Meditation book

แผนการจดั การเรียนรู้ที่ ๒เร่ือง การทาสมาธิ เจริญปัญญาและการนาไปใช้ในชีวติ ประจาวนั[] ]user[]

หน่วยการเรียนรูบ้ ูรณาการ หน่วยที่ 3 คุณธรรมนาไทย เวลา 2 ช่ัวโมงหน่วยยอ่ ยที่ 3 การบริหารจิตเจริญปัญญา ช้นั ประถมศึกษาปี ท่ี 2หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 คณุ ธรรมนาไทยหน่วยย่อยที่ 3 การบริหารจติ เจริญปัญญาแผนการจดั การเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง สติ สัมปชัญญะ สมาธิ และปัญญา.................................................................................................................................................................๑. มาตรฐานการเรียนรู้ ตวั ชีว้ ดั ส 1.1 ตวั ช้ีวดั ป.2/42 . จุดประสงค์การเรียนรู้ ความรู้ รู้และเขา้ ใจความหมายของสติ สมั ปชญั ญะ สมาธิ และปัญญา ทกั ษะ / กระบวนการ / สมรรถนะสาคญั ของ ผู้เรียน 1. สามารถปฏิบตั ิตามข้นั ตอนของการบริหารจิตและเจริญปัญญา 2. สามารถอยรู่ ่วมกนั และทางานกบั ผอู้ ื่นได้ คณุ ธรรมจริยธรรม / คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ 1. เห็นประโยชน์และความสาคญั ของการทาสมาธิ การบริหารจิตและเจริญปัญญา 2. มีความมุง่ มน่ั ในการทางาน ฝึ กฝนตนเองอยา่ งสม่าเสมอ มีจิตสาธารณะช่วยเหลือเก้ือกลู ผอู้ ื่น3. กจิ กรรมการเรียนรู้ กจิ กรรมคร้ังท่ี 1 กจิ กรรมเดย่ี ว 1. ครูและนกั เรียนร่วมกนั สนทนาเก่ียวกบั การทาสมาธิ ในชีวติ ประจาวนัแลว้ แสดงความคิดเห็น เก่ียวกบั ความสาคญั ของการทาสมาธิ เวลาที่ใชใ้ นการทาสมาธิ 2. นกั เรียนอา่ นใบความรู้ท่ี 1 เน้ือหาเก่ียวกบั “ความหมายของสติ สมั ปชญั ญะสมาธิ และปัญญา และประโยชนข์ องการบริหารจิตและเจริญปัญญา” แลว้ ร่วมกนั แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกบั“ความหมายของสติ สมั ปชญั ญะ สมาธิ และสรุปเป็ นความรู้ของตน 3. นกั เรียนศึกษาใบความรู้ท่ี 2 -3 วธิ ีการฝึ กปฏิบตั ิตามข้นั ตอนของการทาสมาธิแลว้ ร่วมกนั แสดงความคิดเห็นเก่ียวกบั วธิ ีการทาสมาธิ และการปฏิบตั ิตนขณะทาสมาธิ เวลาที่ใชใ้ นการทาสมาธิ เมื่อนกั เรียนทุกคนเขา้ ใจดีแลว้ ใหน้ กั เรียนฝึ กทาสมาธิตามวธิ ีการที่ถูกตอ้ ง กจิ กรรมกล่มุ 4. ใหน้ กั เรียนแบ่งกลุ่มๆละ 4-5 คน ร่วมกนั ฝึ กการทาสมาธิตามข้นั ตอนที่ถูกตอ้ งและ แผเ่ มตตาโดยครูคอยตรวจสอบความถูกตอ้ ง เมื่อมีขอ้ ผดิ พลาดใหค้ รูแนะนาเพม่ิ เติมและใหแ้ กไ้ ข กจิ กรรมรวมช้ัน / สรุปรวม 5. ครูและนกั เรียนร่วมกนั สรุปเก่ียวกบั ความหมายของสติ สมั ปชญั ญะ สมาธิ และปัญญา ประโยชนท์ ่ีไดร้ ับจากการฝึ กปฏิบตั ติ ามข้นั ตอนการฝึ กทาสมาธิและแผเ่ มตตา เขียนเป็นแผนผงั ความคิดลงบนกระดานและนกั เรียนบนั ทึกสรุปเป็ นความรูข้ องตนลงในสมุด และตกแต่งชิ้นงานใหส้ วยงาม 10

หน่วยการเรียนรู้บูรณาการ หน่วยที่ 3 คุณธรรมนาไทยหน่วยยอ่ ยท่ี 3 การบริหารจิตเจริญปัญญา ช้นั ประถมศึกษาปี ท่ี 2 กจิ กรรมคร้ังท่ี 2 กจิ กรรมรวมช้ัน 1. นกั เรียนทุกคนเขา้ หอ้ งประชุมใหญ่ เพอื่ สวดมนตร์ ่วมกนั ในวนั ศุกร์สุดสปั ดาห์ 2. นกั เรียนทุกคนร่วมกนั ไหวพ้ ระสวดมนต์ ทาสมาธิ และแผเ่ มตตาพร้อมกนั 3. สนทนาทบทวนเก่ียวกบั ความหมายของสติสมั ปชญั ญะ และแสดงความคิดเห็นเก่ียวกบั ขอ้ ดีของการมีสติสมั ปชญั ญะ และขอ้ เสียของการขาดสติสมั ปชญั ญะ กจิ กรรมจบั คู่ : ช้ันเดยี วกนั จบั คู่ข้ามช้ัน 4. เปิ ดโอกาสใหน้ กั เรียนทุกคนสนทนาซกั ถาม และจบั คขู่ า้ มช้นั ร่วมกนั ไหวพ้ ระสวดมนต์ กลา่ วคาบูชาพระรัตนตรัย คานมสั การพระรัตนตรัย และคาแผเ่ มตตา พร้อมกนั (การจบั คขู่ า้ มช้นั เช่น ป.1 คูก่ บั ป.2 , ป.3 คูก่ บั ป.4 ,ป.5 คูก่ บั ป.6) และครูย้าเตือนใหน้ กั เรียนนาไปฝึ กไดท้ ี่บา้ น หรือ ฝึ กไดท้ ุกเวลาทุกที่ 5. นกั เรียนทุกคนยนื ตรงร้องเพลงสรรเสริญพระบารมี เม่ือเสร็จกิจกรรมแลว้ เลิกเรียน4. ภาระงาน/ชิ้นงาน4.1 นกั เรียนฝึ กปฏิบตั ินงั่ สมาธิตามข้นั ตอน4.2 นกั เรียนจบั คูข่ า้ มช้นั ร่วมกนั ไหวพ้ ระสวดมนต์4.3 บนั ทึกแผนผงั ความคิด4.4 นกั เรียนศึกษาใบความรู้ที่ 1-35. แหล่งเรียนรู้ / สื่อใบความรู้ที่ 1 -3สมดุ บนั ทึกหอประชุมของโรงเรียน6. การวดั ผลและประเมนิ ผลวธิ ีวดั ผล เคร่ืองมอื เกณฑ์1. การสงั เกตการร่วมกิจกรรม 1.แบบสงั เกตพฤติกรรม เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน - ปฏิบตั ิไดถ้ ูกตอ้ ง ได้ 32. ตรวจสมุดบนั ทึก 2.สมุดบนั ทึก คะแนน - ปฏิบตั ิได้ และมีบางส่วนที่ไม่ ถกู ตอ้ ง ได้ 2 คะแนน - ปฏิบตั ิไดบ้ า้ งเลก็ นอ้ ย เป็ น บางส่วน หรือ ไม่ปฏิบตั ิได้ 0-1 คะแนน 11

