซ่ึงทาใหค้ วามเขม้ ขน้ ของกล่ินไม่พึงประสงคล์ ดลง 23

▸ ไม่ลดการปล่อยกลิ่นจากโรงเรือนไก่เน้ือ แต่อาจกรอ ▸ การศึกษาเบ้ืองตน้ แสดงใหเ้ ห็นวา่ ผนงั กนั ลมท่ีสร้าง ของกลิ่นท่ีผรู้ ับท่ีมีความรู้สึกได้ ระหวา่ ง 30 - 90%

องกล่ินบางส่วนรวมท้งั ลดการรับรู้ของกลิ่น งข้ึนจากผา้ ใบกนั ล่ืนสามารถลดความเขม้ ขน้ 24

2. ระบบบาบดั กลน่ิ แบบชีวภาพชนิดไบโอ • • • • ทม่ี า : กร