หน่วยการเรียนรูบ้ ูรณาการ หน่วยท่ี 3 คุณธรรมนาไทยหน่วยยอ่ ยที่ 3 การบริหารจิตเจริญปัญญา ช้นั ประถมศึกษาปี ที่ 27. บนั ทกึ หลงั การจดั กจิ กรรมการเรียนรู้ ผลการจดั กจิ กรรมการเรียนรู้.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ปัญหา / อปุ สรรค.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ข้อเสนอแนะเพม่ิ เตมิ เม่ือมีเวลาวา่ งนกั เรียนฝึ กการสวดมนตไ์ ดท้ ุกๆที่ เพ่อื ฝึ กฝนการควบคุมสติของตนเองใหส้ งบน่ิง (ลงชื่อ)....................................... (................................................) ครูผสู้ อน วนั ท่ี........เดือน..........................พ.ศ................. ความคดิ เห็นผ้บู ริหาร................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... (ลงช่ือ)............................................ (..................................................) ผบู้ ริหารสถานศึกษา วนั ที่........เดือน..........................พ.ศ................. 12

หน่วยการเรียนรู้บูรณาการ หน่วยที่ 3 คุณธรรมนาไทยหน่วยยอ่ ยท่ี 3 การบริหารจิตเจริญปัญญา ช้นั ประถมศึกษาปี ท่ี 2 แบบสังเกตพฤตกิ รรมการเรียนรู้คาชีแ้ จง ใหส้ งั เกตพฤติกรรมของนกั เรียนท่ีปรากฏ และใหค้ ะแนนตามตามเกณฑ์ ท่ีกาหนดให้จุดประสงค/์ ตวั ช้ีวดั ในการประเมินผล ความรู้ 1.มีความรู้และความเขา้ ใจความหมายของสติ สมั ปชญั ญะไดถ้ ูกตอ้ ง 2. รู้และเขา้ ใจความหมายของสมาธิ ไดถ้ กู ตอ้ ง 3. รู้และเขา้ ใจความหมายของปัญญาไดถ้ ูกตอ้ ง ทกั ษะ / กระบวนการ / สมรรถนะสาคญั 1.สามารถใชภ้ าษาในคมั ภีร์สวดมนตต์ ามข้นั ตอนไดถ้ ูกตอ้ ง 2.สามารถนงั่ สมาธิ และปฏิบตั ิตามข้นั ตอนของการบริหารจิตและเจริญปัญญาไดต้ ามวธิ ีการท่ีถูกตอ้ ง 3.สามารถอยรู่ ่วมกนั และทางานกบั ผอู้ ื่นได้ คุณธรรมจริยธรรม / คุณลกั ษณะทพ่ี งึ ประสงค์ของ ผู้เรียน 1.เห็นประโยชนแ์ ละความสาคญั ของการทาสมาธิ การบริหารจิตและเจริญปัญญา 2. มีความม่งุ มนั่ ในการทางาน 3.สวดมนตแ์ ผเ่ มตตาดว้ ยความต้งั ใจทุกวนั และมีความสุขเกณฑ์การให้คะแนน ปฏิบตั ิไดถ้ ูกตอ้ ง ได้ 3 คะแนน ปฏิบตั ิได้ และมีบางส่วนที่ไม่ถูกตอ้ ง ได้ 2 คะแนน ปฏิบตั ิไดบ้ า้ งเลก็ นอ้ ย เป็นบางส่วน หรือ ไม่ปฏิบตั ิ ได้ 0-1 คะแนน ความรู้ ทกั ษะ/กระบวนการ คุณธรรม/คุณลกั ษณะ รวมท่ี ช่ือ – สกลุ ขอ้ 1 ขอ้ 2 ขอ้ 3 ขอ้ 1 ขอ้ 2 ขอ้ 3 ขอ้ 1 ขอ้ 2 ขอ้ 3 (27)1234เกณฑ์การตดั สิน : ไดค้ ะแนน 23 – 27 คะแนน อยใู่ นระดบั 4 หมายถึง ดีเยย่ี ม ไดค้ ะแนน 19 – 22 คะแนน อยใู่ นระดบั 3 หมายถึง ดี ไดค้ ะแนน 15 – 18 คะแนน อยใู่ นระดบั 2 หมายถึง พอใช้ ไดค้ ะแนน 0 – 14 คะแนน อยใู่ นระดบั 1 หมายถึง ปรับปรุง 13

หน่วยการเรียนรูบ้ ูรณาการ หน่วยที่ 3 คุณธรรมนาไทยหน่วยยอ่ ยท่ี 3 การบริหารจิตเจริญปัญญา ช้นั ประถมศึกษาปี ที่ 2 ใบความรู้ที่ 1 เรื่อง ความหมายของสติ สัมปชัญญะ สมาธิ และปัญญา สติ คือ ความนึกได้ ระลึกได้ การระลึกส่ิงที่ทา เช่น นกั เรียนมีหนา้ ที่ เรียนก็ตอ้ งต้งั ใจศึกษาเลา่ เรียน สัมปชัญญะ คือ การรู้ตวั วา่ กระทาอะไรอยู่ สมาธิ คือ ความต้งั มนั่ ของจิต สงบมนั่ คง ไม่วอกแวก ปัญญา คือ ความรอบรู้ หรือ ชาญฉลาดในสิ่งต่างๆ เช่น นกั เรียนเรียนวชิ าท่ีเรียนอยา่ งชาญฉลาด สติ สมั ปชญั ญะ สมาธิ และปัญญา มีประโยชนท์ าใหเ้ ราผฝู้ ึ กปฏิบตั ิมีความจาแมน่ และมีสติ รู้ตวั อยกู่ บั การเรียน การศึกษาอยตู่ ลอดเวลา การมีสติดี สมั ปชญั ญะมน่ั คง จะทาใหเ้ กิดสมาธิต้งั มนั่ ทาให้ คิด ทา พดู ในสิ่งท่ีถูกตอ้ ง ทาใหไ้ มล่ ืมตวั ไมเ่ ผลอตวั ใชป้ ัญญาพิจารณา ใคร่ครวญสิ่งตา่ งๆไดจ้ น ก่อใหเ้ กิดประโยชน์อยา่ งสูงสุด 14

หน่วยการเรียนรู้บูรณาการ หน่วยที่ 3 คุณธรรมนาไทยหน่วยยอ่ ยท่ี 3 การบริหารจิตเจริญปัญญา ช้นั ประถมศึกษาปี ท่ี 2 ใบความรู้ท่ี 2 เร่ือง วธิ ีการฝึ กปฏิบตั ติ ามข้นั ตอนของการทาสมาธิการเตรียมการ ผทู้ ่ีจะปฏิบตั ิสมาธิ จะตอ้ งเตรียมการในเบ้ืองตน้ ใหพ้ ร้อม คือ เตรียมท้งั กาย เตรียมท้งั ใจ สถานท่ีและเวลา การเตรียมกาย เช่น ก่อนจะปฏิบตั ิจะตอ้ งอาบน้าชาระร่างกายใหส้ ะอาด ไมใ่ หเ้ กิดความเหนอะหนะรบกวน เส้ือผา้ เคร่ืองนุ่งห่ม ควรเลือกเส้ือผา้ ท่ีสวมใส่แลว้ สบายตวั ไมห่ ลวมรุ่มร่าม หรือคบั แน่นเกินไป ไมค่ วรใช้สีฉูดฉาด ไม่ควรใส่เครื่องประดบั ร่างกาย น้าหอม หรือ เคร่ืองประทินผิวต่างๆ กไ็ ม่ควรใช้ ยกเวน้ ใชเ้ พอ่ื ป้ องกนั ยงุแมลงรบกวน หรือ ป้ องกนั การแพฝ้ ่ นุ แพอ้ ากาศ รับประทานอาหารที่พอเหมาะ ไม่ใหเ้ กิดอาการหิว หรือ อ่ิมเกินไปจนอึดอดั ควรเวน้ อาหารที่อาจจะทาใหเ้ กิดอาการทอ้ งเสียเป็นตน้ การเตรียมใจ คือ ตดั ความวติ กกงั วลที่อาจจะเกิดข้นึ เช่น เรื่องครอบครัว หนา้ ที่การงาน หากมีงานสาคญั ที่คง่ั คา้ ง ควรจะทาใหส้ าเร็จเสียก่อน หรือ มอบหมายผอู้ ื่นทาแทน ขาระศีลของตนใหบ้ ริสุทธ์ิ ไดแ้ ก่การสมาทานศีล ถึงแมน้ ไมไ่ ดส้ มาทานกบั พระสงฆก์ ็สมาทานดว้ ยตนเอง โดยการกาหนดภายในใจก็ได้ สถานท่ี ผเู้ ร่ิมปฏิบตั ิควรเลือกสถานที่ท่ีสงบสงดั ปราศจาก เสียง กลิ่น เหลือบ ยงุ หรือ แมลงรบกวน อากาศพอเหมาะ ไมร่ ้อน หรือ เยน็ เกินไป จดั เตรียมอาสนะสาหรับนง่ั ไวใ้ หพ้ ร้อม เวลาที่ปฏิบตั ิ ควรเป็ นเวลาท่ีเสร็จสิ้นจากภาระกิจประจาวนั เวลาที่เหมาะคือ หลงั จากไหวพ้ ระสวดมนตใ์ นตอนเชา้ และตอนเยน็ หรือ ก่อนนอน 15

หน่วยการเรียนรูบ้ ูรณาการ หน่วยท่ี 3 คุณธรรมนาไทยหน่วยยอ่ ยที่ 3 การบริหารจิตเจริญปัญญา ช้นั ประถมศึกษาปี ที่ 2 ใบความรู้ท่ี 3 เรื่อง การนั่งสมาธิ การนัง่ สมาธิ อิริยาบถท่ีนิยมและไดผ้ ลดีท่ีสุด คือ การนงั่ ในท่าขดั สมาธิ คือ การนงั่ เทา้ ขวาทบั เทา้ ซา้ ย วางมือไว้ บนตกั ชิดทอ้ งนอ้ ย มือขวาทบั มือซา้ ยนิ้วหวั แม่มือจดกนั นงั่ ใหต้ วั ตรง เนื่องจากจะทาใหห้ นงั เน้ือและเอน็ ไมข่ ด ลมหายใจเดินสะดวก เป็ นท่าที่มน่ั คง หากไมถ่ นดั จะนงั่ พบั เพยี บ หรือ นงั่ บนเกา้ อ้ีก็ได้ หากมีอาการเกร็ง หรือ เครียด แสดงวา่ ยงั ปฏิบตั ิไม่ถกู ใหแ้ กไ้ ขใหเ้ รียบร้อย เมื่อนงั่ เขา้ ท่ีดีแลว้ ใหห้ ายใจยาวลึกๆ และชา้ ๆ เตม็ ปอด 2-3 คร้ัง พร้อมกบั ต้งั ความรู้สึกใหต้ วั โล่ง และสมองโปร่งสบาย แลว้ จึงหายใจโดยกาหนดนบั ตามวธิ ีการตอ่ ไป 16

หน่วยการเรียนรู้บูรณาการ หน่วยที่ 3 คุณธรรมนาไทยหน่วยยอ่ ยท่ี 3 การบริหารจิตเจริญปัญญา ช้นั ประถมศึกษาปี ที่ 2ข้นั ปฏบิ ตั ิ ๑. การนับ (คณนา) เร่ิมกาหนดลมหายใจ โดยการใชว้ ธิ ีการนบั ดงั น้ี ช่วงแรก ใหน้ บั ชา้ ๆ เรียงไปตามลาดบั ไมใ่ หข้ าด หรือ ขา้ มลาดบั เป็ นคูๆ่ คือ ลมหายใจเขา้ วา่ 1 ลมหายใจออกวา่ 1 , ลมหายใจเขา้ วา่ 2 ลมหายใจออกวา่ 2 , ไปเร่ือยๆ จนถึงคูท่ ี่ 5 แลว้ ต้งั ตน้ ใหม่ จนถึงคูท่ ่ี 6 แลว้ ต้งั ตน้ ใหม่ เพม่ิ ข้ึนทีละคูจ่ นครบ 10 และยอ้ นกลบั เร่ิมตน้ ใหม่เหมือนคร้ังแรก ซ่ึงพอแสดงใหด้ ู ดงั น้ี 1, 2 2, 3 3, 4 4, 5 5, 1 1, 2 2, 3 3, 4 4, 5 5, 6 6, ๑ 1, 2 2, 3 3, 4 4, 5 5, 6 6, 7 7, 1 1, 2 2, 3 3, 4 4, 5 5, 6 6, 7 7, 8 8, 1 1, 2 2, 3 3, 4 4, 5 5, 6 6, 7 7, 8 8, 9 9, ๑ 1, 2 2, 3 3, 4 4, 5 5, 6 6, 7 7, 8 8, 9 9, 10 10, 1 1, 2 2, 3 3, 4 4, 5 5, 1 1, 2 2, 3 3, 4 4, 5 5, 6 6, ฯลฯ 17

หน่วยการเรียนรู้บูรณาการ หน่วยที่ 3 คุณธรรมนาไทยหน่วยยอ่ ยที่ 3 การบริหารจิตเจริญปัญญา ช้นั ประถมศึกษาปี ท่ี 2 การนบั จะเร่ิมตน้ ท่ีลมหายใจเขา้ หรือ ออกก่อนก็ไดต้ ามความถนดั การนบั อาจจะเปล่ียนเป็ นการภาวนาวา่ พุทโธ เช่น หายใจเขา้ วา่ พทุ หายใจออกวา่ โธ หรือ เปลี่ยนคาอื่นกไ็ ด้ สาระสาคญั อยทู่ ี่ การตรึงจิตใหส้ งบเท่าน้นั ช่วงท่ี 2 ใหน้ บั เร็ว เม่ือลมเขา้ ออกปรากฏชดั ดีแลว้ จิตอยกู่ บั ลมหายใจดีแลว้ ใหเ้ ปล่ียนวธิ ีนบั คือ ใหน้ บั เร็วโดย ไม่คานึงถึงลมวา่ เขา้ หรือ ออก กาหนดแตล่ มท่ีมากระทบช่องจมูก นบั เร็วๆ จาก 1 ถึง 5 แลว้ ข้ึนใหม่ 1 ถึง 6 เพ่ิมที ละ 1 เรื่อยไปจนถึง 10 แลว้ เร่ิม 1 ถึง 5 ใหมอ่ ีก จิตจะแน่วแน่ดว้ ยการนบั กรรมฐานจะปรากฏต่อเนื่อง เหมือนไม่มี ช่องวา่ ง นบั เร็วๆ อยา่ งน้นั ไปเร่ือยๆ เอาสติกาหนด ณ ท่ีจุดลมกระทบ คือ ท่ีปลายจมูก หรือ ริมฝี ปากบนแห่งใด แห่งหน่ึงท่ีรู้ชดั เท่าน้นั จะแสดงวธิ ีนบั ใหด้ ู ดงั น้ี ๑ 2345 ๑ 23456 ๑ 234567 ๑ 2345678 ๑ 23456789 ๑ 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ๑ 2345 ๑ 23456 ฯลฯ== 18